22
GOUDS WATER EN HET VEEN (DEEL 2)
De Turfwinning bracht gouda door de eeuwen heen veel voorspoed, met name in de bierbereiding, de pottenbakkerij en de pijpennijverheid. Zonder die constante aanvoer van turf in de ovens van genoemde bedrijfstakken had de lokale historie er wellicht heel anders uitgezien… Hiertoe werden er, behalve voor de waterafvoer, diverse vaarwegen gegraven om de turf op makkelijke wijze naar gouda te vervoeren. Een paar van die belangrijke vaarwegen zijn o.a. de Alpher Wetering, de Mallegats Wije, de ruige Wetering en de Waddinxveense Wetering. Aan de oostkant van gouda waren dat vooral de Winterdijk en de Breevaart. in het vorige nummer van het magazine heeft onze voorzitter Ton van der spiegel al uitvoerig aangegeven hoe belangrijk de betekenis van water voor de stad gouda door de eeuwen heen is geweest. in deze aflevering wil ik jullie naast een beetje historie, graag vertellen in hoeverre genoemde vaarwegen ook van belang zijn als viswater voor onze leden . WAT VoorAFging De immer groeiende vraag naar turf voor de Goudse nijverheid resulteerde omstreeks 1530 in de uitvinding van het slagturven, waardoor de turf ook tot ver onder waterspiegel gedolven kon worden. Op deze wijze ontstonden er diepe plassen die op den duur een reëel gevaar gingen vormen voor de smalle lintwegen in de polder zoals bijv. de Tiendwech, de Moordsche Veenwech en ’t Suydende onder Waddinxveen. Uiteindelijk bezweken deze wegen dan ook onder de druk van het oprukkende water en kon de kolkende watermassa zich gemakkelijk aaneenrijgen tot een grote woeste binnenzee, genaamd de Zuidplas! Deze gevaarlijke situatie heeft uiteindelijk een paar eeuwen geduurd totdat men er in 1830 toe overging om deze immense slok water te dempen, hetgeen rond het jaar 1840 een feit was, en daarmee de Zuidplaspolder geboren.
FrAgMEnT PlATTEgronD Floris BAlTHAsArs 1611.
VAArWEgEn TEn WEsTEn VAn DE gouWE (verveningen onder Moordrecht)
Alpher Wetering Deze vaarweg is gegraven omstreeks 1356 en liep min of meer parallel vanaf Alphen a/d Rijn met de Gouwe naar het zuiden om aldaar af te kunnen wateren op de Hollandsche IJssel. Dit was destijds noodzakelijk omdat zulks in de Oude Rijn niet meer mogelijk was vanwege de hoge waterstanden.Nog altijd kan men vele stukken van de Alpher Wetering terugvinden in het landschap en met name het traject in de Oostpolder geeft een goed beeld hoe het er in de late middeleeuwen uit kan hebben gezien. Tevens vind je hier als huidige sportvisser volop goede mogelijkheden voor de visserij op voorn, brasem, snoek en karper. Mallegats Wije Wat dichter bij het centrum van Gouda vinden we langs de Westerkade de Mallegats Wije. Via het reeds gedempte Moordrechtse Verlaat (15451935) konden de turfschippers hun
vracht lossen aan de oevers van de Turfsingel of Turfmarkt. De Mallegats Wije moet dus reeds in elk geval voor het midden van de 16e eeuw al zijn gegraven en zijn aangesloten op de Ruige Wetering. De complete vaarroute vanuit Gouda naar de verveningen onder Moordrecht verliep dan als volgt: Moordrecht Verlaat, Mallegats Wije, Ruige Wetering, Waddinxveense Wetering om dan vervolgens bij de Mallemolen naar links af te buigen en via de wetering langs de Moordrechtse Tiendwech het einddoel te bereiken.Het water van de Westerkade is door de jaren heen altijd regelmatig bevist, dit mede door toedoen van de plaatselijke buurtvisclub. Na een massale vissterfte in 1980 heeft toenmalig beroepsvisser, Gijs Vergeer, opnieuw vis uitgezet in de Wije waaronder ook een twintigtal karpers van het fameuzeAischgrund-ras! Na het ter ziele gaan van de buurtvisclub is het visbestand in de Westerkade minder geworden. Momenteel zijn er in het kader van het visstandbeheer wijkwateren Gouda voorzichtig weer wat karpers uitgezet.
