Útvegsblaðið, 3. tbl. 2012 by Goggur

»18

»20

Eignarhaldið verður að vera skýrt

»6

Þórður Þórðarson á Mánabergi ÓF-42

»8

Þorskkvóti Færeyinga á Flæmska hattinum

Vottun byggð á ströngustu kröfum

Frívaktin »

útvegsblaðið Þ

nustu

sjáva

tvegs

Íslenskir sjómenn Frívaktin fjallar um daglegt líf sjómanna og annarra sem starfa í íslenskum sjávarútvegi. Þar

m a rs 2 0 1 2 » 3 . tölu bl a ð » 1 3 . á rg a ng u r

er að finna sögur af sjónum, viðtöl, reynsluakstur og annað athyglisvert efni.

Kynna nýtt íblöndunarefni í olíu fyrir fiskiskip, fiskimjölsverksmiðjur, bíla og vinnuvélar:

Spörum allt að sex prósent Hjörtur Gíslason skrifar:

Á síðasta ári notuðum við 605.000 lítra af olíu á skipinu og miðað við það magn gætum við verið að tala um sparnað upp á tvær til þrjár milljónir á ári á hverju skipi.

hjortur@goggur.is

„Það er alveg klárt að við erum að spara olíu um allt að 6% og sótvandamál eru úr sögunni. Við erum búnir að keyra á þessu „undra meðali“ á línubátnum Ágústi, sem er með gamla Wickman-vél frá því um áramót. Á síðasta ári notuðum við 605.000 lítra af olíu á skipinu og miðað við það magn gætum við verið að tala um sparnað upp á tvær til þrjár milljónir á ári á hverju skipi. Við vonum hins vegar að komi að stóru tölunum í sparnaði, þegar kemur að viðhaldi því íblöndunarefnið hreinsar óhreinindi úr olíunni, sem leiðir til tærari og betri bruna og ætti að minnka viðhaldskostnað. Um það er reyndar ekki hægt að fullyrða að svo komnu máli því þessi tilraun er nánast á frumstigi, en hún lofar góðu,“ segir Andrés Guðmundsson, útgerðarstjóri línubáta hjá Þorbirni hf. í Grindavík. Efnið sem um er að ræða nefnist PD-5 Fuel Boost og er framleitt á Írlandi í þremur útgáfum, fyrir skip, fiskimjölsverksmiðjur, aðra sem nota brunakatla, bíla og vinnuvélar. Því er blandað í eldsneyti í hlutfallinu einn á móti tvö þúsund og er notað í bensín, dísilolíu, svartolíur og lífdísel. Efnið er umhverfisvænt og hættulaust í flutningum og geymslu. Samkvæmt upplýsingum frá framleiðandanum, Fuel Tech, bætir efnið nýtingu eldsneytis um 5 til 20%, eykur vélarafl um allt að 5% og minnkar útblástur um allt að 50%. Þessar niðurstöður eru útkoma úr viðamiklum prófunum bæði í skipum, fiskimjölsverksmiðjum og verksmiðjum sem byggja á sama grunni, flutningabílum og vinnuvélum. Nota þarf efnið í um tvær til þrjár vikur áður en það fer að skila árangri og skilar það hugsanlega meiru í eldri vélum og þar sem álag á vélar er mikið. Umtalsverður árangur getur náðst Það er fyrirtækið Kemi hf. sem flytur efnið inn og sér Haraldur Jónsson um kynningu á því. „Við erum ekki komnir með efnið í raunverulega sölu enn sem komið er. Þrátt fyrir að fyrir liggi upplýsingar um mögulega virkni þess frá framleiðandanum, höfum við látið prófa það hér við þær aðstæður, sem það kemur til með að vera notað við og fá okkar eigin nið-

5ára

ábyrgð

Andrés Guðmundsson, útgerðarstjóri línubáta hjá Þorbirni hf.

er akki aðeins um beinan sparnað í eldsneytisnotkun að ræða, heldur leiðir notkun efnisins til minni viðhaldskostnaðar og svo er tvöfalt minni útblástur ótvíræður kostur. Þegar áþreifanlegar niðurstöður liggja fyrir, verður efnið sett í almenna sölu. Efnið kostar sitt svo ávinningurinn verður að vera verulegur til að notkunin borgi sig. Við teljum að svo sé og gerum ráð fyrir að niðurstöðurnar staðfesti það, þegar þær liggja fyrir síðar í mánuðinum,“ segir Haraldur.

» Andrés Guðmundsson, útgerðarstjóri línubáta hjá Þorbirni hf. segir að þeir muni nú nota PD-5 Boost í línubáta útgerðarinnar og þá komi enn betur í ljós hve miklum sparnaði þetta muni skila.

urstöður. Þess vegna höfum við fengið allmarga aðila til að reyna efnið og virkni þess fyrir okkur og má þar meðal annarra nefna Þorbjörn hf. í Grindavík, sem notar efnið á línubáta, Ísfélag Vestmannaeyja, sem notar það í fiskimjölsverksmiðju sinni og Kynnisferðir sem hefur prófað það á fólksflutninga-

bíl. Véltækniskólinn er að gera tilraunir með efnið og enn eru um 15 aðilar í mismunandi rekstri að prófa efnið og eru niðurstöður að skila sér. Endanlega niðurstöður liggja því ekki fyrir, en það er ljóst að umtalsverður árangur getur náðst. Efnið hreinsar óhreinindi úr eldsneytinu og auðveldar bruna þess. Því

Nýr SS4 frá Scanmar!

Erum að nota minna af olíu Andrés Guðmundsson segir að þeir muni nú nota PD-5 Boost í alla fjóra línubáta útgerðarinnar og þá komi enn betur í ljós hve miklum sparnaði þetta muni skila. Togarar nota margir hverjir meira en fjórum sinnum meira af olíu en línubátarnir. Enn hefur PD-5 Fuel Boost ekki verið reynt í togurum, en þar gæti verið um mun hærri fjárhæðir að tefla vegna meiri olíunotkunar. Bragi Júlíusson, verkstjóri hjá fiskimjölsverksmiðju Ísfélagsins, segir að þeir hafi verið að nota efnið frá áramótum. „Við erum að nota minna af olíu, en skýringin gæti verið önnur en notkun þessa efnis. Við förum yfir stöðuna eftir að loðnuvertíðinni líkur og þá kemur þetta í ljós. Efnið leiðir til hreinni bruna, betri nýtingar og minni mengunar. Við höfum nokkrar væntingar um sparnað, en niðurstöður liggja ekki fyrir enn,“ segir hann. Olíukostnaður útgerðarinnar hefur tvöfaldast á síðustu tveimur til þremur árum. Ljóst er því að mikið getur verið í húfi fyrir fiskiskipaflotann sem notar olíu fyrir milljarða króna á hverju ári. Hvert eitt prósent getur því skilað miklum fjárhæðum í heildina.

Ný rafhlöðutækni - allt að tveggja mánaða ending á rafhlöðu

Þú getur treyst þeim upplýsingum sem berast frá nýja SS4 nemanum frá Scanmar. SS4 getur unnið á sama tíma í senn sem: • Aflanemi - hitanemi - hallanemi (pits og roll) • Dýpisnemi - hitanemi - hallanemi (pits og roll)

*12 mánaða ábyrgðartími á rafhlöðu

Scanmar búnaður er þekktur fyrir áreiðanleika, endingu og lága bilanatíðni sem á sér ekki hliðstæðu.

Grandagarði 1a • 101 Reykjavík • Sími: 551 3300 / 691 4005 Netfang: scanmar@scanmar.is • www.scanmar.no

Mars 2012

útvegsblaðið Þ

nustu

sjáva

tvegs

útvegsblaðið

Þessi er staðan í afla einstakra tegunda innan kvótans:

leiðari » Þorskur n Aflamark: 139.478

Ekki boðlegt

63.4%

n Afli t/ aflamarks: 88.361

nn er beðið frumvarps um stjórnun fiskveiða. Það hefur nú verið í vinnslu hjá sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneytinu í nokkurn tíma, eða allt frá því að Steingrímur J. Sigfússon tók þar við stjórnartaumunum. Þrátt fyrir að náðst hafi samkomulag hagsmunaaðila og fulltrúa stjórnmálaflokkanna innan samstarfshóps fyrrverandi sjávarútvegsráðherra á sínum tíma, er löngu ljóst að ekkert samkomulag er um skipan þessara mála innan stjórnarflokkanna. Það kom berlega í ljós um leið og niðurstaða samstarfshópsins kom fram.

» Ýsa n Aflamark: 38.634

64,3%

n Afli t/ aflamarks: 24.840

47% » Ufsi

» Karfi

63.3%

n Aflamark: 42.988

n Aflamark: 139.478

n Afli t/ aflamarks: 20.197

n Afli t/ aflamarks: 88.361

Digrar yfirlýsingar um uppskurð og jafnvel afnám kvótakerfisins af hálfu núverandi stjórnarflokka í aðdraganda kosninga hitta þá nú fyrir eins og svo oft áður. Svo virðist sem vandinn felist að miklu leyti í því hvernig þeir geta komist frá fyrri yfirlýsingum, án þess að teljast hafa svikið gefin loforð. Núverandi sjávarútvegsráðherra hefur þegar lýst því yfir að kerfinu verði ekki bylt. En hvernig á þá að breyta því og hvaða hagsmuni skal þá hafa að leiðarljósi? Heildarhagsmuni eða sérhagsmuni. Ráðherra sjávarútvegsmála hefur tekið þá stefnu við samningu nýs frumvarps að hafa hagsmunaaðila ekki með í ráðum. Kannski er það vegna þess að sátt hefur þegar náðst við þá innan samráðshópsins. Hann þurfi ekkert frekar að ræða við þá. Hann þarf hins vegar að ná sáttum innan raða stjórnarflokkanna. Þegar hefur komið fram verulegur ágreiningur innan þeirra beggja. Hvorugur þeirra virðist geta náð sáttum innan eigin raða um hvað gera skuli, og takist það á endanum eiga flokkarnir sjálfir eftir að samræma leiðirnar. Allt bendir til þess að það gangi illa. Þar stendur líklega hnífurinn í kúnni. Og slíkt er ekki boðlegt. Ef fram fer sem horfir eru allar líkur á að margumtalað frumvarp komi það seint fram að knúin verði fram einhvers konar flýtimeðferð á því til að ná fram breytingum fyrir næsta fiskveiðiár. Það er heldur ekki boðlegt. Til þess er allt of mikið í húfi.

» Hjá Artic Odda starfa um 20 manns en með tilkomu fyrirtækisins hafa atvinnuhorfur á Flateyri vænkast verulega, en þær hafa verið fremur slakar allt frá gjaldþroti Eyrarodda hf.

Hjörtur Gíslason

Atvinnulífið á Flateyri að lifna við með tilkomu Artic Odda: Útgefandi: Goggur ehf. Kennitala: 610503-2680 Heimilisfang: Stórhöfða 25 110 Reykjavík Sími: 445 9000 Heimasíða: goggur.is Netpóstur: goggur@goggur.is Ritstjórar: Hjörtur Gíslason, Sigurjón M. Egilsson ábm. Aðstoðarritsjóri: Haraldur Guðmundsson Höfundar efnis: Haraldur Guðmundsson, Geir A. Guðsteinsson, Karl Eskil Pálsson, Sigurjón M. Egilsson og fleiri. Auglýsingar: hildur@goggur.is Sími: 899 9964 Prentun: Landsprent. Dreifing: Farmur. Dreifing: Útvegsblaðinu er dreift til allra áskrifenda Morgunblaðsins, útgerða, þjónustuaðila í sjávarútvegi og fiskvinnslustöðva. Útvegsblaðið kemur út átta sinnum á ári.

2.000 tonn af regnbogasilungi Geir A. Guðsteinsson skrifar: geir@goggur.is

DELTA VO3

OFN

Toghlerar s ÀÊ Ê ÃÌÕ ÊUÊ Ì ÀÊ>sÊ ?ÊÃ ÛiÀÊUÊ-Ì sÕ} ÀÊUÊ jÌÌ ÀÊ Ê w }Õ Ã s ÀÊÃ ÀÊ }ÊÃ Ì ?À ÊUÊ >} ÛC ÀÊ ÊÀi ÃÌÀ Ê }Ê Ì sÊÛ s > ` -Ì>ÀvÃÃÌ sÛ>ÀÊ Ãvi ÃÊ }Ê Ã iÌÃ\ UÊ Ã iÌÊ0 À ? Ã v Ê Ê$ÃiÞÀ>ÀLÀ>ÕÌÊÓn UÊ Ã iÌÊ6iÃÌ > >iÞ >ÀÊ Ê ÌÕ Ê£ ÜÜÜ° Ãvi ° Ã UÊ Ã iÌÊ ÖÃ>Û Ê Ê >Às> ÖÃ UÊ Ã iÌÊ ÕÀiÞÀ Ê Ê"``iÞÀ>ÀÌ> } UÊ Ã iÌÊ->Õs?À À ÕÀÊ Ê ?iÞÀ Ê£ UÊ Ãvi ÊÉÊ Ã iÌÊ >v >Àv ÀsÕÀÊ Ê $ÃiÞÀ>ÀLÀ>ÕÌÊÓnÊUÊÓÓäÊ >v >Àv ÀsÕÀÊUÊ- ÊxÓääÊxääÊUÊ Ãvi J Ãvi ° Ã

Vinnsla hófst í haust hjá Artic Odda ehf., á Flateyri en þar er unninn silungur úr eldi Dýrfisks ehf., í Dýrafirði sem er systurfélag Artic Odda. Þetta er regnbogasilungur og er áætlað að slátra um 400 tonnum á þessu ári. Eiríkur Finnur Greipsson, fjármálastjóri Artic Odda segir að stefnt sé á næstu tveimur árum að stækkun á kvíaeldinu í Dýrafirði upp í um 2.000 tonn á ársgrundvelli. Meðalstærð regnbogasilungsins við slátrun er um 4 kg, stundum aðeins meira. Farið verður hægt af stað og tekið eitt skref í einu. Gengið var frá samningi milli þrotabús Eyrarodda ehf. og Arctic Fish ehf. um kaup á meginhluta eigna þrotabúsins en við undirritun hans var greint frá þeim áformum fyrirtækisins að stefna að því að byggja upp starfsemi með vinnslu á eldisfiski og öðrum sjávarafla. Regnbogasilungurinn er flakaður og laustfrystur og fer á Evrópumarkað. Einnig er hafin vinnsla á bolfiski sem fer á markað flakaður og í bitum, bæði frystur og ferskur. Ferski fiskurinn fer aðallega á Frakklandsmarkað en sá frysti víðar um Evrópu. Hjá Artic Odda starfa um 20 manns í dag en með tilkomu fyrirtækisins hafa atvinnuhorfur á Flateyri vænkast verulega, en þær hafa verið fremur slakar allt frá gjaldþroti Eyrarodda hf. Málefni fiskvinnslunnar á Flateyri voru mjög í brennidepli á þessu ári, en hvorki gekk né rak svo mánuðum skipti við að koma eignum þrotabúsins í hendur nýrra

» Kristbjörgu ÍS-177. Eiríkur Finnur Greipsson, fjármálastjóri Artic Odda segir að stefnt sé á næstu tveimur árum að stækkun á kvíaeldinu í Dýrafirði upp í um 2.000 tonn á ársgrundvelli.

eigenda og á meðan var stór hópur fiskvinnslufólks atvinnulaus á staðnum. Fyrirtækið Lotna hafði keypt hluta af eignum þrotabúsins fyrir milligöngu Byggðastofnunar og taldi sig raunar hafa keypt þær allar. Lotnumenn hafa vinnslu í verkunarhúsi Kambs sem starfaði þar áður og í húsi á bryggjukantinum sem áður hýsti m.a. skrifstofur Hjálms. Til hráefnisöflunar hafa þeir Kristbjörgu ÍS-177, 196 brl. bát og fengu nýlega yfirbyggðan plastbát sem er á krókaaflakerfinu. Svokallaður þörungablómi í Dýrafirði olli nokkru tjóni hjá eldisfyrirtækinu Dýrfiski ehf. á Þingeyri vorið 2011. Starfsmenn slátruðu um 33 tonnum af regnbogasilungi úr sjókvíunum við Þingeyri vegna þör-

unganna, en gripið var til þess ráðs til þess að auka rýmið í kvíunum. Þörungablóminn sest í tálkn fisksins og veldur súrefnisskorti en með auknu rými eykst jafnframt súrefnið í kvínni. Eftir þessa slátrun lauk þessari krísu og nú gengur eldið afar vel. Þörungablómi er afar hröð fjölgun svifþörunga í sjó eða vatni. Um er að ræða eina tegund þörunga sem fjölgar sér gífurlega og veldur því að sjórinn breytir um lit. Í þörungablóma geta verið milljónir fruma í millilítra. Þörungablómi getur valdið miklu tjóni í kvíaeldi vegna þess að það verður súrefnisskortur í sjónum á nóttunni þegar þörungarnir nota súrefni til öndunar. Einnig þverr súrefnið við rotnun þörunganna þegar þeir deyja.

