Maart magazine

Werken in de GGZ: leven met veranderingen GGZTotaal - Maart 2016

Inhoudsopgave Maart Werken in de GGZ: leven met veranderingen De GGZTotaal van maart

2016

3

26

Naar artikel

Naar artikel Verpleegkundige in de GGZ: alles is mogelijk

6

Naar artikel

Avans: POH-GGZ, grijp nu uw kans! (adv.)

29

Naar artikel

9

Cursussen over ADHD bij kinderen, volwassenen en ouderen Voor buurtteams, leerkrachten, psychiaters, huisartsen (POH’ers), (basis)artsen, eerste lijns (GZ) psychologen, SPV en verpleegkundig specialisten

30

10

35

Markieza biedt erkende opleidingen en leerroutes ervaringsdeskundigheid Locatie Carel Reinierszkade 197, PsyQ Den Haag Noord.

Meer informatie

verwijzers.psyq.nl/kenniscentra

15

RINO Groep: Verder ontwikkelen en nieuwe inspiratie opdoen? (adv.)

Verder ontwikkelen en nieuwe inspiratie opdoen?

Naar artikel Verbreden of verdiepen doe je bij de RINO Groep!

18

Bij ons kun je je o.a. opleiden tot: /MbWVLPMQL[bWZOX[aKPWTWWO 8[aKPW\PMZIXM]\ 3TQVQ[KP X[aKPWTWWO 3TQVQ[KP VM]ZWX[aKPWTWWO +WOVQ\QMN OMLZIO[\PMZIXM]\ +WOVQ\QMN OMLZIO[\PMZIXM]\Q[KP _MZSMZ ;a[\MMU\PMZIXM]\ ;a[\MMU\PMZIXM]\Q[KP _MZSMZ /Ob IOWWO 8ZIS\QRSWVLMZ[\M]VMZ 0]Q[IZ\[MVbWZO //B 870 //B 8[aKPW\ZI]UI\PMZIXM]\ 8[aKPW\ZI]UIP]TX^MZTMVMZ ;MS[]WTWWO +WV[]TMV\ [MS[]MTM OMbWVLPMQL 8[aKPWTWWO UMLQI\WZ 8[aKPWTWWO NIUQTa UMLQI\WZ 3QVL MV RM]OLX[aKPWTWWO 618 6>7 WZ\PWXMLIOWWO OMVMZITQ[\ )]\Q[UM[XMKQITQ[\ 1VNIV\ 5MV\IT 0MIT\P OMVMZITQ[\ WN [XMKQITQ[\ ;XMTX[aKPW\PMZIXM]\ ;:0 KWIKP

21

Bekijk snel ons nieuwe aanbod 2016/2017 op

www.rinogroep.nl Apanta-academie: re!

Wij helpen je graag verder in je carriè Nét even anders (adv.)

36 • • • •

Naar artikel

Heb je een psychische kwetsbaarheid?

Heb je ervaring met psychiatrie, verslavingszorg of maatschappelijke opvang?

Wil je deze ervaring leren inzetten voor anderen of je hierin verder ontwikkelen?

Dan is Markieza iets voor jou!

Markieza voor organisaties

Column: ‘Schoonheid kent zijn grenzen’, van Gerard Lohuis.

Markieza geeft trainingen en in company opleidingen rondom ervaringsdeskundigheid. Bij de inzet van een ervaringsdeskundige leerling begeleiden we de organisatie.

Wie is Markieza?

Markieza is een coöperatie waarin onderwijs, werkgevers en uitkerende instanties vanaf 2007 samenwerken. Hierdoor kunnen we een totaalpakket bieden en dat maakt Markieza uniek.

Ons doel is dat ervaringskennis gelijkwaardig wordt aan professionele en wetenschappelijke kennis.

Meer weten?

Naar artikel

Kijk op onze website, neem vrijblijvend contact op of loop binnen bij de Open Koffie momenten.

Open Koffie: Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag

10 13 10 13 10

– – – – –

12 uur 15 uur 12 uur 15 uur 12 uur

38

Boekrecensie Johan Atsma ‘De ziel van het vak, over contact als kernwaarde in therapie’.

Naar artikel

40

Gedicht van Gisele Vranckx: ‘Met jou’ Naar artikel

Naar artikel “Kwaliteit, kleinschaligheid & een persoonlijke aanpak staan centraal”

Naar artikel

Markieza biedt erkende opleidingen en leerroutes ervaringsdeskundigheid (adv.)

Markieza gaat uit van de kracht van ervaringsdeskundigheid. Als je zelf psychische problemen hebt overwonnen kun je leren anderen te begeleiden bij hun herstelproces.

Hoe? Binnen de erkende opleidingen die Markieza aanbiedt, ontwikkel je kennis en vaardigheden om als ervaringswerker betaald aan de slag te kunnen gaan. ‘In mijn werk kom ik mensen tegen die in een vergelijkbare situatie zitten als ik toen. Ik kan in eigen persoon laten zien dat herstel mogelijk is.’

Naar artikel

De GGZ-Agoog: weg met het hokjesdenken in de GGZ! Cliënten kunnen méér!

De ervaringsdeskundige: een waardevolle toevoeging Naar artikel

Naar artikel

Psychiaters: “Als je van zekerheid houdt, heb je een probleem.”

Cursusaanbod Kenniscentrum ADHD bij volwassen (adv.)

Cursusaanbod 2016

Naar artikel Psychologen: aan alleen een basisstudie heb je weinig in de GGZ

De vaktherapeut: specifieke kennis, maar breed inzetbaar.

22

41

Oude kranten: vacatures in de psychiatrie.

Naar artikel

Werken in de GGZ: leven met veranderingen Het is een bont gezelschap, de hulpverleners in de GGZ. Maatschappelijk werkers, psychiaters, ervaringsdeskundigen, GGZ-agogen, psychotherapeuten, muziektherapeuten, psychomotorisch therapeuten, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, gezondheidszorgpsychologen, verslavingsartsen, beeldend therapeuten, vaktherapeuten, enzovoorts.

Alles te verfijnen in specialisaties en niveaus. Of samen te voegen naar functie, zoals ‘woonbegeleider’ of POH-GGZ, beroepen waarvoor meerdere opleidingen geschikt zijn en die daarmee in feite opleiding-overstijgend zijn.

En dan hebben we het natuurlijk alleen nog maar over beroepen met relevante cliëntcontacten, beroepen die ‘therapeutisch’ van aard zijn. De ondersteunende diensten laten we even voor wat ze zijn. Daarmee suggereren we niet dat ze onbelangrijk zijn!

Integendeel, de GGZ zou instorten zonder secretaresses, telefonisten, keukenpersoneel, schoonmakers, opleiders, beleidsmedewerkers, HRM, technische staf, financieel deskundigen, ICT-specialisten en managers.

Professionalisering en specialisering In de vroegere dolhuizen hadden de bewoners te maken met twee beroepsgroepen: verplegers en artsen, waarbij de verplegers eerder ordebewakers dan ziekenbroeders waren. Krankzinnigen (de term van destijds) buiten de dolhuizen moesten het stellen met artsen en geestelijken, al waren er ook de nodige duivelsuitdrijvers, gebedsgenezers en andere zelfverklaarde therapeuten actief.

Met de voortschrijding van het vak professionaliseerden de beroepsgroepen zich, maar zij specialiseerden zich ook. Het aantal beroepen breidde uit. In 1999 deed het Trimbos-instituut er onderzoek naar en telde liefst 32 verschillende beroepen in de sector. “Maar het kunnen er ook best meer zijn”, zei onderzoeker Giel Hutschemaekers.

“Niemand weet het. En dan heb ik de alternatieve beroepen nog niet eens meegerekend.”

Het was voor minister Borst reden om in het begin van deze eeuw toe te werken naar zes clusters van beroepen binnen de GGZ: medici, verpleegkundigen, agogen, vaktherapeuten, psychologen en psychotherapeuten. Allen met hun eigen opleiding en hun eigen bekwaamheid en alles ter wille van het overzicht. Of dat van dat overzicht gelukt is, mag u na het lezen van deze GGZTotaal zelf beoordelen, de redactie heeft in ieder geval het sterke vermoeden dat het aantal beroepen in de GGZ eerder is toe- dan afgenomen.

Eén cluster is er in ieder geval bijgekomen: dat van de ervaringsdeskundige. In toenemende mate zien behandelaren en instellingen in dat ervaringsdeskundigen een toegevoegde waarde hebben in de behandeling en begeleiding van de GGZ-cliënten. In het betreffende hoofdstuk meer daarover. pagina 3 l

www.ggztotaal.nl

Al s s ik w ociaa l e r kza -psyc HB O hi a a De veranderingen die zich de afgelopen jaren in de GGZ hebben m opl eid V ged bij e trisch a e di g ing v voorgedaan stelden de grenzen van de overzichtelijke clusters h e i d t ot a n e n n R I B e r p l e W e S d P s . it l bev psy V. I k gk u n van minister Borst zwaar op de proef. Al eerder waren speciadu e ch i a t r o r d e r I k h o u a t e r a h e b M d i g e in b a e d i het l door sche b g en k me b ngevu BO-V en e ld e e g lisaties als systeem- en gezinstherapeut niet discipline-gew o n d e v e n mi d d e g e l e i d a l i t e z i g m m e t n itsv va n e i d l e n t r e v g v s d a e an t . bonden en overstegen daarmee deze overzichtelijke o n t e u n i k w e rkb n c o a D i t d rb e t e r e s k u n ch i n ege ing oe i bi j fu n w i k k l indeling. Ook de psychiaters (uit het medische cluster) h e t c t i e i s e l p r o c h e t i n e i d i n g g - o n - k i n d i va n vies th zo .O ga d bijd eken n e c om sen. H ng ze p tea e -job staken de grens over door de titel psychotherapeut en b e m tt ra g a en a r ve inatie t bijzo en en nivea a r n u t beg h d (uit het psychologencluster) te mogen voeren, e l e i a n v e r i e p i n u s s e n d e re a o u d e n clië gm din be t a n g . J erin e t c n tc o d ez terwijl de psychotherapeut steeds meer interesse g a nt n o e ine van k llega e tac t, va n wa l e kreeg voor de neurowetenschappen en in sommige gevalden iteit n he t v Bro ek a n len medicatie mocht gaan voorschrijven (beide medische aangele-

Moderne tijden

genheden).

Met de afbouw van de specialistische GGZ ten gunste van de eerste lijn, vinden veel hulpverleners werk bij een huisarts als PraktijkOndersteuner Huisartsen voor de GGZ (POH-GGZ). Onder die noemer vinden we psychologen, verpleegkundigen, vaktherapeuten en GGZ-agogen, om de zojuist genoemde indeling maar even aan te houden.

Over de POH-GGZ later meer.

Niet grensoverschrijdend, maar wel het niemandsland tussen de clusters overbruggend, is de rol van de Verpleegkundig Specialist GGZ. Hij fungeert op “het scharnierpunt tussen het verpleegkundige en het medische terrein”, staat in het beroepsprofiel te lezen.

Gaan we buiten de clusters van minister Borst, dan vinden we ook nog vele soorten coaches zonder een specifieke GGZ-opleiding. Sommige coaches zullen behulpzaam kunnen zijn bij (lichte) GGZ-problematiek, maar de term ‘coach’ is niet beschermd.

Iedereen, kennis van zaken of niet, kan een bordje met ‘coach’ aan zijn deur hangen. We kozen er daarom voor coaches niet te bespreken in dit magazine, tenzij ze opgeleid zijn binnen één van de zes clusters.

Regiebehandelaars en hoofdbehandelaars Er is de laatste jaren veel te doen geweest over het begrip ‘hoofdbehandelaar in de GGZ’, een select gezelschap van disciplines dat een DBC mocht openen en daarmee een declaratie bij de zorgverzekering in gang kon zetten. Omdat het begrip vooral een financiële betekenis kreeg, introduceerde de commissie Meurs in mei 2015 het begrip ‘regiebehandelaar’. De regiebehandelaar is verantwoordelijk voor de integrale behandeling van de patiënt; hij coördineert de inzet van alle betrokken zorgverleners en roept specifieke deskundigheid in als dat nodig is.

Als het aan de commissie ligt mag iedere zorgverlener die bij de behandeling betrokken is regiebehandelaar zijn, mits hij of zij academisch is geschoold (of een gelijkwaarpagina pagina 45 l l

www.ggztotaal.nl www.ggztotaal.nl

dige opleiding heeft genoten), BIG-geregistreerd is, relevante werkervaring heeft en meedoet aan een vorm van intercollegiale toetsing. “De regiebehandelaar moet het vertrouwen hebben van de patiënt en passend zijn bij de patiënten aan wie zorg wordt verleend: bij complexe psychische stoornissen kan het een psychiater zijn, bij dementie een specialist ouderengeneeskunde of een klinisch geriater, bij gedragstherapeutische behandeling een GZ-psycholoog, bij verslavingszorg een verslavingsarts etc.”, zo stelt de commissie.

De minister heeft het advies overgenomen, de verschillende beroepsgroepen zijn het voorstel aan het uitwerken. Een concept kwaliteitsstatuut is onlangs aan de minister aangeboden. De uiteindelijke formuleringen zullen voor verscheidene beroepsgroepen forse consequenties hebben.

