Stanet e Gallicës | Pastures of Gjallica by GO2 Albania

Financuar nga Bashkimi Evropian

Stanet e Gjallices Udhërrëfyes tematik në Parkun Natyror “Korab-Koritnik”

Stanet e Gjallicës Udhërrëfyes tematik në Parkun Natyror “Korab-Koritnik” Pastures of Gjallica Thematic trail guide in ‘Korab-Koritnik’ Nature Park Përgatitën / Prepared by: Irhan Jubica, Liridona Ura, Besart Halilaj GO2Albania © Tetor / October 2024 ISBN 9789928472526

Financuar nga Bashkimi Evropian

Shtegu “Stanet e Gjallicës” është një udhëtim malor në kujtim të shtegtimit të dhenve (transhumancës) nga banorët që jetojnë rrëzë malit të Gjallicës (2489m) në Kukës. Të përdorura që prej kohëve të vjetra, gjurmët e këtyre shtigjeve dokumentohen edhe në hartën topografike italiane të gjysmës së parë të shekullit XX. Çdo vit, në të dalë të Pranverës, familjet që jetonin në fshatrat rrëzë Gjallicës organizoheshin për t’u

The trail “Pasture of Gjallica” (stane refered to also as shepherds’ huts) is a mountain route that honors the traditional practice of sheep migration (transhumance) carried out by the residents at the foot of Gjallica Mountain (2,489 m) in Kukes. These routes have been used since ancient times and are documented on Italian topographical maps from the early 20th century. Every year, at the beginning of 5

zhvendosur bashkë me kopetë e të imëtave në kullotat e pasura në pjesën e sipërme të malit. Bjeshkët, apo kullotat ishin të ndara sipas fshatrave – çka reflektohet edhe në emërtimet e disa prej tyre, si psh. Stanet e Bicajve etj. Ky udhëtim i karvaneve më njerëz, kafshë transporti, qen stani dhe tufa dhensh e dhish, mund të zgjaste deri në 2-3 ditë, sepse në të merrnin pjesë pothuajse të gjithë pjesëtarët e familjeve, me përjashtim të pak vetave të caktuar për të ruajtur shtëpitë. Deri në fillim të Vjeshtës, ata qëndronin në këto bjeshkë të larta (rreth 2000m m.n.d.), duke u marrë jo vetëm me mbarështimin e bagëtive, nxjerrjen, përpunimin dhe ruajtjen e qumështit dhe nënprodukteve të tij të shumtë, por edhe duke kultivuar tokën e pakët

spring, families from the villages at the base of Gjallica organize to move their herds of small animals to the rich pastures in the mountain’s upper regions. The meadows and pastures are divided among the villages, reflected in names like Pastures (shepherds’ huts) of Bicaj, and others. This journey, involving caravans of people, pack animals, dogs, and flock of sheep and goats, could take up to 2-3 days, as nearly all family members participated, except for a few tasked with guarding the homes. Until the beginning of autumn, the residents used to stay in these high mountains (around 2,000 meters above sea level), where they engaged in activities such as breeding livestock, extracting, processing, and storing milk and its many by-products, as well

përreth staneve, duke mbledhur fruta të egra dhe bimë aromatike mjekësore etj. Në gjurmët e këtij rituali të përvitshëm, ecja përmes Shtegut “Stanet e Gjallicës” nis në lartësinë 300m mbi nivelin e detit në fshatin Shtiqen dhe shkon deri në 2200m, duke kaluar përmes një sërë vendbanimesh të përkohshme dhe legjendash të transmetuara prej brezash. Në këtë shteg, këto vendbanime konsiderohen ndalesa që ofrojnë mundësi për ushqim, ujë dhe rigjenerim. Gjithashtu, për shkak të distancës së madhe që përshkohet në këmbë, në disa prej këtyre ndalesave këshillohet të bëhet ngritja e kampit për të kaluar natën. Ndërsa legjendat, si ajo e Shpellës me Pesë Gishta, e Shkallës së Keqe etj., do të mund të mësohen gjatë ecjes.

as cultivating the limited land surrounding their stables and gathering wild fruits and aromatic medicinal plants. Following this annual tradition, the trail of “Pastures of Gjallica” initiates at 300 meters above the sea level in the village of Shtiqen and rises to 2,200 meters, passing through a series of temporary settlements rich with legends passed down through generations. Along the trail, these settlements serve as stops, ensuring food availability, water, and rest. Moreover, given the long distances covered on foot, it is advisable to set up camp at some of these stops to spend the night. During your hike, you can also learn about the legends associated with the area, such as those of Shpella me Pesë Gishta (Cave with Five Fingers) and the Shkalla e Keqe. 7