Persónuleg og traust þjónusta um allan heim. Hjá Samskipum fer saman sóknarhugur nýrrar kynslóðar og áratuga reynsla. Við bjóðum upp á heildarlausnir á sviði ﬂutninga og leggjum stolt okkar í að uppfylla væntingar kröfuharðra viðskiptavina. Samhentur hópur starfsliðs tryggir skjóta og örugga þjónustu. Þinn farmur er í öruggum höndum.

www.samskip.is

Saman náum við árangri

Mars 2012

útvegsblaðið

Huginn VE fiskaði fyrir 3,2 milljarða króna í fyrra:

Gerum mikið úr litlu Hjörtur Gíslason skrifar: hjortur@goggur.is

„Við erum á leiðinni austur á Vopnafjörð með loðnu í hrognatöku, 1.600 til 1.800 tonn. Við sjáum svo til hvort eitthvað verður eftir af loðnunni, þegar við komum aftur. Þetta er langt stím, um þrír sólarhringar og á þeim tíma getur margt breyst. Annars er stefnan sett á kolmunna suður við Færeyjar um mánaðamótin og þá reynum við að » Guðmundur frysta ef hann er Huginn hæfur til þess,“ Guðmundsson. sagði Guðmundur Huginn Guðmundsson, skipstjóri á Hugin VE, þegar Útvegsblaðið náði tali af honum fyrir helgina. Hann lét annars vel af þessu og sérstaklega góða veðrinu, sem loksins kom seinnipartinn á miðvikudag. „Annars hefur þetta verið stöðug bræla og leiðindi.“ Makríllinn mikilvægur Síðasta ár gekk mjög vel hjá þeim á Hugin. Þeir fiskuðu fyrir 3,2 milljarða króna og voru þriðju efstir á verðmætalistanum. „Við erum bara ánægðir með það. Þetta er lítið fyrirtæki með takmarkaðan kvóta og okkur hefur tekist að gera mikið úr litlu. Mest var þetta norsk-íslensk síld og makríll. Makríllinn hefur alveg bjargað okkur og við frystum um 10.000 tonn af honum í fyrra.“ En ef við snúum okkur að vertíðinni núna, þá er kvóti Hugins aðeins rúm 8.000 tonn, en hann hefur verið að fiska annað eins fyrir HB Granda. Það sem Huginn á eftir af eigin kvóta er frekar lítið, en dugir kannski í tæplega eina veiðiferð. „Við byrjuðum óvenju snemma á loðnunni núna, eða um miðjan janúar enda mesti kvóti í langan tíma.

» Það hefur ekki verið svona mikið af loðnu undanfarin ár. Reyndar hefur verð fyrir frysta loðnu ekki verið neitt sérstakt og því hefur meira farið í bræðslu og svo hrognatöku.

Áður skruppum við reyndar suður eftir í kolmunna, en það var bæði lítið af honum og hann smár. Annars höfum við ekki verið að byrja fyrr en um miðjan febrúar og þá er loðnan venjulega gengin upp á grunnið. Við byrjuðum á tveimur túrum í frystingu fyrir Rússana og svo höfum við verið að landa í höfnum langt frá miðunum, enda að fiska fyrir HB Granda á Vopnafirði. Segja má að við leggjum ekki í hann fyrir mikið minna en 400 mílur. Við lönduðum til dæmis tvisvar í Færeyjum fyrr á vertíðinni. Við fengum 50% hærra verð fyrir loðnuna þar en hér heima, enda borga þeir, sem fjær eru miðunum venjulega meira. Svo höfum við verið að landa á Vopnafirði, svo aflinn er ekki svo mikill. Ekki eins og hjá þeim, sem hafa mikinn kvóta og geta landað nær miðunum. Þeir eru þá ekki að eyða tímanum í stímið eins og við. Vertíðin núna hefur annars verið óvenjugóð ef veðrið er undanskilið. Það hefur ekki verið svona mikið af loðnu í mörg undanfarin ár. Reyndar hefur verð fyrir frysta loðnu ekki

verið neitt sérstakt og því hefur meira farið í bræðslu og svo hrognatöku. Svo segja menn að útlið fyrir næstu vertíð sé gott, en það á auðvitað allt eftir að koma í ljós eftir mælingar. Fjórum sinnum yfir milljón tonn En svona er þetta hjá okkur. Við reynum að gera mikið úr litlu. Það tókst vel í fyrra, en þessi góði makrílafli bjargaði okkur alveg. Vonandi gengur okkur jafnvel í ár,“ sagði Guðmundur Huginn. Loðnukvóti Íslendinga nú er 591.000 tonn og svo mikill hefur aflinn ekki orðið síðan á vertíðinni 2004/2005, þegar hann varð 640.000 tonn. Síðan hefur hann verið mjög lítill og minnstur vertíðina 2008/2009. Þá var engin bein veiði heimiluð, aðeins svokallaður leitarkvóti, sem skilaði þessum afla. Loðnuafli okkar hefur fjórum sinnum farið yfir milljón tonn á vertíð. Fyrst á vertíðinni 1986/1987 en mestur varð hann 1.249.000 tonn á vertíðinni 1996/1997.

Toyota rafmagns- og dísellyftarar

anburð

rðsam Gerðu ve

Eigum til nýja rafmagns- og dísellyftara á lager, tilbúna til afhendingar. Vertu í sambandi við sölumenn okkar og fáðu tilboð í tæki sem hentar þínu fyrirtæki. Nánari upplýsingar má finna á www.kraftvelar.is. Þýska tímaritið „DHF Intralogistik“ hefur mælt veltu allra lyftaraframleiðanda heims um árabil, og samkvæmt þeim mælingum hefur Toyota Industrial verið stærsti lyftaraframleiðandi heims undanfarin 9 ár. Dalvegi 6-8 201 Kópavogur Sími 535 3500 www.kraftvelar.is kraftvelar@kraftvelar.is

Við erum með hugann við það sem þú ert að gera

Okkar vinna snýst um að þín vinna gangi vel. Við leggjum okkur fram um að setja okkur vel inn í það sem þú ert að gera, VN ¯ ]P R\UU\T RHUUZRP LRRP OHUK[´RPU ® ®U\ Z[HY¥ QHMU ]LS VN ° ¬ ]P[\T ]P O]H Z[HY¥ NLUN\Y °[ ¬

HVÍTA HÚSIÐ / SÍA 11-1098

:[HYMZM¯SR ÑZSHUKZIHURH IÚY `¥Y ¬YH[\NHYL`UZS\ ® Q¯U\Z[\ við sjávarútveginn og hjá bankanum starfar stór hópur fólks með sérþekkingu á greininni. Þannig getum við ávallt tryggt fyrirtækjum í þessari undirstöðuatvinnugrein þjóðarinnar þá bankaþjónustu sem hún þarfnast.

Þekking sprettur af áhuga.

Ragnar Guðjónsson hefur starfað við fjármögnun sjávarútvegs í 40 ár. Ragnar er viðskiptastjóri í sjávarútvegsteymi Íslandsbanka.

Mars 2012

Sköpum frið um sjávarútveginn - það er allra hagur

útvegsblaðið

Þorskkvóti Færeyinga á Flæmska hattinum:

Línubátarnir fái heimildirnar Hjörtur Gíslason skrifar: hjortur@goggur.is

Krosseyri

Færeyingar eiga 2.200 tonna þorskkvóta á Flæmska hattinum og nú er í umræðunni þar, hvernig heimildirnar skuli nýttar. Lögþingsmaðurinn Alfred Olsen vill að línubátarnir fái kvótann og aflanum verði landað í Færeyjum til frekari vinnslu. Með því móti gagnist þessar heimildir færeyska samfélaginu best. Nú fá línubátarnir nokkurn fjárhagslegan stuðning, þegar þeir sækja á Flæmska hattinn ef þeir nýta sér ekki heimildir til veiða á heimslóðinni. Olsen segir að hann efist ekki um það að verði það niðurstaðan að línubátarnir fái kvótann, muni það leiða til endurnýjunar í flotanum. Skip sem frysti aflann um borð muni leysa af hólmi gömul og úrelt skip. Með því móti verði nýjungar leiddar inn í bæði veiðar og vinnslu og gæði hráefnisins aukist Hann gerir svo ráð fyrir að fiskurinn verði unninn frekar í færeyskum frystihúsum , en það leiði jafnframt til stöðugleika í vinnu og betri afkomu. Þessi kvóti geti veitt 20 til 25 manns stöðuga vinnu allt árið og honum fylgi jafnframt fleiri afleidd störf. Hann bendir einnig á að með því að vinna fiskinn áfram í landi, sé verið að vinna hann í þær afurðir, sem gefi mest af sér á heimsmarkaðnum, svo sem flök og saltfisk. Til þessa hafa frystitogarar veitt kvótann á Hattinum og flakað og fryst um borð. Nú hefur kvóti þeirra í Barentshafi verið aukinn með gagnkvæmum fiskveiðisamningum við Rússa. Á móti fá Rússar 50.000 tonn af kolmunna og 13.500 tonn af makríl í færeyskri lögsögu. Loks hafa þessir togarar kvóta í úthafskarfa á Reykjaneshrygg og munu væntanlega fá leyfi til að fiska makríl við Færeyjar. Þeir hafa því töluverð verkefni þrátt fyrir að fá ekki að veiða á Flæmska hattinum. „Tilgangurinn með því að láta línubátana fá kvótann á Flæmska hattinum er að hann nýtist sem best fyrir færeyska samfélagið, það er útgerðarmenn, áhafnir, frystihús, fiskverkafólk og tengda atvinnu. Auk þess að sveitarfélögin og ríkið fái meira út úr hverju kílói af kvótanum en hingað til,“ segir Olsen í grein á vefnum portal.fo.

» Nú hefur kvóti Færeyinga í Barentshafi verið aukinn með gagnkvæmum fiskveiðisamningum við Rússa. Á móti fá Rússar 50.000 tonn af kolmunna Mynd: Páll Steffansson/visitfaroeislands.com. og 13.500 tonn af makríl í færeyskri lögsögu.

Útflutningur frá Færeyjum árin 2010 og 2011 skipt á vöruflokka mælt í tonnum

2010

2011

Mismunur

Botnfiskur

63971

45683

-18288

-29%

Flatfiskur

4524

4242

-281

-6%

35889

46292

10400

29%

157650

178675

21026

13%

Skelfiskur

11195

8217

-2978

-27%

Annar fiskur

16535

12008

-4527

-27%

Fiskimjöl og fl.

42442

24109

18334

-43%

331205

319227

-12979

-4%

Eldisfiskur Uppsjávarfiskur

Samtals

Veruleg aukning í uppsjávarfiski Lítils háttar samdráttur varð í útflutningi sjávarafurða frá Færeyjum á síðasta ári. Mælt í verðmætum varð samdrátturinn 4%. Útflutningur á uppsjávarfiski og eldisfiski jókst á milli áranna 2010 og 2011, en töluverður samdráttur var í útflutningi á botnfiski og unnum fiskafurðum, þar með talið fiskimjöli samkvæmt upplýsingum frá Hagstofu Færeyja. Þessi samdráttur skýrist meðal annars af minni veiði, sérstaklega á þorski og ufsa. Mest varð aukningin í verðmætum útflutts uppsjávarfisks. Á síðasta ári skilaði þessi útflutningur 1,1 milljarði færeyskra króna, 24,5 milljörðum íslenskra króna, eða ríflega 400 milljónum króna meira en árið áður. Uppistaðan í þessari aukningu er makríll. Fiskeldi skilar einnig mun meiru en árið 2010. Aukningin í fyrra nam 4,5 milljörðum íslenskra króna, eða 15% og í magni

mælt var aukningin 29%. Þróunin í botnfiskinum er þveröfug. Þar nam samdrátturinn í verðmætum 4,5 milljörðum íslenskra króna eða 14%. Af einstökum tegundum varð mestur samdráttur í útflutningi á ufsa og afurðum úr honum. Loks varð töluverður samdráttur í útflutningi á fiskimjöli, mest vegna aukinnar notkunar þess í fiskeldi. Botnfiskur, uppsjávarfiskur og eldisfiskur skiluðu á síðasta ári samtals 89 milljörðum íslenskra króna, eða um 90% alls sjávarvöruútflutningsins. Heildarútflutningur á öllum vörum frá Færeyjum á síðasta ári nam samtals 120 milljörðum króna. Þar af skilaði útflutningur sjávarafurða alls 102,6 milljörðum íslenskra króna, eða 86%. Útflutningur á skipum nam 14 milljörðum króna og þrefaldaðist nærri frá árinu áður. Af öðrum varningi en skipum og sjávarafurðum var flutt út fyrir 374 milljónir króna.

Makríll... Ætlar þú ekki að gera eitthvað

við

Makrílinn? Þá þarftu að

Hafðu samband við

af viti

svellkælann!

okkur , við höfum lausnina!

Ísþykknisvélar

Tryggir gæðin alla leið!

Optim-Ice® ísþykknið getur orðið allt að 43% þykkt

BP - 120 Framleiðslusvið er frá 920 L/klst með 40% íshlutfalli til 2.210 L/klst með 10% íshlutfalli.

BP - 105 Framleiðslusvið er frá 230 L/klst með 40% íshlutfalli til 490 L/klst með 10% íshlutfalli. Framleiðslugeta: 14.5 kW/12.470 kcal/klst sem jafngildir 299.000 kcal/sólarhring.

Framleiðslugeta: 65.0 kW/55.900 kcal/klst sem jafngildir 1.341.000 kcal/sólarhring.

BP - 130

BP - 140

Framleiðslusvið er frá 1.380 L/klst með 40% íshlutfalli til 3.070 L/klst með 10% íshlutfalli.

Framleiðslusvið er frá 1.780 L/klst með 40% íshlutfalli til 3.650 L/klst með 10% íshlutfalli.

Framleiðslugeta: 90.0 kW/77.400 kcal/klst sem jafngildir 1.857.000 kcal/sólarhring.

Framleiðslugeta: 107.0 kW/92.000 kcal/klst sem jafngildir 2.208.000 kcal/sólarhring. Ísþykknisvélarnar eru til í fimm mismunandi útgáfum: B útgáfa er venjuleg vél, BP með innbyggðum forkæli, BPH þar sem H stendur fyrir Hydraulic (glussadrifin), BT er hönnuð fyrir hitabeltisnotkun, þar sem sjóhiti er allt að +32°C og BR þar sem R stendur fyrir Rekkakerfi.

OPTIMAR Iceland

Stangarhyl 6

110 Reykjavík

Sími 587 1300 |

Fax 587 1301

| www.optimar.is

Mars 2012

útvegsblaðið

Vottun byggð á ströngustu kröfum til fiskveiðistjórnunar:

Íslendingar riðu á vaðið Hjörtur Gíslason skrifar: hjortur@goggur.is

„Lykil skilaboðin til markaðarins eru að við byggjum á ströngustu alþjóðlegum kröfum, ströngustu kröfum sem gerðar eru til fiskveiðistjórnunar af nokkrum vottunaraðila. Þetta eru kröfur alþjóðasamfélagsins og ekki verið að grípa inn í markmiðasetningu lýðræðislega kjörinna stjórnvalda. Við erum aðeins að segja að þau þurfi að uppfylla hinar ströngu alþjóðlegu kröfur. Við erum með vönduðustu faggildingu sem völ er á, sem gerir vottunina mun öruggari en ella. Aðrir geta og eru að gera eins, Alaskamenn eru komnir vel af stað, Kanadamenn ætla með sumar af sínum veiðum inn í svona vottun og Ástralía og Nýja-Sjáland eru að skoða að fara þessa leið líka. Auk þess eru fleiri lönd á þessari leið. Þetta er mjög spennandi verkefni á heimsvísu, þetta er hvorki sér íslenskt verkefni, né svæðisbundið verkefni, en frumkvæðið er íslenskt,“ segir Kristján Þórarinsson, stofnvistfræðingur hjá LÍÚ, en hann hefur unnið að undirbúningi vottunar fiskveiða um langt skeið, bæði á vettvangi Matvæla- og landbúnaðarstofnunar Sameinuðu þjóðanna, FAO, og Fiskifélags Íslands. Ábyrgar fiskveiðar Með þessu er komin upp ný staða í vottun á fiskveiðum og fiskafurðum. Ísland reið á vaðið í desember 2010, þegar þorskveiðar Íslendingar voru vottaðar af írska vottunarfyrirtækinu Global Trust. Þetta er verkefni sem var sett af stað undir merkjum Fiskifélags Íslands og er nú hjá sjálfseignarstofnun undir nafninu Ábyrgar fiskveiðar. Staðallinn sem vottað er eftir byggist á tveimur skjölum eða samþykktum frá FAO, Matvæla og landbúnaðarstofnun Sameinuðu Þjóðanna, en Ísland hefur lengi tekið virkan þátt í starfi FAO. „Það fyrra er frá árinu 1995 og fjallar um siðareglur í ábyrgum fiskveiðum, FAO Code of Conduct for Responsible Fisheries. Það er grundvallar skjal, sem gífurleg vinna var lögð í. Að þessu komu fulltrúar frá aðildarríkjunum, atvinnugreininni, vísindasamfélaginu, umhverfisverndarsamtökum og öðrum. Þarna er samþykkt og skjalfest niðurstaða alþjóðasamfélagsins um það hvað telst að hafa góða stjórn á fiskveiðum. Lykillinn í því, þótt önnur atriði skipti líka miklu máli, er svokölluð varúðarnálgun við stjórn fiskveiða, þar sem sett eru ákveðin markmið og varúðarmörk við fiskveiðistjórnunina til að forðast áhættu við

» „Fyrirtæki sem vilja taka þátt í þessu starfi, þurfa að fá vottun á rekjanleika og fá leyfi til þátttöku hjá félaginu Ábyrgar fiskveiðar og greiða fyrir það ákveðið gjald. Síðan eru Ábyrgar fiskveiðar með samning við Íslandsstofu um markaðs- og kynningarmál.

nýtingu fiskistofnanna. Síðan komu Íslendingar töluvert við sögu á vettvangi FAO við að koma á fót leiðbeinandi reglum um umhverfismerkingar og vottun. Það er hitt skjalið sem staðallinn byggir á, en það er frá 2005 með viðauka frá 2009. Sú vinna hófst með svokölluðu sérfræðingasamráði á vegum FAO, sem var sérstaklega boðað til og skipað fulltrúum frá atvinnugreininni, stjórnvöldum, vísindasamfélaginu og umhverfisverndarsamtökum,“ segir Kristján, en hann gegndi formennsku í þeirri vinnu. Þrír megin þættir „Þarna koma fram strangar, alþjóðlegar, viðurkenndar og samþykktar kröfur um vandaða fiskveiðistjórnun. Þær snúa að þremur megin þáttum. Að öllu sem varðar rannsóknir, fiskveiðiráðgjöf, nýtingarstefnu og varúðarleið. Annar þátturinn er sjálf framkvæmd fiskveiðistjórnunarinnar, þar með talið eftirlit og stjórnun, sem hjá okkur er fyrst og fremst á verksviði Fiskistofu. Í þriðja lagi eru það svo aðferðirnar sem beitt er til að takmarka hættu á neikvæðum áhrifum á vistkerfið. Þessar vottunarleiðbeiningar eru grunnurinn að, ekki aðeins okkar verkefni, heldur einnig flestum verkefnum á þessu sviði, sem eru nokkur umhverfismerki úti í heimi.

