วั น เวลา อั น งดงาม
วั น เวลา อั น งดงาม
วั น เวลาอั น งดงาม
ที่ ร ะลึ ก ในวาระครบรอบ 10 ปี ห้ อ งหนั ง สื อ เรื อ นธรรม จั ด พิ ม พ์ โ ดย : ห้ อ งหนั ง สื อ เรื อ นธรรม 290/1 ถนนพิ ชั ย แขวงถนนนครไชยศรี เขตดุ สิ ต กรุ ง เทพฯ 10300 โทรศั พ ท์ 02-2448292 www.ruendham.com พิ ม พ์ ค รั้ ง แรก : มกราคม 2556 ธรรมะบรรยาย : อาจารย์ ว ศิ น อิ น ทสระ ท่ า นสามารถมอบหนั ง สื อ นี้ เ ป็ น ของขวั ญ แด่ ค นที่ คุ ณ รั ก โดยโอนเงิ น ผ่ า น ธนาคารไทยพาณิ ช ย์ สาขาราชวั ต ร ชื่ อ บั ญ ชี นายโก้ แซ่ อึ้ ง เลขที่ บั ญ ชี อ อมทรั พ ย์ 130-2-15154-5 แล้ ว ส่ ง ใบฝากเงิ น พร้ อ มชื่ อ ที่ อ ยู ่ เบอร์ โ ทรศั พ ท์ ข องท่ า นได้ ที่ : ฝ่ า ยจั ด การ คุ ณ วิ ม ลลั ก ษณ์ อาศั ย พานิ ช ย์ โทรศั พ ท์ 02-2431279 โทรสาร 02-2416622 หากเป็ น ธนาณั ติ ก รุ ณ าสั่ ง จ่ า ย ปท.ดุ สิ ต ในนาม นายโก้ แซ่ อึ้ ง 290/1 ถนนพิ ชั ย แขวงถนนนครไชยศรี เขตดุ สิ ต กรุ ง เทพฯ 10300 ราคาเล่ ม ละ 60 บาท ค่ า ส่ ง ฟรี
ห้ อ งหนั ง สื อ เรื อ นธรรม
เปิ ด บริ ก าร วั น พฤหั ส ฯ - อาทิ ต ย์ เวลา 09.00 - 17.00 น. บริ ก ารให้ ยื ม หนั ง สื อ ธรรมะ / สอนอภิ ธ รรม / คอร์ ส หั ว เราะเพื่ อ สุ ข ภาพทุ ก เช้ า วั น เสาร์ เวลา 09.30 - 12.00 น. อบรมสมาธิ เ บื้ อ งต้ น วั น ศุ ก ร์ - อาทิ ต ย์ สั ป ดาห์ ที่ 2, 3 ของเดื อ น พั ก ค้ า ง ที่ พั ก พร้ อ มอาหาร ไม่ ต ้ อ งแต่ ง ชุ ด ขาว โทรศั พ ท์ จ องล่ ว งหน้ า 02-2448292 ไม่ มี ค ่ า ใช้ จ ่ า ย ปฏิ บั ติ ธ รรมแบบดู แ ลตนเอง (ปลี ก วิ เ วก) วั น จั น ทร์ - ศุ ก ร์ ที่ ส วนธรรมเรื อ นธรรม อ� ำ เภอปากช่ อ ง จั ง หวั ด นครราชสี ม า ดู ร ายละเอี ย ด www.ruendham.com โทรศั พ ท์ จ องที่ คุ ณ พั ช ริ น ทร์ ชั ย กู ล 081-9315455
วั น ที่ 24 กรกฎาคม 2546 ฉั น ได้ ก ล่ า วกั บ ญาติ ธ รรมที่ ม า ในงานเปิ ด ตั ว ห้ อ งหนั ง สื อ เรื อ นธรรม “โลกนี้ มี สิ่ ง มหั ศ จรรย์ อยู ่ 7 อย่ า ง และส� ำ หรั บ วั น นี้ เรื อ นธรรมคื อ สิ่ ง มหั ศ จรรย์ อย่ า งที่ 8 ของฉั น ฉั น ไม่ เ คยคิ ด มาก่ อ นว่ า จะมี โ อกาสได้ มี ‘ห้ อ งหนั ง สื อ ธรรมะ’ เปิ ด ให้ บ ริ ก ารประชาชนทั่ ว ไปได้ นั่ น เป็นความปลื้มปิติในใจฉันเสมอมา เวลาผ่านไปอย่างรวดเร็ว ไม่ น ่ า เชื่ อ บั ด นี้ ‘ห้ อ งหนั ง สื อ เรื อ นธรรม’ ได้ ด� ำ เนิ น งานมา จนครบรอบ 10 ปี แ ล้ ว ในปี 2556 “ฉั น ตั้ ง ใจท� ำ หนั ง สื อ เล่ ม นี้ เพื่ อ เผยแพร่ สู ่ ญ าติ ธ รรมตลอด ปี 2556 เพื่ อ ขอบคุ ณ วาระอั น งดงามนี้ แ ละได้ รั บ ความเมตตา จากอาจารย์ ว ศิ น อิ น ทสระ ให้ ฉั น เชิ ญ ค� ำ สอนที่ คั ด เลื อ กมา จากหนั ง สื อ ต่ า งๆ ของอาจารย์ ม าให้ โ อวาทเป็ น สิ ริ ม งคล ตลอดเล่ม ฉันขอกราบขอบพระคุณท่านอาจารย์มา ณ โอกาส นี้ เ ป็ น อย่ า งสู ง ” ขอส่ ง ความปรารถนาดี สู ่ ญ าติ ธ รรมทุ ก ท่ า นผู ้ ใ ห้ ธ รรมน� ำ ชี วิ ต ขอให้ วั น เวลาของท่ า นเต็ ม ไปด้ ว ยความงดงามและมี สิ่ ง ดี ๆ ที่ น ่ า ขอบคุ ณ เข้ า มาในชี วิ ต ทุ ก รุ ่ ง อรุ ณ ด้ ว ยความปรารถนาดี ขวั ญ เพี ย งหทั ย
04
การเสี ย สละ เป็ น คุ ณ ธรรมส� ำ คั ญ ประการหนึ่ ง ของมนุ ษ ย์ คนที่ ไ ม่ ย อม เสี ย สละอะไรไป ก็ จ ะไม่ ไ ด้ อ ะไรมา เลย แต่ ก ารเสี ย สละควรท� ำ ด้ ว ยความ บริ สุ ท ธิ์ ใ จ มิ ฉ ะนั้ น แล้ ว การเสี ย สละ ก็ จ ะมี ค ่ า เพี ย งเหยื่ อ ล่ อ เท่ า นั้ น เอง