Lugj Furza 3

4 5

Guri Pushimit 2

Kukës

Guri i Shalës

Sasat i Shtiqnit 6 7

Sasat i Nangve 1

Shtiqen

Gjurma e shtegut “Stanet e Gjallicës” në relievin e terrenit të Kukësit, gjeneruar nga Google Earth. The track of the ‘Pasture of Gjallica’ trail in the terrain relief of Kukes, generated by Google Earth.

Plinas 9

Kroi Kuq 11

Vajvoda

Stanet e Bicajve

Lisi Gjalit

Gjatësia: Kohëzgjatja: Ecje aktive: Vështirësia:

20.5 km 11 orë e 15 min 6 orë e 45 min Mesatare

Pajisjet: Veshje të përshtatshme sipas motit, këpucë të rehatshme për ecje malore, çantë shpine, 1L ujë, ushqim, kutia e ndihmës së parë, çadër kampingu, kapele, shkopinj, syze dhe krem dielli, bilbil etj. Sinjalistika: Shtegu është shenjuar përgjatë gjithë gjatësisë me sinjalistikë, si dhe është regjistruar në koordinata të sakta me GPS. Uji, streha, shërbimet: Duke qenë një shteg që lidh stanet pranë burimeve ujore, këta janë të shpeshta dhe të bollshme. Po ashtu, livadhet pranë staneve mund të përdoren për strehim me çadra kampingu. Stina e përshtatshme: Udhëtimi përgjatë shtegut Stanet e Gjallicës lidhet me transhumancën dhe si i tillë këshillohet të bëhet gjatë Maj-Shtatorit, kur barinjtë janë për verim në bjeshkë. Gjatë kësaj kohe shtegu është më i lehtë, si dhe ofron një përjetim të plotë të shtegëtimit të dhenve. Ora e përshtatshme: Në orët e para të mëngjesit, jo më vonë se ora 10:00. m 2084

376 0

20km

1 2

3 4

1. Shtiqen, fq.15 2. Guri i Pushimit, fq.19 3. Furza, fq.23 4. Lugj, fq.27 5. Guri i Shalës, fq.33 6. Sasat i Shtiqnit, fq.35 7. Sasat i Nangve, fq.39 8. Lisi i Gjalit, fq.41 9. Plinas, fq.45 10.Kroi i Kuq, fq.47 11. Vajvoda, fq.53 12. Stanet e Bicajve, fq.55

Distance: Time: Active walk: Difficulty:

20.5 km 11 h 15 min 6 h 45 min Moderate

Equipment: Wear clothing suitable for the weather, comfortable hiking shoes, and bring a backpack, at least 1 liter of water, food, a first aid kit, a camping tent, a hat, walking sticks, sunglasses, sunscreen, a whistle, and other essentials. Signage: The path is marked with signage along its entire length and is accurately recorded with GPS coordinates. Water, Shelter, and Utilities: The trail connects several campsites near water sources, making them frequent and abundant. Additionally, the meadows near the stables can be used for camping. Suitable Season: The journey along the Stanet e Gjallica trail coincides with transhumance, so it is best undertaken between May and September when the shepherds are in the mountains. During this period, the trail is more accessible and provides an authentic sheep trekking experience. Recommended Time: Depart early in the morning, preferably before 10:00 AM. m 2084

376 0

20km

1 2

3 4

1. Shtiqen, pg.15 2. Guri i Pushimit (Stone of Rest), pg.19 3. Furza, pg.23 4. Lugj, pg.27 5. Guri i Shalës (Saddle Stone), pg.33 6. Sasat i Shtiqnit (Pastures of Shtiqen),pg. 35 7. Sasat i Nangve (Pastures of Nangas), pg.39 8. Lisi i Gjalit (Boy’s Oak), pg.41 9. Plinas, pg.45 10. Kroi i Kuq (Red Spring), pg.47 11. Vajvoda, pg.53 12. Stanet e Bicajve (Pastures of Bicaj), pg.55 13