Við höfum valið að nota þessi skjöl sem staðalinn fyrir vottunina, en þetta er jafnframt sá staðall sem stjórnvöld og aðrir þátttakendur í alþjóðasamfélaginu hafa orðið sammála um að geri miklar kröfur og þeir hafa undirgengist. Með því að setja þennan staðal, er stefnumörkunin innan þessa ramma á höndum stjórnvalda. Við erum aftur að spyrja spurningarinnar hvort stjórnvöld fari eftir því alþjóðlega fyrirkomulagi, sem þau hafa sjálf samþykkt. Það er enginn sem getur andmælt því að þetta er vandaðasti staðall sem til er um góða og ábyrga fiskveiðistjórnun, enda miðar öll fiskveiðistjórnun að þessum staðli í raun í dag. Raunverulegt val Sumir aðrir aðilar, sem eru með vottunarferli hafa svo verið að byggja á þessu og í sumum tilfellum eru menn að setja kröfur, sem í raun og veru hafa áhrif á markmiðasetningu stjórnvalda. Þá eru komnir til einkastaðlar, sem er stillt upp milli viðkomandi stjórnvalda og markaðarins. Þannig er gripið inn í stjórnun fiskveiða með því að viðkomandi aðili setur sín eigin viðmið og markmið,

sem hann getur síðan breytt eftir hendinni. Þannig geta markmið þess sem vottunina býður, verið önnur en lögmæt markmið stjórnvalda í sumum tilfellum. Þá eru farin að ráða markmið við vottunina sem eru í raun einkamarkmið tiltekinna hópa í samfélaginu. Þarna er á ferðinni ákveðin hætta, sem mönnum hefur mislíkað og ennfremur sú fákeppni, sem hefur ríkt í vottunarmálum. Við viljum tryggja að um raunverulegt val á vottunaraðilum og leiðum til vottunar sé að ræða. Hættan gæti verið sú að einn einkaaðili á grundvelli einkastaðals, sem hann þar að auki gæti breytt, geti tekið sér það vald, að ráða því hver getur selt fisk á alþjóðlegum mörkuðum og hver ekki. Þá væri alveg sama hvað okkur fyndist um slíkan aðila: þetta væri staða sem formsins vegna, þó ekki væri annað, væri ólíðandi. Ekki væri verjandi að taka þá áhættu að samþykkja slíkt fyrirkomulag. Við höfum í þessum málum gert ströngustu kröfur. Höfum valið það í uppsetningu þessa verkefnis. Við gerðum samning við Global Trust Certification ltd. á Írlandi, » Kristján Þórarinsson, stofnvistfræðingur hjá LÍÚ.

sem er faggilt vottunarstofa. Faggildingin er formleg á vegum faggildingaraðila sem starfar með alþjóðasamtökum faggildingarstofa og fer eftir ISO-staðli og gengur hún út á að tryggja að sá sem vottar sé að vinna málefnalega, faglega og kunni til verka. Hann sé í raun og veru að byggja sínar úttektir og síðan vottorð á þeim staðli, sem unnið er eftir. Hann sé að athuga rétta hluti á réttan hátt. Þannig passar faggildingaraðilinn algjörlega upp á að unnið sé réttilega og með trúverðugum hætti að vottuninni sjálfri. Þetta er samskonar fyrirkomulag og notað er við vottun á „Food Safety“ og „0rganic“ í Evrópu Þess má geta að Global Trust er eina vottunarstofan í heiminum sem fengið hefur slíka formlega faggildingu samkvæmt ISO staðli til vottunar ábyrgra fiskveiða. Einnig eru til svokallaðar ISEAL-leiðbeiningar, sem snúast aðallega um sjálfa staðlasetninguna. Mikil umræða hefur verið um þessi málefni, mest meðal fólks sem vinnur í virðiskeðju sjávarafurðanna og á mörkuðum. Þeir sem hafa gefið sér tíma til að kynna sér það, sem við erum að gera, eru mjög ánægðir með það og sú vitneskja er að breiðast út og viðbrögðin hafa verið mjög jákvæð.“ En hvernig fara fyrirtæki að því að nýta sér vottun? „Fyrirtæki sem vilja taka þátt í þessu starfi, þurfa að fá vottun á rekjanleika og fá leyfi til þátttöku hjá félaginu Ábyrgar fiskveiðar og greiða fyrir það ákveðið gjald. Síðan eru Ábyrgar fiskveiðar með samning við Íslandsstofu um markaðs- og kynningarmál. Íslandsstofa stendur líka nokkurn straum af þeim kostnaði, sem fylgir því að kynna merki og vottun út á við. Búið er að votta þorskveiðar við Ísland og í vottunarferlinu eru veiðar á ýsu, ufsa og gullkarfa. Rétt er að upplýsa að eftir að Ísland reið á vaðið ákváðu Alaskamenn að fara með sínar veiðar í samskonar vottun. Þorskveiðar Íslendinga voru fyrstar til að fá vottun og síðan þá eru Alaskamenn komnir með vottum á veiðar á fjórum fiskitegundum, Kyrrahafslaxi, alaskaufsa, lúðu og drunga (svartþorski). Ég legg áherslu á að við erum með einu vottunina sem er samkvæmt leiðbeiningum FAO, er framkvæmd af vottunaraðila með vandaða og formlega faggildingu byggða á ISOstöðlum og er auk þess sjálfkrafa í samræmi við þau sjónarmið sem ISEAL byggir á,“ segir Kristján Þórarinsson.

Vökvakerfislausnir Vökvadælur Vökvamótorar Stjórnbúnaður Danfoss hf

Skútuvogi 6 • 104 Reykjavík • Sími 510 4100 • www.danfoss.is

útvegsblaðið

Mars 2012

Fjölþætt átak í slysavörnum sjómanna á síðustu áratugum hefur leitt til fækkunar dauðaslysa á sjó:

Þyrlur bestu björgunartækin Hjörtur Gíslason skrifar:

Samkvæmt skýrslu rannsóknanefndar sjóslysa fyrir árin 1971 til 1986 höfðu á því tímabili farist 53 fiskiskip og með þeim 100 manns, þrír smábátar með þremur mönnun og sex flutningaskip með ellefu mönnum.

hjortur@goggur.is

Mikill árangur hefur náðst í slysavörnun til sjós undanfarin ár. Á síðasta ári fórst til dæmis enginn íslenskur sjómaður við skyldustörf og sömu sögu er að segja af árinu 2008. Þessi mikli árangur skýrist ekki af einum einstökum þætti heldur fjölþættu átaki mörg ár aftur í tímann. Slysavarnafélagið er reyndar þarna mjög framarlega í flokki, bæði vegna fyrirbyggjandi starfs eins og Slysavarnaskóla sjómanna og vegna frækilegra björgunarafreka björgunarsveitanna. Áætlun um öryggi sjófarenda var á sínum tíma ýtt úr vör, en þar eru aðgerðir fjölmargra aðila samtvinnaðar. Siglingastofnun Íslands fer með framkvæmd áætlunarinnar í samstarfi við verkefnisstjórn. Aðilar að verkefnisstjórn eru: Samgönguráðuneytið, Slysavarnarfélagið Landsbjörg, Landhelgisgæsla Íslands, Samband íslenskra kaupskipaútgerða, Landsamband íslenskra útvegsmanna, Landsamband íslenskra smábátaeiganda, Farmanna- og fiskimannasamband Íslands, Félag vélstjóra og málmtæknimanna og Sjómannasamband Íslands. Mikið fræðsluefni hefur komið frá þessari nefnd en helstu átaksverkefni eru menntun og þjálfun sjómanna, fræðsluefni og miðlun upplýsinga, öryggisstjórnun um borð í skipum, og Rannsókna og þróunarverkefni auk útgáfu ýmiskonar efnis á síðustu árum. En margt fleira kemur til og hefur Sigmar Þór Sveinbjörnsson, skipaskoðunarmaður hjá Siglingastofnun Íslands tekið saman yfirlit yfir þessa helstu þætti. Þar skipta mestu máli Landhelgisgæslan, þyrlubjörgunarsveit Varnarliðsins, átak í stöðugleika fiskiskipa, björgunarbúningar og vinnuflotbúningar, öryggi við netaspil, bætt öryggi hafna, losunar- og sjósetningarbúnaður björgunarbáta, Björgvinsbeltið, Markúsarnetið, Neyðarnótin Hjálp, Rannsóknarnefnd sjóslysa, ýmis annar björgunarbúnaður sem hefur verið lögleiddur og loks björgunarsveitirnar. Þyrlur hafa bjargað hundruðum úr sjávarháska Sigmar fer svo í samantekt sinni yfir fjölmarga atburði þar sem fyrrnefndir aðilar koma við sögu. Þar kemur fram að á árunum 1999 til 2008 björguðu þyrlur Gæslunnar 203 mönnum úr sjó, eða um 20 að meðaltali á ári. Hann nefnir meðal annars björgun 16 manns af Baldvin Þorsteinssyni á Meðallandssandi 2004 og björgun 39 sjómanna af þremur skipum á einni viku í mars 1997, 19 manns af Víkartindi við Þjórsárósa, 10 manns af Dísarfelli 100 mílur suðaustur af Hornafirði og 10 manns af Þorsteini GK við Krísuvíkurberg. Þyrlubjörgunarsveit Varnarliðsins var staðsett hér á landi í 35 ár. Á þeim tíma bjargaði hún 300 mannslífum. Samkvæmt skýrslu rannsóknanefndar sjóslysa fyrir árin 1971 til 1986 höfðu á því tímabili farist 53 fiskiskip og með þeim 100 manns, þrír smábátar með þremur mönnun og sex flutningaskip með ellefu mönnum. Í skýrslunni kom fram að minnsta kosti 31 bát hafði hvolft eða hann farið á hliðina. Orsakir þess að 13 bátar fórust lágu ekki fyrir en gera má ráð fyrir að einhverjum þeirra hafi hvolft eða þeir lagst á hliðina og

» Áætlun um öryggi sjófarenda var á sínum tíma ýtt úr vör, en þar eru aðgerðir fjölmargra aðila samtvinnaðar.

síðan sokkið. Af þessu má draga þá ályktun að stöðugleika bátanna hafi verið verulega ábótavant. Átak í stöðugleikamælingum Árið 1992 fór af stað átak í stöðugleika fiskiskipa með markvissum mælingum. Það hófst með stöðugleikamælingu allra minni þilfarsskipa á Vestfjörðum og í framahaldinu voru öll minni skip og síðan stærri stöðugleikamæld. Mikið af þessum skipum voru með mjög lélegan stöðugleika og varð árangur af þessum mælingum verulegur. Ýmist voru skipin lagfærð eða þau hreinlega úreld. Nú mega stöðugleikagögn skipa ekki vera eldri en tíu ára og þau verður að endurnýja, hafi verulegar breytingar verið gerðar á skipunum á því tímabili. Árið 1987 voru settar reglur um að í hverju skipi 12 metrar og lengra skyldi búið viðurkenndum björgunarbúningum fyrir alla um borð og má segja að í lok árs 1988 hafi þetta björgunartæki verið komið í öll skip. Hér var stigið stórt skref í að auka öryggi íslenskra sjómanna en sjómenn og áhugafólk um öryggismál sjómanna voru lengi búin að berjast fyrir því að fá björgunarbúninga lögleidda í skip. Strax á eftir setningu reglugerðarinnar sá Landssamband íslenskra útvegsmanna (LÍÚ) um að kaupa 3.400 björgunarbúninga frá Danmörku til að setja um borð í íslensk fiskiskip og gerðir voru samningar um kaup á 1.600 björgunarbúningum til viðbótar. Þetta var gert til að tryggja að sem bestir búningar yrðu valdir fyrir okkar sjómenn. Á sama tíma fór það í vöxt að sjómenn keyptu svokallaða vinnuflotbúninga sem þeir gátu verið í við vinnu á dekki. Fjölmörg dæmi eru um það að björgunarbúningar hafi bjargað lífi sjómanna. Þegar flutningaskipið Dísarfell fórst í mars 1997 var 10 mönnum af skipinu bjargað úr sjó eftir um tveggja tíma volk innan um gáma, brak og olíubrák. Í þessu tilfelli og fleirum er hægt að fullyrða að mennirnir hefðu ekki lifað af án björgunarbúninganna. Bætt öryggi í höfnum landsins Öryggisloki við netaspil, sem Sigmund Jóhannsson hannaði í kjölfar slyss var settur í alla netabáta og

útrýmdi hreinlega slíkum slysum. Bætt öryggi af ýmsu tagi í höfnum landsins hefur ennfremur leitt til

fækkunar slysa. Má þar nefna stiga, bjarghringi, krókstjaka, Markúsarnetið, Björgvinsbeltið, ljós á hafnar-

bökkum, girðingar, hlið og fleira. Siglingastofnun hefur nú eftirlit með því að reglum um öryggisbúnað sé fylgt. Samkvæmt skýrslum rannsóknarnefndar sjóslysa drukknaði 81 maður í höfnum landsins á árunum 1964 til 1991 0g 104 slösuðust við að fara að eða frá skipi á sama tíma. Sjálfvirkur losunarbúnaður björgunarbáta hefur sannarlega bjargað mörgum mannslífum og má þar nefna Sigmundsgálgann og Olsengálgann. Björgvinsbeltið og Markúsarnetið hafa verið notuð við björgun fjölmarga úr sjó og einnig má hér minna á Neyðarnótina Hjálp sem er nýjasta tækið til að ná mönnum úr sjó. Þáttur björgunarsveitanna er þá ótalinn, en þær eru sérstakur kafli í sögunni.

Mars 2012

útvegsblaðið

Í fararboddi framfara í sjávarútvegi á síðustu öld. Hundrað ára saga Fiskifélags Íslands gefin út:

Áhrifamesta félag í atvinnusögunni Fiskifélag Íslands var á síðustu öld eitthvert áhrifamesta félag í atvinnusögu landsins. Það mótaði stjórnun fiskveiða, það annaðist fræðslu á sviði sjávarútvegs og sá um öflun upplýsinga um veiðar og vinnslu og úrvinnslu þeirra. Félagið var í forystu fyrir flest þau framfara spor sem stigin voru í sjávarútveginum á fyrri hluta síðustu aldar og tók þátt í alþjóðlegum samningum um sjávarútveg, viðskipti með sjávarafurðir og kom við sögu við allar útfærslur á fiskveiðilögsögu landsins. Það mótaði einnig upphaf hafrannsókna við landið og annarra rannsókna á svið sjávarútvegs. Í lok síðasta árs kom út 100 ára saga félagsins, Undir straumhvörfum. Höfundar verksins eru Hjörtur Gíslason, blaðamaður og Jón Hjaltason, sagnfræðingur. Þeir skiptu með sér verkum, Hjörtur fjallaði um seinni 50 árin í sögu félagsins og Jón aðdragandann að stofnun og fyrri 50 árin. Eins og ráðuneyti, en ráðherrann skorti „Fiskifélag Íslands var stofnað hinn 20. febrúar 1911 til að knýja fram hagsmunamál sjávarútvegsins og má heita að lengi vel hafi ekkert ver- ur liðsmaður eða dropinn sem holar ið framkvæmt í þeim málum án þess steininn. Því er víða komið við í fráburstagerd_3x20.pdf 09:14 að félagið hefði þar hönd í bagga,1ým-17.2.2012 sögninni. Til dæmis segir frá upphafi ist sem hinn stóri gerandi, óbreytt- landhelgisgæslu við Ísland, björgun-

Það sinnti fisksölumálum á erlendri grundu, reyndi að tryggja bátaflotanum olíu á stríðstímum, studdi að fiskeldi, ráðlagði um skipasmíðar og stjórnaði hernaði gegn háhyrningum, svo eitthvað sé talið.

armálum sjómanna og hvernig félagið fékk sjómenn til að hirða karfann – en hann var lengi í þeirra augum hin óþarfasta lífvera jarðarinnar.