De POH-GGZ Hoewel de clustervorming van minister Borst dus niet in beton lijkt gegoten, houden we haar indeling in dit magazine grotendeels aan. Het is uiteindelijk de meest bruikbare in het huidige stelsel. Daardoor dreigen een aantal beroepen of specialisaties, in ieder geval in dit magazine, buiten de boot te vallen. Van deze beroepen is in ieder geval de POH-GGZ het vermelden waard, een beroepsgroep die nu een tiental jaar officieel bestaat. Daarvóór waren er wel vergelijkbare, kleinschalige projecten, vaak als pilot.

De POH-GGZ werkt bij een huisarts en levert laagdrempelige zorg binnen de huisartsenpraktijk, onder verantwoordelijkheid van de huisarts. De criteria om het vak te kunnen uitoefenen verschillen per zorgverzekeraar. Aan de ene kant zijn er zorgverzekeraars die de opleiding tot POH-GGZ verplicht stellen, (waarbij de verschillende opleidingen verschillende toelatingseisen hebben), aan de andere kant zijn er zorgverzekeraars die de keus volledig aan de huisarts overlaten. Het is dan ook niet verbazingwekkend dat onder de vlag van POH-GGZ een grote diversiteit aan disciplines te vinden is. In 2013 waren dat respectievelijk Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundigen (61%); psychologen (12%); maatschappelijk werkers (8%), HBO-V-verpleegkundigen (8%). 11% had een andere opleiding (w.o. vaktherapeuten).

Wie de opleiding voor POH-GGZ wil gaan doen, moet zich realiseren dat de (verplichte) stageplaats lastig is te vinden.

Afwisselend beroep “Het leuke van dit beroep is dat geen dag hetzelfde is”, schreef iemand als reactie op onze oproep om in maximaal 100 woorden iets over het werk in de GGZ te vertellen. De meeste reacties wezen in die richting: boeiend, afwisselend, geen dag hetzelfde.

Na het lezen van dit magazine zal duidelijk zijn dat niet alleen het werk, maar ook de inhoud van het beroep bijna elke dag anders is. pagina 5 l

www.ggztotaal.nl

Reageer

Een kort intermezzo over de opleidingen tot verpleeg-

BIG-register en kwaliteitsregisters

kundige in het algemeen maakt een aantal zaken

Zowel verpleegkundigen op niveau 4 (dus

misschien iets eenvoudiger te begrijpen. In één van de

MBO-geschoold) en niveau 5 (HBO-geschoold) staan

vele pogingen overzicht te creëren zijn de verpleeg- en

als ‘verpleegkundige’ ingeschreven in het BIG-register,

verzorgopleidingen in vijf niveaus ingedeeld, waarbij

zonder aanduiding van niveau of eventuele specialisa-

niveau één zeer praktisch van aard is (bv huishou-

tie. Dat laatste geldt ook voor de SPV, die ná het HBO

delijke hulp), naarmate het niveau oploopt wordt in

nog twee jaar ervaring heeft opgedaan in de GGZ om

toenemende mate een theoretische onderbouwing

vervolgens een post-HBO opleiding te volgen. Hij blijft

verwacht van het praktische handelen.

voor de BIG een gewone verpleegkundige. Dus: of je nu

Van verpleegkundige spreken we pas vanaf niveau 4,

MBO geschoold bent, HBO, of Post-HBO en ongeacht

en vanaf dat niveau is ook pas specialisatie voor de

een eventuele specialisatie, voor het BIG-register ben

GGZ mogelijk. Dat wil zeggen: zowel het MBO als het

je ‘Verpleegkundige’.

HBO leiden op tot algemeen verpleegkundige, waarbij

Dit geldt niet voor de academisch geschoolde

doorgaans de stages bepalen in welke richting je je

Verpleegkundig Specialisten. Voor hen bestaat een

specialiseert. Het diploma (MBO en HBO) is dus offici-

apart register. Registratie in het Verpleegkundig

eel geldig voor alle verpleegkundige richtingen van

Specialisten Register kan na afronding van een

het betreffende niveau, maar wie zijn stages voorna-

(erkende) duale masteropleiding Advanced Nursing

melijk in één richting heeft gevolgd (hier dus in de

Practice. Er zijn vijf registers voor de Verpleegkundig

GGZ), zal niet veel kans maken wanneer hij solliciteert

Specialist: vier voor diverse vormen van somatische

in een andere richting (bijvoorbeeld de KNO-afdeling

zorg, één voor de GGZ.

van een algemeen ziekenhuis).

Deze kanttekening geldt helemaal voor de zogenaam-

Naast het basisregister bestaan de kwaliteitsregisters.

de Beroeps Begeleide Leerweg (BBL), waar leerlin-

MBO en HBO verpleegkundigen die lid zijn van de

gen in feite een arbeidscontract bij een werkgever

Vereniging voor Verpleegkundigen en Verzorgenden

hebben (in dit geval bijvoorbeeld een GGZ-instelling)

(V&VN) zijn automatisch ingeschreven in het basisre-

en meestal één dag per week naar school gaan.

gister. Voor de bij- en nascholing die zij volgen worden

Daartegenover staat de Beroeps Opleidende Leerweg

accreditatiepunten toegekend. Een systeem waarmee

(BOL), waarbij de leerling naar school gaat en stages

de verpleegkundige aan kan tonen dat haar kennis en

loopt. De meeste Mbo-opleidingen bieden beide

kunde ‘up to date’ is.

varianten aan.

Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundigen kunnen zich

Ook de Hbo-opleidingen bieden, op een enkele uitzon-

inschrijven in het kwaliteitsregister van de V&VN-SPV.

dering na, beide varianten aan. Zij het met andere

Zo wordt inzichtelijk gemaakt dat de SPV zich net als

benamingen: de Hbo voltijd-opleiding is te vergelij-

de basis verpleegkundige bezig houdt met de ontwik-

ken met de BOL-variant, de BBL-variant heet op

keling van competenties en zijn vak bijhoudt. Achter

Hbo-niveau ‘duaal’. Binnen de GGZ lijkt het animo van

de schermen wordt er nagedacht over de koppeling

de werkgevers voor de BBL c.q. duaal-variant overigens

van de BIG-registratie aan het kwaliteitsregister van de

af te nemen. De instellingen zouden het te duur vinden

beroepsvereniging.

om verpleegkundigen via deze weg op te leiden.

Poging tot eenduidigheid Het mag geen verwondering wekken dat de minister het niet logisch vindt dat al die beroepen onder de

pagina 6 l

www.ggztotaal.nl

Verpleegkundige in de GGZ: alles is mogelijk

Willem Gotink

(met dank aan Jeanne Derks, Jantine van den Broek, Pascale Bekkering en Eva Grammer)

Van alle beroepen binnen de GGZ zijn de verpleegkundigen het talrijkst. Ongeveer een derde van alle (patiëntgerichte) beroepsbeoefenaren in de GGZ is verpleegkundige, wat neerkomt op ongeveer 22.500 verpleegkundigen in de sector. Deze groep bestaat uit een nogal bonte verzameling: de meest voorkomende zijn de MBO-verpleegkundigen; de HBO-verpleegkundigen; de B-verpleegkundigen (waarvan de opleiding ondertussen niet meer bestaat); de Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundigen (SPV) en sinds ongeveer 15 jaar ook de Verpleegkundig Specialist (VS).

Waarbij het overigens bepaald niet ongebruikelijk is dat één verpleegkundige meerdere van bovenstaande diploma’s op zak heeft.

Al s verpleegkundi g sp ecia list GGZ i.o. be n ik in het ka der van mijn studi e een jaar werkzaam geweest op de triple problem atiek afdeling van de Intensieve Behandelkliniek (Tac tus). Het werk al s ho of dbehandelaar van patiënten die zowel een verslav ing, een psychiatrische stoorni s al s een licht verstan delijke beperking (LVB) hebb en , is erg uitdagend.

Wat ik zo leuk vind aan de do elgroep is het contac t.

Pa tiënten met LVB worden snel overschat waardoor ze vaak niet snappen wat er van ze verwacht word t. Prachtig vind ik het om te zie n wanneer iemand je boodschap begrijpt en je echt co ntac t met ze krijgt.

Ellen Veldkamp

noemer ‘verpleegkundige’ in het BIG-register staan,

gen in Nederland. Alle andere verpleegkundigen die

waardoor het relatief lastig is om uit te maken wat

geen verpleegkundig specialist willen worden moeten

iemand allemaal kan en mag. Er liggen dan ook de

het nog doen met bij- en nascholingscursussen.

nodige toekomstscenario’s en voorstellen klaar.

Tot voor kort was de verwachting dat MBO (niveau 3 en 4) samengaan tot een opleiding voor zorgkundige (niveau 4, niet BIG-geregistreerd) en de HBO-verpleegkundige wordt (niveau 5, wel BIG-geregistreerd). Het laatst verschenen rapport ‘Toekomstbestendige beroepen in de verpleging en verzorging’ van Doekle Terpstra adviseert juist om de titel ‘verpleegkundige’ aan de niveau-4 opgeleiden te laten. De veranderingen zitten dan vooral in het verzwaren van het profiel van de HBO-verpleegkundige, om tegemoet te komen aan de steeds complexer wordende zorg.

Het beroepsprofiel van de verpleegkundig specialist viel buiten de scope van dit rapport, maar om aan te haken bij Europese richtlijnen zou het kunnen dat de Verpleegkundig Specialist naar niveau zeven gebracht wordt. Ook de SPV kwam in het rapport niet voor. Je zou zeggen dat er nog ruimte is tussen niveau vijf en niveau zeven.

Let wel: het rapport van Terpstra is in januari van dit jaar aangeboden aan de minister. Het rapport spreekt over een voltooiing van de veranderingen in 2024.

Het rapport is goed ontvangen, maar het is nog niet gezegd dat de minister alle aanbevelingen over zal nemen. De ontwikkelingen zijn nog volop gaande.

Werkveld Wat doen ze nu eigenlijk, al die verpleegkundigen met hun verschillende diploma’s in hetzelfde register?

Veel afgestudeerde MBO-ers, zowel niveau 3 als 4, zijn woonbegeleider in een psychiatrisch ziekenhuis of een RIBW. Mensen met MBO-4 worden ook wel ingezet als ambulant begeleider, vaak onder supervisie van een HBO-verpleegkundige of een SPV, maar veel instellingen gaan daar ‘soepel’ mee om.

De HBO-verpleegkundige met GGZ-ervaring, werkt doorgaans in een psychiatrisch ziekenhuis, of op een PAAZ, of, net als zijn collega met MBO, als ambulant begeleider. Overigens kiest minder dan 15% van de HBO-verpleegkundigen voor de GGZ. Degene die het wel doen, stromen meestal binnen enkele jaren door in de opleiding voor SPV of Verpleegkundig Specialist GGZ. Of eerst SPV, en daarna Verpleegkundige Specialist GGZ. De SPV is bij uitstek een GGZ-verpleegkundige die is opgeleid om te begeleiden en/of te behandelen die psychiatrische klachten hebben en die in de thuissituatie wonen.

En dan is er, sinds een paar jaar, de Verpleegkundig Specialist. Verpleegkundig Specialisten werken op het scharnierpunt van verpleegkunde en het medische domein. Zo mogen zij onder meer medica-

Zo wordt er wel een pleidooi gehouden om opleidin-

tie voorschrijven en een aantal andere medische

gen te ontwikkelen voor (MBO en HBO) afgestudeer-

handelingen verrichten.

den om een antwoord te kunnen blijven geven op

Het verschil in werk tussen de SPV en de VS is

steeds complexer wordende zorgvragen (denk hierbij

onderwerp van discussie. Eén verschil is dat de SPV

aan IC verpleegkundigen en oncologie verpleeg-

een Post-HBO-opleiding is en de Verpleegkundig

kundigen). In de GGZ gaat het dan om acute zorg,

Specialist academisch is geschoold op het gebied van

crisisdienst, bemoeizorg en zorg voor EPA patiën-

de GGZ verpleegkunde. De Verpleegkundig Specialist

ten (waarbij somatiek, psychiatrie en sociale en

is door minister Schippers ook opgenomen in de lijst

maatschappelijke gezondheid hand in hand gaan).

van beroepen die hoofdbehandelaar mogen zijn, in

Momenteel is de post-Hbo opleiding voor SPV de

tegenstelling tot de SPV en mag daarmee bijvoor-

enige vervolgopleiding voor verpleegkundi-

Reageer

beeld DBC’s openen en sluiten. 

advertorial

Met dank aan Anneke Haringsma (NIP)-

De psychologen: aan alleen een basisstudie heb je weinig in de GGZ

Ik ben Ka roline Boze lie en ik werk al s gz -psycholoog op een polikliniek vo or mensen met meer en minder onvoldoende verklaa rde lichamelijke kla chten Ik werk in een multi disciplinair team , me t psychiaters, psychothera peuten en lichaamsg erichte therapeuten en je zo u kunnen zeggen da t wij psycholo gische revalidat ie bieden aan mensen die soms al ja ren ‘in de lappen mand ’ zitten , en da n druk ik me zacht uit. Heel mo oi en divers werk . Al le soorten mensen , lichamelijke en psychiatrische be perkingen komen voorbij. Daar met z’n allen , de pa tiënt voor op, iets van maken is geweldig Ka roline Bozelie

Na een universitaire opleiding psychologie sta je nog aan het begin van je loopbaan: je bent nog geen klinisch psycholoog of klinisch neuropsycholoog. Om dit te behalen zal je eerst veel werkervaring op moeten doen en doorstuderen. Na een universitaire opleiding psychologie sta je nog aan het begin van je loopbaan: je bent nog geen klinisch psycholoog of klinisch neuropsycholoog. Om dit te behalen zal je eerst veel werkervaring op moeten doen en doorstuderen.