42°02’22.2”N 20°26’05.5”E

Shtiqen Shtiqni është një nga fshatrat më të mëdhenj të Kukësit. Ai është qendra dhe një nga 5 fshatrat e Njësisë Administrative me të njëjtin emër. Fshati ka më shumë se 1/3 e 3914 banorëve të krejt

Shtiqen is one of the largest villages in Kukes and serves as the center of the Administrative Unit that shares its name. The village is home to over one-third of the total 3,914 inhabitants of the entire unit. With a 15

Njësisë. Me histori të pasur dhe me potenciale të mëdha turistike, Shtiqni bën pjesë në listën e 100 Fshtatrave Turistikë të Shqipërisë. Fshati daton i banuar që prej 5 shekujsh, por zhvillimin më të madh e kishte në gjysmën e dytë të shekullit XX, kur u investua ndjeshëm në arsim, shëndetësi dhe kulturë. I kësaj periudhe është edhe grupi i valltarëve lumjanë “Pleqtë e Shtiqnit”, i krijuar në vitin 1950, arritja më e madhe artistike e të cilit u vlerësua me çmim në Festivalin Folklorik Kombëtar të Gjirokastrës 1978.Që prej fundit të vitit 2022, në shkollën e mesme të bashkuar të fshatit funksionon një muze etnografik me rreth 100 objekte që përfaqësojnë trevën

rich history and significant touristic potential, Shtiqen is featured on the list of 100 Albanian Touristic villages Inhabited for five centuries, Shtiqen experienced its greatest development in the second half of the 20th century, marked by substantial investments in education, healthcare, and culture. During this period, the group of river dancers known as “Pleqtë e Shtiqnit” was formed in 1950, to achieve notable recognition when they won a prize at the National Folk Festival in Gjirokastra in 1978. Since the late 2022, the village’s unified middle school has housed an ethnographic museum featuring approximately 100 objects representing the territory of Luma. It is situated at the base of the western slope of

e Lumës. Ndodhet rrëzë shpatit perëndimor të Gjallicës, rreth 5 km nga qyteti, 2 km nga Drini i Zi dhe vetëm 500m larg nga Aeroporti i Kukësit. Shtëpitë e banimit, shumica e të cilave u ndërtuan të reja pas dëmeve të shkaktuara nga dimri i ashpër 1984-1985, ngrihen deri në 450m mbi nivelin e detit. Pozicioni gjeografik në mes të lumit Drin dhe Malit të Gjallicës, lartësia mbidetare (300-900m mbi nivelin e detit), si dhe sistemi i pasur ujor plot me burime e përrej, krijojnë një mikroklimë të favorshme për kultivimin e drithërave dhe blegtorisë, të cilat mbeten edhe sot aktivitetet kryesore ekonomike të banorëve, pasi turizmi mbetet ende në fillesa.

Gjallica, approximately 5 km from the city, 2 km from the Drin i Zi River, and just 500 meters from Kukës Airport. The residential homes, most of which were rebuilt after the severe winter of 1984-1985, are located at elevations reaching up to 450 meters above sea level. The town’s geographical location, nestled between the Drin River and Gjallica Mountain, along with its elevation (ranging from 300 to 900 meters above sea level) and abundant water resources from springs and streams, creates a favorable microclimate for the cultivation of crops and livestock. These remain the primary economic activities for the local population, as tourism is still in its early stages. 17

42°02’11.2”N 20°26’54.3”E

Guri i Pushimit Shtegu “Stanet e Gjallicës” nis te Kroi i Madh, në qendër të fshatit Shtiqën, pranë të cilit ndodhet një dyqan i vogël që mund të shërbejë për plotësimin me furnizime të nevojshme. Shtegu vijon drejt

The “Pastures of Gjallica” trail begins at Kroi i Madh (large spring), located in the centre of Shtiqen village, where a small shop is available for acquiring essential supplies. The trail then leads towards the Murtat 19

Këtë pamje të qytetit shijojnë udhëtarët që mbërrijnë në stanin e bjeshkës së Furzës, rrëzë Gjallicës. Foto: B.Halilaj, 2024. This view of the city is enjoyed by travelers arriving at the huts of Furza pastures, at the foot of Gjallica. Photo: B. Halilaj, 2024.