Smíðum allar mögulegar lausnir af burstum í flestar gerðir véla

Burstagerð í 80 ár

» Höfundar verksins Hjörtur Gíslason og Jón Hjaltason. Kristján Loftsson, formaður stjórnar Fiskifélags Íslands, er á milli þeirra.

Ýkjulaust má fullyrða að ekkert félag í sögu þessa lands hefur haft önnur eins áhrif og Fiskifélag Íslands. Um tíma, reyndar alllangt árabil, var það nánast eins og ráðuneyti nema ráðherrann skorti. Þingmenn leituðu til þess og starfsmenn félagsins fóru utan beinlínis í erindum er ráðuneytismenn sinna í dag. Þessi staðreynd verður afar ljós við lestur Sögu Fiskifélags Íslands,“ segir Jón Hjaltason. „Af beinhörðum málum má benda á að Slysavarnafélag Íslands var beinlínis stofnað fyrir atbeina Fiskifélagsins. Félagið reri að því öllum árum að koma á fót landhelgisgæslu og styrkti með beinum fjárframlögum fyrsta strandvarnabátinn, Ágúst, sem sumarið 1913 var gerður út til að verja Faxaflóa. Það sinnti fisksölumálum á erlendri grundu, reyndi að tryggja bátaflotanum olíu á stríðstímum, studdi að fiskeldi, ráðlagði um skipasmíðar og stjórnaði hernaði gegn háhyrningum, svo eitthvað sé talið. Iðnbyltingin á Íslandi fékk framgöngu meðal annars með hjálp erindreka félagsins er fóru um allt land að kenna mönnum að fara með mótora í bátum. Félagið gekkst líka fyrir mótornámskeiðum, sem mátti allt eins kalla skóla, þar sem menn fengu hin minni og hin meiri réttindi. Bátafloti landsmanna átti einfaldlega allt sitt undir þessum námskeiðum. Og úr því minnst er á iðnbyltingu. Rannsóknastofa félagsins var brautryðjandi en 1965 varð hún einn aðalstofninn í Rannsóknastofu fiskiðnaðarins. Ekki má heldur gleyma Ægi, tímariti félags, er fór um allt land troðinn fróðleik um nýja tíma. Menntun og framkvæmdir, var það sem Fiskifélagið stóð fyrir.“ Samþykkt fiskiþings réði úrslitum um kvótakerfið „Æði margt merkilegt kemur til kasta Fiskifélags Íslands á síðari hluta sögu þess. Má þar nefna útfærslur landhelginnar og ýmis alþjóðleg samskipti. En án þess að lítið sé gert úr einstökum málefnum, mun þó upptaka kvótakerfisins, vera stærsta málið. Samþykkt var á fiskiþingi haustið 1983 að taka upp

kvótakerfi við stjórnun fiskveiða til eins árs til reynslu. Aðdragandinn var í raun töluverður en áður hafi verið tekið upp kvótakerfi við stjórnun veiða á loðnu og síld. Á þessum fyrstu árum níunda áratugarins blasti við einkennilega döpur mynd af afkomu sjávarútvegsins. Eftir mörg nokkuð góð aflaár og metafla af þorski, 461.000 tonn árið 1981, hallar hratt undan fæti. Sjávarútvegurinn er rekinn með bullandi tapi með tilheyrandi gengisfellingum, sem bæta stöðu atvinnugreinarinnar tímabundið en rýra lífskjör í landinu til lengri tíma. Þorskstofninn lætur svo undan vegna mikillar veiði og á árinu 1983 fer þorskaflinn undir 300.000 tonn og fiskifræðingar leggja til 200.000 tonna afla á árinu 1984. Fiskiskipaflotinn hefur stækkað mikið frá byrjun áttunda áratugarins, þegar skuttogaravæðingin hófst og eru skuttogarar á þessum tíma orðnir ríflega 100. Afkastagetan er því mikil, langt umfram það sem þarf til að sækja 200.000 tonn af þorski. Frumkvæði að fiskveiðistjórnun byggðri á kvótakerfi kemur frá fjórðungsþingi fiskideildanna á Austfjörðum 1981. Aðrir landshlutar fylgja Austfirðingum ekki að máli og það gera helstu hagsmunasamtök sjávarútvegsins heldur ekki. Hugmynd Austfirðinganna vex þó smám saman fiskur um hrygg og þegar fiskveiðistjórnunin virðist komin í blindgötu haustið 1983 verður kvótakerfið ofan á eftir miklar umræður. Menn standa þá frammi fyrir því að þurfa að laga afkastagetu flotans að minnsta leyfilegum þorskafla um langt skeið. Úrelding fiskiskipa er nauðsynleg samfara mikilli hagræðingu. Kostirnir eru þeir í stórum dráttum að hið opinbera kosti úreldinguna eins og tíðkast í öðrum Evrópulöndum, eða láta útveginn sjálfan sjá um hana á eigin kostnað. Það er gert með því að úthluta veiðiheimildum á einstaka báta og skip og hafa þær framseljanlegar, þannig að þeir sem lítið fá í sinn hluta eða vilja hverfa úr útgerð af ýmsum ástæðum, geti selt hinum heimildir sínar og komist út úr greininni með einhverja fjármuni til að koma undir sig fótunum í öðru atvinnugreinum. Þannig næst nauðsynleg hagræðing og aðlögun að minni þorskafla án þess að hið opinbera þurfi að kosta til þess einhverjum fjármunum. Jafnframt verði dregið úr hættunni á of mikillisókn í þorskstofninn. Fiskiþing samþykkir sem sagt með 26 atkvæðum gegn 3 að leggja til við stjórnvöld að fiskveiðum verði stjórnað með kvótakerfi til eins árs til reynslu á árinu 1984. Fiskiþing er þverskurður af sjávarútveginum og því má segja að það séu skilaboð frá atvinnugreininni í heild að þessi leið skuli farin við fiskveiðistjórnun næsta árið. Alþingi samþykkir svo kvótakerfið í kjölfarið, en líklegt má telja að svo hefði ekki orðið, hefði samþykkt Fiskiþings ekki legið fyrir,“ segir Hjörtur Gíslason.

útvegsblaðið

Mars 2012

Viðhald & búnaður skipa

Lögbundin skipaskoðun tekur til fjölmargra þátta:

350 atriði skoðuð í hvert sinn Hjörtur Gíslason skrifar: hjortur@goggur.is

Skipaskoðun er regluleg og lögbundin á Íslandi. Kröfurnar taka mið af alþjóðlegum reglum um öryggi, sjóhæfi og aðbúnað. Haffæriskírteini fá engin skip, sem ekki uppfylla þær kröfur sem til þeirra eru gerðar. Skoðunin er að grunni til þrenns konar, bolskoðun, búnaðarskoðun og vélskoðun. Í hverri þessara skoðana eru tugir atriða sem lúta að öryggismálun skipanna kannaðir, samkvæmt skoðunarskýrslum fyrir hvern flokk. Samtals eru um 350 atriði skoðuð. Búnaðarskoðun er gerð á öllum skipum á hverju ári og er farið yfir allt sem er á svokallaðri búnaðarskoðunarskýrslu. Þar er farið yfir um 140 atriði sem skipt er niður í flokka eftir búnaði. Flokkarnir eru björgunar- og öryggisbúnaður, skipsskjöl, vottorð og bækur, siglingabúnaður, frágangur og öryggisbúnaður, lúgur, legufæri, aðgengi og fleira, kranar, vindur og vélbúnaður, stýrishús,

lokunar- og austurbúnaður og loks íbúðir, vinnusvæði og íverusvæði. Sé litið nánar á þætti sem lúta að öryggi og björgunarbúnaði er farið yfir ástand björgunarbáta og losunarbúnað þeirra. Björgunarbúningar eru yfirfarnir, reykköfunartæki, slökkvibúningar, slökkvitæki, flugeldar og línubyssur. Segja má að öll atriði stór og smá séu skoðuð og ástand þeirra metið. Það tekur 3 til 4 tíma að gera búnaðarskoðun á meðal stóru skipi. Vélskoðun er gerð á tveggja ára fresti og þá er sömuleiðis farið yfir allt á vélskoðunarskýrslunni, en þar eru tæplega 150 atriði skoðuð. Þar eru helstu þættirnir vélbúnaður, gangsetning, eldsneytisbúnaður, loftrásir, sjó- og austurbúnaður, eldvarnir, hjálparvélar, rafbúnaður, kælikerfi, varahlutir og annar búnaður. Öll þessi atriði snúast um öryggi í einhverri mynd og athyglivert er að gerðar eru kröfur um að ákveðnir varahlutir séu til staðar. Bolskoðun er sömu leiðis á tveggja ára fresti, tréskip á hverju

ári, og þarf þá skipið að fara í slipp, þar sem þá eru m.a. skoðaðir botnlokar og síðulokar, tankar og á fjögurra ára fresti eru skip þykktarmæld og skoðaðar akkeriskeðjur og búnaður honum tengdur. Í reglulegri bolskoðun eru 60 atriði skoðuð og yfirfarin, bæði utan borðs og innan. Í skoðunarskýrslunum er dálkur fyrir dæmingu eða athugasemdir tölusettur frá 0 upp í 3. 0 merkir að engar athugasemdir séu gerðar. 1 að málið sé ekki alvarlegt og eiganda skipsins treyst til að kippa því í liðinn. 2 merkir svo að athugasemdir séu nokkuð alvarlegar, en gefnir allt að þrír mánuðir til endurbóta og þarf þá að skoða viðkomandi atriði að nýju. Nokkur atriði í skoðuninni eru merkt með * og er þá tími til úrbóta mun styttri, eða einn mánuður í fiskiskipum og aðeins vika í farþegaskipum. Loks fá skip ekki haffæriskírteini sé gerð athugasemd í dálknum, sem merktur er 3, fyrr en bætt hefur verið úr því sem fundið var að og þarf þá að endurskoða viðkomandi atriði.

ÖLL ÞJÓNUSTA Á EINUM STAÐ Slippurinn Akureyri ehf.

Naustatanga 2

600 Akureyri

Sími (+354) 460 2900

www.slipp.is

Mars 2012

útvegsblaðið

KYNNING

Þjónustunet Olís tekur mið af þörfum íslensks sjávarútvegs:

Þjónusta í öllum helstu höfnum landsins Olíuverzlun Íslands hf. var stofnuð 3. október 1927. Frá þeim tíma hefur rekstur félagsins verið samofinn útgerðarsögu landsins og félagið þróast í takt við nútímakröfur íslensks sjávarútvegs. „Okkar þjónustunet hefur tekið mið af þörfum sjávarútvegsins á hverjum tíma. Stefna fyrirtækisins er að bjóða viðskiptavinum góðar og samkeppnishæfar vörur á samkeppnishæfu verði, ásamt sveigjanlegu sölu- og þjónustukerfi um allt land. Alls eru útsölustaðir félagsins á rúmlega 60 stöðum á landinu og starfsmenn þess eru um 400 tals» Jón Ólafur ins,“ segir Jón Halldórsson. Ólafur Halldórsson, framkvæmdastjóri sölusviðs Olís. Að hans sögn veitir Olís alhliða þjónustu við allt frá eldsneyti og upp í veiðarfæri. „Það sem gerir þetta mögulegt er útibúastarfsemi félagsins, en við erum með verslanir eða útibú í öllum helstu höfnum landsins.“ Útgerðarvörudeild Olís Vöruúrval Olís nær yfir flest sem snýr að veiðarfærum og rekstrarvörum, hvort heldur til tog-, línueða netaveiða. Einnig leggur fyrirtækið áherslu á þjónustu við hafnir, bæjarfélög, verktaka og einstaklinga.

„Útgerðarvörudeild okkar býður viðskiptavinum heildarlausnir í veiðarfærum frá virtum framleiðendum á samkeppnishæfu verði, persónulega þjónustu og sérfræðiráðgjöf. Lögð er áhersla á að eiga alltaf á lager helstu vörur sem í boði eru, ásamt því að starfsmenn deildarinnar aðstoða viðskiptavini við að útvega sérpantanir,“ segir Jón. „Af öðrum vöruflokkum útgerðarvörudeildarinnar má nefna keðjur, tog- og snurpuvíra, innslu- og kranavíra, toghlera, ýmsar gerðir af netum og línum, blakkir, hnífa, fjölbreytt úrval af sjó- og vinnufatnaði, ásamt öryggis- og björgunarbúnaði, en auk þess þybbur, slöngur, keðjur og lása fyrir hafnarmannvirki.“ Jón segir að starfsmenn útgerðarvörudeildar Olís séu einnig til taks við hönnun og gerð hvers kyns hífingarbúnaðar og að á víraverkstæði fyrirtækisins sé veitt öll almenn þjónusta á vírum, keðjum og þrykkingu á stroffum. Jafnframt annast starfsmenn deildarinnar eftirlit og ráðgjöf varðandi ástand víra og búnaðar í krönum, spilum og verksmiðjum. „Síðan erum við einnig að þjónusta fjölmörg netaverkstæði með því að útvega þeim ýmis grunnefni og búnað sem veiðarfæraframleiðendur á Íslandi þurfa.“ Fyrirtækjaþjónusta og útibúastarfsemi Eldsneytis- og smurolíudeild Olís sérhæfir sig í sölu á eldsneyti og smurolíu. Þessar vörur uppfylla

allar ströngustu alþjóðakröfur og staðla og starfsmenn sviðsins eru sérhæfðir vélfræðingar sem veita viðskiptavinum persónulega sérfræðiráðgjöf um notkun, meðhöndlun og rannsóknir á vörunum. „Við bjóðum viðskiptavinum okkar smurolíurannsóknir í gegnum alþjóðlegt þjónustunet Chevron og British Petroleum. Sýnin eru send á rannsóknarstofur þar sem þau eru rannsökuð af sérfræðingum og niðurstaðan send í formi skýrslu til notenda,“ segir Jón og bætir við að Fjölver ehf. framkvæmi olíurannsóknir fyrir Olís hér á landi. Útibú Olís eru staðsett í öllum helstu þéttbýliskjörnum landsins og sjá viðskiptavinum fyrirtækisins fyrir ýmsum rekstrarvörum, auk ráðgjafar og fjölþættrar þjónustu. Olíupantanir eru afgreiddar af dótturfyrirtækinu Olíudreifingu ehf. Olís rekur einnig rekstrarvörudeild sem sérhæfir sig í sölu á alls kyns hreinsi-, sóthreinsi- og viðhaldsefnum, auk annarra rekstrarvara eins og hreinlætispappír, hreinlætisáhalda, einnota vara o.s.frv. Enn fremur má nefna sölu á efnavörum, verkfærum, rafsuðuvélum, rafgeymum, gas- og bílavörum í miklu úrvali. „Olís hefur lengi lagt áherslu á hreinsi- og sótthreinsiefni fyrir fisk- og kjötvinnslur auk annarrar matvælavinnslu sem smám saman hefur þróast í breitt úrval hreinlætis- og viðhaldsvara til flestra nota. Starfsmenn rekstrarvörudeildarinnar bjóða heildarlausnir og veita

alhliða ráðgjöf varðandi hreinlæti í matvælaiðnaði, gerð þrifaáætlana, eftirlit með þrifum, val á tækjum, gæðaeftirlit, o.s.frv.“ Eins og sjá má af þessari upptalningu spannar vöruúrval Ólís margs konar starfsemi og þjónustu sem sniðin eru að íslenskum sjávarútvegi. „Því kjósa margir Olís sem aðalbirgja,“ segir Jón. Stefna Olís að standa vörð um náttúru landsins Að sögn Jóns hefur Olís um árabil lagt ríka áherslu á stuðning við samfélagsmál og frá árinu 1992 hefur félagið unnið skipulega að umhverfis- og uppgræðslumálum. „Það er stefna fyrirtækisins að standa vörð um náttúru Íslands. Baráttan hefur ekki eingöngu fal-

ist í styrkjum til hinna ýmsu málefna á sviði náttúruverndar heldur einnig í daglegri starfsemi og þjónustu fyrirtækisins. Með það markmið að leiðarljósi var gefin út umhverfisstefna fyrir starfsemi félagins á 70 ára afmæli þess árið 1997.“ Með umhverfisstefnu sinni vill Olís stuðla að því að hver kynslóð skili landinu og auðlindum þess í betra horfi til þeirrar næstu. „Meðferð Olís á söluvörum, förgun úrgangsefna, endurnýtingu umbúða, vöruþróun, byggingu mannvirkja og vali á rekstrarvörum tekur ætíð mið af umhverfisvernd. Olís leggur einnig kapp á góðan aðbúnað og umhverfi starfsmanna til að tryggja öryggi, heilbrigði og vellíðan þeirra,“ segir Jón að lokum.