Als je je verder wilt bekwamen zijn er verschillende opleidingsmogelijkheden die leiden tot opname in een register en/of een specialistenregister: • De tweejarige opleiding tot gezondheidszorgpsycholoog (GZ-psycholoog) (BIG-register) • Het opleidingstraject tot Kinder- en jeugdpsycholoog (Kwaliteitsregister Jeugd), geldt voor de jeugd-ggz, jeugd-gehandicaptenzorg, jeugdzorg; • De opleiding tot Psychotherapeut (registratie tot psychotherapeut) • Ná deze opleidingen is er nog een specialisatie mogelijk via de vierjarige opleiding tot klinisch psycholoog of klinisch neuropsycholoog, waarmee men in het specialistenregister geregistreerd kan worden.

Basisberoep: de GZ-psycholoog Om in te kunnen stromen in de opleiding voor GZ-Psycholoog geldt de universitaire masteropleiding psychologie, pedagogische wetenschappen of gezondheidswetenschappen (afstudeerrichting geestelijke gezondheidskunde). Deze postmaster opleiding duurt twee jaar. De opleiding bestaat uit een combinatie van een praktijkopleiding (4 dagen in de week) en een cursus (1 dag per week). De opleiding kan ook in deeltijd gevolgd worden. De opleiding heeft twee differentiaties: kinderen & jeugdigen en volwassenen & ouderen.

De meeste GZ-psychologen zijn verbonden aan een instelling of hebben een zelfstandige praktijk. Bij de instellingen kun je denken aan psychiatrische instellingen; verpleeghuizen; revalidatie-instellingen; instellingen voor gehandicaptenzorg; instellingen voor kinder- en jeugdhulpverlening en forensische instellingen Niet elke afgestudeerde van deze opleidingen komt in aanmerking voor een opleidingsplaats. Om te mogen starten met de Gz-opleiding is er naast afronding van de genoemde universitaire masteropleidingen, een LOGO verklaring nodig. Deze verklaring wordt alleen afgegeven als er aan een aantal voorwaarden is voldaan, nl. een specifiek afstudeercurriculum, een stage van 520 uur en 3 casusbeschrijvingen onder supervisie volbracht. Zonder LOGO verklaring kan er niet deelgenomen worden aan de Gz-opleiding (zie kader: de BAPD) De wet BIG kent naast het basisberoep Gz-psycholoog ook het basisberoep Psychotherapeut.

De opleiding tot psychotherapeut duurt 4 jaar. Een aanstelling van tenminste 20 uur is nodig om te voldoen aan de vereiste werkervaring. De titel psychotherapeut kan ook verkregen worden door eerst de opleiding tot GZ-psycholoog te volgen en daarna een driejarig opleiding tot psychotherapeut.

(Vanwege de bijzondere status van de psychotherapeut is in samenwerking met de Nederlandse Vereniging van Psychotherapeuten een apart kader over de psychotherapeuten toegevoegd. Red.) De opleiding tot de basisberoepen worden verzorgd door zes, door VWS erkende, opleidingsinstellingen.

De twee specialisten Er zijn twee specialismen. De opleiding tot Klinisch psycholoog duurt 4 jaar. Om de opleiding te kunnen volgen is een aanstelling gedurende de 4 jaar nodig van tenminste 20 uur per week. Vooropleidingseis is de Gz-opleiding.

Klinisch psychologen zijn dé specialisten in de (geestelijke) gezondheidszorg. De klinisch psycholoog is gespecialiseerd in het diagnosticeren en behandelen van mensen met complexe psychische en/of psychosomatische problematiek en is in staat tot het zelfstandig opzetten, uitvoeren en evalueren van toegepast wetenschappelijk onderzoek en legt daarbij de verbinding tussen de klinische praktijk en de wetenschap. Hij/zij bezit kennis en vaardigheden op het gebied van management, beleid en organisatie en zal een leidinggevende positie in de zorg gaan innemen.

De opleiding tot Klinische neuropsycholoog, het tweede specialisme, duurt ook 4 jaar. Om de opleiding te kunnen volgen is een aanstelling gedurende de 4 jaar nodig van tenminste 24 uur per week. Vooropleidingseis is de Gz-opleiding.

Een klinisch neuropsycholoog heeft uitgebreide kennis van de relaties tussen hersenen en gedrag en is vaardig in het toepassen van deze kennis in de praktijk van de patiëntenzorg met betrekking tot diagnostiek en behandeling. Deze specialistische kennis en vaardigheden strekken zich uit over de gehele leeftijdsrange. De klinisch neuropsycholoog is daarnaast op hoog niveau geschoold in het coördineren en uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek en beheerst management- en onderwijsvaardigheden.

Opleidingsplaatsen Het aantal opleidingsplaatsen wordt jaarlijks door het ministerie van VWS vastgesteld. VWS baseert dit aantal op het advies van het Capaciteitsorgaan. Dit orgaan verricht onderzoek naar de behoefte, in de vorm van de vervangingsvraag, naar psychologen binnen de verschillende werkvelden van de zorg.

Voor alle vier beroepen verzorgt het Toewijzend Overleg opleidingsplaatsen Psy-beroepen (TOP) de toewijzing.

Instellingen kunnen een aanvraag voor toekenning van een opleidingsplaats bij TOP opleidingsplaatsen indienen.

Het aantal aanvragen is nog altijd groter dan het aantal toekenningen. Dat maakt dat het verkrijgen van een gesubsidieerde opleidingsplaats nog steeds erg gewild is.

Het aantal door VWS vastgestelde opleidingsplaatsen voor 2014, 2015 en 2016 (bron: www.psynip.nl, themadossier opleidingsplaatsen)

pagina 12 l

www.ggztotaal.nl

Experience Your Future

Basisaantekening Psychodiagnostiek (BAPD)

NIP geeft speciale voorlichting aan alle

Wanneer je een universitaire psychologie master volgt,

psychologiestudenten

krijg je de mogelijkheid om je Basisaantekening Psycho-

In de maanden februari, maart, april en

diagnostiek (BAPD) te behalen. Dit kan in vrijwel alle stu-

mei organiseren de Platforms van de

dierichtingen. Wanneer je in het bezit bent van de BAPD

Sectie Psychologie Studenten van het

(Basisaantekening Psychodiagnostiek) vergroot je je kans

Nederlands Instituut van Psychologen

op de arbeidsmarkt.

(SPS-NIP) de jaarlijkse Experience your

Het behalen van de BAPD is aan te raden is voor de

Future dagen, speciaal voor psychologie-

GZ-opleiding, maar het is geen verplichte toelatingseis.

studenten. Het doel van deze dagen is om

Om de BAPD aan te vragen moet je voldoen aan een

studenten te informeren over de arbeids-

aantal criteria. Deze staan hier uitgebreid beschreven. Je

mogelijkheden na de studie psychologie

dient te voldoen aan de volgende criteria:

en kennis te laten maken met verschillen-

• Je hebt 200 uur werkervaring in de psychodiagnos-

de carrière perspectieven. Op deze manier worden zij bewust van de mogelijkheden binnen de psychologie en hoopt het

tiek • Je hebt 20 uur supervisie gevolgd van een erkend supervisor BAPD.

NIP dat toekomstige keuzes gemakke-

• Je hebt 3 casusverslagen geschreven.

lijker worden. Psychologie is een brede

• Je hebt voldaan aan de specifieke theoretische eisen.

opleiding en het is dus belangrijk om goed na te denken welke richting de student na zijn studie op wil!

Niet makkelijk aan een betaalde baan Zoals onlangs in het televisieprogramma De Monitor uitgebreid aan de orde kwam, is het niet ongebruikelijk dat net-afgestudeerde psychologen voor langere tijd onbetaald (of tegen onkostenvergoeding) werkervaring opdoen op een zogenaamde werkervaringsplek.

Ondanks de geringe (of zelfs geen) vergoeding doen deze nét afgestudeerde psychologen hetzelfde werk als hun betaalde collega’s en krijgen ze weinig tot geen begeleiding.

Bijna driekwart van de afgestudeerde psychologen en orthopedagogen voelt zich uitgebuit op deze werkervaringsplekken, aldus de Monitor. Veruit het merendeel (73 procent) voelt zich gedwongen on(der)betaalde werkervaringsplekken te accepteren vanwege een gebrek aan betaalde startersfuncties.

Zie voor het hele programma: de Monitor

De titel ‘Psycholoog’ is niet beschermd De titel ‘psycholoog’ is niet wettelijk beschermd. Dit betekent dat iedereen zich psycholoog kan noemen, ongeacht zijn/haar opleiding. Qua opleiding wil het dus niets zeggen dat je een psycholoog bent. Wanneer je afgestudeerd bent kun je het dienstmerk PSYCHOLOOG NIP gebruiken, door te laten zien dat je lid bent van het NIP en beschikt over een universitair masterdiploma in de psychologie en ervaring hebt als psycholoog.

Het dienstmerk PSYCHOLOOG NIP kan je dus aanvragen als kenmerk voor kwaliteit.

Ik werk al s verpleegk undi g specia list GG Z op een forensische polikliniek . Op de forensische po likliniek behandel ik mensen die verplicht behand eli ng moeten volgen van de rechte r of die door hun ge dr ag in de problemen dreigen te komen met politie en ju stitie . Ik spreek met name cli ënten die (praktische ) ondersteuning nodi g hebben , m aa r geef ook gedrag stherapie en schemagerichte th erapie . Ik ben bevoeg d om ook medicatie voor te sc hrijven , maa r heb m e daarin no g niet bekwaamd (en doe het dus ook no g niet !). Daar naast hou ik me al s inhoudelijk beleidsve rantwoorde lijke bezi g met de aa nsturing van het tea m.

Bianca Roelofsen

Werken in de jeugdhulp De Jeugdwet schrijft voor dat aanbieders van jeugdhulp ( jeugd-ggz, jeugd-gehandicaptenzorg, jeugdzorg) in beginsel werken met in het Kwaliteitsregister Jeugd (SKJ) of in het BIG-register geregistreerde professionals. Voor psychologen is registratie in het Jeugddomein mogelijk op 3 verschillende vakbekwaamheidsniveaus: • masterniveau (SKJ); • postmasterniveau (Gz-psycholoog BIG of Kinder- en Jeugdpsycholoog SKJ); De Stichting Kwaliteitsregister Jeugd (SKJ) beheert het beroepsregister voor professionals in de jeugdsector: www. skjeugd.nl Daar zijn de registratie-eisen te vinden voor de psycholoog die zich wil registreren op masterniveau of postmasterniveau als Kinder- en Jeugdpsycholoog SKJ. Registratie als Kinder- en Jeugdpsycholoog SKJ kan op basis van de registratie als K&J psycholoog NIP, als Gz-psycholoog,

Op dit moment ben ik ha lve rwege de MBO 4 opleiding tot Persoonlijk Begeleider voor Ervaring sde skundige en we rk ik als Ervaringdeskundige in een F-AC T team in het zuiden de s lands. Me verde r ontwikkelen als professiona l om vanuit erk enning , herkenning en wederkerigheid dit mensenwerk te mo gen blijven doen is wat mij elke morgen blij en tevreden opstaan do et.

Hinko Nabben

een afgeronde postmasteropleiding of via een afgerond individueel registratietraject. De registratie als K&J psycholoog NIP kent een opleidings- en werkervaringstraject gelijkwaardig aan de eisen voor de registratie als Gz-psycholoog.

• Meer lezen over de registratie als psycholoog in het jeugddomein? Lees de brochure.

• Informatie over de opleiding tot Kinder- en Jeugdpsycholoog vindt je op de website van het NIP 

Reageer

pagina 14 l

www.ggztotaal.nl

Verder ontwikkelen en nieuwe inspiratie opdoen?

Verbreden of verdiepen doe je bij de RINO Groep!