ขอให้ มี อุ ด มคติ เพื่ อ ท� ำ สิ่ ง ใดสิ่ ง หนึ่ ง ให้ ส� ำ เร็ จ ไปแต่ ล ะวั น แต่ ล ะเดื อ น แต่ ล ะปี จนไม่ มี เ วลาพอที่ จะเสี ย ไปกั บ ความคิ ด อั น เหลวไหลไร้ ส าระ เช่ น ความโกรธแค้ น ขุ ่ น เคื อ ง ความริ ษ ยา ความวิ ต ก หมกมุ่นอันปรุงแต่งขึ้นเพื่อให้เป็นทุกข์เปล่าๆ ค�ำว่า ‘ช่างเถอะ’ จะช่วยให้อารมณ์ของเราแจ่มใส ขึ้ น จิ ต ใจปลอดโปร่ ง ปล่ อ ยวาง ไม่ ยึ ด มั่ น ถื อ มั่ น กั บ สิ่ ง ใดมากเกิ น ไป ความผิ ด พลาดบกพร่ อ ง เป็ น สิ่ ง ต้ อ งมี ใ นการท� ำ งาน เราคิ ด และพู ด ว่ า ‘ช่ า งเถอะ’ แล้ ว ท� ำ ใหม่ ที่ พ ลาดไปเป็ น บทเรี ย น
05
07
การที่ เ ราได้ ท� ำ ความผิ ด อะไร ได้ สู ญ เสี ย อะไร ไปแล้ ว ก็ ข อให้ มั น ล่ ว งเลยไป อย่ า เก็ บ เรื่ อ ง ที่ ล ่ ว งไปแล้ ว มาทรมานตนเอง อย่ า ยอมเป็ น ทาสของอดีต อย่าให้อดีตมาขยี้หัวใจเล่น อย่า นั่ ง อยู ่ กั บ อดี ต ที่ เ ศร้ า หมอง อย่ า ขั ง หรื อ จองจ� ำ ตั ว เองไว้ กั บ อดี ต อั น ทรมาน เพราะไม่ มี ประโยชน์ และไม่ ฉ ลาดเลย อดี ต จะเป็ น อย่ า งไรก็ ต ามใจ แต่ ป ั จ จุ บั น และอนาคตยั ง เป็ น ของเรา ขอให้ เ ริ่ ม ท� ำ ใหม่ ส ร้ า งใหม่ ท� ำ ปั จ จุ บั น ให้ ดี ที่ สุ ด อนาคตย่ อ มจะดี เ อง ปั จ จุ บั น จะกลายเป็ น อดี ต ของอนาคต เรา สร้ า งอนาคตกั น ด้ ว ยปั จ จุ บั น นั่ น เอง
ค� ำ ถาม : เวลาคนป่ ว ย เห็ น เขาชอบสวดโพชฌงค์ เ พื่ อ ให้ ห ายป่ ว ย จริ ง ไหมคะ ค� ำ ตอบ : หายก็ มี ตายก็ มี สมั ย พุ ท ธกาลเมื่ อ พระท่ า นป่ ว ย ภิ ก ษุ รู ป อื่ น ก็ ม าสวดโพชฌงค์ ใ ห้ ฟ ั ง ท่ า นฟั ง แล้ ว หาย เพราะท่ า นเป็ น พระอรหั น ต์ คุ ณ สมบั ติ ที่ อ ยู ่ ใ นบทสวดโพชฌงค์ ท่ า นมี พ ร้ อ มเต็ ม เปี ่ ย มทุ ก ข้ อ ฟั ง แล้ ว ชื่ น ใจ ท่ า น จึ ง หายด้ ว ยก� ำ ลั ง จิ ต ของท่ า นเอง เรามี คุ ณ สมบั ติ อ ะไรหรื อ ไม่ มี เ ลย เหมื อ นท่ า นกิ น ยา แต่ เ ราแค่ เ อาใบสั่ ง ยามา ต้ ม กิ น จะหายได้ อ ย่ า งไร 08
เราต้ อ งรู ้ จั ก ตั ด ตอน ท� ำ สิ่ ง ใดตั้ ง ใจอยู ่ ที่ สิ่ ง นั้ น แล้ ว จบ เรา ปล่ อ ยปลา เมื่ อ ได้ ป ล่ อ ยแล้ ว ก็ พ อ ไม่ ต ้ อ งติ ด ตามว่ า ปลามั น จะไปไหนมั น จะโดนใครจั บ ไปกิ น อี ก หรื อ เปล่ า
09
การน� ำ ตนไปเที ย บกั บ คนอื่ น หรื อ น� ำ คนอื่ น มาเที ย บกั บ ตนแล้ ว สรุ ป ว่ า เราดี ก ว่ า เขา เสมอเขา หรื อ เลว กว่ า เขานั้ น ผิ ด ทางที่ ถู ก ไม่ ค วรเที ย บเลย ถ้ า จะเที ย บก็ ค วรเที ย บกั บ อุ ด มคติ ข องตนว่ า ระหว่ า งอุ ด มคติ กั บการกระท�ำของตนห่างกันเพียงใด หรือใกล้เพียงใด ชีวิตของตนได้ด�ำเนินไปใกล้อุดมคติที่ตั้งไว้เพียงใด แล้ ว การพยายามเที ย บตนกั บ อุ ด มคติ อ ยู ่ เ สมอ ท� ำ ให้ ชี วิ ต ด� ำ เนิ น ถึ ง อุ ด มคติ อั น สู ง สุ ด ส� ำ หรั บ ตนเร็ ว ขึ้ น
10
11
เมื่ อ เราทราบว่ า ผลของกรรมไม่ มี ท างที่ เ ราจะหลี ก เลี่ ย งได้ และความชั่ ว เป็ น สิ่ ง ที่ ลบล้ า งได้ ด ้ ว ยความดี หน้ า ที่ ข องเราก็ คื อ หยุ ด ท� ำ บาปตั้ ง แต่ วั น นี้ เ ป็ น ต้ น ไป และเริ่ ม ท� ำ ความดี ใ ห้ ม ากที่ สุ ด เท่ า ที่ จ ะมากได้ เพื่ อ เราจะได้ ไ ม่ เ สี ย ใจในภายหลั ง ความชั่ ว ที่ ท� ำ แล้ ว ก็ ถื อ ว่ า แล้ ว กั น ไป แต่ เ มื่ อ ไม่ ท� ำ ซ�้ ำ อี ก สั ก วั น หนึ่ ง มั น ก็ ต ้ อ งหมดลง เราก็ เ หลื อ ไว้ แต่ ผ ลแห่ ง ความดี ซึ่ ง เราตั้ ง หน้ า ตั้ ง ตาท� ำ คอยให้ ผ ลเราอยู ่ ข ้ า งหน้ า อย่ า งอบอุ ่ น ผู ้ มี ปั ญ ญาไม่ ค วรประมาท แม้ ใ นเรื่ อ งบุ ญ ว่ า ได้ ท� ำ มามากแล้ ว เพราะถ้ า ไม่ เ พิ่ ม มั น ก็ ห มด ไปได้ เ หมื อ นกั น เพราะทุ ก อย่ า งตกอยู ่ ภ ายใต้ ก ฎอนิ จ จั ง ทั้ ง สิ้ น ความไม่ ป ระมาทเป็ น ตั ว น� ำ อั น ส� ำ คั ญ ยิ่ ง ในการน� ำ เราหลี ก หลบทางแห่ ง ความเสื่ อ ม และให้ บ รรลุ ถึ ง ทางแห่ ง ความเจริ ญ ได้ ต ลอดกาล