lagjes Murtat të këtij fshati e më pas bashkohet me gjurmën e Shtegut të Kuajve – aq të parapëlqyer nga adhuruesit e ecjes malore.Në këtë pjesë rruge udhëtarët kalojnë përmes parcelave të mbjella me kultura të ndryshme bujqësore, ndërsa në sfond shtrihet panorama mbresëlënëse e Kukësit. Ndalesa e parë është në vendin e quajtur Guri i Pushimit, një masiv shkëmbor i pagëzuar prej banorëve sipas këtij funksioni që ka kryer prej kohësh. Në distancë rreth 2.3km nga nisja e shtegut, Guri i Pushimit ngrihet në lartësinë 786m mbi nivelin e detit. Kjo do të thotë se deri në ndalesën tjetër, shtegu ngjitet rreth 300m lartësi.

neighborhood of the Shtiqen village before merging with the popular Horse Trail, favored by mountain hikers. In this section, travelers pass through fields cultivated with various crops, while the impressive panorama of Kukes unfolds in the background. The first stop is at a location known as Guri i Pushimit (Stone of Rest), a rocky outcrop named by locals for its longstanding function as a resting spot. Situated about 2.3 km from the trailhead, Guri i Pushimit rises to an elevation of 786 meters above sea level, indicating an ascent of approximately 300 meters to reach the next stop.

42°02’02”N 20°27’11”E

Furza Furza është i pari në serinë e vendbanimeve sezonale të përfshira në shtegun Staneve të Gjallicës. Për hapjen e kullotave zgjedheshin vende relativisht të sheshta dhe pranë burimeve.

Furza is the first of the seasonal settlements along the ‘Pastures of Gjallica’ trail. This area was chosen for its relatively flat terrain and proximity to springs, making it ideal for pastureland. Consequently, 23

Prandaj edhe Furza ka kroin e vet me prurje rreth 200litër/orë. Sikurse shumica e kullotave, Furza është rezultat i shpyllëzimit të hershëm nga anëtarët e një fisi të fshatit Shtiqën. Më pas, secila familje pasardhësish ngriti stanin e vet në këtë bjeshkë. Mirëpo koha kur bjeshka e Furzës gjallonte nga familje të tëra që veronin me bagëtitë në këto lartësi është larg, sepse Furza është një ndër bjeshkët e para të braktisura në Gjallicë dhe prej së paku 20 vitesh, e gjithë kullota përdoret vetëm nga tufa e një bariu. Familja i bashkohet atij vetëm në periudhën

Furza is equipped with a water tank that has a flow rate of about 200 liters per hour. Like many pastures in the region, Furza was established through early deforestation by members of a tribe from the village of Shtiqen. Over time, each family of descendants established their camps in this mountainous area. However, the era when entire families would summer with their cattle at these elevations is long past. Furza is now one of the first abandoned pastures in Gjallica, and for at least the past 20 years, it has primarily been used by just one

e mbledhjes së bimëve aromatike mjekësore, kryesisht të çajit të malit. Në lartësinë mbidetare prej 1035m, kullota prej gati 30 hektarësh e bjeshkës së Furzës mbërrihet pas një ecjeje prej 3.4km nga nisja e shtegut të Staneve të Gjallicës. Ngritja e kampit për pushim apo për të kaluar natën në livadhin e rrethuar me pisha, do t’u mundësonte udhëtarëve përjetimin e një perëndimi emocionues, si dhe shijimin e shumë produkteve të freskëta të qumëshit, apo bimët aromatike – të përgatitura nga blegtorët.

shepherd’s herd. The shepherd’s family only joins him during the season to gather aromatic medicinal plants, particularly mountain tea. At an elevation of 1,035 meters above sea level, the nearly 30-hectare pasture of Furza Mountain is accessible via a 3.4-km hike from the starting point of the ‘Pastures of Gjallica’ trail. Setting up camp to rest or spend the night in the meadow, surrounded by pine trees, offers travelers the chance to witness a breathtaking sunset and sample a variety of fresh dairy products or aromatic herbs, lovingly prepared by the local herders. 25

42°01’52”N 20°27’17”E

Lugj Në dialektin vendas, lugj quhet një trung peme i gërryer në formën e një lugu që u shërben kafshëve kryesisht për të pirë ujë, por edhe për të ngrënë sasinë e domosdoshme të kripës për