Bij ons kun je je o.a. opleiden tot: /MbWVLPMQL[bWZOX[aKPWTWWO 8[aKPW\PMZIXM]\ 3TQVQ[KP X[aKPWTWWO 3TQVQ[KP VM]ZWX[aKPWTWWO +WOVQ\QMN OMLZIO[\PMZIXM]\ +WOVQ\QMN OMLZIO[\PMZIXM]\Q[KP _MZSMZ ;a[\MMU\PMZIXM]\ ;a[\MMU\PMZIXM]\Q[KP _MZSMZ /Ob IOWWO 8ZIS\QRSWVLMZ[\M]VMZ 0]Q[IZ\[MVbWZO //B 870 //B 8[aKPW\ZI]UI\PMZIXM]\ 8[aKPW\ZI]UIP]TX^MZTMVMZ ;MS[]WTWWO +WV[]TMV\ [MS[]MTM OMbWVLPMQL 8[aKPWTWWO UMLQI\WZ 8[aKPWTWWO NIUQTa UMLQI\WZ 3QVL MV RM]OLX[aKPWTWWO 618 6>7 WZ\PWXMLIOWWO OMVMZITQ[\ )]\Q[UM[XMKQITQ[\ 1VNIV\ 5MV\IT 0MIT\P OMVMZITQ[\ WN [XMKQITQ[\ ;XMTX[aKPW\PMZIXM]\ ;:0 KWIKP Bekijk snel ons nieuwe aanbod 2016/2017 op www.rinogroep.nl

re!

iè rr ca je in r de er v g aa gr je en lp he Wij advertorial

Mmv Monique Buitenshuis, Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie (NVP)

Nogmaals: de psychotherapeut

Er zijn goede redenen om de psychotherapeuten bij

zorgverzekeraars werd het toegankelijk voor een

het hoofdstuk van psychologen onder te brengen.

groot publiek. De vraag naar psychotherapie nam

Immers, zoals het ook op de website van de NVP (de

toe, evenals het aantal psychotherapeuten in dienst-

Nederlandse Vereniging van Psychotherapeuten)

verband en in de vrijgevestigde praktijk. Sinds 1998,

staat, het onderscheid tussen het domein van

vier jaar na de invoering van de wet BIG, is de titel

psychotherapeut en de Klinisch Psycholoog is in de

psychotherapeut wettelijk beschermd.

praktijk gering en de tendens is dat beide opleidin-

Ondanks het naar elkaar toe groeien van klinisch

gen steeds meer naar elkaar toe groeien. Een ontwik-

psychologen en psychotherapeuten is er een belang-

keling waar de NVP zich achter schaart.

rijk verschil in opleiding tussen beiden. Om psycho-

Aan de andere kant: nadat minister Borst rond de

therapeut te worden zijn er twee fundamenteel

eeuwwisseling de beroepen in de GGZ samenvoeg-

verschillende routes: de medische en de psychologi-

de tot uiteindelijk zes clusters (zie inleiding), zijn

sche route.

de psychotherapeuten in een zelfstandig cluster ondergebracht. Hoewel de CONO sinds kort niet

De medische route loopt via de artsenopleiding.

meer in gebruik is, zou de jarenlange uitzonderings-

Basisartsen kunnen instromen in de psychothera-

positie dus ook een reden kunnen zijn om een apart

pie-opleiding, maar kunnen ook de opleiding tot

hoofdstuk aan de psychotherapeuten te wijden.

psychiater volgen. Psychiaters die hun opleiding begonnen vóór 1998, konden zich zondermeer

Psychotherapie ontstond in de jaren ’30 van de vorige

inschrijven als psychotherapeut. (Zie voor de

eeuw en was van oudsher een exclusieve behandel-

opleiding tot psychiater het hoofdstuk over de

methode die werd uitgeoefend door een kleine groep

medische discipline)

psychiaters. Als beroep deed het in de gezondheidszorg zijn intrede in de jaren zestig van de vorige

De tweede route is de opleiding tot psycholoog. Zoals

eeuw. Vanaf dat moment begaven zich ook personen

elders in dit hoofdstuk staat, kan de basispsycholoog

met een niet-medische opleiding, zoals psychologen,

instromen in de vierjarige opleiding tot psychothera-

zich op het terrein van de psychotherapie. Vanaf het

peut, of na de opleiding tot GZ-psycholoog de verkor-

moment dat psychotherapie werd vergoed door de

te opleiding tot psychotherapeut volgen.

pagina 16 l

www.ggztotaal.nl

praktijkonSinds ruim een jaar ben ik werkzaam als praktijk. Ik bied dersteuner GGZ in een kleine huisa rtsen lichte tot sen onder andere begeleiding aan men met e hisch klachten. matige, maa r soms ook chronische psyc Het verschil tussen de psychothete kunnen bieden Ik vind het prettig laagdrempelige zorg niet terecht kan rapeut en de klinisch psycholoog is, aan iedereen die dat nodi g heeft, maa r ik het samenvind in de GGZ. Het mooiste aan het werk zoals gezegd, in de praktijk gering. De ns het moment werken om tot inzicht te komen en vervolge opleiding tot klinisch psycholoog is wat dat mensen de regie over hun eigen leven teru gpakken. r in de praktijk Ik heb zelf psycholo gie gestudeerd, maa breder, er is meer ruimte voor manageners, zoveel rsteu geldt: zoveel praktijken, zoveel onde ment en onderzoek. achtergronden.

Sandra Boerwinkel

Veel psychotherapeuten hebben meerdere opleidingen. Op 31 januari 2016 stonden er 6.959 psychotherapeuten in Nederland geregistreerd. Van hen waren er 1.455 ook psychiater, ruim 4.000 waren er ook GZ-psycholoog (waarvan 1.870 ook nog klinisch psycholoog), 1.658 waren er ‘alleen’ psychotherapeut.

Er bestaan verschillende vormen van psychotherapie: Cognitieve gedragstherapie; Psychoanalyse en psychoanalytische psychotherapie; Cliëntgerichte psychotherapie; Relatie- en gezinstherapie; Groepspsychotherapie; Kinder- en jeugdpsychotherapie; Integratieve psychotherapie. Binnen het kader van dit magazine voert een bespreking van al deze vormen te ver. De meeste methodieken worden ook gebruikt door de klinisch psychologen. Ook de GZ-psychologen zullen dezelfde methodieken hanteren, zij het in ‘lichtere’ vorm en bij patiënten met minder complexe problematiek. 

pagina pagina 11 17 l l

Als adviseur groen ben ik verantwoordelijk voor al het groen bij diverse locaties binnen Propersona. Dit doe ik met een duidelijke visie. Natuur heeft een therapeutische waarde en een positieve invloed op het herstel.Het nut van een helende omgeving (healing environment) is een feit. Alle werkzaamheden zijn er op gericht om meer natuur te krijgen en we proberen zelfs de natuur naar binnen te halen. Door natuurvriendelijk groenbeheer proberen we mensen naar buiten te krijgen, want van buiten wordt je beter. Van natuur kun je genieten , natuur prikkelt je zintuigen. Mensen vinden rust in de natuur, worden actief, gaan wandelen of passief genieten van vogels, vlinders en andere dieren. Door natuurvriendelijk groenbeheer snijdt het mes aan twee kanten: meer beleving op de terreinen en het werkt kostenverlagend.

Mijn opleiding: MAS-A , Hoveniersopleiding, Gidsencursus en vele vakgerichte cursussen.

Henk Eikholt, werkzaam bij Propersona

www.ggztotaal.nl www.ggztotaal.nl

Willem Gotink/Jeannet Appelo

Psychiaters: “Als je van zekerheid houdt, heb je een probleem.”

Ik ben s y st e e m th e d e ta ch t i g e r j a ra p e ut é n h e b r een b ro e n leerd m ez e l f er die p e ik , a l te verte sychiat s l eerling l l e n , da ho efde risch zie B-verp t ik me e n da t k is. In l e e gk u n t f amilie die fam was nie di ge , n va n p a ilie vaa t mijn g ie t ov e r t ië k nten ei g de o orz edachte mijn b r enlijk n aa k wa ga ng , t oer. Pa iks s o ch va n d e s to Peer pr ziekte . ojec t du en ProPersona sprak ik met c H et oll rfde ik in 2015 mantelz naa r b u meedee ega’s nooit ove orger. I it d r e n a k a n he t te trede ben op g l e re n o m P e e r - to n a l s er eleid to gaa n m v t Mat a ring sd et hun ik a l va t ra es zieke fa ak indiv milielid iner om mante kundi ge idueel m b ruikba . lz A o r l s s y st e re v a a r et gezin e m t h e ra g e rs t e di ghed nen , m aa n elk en bijb r p e ut w e a a r nu aa r. De e rk ng kan ik h elneme ei gen e en tege rs vinde en. Bovendien rva ring l ij n h k e h b e in b t e b re n g .

Ik leerd pretti g De Mat dat ik in n ze veel steun ea heeft m d klinkt m nders - voor e trainin ij mij bet isschien g mijn er - me ook privé wat ov e r d r e pijn. D op gelev t mijn b ven ma e opleid erd. r o a er r ik heb ing is e en ab s o echt min om te gaan. H l ut e v e rr et der las a l s s y st ijking v t va n h e e mth e o o r m ez o of d rapeut. elf én m Tree s d ijn vak en Brok .

pagina 16 l

www.ggztotaal.nl

Wie ‘arts’ en ‘psychiatrie’ met elkaar in verband brengt komt onherroepelijk op ‘psychiater’ uit. Logisch, maar niet geheel terecht. Want van de bijna 4000 artsen die er volgens het CBS (2013) in de reguliere GGZ-instellingen werken, zijn er ‘slechts’ 2305 psychiater. De overige zijn basisarts (al dan niet in opleiding tot psychiater), verslavingsarts, geriater, neuroloog of huisarts.

De psychiaters zijn daarmee wel de grootste groep, al vormen ze een heterogeen gezelschap van volwassenenpsychiaters, ouderenpsychiaters en kinder- en jeugdpsychiaters. Ze worden op afstand gevolgd door de basisartsen, waarvan er ‘slechts’ 1400 in de GGZ werken, inclusief de psychiaters in opleiding.

Volgens het capaciteitsorgaan waren er vorig jaar 3518 psychiaters in Nederland geregistreerd. Ongeveer 1200 van hen werken dus niet in de reguliere Nederlandse GGZ-instelling, maar zijn werkzaam in de forensische psychiatrie, in ziekenhuizen, aan universiteiten/ onderzoekscentra, of zelfstandig gevestigd in een eigen praktijk. Een aantal werken ook in het buitenland of zijn met pensioen.

De opleiding tot psychiater duurt in principe tien en een half jaar. Eerst de zesjarige opleiding tot basisarts, daarna twee en een half jaar de specialisatie psychiatrie, om af te sluiten met twee jaar specialisatie voor volwassenenpsychiater, ouderenpsychiater of kinder- en jeugdpsychiater. Er zijn plannen om de opleiding met een half jaar te verkorten, er zal dan meer gekeken worden of iemand bepaalde competenties al heeft.

Waarom wil iemand eigenlijk psychiater worden?

Ariette van Reekum, bestuurslid van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie, met als portefeuille opleidingen: “Tijdens mijn co-schappen kreeg ik een zekere fascinatie voor gekte en waanzin. De psychiatrie zit op het snijvlak van meerdere disciplines: somatiek, psychologie, sociologie. Dat maakt het complex, maar ook heel fascinerend.

Het vak is ook niet voor iedereen weggelegd. Je moet geen psychiater worden als je van zekerheden houdt. Je wordt met complexe situaties en complexe problematieken geconfronteerd, die niet altijd een eenduidige oplossing hebben. Die oplossingen zijn vaak diffuus. Als je daar tegen kunt, is het geen probleem.”

Er is jarenlang een behoorlijk tekort geweest aan psychiaters en GGZ Nederland verwacht nog een lichte toename van de vraag. Een bekend verschijnsel is de job-hoppende psychiater, die zo gewild is, dat hij van baan naar baan gaat en zo weinig binding krijgt met de instelling waar hij werkt. Tegelijkertijd zijn er ook stemmen die denken dat er, met alle nieuwe ontwikkelingen, binnenkort een overschot aan psychiaters gaat ontstaan. pagina 19 l www.ggztotaal.nl

De verslavingsarts

Van Reekum: “Het hangt erg van de regio en de

Van de artsen die werkzaam zijn in de GGZ

sector af. In Amsterdam is er geen groot tekort, in

moet naast de psychiater zeker ook de versla-

sectoren als de verslavingssector en de forensi-

vingsarts genoemd worden. De Vereniging voor

sche zorg daarentegen wel. In mijn tijd moest je

Verslavingsgeneeskunde Nederland (VVGN)

vechten voor een opleidingsplaats, tegenwoordig

formuleert het vak aldus: “De profielgeregis-

is dat wat makkelijker. Maar een beetje schaarste

treerde Verslavingsarts KNMG diagnosticeert

is wel goed, het moet niet zo zijn dat de oplei-

en behandelt het veelal chronisch verlopend

dingsplaatsen niet vol komen.”

ziektebeeld van een verslaving. Op de deelgebieden waarin hij competent is, diagnosticeert

In de GGZ werken veel basisartsen, 1300 in 2013,

en behandelt hij ook psychiatrische en somati-

volgens het CBS. Een groot gedeelte daarvan is psy-

sche aandoeningen of hij draagt zorg voor een

chiater in opleiding, maar er zijn ook veel basisartsen

gerichte doorverwijzing. Hij is expert op het

die hun hele carrière basisarts blijven en daar in feite

gebied van medicamenteuze ondersteuning

het werk van een psychiater doen. Het is wellicht het

van de detoxificatie, het voorkómen van terug-

gevolg van het tekort aan opleidingsplaatsen.

val en zorg voor de chronische verslaafde.”