útvegsblaðið

Mars 2012

FISKISKIPASTÓLLINN EFTIR LANDSVÆÐUM OG G

Viðhald & búnaður skipa

Alþjóðasiglingamálastofnunin vill búa öll skip búnaði til björgunar úr sjó: Nú er í tísku að tala um vistvænar veiðar og þá helst veiðar á línu. Ef það verður orkunotkunin sem kemur til með að stýra fiskveiðunum, þá gæti maður ætlað að veiðarnar þróuðust yfir í línu, neta eða snurvoðaveiðar, en ljóst að netaveiðar eru langódýrastar og síðan veiðar í snurvoð.

ÁR OG MEÐALALDUR

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Höfuðborgarsvæði

Suðurnes

Vesturland

Búnaði margra skipa ábótavant Hjörtur Gíslason skrifar: hjortur@goggur.is

Samþykkt hefur verið tillaga þess efnis frá Íslandi, Ástralíu, Bretlandi, Nýja Sjálandi, Papua Guineu og alþjóðasamtökum sjóbjörgunarfélaga, IMRF, að öll skip sem falla undir ákvæði alþjóðasamþykktar um öryggi mannslífa á hafinu , svonefndar SOLAS-samþykktir, skuli vera þannig útbúin að áhafnir þeirra geti með skipulögðum hætti bjargað skipreka mönnum úr sjó. Þetta var samþykkt á fundi þeirrar undirnefndar Alþjóðasiglingamálastofnunarinnar IMO, sem fjallar um hönnun og búnað skipa. Þess eru dæmi að skip hafa siglt fram á eða komið til aðstoðar skipreka mönnun á hafi úti, en hafi engan búnað um borð sem sérstaklega er ætlaður til þess að bjarga þessum mönnum um borð í skipin, eða fyrirfram ákveðnar aðgerðaráætlanir til að fara eftir í slíkum tilvikum. Mörg dæmi eru því um að ekki hafi tekist sem skyldi að bjarga fólki í sjó um borð í skip sökum þess að skipin eru borðhá, hafa ekki þá stjórnhæfni að auðvelt sé að ná til þeirra sem eru á reki í sjónum og sökum þess að engar æfingar eru haldnar í þeim tilgangi að þjálfa viðbrögð og búnað til nota við slíkar aðgerðir. Frá þessu er greint á heimasíðu Siglingastofnunar. Ísland hefur ásamt Ástralíu og Þýskalandi um nokkurt skeið lagt fram tillögur um þetta efni í viðkomandi undirnefnd, þar sem gert er ráð fyrir að skip séu búin einhverjum þeim búnaði sem gerir mögulegt að bjarga skipreka fólki úr sjó. Þessar tillögur byggja meðal annars á þeim árangri sem náðst hefur á hafsvæðinu við Ísland við björgun manna úr sjó með notkun björgunarneta, en í dag er gerð krafa um slíkan búnað í öllum íslenskum fiskiskipum sem eru lengri en 15 metrar. Um þessar til-

Hér áður fyrr var það þumalputtaregla að ný skip þyrftu að ná jafnmiklu aflaverðmæti á ári fyrstu árin og skipið kostaði. Frystitogararnir hér á landi eru ekki að fiska fyrir þrjá milljarða á ári og eru líklega flestir eða allir undir tveimur milljörðum. Ísfisktogararnir eru svo líklega flestir undir einum milljarði í aflaverðmæti. Ég tel að skipin séu orðin of dýr, en nýju skipin í dag eru hreinlega pökkuð af búnaði. Það eru alveg endalausar kröfur hér heima. Síðustu þrjú skipin, sem ég hef teiknað eru fyrir fyrirtæki í Bangladesh. Þar sér maður hinn endann á dæminu, en þar má helst enginn búnaður vera um borð, enda kostar 40 metra togari eins og þeir vilja hann einungis brot af því sem við erum að borga fyrir skipin okkar. Þarna mætti kannski fara einhverja millileið. Þá er líka eitt sem menn þurfa að átta sig á, að fari sjávarútvegurinn að fjárfesta á ný, verður það væntanlega í skipum, sem ekki verða smíðuð hér heima, heldur úti í heimi, líklega mest í Kína eða Póllandi. Hér heima er engin aðstaða lengur til að smíða alvöru skip. Því myndi fjárfesting af þessu tagi litlu » Gert er ráð fyrir að skip séu búin einhverjum þeim búnaði sem gerir skipta fyrir íslensk atvinnulíf og mögulegt að bjarga skipreka fólki úr sjó. hagvöxt hér á landi. Nú er stöðugt talað um að útgerðin haldi að sér lögur náðist ekki fullnægjandi sam- fundinum lögð fram málamiðlunarhöndunum í fjárfestingum vegna staða. tillaga sem hugsuð var sem síðasta óvissunnar um kvótakerfið, en Undir forustu Ástralíu var á tilraun til þess að ná samstöðu um

orðalag ákvæðis sem yrði hluti SOLVestfirðir 18 mælt AS samþykktarinnar, þar sem væri fyrir um að skip skuli búin aðNorðurland vestra 18 gerðaráætlun og þeim búnaði í samræmi við áætlun Norðurland eystra sem fullnægjandi 20 getur talist og nota má til að ná skipAusturland 17 tillaga reka mönnum um borð. Sú var samþykkt og verður lögð fyrir Suðurland 23 næsta fund siglingaöryggisnefndar IMO til endanlegrar samþykktar.

Þessar 18 tillögur 18 byggja 19 meðal annars á þeim 17 18 19 18 árangri sem náðst hefur á 20 20 20 20 hafsvæðinu við Ísland við 18 18 19 20 björgun manna úr sjó með 24 24 24 24 notkun björgunarneta. 18

Fjöldi skipa hvers árs er miðaður við 31. desember. Að auki eru 4 hvalveiðiskip skráð á höfuðborgarsvæðinu.

það er fleira sem kemur til. Hlutur áhafnar í tekjum útgerðarinnar er mjög hár. Það sem fer til skipta er of hátt hlutfall en tæknibreytingar síðustu ára hafa dregið verulega úr þeim fjölda, sem þarf um borð hverju sinni. Ef horft er til nótaveiðiflotans og hann borinn saman við norska flotann, eru þar mun færri um borð og 10% minna af aflaverðmæti rennur til sjómanna,

sem hafa það þó mjög gott hver og einn. Færri menn bera jafnmikið eða meira frá borði og það gerir útgerðin líka. Sé litið á fullvinnsluskipin fara um 40% til skipta og það segja sumir að sé einfaldlega of mikið. Þessi staðreynd hefur væntanlega líka áhrif á áhuga útgerðarinnar á því að endurnýja skipin og á þessum málum verður að taka,“ segir Sævar Birgisson.

Aldurinn afstæ Niðurstaðan a kannski einfald nýjun ráðist a verkandi þáttu ákveðnum. Auð urnýja ónýt sk vissu viðhaldi á um búnaði er h í áratugi eins o RE og Víkingi A skipum. Þannig benda á einhve skipi, þegar en Hvort meðalald eða 25 ár, skipt máli. Kannski fiskiskipa sé af ar fiskiskipateg togararnir, eru í hönnun, þróu að endurnýjuna en í öðrum flok bæði við fryst Eins og Sævar inn í flestum ti all. Þar hefur g ið breytt til lín við haldið. Þarn

MEÐALALD » Frosti hefur verið seldur til Vancouver í Kanada, en þar fer hann á bolfiskveiðar. Sömu aðilar keyptu Geira Péturs frá Húsavík.

Frosti í klössun fyrir sölu til Kanada Þokkalegt hefur verið að gera hjá Slippnum á Akureyri upp á síðkastið. Verkefnin eru fyrst og fremst málun og tilfallandi viðhald. Í síðustu viku var verið að ljúka við niðursetningu á heilfrystibúnaði fyrir bolfisk í togarann Norma Mary, sem er í eigu dótturfyrirtækis Samherja í Englandi. Frosti frá Grenivík er uppi í sleðanum ásamt Heru frá Húsavík og Mánaberg er nýkomið í þriggja vikna verkefni. Frosti hefur verið seldur til Vancouver í Kanada, en þar fer hann á bolfiskveiðar. Sömu aðilar keyptu fyrir nokkrum árum Geira Péturs frá Húsavík. Sigtryggur Guðlaugsson, verkefnastjóri hjá Slippnum, segir að rólegt hafi verið fyrr í vetur og það hafi í raun verið fyrsta daufa tímabilið hjá þeim í langan tíma. Nú sé vel bókað fram á sumar, en nokkuð sé um að útgerðir séu að færa slipptökur fram á vorið vegna loðnuveiða. Verkefnastaðan sé því bara nokkuð góð.

0 til 10 10 til 24

24 til 50

50 til 100

100 til 150 150 til 200 200 til 300 300 til 500 >500 Samtals

Mars 2012

Viðhald & búnaður skipa

útvegsblaðið

Nóg að gera um þessar mundir hjá Skipavík í Stykkishólmi:

Þrír bátar uppi og tveir í húsi Hjörtur Gíslason skrifar: hjortur@goggur.is

„Það er nóg um að vera hjá okkur í Skipavík núna. Veturinn hefur verið mjög góður og mikið bókað af verkefnum fyrir sumarið,“ segir Sævar Harðarson, framkvæmdastjóri Skipavíkur í Stykkishólmi. „Við höfum verið með báta uppi í allan vetur, en venjulega er tíminn frá því í nóvember og fram í mars frekar daufur. Svo hefur ekki verið núna. Núna erum við með þrjá báta uppi og tvo inni í húsi, en það eru Brimrún og Tálkni BA. Við erum að taka ríflega 40 báta upp á ári.“ Skipavík getur tekið upp skip allt að 450 þungatonn og um 40 metra í lengd og inni í hús geta þeir tekið skip upp að 27 metrum að lengd. Fyrir rúmlega tíu árum var farið út í almenna byggingastarfsemi og fleira á því sviði. Meðal annars er Skipavík með töluverð föst verkefni fyrir Álverið á Grundartanga. Sævar segir að það sé helst vandamál núna að fá járniðnaðarmenn til starfa. Því miður hafi á tímabili útskrifast mjög lítið af járniðnaðarmönnum og það segi vissulega til sín. Fyrirtækið tekur til viðgerðar og viðhalds báta af öllum stærðum og gerðum upp að áðurgreindum stærðarmörkum og Sævar segir að þeir finni aðeins fyrir því að menn hugi að viðhaldinu í hrygningarstoppinu í byrjun apríl, en reyndar falli páskarnir með öllum sínum frídögum inn í það. Hann segir að lítið komi til þeirra af verkefnum vegna strandveiðanna þótt töluverður fjöldi báta sé gerður

út á þær við Breiðafjörðinn. Afkoman af þeim veiðum gefi ekki mikið svigrúm til endurbóta og yfirleitt

dundi menn sjálfir við bátana sína í því kerfi. „Annars er bara nokkuð bjart yfir

þessu og heldur líflegra en verið hefur á þessum árstíma og útlitið framundan gott,“ segir Sævar Harðarson.

» Brimrún og Tálkni til viðhalds í húsi Skipavíkur. „Við erum að taka ríflega 40 báta upp á ári.“

KYNNING

Ísmar fagnar 30 ára starfsafmæli á þessu ári - leiðandi á sínu sviði:

Vaxandi notkun hitamyndavéla um borð í skipum Ísmar hefur langa reynslu í þjónustu við sjávarútveginn og hefur verið í fararbroddi með nýjungar bæði til sjós og lands. Fyrirtækið var stofnað árið 1982 og á því 30 ára afmæli á þessu ári. Hjá Ísmar starfa 8 starfsmenn sem allir hafa langa reynslu í þjónustu við sjávarútveginn. Ein athyglisverðasta nýjungin sem komið hefur fram síðustu ár er búnaður sem byggir á hitamyndavélatækni sem gerir sjómönnum kleift að sjá jafn vel í myrkri og birtu. „Þessi tækni hefur verið að ryðja sér til rúms um borð í öllum gerðum skipa undanfarið, hvort heldur er sem öryggis- og siglingatæki, eða til notkunar við fyrirbyggjandi viðhald,“ segir Jón Tryggvi Helgason, framkvæmdastjóri Ísmar. Með umboð fyrir FLIR Ísmar er með umboð fyrir FLIR sem er fyrirtækið sem þróaði þessa tækni og framleiðir hitamyndavélar til hvers konar nota. Nokkur ár eru síðan fyrstu hitamyndavélarnar voru seldar hérlendis af Ísmar og smám saman hefur notagildi þessarar tækni orðið skipstjórnar- og útgerðarmönnum ljós. „Talsverður hluti flotans er nú kominn með þennan búnað og hafa mörg af okkar öflugustu fyrirtækjum kosið að búa skip sín FLIR búnaði, hvort heldur er í brú eða vélarrúmi. Nefna má sem dæmi;

sjónum, svo ekki sé talað um ís, minni báta og reköld. Eða eins og Guðmundur Bjarnason, skipstjóri á Árna Friðrikssyni, segir: „Get ekki hugsað mér að vera án hitamyndavélarinnar þar sem straumskil og jafnvel pönnuköku-ís sést svo greinilega að siglingin verður leikur einn í kolniða myrkri þar sem íshröngl sést vel, sem það gerir ekki í ratsjá.“ Búnaðurinn hefur margvísleg not á landi „Einnig eru margvísleg not fyrir hitamyndavélar á landi og sem dæmi þá eru FLIR hitamyndavélar notaðar innan fiskvinnslunnar, stóriðjunnar, pípulagningafyrirtækja, rafmagnsfyrirtækja, tryggingafélaga, orkufyrirtækja og víðar. Mikil þekking hefur byggst upp hjá Ísmar á þessari tækni síðan fyrirtækið hóf sölu á slíkum búnaði og við bjóðum upp á þjónustu af þjálfuðum mannskap við hitamyndatöku, t.d. vegna húsarannsókna, pípulagna, rafbúnaðar o.fl.,“ segir Jón Tryggvi. Auk hinnar nýstárlegu tækni sem lýst er hér að ofan býður Ísmar sjávarútvegnum GPS búnað, AIS tæki, GPS kompása og fleira frá viðurkenndum framleiðendum fyrir allar stærðir skipa.

» Útsýni úr Beiti NK með hitamyndavél.

Síldarvinnsluna á Neskaupstað, SkinneyÞinganes, Ísfélagið, Eimskip, Brim, Samskip, Reyktal, Hafrannsóknarstofnunina, Landhelgisgæsluna og Þorbjörn hf., auk minni útgerða,“ segir Jón Tryggvi. Að hans sögn hafa skipstjórnarmenn haft á orði að þessi tækni sé ævintýri líkust. „Auk þess að flýta mjög fyrir ef finna þarf mann í sjó, eða bæta almennt öryggi á siglingu, þá sjást greinilega hitaskil í

» Biluð lega í mótor.

www.ismar.is

útvegsblaðið

Mars 2012

» Úr loðnutúr með Ísleifi VE. Mynd: Óskar P. Friðriksson

Stefán Friðriksson, framkvæmdastjóri Ísfélagsins í Eyjum um loðnuvertíðina:

„Hefur gengið frábærlega“ „Þetta er fyrsta alvöru loðnuvertíðin í langan tíma og þótt svo að ákvörðun um aflamark hafi komið seint og leiðindabrælur sett strik í reikninginn við veiðarnar hefur þessi vertíð gengið frábærlega,“ segir Stefán Friðriksson, framkvæmdastjóri Ísfélags Vestmannaeyja. Loðnuvertíðin hefur haft mikil áhrif í Eyjum enda hefur hátt í 20% alls loðnuaflans verið landað þar. Samkvæmt útreikningum Landssambands íslenskra útvegsmanna bendir allt til þess að útflutningsverðmæti loðnuafurða á yfirstandandi vertíð muni nema allt að 30 milljörðum króna. Alls var 591 þúsund tonnum úthlutað til íslenskra skipa á vertíðinni. Þegar þetta er ritað er þegar búið að veiða langmestan hluta þess eða á að giska 570 þúsund tonn. Nýjar göngur á leið vestur með suðurströndinni fundust í síð-

Kvóti settur á loðnuna 1980 n Aflamarkskerfið – betur þekkt sem kvótakerfið – tók gildi

þann 1. janúar 1984 með lögum frá Alþingi. Þar með voru settar takmarkanir á veiðar nokkurra helstu fiskistofna eins og þorsks, ýsu, ufsa og karfa. Áður en kvótakerfið tók gildi hafði kvóti hins vegar verið settur á loðnuveiðarnar árið 1980 og síldveiðar fimm árum áður.

» Stefán Friðriksson, framkvæmdastjóri Ísfélags Vestmannaeyja.

» Gunnþór Ingvason, framkvæmdastjóri Síldarvinnslunnar á Neskaupstað.

ustu viku og hleyptu auknu lífi í lokasprett vertíðarinnar. „Hvernig vertíðin leggur sig að endingu veltur að vanda mjög á hvernig til tekst með hrognafrystingu en nú þegar er ljóst er að talsvert verður fryst af hrognum á landinu,“ segir Stefán en víða hefur verið unnið á vöktum í vinnslustöðvum um landið.