12
ในชี วิ ต นี้ ไ ม่ มี อ ะไรเป็ น ที่ พึ่ ง ทางใจของคนได้ ดี เ ท่ า การระลึ ก ถึ ง ความดี ที่ ต นเคยท� ำ มั น ให้ รู ้ สึ ก เอิ บ อาบในดวงจิ ต อย่ า งบอกไม่ ถู ก ทรั พ ย์ ภ ายใน คื อ บุ ญ หรื อ กุ ศ ลสุ จ ริ ต นี้ ให้ ค วามสุ ข ใจทุ ก ครั้ ง ที่ ร ะลึ ก ถึ ง จึ ง เป็ น อาหาร ทิ พ ย์ ที่ พ อระลึ ก ก็ ส� ำ เร็ จ ประโยชน์ ทั น ที
13
หลายคนพู ด ว่ า เราต้ อ งลิ ขิ ต ชี วิ ต ของ เราเอง ท่ า นเชื่ อ หรื อ ว่ า เราจะลิ ขิ ต มั น ได้ เ สมอไป อาจมี บ างครั้ ง เหมื อ นกั น ที่ เ ราจะต้ อ งปล่ อ ยไปตามโชคชะตา ถ้ า ทุ ก คนสามารถลิ ขิ ต ชี วิ ต ของตนได้ หมด ใครเล่ า จะจน ใครเล่ า จะเจ็ บ หรื อ ใครเล่ า จะต้ อ งพลั ด พรากจากกั น บางคราวเหมื อ นมี อ ะไรมาบั ง คั บ และ ชั ก น� ำ ให้ เ ห็ น ดี เ ห็ น งามไปทั้ ง ๆ ที่ ท าง นั้ น หาใช่ ท างอั น ถู ก ต้ อ งไม่ ท่ า นเชื่ อ โชคชะตาบ้ า งไหม
สมาธิ เป็นฐานก�ำลังอันส�ำคัญของดวงจิต เป็น ทั้ ง แหล่ ง พั ก แหล่ ง เพาะก� ำ ลั ง ของดวงจิ ต ปั ญ ญา ความรู ้ แ จ้ ง ตามความเป็ น จริ ง ในสิ่ ง ต่างๆ เป็นเสมือนศาสตราคมของดวงจิต สมาธิ และปัญญานี้แหละ คือเครื่องมืออันส�ำคัญที่ชาว พุ ท ธจ� ำ เป็ น ต้ อ งมี เ พื่ อ ฟาดฟั น ข้ า ศึ ก คื อ กิ เ ลส เหมือนมีดคมอยู่ในมือและก�ำลังแขนที่ทรงพลัง พร้ อ มเสมอที่ จ ะฟาดฟั น เชื อ ก หรื อ สายใย อั น ยุ ่ ง เหยิ ง คื อ ปั ญ หาชี วิ ต ต่ า งๆ ให้ สิ้ น ไป โดยอาศัยยืนบนพื้นอันมั่นคง คือ ศีล
14
15
อย่ า หาความสุ ข จากความฟุ ่ ม เฟื อ ย สุ รุ ่ ย สุ ร ่ า ย และจากความเกี ย จคร้ า น แต่ จ งหาความสุ ข จากการท� ำ งาน การศึกษาหาความรู้ การประกอบคุณงามความดีให้เป็นรายรับประจ�ำวันของเรา ขอให้ตระหนักว่าชีวิตที่ผาสุก และดี ง ามนั้ น คื อ ชี วิ ต ที่ เ รี ย บง่ า ย ชี วิ ต ทางศี ล ธรรม และศาสนา เป็ น ชี วิ ต ที่ ดี ที่ สุ ด ส� ำ หรั บ ผู ้ ต ้ อ งการความ สงบสุ ข ทั้ ง ในชี วิ ต นี้ แ ละชี วิ ต หน้ า
16
เหมื อ นเรายื น อยู ่ ก ลางแดดตอนเที่ ย งวั น ทนยื น เอาหน่ อ ยไม่ เ ท่ า ไหร่ พระอาทิ ต ย์ มั น ก็ บ ่ า ยคล้ อ ยไป เอง ความร้ อ นแรงของแสงอาทิ ต ย์ ก็ จ ะค่ อ ยๆ คลายลงที ล ะน้ อ ย ความสุ ข มั น เกิ ด ได้ แ ล้ ว มั น ก็ เ สื่ อ ม สลายได้ เ ช่ น กั น ไม่ มี อ ะไรยั่ ง ยื น อยู ่ ต ลอดไป เรายื น อยู ่ กั บ ที่ แ ล้ ว โลกมั น จะหมุ น ไปเอง ไม่ ต ้ อ งวิ ต ก อะไร ทานให้ ไ ด้ นอนให้ ห ลั บ บ� ำ รุ ง สุ ข ภาพให้ ดี รั ก ษาจิ ต ให้ ส งบอยู ่ เ สมอ คุ ณ ก็ จ ะได้ พ บขุ ม ทรั พ ย์ อั น ประเสริ ฐ ซึ่ ง อยู ่ ใ นตั ว คุ ณ เอง
ชื่ อ เสี ย งเกี ย รติ คุ ณ มิ ใ ช่ เ รื่ อ งดี เ สมอไป รั ก เราต้ อ งการความสงบชื่ อ เสี ย งก็ เ ป็ น อั น ตรายอย่ า งมาก เพราะ คนเมื่ อ มี ชื่ อ เสี ย งเป็ น ที่ เ คารพนิ ย มของคนทั้ ง หลายแล้ ว เป็ น การยากเหลื อ เกิ น ที่ จ ะไม่ ใ ห้ ค นรบกวน และบางที ชื่ อ เสี ย งเกี ย รติ คุ ณ ก็ เ ป็ น เรื่ อ งเพาะศั ต รู โ ดยที่ เ ราไม่ รู ้ ตั ว ฉั น ชอบความสงบและชี วิ ต ที่ ร าบรื่ น ผาสุ ก การครองชี วิ ต ให้ ผ าสุ ก จริ ง ๆ นั้ น ต้ อ งเป็ น ชี วิ ต ที่ ซ ่ อ นตั ว ไม่ ใ ช่ ชี วิ ต ที่ แ สดงตั ว
17
19
