OkOvana Crkva u HrvatskOj KOMENTARI GLASA KONCILA (1975. – 1981.)
2
OKOVANA CRKVA U HRVATSKOJ
Komentari Glasa Koncila (1975. – 1981.) Svezak II.
Okovana Crkva u Hrvatskoj, Komentari Glasa Koncila (1975. – 1981.), Svezak II., Glas Koncila, Zagreb, 2013. Izdavač: Glas Koncila, Kaptol 8, Zagreb Za izdavača: Ivan Miklenić Biblioteka: Komentari Glasa Koncila Knjiga 1 – Svezak II. Urednik: Tomislav Vuković Usklađivanje teksta i korektura: Vlatka Plazzeriano i Irena Puljić Grafička priprema: Glas Koncila, Kaptol 8, Zagreb Računalna obrada: Siniša Kolar, Danijel Lončar i Dragica Šantić Oblikovanje naslovnice: Tomislav Kučko Tisak: Grafika Markulin, Lukavec Tiskano u rujnu 2013. ISBN 978-953-241-401-1 (cjelina) ISBN 978-953-241-398-4 (Sv. 2) CIP zapis dostupan u računalnome katalogu Nacionalne i sveučilišne knjižnice u Zagrebu pod brojem 852601.
OKOVANA CRKVA U HRVATSKOJ Komentari Glasa Koncila (1975. – 1981.) Svezak II.
¤ Zagreb, 2013.
1975. Glas Koncila
Glas Koncila (1) 5. siječnja 1975.
Naš dvogubi racionalizam
S
arajevski nadbiskup dr. Smiljan Čekada u svojoj božićnoj poruci svećenstvu i vjernicima upozorava na opasnost od racionalizma. Piše: »Traže se i nalaze teorije koje su bliže apsolutnom racionalizmu nego autentičnom kršćanstvu.« To Nadbiskup govori za prilike u Crkvi, za ljude koji su po službi i odgovornosti »učitelji u Izraelu«, a možda više vjeruju »zdravom razumu« nego objavljenoj Istini. Površni čitatelj mogao bi u toj primjedbi vrhbosanskog nadbiskupa vidjeti samo osudu najsuvremenije krize ukoliko je ta kriza razvikana kao »modernizam«. Ali podmukla bolest racionalizma započela je u Crkvi mnogo prije, ugnijezdila se mnogo dublje, zarila se u sve pore crkvenog života, naučila se kititi i maskirati stjegovima obrane pravovjerja. Stoga Nadbiskupovo upozorenje dolazi u pravi čas, njegovo značenje – čini nam se – nadmašuje uobičajenu važnost sličnih prigodnih razmatranja. O opasnosti racionalizma govori se danas, ali ta je opasnost kao rak koji djeluje mnogo prije nego se primijeti, žalosno prije nego se postavi dijagnoza. Desetljećima, zapravo stoljećima, mirno smo, ako ne i ponosno, podnosili da se po našim teološkim školama, na satovima vjeronauka i u propovijedima više naglašava mudrost ovoga svijeta nego mudrost Boga Objavitelja. Iako je Crkva u biti uvijek ostala vjerna tom biblijskom Bogu, iako je sačuvala nepokvareni poklad Objave, previše se u njoj slušalo o nekom kršćanstvu »zdravoga razuma«, previše se naučavao neki općeljudski moral, previše je njezin Bog poprimao crte nekog deističkog božanstva. Biblija se u teološkim školama učila često na brzinu, a za narod je ipak bilo najpoželjnije da je cijelu ne čita. Jer – Biblija nikako nije išla po toj mudrosti ni po tom moralu »zdravoga razuma«. Ne mogavši Bibliju i biblijskog Boga navući na Prokrustovu postelju »zdravoga razuma«, nekako smo radije naučavali Boga koliko se može naslutiti i upoznati filozofijom, a prirodni moral koliko nas njemu uči srce i razum – i onda smo sve to znali ilustrirati riječima iz Biblije. Godinama je to nekako išlo, moglo je čak imponirati. Ali Bog se ne da varati, i ta se naša lijepo građena kura od karata naše mudrosti – ruši. I nije čudo što se »učitelji u Izraelu« pred tim rušenjem nađoše u čudu. I razumljivo je da pokušavaju to rušenje spriječiti ili zaustaviti. Jedino je nevolja u tome što to najčešće čine s tih pozicija »zdravoga razuma« koji im je ucijepljen u krv dosadašnjim crkvenim odgojem. Dok jedni druge okrivljuju s manjka vjere ili čak s krivovjerja, često su jedni i drugi prikriveni poklonici zdravoga razuma – kriptoracionalisti. Jedni traže lažnu sukladnost vjere i Biblije sa »zdravim razumom« te su u napa-
6
OKOVANA CRKVA U HRVATSKOJ – II.