Stór og góð loðna Stefán segir það ánægjulegasta við vertíðina hversu sterkur loðnustofninn hefur komið upp eftir nokkurra ára lægð. „Við höfum gengið í gegnum óvissuástand með stofninn undanfarin ár og það er því ánægjuefni að hann virðist vera að ná sér á strik. Loðnan sem fengist hefur á vertíðinni hefur yfirleitt verið stór og góð til vinnslu,“ segir Stefán og segist bjartsýnn á næstu vertíð enda séu dæmi um að sterkir árgangar haldi uppi veiðinni í tvær vertíðir. Stóra loðnan, sem mest hefur veiðst af, heldur sig fremst í göngunum og veiddist mest framan af vertíð. Loðnan hrygnir þriggja ára og drepst almennt eftir hrygningu,

Besta loðnuvertíðin í mörg ár Loðnuvertíðin, sem nú er að klárast, er sú besta um margra ára skeið. Fara þarf allt aftur til fiskveiðiársins 2004-2005 til að finna vertíð sem skilaði meiri afla á land. Hér á eftir fylgir tafla yfir heildafaflamark í loðnu sl. tíu fiskveiðiár og heildarafla íslenskra skipa. Þess ber að geta hluti aflamarksins fer til annarra skipa en íslenskra (norskra, færeyskra og grænlenskra) vegna milliríkjasamninga þar að lútandi. Vertíðir

Heildaraflamark/ Afli íslenskra skipa/ Þúsundir tonna Þúsundir tonna

2001/02

1.300.000

1.051.000

2002/03

1.000.000

765.000

2003/04

875.000

575.000

985.000

640.000

2004/05

2005/06

238 .000

193.000

2006/07

385.000

307.000

2008/09

15.000

2007/08

207.000

149.000

2009/10

150.000

111.000

2010/11

390.000

322.000

þó ekki alltaf eins og fjögurra ára loðnan staðfestir best. Þriggja ára æargangurinn er sá sem ber veiðina uppi hverju sinni. Reynslan hefur þó sýnt að séu loðnuárgangarnir mjög stórir leiðir það til þess að hluti stofnins hrygnir ekki fyrr en fjögurra ára. Gunnþór Ingvason, framkvæmdastjóri Síldarvinnslunnar á Neskaupstað, tekur undir orð kollega síns í Vestmannaeyjum. Hann telur að ein skýringin á svo kröftugum loðnugöngum í vetur sé að óvenju mikið hafi verið af fjögurra ára loðnu í aflanum. „Stærðarsamsetning loðnunnar hefur verið okkur hagstæð sem hefur skilað sér í verðmætari afurðum. Á heildina litið hefur þessi vertíð gengið vel þrátt fyrirr óhagstæð veðurskilyrði seinni hluta vertíðarinnar. Skipstjórar tala um að mikla loðnu sem gefur okkur tilefni til bjartsýni með

Kaldsjávarfiskur sem drepst eftir hrygningu n Loðnan er kaldsjávarfiskur sem lifir í Norður-Atlantshafi í Barentshafi við Ísland, Grænland og Kanada. Við Ísland heldur loðnan sig í kalda sjónum fyrir norðan land megnið af ævinni en gengur þó í hlýsjóinn sunnan og suðvestan Íslands til hrygningar. Loðnan er uppsjávarfiskur en hún hrygnir botnlægum eggjum. Mikilvægasta fæða hennar eru krabbaflær, einkum rauðáta og póláta. Útbreiðsla loðnuseiða á fyrsta ári getur verið allt umhverfis land, enda þótt mergð hennar sé yfirleitt mikil norðan lands. Útbreiðsla eins og tveggja ára ungloðnu er í meira mæli á svæðinu norðan lands og jafnvel norður í Íslandshaf, en þó

finnst hún einnig sunnar í hlýrri sjó. Flestir fiskar, einkum botnfiskar, lifa á loðnu einhvern tíma á æviskeiði sínu. Mest kveður að loðnuáti í mars þegar hún gengur til hrygningar. Hún verður þá auðveldari bráð þar sem vaxandi hrognafylling er líkleg til að draga úr hæfni hennar til að forðast afrán. Ennfremur dregur hrygningin loðnuna til dauða og er hún þá auðfengin bráð. Ókynþroska loðna vex mun hægar en sú kynþroska. Við kynþroskann eykst vaxtarhraðinn meira hjá hængum en hrygnum. Loðna verður kynþroska þriggja ára en einstaka fiskar verða þó kynþroska árinu fyrr eða seinna.

að komandi vertíðir verði góðar,“ segir Gunnþór. Árlegar mælingar frá 1980 Frá því um 1980 hefur verið farið árlega í mælingaleiðangra að hausti á tímabilinu frá október til desember til að kanna útbreiðslu og magn ungloðnu. Niðurstöður þessara leiðangra hafa verið notaðar til þess að reikna upphafsaflamark fyrir næstu vertíð. Í skýrslu Hafrannsóknastofnunarinnar um ástand nytjastofna á Íslandsmiðum og aflahorfur á fiskveiðiárinu 2011-2012 sagði m.a. um loðnuna: „Á árunum 2001–2005 virðist útbreiðslusvæði ungloðnu hafa breyst, því erfiðlega gekk að finna og mæla hana og tókst alls ekki sum árin. Haustið 2006 mældist ungloðna í nægu magni til að hægt var að mæla með nokkrum upphafskvóta vertíðina 2007/08 en haustin 2007–2009 fannst lítið af ungloðnu á hefðbundnum slóðum út af Norðvestur- og Norðurlandi. Haustið 2010 fannst mikið af ungloðnu, einkum í Grænlandssundi og við Austur-Grænland. Þessar niðurstöður gera það mögulegt að mæla með upphafsaflamarki fyrir vertíðina 2011/2012.“

Landssamband íslenskra útvegsmanna

Mars 2012

útvegsblaðið

Sigurjón Aðalsteinsson, sjómaður skrifar opið bréf til Ólínu Þorvarðardóttur alþingismanns:

Íbúar sjávarbyggða blekktir

ftir að hafa hlustað á erindi þitt í Valhöll s.l. haust, þar sem þú fórst yfir breytingartillögur ríkisstjórnarinnar um fiskveiðistjórn, þá komst ég að því að hagsmunir meirihluta íbúa sjávarbyggða eru langt í frá ofarlega í ykkar huga. Það sem ég tel ykkur gera með því að halda uppi stanslausum hatursáróðri gagnvart útgerðarmönnum er að halda uppi hatursfylgi við ríkisstjórnina, sérstaklega hjá almenningi á höfuðborgarsvæðinu. Ég byggi þessa skoðun mína á því að þú svaraðir ekki spurningum mínum sem snéru að hagsmunum atvinnusjómanna og fiskverkafólks í stærri sjávarbyggðunum, hvorki upp í Valhöll, né í tölvupósti. Einnig gekk þér erfiðlega að útskýra hvers vegna nánast hvert einasta hagsmunafélag sjómanna og fiskverkafólks, auk greiningadeilda og hagfræðinefnda, þ.á.m. nefnd skipuð af ríkisstjórninni gæfi frumvarpi ykkar um breytingar á fiskveiðistjórn falleinkunn. Í byrjun erindisins kvartaðir þú yfir að erfitt væri að vinna með hagsmunaaðilum sem væru á móti breytingum á fiskveiðistjórn, þar sem þeir hugsuðu frekar um að tækla manninn en boltann. Þessi yfirlýsing er í meira lagi skrýtin, og ekki þarf mikið til að kollvarpa henni. Þú kannski segir okkur hvers vegna útkoma sáttanefndar var „tækluð“ út af borðinu? Það má líka geta þess að það fyrsta sem blasti við manni í glærum þínum var orðið sem þú notar yfir útgerðarmenn, þ.e „lénsherrar“, eitthvað sem ekki lýsir beint vináttu og kærleik í garð útgerðarmanna? Þegar ríkisstjórnin fór af stað í þá vegferð að innkalla kvótann og gera róttækar breytingar á fiskveiðistjórnunarkerfinu þá var það undir því yfirskyni m.a. að gefa fleirum tækifæri á að stunda útgerð sem og að bæta kjör sjómanna og fiskverkafólks á landsbyggðinni, svona nokkurs konar „Hróa hattar“ ríkisstjórn, en um það snúa spurningar mínar hér á eftir, þ.e. hvernig ykkur hefur tekist að efna þau loforð. Ef þú ákveður að „hunsa að svara eins og þú hefur gert í þrígang þá óska ég eftir því við forystumennSamfylkingar og Vinstri grænna í Vestmannaeyjum að taka við keflinu. 1. Niðurfelling sjómannaafsláttar Nú situr þú í ríkisstjórn sem samþykkti að fella niður sjómannaafslátt, á meðan ekki er hreyft við dagpeningagreiðslum til opinberra starfsmanna. Furðuleg leið til að sýna atvinnu sjómönnum og fjölskyldum þeirra að ykkur sé alvara með að hlúa að landsbyggðarfólki, eða hvað finnst þér? 2. Hækkun aflagjalds a) Nú kemur hækkun aflagjalds niður á sjávarbyggðum sem standa hvað best, sem og smærri og skuldsettari fyrirtækjum (eitthvað sem eflaust kæmi sér mjög illa fyrir nýliða, sem að miklum líkindum yrðu skuldsettari en rótgróin fyrirtæki í greininni), sérstaklega þar sem meirihluti gjaldsins mun renna inn í ríkissjóð, ekki til þeirra sjávarbyggða þaðan sem gjaldið kemur. Miðað við hvernig gjaldinu verður ráðstafað þá tel ég gjaldtökuna hreinan og kláran landsbyggðarskatt, en hvað finnst þér? b) Munu þessar hækkuðu álögur ekki hafa áhrif á lífskjör almennings í Eyjum, sérstaklega þar sem hlutfallslega hæsta gjaldið mun koma þaðan, og ef ekki hvernig útskýrir þú það? 3. Jöfn dreifing aflaheimilda um landið a) Í hugmyndum ykkar um breytta fiskveiðistjórn er mikið talað um að dreifa innkölluðum aflaheimildum jafnt um landið. Munu þær aðgerðir ekki hafa í för með sér verri lífskjör fyrir fólk sem býr í sjávarbyggðum sem standa vel? b) Finnst þér að þær byggðir sem standi vel eigi án bóta að missa frá sér aflaheimildir til byggðarlaga sem standa höllum fæti? c) Kvótatilflutningur mun kalla á fjárfestingar á þeim stöðum sem kvótinn mun rata til. Telur þú að uppbygging á einum stað með tilheyrandi fjárfestingum og hnignun á öðrum,

Nú hefur t.d. framsýnn og réttlátur útgerðarmaður í Eyjum keypt mikið af aflaheimildum auk þess að hafa keypt nýjan bát. Þessi útgerðarmaður hefur eins og áður segir verið að kaupa aflaheimildir til að styrkja útgerðina, með langtímahagsmuni í huga og með hagsmuni starfsfólks síns að leiðarljósi. Kvótinn hjá þessu fyrirtæki er verðlagður á 950 milljónir. Útgerðarmaðurinn má ekki afskrifa þennan kvóta en þá má ríkið það væntanlega ekki heldur eða hvað? þaðan sem kvótinn verður fluttur frá muni skila þjóðinni arði þegar upp er staðið? d) Telurðu að með því að flytja kvóta til byggðarlaga sem standa illa og hafa misst mikið af fólki frá sér að brottfluttir muni snúa tilbaka, ef já á hverju byggir þú þá skoðun þína? e) Staðreyndin er sú að í mörgum sjávarbyggðum er mikill skortur á starfsfólki inn í greinina. Í flestum tilvikum er það erlent vinnuafl sem fyllir í skarðið. Var það sem sagt hugmynd ykkar að fá erlent vinnuafl til að glæða lífi í sjávarbyggðirnar, ef ekki hverja ætlið þið að fá í staðinn? f) Mun þessi aðgerð ykkar ekki hafa í för með sér fólksflutninga á milli byggðarlaga, þ.e. frá þeim byggðum sem verða fyrir hvað mestri skerðingu yfir til þeirra sem munu taka við kvóta? 4. Strandveiðar a) Nú var það ætlun ykkar að auka nýliðun í greininni með því að stofna til strandveiða, og þá sérstaklega hjá atvinnu sjómönnum. Samkvæmt áreiðanlegum heimildum er nýliðun í strandveiðunum sáralítil. Hvers vegna hafið þið í ríkisstjórn ekki gert úttekt á því hverraunveruleg nýliðun í strandveiðinni er? (svör við þessari spurningu hefur verið mjög erfitt að fá, eitthvað sem mér finnst afar óeðlilegt, miðað við möguleikana til að nálgast þessar upplýsingar og áhersluna sem þið leggið á nýliðun). b) Gerið þú þér grein fyrir því að með því stofna til strandveiða réttuð þið stórum hóp fólks mikil verðmæti upp í hendur, þ.s.a.verðmæti báta hækkaði upp úr öllu valdi? Í þessum gjörning er falin mikil kaldhæðni, sérstaklega í þeim tilvikum þar sem fyrrverandi útgerðarmenn sem hafa selt frá sér aflaheimildir, en héldu eftir bátum sínum. Þetta fólk getur nú allt í senn, haldið til veiða án þess að greiða gjald fyrir, gerst „lénsherrar“ og leigt frá sér bátinn á uppsprengdu verði, eða selt hann fyrir hátt verð. Hvað finnst þér um þessa staðreynd? b) Margir strandveiðimenn hafa sagt mér frá því að þeir kasti fyrir borð öllum öðrum tegundum en þorski. Hafið þið í stjórnarliðinu óskað eftir úttekt á því hvort satt reynist, ef ekki, hvers vegna? d) Hvernig er réttindamálum strandveiðimanna háttað hvað varðar stéttarfélög og uppgjör? Til að koma í veg fyrir að strandveiðimenn njóti engra réttinda munuð þið leggja til að þeir þurfi að lögskrá sig og skikka þá í stéttarfélög? e) Hyggist þið leggja fram breytingartillögur hvað varðar fyrirkomulag veiða, þ.e. til að koma í veg fyrir að tímabilin verði ekki örfáir dagar í hverjum mánuði, eins og staðreyndin er á bestu svæðunum? f) Nú stóð til að aukning yrði á vinnslu á þeim stöðum sem strandveiðibátar landa, eitthvað sem ekki hefur gengið eftir. Hyggist þið í því ljósi þrengja skilyrði strandveiðibáta hvað varðar löndun ogvinnslu sjávarafla? g) Það er umræða um að eigendur smábáta sem varla eru haffærir fái fluttan afla yfir til sín, bæði af strandveiði- og aflamarksbátum. Einnig er talað um að í einhverjum tilvika sé afli jafnvel skráður á báta sem fara ekki á sjó. Hafið þið óskað eftir því að rannsókn fari fram á þessum ásökunum? Á meðan sóknardagakerfið var við lýði var talsvert mikið um það að sóknardagabátar væru að þyggja afla af aflamarksbátum og ég sé enga ástæðu til að það sama gerist í strandveiðikerfinu, þvert á móti.

5. Leigupottar og nýliðun í stóra kerfinu Eftir erindið sem þú fluttir í Valhöll spurði ég þig hvernig þú sjáir fyrir þér hvernig t.d. ég og bróðir minn sem er velstjóri kæmust inn í útgerð sem nýliðar. Þú bentir mér á að við þyrftum bara kaupaokkur bát, svona eins og við kaupum bíl og byrja svo bara í útgerð, en svarið sló mig sökum þess að í því fólst algjört ráðaleysi um hvernigframtíðarskipan sjávarútvegsmála eigi að vera, nema að gera upptækar heimildir, punktur. Fyrir u.þ.b. tveimur árum gastu ekki svarað bróður mínum um það hvernig þið hyggist endurúthluta, eða leigja innkallaðar aflaheimildir. Mig langar því að endurtaka leikinn og spyrja mikið til sömu spurninga og hann gerði: a) Til hversu langs tíma telur þú að þurfi að leigja út aflaheimildir, þannig að komast megi hjá því að gullgrafaraæði grípi um sig með tilheyrandi offjárfestingu, gjaldþrotum og slæmrar umgegni um fiskveiðiauðlindina? b) Verður ekki að banna leigu á einungis einni tegund til að koma í veg fyrir brottkast, ef já hversu margar tegundir þarf að leigja svo hugsanlega verði hægt að koma í veg fyrir brottkast? c) Verður sett þak á hversu mikið hvert byggðarlag megi leigja til sín af aflaheimildum? e) Verður sett þak á hversu mikið hver útgerð má leigja til sín? f) Hvernig ætlið þið að tryggja nýliðun í greininni? Munið þið reyna að sporna við því að útgerðarmenn sem hafa selt allt frá sér og hagnast verulega á kvótasölu, og menn sem hafa hafa farið illa að ráði sínu, m.ö.o. orðið gjaldþrota, komist aftur inn í útgerð sem „nýliðar“? g) Telur þú að með fjölgun útgerða muni arðsemin aukast, ef já á hverju byggir þú þá skoðun þína? h) Telur þú að nýliðum í útgerð muni ganga vel að fá lánafyrirgreiðslur hjá bönkum, ef já á hverju byggir þú þá skoðun þína? 6. Sanngirni og réttlæti, fyrir hverja? a) Nú hefur t.d. framsýnn og réttlátur útgerðarmaður í Eyjum keypt mikið af aflaheimildum auk þess að hafa keypt nýjan bát. Þessi útgerðarmaður hefur eins og áður segir verið að kaupa aflaheimildir til að styrkja útgerðina, með langtímahagsmuni í huga og með hagsmuni starfsfólks síns að leiðarljósi. Kvótinn hjá þessu fyrirtæki er verðlagður á 950 milljónir. Útgerðarmaðurinn má ekki afskrifa þennan kvóta en þá má ríkið það væntanlega ekki heldur eða hvað? b) Þessi sami útgerðarmaður hefur keypt skötuselskvóta fyrir um 90 milljónir, en stór hluti hans hefur verið tekið af honum án bóta, hvað finnst þér um það, burtséð frá einhverjum lagabókstaf? c) Margir af þeim sem hafa notið góðs af því að skötuselskvóti hefur verið hirtur af jafn virtum útgerðarmanni og þeim sem keypti fyrir 90 milljónir eru útgerðarmenn sem hafa farið nokkrar kollsteypur í útgerð, og menn sem hafa selt frá sér en þessir aðilar fá nú tækifæri aftur til að keppa á „jafnréttisgrundvelli“. Telur þú sem sagt réttlætanlegt að gera upptækar heimildir sem keyptar voru til Eyja til að halda uppi vinnu þar, til áður greindra útgerðarmanna? d) Hversu mikil nýliðun hefur orðið við þessa aðgerð ykkar?