คนส่ ว นมาก กระหายต่ อ ค� ำ ยกย่ อ งชมเชย หรื อ นิ ย ม สรรเสริญ แต่ตามความเป็นจริงแล้ว ส�ำหรับคนใจสูง แล้ ว ค� ำ นิ ย มยกย่ อ งเหล่ า นั้ น มี ค ่ า น้ อ ยเหลื อ เกิ น ถ้ า เรายั ง ไม่ รู้ สึ ก เหนื่ อ ยหน่ า ยต่ อ การยกย่ อ งชมเชยแล้ว เราจะไปสู ่ แ สงสว่ า งได้ อ ย่ า งไร การกลั ว เสี ย งติ กั บ ความกระหายต่ อ ค� ำ ยกย่ อ ง ย่ อ มมี ส ่ ว นสั ม พั น ธ์ กั น อยู ่ เ สมอ คื อ เรากระหายต่ อ การยกย่ อ งมากเท่ า ใด เราย่ อ มเกรงกลั ว ต่ อ เสี ย งต� ำ หนิ ติ เ ตี ย นมากเท่ า นั้ น เมื่ อ เรายั ง ไม่ สิ้ น กิ เ ลส ควรตระหนั ก อยู่ เ สมอว่ า ค�ำสรรเสริญเยินยอใดๆ ที่เราได้รับนั้นเป็นสิ่งน่ากลัว เพราะจะท� ำ ให้ เ ราหลงตั ว เอง และน� ำ ตนไปสู ่ อั น ตรายแห่ ง การปฏิ บั ติ ธ รรม เราควรลดตั ว เองให้ เหลื อ ศู น ย์ เพื่ อ ไม่ ใ ห้ มี อ หั ง การ ซึ่ ง เป็ น เสมื อ นม่ า น ทึ บ ที่ ม าบดบั ง แสงสว่ า งไว้ และเป็ น เครื่ อ งท� ำ ลาย ความสงบสุ ข ของเรา การไม่ อ หั ง การหรื อ อั ส มิ ม านะ นั้ น พระพุ ท ธเจ้ า ทรงถื อ ว่ า เป็ น บรมสุ ข
น�้ ำ ที่ ท� ำ ให้ เ รื อ จมนั้ น คื อ น�้ ำ ที่ อ ยู่ ใ น เ รื อ นั้ น เ อ ง ฉั น ใด อุ ป สรรคที่ แ ท้ จ ริ ง และน่ า กลั ว ก็ คื อ อุ ป สรรค ในตั ว ของตั ว เอง ฉั น นั้ น
20
21
การแผ่ เ มตตานั้ น เป็ น สิ่ ง ประเสริ ฐ แต่ ถ ้ า จะให้ ป ระเสริ ฐ ยิ่ ง กว่ า นั้ น ก็ คื อ ต้ อ งท� ำ ด้ ว ยเมตตา และพู ด ด้ ว ยเมตตาอยู ่ เ สมอ การช่ ว ยเหลื อ เขาเมื่ อ จ� ำ เป็ น นั้ น ดี ก ว่ า พร�่ ำ ภาวนาหรื อ สวดอ้ อ นวอนหลายเท่ า นั ก
ไม่ มี ใ ครเกลี ย ดชั ง ผู ้ ที่ อ ่ อ นน้ อ มถ่ อ มตน ยิ่ ง เราอ่ อ นน้ อ ม เขายิ่ ง ยกย่ อ ง ยิ่ ง เรากระด้ า ง ยกตน เขายิ่ ง อยากจะข่ ม ลง ควรฝึ ก ตนให้ เหมื อ นน�้ ำ ท� ำ ประโยชน์ ทุ ก อย่ า ง แล้ ว ไหลลง ต�่ ำ อ่ อ นโยนละมุ น ละไม แต่ มี อ านุ ภ าพยิ่ ง นั ก คนยิ่ ง มี ค วามดี ม าก ก็ ยิ่ ง อ่ อ นน้ อ มถ่ อ มตน ไม่ เ ย่ อ หยิ่ ง อวดดี
22
23
หั ด ปล่ อ ยวาง ท� ำ ปล่ อ ย ไม่ ใ ช่ ท� ำ ยึ ด แม้ จ ะตั้ ง หน้ า ตั้ ง ตา ท� ำ ความดี แ ละได้ รั บ ผลดี อ ย่ า งที่ ห วั ง แล้ ว ก็ ไ ม่ ค วรติ ด อยู ่ ใ น ความดี นั้ น ไม่ แ บกเอาดี ไ ว้ ใ ห้ เ ป็ น ที่ ห นั ก อกหนั ก ใจ
ความโกรธแค้ น ท� ำ ให้ ใ จเศร้ า หมอง ขุ ่ น มั ว เร่ า ร้ อ น กระวนกระวาย จะนั่ ง จะนอนก็ ไ ม่ มี ความสุ ข นั่ น คื อ ไฟภายในซึ่ ง เกิ ด ขึ้ น ภายในและเผาบุ ค คลผู ้ นั้ น เอง ถ้ า ไม่ รู ้ จั ก ดั บ มั น เสี ย มั น จะ เผาให้ ร ้ อ นอยู ่ ร�่ ำ ไป ดั บ เสี ย ก็ เ ย็ น สบายดี เ อง ใครเขาเกลี ย ดเราก็ ช ่ า งเขา เพราะความเกลี ย ดได้ ท� ำ ลายสุ ข ภาพทางกายและทางจิ ต ของเขาอยู ่ แ ล้ ว เราไม่ ต ้ อ งไปเกลี ย ดตอบ เพราะการเกลี ย ด ตอบเหมื อ นการไปต่ อ ไฟจากเขามาเผาตั ว เราเองด้ ว ย
24
25
กรรมในอดีตสร้างเรามาก็จริง แต่ผู้มีความรู้เรื่องชีวิตดี ย่อมสามารถเปลี่ยนแปลงชีวิตของตนให้ดีขึ้นได้ด้วยการสร้างกรรมใหม่ดี เปรี ย บเหมื อ นเราเข้ า อยู ่ อ าศั ย ในบ้ า นซึ่ ง สร้ า งไว้ แ ล้ ว ถ้ า เรามี ค วามรู ้ เ รื่ อ งการก่ อ สร้ า ง เราย่ อ มดั ด แปลงแก้ ไ ขส่ ว นที่ บ กพร่ อ งให้ ดี ขึ้ น ตามความต้ อ งการของเราให้ เ หมาะสมกั บ กิ จ การของเรา แต่ ถ ้ า เราไม่ มี ค วามรู ้ ใ นการก่ อ สร้ า ง หรื อ ไม่ ส ามารถให้ ช ่ า งมา ดั ด แปลงได้ ก็ ต ้ อ งทนอยู ่ ไ ปอย่ า งนั้ น เรื่ อ งของชี วิ ต ก็ เ หมื อ นกั น แม้ ก รรมในอดี ต จะสร้ า งเรามาบ้ า งแล้ ว ก็ ยั ง สามารถแก้ ไ ขได้ ด้ ว ยความรู ้ ค วามเข้ า ใจในเรื่ อ งชี วิ ต ไม่ ค วรท้ อ ถอย
26