De titel verslavingsarts is onderwerp van dis-

Van Reekum, grinnikend: “Psychiateroïden.

cussie. Het specialisme is niet erkend in de wet

Basisartsen die als het ware levenslang arts-as-

BIG en daarmee onbeschermd. In feite mag elke

sistent blijven. Het is voor de kwaliteit van het

arts zich verslavingsarts noemen. Veel basis-

vak natuurlijk niet goed. Je krijgt daardoor wel

artsen die werkzaam zijn in de verslavingszorg

discussies over wat nou precies de plek van de

doen dat ook, maar zijn dus feitelijk ‘arts met

psychiater is. Al heb ik de indruk dat het er steeds

ervaring in de verslavingszorg’. De Koninklijke

minder worden. Er zijn tegenwoordig voldoende

Nederlandsche Maatschappij tot bevordering

opleidingsplaatsen.”

der Geneeskunst (KMNG) vond dat een onwenselijke situatie en heeft profieltitels -waaron-

Met de huidige discussie rond de regiebehandelaar

der dus verslavingsarts- laten registreren bij

(tot voor kort de hoofdbehandelaar), ontstaat bij som-

het Benelux Merkenbureau. Alleen artsen die

migen de vrees dat de psychiater alleen nog maar

de tweejarige opleiding tot verslavingsarts

de patiënt gaat zien om administratieve redenen.

hebben gevolgd bij de Radboud Universiteit in

Hij is immers één van de weinigen die een DBC mag

Nijmegen, mogen zich Verslavingsarts KMNG

openen en dus noodzakelijk om een behandeling te

noemen.

declareren bij de zorgverzekeraar. Het vak zou daar-

De VVGN heeft niet de actuele cijfers van het

door uitgehold worden.

aantal Verslavingsartsen-KMNG, maar schat hun aantal op 100 tot 200.

Van Reekum: “Dat is natuurlijk niet de bedoeling.

Het systeem moet er niet toe leiden dat een psychiater alleen maar af hoeft te vinken. Als je het concept van de regiebehandelaar goed regelt, is het een professionaliseringsslag. 

Reageer

pagina 20 l www.ggztotaal.nl

advertorial

“Kwaliteit, kleinschaligheid & een persoonlijke aanpak staan centraal�

pagina 15 l

www.ggztotaal.nl

De GGZ-Agoog: weg met het hokjesdenken in de GGZ! Cliënten kunnen méér!

Alie Weerman -

De GGZ-agoog is een HBO-professional die is gespecialiseerd in herstelgericht werken.

Hij heeft een scharnierfunctie tussen zorg en welzijn en richt zich op zowel het persoonlijk als maatschappelijk herstel van kwetsbare burgers die kampen met psychiatrische problemen en/of verslaving.

Binnen het sociaal werk (en in opleidingen daarvoor) is de tendens om breed (generalistisch) op te leiden. De GGZ-agoog vormt hierbinnen een uitzondering. De GGZ-agoog is een in psychiatrie en verslaving gespecialiseerde sociaal werker die herstelgericht kan werken in zowel de specialistische GGZ, als in de basis-GGZ en de wijkteams. GGZ-agogen werken zowel in de ouderenpsychiatrie, de volwassenpsychiatrie, de forensische zorg, de kinder- en jeugdpsychiatrie en de verslavingszorg.

de Geboortezorg Ik werk als erva ring sprofessional binnen een beva lling en GGZ. In 2008 raakte ik 5 dagen na gesloten afde acuut psychotisch. Over de opname op een ite Kraamling schreef ik twee boeken en zette de webs praktijk mijn ik n bego bedpsychose online. Vijf jaar later cregeac nt doce Psychecoach en geef ik als gediplomeerd en de skun verlo diteerde trainingen binnen de kraamzorg, op het gebied verpleegkunde. Ik heb diploma’s behaald en heb de ss fulne mind van coaching , counseling en rie en HBO hiat deelprogramma’s HBO Toegepaste Psyc de opleiding GGZ Agoo g gevolgd. Momenteel volg ik ambassa deur Psychosociale Basiskennis. Tevens ben ik a.

Stigm er van Samen Sterk zond Karin den Oudsten

Vindingrijk dat is de GGZ-a goog, daar waar anderen vasthouden aan programma’s zoekt de GGZ-a goog verder naar mogelijkheden ten behoeve van de cliënt.

Dat kan gaan om andere behandelvormen of methodieken, maar ook over de wijze van behandeling. De GGZ-a goog heeft een creatief beroep. Onlangs wilde ik iemand met autisme zijn patroon uitleggen van gedragingen waardoor het systeem in stand bleef. Het wilde maar niet lukken om dit middel s gesprekken te doen.

Dan biedt een GGZ-a goog uitkomst. Er is getekend en met duplo gespeeld. De cliënt heeft de situatie nagebootst en zijn nieuwe vaardigheden visueel gemaakt waardoor het veel helderder is wat er moet gebeuren.

Resultaat: iemand met autisme die allerlei veranderplannen heeft en het met vertrouwen tegemoet gaat.

Fleur Dennink

Geschiedenis

Psychiatrische aandoeningen en verslaving zijn

Rond 2000 werd duidelijk dat de GGZ behoef-

ingrijpende problemen waarvan sommige cliënten

te had aan sociaal pedagogische hulpverleners

genezen, maar een groot deel blijft ermee worste-

(SPH) en maatschappelijk werkers die specifieker

len. Zij kunnen niet genezen, maar wel herstel-

werden opgeleid voor de geestelijke gezondheids-

len. Leren leven met een aandoening en je hier

zorg. De GGZ gaf aan dat men bij deze ‘agogen’

niet mee identificeren is een proces dat de cliënt

kennis miste van psychopathologie en van de

en zijn of haar omgeving uiteindelijk zelf doen.

cultuur en werkwijzen van de GGZ. Het werkveld

Dat betekent een paradoxale opstelling van de

formuleerde in de tijd in afstemming met VWS (de

GGZ-agoog: hij past zijn professioneel referen-

toenmalige minister Borst) een nieuwe beroepen-

tiekader op bescheiden wijze toe, maar levert

structuur in de GGZ, waarin zes beroepsclusters

desondanks een professionele bijdrage. (Wellicht

werden opgenomen, waaronder het medisch en

dat deze bescheiden opstelling de eigen beroeps-

verpleegkundig cluster, maar ook een agogisch

groep geen goed heeft gedaan in de strijd om

cluster, waarin SPH en MWD waren opgenomen.

erkenning). De GGZ-agoog heeft oog voor het leed,

Besloten werd dat een meer gespecialiseerde

voor de onmacht en het stigma, maar richt zich op

HBO-agoog nodig was met de status ‘basisberoep

de eigen kracht en op het gastvrijer maken van de

in de gezondheidszorg’. Dat werd de GGZ-agoog.

omgeving.

Een zestal hogescholen startte hier in 2003 opleidingsroutes voor. Alle basisberoepen in de

Beroepsregister GGZ-agoog

GGZ kregen in die tijd tevens een BIG-registratie.

In het beroepsregister worden GGZ-agogen

Helaas is die van de GGZ-agoog blijven liggen en

toegelaten die binnen een opleiding SPH, MWD of

is wettelijke registratie (nog steeds) niet geregeld,

Social Work de anderhalf jaar durende afstudeer-

ook al is er wel sprake van een zogenaamd

richting GGZ-agoog hebben gevolgd die voldoet

‘CONO-beroep’ en heeft de GGZ-agoog een eigen

aan de landelijke eisen. Zij moeten bewijzen dat

dbc-code. Sinds juli 2015 heeft deze beroepsgroep

zij de competenties van de GGZ-agoog behaald

een eigen beroepsregister GGZ-agoog binnen

hebben. Zij ontvangen dan een certificaat naast

het Registerplein. Op deze manier is de kwaliteit

hun HBO-diploma.

alsnog geregeld.

Het beroepsregister regelt doorlopende deskundigheidsbevordering en (beroeps)tuchtrecht, in

GGZ-agoog werkt van oudsher herstelgericht

samenwerking met beroepsvereniging BPSW,

Met het introduceren van ‘herstelondersteunende

waarin de GGZ-agogen een subgroep vormen.

zorg’, in de GGZ, staat de GGZ-agoog opnieuw op de kaart: het is het enige beroep in de GGZ dat

‘Toen het beroepsregister in juli open ging heb ik

volgens het beroepscompetentieprofiel werkt

taart gehaald’ vertelt Fleur Dennink die in 2005 bij

vanuit deze visie, en hiervoor specifiek wordt

de eerste lichting afgestudeerde GGZ-agogen hoorde.

opgeleid.

Zij ging aan de slag in de GGZ en specialiseerde zich in de behandeling van mensen met een autistische pagina 23 l www.ggztotaal.nl

stoornis en een verslaving.’ Ik heb een sociale vaardig-

De lichting van Fleur betrad indertijd met veel

heidstraining aangepast op deze groep’ vertelt Fleur,

enthousiasme het werkveld. Zij vormden met

‘ik ga vaak creatief te werk en verdiep me in de manier

elkaar een ‘vakgroep GGZ-agoog’ om ervaringen uit

waarop mijn cliënten in hun leven staan. Iedereen is ook

te wisselen. Groot was de teleurstelling toen het

weer uniek, het gaat om het trainen van vaardigheden en

werkveld (die het beroep zelf had gelanceerd) de

het hanteren van de verslaving, maar ook op de persoon

beroepstitel slechts hier en daar oppakte en men

die ik vóór me heb, ik probeer als het ware in zijn of

weinig gebruik maakte van de specifieke competen-

haar huid te kruipen. Ik werk ook vaak met tekeningen, ik

ties van de GGZ-agoog. ‘Men bleef spreken van SPH’er

doe alles wat helpt en de motivatie verbetert. Natuurlijk

en maatschappelijk werker, terwijl ik toen in een

heb ik ook wel methodieken geleerd, zoals motiverende

eindwerkstuk alle specifieke kwalificaties van de

gespreksvoering, maar ik vind dat je als GGZ-agoog lef

GGZ-agoog heb moeten verantwoorden’.

moet hebben en vooral moet durven aansluiten bij wat

Na tien jaar wordt de titel nu in verschillende

déze cliënt wil. Iemand ís namelijk niet zijn verslaving of

GGZ-organisaties ingevoerd en wordt gevraagd

zijn autisme, iemand is in de eerste plaats een persoon’ .

naar geregistreerde GGZ-agogen. Het Registerplein

Ik ben Charina Roijt

er en ik ben sociothe rapeut bij De Enk; int da g klinische psycho ensieve therapie voor mensen me t ee n persoonlijkheidsstoornis, onderdeel va n GGz Centraal , cent ru m pe rso onlijkheidsstoornissen. Werken met persoonlijkheidsprob lem atiek is iets waar ik in thuis voel, al s soc me iotherapeut ben je ee n ve rbindende factor tus de intensieve therapie sen en de thuissituatie va n patienten. Je zorg de basis op orde is om t da t zo toch deel te kunn en nemen aan een zw therapie trajec t. Groe aa r pstherapie is ontzette nd waardevol en vin heerlijk om te doen , d ik in een da gklinische setting haal je de pr van patienten in huis ob lem atiek en daar kan je al s soc iotherapeut direc t op len. Binnen de sociot ins pe herapie komen alle lev en sg eb ied en va aan de orde, be stend n patienten igen wat goed gaat en verbeteren wat be ter kan is een mooi vak.

Charina Roijter

brengt samen met COOAB2.0 bezoeken aan het veld

GGZ-agogen hebben vaak ook gevoel voor de ‘dignity

en overlegt over de mogelijkheid van een assess-

of risk’ , dat wil zeggen cliënten ruimte geven waarbij

ment, scholing en registratie. Het CONO bestaat

risico’s aanvaard worden. Verpleegkundigen zijn wat

niet meer, maar het COOAB (de vroegere ‘kamer van

eerder geneigd cliënten te beschermen. GGZ-agogen

agogen’ in het CONO) is als zelfstandige stichting

bewegen meer mee, ook als er keuzes worden gedaan

dóórgegaan onder de naam COOAB2.0. In COOAB2.0

die riskant zijn. Een terugval, iets minder hygiëne,

zijn beroepsbeoefenaars, cliëntenorganisaties en

mogen vallen en opstaan, is iets wat bij het leven

opleiders vertegenwoordigt. COOAB2.0 werkt samen

hoort en bij de menselijke vrijheid en waardigheid,

met de beroepsvereniging (BPSW), met het ‘netwerk

zo redeneert de GGZ-agoog. Ze nemen zaken minder

GGZ-agogen’ (een los netwerk van ongeveer 130

snel over: dan duurt het maar wat langer, of gaat het

GGZ-agogen) en draagt criteria aan voor beroepsre-

niet helemaal zoals het volgens het protocol moet.

gistratie. Er wordt momenteel een procedure ingezet voor titelbescherming van de GGZ-agoog.