In the local dialect, lugj refers to a hollowed-out tree trunk, shaped like a trough, used primarily by animals for drinking water, and also for consuming the necessary amount of salt to strengthen their bones. The 27

forcimin e kockave. Prania e disa lugjeve të tilla i ka dhënë emrin kësaj bjeshke sa 1/3 e Furzës, që gjithashtu ka kroin e saj, por që tashmë është braktisur. Në Lugj nuk ka stane, por livadhi i sheshtë ofron gjithashtu vend për pushim apo për të kaluar natën në tenda kampingu. Gjendet rreth 4.5km nga nisja e shtegut, në lartësinë 1146m mbi nivelin e detit. Shtegu për në ndalesën tjetër vazhdon drejt jugut, përmes pyllit me pisha, duke u kryqëzuar me shtratin e tre përrenjve malorë që zbresin nga Maja e Gjallicës.

presence of several such troughs has lent its name to this mountain, which forms one-third of Furza and also has its own kroi (water source), though it has long been abandoned. While there are no designated shepherds’ huts in Lugj, the flat meadow provides a space for resting or camping overnight. Located about 4.5 km from the trailhead, it sits at an elevation of 1,146 meters above sea level. The trail to the next destination continues south, passing through a pine forest and crossing the beds of three mountain streams that flow down from Gjallica Peak. 29

Sasat i Nangëve. Foto / Photo: B.Halilaj, 2024.

42°01’01.2”N 20°26’56.1”E

Guri i Shalës E quajtur sipas formës së ngjashme me shalën e kalit, Guri i Shalës është një masiv shkëmbor mjaft i rrëpirët, që ofron pamje panoramike mbi Luginën e Drinit të Zi, që i afrohet Kukësit nga

Named for its shape, which resembles a horse’s saddle, Guri i Shalës is a steep rock massif that provides a panoramic view of the Black Drin Valley, which approaches Kukes from the south. It is also 33

jugu. Njihet edhe me emrin Guri i Shqipes për shkak të foleve të shqiponjave që gjenden mbi të, ndërsa poshtë gjendet një shpellë e vogël e përdorur nga barijtë për strehimin e kafshëve. Guri i Shalës ngrihet 1351m m.n.d., në një distancë prej 6.7km nga fillimi i shtegut. Drejt ndalesës tjetër, shtegu kalon përmes një kullote të vogël të quajtur Xhibra e Pajës.

referred to as the Guri i Shqipes (stone of eagle) due to the eagle nests found on it, while a small cave below serves as a shelter for shepherds’ animals. Rising to an elevation of 1,351 meters above sea level, Guri i Shalës is located 6.7 kilometers from the beginning of the trail. As you continue to the next stop, the path traverses a small pasture known as Xhibra e Pajës.

42°00’33”N 20°26’50”E

Sasat i Shtiqnit Sasati i Shtiqnit është një ndër bjeshkët e shumta të Gjallicës që më herët përdorej për verim nga shumë banorë të fshatit. Në verën e vitit 2007 në këtë kullotë janë dokumentuar 7 stane, por që nga

Sasati i Shtiqnit (Pastures of Shtiqen) is one of the many hills in Gjallica that was once used for winter grazing by many inhabitants. In the summer of 2007, seven stables were documented in this 35

viti 2015 e në vazhdim ka mbetur 1 stan. Fusha e futbollit ku dhjetëra fëmijë luanin të grupuar në skuadra tashmë po mbulohet nga ferrat. Megjithatë këtu udhëtarët do të takojnë një njeri të veçantë: një ishmësuese e gjuhës frënge, tashmë në pension. Ajo është blegtorja e vetme e Sasatit të Shtiqnit, e cila ndihmohet nga djali i saj për punët e shumta që ka mbarështimi i tufës së lopëve në bjeshkë. Pushimi apo qëndrimi për një natë në tendë kampingu në këtë ballkon natyror prej gati 6 hektarësh në lartësinë 1502m mbi nivelin e detit, do të pasuronte përvojat e

pasture, but by 2015, only one stable remained. The football field, where dozens of children once played in teams, is now overgrown with brambles. However, travelers will encounter a unique individual here: a retired French language teacher. She is the sole livestock farmer in Sasati i Shtiqnit, assisted by her son with the numerous tasks involved in managing their herd of cows in the mountains. Spending a night in a camping tent on this natural balcony, which spans nearly 6 hectares at an elevation of 1,502 meters above sea level, would enhance the experience of this trip, 37

këtij udhëtimi, përfshi edhe shijet e bylmetit të mirë. Burimi me ujin e ftohtë të Gjallicës që gjendet në jug të kullotës ka një prurje mesatare prej 130 litër/orë. Ndërkaq, rruga deri në ndalesën tjetër është jo më shumë se 1 km dhe përveç pamjes mahnitëse, nuk paraqet ndonjë vështirësi.

especially with the delightful taste of good food. The spring with cold water from Gjallica, located in the southern part of the pasture, has an average flow of 130 liters per hour. The trail to the next stop is just under 1 kilometer away; aside from the stunning views, it poses no difficulties.