ความสุ ข นั้ น เราไม่ ต ้ อ งแสวงหาก็ ไ ด้ หน้ า ที่ ข อง เราเพี ย งแต่ ล ดความทุ ก ข์ ใ ห้ น ้ อ ยลง ความสุ ข ก็ จ ะ เพิ่ ม พู น ขึ้ น เหมื อ นความร้ อ นลดลงมากเท่ า ใด ความเย็ น ก็ มี ม ากขึ้ น เท่ า นั้ น พระพุ ท ธศาสนากล่ า ว โดยปริ ย ายหนึ่ ง ก็ คื อ ศิ ล ปะในการลดความทุ ก ข์ ความทุ ก ข์ มี มู ล เป็ น เหตุ ม าจากความอยาก ความ อยากท�ำใจให้เร่าร้อน เมื่อลดความอยากลงได้มาก เท่ า ใด ใจก็ เ ย็ น มากขึ้ น เท่ า นั้ น ความสุ ข ก็ เ อ่ อ ตาม ขึ้ น มา ความอยากและความไม่ อ ยากอยู ่ ที่ ใ จ เมื่ อ ใดใจอยาก เมื่ อ นั้ น มี ค วามดิ้ น รน ยิ่ ง ดิ้ น รนมาก ยิ่ ง แปดเปื ้ อ นมาก ตรงกั น ข้ า มสงบมาก เยื อ กเย็ น มาก ก็ ผ ่ อ งใสมาก สุ ข มาก
อย่ า โอดครวญร�่ ำ ร้ อ งถึ ง ความทุ ก ข์ ย ากล� ำ บาก จงกั ด ฟั น ต่ อ สู ้ ฝ่ า ฟั น อุ ป สรรคต่ า งๆ ที่ ข วางอยู ่ เบื้ อ งหน้ า อย่ า ร้ อ งขอความเห็ น ใจจากใคร แต่ จ งเห็ น ใจผู ้ อื่ น ที่ ท� ำ ผิ ด พลาด อย่ า ซ�้ ำ เติ ม คนผิ ด เมื่ อ เขารู ้ สึ ก ตั ว แล้ ว จงให้ ก� ำ ลั ง ใจ เพื่ อ ให้ เ ขาท� ำ ความดี ต ่ อ ไป
28
29
อย่ า เหลี ย วแลหาที่ พึ่ ง ให้ บ ่ อ ยนั ก จงหั ด พึ่ ง ตั ว เองจนสุ ด ความสามารถเสี ย ก่ อ น คนอื่ น เห็ น ความพยายามของเรา แล้ ว หากเขาเห็ น สมควร ก็ จ ะโอบอุ ้ ม ช่ ว ยเหลื อ เอง
การสั่ ง สมทรั พ ย์ อาจมี ทั้ ง คุ ณ และโทษ คนต้ อ งเสี ย ชี วิ ต เพราะคุ ้ ม ครองทรั พ ย์ ม าก แต่ ก ารสั่ ง สมบุ ญ สั่ ง สมความดี มี แ ต่ คุ ณ โดยส่ ว นเดี ย ว ทรั พ ย์ เ ลี้ ย ง ชี วิ ต ให้ เ ป็ น สุ ข ในโลกนี้ แต่ ค วามดี ให้ ค วามสุ ข ความชื่ น ใจทั้ ง ในโลกนี้ แ ละโลกหน้ า ทรั พ ย์ ต ามไป ในปรโลกไม่ ไ ด้ แต่ ค วามดี ต ามไปได้ บุ ญ กุ ศ ลย่ อ ม คอยพิ ทั ก ษ์ รั ก ษาคนผู ้ มี ค วามดี ให้ มี ค วามสุ ข ความ ปลอดภัย บุญกุศลเป็นผู้คุ้มครองที่ดีกว่าผู้คุ้มครอง ใดๆ ความดี เ ป็ น สิ่ ง ที่ น ่ า ท� ำ จริ ง ๆ
30
บุ ค คลบางคนจิ ต ใจมั่ น คงดี สะอาด ไม่ มี แ ผลคื อ กิ เ ลสเป็ น พื้ น ฐาน อารมณ์ ใ ดมากระทบก็ ไ ม่ อ าจซึ ม ซาบได้ เหมื อ นน�้ ำ ไม่ ซึ ม ซาบลงไปในใบบั ว ไม่ อ าจซึ ม ซาบลงไปในเพชรก้ อ นบริ สุ ท ธิ์ ไ ม่ มี ร อยร้ า ว เราจะเห็ น ได้ ว ่ า จิ ต ของเรามี ค วามส� ำ คั ญ ยิ่ ง กว่ า สิ่ ง ใดหมด อารมณ์ ภ ายนอกไม่ มี อิ ท ธิ พ ลต่ อ ผู ้ มี จิ ต มั่ น คงดี แ ล้ ว แต่ มั น มี อิ ท ธิ พ ล มากต่ อ ผู ้ ที่ จิ ต ใจยั ง อ่ อ นไหวอยู ่ เมื่ อ พู ด ถึ ง บาป บาปย่ อ มไม่ มี แ ก่ ผู ้ ไ ม่ ท� ำ ไม่ เ กี่ ย วข้ อ ง แม้ เ ขาจะอยู ่ ใ นหมู ่ คนบาป แต่ บ าปก็ ห าแปดเปื ้ อ นเขาได้ ไ ม่ เขาอยู ่ ใ นโลกอย่ า งผู ้ ไ ม่ มี บ าป บริ สุ ท ธิ์ ผ่ อ งใส ยิ่ ง เห็ น คนอื่ น ท� ำ บาป มาก เขายิ่ ง ท� ำ ตนเหิ น ห่ า งจากบาป เพราะได้ ม องเห็ น ตั ว อย่ า งแห่ ง ผู ้ ท� ำ บาปแล้ ว เกิ ด ขยะแขยงขึ้ น ในใจ
33
บุ ค คลผู ้ มี ส ติ ป ั ญ ญาไม่ ค วรตี โ พยตี พ าย ในเมื่ อ ประสบความขมขื่ น ในบางครั้ ง บางคราว เพราะสิ่ ง ที่ ท� ำ ให้ ข มขื่ น ใน วั น นี้ อาจกลายเป็ น สิ่ ง มี อุ ป การะอย่ า งมากในวั น หน้ า ท� ำ นองเดี ย วกั น ไม่ ค วรหลงระเริ ง ในความส� ำ เร็ จ บางอย่ า ง จนเกิ น ไป เพราะสิ่ ง นั้ น อาจชั ก น� ำ ไปสู ่ ค วามยุ ่ ง ยากในภายหน้ า ได้ เ หมื อ นกั น ปฏิ บั ติ ไ ด้ ต ามนี้ แ ล้ ว ย่ อ มเป็ น ผู ้ ค งที่ ไม่ ห วั่ น ไหวหรื อ มี ค วามหวั่ น ไหวน้ อ ยที่ สุ ด นี่ แ หละคื อ วิ ถี น� ำ ไปสู ่ ค วามสงบสุ ข
34
35