De GGZ-agoog profileerde zich na het verschijnen van het nieuwe beroepscompetentieprofiel in 2012

De GGZ-agoog is complementair aan de

nog sterker als de specialist in herstel ondersteu-

verpleegkundige

nende zorg. Dit wordt momenteel uitgewerkt in een

Hoewel de medische disciplines belangrijk blijven,

landelijk onderwijspakket waar vijftien hogescholen

gaat het bij herstel om het weer vinden van verbon-

gezamenlijk aan werken. Hierdoor worden opleidin-

denheid, zingeving, het genereren van hoop, het

gen uniformer en het beroep duidelijker neergezet

formuleren van een positieve identiteit en beteke-

in een herkenbaar profiel. ‘Het is voor sommige

nisgeving. De GGZ-agoog werkte altijd al op deze

hogescholen wennen dat je modules en toetsvragen

manier, maar had last van de toenemende medicali-

deelt’ vertelt Annemarie Lucas, projectleider van het

sering in de GGZ en de daarbij horende standaardi-

landelijk samenwerkingsverband van opleidingen

sering. Eén van de redenen waarom de GGZ-agoog

voor GGZ –agoog. ‘ Maar het is ook in het belang van

een kwetsbare beroepsgroep bleef, was juist het

het HBO dat GGZ-agogen werk vinden en een herken-

niet-medische perspectief van waaruit men omging

baar traject volgen. Opleidingen die het landelijk

met cliënten. Tegelijkertijd heeft de GGZ-agoog wel

pakket invoeren, kunnen certificaten afgeven

kennis van psychiatrisch lijden en verslaving. Dit

waarmee afgestudeerde GGZ-agogen toegang krijgen

wordt echter sterker in verband met de praktische

tot het beroepsregister. Deze gespecialiseerde sociaal

omgeving (wonen, werk, relaties,) en gekoppeld aan

werker heeft hierdoor een stevig fundament en het

de levensgeschiedenis en beleving van de persoon,

werkveld weet waar het aan toe is.’ Opleidingen

en minder vanuit algemene ziektebeelden en classi-

zullen, naast de gebruikelijke accreditatie door de

ficaties bekeken. Ook ervaringsdeskundigheid wordt

NVAO, de afstudeerrichting GGZ-agoog specifiek op

benut: zowel die van de cliënt zelf als die van de

inhoud moeten toetsen, om door het beroepsregister

GGZ-agoog (ook hier is veel verborgen ervaringsken-

erkend te kunnen worden. Het COOAB2.0 coördineert

nis!). Men werkt vaak informeler dan vaak gangbaar is

deze ontwikkeling. 

in de GGZ: als het nodig is wordt van een methodiek afgeweken, wordt een familielid betrokken (of juist

Alie Weerman is lid van het dagelijks bestuur COOAB2.0

niet), gaat men erop af, wordt contact gezocht met maatschappelijke organisaties of met het onderwijs. pagina 25 l www.ggztotaal.nl

Reageer

De vaktherapeut.

Specifieke kennis, maar breed inzetbaar -Susanne van der Lugt

Ik werk al s muz iektherapeute in de GGZ. Ik geef aan groepen vanu therapie it de deeltijd be handeling, de op ge sloten opnamea en en de fdeling binnen de LVBP en werk vo dubbeldiagnose or de afdeling. Al tijde ns mijn opleidin therapeut muzie g to t creatief k in Sitta rd, wist ik dat ik graa g de GGZ aan de binnen sla g zou gaan. B innen de muziekt gebeuren er moo herapie ie dingen. Cliënt en werken aan het van hun focus, co ve rbeteren ncentratie en soci ale vaardi gheden stellen zich lang en ze zaam weer open voor muziek en de die muziek opro gevoelens ept. Cliënten vind en muziektherapi spannend. Naast e vaak be st dat er serieus ge werkt wordt aan onderwerpen moe belangrijke ten we ook vaak samen heel ha hou van mijn m rd lachen. Ik ooie vak en van de cliënten waar ik m ee werk .

Joosje van Liem pd-van Hattum .

Wat is de FVB? De FVB is de Federatie voor Vaktherapeutische Beroepen. Het is een samenwerkingsverband van de verschillende beroepsverenigingen voor danstherapeuten, muziektherapeuten, dramatherapeuten, beeldende therapeuten, psychomotorische therapeuten en psychomotorische kindertherapeuten. De FVB behartigt de collectieve belangen van deze verenigingen, zet zich in voor de kwaliteit van het vak en voor kennisinnovatie. Kijk voor meer informatie op fvb.vaktherapie.nl.

Welke vaktherapeuten zijn er zoal?

Dé vaktherapeut bestaat eigenlijk niet. Vaktherapie is een overkoepelende naam voor verschillende soorten therapieën: danstherapie, beeldende therapie, dramatherapie, psychomotorische therapie, muziektherapie en psychomotorische kindertherapie. Als therapeut zet je hierbij de cliënt aan om te ervaren, vorm te geven en te handelen in een vorm die past bij die specifieke discipline (dans, muziek, beeldend, drama of beweging). Bij de vaktherapeutische beroepen gaat het steeds om het handelen van de cliënt, de interventie die je als therapeut doet, de ervaring van de cliënt na deze interventie en het effect van deze ervaring op de hulpvraag van de cliënt.

Als vaktherapeutisch professional kun je een eigen praktijk starten. Je kunt ook in een instelling werken. Dit kan bijvoorbeeld een justitiële instelling zijn, een ziekenhuis of het speciaal onderwijs of natuurlijk een GGZ-instelling. De meeste vaktherapeuten (42%) werken in de GGZ. Hieronder valt ook de kinder- en jeugdpsychiatrie. Daarnaast werkt een grote groep in de zorg voor verstandelijk gehandicapten (12%) en in de jeugdzorg (10%). De combinatie van loondienst en zelfstandig komt overigens ook vaak voor.

Wat doe je als vaktherapeut?

Als vaktherapeut stel je in de behandeling vooral het doen en ervaren centraal. Je behandelt mensen met een psychiatrische stoornis of psychosociale problematiek. Denk aan iemand met een depressie, persoonlijkheidsproblematiek, trauma, verslaving of gedragsproblemen. Als vaktherapeut zet je in de behandeling zintuiglijke waarneming, vormgeving, beweging en lichaamsbeleving in. Je laat de cliënt hiermee ervaringen opdoen die weer tot nieuwe vaardigheden en inzichten leiden die hij praktisch kan toepassen in zijn dagelijkse leven. Het gaat om vaardigheden op emotioneel, cognitief, sociaal of lichamelijk gebied. Doelstellingen van de behandeling zijn verandering, ontwikkeling, stabilisatie of acceptatie. Als vaktherapeut behandel je problematieken met biologische, sociale en psychische componenten. Het kan gaan om bijvoorbeeld agressieregulatie, een ontwikkelingsachterstand, sociale vaardigheden, assertiviteit of het zelfbeeld van de cliënt.

Als vaktherapeut ben je niet geautoriseerd om een diagnose te stellen, maar je doet wel een analyse van de problematiek. Vaak is de therapie onderdeel van een multidisciplinaire behandeling.

Je bent dan medebehandelaar onder verantwoordelijkheid van een hoofdbehandelaar, dit is meestal een klinisch psycholoog of psychiater. Als vaktherapeutisch professional werk je veel samen met andere professionals, maar handel je zelfstandig.

Je werkt met diverse doelgroepen en op verschillende terreinen. De therapievorm is non-verbaal.

Hierdoor is de therapie extra geschikt voor bepaalde doelgroepen, denk aan vluchtelingen, verstandelijk gehandicapten of kinderen. Je kunt de therapie geven aan een individuele cliënt, aan een groep, aan een echtpaar of aan een gezin. pagina 27 l www.ggztotaal.nl

Wat zijn op dit moment de belangrijkste thema’s die spelen?

We zien als FVB verschillende ontwikkelingen. Natuurlijk geldt ook voor vaktherapie een verschuiving van probleemgericht Al s psychosociaa l counselor en m ediator ben ik we in de alternatieve rkzaam ge es te lij ke gezondheidszorg. kracht van de cliënt staat steeds meer voorop. Helaas zien we op dit psychisch gezond Ik be geleid e mensen met ee n tijdelijke psyc problematiek zo moment ook veel reorganisaties binnen de zorg. Als FVB merken we hosociale al s angst, stre ss , depressie , rela men of gebrek aa tie proble dat mensen onzeker zijn over hun baan en deze soms ook kwijtraken. n zelfvertrouwen.

Dit doe ik bij men thuis, op locatie sen in Breda en mid We vinden het belangrijk dat er niet alleen goede cao’s zijn voor dels online hulp Zowel counseling ve rle ni ng en mediation zijn een alternatieve van de reguliere de verschillende branches waar vaktherapeutisch professionals vorm zorg en dienstver lening . Counselin alternatief voor g is het een GZ psycholo werken, maar ook willen we voor iedereen een goed sociaal plan og en mediation alternatief voor is het de rechtspraak.

Al s counselor be voor het geval je de dupe wordt van zo’n reorganisatie. (bachelor) opgele n ik H BO id via het NHA/ Psychodidact en mediator heb ik al s een MfN geaccred iteerde mediato ro pl eiding gedaan.

Daarnaast zien we dat door de transitie van de zorg naar Jolande Rommen s-Musquetier gemeenten, het voor vaktherapeuten soms moeilijk is om in deze

werken naar een werkwijze met de cliënt als vertrekpunt. De eigen

nieuwe situatie een plek op de lokale markt op te eisen. Het is voor vaktherapeuten steeds belangrijker om zich duidelijk te profileren. De ene vaktherapeut krijgt in het veranderde werkveld juist de rol van specialist, terwijl de ander een meer coachende rol krijgt.

Als FVB maken we ons sterk voor de professionalisering van de vaktherapeutische beroepen. Dit betekent dat we continu in overleg zijn met bijvoorbeeld zorgverzekeraars en met opleidingen. Het liefst zouden we zien dat ‘vaktherapeut’ een beschermde titel is. Tot slot merken we dat steeds meer professionals als zelfstandige werken. Dit is een maatschappelijke trend die je overal terug ziet. In de zorg ligt er een behoorlijke druk op de kosten. Alles moet goedkoper, maar dit mag wat ons betreft niet leiden tot professionals die voor een veel te laag tarief ingezet worden.

Welke opleiding heb je nodig om vaktherapeut te worden?

Er zijn verschillende hbo-opleidingen verspreid over Nederland die je tot vaktherapeut in een van de disciplines opleiden. Ook zijn er instellingen in het buitenland die je hiervoor kunnen opleiden. In de meeste gevallen gaat het om een bacheloropleiding, in sommige gevallen om een bachelor aangevuld met specifieke minors of om een masteropleiding. Om uiteindelijk opgenomen te worden in het beroepsregister moet je wel een erkende opleiding gevolgd hebben. Daarnaast moet je een supervisietraject afgerond hebben en bovendien beschikken over voldoende werkervaring. Er wordt wel gezegd dat je als vaktherapeutisch professional een ‘T-shaped professional’ bent. Hiermee bedoelt men dat je heel specifieke kennis moet hebben, maar ook heel breed inzetbaar moet zijn. Als vaktherapeut is het belangrijk dat je de grenzen van je handelen goed kent.

Je moet over voldoende algemene medische kennis en psychosociale basiskennis beschikken om te kunnen signaleren dat een cliënt verwezen moet worden. Je moet daarnaast risico’s en veiligheid goed kunnen inschatten als het gaat om agressie, crisissituaties en suïcidaliteit. In de verschillende (erkende) opleidingen komt dit aan de orde. 

Reageer

pagina 28 l www.ggztotaal.nl

advertorial

Willem Gotink/Jeannet Appelo

De ervaringsdeskundige: een waardevolle toevoeging

Ik werk a ls

GGz-erva ri ng sde skund ig (training trainer, voo s)ac teur, rlichter en Dat doe ik d a g voorzitter. voor versch illende inst betaa lde d ellingen a ls an wel vrijw eenma li ge il li gersklusse werkzoeken n , omdat ik d ben. Ik w betaa lde rk met zow cliĂŤnten. Ik el hulpverl ben in 2015 e n ers a ls afge studee rd a ls GGz de skundige a e rva ring san Howie th Ik ervaa r d e Ha rp Arn it werk a ls hem. verbindend zeer beteke , antistigm nisvol. Het atiserend e is vaak spa mijn c omfo n n nend, omd rtzone li gt. at het buite Maa r daa rd n oor daa g ik e n da t h o u mezelf uit dt mij gezo H e t m a a kt nd. mij trots, d at ik deze v e ra nderingen gegaan in ben aa nmijn 58e le vensjaa r.

Mirjam Gip ha rt

Het is een relatief nieuw fenomeen: de inzet van ervaringsdeskundigen.

Niet helemaal nieuw: in 1993 werkte de eerste (betaalde!) ervaringsdeskundige al in de GGZ. Zie onze rubriek ‘oude kranten’ van afgelopen december. Maar de laatste jaren groeit het inzicht dat de inzet van een opgeleide ervaringsdeskundige een waardevolle toevoeging kan zijn op de behande-

‘...ik ervaar dit werk als zeer betekenisvol...’

ling en/of begeleiding van patiënten.