Glas Koncila (2) 19. siječnja 1975.
Ipak su u pitanju građani vjernici
N
ismo očekivali da će s tako odgovornog mjesta doći tako teška kvalifikacija Glasa Koncila, kako smo to mogli pročitati u novogodišnjem broju Večernjeg lista. Istina je, dobiva se dojam da Josip Vrhovec nije imao namjeru baš to i baš tako govoriti; pitanje je sa sadržajem cijeloga odgovora složio jedan od novinara koji su s njim razgovarali, a on je u onom kontekstu jedva mogao drugo učiniti nego potvrditi ono što je o tome dosta davno bio rekao. No, ipak valja držati da on stoji iza tih riječi i takve ocjene. A ne bi valjalo ovdje polemizirati ili iznositi protudokaze. Dosta je reći da smo začuđeni, iako smo se odavno odvikli čuditi. Za nas cijeli taj dio toga intervjua znači potvrdu onoga što davno opažamo, da u visokim krugovima jugoslavenskih državnika i društvenih radnika kolaju određene simplificirane informacije o Crkvi, posebno o Crkvi među Hrvatima, još posebnije o zagrebačkoj Crkvi. Budući da se samo po sebi razumije da te odgovorne osobe ne mogu odnose s Crkvom smatrati prvotnim predmetima svog zanimanja, budući da o mnogim drugim pitanjima moraju biti ažurno i točno informirani, lako se može dogoditi da određene simplificirane i kliširane unutrašnje informacije o našoj Crkvi kolaju među tim ljudima mnogo dulje od povijesnog i političkog trenutka za koji su te informacije bile priređene. A nije nedopušteno pitati se s koliko su objektivnosti i pod kojim utjecajima uopće pripremljene. Neka nam, s najvećim poštovanjem slobode rada državnih i partijskih organa i svih informativnih službi, bude dopušteno primijetiti da zastarjele i od početka pojednostavljene i stoga netočno usmjerene informacije ne mogu voditi dobru, da su osobito neprikladne u sredini koja želi sve svoje odnose i njihov razvitak graditi na stvarnosti. No, o svemu tome razni ljudi mogu imati različita mišljenja. Slobodno im je ta mišljenja i iznositi. A granicu političke klevete, koja uvijek znači i poticanje optužbe i sankcije, nije uvijek lako odrediti, čak ni u nepisanom kodeksu novinarske etike. No, jednostavnije i otvorenije možemo govoriti o drugom sadržaju istoga razgovora, o tome što Crkva (ovdje se misli »službena Crkva«, to jest crkvena hijerarhija, biskupi, svećenici, zajedno s redovnicima i redovnicama) traže. Ispada da vjernici u ovom društvu nemaju problema, da društvo nema problema s građanima vjernicima, da probleme prave samo biskupi i svećenici koji da traže neke privilegije, neki povlašteni položaj, neka politička prava koja im ne pripadaju.
8
OKOVANA CRKVA U HRVATSKOJ – II.