ด้ ว ยความตั้ ง ใจที่ จ ะพึ่ ง ตนเองและพึ่ ง ธรรม ในการด� ำ เนิ น ชี วิ ต มนุ ษ ย์ จ ะก้ า วขึ้ น สู ่ วิ ถี ชี วิ ต ใหม่ คื อ มี ค วามมั่ น ใจ ในตน มั่ น ใจในธรรม มี ก ารด� ำ เนิ น ชี วิ ต ที่ ร าบเรี ย บมั่ น คง และสงบแจ่ ม ใส ไม่ เ ลื่ อ นลอยไร้ ห ลั ก ฐานอย่ า งแต่ ก ่ อ น เหมื อ นต้ น ไม้ ที่ มี ร ากยึ ด ดิ น แน่ น แล้ ว หยั่ ง รากแก้ ว ลงลึ ก และมี ร ากใหญ่ น ้ อ ยแผ่ ยึ ด ดิ น ไว้ อ ย่ า งมั่ น คง พร้ อ มที่ จ ะ เจริ ญ เติ บ โต แผ่ กิ่ ง ก้ า นออกไปทั้ ง สี่ ทิ ศ ต้ น ไม้ เ ช่ น นี้ ย่ อ มแตกต่ า งจากเศษไม้ ที่ ล อยน�้ ำ เป็ น อั น มาก
37
ความเพี ย รพยายามที่ จ ะท� ำ นั้ น ต้ อ ง ถู ก จุ ด และเหมาะสมจึ ง จะส� ำ เร็ จ ได้ ถ้ า ไม่ ถู ก จุ ด ผิ ด ที่ ผิ ด เรื่ อ งราว ย่ อ มไม่ อาจให้ ส� ำ เร็ จ ผลได้ แม้ จ ะใช้ ค วามเพี ย ร พ ย า ย า ม เ ข ้ ม ง ว ด สั ก ป า น ใ ด ก็ ต า ม เหมื อ นคนต้ อ งการน�้ ำ มั น แต่ ไ ปบี บ เอาที่ เม็ ด ทราย หรื อ คนต้ อ งการน�้ ำ นมโค แต่ไปบีบเอาที่เขาโค จะคั้นสักเท่าใดก็หา ส� ำ เร็ จ ไม่ บางคนอาจไปคั้ น เอาที่ ห างโค เท้ า โค แต่ พ อคั้ น ที่ น มโคก็ ไ ด้ น�้ ำ นมที่ ต้ อ งการ เพราะฉะนั้ น ความพยายาม วิ ธี ก าร และจุ ด มุ ่ ง หมาย จะต้ อ งเป็ น ไ ป ถู ก ต ้ อ ง พ อ ดี พ อ ง า ม เ พี ย ง แ ค ่ ความตั้ ง ใจดี และจุ ด มุ ่ ง หมายดี อ ย่ า ง เดี ย วหาเพี ย งพอไม่
เหตุ ก ารณ์ ใ นชี วิ ต ในส่ ว นที่ เ ป็ น ทุ ก ข์ นั้ น เมื่ อ พิ จ ารณาด้ ว ยปั ญ ญาชอบ น่ า จะมี ห ลายๆ อย่ า งเป็ น ดอกผลของกรรม ที่ เ ราต้ อ งช� ำ ระสะสางให้ ห มดสิ้ น ไป เราจึ ง ต้ อ งตั้ ง ใจต่ อ สู ้ ป ั ญ หาชี วิ ต ด้ ว ยความทรหดอดทน เมื่ อ หนี้ เ ก่ า หมดไปแล้ ว หนี้ ใ หม่ เ ราไม่ ไ ด้ ส ร้ า ง ความทุ ก ข์ ก็ จ ะสิ้ น ไป เราจะได้ มี โ อกาสเสวยผลแห่ ง กรรมดี ที่ เ ราตั้ ง อกตั้ ง ใจสร้ า งไว้ อ ย่ า ง น่ า ชื่ น ใจที เ ดี ย ว เหมื อ นชาวสวนปลู ก ต้ น ไม้ ไ ว้ เ ป็ น อั น มาก โอกาสที่ จ ะเก็ บ เกี่ ย วผลย่ อ มต้ อ งมี เ ป็ น ธรรมดา
38
39
เพื่ อ นที่ ช ่ ว ยแก้ ป ั ญ หาดี ที่ สุ ด คื อ กาลเวลา ท่ า นจึ ง สอนว่ า เมื่ อ มื ด และงงต่ อ ปั ญ หาถึ ง ที่ สุ ด ก็ ใ ห้ ห ยุ ด อยู ่ กั บ ที่ อย่ า ท� ำ สิ่ ง ใดอั น เป็ น เหตุ ก ่ อ ปั ญ หาใหม่ เพราะการกระท� ำ ในเวลานั้ น อาจผิ ด พลาดได้ ม าก อุ ป มาเหมื อ นเมื่ อ ยื น อยู ่ ใ นที่ มื ด ไปทางไหนไม่ ถู ก ก็ ค วรยื น นิ่ ง อยู ่ กั บ ที่ ก ่ อ น ถ้ า เราอดทนยื น อยู ่ ไ ด้ เมื่ อ เวลาล่ ว งไปๆ แสงสว่ า งก็ จ ะค่ อ ยๆ เกิ ด ขึ้ น เอง โดยธรรมดา เหมื อ นสิ้ น ราตรี แสงสว่ า งปรากฏขึ้ น พร้ อ มกั บ การเริ่ ม วั น ใหม่
40
ก่ อ นนอนทุ ก คื น เราควรตั้ ง ใจให้ อ ภั ย ทุ ก สิ่ ง ทุ ก อย่ า งและแก่ ทุ ก คน ท� ำ เสมื อ น หนึ่ ง ว่ า เราจะไม่ ตื่ น ขึ้ น มาอี ก ความตั้ ง ใจอย่ า งนี้ ท� ำ ให้ ใ จของเราสงบและเรา จะหลั บ ไปอย่ า งเป็ น สุ ข ตื่ น ขึ้ น พร้ อ มด้ ว ยความสดชื่ น แจ่ ม ใส ขอจงท่ อ งจ� ำ ไว้ ว ่ า เมื่ อ ใดใจของเราผู ก เวร เมื่ อ นั้ น มองไปทางใดก็ พ บแต่ ศั ต รู แต่ เ มื่ อ ใดใจ ของเรามี เ มตตา มองไปทางใดก็ เ จอแต่ มิ ต รไมตรี
เงิ น นั้ น ถ้ า ยอมให้ มั น เป็ น นาย เราจะล� ำ บากมากเหลื อ เกิ น เพราะมั น เป็ น นายที่ โ ง่ แ ละทารุ ณ จะใช้ เ ราท� ำ ชั่ ว ต่ า งๆ คนบางคนเว้ น ความชั่ ว ได้ เ พราะไม่ มี เ งิ น ท� ำ ความดี บ างอย่ า งได้ เ พราะยั ง จนอยู ่ พอรวยเข้ า ก็ ลื ม เงิ น ใช้ มั น มากเกิ น ไปก็ ไ ม่ ไ ด้ เ พราะพอมั น หมด แล้ ว หาใหม่ ม าไม่ ไ ด้ เรา ก็ เ ดื อ ดร้ อ น เราต้ อ งใช้ อ ย่ า งมิ ต รสหาย ใช้ แ ต่ พ อดี ๆ เมื่ อ จ� ำ เป็ น ก็ บ อกใช้ ไ หว้ ว านได้ มั น จะ เป็ น มิ ต รกั บ เราได้ ต ลอดไป เงิ น ไม่ ช อบคนที่ ดู ถู ก มั น และไม่ ช อบคนที่ ย กย่ อ งเทิ ด ทู น มั น เกิ น ไป