De inzet van ervaringsdeskundigen in de GGZ en de verslavingszorg heeft alles te maken met het vernieuwende concept ‘herstel’. Daarmee treedt voor niet-ingewijden de nodige spraakverwarring op. Natuurlijk is iedereen die iets bijzonders heeft meegemaakt, daarover ervaringsdeskundige.

Binnen de GGZ geldt dus eigenlijk dat iedereen die psychische problemen heeft of heeft gehad, ervaringsdeskundige is. Maar de term ‘ervaringsdeskundigheid’ wordt binnen de GGZ alleen gereserveerd voor de beroepsmatige inzet ervan voor herstel en herstelondersteuning.

Daarmee is de spraakverwarring niet opgelost. Want ook het begrip ‘herstel’ leidt tot verwarring.

Herstel’, in het dagelijks leven ‘genezen’ of ‘beter worden’, is binnen de GGZ een apart concept. Het wordt omschreven als “een proces waarin mensen (verloren gewaande) mogelijkheden (her)ontdekken voor een vervullend leven met of zonder de aandoening. Zij ontdekken dat zij alleen zelf de betekenis kunnen vinden van hun problemen en van de symptomen van de gestelde diagnose. Daardoor kunnen zij de symptomen een plaats en betekenis geven in het grotere geheel van hun leven, leren om over de rampzalige gevolgen van de aandoening heen te groeien en vaak ook een nieuwe richting geven aan hun leven.” 1 Ervaringsdeskundigen zijn dus beroepsmatig ondersteunend en behulpzaam bij dit proces.

1 Handreiking

voor de inzet van ervaringsdeskundigheid vanuit de geestelijke gezondheidszorg, D. Boertien, M. van Bakel. Trimbos, 2012.

pagina 31 l www.ggztotaal.nl

Wat doet een ervaringsdeskundige zoal?

De mogelijkheden blijken nogal divers te zijn. Het beroepscompetentieprofiel noemt als veel voorkomende functie de ervaringswerker in een ACT- of FACTteam. Er zijn verder functies als herstelcoach, persoonlijk begeleider, adviseur, opleider en coördinator herstel. Er zijn aanstellingen waarbij de beroepsmatige inzet van ervaringsdeskundigheid volledig tot recht kan komen (de ervaringsdeskundige heeft welomschreven, specifieke functies) en er zijn aanstellingen waarin ervaringsdeskundigheid gecombineerd wordt met andere reguliere functies (minder specificiteit als ervaringsdeskundige).

Veel voorkomende activiteiten zijn, volgens hetzelfde competentieprofiel: • ondersteunen van zelfhulp bij herstelactiviteiten en herstelprocessen van individuen en groepen; • coachen van reguliere begeleiders, behandelaren en ervaringsdeskundigen bij het benutten van de beroepsmatige inzet van ervaringsdeskundigheid; • scholen en organiseren van deskundigheidsbevordering voor cliënten, reguliere begeleiders en behandelaren, ervaringsdeskundigen en andere betrokkenen; • adviseren bij inrichten van herstelondersteunende zorg, zorgprogramma’s en beleid; • outreachende ambulante behandeling waarbij de intensiteit kan variëren, afhankelijk van de situatie van de cliënt; • onderzoek doen vanuit het perspectief van ervaringsdeskundigheid; voorlichten en kwartiermaken binnen en buiten de ggz; • ontwikkelen en coördineren van visievorming en beleid vanuit ervaringsdeskundigheid; • ontwikkelen van anti-stigma activiteiten.

Hoe kijken de professionele behandelaars tegen de komst van de ervaringsdeskundige aan?

Volgens Dienke Boertien, stafmedewerker Herstel en Ervaringsdeskundigheid bij Kenniscentrum Phrenos, verschilt dat nogal per instelling. “Sommige professionals zoeken nog erg naar waar het over gaat, anderen zien het als een duidelijke toegevoegde waarde. Vaak is het ook een heet hangijzer, omdat die toegevoegde waarde of niet gezien wordt, of dat er te weinig ruimte gemaakt wordt voor de specifieke taken van een ervaringsdeskundige. En soms is er koudwatervrees.

Uiteindelijk is de ervaring bijna altijd positief. Het is dan wel belangrijk dat de organisatie de voorwaarden schept om goed te functioneren. Als de ervaringsdeskundige de kar zelf moet trekken, brandt hij of zij onherroepelijk af. Met een bevestiging van alle vooroordelen als gevolg.

Soms zie je overigens ook dat hulpverleners zelf ervaringskennis hebben. Dan loopt het vaak als een zonnetje.”

...Het is meer psychiatrisch hebben ge

r dan alleen he klachten ehad.”

Wat moet iemand in huis hebben om ervaringsdeskundige te worden, wanneer ben je ‘’geschikt’ om een dergelijke opleiding te gaan volgen?

Boertien: “Het is vooral belangrijk dat je ervaringskennis hebt van herstel, dat je gevoeld hebt in welke lange weg dat zit, dat je ervaren hebt hoe je je welbevinden kan herstellen. Het gaat om het gevoel dat je langdurig (volkomen) de weg kwijt bent geweest, niet meer de eigenaar van je eigen leven was. En dat de zorg daar niet altijd op toegerust is. Er zitten ook aspecten aan die niet door de hulpverlening gedekt worden. Het is meer dan alleen psychiatrische klachten hebben gehad.”

Aantallen Over het aantal in de GGZ en verslavingszorg werkzame ervaringsdeskundigen is moeilijk iets te zeggen. Kenniscentrum Phrenos deed onderzoek bij zestien lid-instellingen en kwam op gemiddeld dertien betaalde ervaringsdeskundigen per instelling uit.

Als dat gemiddelde geldt voor alle GGZ-instellingen - wat een bijzonder gewaagde veronderstelling is - betekent het een totaal van 1300 werkzame ervaringsdeskundigen. (Maar het werkelijke aantal kan hier de helft van zijn, of anderhalf keer zoveel), waarschuwt Boertien.

Mijn kennis en ervaring doelbewust in zetten en waar mogelijk een inzicht te kunnen geven bij het herstelgerichte proces van de cliënt.

Doormiddel van trainingen en individuele aandacht en ondersteuning. Ik bied een veilige plek om het ook over moeilijke dingen te hebben.

Ook vind ik het belangrijk om samen met collega’s te kijken naar mogelijke verbeterpunten met betrekking op motiveren en bejegening.

Petra Schilperoort Ervaringswerker sinds 2008, Co trainer motiverende gespreksvoering , Co trainer pscho educatie, Co trainer middelen misbruik, GGZ Emergis te Kloetingen

Financiering Vooralsnog is de financiering van de ervaringsdeskundige met name binnen de Zorgverzekeringswet een probleem. Het beroep komt niet voor in de NZaberoepentabel (voorheen CONO), en is daarmee niet declarabel. Instellingen moeten daarom naar andere mogelijkheden zoeken. Zo hebben zij wel ruimte om niet-declarabele uren in te zetten, maar dat is bij substantiële inzet van ervaringsdeskundigen in de organisatie onvoldoende.

Gelukkig zien een aantal zorgverzekeringen de toegevoegde waarde van de ervaringsdeskundige wel in, de toekomst van de ervaringsdeskundige ziet er wat dat betreft rooskleurig uit.

De herstelacademies Herstelacademies en zelfregiecentra zijn een volgende stap in de ontwikkeling van ervaringsdeskundigheid. Ze stellen mensen met ernstige psychische aandoeningen in staat om inzicht te krijgen in hun eigen individuele wensen en mogelijkheden en de wijze waarop ze dat kunnen waarmaken. Op basis hiervan ontwikkelen zij eigen wensen over zorg- en welzijnsarrangementen, sociale en maatschappelijke participatiemogelijkheden. Een op de persoonlijke behoefte afgestemd gebruik van (specialistische) GGZ en welzijnsvoorzieningen, of juist meer gericht op zelfmanagement, wordt hierdoor mogelijk.

Mensen met ernstige psychische aandoeningen zelf en ervaringsdeskundigen hebben een bepalende rol in deze centra, opdat de focus op de eigen wensen en mogelijkheden van de deelnemers gegarandeerd is.

Opleidingen Wie er over denkt als ervaringsdeskundige te gaan werken, heeft tegenwoordig een ruime mogelijkheden aan cursussen en opleidingen. Enkele voorbeelden: • Markieza verzorgt een groot aantal trainingen en cursussen rond herstel en ervaringsdeskundigheid.

• Stichting HEE verzorgt diverse cursussen op hetzelfde gebied • Het Instituut voor Gebruikers Participatie en Beleid (IGPB) verzorgt trainingen en cursussen, o.a. in samenwerking met Hogeschool van Amsterdam de TOED (Traject Opleiding Ervaringsdeskundigheid) en de GEO (GGZ Ervaringsagogische Opleiding).

• De Hanzehoogeschool in Groningen verzorgt een basiscursus en vier vervolgcursussen (Associate Degree) • Fontys verzorgt een Associate Degree Ervaringsdeskundige in de zorg • Zadkine in Rotterdam verzorgt een opleiding tot ervaringsdeskundige op niveau 4 (MBO) • Windesheim heeft een SPH-opleiding met specialisatie ervaringsdeskundigheid • De eenjarige fulltime opleiding ‘Howie the Harp’ wordt verzorgd door Pameijer in Rotterdam. De opleding is ook beschikbaar bij RIBW Arnhem Veluwe Vallei en RIBW Brabant.

Reageer

pagina 34 l www.ggztotaal.nl

advertorial

Markieza biedt erkende opleidingen en leerroutes ervaringsdeskundigheid

Markieza gaat uit van de kracht van ervaringsdeskundigheid. Als je zelf psychische problemen hebt overwonnen kun je leren anderen te begeleiden bij hun herstelproces.

Hoe? Binnen de erkende opleidingen die Markieza aanbiedt, ontwikkel je kennis en vaardigheden om als ervaringswerker betaald aan de slag te kunnen gaan. ‘In mijn werk kom ik mensen tegen die in een vergelijkbare situatie zitten als ik toen. Ik kan in eigen persoon laten zien dat herstel mogelijk is.’

• • • •

Heb je een psychische kwetsbaarheid?

Heb je ervaring met psychiatrie, verslavingszorg of maatschappelijke opvang?

Wil je deze ervaring leren inzetten voor anderen of je hierin verder ontwikkelen?

Dan is Markieza iets voor jou!

Markieza voor organisaties Markieza geeft trainingen en in company opleidingen rondom ervaringsdeskundigheid. Bij de inzet van een ervaringsdeskundige leerling begeleiden we de organisatie.

Wie is Markieza?

Markieza is een coöperatie waarin onderwijs, werkgevers en uitkerende instanties vanaf 2007 samenwerken. Hierdoor kunnen we een totaalpakket bieden en dat maakt Markieza uniek.

Ons doel is dat ervaringskennis gelijkwaardig wordt aan professionele en wetenschappelijke kennis.

Meer weten?

Kijk op onze website, neem vrijblijvend contact op of loop binnen bij de Open Koffie momenten.

Open Koffie: Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag

10 – 12 uur 13 – 15 uur 10 – 12 uur 13 – 15 uur 10 – 12 uur

Schoonheid kent zijn grenzen

Gerard Lohuis

Klaas is niet boos maar ontzettend boos. Hij wil alle hulpverleners, die hem ooit hebben geholpen, aanklagen. Hij heeft al even contact gehad met een vrijgevestigde psycholooog maar die kan hem niet helpen omdat Klaas te druk is. Het wordt even stil aan de andere kant van de telefoon als ik hem voorstel om langs te komen. Dat had hij niet verwacht en het is te merken dat hij op een afwijzing van mijn kant zat te wachten. Daarop zou hij ongetwijfeld ook mij aan de paal genageld hebben.

De volgende dag zit hij tegenover me, briesend en tierend, en vooral vechtend tegen al het vermeende onrecht dat hem is aangedaan. Hij wil weten of bepaalde collega’s nog werkzaam zijn binnen Lentis en als dat het geval is, dan wil hij met mij een aanklacht tegen hen indienen. Hij vergeet voor het gemak de vraag te stellen of ik dat zou willen maar het lijkt me nu niet het moment om tegengas te geven. Eerst maar even de donderwolk over laten komen en hopen dat het ‘droog blijft’. Ik heb met hem te doen. Hij vecht nu al zo’n 15 jaar tegen zijn diagnosen, waarbij het periodes goed gaat, maar zodra hij de medicijnen laat staan, gaat zijn hoofd er met hem vandoor. Dan raast de drukte door zijn hoofd en hoe langer zo’n periode duurt, des te groter wordt zijn boosheid.

Wanneer Klaas in z’n drukke fase zit, begint hij steeds meer te schilderen, waarbij verfijnde thema’s als een stilleven langzamerhand overgaan in woeste zeetaferelen. Zijn stemming is van de doek af te lezen. Voor de veiligheid informeer ik dan ook liever naar zijn kunstwerken dan naar zijn gemoedstoestand, waardoor ik meteen een beeld krijg van zijn innerlijk leven. Zo ebt zijn boosheid langzaam weg en zit ik na een kwartier met hem te praten over de helleveeg aan de rand van de woestijn. Ik laat me uitleggen waar de symboliek voor staat en begrijp dat het een beeld is van een razende man aan de rand van een immense leegte.