Sadržaj 1975. Naš dvogubi racionalizam...........................................................................................................................................6 Ipak su u pitanju građani vjernici........................................................................................................................8 Crkva u javnosti nikome ne konkurira........................................................................................................ 10 Zakulisne igre......................................................................................................................................................................... 12 GK 300 puta pred ispitom javnosti................................................................................................................ 14 Što se to događa?............................................................................................................................................................... 16 »Što tražite živoga među mrtvima?«.......................................................................................................... 18 Masline – ne mačevi.......................................................................................................................................................20 Medvjeđe usluge koncilskom razvitku naše Crkve.......................................................................22 S Petrom kroz povijest.................................................................................................................................................. 24 »Slučaj Pavlišić« – pokušaj politiziranja Crkve.................................................................................26 Ples nad vulkanom...........................................................................................................................................................28 Mjesto komentara – molitva................................................................................................................................30 Krležin prilog Katehetskoj ljetnoj školi....................................................................................................... 32 Između Helsinkija i Subotice..................................................................................................................................34 Crkva pred rizikom nove privremenosti...................................................................................................36 Iluzije ne koriste dijalogu...........................................................................................................................................38 Na početku hrvatske marijanske godine..................................................................................................40 Naša povijest kao polazište vjeronauka za odrasle....................................................................... 42 Porazni rezultati nenamjeravanog istraživanja.................................................................................44 Borba s vjetrenjačama..................................................................................................................................................46
Komentari Glasa Koncila
337
1976. Papina ocjena godine 1975......................................................................................................................................50 »Tko čuva svoj – ugled...«........................................................................................................................................ 52 Tjedan – barometar i zrcalo...................................................................................................................................54 Izjave, metode, dijalozi..................................................................................................................................................56 »Naš Bogdo«..........................................................................................................................................................................58 Značenje i namjena biskupske poslanice »Trinaest stoljeća kršćanstva u Hrvata«.........................................................................................60 Ideološki i svjetonazorski rasizam nekih prosvjetnih radnika........................................... 62 Zabuna preduskrsnog Petra...................................................................................................................................64 Čemu zamagljivanje?......................................................................................................................................................66 Katolički tisak u službi slobode za istinu..................................................................................................68 Već utemeljeni optimizam......................................................................................................................................70 »Dvije duše Evrope«......................................................................................................................................................73 Naivnost i trijeznost dijaloga s marksizmom...................................................................................... 75 Protiv koga bi se vikalo?..............................................................................................................................................77 Solinski trenutak odgovornosti..........................................................................................................................79 Čime zamijeniti licemjerje?...................................................................................................................................... 81 Kakva nam teologija treba....................................................................................................................................... 83 U Solinu, Lovranu i svijetu....................................................................................................................................... 85 »Đavao će tražiti da vas rešeta kao pšenicu«....................................................................................88 Moral prebrojavanja.......................................................................................................................................................90 Zapadni poticaji i cjepiva..........................................................................................................................................92 Ni »partnerstvo« ni »crveni konstantinizam«................................................................................94 Naš jubilarni Božić.............................................................................................................................................................96
338
OKOVANA CRKVA U HRVATSKOJ – II.