41
42
บ่ ว ง คื อ รู ป อั น สวยงาม เสี ย งที่ ไ พเราะ กลิ่ น หอม รสอร่ อ ย และโผฏฐั พ พะ (สั ม ผั ส ) อั น นุ ่ ม นวลยวนใจนั้ น เป็ น เครื่ อ งดั ก คนและสั ต ว์ ไ ว้ ใ นภพ ให้ ส ยบ ติ ด อยู ่ ใ นอารมณ์ อั น หยั่ ง ความรู ้ สึ ก สิ่ ง นี้ แหละที่พระพุทธองค์ตรัสว่าเป็นโลกามิส เหยื่อของโลก ประหนึ่งเหยื่อที่นายพราน เกี่ ย วไว้ กั บ เบ็ ด คอยฉุ ด กระชากลากถู บุ ค คลผู ้ ติ ด มั น ให้ ว นว่ า ยอยู ่ ใ นทะเลคื อ สั ง สารวั ฏ ตลอดกาลยาวนาน
43
44
วิ ธี ตั ด กรรมที่ ถู ก ต้ อ งคื อ วิ ธี ตั ด กิ เ ลส วิ ธี ล ดกรรม คื อ วิ ธี ล ดกิ เ ลส เราควรฝึ ก ให้ ก ลั ว กิ เ ลสมากกว่ า กลั ว กรรม เพราะเป็ น การกลั ว ที่ ต ้ น ตอ เหมื อ น กั บ การกลั ว ความเกิ ด มากกว่ า กลั ว ความตาย เพราะความเกิ ด เป็ น เบื้ อ งต้ น ของความตาย แต่ คนส่ ว นมาก ชื่ น ชมยิ น ดี กั บ ความเกิ ด แต่ มี ค วาม กลั ว ตาย สิ่ ง ที่ ค วรกลั ว กว่ า ก็ คื อ ความเกิ ด เพราะ มั น เป็ น เบื้ อ งต้ น เมื่ อ มี เ กิ ด แล้ ว จะหลี ก เลี่ ย ง ความตายได้ อ ย่ า งไร ลดไม่ ไ ด้ ทุ ก ครั้ ง ที่ กิ เ ลสลด กรรมลด ผลกรรมก็ ล ด วิ ธี ที่ ดี ที่ สุ ด ในการ ตัดกรรม ลิดรอนกรรมให้กรรมน้อยลงก็คือ พยายาม ที่จะลิดรอนกิเลส ควบคุมกิเลสเป็นทางที่ดีที่สุด
47
คบคนที่จิตใจมั่นคงนั้น มีคุณค่ามากกว่า เพราะว่าคนประเภทนี้ หาได้ ย าก คบเข้ า แล้ ว มี คุ ณ ค่ า กั บ ชี วิ ต มาก เราดู วิ ธี ก ารด� ำ เนิ น ชี วิ ต ของเขาก็ ไ ด้ เ หมื อ นดวงดาว คื อ โคจรไปตามวิ ถี ท างของ ตน ไม่ เ หมื อ นคนประเภทใบไม้ ร ่ ว ง คนที่ จิ ต ใจไม่ มั่ น คงเหมื อ น คนประเภทใบไม้ ร ่ ว ง แล้ ว แต่ ล มจะพั ด ไปทางไหนก็ ไ ปทางนั้ น
เรื่ อ งของกรรมเน้ น ให้ ค นเรารู ้ จั ก รั บ ผิ ด ชอบตั ว เอง ไม่ มั ว ไปโทษนั่ น โทษนี่ โทษ อะไรมากเกิ น ไปเกิ น เหตุ ซึ่ ง เป็ น เรื่ อ งปกติ วิ สั ย ของคนโดยทั่ ว ไป ที่ จ ะโทษนั่ น โทษนี่ จนเกิ น เหตุ โดยไม่ ค ่ อ ยรั บ ผิ ด ชอบตั ว เอง ไม่ รั บ ผิ ด ชอบการกระท� ำ ของตนเองโทษ สิ่งแวดล้อมบ้าง โทษพันธุกรรมบ้าง ไม่เคย โทษตั ว เอง แต่ ห ลั ก กรรมของพระพุ ท ธเจ้ า นั้ น เน้ น ในเรื่ อ งให้ ค นเรารั บ ผิ ด ชอบตั ว เอง รั บ ผิ ด ชอบการกระท� ำ ของตั ว เอง เมื่ อ ท� ำ ลง ไปแล้ ว เกิ ด ผลอะไรขึ้ น มา เราต้ อ งยอมรั บ อย่ า งหน้ า ชื่ น ตาบาน เหมื อ นเป็ น หนี้ เ ขา แล้ ว ก็ ต ้ อ งใช้ ใช้ จ นกว่ า หนี้ จ ะหมดไป ไม่ ส ร้ า งหนี้ ใ หม่ ขึ้ น มา ก็ มี แ ต่ จ ะเบาตั ว ขึ้ น หนี้ ใ หม่ ไ ม่ มี มี แ ต่ จ ะเป็ น ผู ้ ใ ห้ ห นี้ ต ่ อ ไป
48
ทุ ก คนมี อ ดี ต บางคนอาจจะมี ค วามสุ ข และความฝั น อั น บรรเจิ ด ถึ ง อดี ต อั น น่ า รื่ น รมย์ แต่ บ างคนอาจจะระทมด้ ว ย อดี ต ที่ แ สนเศร้ า มั น ได้ ล ่ ว งไปแล้ ว ทั้ ง อดี ต ที่ รื่ น รมย์ แ ละ ระทมทุกข์และแล้วก็ลบเลือนไปเสมือนทิวาและราตรี ไม่มี อะไรจริ ง จั ง ยั่ ง ยื น เลยแม้ แ ต่ อ ย่ า งเดี ย ว ความไม่ ยั่ ง ยื น เท่ า นั้ น ที่ ยั่ ง ยื น อยู ่ ไ ด้ ต ลอดไป 51
52
ความจริ ง เราโกรธเขา เกลี ย ดชั ง เขา แต่ ตั ว เรานั่ น แหละต้ อ งเดื อ ดร้ อ นก่ อ นเขาหรื อ มากกว่ า เขา ยิ่ ง ถ้ า เขาเฉยๆ ไม่ โ กรธตอบ เราก็ ต ้ อ งเดื อ ดร้ อ นข้ า งเดี ย ว เขาสบายกาย สบายใจ เราเอาความโกรธมาท� ำ ลายความสุ ข ของเราเอง มั น เกิ ด ขึ้ น ในตนแล้ ว ท� ำ ลาย ตนของผู ้ นั้ น ท่ า นจึ ง สอนมิ ใ ห้ เ ราท� ำ ลายตนเอง โดยยอมให้ ค วามโกรธมี อ� ำ นาจเหนื อ