42°00’09”N 20°26’42”E

Sasat i Nangve Bjeshka, apo Sasati i Nangve, që i përket familjeve nga fshati me të njëjtin emër, është braktisur herët sikurse edhe kullotat e Furzës. Megjithatë banorët e Nangës që bën pjesë në Nj.A.

Bjeshka, or Sasati i Nangve (Pastures of Nangas) is associated with families from the village of the same name, was abandoned early, much like the pastures of Furza. However, the residents of Nanga, 39

Bicaj, e kujtojnë kohën kur livadhi prej gati 8 hektarësh gjallonte nga aq shumë të rinj sa për të organizuar një kampionat futbolli me Sasatin e Shtiqnit, duke praktikuar edhe ndeshjet e kthimit në fushat e bjeshkëve përkatëse. Aktualisht kullota përdoret vetëm nga tufa e një bariu, në stanin e të cilit udhëtarët mund të shijojnë nënproduktet e shumta të qumështit, por edhe çajrat dhe patatet e rritura në mjedisin e pastër të 1535 metrave mbi nivelin e detit. Rreth 8.7 km nga nisja e shtegut, stani ndodhet në kryqëzimin e disa shtigjeve që lidhin fshatin Nangë me vendbanimet e tjera rrëzë malit dhe frekuentohet më shumë gjatë adhurimit pagan të malit – Festës së Gjallicës – të Enjten e parë të muajit Gusht.

part of the Bicaj Administrative Unit, fondly recalled when this nearly 8-hectare meadow was bustling with young people who organized football championships against Sasat e Shtiqen, holding return matches on each other’s fields. Currently, the pasture is used only by a shepherd’s herd, and visitors can enjoy various dairy products, even teas and potatoes grown in the pristine environment at an elevation of 1,535 meters above sea level. Located about 8.7 km from the start of the path, this area serves as a junction for several trails connecting the village of Nanga with other settlements at the foot of the mountain. It is particularly frequented during the pagan celebration of the mountain—the Feast of Gjallica— held on the first Thursday of August.

41°59’52.5”N 20°27’13.4”E

Lisi i Gjalit I rrethuar nga pisha të larta që e pengojnë pamjen si dhe pa burime uji, kjo ndalesë është konsideruar si më e shkurtëra e këtij udhëtimi. Ndonëse Lisi i Gjalit është thyer nga mosha, ndalesa pranë tij do t’u

Surrounded by tall pines that block the view and lack water sources, the stop is considered the shortest on the journey. Although Lisi i Gjalit (the boy’s oak) is weathered with age, a stop nearby 41

Peizazhi mistik rrugës për te Lisi i Gjalit. Foto: B.Halilaj, 2024. The mystical landscape on the way to Lisi i Gjalit. Photo: B.Halilaj, 2024.

shërbejë udhëtarëve për t’u njohur me legjendën se si lindi jeta në këtë mal, atëherë kur lisi ishte i ri dhe i fortë.

allows travelers to learn about the legend of how life began on this mountain, when the oak tree was still young and strong.

41°59’54”N 20°27’37”E

Plinas Që nga Lisi i Gjalit ngjitja drejt Plinasit vazhdon deri në lartësinë 2083m mbi nivelin e detit. Duke qenë pika më e lartë në ekstremin jugor të Malit të Gjallicës, Plinasi ofron një nga pamjet më të

From Lisi i Gjalit, the ascent toward Plinas continues to an elevation of 2,083 meters above sea level. As the highest point in the southern part of Gjallica Mountain, Plinas offers breathtaking views along the entire 45

mahnitshme të krejt shtegut: në veri Kukësi, në perëndim Lugina e Drinit të Zi dhe në jug tokat e Tërshanës e deri në bjeshkët e Kolosjanit (2050m). Fare pranë një burimi me prurje deri në 180 litër/orë, kjo ndalesë panoramike gjendet rreth 12.7 km nga pika e fillimit të shtegut, por afër disa vendeve me histori dhe legjenda të Gjallicës, si Kroi i Kishës, Shpella me Pesë Gishta, Shpella e Borës etj. Më tej, drejt ndalesës tjetër, shtegu zbret lehtë duke kaluar përmes disa prej livadheve më të lartë të Gjallicës, të përdorur si kullota ditore nga blegtorët e staneve të Kroit të Kuq. E mundësuar nga bimësia e ulët, shikimi i udhëtarit gjatë kësaj ecjeje drejt lindjes shtrihet deri në pllajat e Gorës dhe të Shishtavecit.