1977. Pravo značenje »solinskog plebiscita«....................................................................................................100 Od savjesti se ne može pobjeći........................................................................................................................102 Domovina slobode........................................................................................................................................................104 Neshvatljive namjere neopravdanih zamjerki.................................................................................106 Obnova u ispovijedi i ispovijed u obnovi..............................................................................................108 »Srebra i zlata nemam«...........................................................................................................................................110 Papine smjernice za vjernike u našem društvu...............................................................................112 Ima nade za čovjeka......................................................................................................................................................114 Bl. Leopold – svetac naše zrelosti...................................................................................................................116 Duh Božji ne proizvodi »korisne budale«............................................................................................118 Kotorski pravoslavni paroh nepravedno optužuje kardinala Šepera..................... 120 Je li kriza nužno negativna?.................................................................................................................................. 123 Opasnost zatajenih bolesti................................................................................................................................... 125 Gdje se krije klerikalizam?.......................................................................................................................................127 Nije li i GK sigurnosni ventil procesa klerikalizacije?................................................................ 130 Fatimska poruka u verziji Vladimira Kurojedova..........................................................................132 Depolitizacija i politizacija na način nadbiskupa – Camare............................................. 134 Pavlu VI. za osamdeseti rođendan: Hrabro, Sveti Oče!.......................................................... 136 Makovske kateheze pred licem Sinode................................................................................................... 139 »Kolumbovo jaje« iz Vijetnama..................................................................................................................... 142 Važnost »dosadne« Sinode................................................................................................................................144 Zašto mi o tome pišemo........................................................................................................................................146 Pripreme za »Zagrebačku korizmu 1978«..........................................................................................148
Komentari Glasa Koncila
339
1978. Uz diskusiju o budućem Zakonu....................................................................................................................152 Molitvena osmina za kršćansko jedinstvo i kriza vjere u Crkvi.................................... 154 Šanse i klevete..................................................................................................................................................................... 156 Ključ Pija IX............................................................................................................................................................................ 158 Zakulisne igre......................................................................................................................................................................160 Znak Jone proroka......................................................................................................................................................... 162 »Neka visi Pedro«..........................................................................................................................................................164 Vjernici pred novim Zakonom.........................................................................................................................166 Po jedan filter za svakog vjernika..................................................................................................................168 Naše Marijino i Zvonimirovo ljeto................................................................................................................ 170 Može li se obećati pomak?................................................................................................................................... 172 Što se krije iza »dogmatsko-klerikalnih škara«...............................................................................174 Liječenje razgovorom..................................................................................................................................................176 Strah ili oprez »u času istine«?......................................................................................................................... 178 Deseta obljetnica enciklike »Humanae vitae«...............................................................................180 Papa kroz kojega progovara katolički narod..................................................................................... 182 Petnaest godina služenja Crkvi u Hrvata.............................................................................................. 185 Papa iz Krakova – znak vremena................................................................................................................... 187 Serge Bonnet – dragocjeno »strašno dijete«..................................................................................189 »Ustat ću i poći...«......................................................................................................................................................... 191
340
OKOVANA CRKVA U HRVATSKOJ – II.
1979. Zašto šute vjernici laici?...........................................................................................................................................194 Novogodišnji susret na Markovu trgu......................................................................................................196 Uzaludna igra na razdor.......................................................................................................................................... 198 Jubilej hrvatskog evanđeoskog slobodoljublja................................................................................200 Nije riječ o ateizmu.......................................................................................................................................................202 Enciklika za novine........................................................................................................................................................204 »Potrebno je da dolaze sablazni...« (Mt 18, 7)................................................................................206 Događaj veći od zanosa...........................................................................................................................................209 Zadatak određen i moguć......................................................................................................................................211 Nije čudo, ali.........................................................................................................................................................................213 A što mi ovdje činimo?...............................................................................................................................................215 Rješenja nova, a prejednostavna.....................................................................................................................217 Crkva zna što vjeruje, a što nipošto ne smije povjerovati....................................................219 Treba misliti na Nin.......................................................................................................................................................221 Božje lice Crkve u Hrvata.......................................................................................................................................223 »Nin ‘79« činjenica, poruka, zadatak.......................................................................................................225 Sve jasnija poruka Nina.............................................................................................................................................228 Pravovjerje bez licemjerja.......................................................................................................................................229 Ivan Pavao II. sve čitljiviji Božji znak vremena.................................................................................. 231 »Bilo nam je kao da snivamo«.........................................................................................................................233 Naši biskupi kao Isus na Jakovljevu zdencu........................................................................................235 Pobudnica o vjeronauku – priziv na vjeru crkvenog mnoštva.....................................237