Een half uur later heeft Klaas de tranen in de ogen staan en klop ik hem op zijn schouder.

Hij heeft geen zin om medicijnen te nemen maar weet dat het niet zonder gaat. “Dan zit ik zonder inspiratie want die chemische troep dooft alle schone beelden waar ik niet zonder kan, dat kun je me niet aandoen”. Even zoek ik naar woorden van troost en herinner ik uit mijn lessen kunstgeschiedenis dat artiesten in de Romantiek juist moesten lijden om tot kunst te komen. “Klaas, kunst kon in de Romantiek niet zonder psychisch lijden en werd in die tijd als noodzakelijk beschouwd om de kunst tevoorschijn te laten komen. Waanzin en creativiteit gingen in die tijd samen. Misschien leef je in het verkeerde tijdperk”.

Hij kijkt me aan en weet zich ternauwernood in te houden om mij als schuldige aan te wijzen. Schoonheid kent zijn grenzen.

Gerard Lohuis is Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige bij Lentis Groningen en opleider aan de Hanzehogeschool Groningen.

Reageer

pagina 36 l

www.ggztotaal.nl



Maandelijks bespreekt GGZTotaal een rece boek, dat betrekking heeft op de GGZ. Onderstaande recensie is van Johan Atsma MBO verpleegkunde.

‘De ziel van het vak,

over contact als kernwaarde in therapie’ Inspirerend boek, maar ernstigste psychiatrie blijft buiten beeld.

In ‘De ziel van het vak’ wordt door 31 professionals

voor een grote diversiteit aan invalshoeken, stijlen

in de geestelijke gezondheidszorg een lans gebroken

en boodschappen. De verschillende teksten zijn kwa-

voor het maken en behouden van contact met de

litatief uiteenlopend: van open-deuren-retoriek tot

cliënt. Vanuit die premisse worden allerlei aspecten

nieuwsgierig makende invalshoeken en persoonlijke

uit het therapeutisch proces gelicht en vervolgens

inzichten. Sommige stukken zijn helder als glas, ande-

nader geanalyseerd, vaak vanuit een specifieke visie

re stukken zijn vaag of ingewikkeld geformuleerd. De

en altijd aan de hand van voorbeelden uit de praktijk.

meeste auteurs hebben een vaardige hand van schrij-

Cliënten van diverse pluimage passeren de revue in

ven.

een staalkaart van therapeutische interventies. De caleidoscoop van de therapeutische zorg kent vele

In het algemeen gesproken krijg je door het lezen van

kleuren, vele vormen en ze schitteren allemaal. Het

‘De ziel van het vak’ een heldere kijk op het gebied

contact met de cliënt staat voorop, de therapeutische

van de therapeutische gespreksvoering, meestal in

interventie is dienend in het proces dat samen met de

de vorm van één op één contacten in de spreekka-

cliënt doorlopen wordt.

mer, maar ook systeemgericht werken komt voorbij.

Moeilijkheden worden geschetst, valkuilen worden

“Het (boek) is in de eerste plaats geschreven voor en

uitgelegd, omwegen worden gemaakt maar telkens

door professionals die zich bezighouden met de zorg

is de focus op het contact. Dat is de boodschap die

voor mensen die psychisch lijden, maar het is daarnaast

het boek wil uitdragen en dat ook met verve doet.

geschikt voor alle professionals die goed contact nodig

Eigenlijk verbaas ik me erover dat die focus expliciet

hebben om hun werk adequaat te verrichten.” Aldus

gemaakt schijnt te moeten worden. Is het in de prak-

de inleiding. Wat volgt is een groot aantal korte

tijk ook wel eens anders dan?

hoofdstukken, gerangschikt onder De opening, het Middenstuk en Het slot, waarmee de fasen in het the-

“Een therapeutische relatie impliceert emotioneel aanra-

rapeutisch proces worden aangeduid. Het middenstuk

ken en aangeraakt worden, beroeren en beroerd worden,

neemt het grootste deel van het boek in beslag. Ook

ontroeren en ontroerd worden. Daar is niets mis mee,

zijn er een aantal intermezzo’s, wetenswaardigheden

het is zelfs de essentie van het contact”, aldus Greet

gerelateerd aan het centrale thema ‘contact maken’.

Vanaerschot in haar hoofdstuk ‘De behandelaar’ en

Deze intermezzo’s zijn naar ik vermoed van de hand

daarmee beschrijft ze de spijker die alle schrijvers op

van de redactie, er wordt geen schrijver bij vermeld.

zijn kop willen slaan. Een nobel streven dat in al zijn

Dat is wel het geval bij al de andere hoofdstukken.

moeilijkheden en schijnbare onmogelijkheden telkens

Eenendertig auteurs in een boek, dat zorgt natuurlijk

weer naar voren komt. Uiteindelijk beschrijft het boek

pagina 38 l

www.ggztotaal.nl

ent uitgegeven Ik werk al s HBO leerling-verpleeg kundige / woonbe der binnen een wo geleionvorm voor volw assen met chroni psychiatrische pr sche , oblematieken. Ik ben verantwoorde het begeleiden bi lijk voor j de ADL. Het le uke van dit werk dat ik ‘’cliënten’’ vi nd ik mag leren kennen al s mens in de bi wereld van de ps jzondere ychiatrie . De he ctiek, de (soms) de verhalen , het on tr oerenbeha len van een doel , wat af en al s het beha len toe voelt van een wereldre cord en de kritisc leerling maken zi he blik al s jn werk zo ontzet tend leuk! Geen een da g is hetzelfde!

Ik heb Psychomot orische therapie / beweging sa go gi deerd en ben ve ek ge sturder aan het stud eren voor verple egkundige.

Giske de Lange

a, docent/coach

een groot aantal uitdagende situaties uit de ervaring van bevlogen psychotherapeuten en psychiaters maar is het ook een opsomming van succesverhalen en dat lijkt me eigenlijk iets te veel van het goede. Voor het evenwicht was het goed geweest om ook te beschrijven dat het wel eens echt niet goed afloopt ondanks alle goedwillende en overwogen inzet van de psychotherapeut. Het boek is vooral een hart onder de riem van psychotherapeuten die verbaal met gedrevenheid aan de slag willen gaan met hun cliënten,

Mijn job in de GGZ en wel als mantelzorger voor man (thuis) en dochter (beschermd wonen). Als mantelzorger is het van belang een uitstekend contact te hebben met de zorgprofessiona ls. En gelukkig lukt dat meestal goed. Als moeder ben ik de constante factor en weet ik soms op afstand beter te duiden wat er gaande is.

En dat is iets waar binnen de GGZ denk ik nog veel te winnen valt. Samenzorgen en maatwerk. Steeds beter raak ik thuis in de wereld van GGZ en niet in de laatste plaats waar het gaat om de regelzaken. Tegen wil en dank, we moeten wel.. maar de zorgbureaucratie is een monster. En al die ervaring breng ik mee in mijn dagelijkse werk als coördinator Mantelzorgnetwerk Steenwijkerland.

Paula Bierma

voor hen biedt het boek ruim voldoende inspiratie.

Ik eindig met een vraag: ook in de intramurale zorg waar andere clientèle andere eisen stelt aan de inzet van therapeuten en niet te vergeten psychiatrisch verpleegkundigen is contact maken en houden een noodzaak. Ook daar is psychisch lijden ruim voorhanden en contact niet altijd eenvoudig. Wellicht is die realiteit ook een boek waard?

De ziel van het vak, over contact als kernwaarde in therapie.

Van Meekeren/Baars (redactie), diverse schrijvers. Uitgeverij Boom, 320 pagina’s; € 39.95.

Al s (oproepk racht) be geleider op een crisi s opname-afdeling in Frie sland, was ik verant woordelijk voor een veili g leefk limaat en gaf zowel gr oepsgerichte al s persoonlijke be geleiding aan patiënt (en). Het bijzondere van dit we rk is dat geen da g he tz elfde is.

In 2014 heb ik mijn diploma MBO Maatsc happelijke zorg – persoonlijk be geleider specifieke do elgroepen behaald aan het RO C Frie se Poort te Sn eek. Vervolgens heb ik een ja ar Toegepaste Geront olo gie bij Ho ge school Winde sh eim in Zwolle ge stude erd.

Daniël van Nieukerk en

ISBN: 978 90 8953 675 4 / NUR 770

pagina 39 l

www.ggztotaal.nl

Reageer

Met jou Als eeuwigheid zou betekenen dat de ruimte die je voelt net zo mooi klinkt als het zingen van een vogel Het zien van een rode bloem die groeit tussen de blaadjes van een oude eik die haar elegantie waardeert Als eeuwigheid zou betekenen dat je voor altijd dromen kon waarom dan niet nu beleven, ervaren en genieten als eeuwigheid zou betekenen dat jij jezelf vond op het moment dat je niet meer zocht dan is leven in eeuwigheid voor altijd verbonden met jou Š Gisele Vranckx

Reageer

pagina 40 l

www.ggztotaal.nl

Oude kranten: vacatures in de psychiatrie van onze redactie Elke maand neemt de redactie de stapel oude kranten

In 1916, honderd jaar terug, lijken de zaken

op haar bureau door, op zoek naar aanknopingspunten

eenvoudiger, dat wil zeggen in de advertenties.

in het verleden die iets zeggen over verschijnselen van

In de rubriek ‘Personeel gevraagd’ staat tussen de

vandaag. Zijn er verschillen? Zijn er overeenkomsten?

winkeljuffrouwen en de naaisters: “Brinkgreve te

Breek- of startpunten?

Deventer, een eerste verpleegster, gediplomeerd

In een themamagazine over werken in de GGZ kunnen

voor zieken- of krankzinnigenverpleging en leerling

we natuurlijk niet anders dan de vacaturepagina’s uit

verpleegsters.“ Summiere informatie, maar wel to the

vroeger tijden er op naslaan. Er is wel wat veranderd in

point.

de loop van de jaren.

In het verderop gelegen Zutphen zijn ze iets uitgebreider. Daar “kunnen geplaatst worden leerling

Laten we 50 jaar geleden beginnen, in maart 1966.

verpleegsters op een salaris van f 130,- tot f 250,-

De Psychiatrische Inrichting Dennenoord, zoekt

Persoonlijk aanmelden bij de geneesheer-directeur op

“jongens en meisjes, van Pr. Chr. Levensopvatting,

werkdagen tusschen 1 en 3 uur namiddag.”

ouder dan 17 jaar” voor een cursus van zes weken, met als doel “voorlichting te geven aan hen, die

Gaan we honderdvijftig jaar terug, maart 1866, dan

belangstelling hebben voor de moderne ontwikkeling

worden de advertenties zeldzamer, maar roepen

in de psychiatrische behandeling en verpleging en

ook meer vraagtekens op. Wat te denken van het

overwegen om de opleiding voor het Rijksdiploma

Krankzinnigengesticht te Franeker, waar “worden

Ziekenverpleging B te gaan volgen.”

gevraagd twee bedienden, op een loon van f 80,-

In hetzelfde jaar vraagt de psychiatrische inrichting

per jaar, benevens kost, inwoning, bewassching,

‘Groot Bronswijk’ in Wagenborgen (Gr.) een

geneeskundige hulp, medicijnen en vrije uniforme

therapieleidster. “Meisjes van 16 jaar en ouder die

bovenkleeding.” Je vraagt je af, wat de taak van

er van houden om met mensen om te gaan en

deze heren gaat worden. Hoe dan ook: “Die hiertoe

belangstelling hebben voor handwerken komen in

genegen zijn, worden verzocht zich in persoon aan het

aanmerking” staat er in de advertentie te lezen.

Gesticht te vervoegen.”

Leest u nog even het artikel over de vaktherapeuten,

In het Krankzinnigengesticht in Dordrecht wordt

een paar pagina’s terug?

in diezelfde maand een timmerman gevraagd,

Overigens is ook hier een Pr. Chr. Levensovertuiging

onder dezelfde voorwaarden. Het inkomen ligt ruim

gewenst, interne huisvesting is desgewenst mogelijk.

tweemaal zo hoog, namelijk f 200,- per jaar. 

De St Joseph Stichting in Apeldoorn is iets moderner.

De advertentie kopt: “Kies de psychiatrische verpleging als beroep!” Er wordt geen Chr. Levensovertuiging gevraagd, worden er alleen jonge mannen gevraagd. Er is blijkbaar veel fysieke kracht nodig in het St.Joseph.

Reageer

pagina 41 l www.ggztotaal.nl

Ik ben woonbegeleider in een beschermde woonvorm. Daar werk ik voornamelijk met ouderen. Er komt veel persoonlijke verzorging bij kijken, maar ook spelletjes doen, voorlezen, wandelen, etc. Ik doe dit werk nu 10 jaar en vind het echt geweldi g, ondanks de werkdruk die de laatste jaren enorm is toegenomen. Wij werken vanuit de presentiebenadering en kijken naar de mogelijkheden van onze cliënten.

Kristel Koldenhof