7. Meint tap ríkisins vegna makrílveiða Nú komst þú fram í fjölmiðlum með þá skoðun þína að ríkið hefði orðið af 9 milljörðum króna vegna makrílveiða, án rökstuðnings. Ef útgerðir hefðu þurft að leggja þessa upphæð fram hverjar telur þú aðafleiðingarnar hefðu orðið hvað varðar afkomu útgerðarinnar, afkomu fiskvinnslunnar og kjör sjómanna og landverkafólks? 8. Tilflutningur á makrílkvóta Með reglugerð um makríl, var ákveðið hlutfall makrílkvótans flutt frá uppsjávarskipunum, yfir til skipa og báta í öðrum kerfum. Það var sem sagt tekið frá einum útgerðarmanni og rétt öðrum. Lauslega reiknað kostaði þessi aðgerð samfélagið í Vestmannaeyjum um milljarð króna. Finnst þér þessi aðgerð vel heppnuð af hendi ríkisstjórnarinnar og finnst þér hún hafa skapað vissu og öryggi fyrir útgerðir og byggðarlög til að gera áætlanir fram í tímann? Kosningaloforð ykkar í aðdraganda síðustu kosninga hljóðuðu uppá gagnsæi, opna umræðu og samráð við fólkið í landinu, en ekkert af þessu var staðið við eftir að þið „tækluðuð“ sáttarnefndar útkomuna út í hafsauga, enda fór sem fór, þ.e. falleinkunn úr öllum áttum, jafnvel innan ríkisstjórnarinnar. Það er því með ólíkindum að ykkur sem sátuð í sjávarútvegsnefnd fyrir hönd ríkisstjórnarinnar sé áfram boðið að hafa hönd í bagga við að umbylta fiskveiðistjórnunarkerfinu. Almenningi á landsbyggðinni blöskrar þessi vinnubrögð og flestum langar að vita hvort þið munið sjá að ykkur og sýna þá samfélagslegu skyldu að standa fyrir kynningarherferðum, þar sem þið upplýsið fólk hvaða þýðingu breytingar á fiskveiðistjórn muni hafa á kjör þess og stöðu? Til að koma í veg fyrir annað stórslysafrumvarp um breytingar á fiskveiðistjórn, þá langar fólki einnig að vita hvort þið munið hafa samráð við hagsmunaðila í greininni, ásamt bæjar- og sveitarstjórnum þeirra byggðarlaga sem ályktuðu gegn síðasta frumvarpi? Aðeins til að rifja upp þá hunsaði Jóhanna Sigurðardóttir, forsætisráðherra að svara opnu bréfi um breytingar á fiskveiðistjórn, slíkt hið sama hafa Jón Bjarnason, fv. sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra og Lilja Rafney, þáverandi formaður sjávarútvegsnefndar gert. Þetta sama fólk hefur einnig hunsað boð um að heimsækja Eyjar, eitthvað sem segir mér að þau hafi ekki beint fallegan boðskap til að flytja okkur, eða hvað haldið þið Eyjamenn góðir? Það er ekki bara í sjávarútvegi sem ríkisstjórn þín hefur hunsað okkur Eyjamenn, en skýrt dæmi um slíkt eru samgöngumálin. Ögmundur Jónasson, innanríkisráðherra lofaði í einum fréttamiðli opnum fundi í Eyjum þar sem samgöngumálin yrðu rædd, en af þessum fundi hefur ekki orðið. Á sama hátt og í sjávarútvegsmálunum virðist eina leið meðlima ríkisstjórnarinnar sem þurfa að flytja vondan boðskap að skrökva, sleppa því að svara, standa ekki við gefin loforð og allra síst að þurfa horfa auglitis til auglitis við þá sem þau þurfa að blekkja, eitthvað sem ég tel að útskýri lítinn vilja forvígismanna ríkisstjórnarinnar til að heimsækja okkur, sem og aðrar sjávarbyggðir sem standa vel. Hvort sem okkur líkar illa eða vel við útgerðarmenn, þá hafa allar breytingar á fiskveiðistjórn til þessa bitnað á almenningi í Eyjum. Að undanskilinni hugsanlegri framtíðar breytingu um að skilja á milli veiða og vinnslu, þá sé ég ekkert í kortunum sem mun bæta hag okkar Eyjamanna. Hugmynd Ólínu o.fl. að flytja kvóta frá sterkari sjávarbyggðum yfir til þeirra sem standa ver, mun svo sannarlega ekki bæta hag okkar, það sama á við um mikið af öðrum illa útfærðu „jafnræðis“ tillögum ríkisstjórnarinnar. Að lokum hvet ég alla Eyjamenn að standa saman og krefja forvígismenn ríkisstjórnarinnar um opna og upplýsta umræðu um sjávarútvegs- og samgöngumál, á okkar heimavelli í Vestmannaeyjum.

Kveðja, Sigurjón Aðalsteinsson

útvegsblaðið

Mars 2012

Ólafur Áki Ragnarsson skrifar um næga atvinnu þar sem sjávarútvegurinn er undirstaðan:

Betri tímar eru framundan

yrir nokkru fór ég til Vopnafjarðar og Þórshafnar. Á þessum tveimur stöðum eru öflug sjávarútvegsfyrirtæki: HB- Grandi á Vopnafirði og Ísfélagið á Þórshöfn. Þarna er mikil vinna og uppbygging. HB- Grandi er með áætlun um fjárfestingar á komandi sumri á Vopnafirði í húsnæði og aðstöðu fyrir um 500 milljónir. Ísfélagið er með á prjónunum fjárfestingar á Þórshöfn fyrir um 1,0 milljarð á þessu ári í aðstöðu, tækjum og búnaði. Hjá báðum þessum fyrirtækjum vinna um 60 manns að jafnaði og á álagstímum s.s. yfir sumarmánuðina hefur starfsmannafjöldi verið tvöfaldur. Það er vinna fyrir alla sem vettlingi geta valdið og skólabörn sem þurfa að fara um langan veg í framhaldsskóla geta svo til fjármagnað skólagöngu sína með sumarvinnunni. Grunnþjónusta Þar sem sjávarútvegur er uppistaðan í byggðum landsins er undantekningarlaust nægt framboð af atvinnu. Það sem háir þessum byggðum er fjölbreytni í atvinnulífi og þar á ríkið að koma að með því að tryggja grunnþjónustuna í sessi og færa störf út á land. Í dag er tæknin orðin þannig að mörg störf er hægt að vinna í gegnum veraldarvefinn. Með því að tryggja þessum byggðalögum örugga þjónustu s.s. gott aðgengi að heilbrigðisþjónustu og menntun þá munu þessi byggðalög vaxa og dafna og skila þjóðarbúinu miklum verðmætum. Útflutningur

frá Þórshöfn á síðasta ári nam um 5,0 milljörðum, en íbúar sveitarfélagsins eru rúmlega 500. Stöðugleiki Með ferð minni á þetta svæði rifjast upp hversu mikilvægur sjávarútvegurinn er og hvað hann skiptir þessi byggðalög miklu máli. Þess vegna hlýtur það að snerta mann sú neikvæða umræða sem er um þennan mikilvæga atvinnuveg. Jafnframt vakna þær spurningar hvort það sé virkilega draumur landans að þessi mikilvæga atvinnugrein búi við óvissu sem á endanum dregur máttinn úr henni þannig að hún sé nánast á heljarþröm. Það má berlega sjá að eftir mikinn niðurskurð í aflaheimildum í gegnum árin og miklar hremmingar sem þessi grein hefur gengið í gegnum, að betri tímar eru framundan. Það skiptir því höfuðmáli að greinin fái að starfa við stöðugleika og framtíðarsýn. Atvinnumál þjóðarinnar verða ekki leyst með kúvendingu á því fiskveiðistjórnunarkerfi sem er við líði í dag. Atvinnutækifærum fjölgar ekki með því að taka vinnu frá einu byggðalagi og færa til annars. Það skiptir því máli nú þegar sjávarútvegurinn hefur náð ákveðnu jafnvægi að beina athygli á þá staði sem þurfa á atvinnu að halda. Fara skipulega í að finna ný störf sem henta hinum dreifðu byggðum og efla grunnþjónustuna og standa vörð um hana. Það er ekki síst mikilvægt að fólk og fyrirtæki á

landsbyggðinni geti treyst því að sú þjónusta og þau störf sem þar eru séu varanleg. Það getur oft verið erfitt að sannfæra fjárfesta um að leggja fjármagn í fyrirtæki úti á landi. Ekki síst vegna þess að grunnþjónustan sem ríkið á að halda uppi er nánast ákveðin ár frá ári og er sífellt erfiðara að standa vörð um hana. Þar má benda á nýlegt dæmi, þegar loka átti stórum hluta af sjúkrahúsinu í Neskaupstað yfir sumarmánuðina. Það er því enn mikilvægara að þau fyrirtæki sem ganga vel og starfrækt eru víðsvegar um landið geti búið við lagaumhverfi sem veitir þeim vinnufrið til lengri tíma. Lagabreytingar Það hafa verið gerða ýmsar breytingar á lögum um fiskveiðar. Sumar hverjar hafa gengið vel en aðrar síður vel. Með tilkomu úreldingasjóða í sjávarútvegi um 1990 voru stofnaðir sjóðir sem sjávarútvegurinn, sveitarfélögin og þar með fólkið í landinu greiddi í til að úrelda fiskvinnsluhús og skip. Um 1991 varð ákveðin stefnubreyting af hálfu ríkisvaldsins varðandi aðstoð við fyrirtæki. Gjöldum var létt af sjávarútveginum og fyrirtæki urðu að standa á eigin fótum. Í framhaldi af þessu varð ákveðinn samruni, endurskipulagning og hagræðing hjá fyrirtækjum í greininni. Samhliða þessu kom framsalsrétturinn inn í lög. Með tilkomu hans skapaðist möguleiki á að flytja tegundir milli skipa og ná með því móti fram

Með því að tryggja þessum byggðalögum örugga þjónustu s.s. gott aðgengi að heilbrigðisþjónustu og menntun þá munu þessi byggðalög vaxa og dafna og skila þjóðarbúinu miklum verðmætum. verulegri hagræðingu í stjórnun fiskveiða. Fiskiskip gátu skipst á fisktegundum innbyrðis, þannig að með framsalsréttinum var hægt að ná meiri hagræðingu í vinnslu og veiðum. Framtíðarsýn Til þess að treysta byggð í landinu þarf framtíðarsýn, sem unnið er eftir. Hentistefnu í landsbyggðarmálum sem rekin hefur verið síðastliðna áratugi verður að linna. Finna þarf þeim byggðalögum þar sem sjávarútvegur er á undanhaldi ný atvinnutækifæri. Þær aflaheimildir sem til skiptanna eru á Íslandsmiðum koma ekki til með að leysa vanda þeirra. Til margra ára var rekstrarumhverfi sjávarútvegsins þannig að ríki og sveitarfélög þurftu að koma honum til hjálpar reglulega. Fiskvinnsla lá niðri árlega vikum og mánuðum saman í þorpum landsins og fólkið var atvinnulaust. Sveitarfélögin breyttu útistandi skuldum í hlutafé og ríkisvaldið felldi gengið og stofnaði hina ýmsu sjóði til að koma honum til hjálpar. Á endanum lenti það óbeint á almenningi að fjármagna reksturinn. Frá árinu 1991 hefur sjávarútvegurinn aðlagað sig að breyttum aðstæðum. Nú er svo komið að

ákveðið jafnvægi er komið á reksturinn. Fyrirtæki hafa fest sig í sessi á ákveðnum stöðum og byggt upp heilsársatvinnu sem jafna má við stóriðju. Festan sem skapast hefur í rekstri sjávarútvegsfyrirtækja víða um land gerir það að verkum að fólk hefur trú á framtíð staðanna. Það leiðir af sér uppbyggingu og frekari atvinnusköpum á landsbyggðinni. Að lokum Það er bjart framundan í íslenskum sjávarútvegi, fái hann vinnufrið. Sem sveitar- og bæjarstjóri og sjómaður til margra ára hugsa ég með hryllingi til þeirra ára þegar sjávarútvegurinn bjó við stöðuga óvissu og taprekstur. Reyndar voru leiðir til að gefa nýjum aðilum tækifæri á að komast inn í kerfið s.s. með Smuguveiðunum frægu. Til þeirra veiða voru keyptir allskonar dallar sem döguðu síðan upp í höfnum landsins. Eitt af því sorglega sem ég upplifði var þegar mikið af smábátaflotanum fór í úreldingu og tugir vandaðra báta voru sagaðir niður eða seldir úr landi. Það verður því að ætlast til þess nú þegar það virðist vera markmið að kúvenda fiskveiðistjórnunarkerfinu að ráðamenn líti yfir farin veg með víðsýni, réttlæti og heilbrigða skynsemi í huga.

- tryggir þér samkeppnisforskot

Sjávarútvegslausnir

Maritech er leiðandi í þróun hugbúnaðarlausna fyrir sjávarútveginn. Lausnirnar spanna alla virðiskeðjuna, frá fiskeldi og veiðum til sölu og dreifingar.

Nýjustu upplýsingar eru forsenda réttra ákvarðana TM

Borgartún 26, 105 Reykjavík » HafnarstrčƟ͕ ϲϬϬ ŬƵƌĞǇƌŝ Ɛşŵŝ ϱϰϱ ϯϮϬϬ » ƐĂůĂΛŵĂƌŝƚĞĐŚ͘ŝƐ » www.maritech.is

Gold Enterprise Resource Planning Silver Independent Software Vendor (ISV)

Mars 2012

útvegsblaðið

Eignarhaldið verður að vera skýrt

Byggðakvóti hefur skapað fleiri vandmál en hann hefur leyst og hefur allt of oft verið undirrót ósættis og átaka milli þeirra sem telja framhjá sér gengið og hinna sem oftar en ekki hafa verið á réttum stað í pólitík.

Skoðanir um framtíðarskipan fiskveiðistjórnunar eru mjög skiptar en stjórnarfrumvarp um hana er væntanlegt.

æntanlega styttist í frumvarp sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra, Steingríms J. Sigfússonar, um skipan fiskveiðistjórnunar til næstu framtíðar eða lengur. Ekki fer á milli mála að fiskveiðilöggjöfin er umdeild og skoðanir á henni skiptar. Hvort eða hve gölluð löggjöfin sé og hvers konar úrbótum sé þá þörf á. Útvegsblaðið fékk 5 manns, sem tengjast sjávarútveginum á ýmsan hátt til að svara eftirfarandi spurningum, í því skyni að varpa ljósi á ágreiningsefnin og hvert stefna beri.

» 1. Hverjir eru helstu gallarnir á núgildandi löggjöf? » 2. Hvert á að vera meginmarkmið nýrrar lagasetningar

um fiskveiðistjórnun?

» 3. Á að taka aukið hlutfall af heildarúthlutun í pottana

svokölluðu?

» 4. Kemur til greina að taka hluta hugsanlegrar aukn-

ingar á þorskveiðiheimildum út fyrir almenna úthlutun samkvæmt aflahlutdeild?

» 5. Kemur til greina að hið opinbera taki upp beina leigu

á aflaheimildum innan hvers fiskveiðiárs líkt og gert er í skötusel?

» 6. Félagsmálapakki eða bisness?