trail: to the north lies Kukes, to the west is the Drin i Zi Valley, and to the south are the lands of Tërshana and the Kolosjan pastures (2,050 meters). This panoramic stop, located near a spring with a flow of up to 180 liters per hour, is approximately 12.7 kilometers from the trail’s starting point. It is also close to several historically significant places and legends of Gjallica, such as Kroi i Kishes (Church’s Spring), the Cave of Five Fingers, and the Cave of Snow. Continuing toward the next stop, the path gently descends through some of Gjallica’s highest meadows, which serve as daily pastures for the herdsmen of the Kroi i Kuq stables. With low vegetation facilitating the view, travelers can enjoy expansive vistas to the east, extending toward the plateaus of Gora and Shishtavec.

42°00’00”N 20°28’35”E

Kroi i Kuq Një masiv shkëmbor me ngjyrë të kuqërremtë i ka dhënë emrin burimit të vogël e më vonë krejt bjeshkës. Kroi i Kuq është zhvilluar në kahun e kundërt të shumicës së kullotave të tjera të Gjallicës. Nga

A rocky massif with a reddish hue gave its name to the small spring and subsequently to the entire mountain. Kroi i Kuq (Red Spring) has developed in the opposite direction of most other pastures in Gjallica. 47

Kroi i Kuq, bjeshka me frekuentimin më të shpeshtë në Gjallicë. Foto: B.Halilaj, 2024. Kroi i Kuq, the most frequented pasture in Gjallica. Photo: B.Halilaj, 2024.

fare pak stane të dokumentuara në fillim të viteve 2000, tashmë në Kroin e Kuq numri i ndërtesave rritet nga vera në verë, aq sa vendbanimi ka marrë trajtën e një fshati të vogël me afro 20 ndërtesa të forta guri. Ngritjen e një numri gjithnjë e më të madh ndërtësash në Kroin e Kuq e ka favorizuar edhe transporti i lehtë i materialeve të ndërtimit, pasi rruga deri në këtë bjeshkë. Zona ndodhet në zemër të një grupi të madh kullotash malore me sipërfaqe mbi 200 hektarë, të përdorura për verim edhe përgjatë regjimit totalitar. Mirëpo pjesa

From just a few stables documented in the early 2000s, in Kroi i Kuq, the number of buildings has expanded considerably every summer, transforming the area into a small village with about 20 sturdy stone structures. The increasing number of buildings has been facilitated by the easy transport of construction materials, thanks to the accessible road leading to the mountain. This area lies at the heart of a large group of mountain pastures spanning over 200 hectares, which were utilized for farming even during the totalitarian regime. However, most of these

më e madhe e këtyre ndërtesave nuk janë stane, por shtëpi të vogla pushimi të frekuentuara nga familjet kryesisht gjatë verës, apo për pushime fundjavash. Megjithatë udhëtarët mund të përjetojnë përvojën e shtegtimit të dhenve, pasi ka ende disa blegtorë që i kullosin kopetë e deleve në kullotat e Kroit të Kuq. Kroi i Kuq ndodhet në lartesinë 1820m mbi nivelin e detit dhe 14.8km larg nga fillimi i shtegut. Më tej shtegu vazhdon në zbritje, duke marrë djathas Qafës së Topojanit (1750m m.n.d.), deri në stanet e Vajvodës.

structures are not stables but rather small holiday homes frequented by families primarily in the summer or for weekend getaways. Travelers can still witness sheep herding, as some ranchers graze flocks of sheep in the Kroi i Kuq pastures. Kroi i Kuq is situated at an elevation of 1,820 meters above sea level, approximately 14.8 kilometers from the trail’s starting point. From this point, the trail continues downhill, taking the Topojani Pass (1,750 meters above sea level) to the right, leading to the Vajvoda shepherds’ huts. 51