53
ตราบใดที่ ม นุ ษ ย์ ยั ง ยอมเป็ น ทาสแห่ ง อารมณ์ ยั ง ไม่ เ ป็ น นายของตั ว เอง ยั ง เอาชนะตนเองไม่ ไ ด้ ตราบนั้ น มนุ ษ ย์ ก็ ต ้ อ งแสวงหาที่ พึ่ ง ทางอารมณ์ และทางจิ ต ใจจากภายนอกอยู ่ ร�่ ำ ไป สิ่ ง ที่ ท� ำ ให้ บุ ค คลล� ำ บากเดื อ ดร้ อ นอยู ่ เ สมอนั้ น มิ ใ ช่ สิ่ ง ภายนอกหรื อ อื่ น ใด อั น ที่ แ ท้ มั น คื อ อารมณ์ ตั ว ซึ่ ง คอยรบเร้ า เง้ า งอดไปทางใดทางหนึ่ ง ที่ เ จ้ า ตั ว พยายามเอาชนะ แต่ ก็ เ อาชนะไม่ ไ ด้ อารมณ์ รั ก อารมณ์ ชั ง อารมณ์ โ กรธ อารมณ์ ห ลง คลุ ก เคล้ า ผสมผสานอยู ่ ใ นกระแสธารแห่ ง ชี วิ ต อั น ไหลเลื่ อ นอยู ่ มิ ไ ด้ ข าดสาย
เหตุ ก ารณ์ จ ะไม่ ส ามารถท� ำ ลายอนาคตของใครได้ ถ้ า คนนั้ น ไม่ พ ลอยท� ำ ลายตนเองไปตามเหตุ ก ารณ์ ที่ เ กิ ด ขึ้ น ขอให้ ยึ ด มั่ น ในทางที่ ช อบ แล้ ว เหตุ ก ารณ์ ร ้ า ยจะคลี่ ค ลายไปเอง เหนื่ อ ยนั ก ก็ นั่ ง ซุ ่ ม ดู เ หตุ ก ารณ์ อ ยู ่ เ ฉยๆ เสี ย บ้ า ง บางที ก็ จ ะได้ เ ห็ น ตั ว เอง เด่ น ชั ด ไม่ ต ้ อ งท� ำ อะไร ไปถึ ง ทางสามแพร่ ง สี่ แ พร่ ง ไม่ รู ้ จะไปทางไหน เหตุ ก ารณ์ สั บ สนวุ ่ น วายเต็ ม ที ลองนั่ ง อยู ่ เ ฉยๆ นั่ ง ดู เ หตุ ก ารณ์ เหมื อ นกั บ นั่ ง ดู เ กลี ย วคลื่ น ในมหาสมุ ท ร ไม่ ต ้ อ งลงไปโต้ ค ลื่ น บางที ก็ จ ะได้ เ ห็ น ตั ว เองเด่ น ชั ด ขึ้ น ด้ ว ย ดวงอาทิ ต ย์ ดวงจั น ทร์ ยั ง มี เ วลามื ด มน เพราะว่ า เมฆหมอกมา บั ง ท� ำ ไมชี วิ ต ของคนเราจะมี แ ต่ ค วามรุ ่ ง เรื อ งสดใสอยู ่ ไ ด้ ต ลอด เวลา ชี วิ ต ย่ อ ม จะมี ขึ้ น ลงเป็ น ธรรมดา อย่ า ตกใจกั บ การขึ้ น ลง ของชี วิ ต นั่ น เป็ น เรื่ อ งธรรมดา ให้ เ ห็ น เป็ น เรื่ อ งธรรมดา
55
56
การท� ำ ความดี ก็ เ ช่ น กั น ถ้ า ดี เ กิ น ไป มั น ก็ เสียดี แล้วผลที่ตามมาก็คือไม่ได้ดี ข้าพเจ้า ขอยกตัวอย่าง เช่น ความหวังดีต่อผู้อื่นนั่น เป็นความดี แต่ถ้าหวังดีมากเกินไปจนคอย เอาเรื่องเอาธุระกับชีวิตกับเรื่องส่วนตัวของ เขาไปเสี ย ทุ ก อย่ า ง นั่ น แปลว่ า ความหวั ง ดี ข องท่ า น เริ่ ม ไปก่ อ ความร� ำ คาญให้ ผู ้ ที่ ท่ า นหวั ง ดี เ สี ย แล้ ว
57
คนทั้ ง หลาย เมื่ อ ท� ำ ความชั่ ว แล้ ว ไม่ ต ้ อ งการได้ รั บ ผลชั่ ว คอยนึ ก คอยคิ ด คอย อธิ ษ ฐานว่ า ขออย่ า ให้ ผ ลชั่ ว ตกมาถึ ง เราเลย ถ้ า จะให้ ผ ลก็ ข อให้ ยื ด เวลาไปให้ น าน ที่ สุ ด เท่ า ที่ จ ะนานได้ แต่ เ มื่ อ ท� ำ ความดี แ ม้ เ พี ย งเล็ ก น้ อ ยก็ นั่ ง รอ นอนรอ ขอให้ ผลดี นั้ น ตกถึ ง ตน และขอให้ ไ ด้ ผ ลเร็ ว ๆ ถ้ า ความต้ อ งการของเขาสมปรารถนา ก็ แ สดงว่ า เหตุ ป ั จ จั ย มี พ อที่ จ ะให้ เ ป็ น เช่ น นั้ น แต่ ส ่ ว นมากไม่ ไ ด้ ดั ง ใจหวั ง กรรมชั่ ว ย่ อ มให้ ผ ลชั่ ว กรรมดี ย ่ อ มให้ ผ ลดี ต ามพื ช ของตน ตนเหมื อ นบุ ค คลปลู ก ขนุ น ไว้ มั น ย่ อ มออกผลมาเป็ น ขนุ น จะนั่ ง อ้ อ นวอนสั ก เท่ า ใดให้ เ ป็ น มะม่ ว งก็ ห าส� ำ เร็ จ ไม่ อนึ่ ง กรรมดี กรรมชั่ ว ที่ บุ ค คลท� ำ แล้ ว จะให้ ผ ลเร็ ว หรื อ ช้ า มากหรื อ น้ อ ยอย่ า งไร ย่ อ มขึ้ น อยู ่ กั บ เหตุ ป ั จ จั ย ประกอบในเวลานั้ น ว่ า เปิ ด โอกาสให้ ก รรมดี ห รื อ กรรมชั่ ว ให้ ผ ลมากน้ อ ยเพี ย งใด 59
เมื่ อ เราตื่ น ขึ้ น ตอนเช้ า ขอให้ เ ราคิ ด ว่ า เป็ น ชาติ ใ หม่ ข องเรา ขอให้ คิ ด ไปในทาง ที่ ดี สร้ า งจิ น ตภาพในเรื่ อ งความสุ ข ความส� ำ เร็ จ เราจะได้ มี พ ลั ง จิ ต ที่ เ ข้ ม แข็ ง ไปในทางบวก และท� ำ หน้ า ที่ ที่ ม าถึ ง ให้ ดี ที่ สุ ด 60