Komentari Glasa Koncila
341
1980. Dosljedna i razborita istina.................................................................................................................................. 240 Aktualnost Tjedna..........................................................................................................................................................242 Kako Crkva služi svijetu?.........................................................................................................................................244 Jubileji budućnosti.........................................................................................................................................................246 »Da se ne dogodi unutarnji rasap čovjeka«..................................................................................... 248 Cvjetnica privlači rafale............................................................................................................................................250 Uskrsna abeceda za pismene.............................................................................................................................252 Sloboda i za Boga u javnosti...............................................................................................................................254 Programirano za danas.............................................................................................................................................256 U vrtlozima bez vrtoglavice.................................................................................................................................258 Pariška poruka Pape Poljaka...............................................................................................................................260 Mjeriti pa krojiti................................................................................................................................................................262 »Nije sebi ugađao«.......................................................................................................................................................264 Objavljena i neobjavljena politika.................................................................................................................266 Višestrukost i jedinstvo »Nedjelje Velikoga Zavjeta«............................................................268 Težina Kardinalova zlata.......................................................................................................................................... 270 U Zagrebu 26. listopada...........................................................................................................................................272 Otvoreno o svim problemima suvremene obitelji......................................................................274 Kako odbaciti bajke?.................................................................................................................................................... 276 Vjera u život – odluka za život......................................................................................................................... 278 K duhovnoj ekologiji....................................................................................................................................................281 I mala djeca imaju svoja ljudska prava.....................................................................................................283 Čestit Božić............................................................................................................................................................................285
342
OKOVANA CRKVA U HRVATSKOJ – II.
1981. Mir raste iz slobode......................................................................................................................................................288 Crkva i politika danas.................................................................................................................................................290 Evropsko zajedništvo i Bašćanska ploča................................................................................................292 »Mir je djelo pravde«................................................................................................................................................294 Kome to treba?..................................................................................................................................................................296 Trenutak razboritosti..................................................................................................................................................299 Zašto smo ovaj put išli u Rim?..........................................................................................................................301 Vazmeni hod od Gospe od Otoka do Marije Bistrice.............................................................304 Ateistička klerikalizacija...........................................................................................................................................306 »Sloboda važnija od blagostanja«...............................................................................................................308 Crkva nije posrednik nego zajednica......................................................................................................... 310 Izobličenja i posredovanja......................................................................................................................................312 Vrijeme Kruha i Majke................................................................................................................................................314 »Pobjeda koja dolazi...«........................................................................................................................................... 316 Zašto se Nadbiskup ne brani?........................................................................................................................... 318 »Da se Crkva prilagodi naciji«..........................................................................................................................320 Za koga govori papa Wojtyla?...........................................................................................................................322 »Samosvijest Crkve u samoupravnom društvu«........................................................................325 Tri godine i tri enciklike............................................................................................................................................ 327 Vrlo opasne površnosti.............................................................................................................................................329 Mi u kršćanskoj Evropi.............................................................................................................................................. 331 Naši dobronamjerni marksisti........................................................................................................................... 333 Kako Boga prepoznati?............................................................................................................................................. 335
Komentari Glasa Koncila
343
Biblioteka Komentari Glasa Koncila
Okovana Crkva u Hrvatskoj Svezak 1. 1968. – 1974. Svezak 2. 1975. – 1981. Svezak 3. 1982. – 1986. Svezak 4. 1987. – 1990.
KOMENTARI GLASA KONCILA (1975. – 1981.)
OkOvana Crkva u HrvatskOj
J
asno je da vjernici u ovom našem društvu ne mogu trpjeti da im manjebrojni ateisti slobodu dodjeljuju u porcijama, da ih smatraju bolesnicima koje treba više ili manje taktički liječiti od religioznosti. Marksizam može zahtjevno prožimati sav naš javni život jedino uz uvjet da ta zahtjevnost ne uključuje ateizam. Inače bi zahtjev za to prožimanje društva marksizmom bio javna zabrana svake religije i vjere. A to očito nitko u nas ne može pokušati. Franjo Kuharić, Zabuna preduskrsnog Petra Glas Koncila (8) 18. travnja 1976.
ISBN 978-953-241-398-4
www.glas-koncila.hr
100 kuna