41°59’36.7”N 20°28’56.7”E

Vajvoda Vajvoda është më e shpërndarë se bjeshkët e para të këtij shtegu. Dikur të frekuentuara më shumë, sot ato përdoren nga tufat e të imëtave të vetëm 3 familjeve. Është gjithashtu një nga zonat e preferuara për

Vajvoda is more dispersed than the earlier pastures on this trail. Once a bustling area, it is primarily used by the herds of only three families. It remains a popular spot for resting, especially for those 53

pushim dhe sidomos për të kaluar natën në tenda kampingu apo autokampera. Vajvoda gjendet në lartësinë mbidetare 1700m dhe mbërrihet pas një ecjeje prej 14.5km nga nisja e shtegut.

wishing to camp in tents or park motorhomes. Located at an elevation of 1,700 meters above sea level, Vajvoda can be reached after a 14.5 kilometers hike from the trailhead.

41°57’53”N 20°29’09”E

Stanet e Bicajve Në lartësi të luhatshme nga 1750 deri në 2000m, në juglindje të fshatit Tërshanë, rrafshina ku gjenden Stanet e Bicajve është gjithashtu ndër më të gjallat e bjeshkëve të Gjallicës. Kodrinat e kësaj pllaje që

Located at an elevation ranging from 1,750 to 2,000 meters southeast of the village of Tershane, the plain where Stanet e Bicajve (Pastures of Bicaj) is situated is one of the most vibrant 55

shtrihet në qindra hektarë janë të mbushura me qershigla (boronica), çka ia ka ndërruar funksionin nga kullotë në plantacion të këtij fruti të vogël me vlera të larta ushqimore dhe kurative. Për këtë arsye, vendasit dalin në këto bjeshkë vetëm në sezonin e pjekjes së qershiglave. Rruga e makinës u mundëson atyre transportin e lehtë e të shpejtë, duke u kthyer një ndër furnizuesit kryesorë të tregut me këtë frut. Ky është një aktivitet i përditshëm gjatë kësaj periudhe, por disa prej vendasve e kalojnë natën edhe në tenda kampingu. Përjashtim bëjnë vetëm 4 blegtorë nga Bicajt, të cilët shtegtojnë me tufat e bagëtive në Pranverë për të qëndruar deri në fillim të Vjeshtës.

areas of the Gjallica pastures. The hills of this expansive plateau, covering hundreds of hectares, are filled with blueberries, which have transformed from pastures into plantations for this nutritious and medicinal fruit. As a result, locals flock to these mountains primarily during the blueberries ripening season. The accessible road makes transportation easy, allowing the area to become one of the primary suppliers of this fruit in the market. While harvesting is a daily activity during this time, some locals also choose to camp overnight. However, there are exceptions: four livestock breeders from Bicaj travel to this area in spring with their herds, remaining until early autumn. 57

Stan mes pishave në Vajvodë. Foto: B.Halilaj, 2024. Shepherd’s hut among the pines in Vajvoda. Photo: B.Halilaj, 2024.

Skano për librin online ISSUU

Skano për itinerarin ndërveprues WIKILOC

Scan for interactive route

GOOGLE MAPS

OUTDOOR ACTIVE

CIP Katalogimi në botim BK Tiranë GO2Albania Stanet e Gjallicës : udhërrëfyes tematik në Parkun Natyror Korab-Koritnik = Pastures of Gjallica : thematic trail guide in Korab-Koritnik Nature Park / GO2Albania ; përgat. për bot. Irhan Jubica, Liridona Ura, Besart Halilaj. - Shkodër : GO2, 2024. 64 f. : me il. ; 13.5x13.5 cm. ISBN 9789928472526 1.Tregtia turistike 4.Guida

2.Parqe 3.Kullota 5.Gjalicë (Kukës) 338.48(496.5-3) (036) 631.585 (036) 61

Ky botim është hartuar në kuadër të projektit “Programi Rajonal për Demokracinë Vendore në Ballkanin Perëndimor 2 -ReLOaD2”, i cili financohet nga Bashkimi Europian (BE) dhe zbatohet nga Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillim (UNDP). Përmbajtja e këtij publikimi, si dhe gjetjet e paraqitura në të, janë përgjegjësi e GO2Albania; dhe nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht pikëpamjet e Bashkimit Europian (BE) ose Programit të Kombeve të Bashkuara për Zhvillim (UNDP).

go2albania.org