Fólkið sem svarar spurningum blaðsins eru alþingismennirnir Lilja Rafney Magnúsdóttir frá Vinstri grænum og sjálfstæðismaðurinn Jón Gunnarsson, Árni Bjarnason, formaður Félags skipstjórnarmanna, Aðalsteinn Árni Baldursson, formaður Framsýnar, og Guðmundur Smári Guðmundsson, framkvæmdastjóri Guðmundar Runólfssonar hf. Svörin fara hér á eftir:

Lilja Rafney Magnúsdóttir:

Óumdeild sameign þjóðarinnar 1. Frjálsa framsalið bæði það varanlega og líka leigan innan ársins. Þessir þættir hafa leitt til þess að óheft markaðslögmál hafa ráðið ferðinni svo sjávarbyggðirnar búa stöðugt við mikla óvissu um atvinnuöryggi sitt. Þessi óvissa leiðir til þess að íbúar þessara sjávarbyggða halda oft að sér höndum í fjárfestingu á íbúðahúsnæði og í atvinnustarfssemi þar sem allar forsendur gætu gjörbreyst á einni nóttu og eignirnar orðið verðlitlar ef kvótinn er seldur burtu úr byggðarlaginu. Sú þróun sem orðið hefur í háu verði aflaheimilda bæði í varanlegri sölu og leigu hefur leitt til þess að möguleikar á nýliðun í greininni er mjög erfiðir og fjárfestingar hafa ekki verið sem skyldi í skipaflotanum og mikið fjármagn verið tekið út úr greininni í einkaneyslu og óskyldan rekstur og greinin skilin eftir með skuldirnar. 2. Markmið með nýrri lagasetningu á að vera að tryggja að sjávarauðlindin sé óumdeilt ævarandi sameign þjóðarinnar sem ríkið ráðstafar einungis til nýtingar hverju sinni. Fiskveiðilöggjöfin á að stuðla að sjálfbærri nýtingu fiskistofnanna og að treysta byggð og atvinnu í landinu ásamt því að tryggja þjóðinni eðlilega

auðlindarentu og að greinin skili arði. Mikilvægt er að tryggja eðlilega nýliðun í greininni og tryggja þar jafnræði m.a. með auknu aðgengi til veiða og mæta þar með áliti mannréttindanefndar Sameinuðu þjóðanna. 3. Já og byggja upp öflugan leigupott sem ríkið býður til leigu innan ársins. 4. Já það kemur til greina að mínu mati svo byggja megi upp leigupott sem leigt væri úr eftir gegnsæjum leikreglum gegnum opinberan markað. 5. Já að sjálfsögðu. 6. Þegar útgerðinni var úthlutað kvóta án endurgjalds í upphafi með kvótasetningu og síðan að sömu aðilar gátu framselt hann fyrir háar fjárhæðir í framhaldinu, má líta á að þar hafi verið á ferðinni einn stærsti félagsmálapakki sem ríkið hefur komið að í Íslandssögunni. Sjávarútvegur á að vera rekinn þannig að greinin skili arði til allra fyrirtækja sem að greininni koma beint og óbeint og geti borgað starfsfólki sínu til sjós og lands góð laun ásamt því að greinin sýni samfélagslega ábyrgð og þjóðin öll njóti eðlilegrar ávöxtunar á sameiginlegri auðlind sinni sem er fiskurinn í sjónum.

Framsal veiðiheimilda hefur verið allt of frjálst. Skort hefur á skýrar og strangar reglur varðandi framsalið sem m.a. hefur leitt til þess að sjómenn hafa verið þröngvaðir til að taka þátt í kvótakaupum. Þá eru dæmi um að kvótahafar hafi haft atvinnu að því að leigja frá sér veiðiheimildir.

Jón Gunnarsson:

Gallarnir oftúlkaðir 1. Gallarnir eru fáir og hafa að mínu mati verið oftúlkaðir. Gagnrýnin hefur ekki síst beinst að þeim aðilum sem selt hafa fyrirtæki sín og farið út úr greininni með mikinn hagnað. Það voru eflaust mistök að beita ekki skattkerfinu á sínum tíma til að tryggja eðlilega hlutdeild þjóðarinnar af því söluverðmæti. En það er gott að vera vitur eftir á. Í dag hefur langstærstur hluti aflaheimilda skipt um hendur og því verðum við að horfa fram á veginn. Taka verður af allan vafa um að fiskveiðiauðlindin sé í eigu þjóðarinnar og hugmynd um nýtingarsamninga til ákveðins tíma við útgerðir er góð. Þar þarf að horfa til nægilega langs tíma til að skapa fyrirtækjum í greininni stöðugleika í sínu rekstrarumhverfi. Eðlilegt er að greitt verði afgjald til ríkissjóðs vegna nýtingarheimilda. Það má þó ekki vera þannig útfært að það hamli eðlilegri fjárfestingu greinarinnar og verður því að taka mark af afkomu fyrirtækja hverju sinni. Of hátt veiði-

gjald kæmi harðast niður á hinum dreifðu byggðum. 2. Markmiðið á að vera að skapa fyrirtækjum í greininni traustan rekstrargrundvöll til lengri tíma og þjóðinni eðlilegt framlag fyrirtækjanna fyrir nýtingarleyfi. Slík greiðsla fyrir veiðigjald verður að taka mið af afkomu greinarinnar og einstakra fyrirtækja á hverjum tíma. 3. Það er að mínu mati komið meira en nóg í potta. Með síðustu breytingum var gengið of langt í að skerða aflaheimildir þeirra sem höfðu áður keypt sér aflaheimildir. Í mörgum tilfellum er um að ræða þá staðreynd að menn fengu ekki þá aukningu aflaheimilda sem þeim bar en voru skildir eftir með þær skuldir sem þeir höfðu stofnað til. 4. Ég tel að besta leiðin sé að ná víðtækri sátt sem grunnur var lagður að í vinnu sáttanefnd-

arinnar. Í framhaldi verður að ríkja stöðugleiki í greininni. Fyrirtæki verða að geta gengið að því til lengri tíma að úthlutun aflaheimilda fylgi fiskveiðiráðgjöf og sveiflist í takt við afrakstursgetu nytjastofnanna. Þannig fái útgerðarfyrirtæki auknar aflaheimildir við aukna afrakstursgetu og taki á sig skerðingar þegar sú staða er uppi. 5. Ég held að allir geti verið sammála um að svigrúm þurfi að vera til staðar til að bregðast við erfiðum aðstæðum í einstökum byggðum. Í dag erum við með byggðakvóta, strandveiðar, línuívilnun og skelbætur. Finna þarf skynsama heildarlausn fyrir þessa potta og leiga kemur þar vissulega til greina eins og aðrar lausnir. 6. Íslendingar hafa náð einstökum árangri í stjórnun fiskveiða. Markmið kvótakerfisins hafa að mörgu leyti náðst s.s. minnkun fiski-

skipaflotans. Það verður því að vanda mjög til verka þegar farið er í breytingar á kerfi sem hefur verið svo þjóðhagslega hagkvæmt sem raun ber vitni. Þær hugmyndir sem heyrst hafa frá einhverjum þingmönnum stjórnarflokkanna um breytingar lúta að því að auka félagslegan þátt kerfisins. Það frumvarp sem lagt var fram á vorþingi 2011 er dæmi um eitthvað sem má hreinlega ekki eiga sér stað og verður best lýst með orðum utanríkisráðherra sem líkti því frumvarpi við bílslys. Hjá öðrum þjóðum höfum við fjölmörg dæmi um mistök við stjórn fiskveiða. Þar hefur m.a. verið lögð of mikil áhersla á félagslegan þátt kerfisins. Um leið og við verðum að geta brugðist við til aðstoðar útgerða á þeim stöðum sem eiga undir högg að sækja má slíkt ekki vera í forgrunni okkar fiskveiðistjórnunarkerfis. Fyrir Ísland er arðbær sjávarútvegur ein af grunnstoðum samfélagsins. Því má aldrei gleyma.

útvegsblaðið

Mars 2012

Árni Bjarnason:

Ekki forsendur fyrir félagsmálapakka 1. Að viðgengist hafi í öll þessi ár tvennskonar útgerðir í land-

Guðmundur Smári Guðmundsson:

Á að vera á viðskiptagrunni 1. Í grunninn er löggjöfin barn síns tíma, öll hugsun við setn-

ingu laganna í upphafi þeirra var að takmarka sókn í þorsk. Væntingar manna voru að lagasetningin þyrfti eingöngu að vara óbreytt í örfá ár, eða þangað til að þorskstofninn hjarnaði við. Allur grunnur lagasetningarinnar miðaðist við bolfisk, og þá sérstaklega þorskinn. Ýmsar takmarkanir á úthlutun einstakra fisktegunda voru ekki ígrundaðar nægjanlega, svo og höfðu einstaka aðilar óeðlileg afskipti af þeim grunni, s.s skipstjórakvótar og mismunandi hámörk á úthlutun einstakra fisktegunda. Ekki var nægjanlega fyrirséð í lögunum hvernig taka ætti á úthlutun á nýjum fisktegundum, breyttu göngumynstri og svo framvegis. Þessir ágallar eru á margan hátt orsök þeirrar gagnrýni sem lögin hafa allan tímann og sérstaklega nú í seinni tíma fengið á sig. 2. Tryggja ákveðinn jöfnuð milli einstakra greina fiskveiða við Ísland. Bolfiskveiðarnar hafa einar tryggt þann þátt. 3. Nei. 4. Það yrði til þess að auka á

ójöfnuð í greininni og á milli landshluta. 5. Það er langskynsamlegast að greininn sjái sjálf um millifærslur í kerfinu. 6. Íslenskur sjávarútvegur er undirstaða byggðar í landinu, og

hefur tryggt með ótrúlegum hætti nokkuð jafna byggð víða um landið. Enginn önnur atvinnu-grein kemst nálægt sjávarútveginum í þeim efnum. Allar aðgerðir stjórnvalda sem snúið hafa beint að atvinnumálum landsbyggðar hafa mistekist. Sjávarútvegur á Íslandi verður að vera á viðskiptagrunni.

Aðalsteinn Árni Baldursson:

Framsalið of frjálst 1. Skýrari ákvæði hefur vantað inn í lögin um stjórn fiskveiða er varðar eignarhaldið á auðlindinni í íslenskri landhelgi. Þá hefur vantað betri lagafyrirmæli um takmörk á stærð fyrirtækja, heildaraflahlutdeild og stærð hvað einstaka tegundir varðar. Ósætti er allt of mikið, sérstaklega er varðar hin upprunalegu skipti þegar veiðiheimildunum var úthlutað á sínum tíma. Núverandi framsalskerfi hefur komið mjög illa við mörg byggðalög og skilið þau eftir í sárum með tilheyrandi fólksflótta. Skort hefur á samfélagslegar skyldur kvótahafa gagnvart þeim sjávarbyggðum sem veiðiheimildirnar hafa verið fluttar frá. Skortur á jöfnunar úrræðum gagnvart breytingum í stofnstærð ákveðinna fisktegunda og minnkunar/aukningar kvóta til jöfnunar milli útgerðaflokka, t.d. nýlegt lúðuveiðibann, stórauknar makrílveiðar, minnkandi ýsustofn og fl. Framsal veiðiheimilda hefur verið allt of frjálst. Skort hefur á skýrar og strangar reglur varðandi framsalið sem m.a. hefur leitt til þess að sjómenn hafa verið þröngvaðir til að taka þátt í kvótakaupum. Þá eru dæmi um að kvótahafar hafi haft atvinnu að því að leigja frá sér veiðiheimildir. 2. Meginmarkmið nýrra laga um stjórn fiskveiða á að vera: Tryggja með óyggjandi hætti að nytjastofnar á Íslandsmiðum séu í óskoraðri þjóðareign. Við úthlutun veiðiheimilda til einstaklinga eða lögaðila verði gerðir samningar um nýtingu á aflaheimildum með þeim takmörkunum sem leiða af lögum og samningum. Um sé að ræða tímabundinn rétt til afnota og hagnýtingar á auðlindinni gegn nýtingargjaldi. Tekjur af nýtingargjaldinu renni að mestu aftur til þeirra sjávarbyggða sem verða fyrir þessari auknu skattheimtu sem samkvæmt fyrirliggjandi tillögum stjórnvalda skipta milljörðum. Að öðrum kosti er endanlega verið að ganga frá atvinnustarfsemi á landsbyggðinni. Þá er mikilvægt að lögin stuðli að verndun, sjálfbærni og hagkvæmri nýtingu nytjastofna á Íslandsmiðum. Nýting nytjastofna tryggi trausta atvinnu og byggð í landinu þar sem þekkingin og reynslan er til staðar. Að hámarka arðsemi greinarinnar en horfa samt til samfélagsþátta svo sem byggðasjónarmiða. Tryggja gott aðgengi sjávarbyggða að auðlindinni. Tryggja réttláta skiptingu heildaraflamarks milli útgerðaflokka.

3. Pottarnir, byggðapottur, rækju og skelbótapottur, standveiðar og línuívilnun. Miðað við núgildandi lög sé ég ekki ástæðu til að setja aukið hlutfall í pottana, nema til komi veruleg aukning á veiðiheimildum. Ef auka á magnið í pottana þá getur það verið jákvætt t.d. með því að láta línuívilnun ná til allra dagróðrabáta hvort sem þeir róa með landbeitta línu eða beitningavél af því gefnu að afli þeirra fari til vinnslu innanlands. Einnig gæti ég séð fyrir mér að byggðapottinum mætti breyta yfir í byggðaívilnun þar sem bátar fengju ívilnun fyrir að landa í heimahöfn til að forðast brask með kvótann. Ég trúi því að strandveiðar séu komnar til að vera enda mikilvægar sjávarplássunum enda verði rétt haldið á spilunum. 4. Ég tel að það komi vel til greina enda fari þorskveiðiheimildirnar yfir 200 þúsund tonn á viðkomandi fiskveiðiári. Ég tel eðlilegt að núverandi kvótahafar, sem flestir hafa keypt sig inn í kerfið, fái nýtingarrétt samkvæmt nýtingarsamningum í allt að 20 ár. Það er upp að 200 þúsund tonnum m.v. núverandi skiptingu milli kerfa og potta. Umfram kvóti fari eftir ákveðinni skiptingu til hlutdeildarhafa, í leigupotta og aðrar ráðstafanir s.s. til sjávarbyggða sem orðið hafa fyrir ófyrirséðum áföllum tengdum sjávarútvegi. 5. Í mjög afmörkuðum mæli miðað við núverandi veiðiheimildir og þá einkum í tegundum þar sem um er að ræða meðaflavanda og markaður með aflaheimildir getur ekki leyst vandann. Komi hins vegar til þess að veiðiheimildir aukist umfram 20 ára meðaltal s.s. ef þorskveiðiheimildir fara yfir 200 þúsund tonn tel ég að það komi vel til greina að hluti þeirrar úthlutunar fari í beina leigu. 6. Ef einhver sátt á að nást verður það að vera blanda af hvoru tveggja. Hins vegar er ég algjörlega ósammála þeim sem halda því fram að línuívilnun, byggðakvóti og strandveiðar tengist svokölluðum félagsmálapakka. Línuívilnunin og strandveiðarnar hafa sannað gildi sitt fyrir útgerð og vinnslu víða um land. Hins vegar er full þörf á því að laga ýmislegt sem tengist þessum úthlutunum s.s. byggðakvótanum svo hann gagnist útgerðum og vinnslum með þeim hætti sem honum er ætlað samkvæmt ákvörðunum stjórnvalda á hverjum tíma. Gleymum því ekki að aðgerðir sem byggja á samfélagslegum grunni skila þjóðarbúinu líka verulegum arði.

inu. Þ.e.a.s. Leigusalar og leiguliðar. (Húsbændur og hjú) Þeir sem yfir aflaheimildum ráða hafa í gegn um tíðina getað leigt þær frá sér til annarra fyrir stórfé. Við blasir að (leiguliðarnir) þ.e.a.s. þeir sem gera út á leigukvóta hafa engar raunhæfar forsendur til þess, þar sem lög kveða á um að útgerð beri að gera upp við sjómenn úr heildar- aflaverðmætum. Ljóst er að þegar leiguverð aflaheimilda slagar upp í að vera það sama og það heildarverð sem fæst fyrir aflann, þá getur dæmið ekki gengið upp. Þeir sem ekki veiða sinn kvóta sjálfir hafa ekkert með hann að gera. Þetta leiguliðafyrirkomulag er bæði mannskemmandi og niðurlægjandi fyrir þá sem við það búa. Sú staðreynd að einstaklingar geti labbað út úr greininni með óeðlilega mikla fjármuni með því að selja veiðiheimildir, hoppi á milli kerfa, sumir oftar en einu sinni og geti um þessar mundir stundað strandveiðar með bros á vör í boði Jóns Bjarnasonar, reyndar á kostnað atvinnusjómanna sem á sama tíma lepja dauðann úr skel. Sá raunveruleiki að hér geti ár eftir ár haldist gangandi útgerðir sem allan sinn feril hafa brotið landslög og kjarasamninga, hlunnfarið flesta sem hjá þeim hafa starfað, skipt um kennitölur eins og nærbuxur, eftir að hafa farið á hausinn og eru í ákveðnum tilfellum með dóma á bakinu fyrir alvarleg lögbrot. Að við lýði sé línuívilnun til handa þeim sem róa með landbeitna línu. Þetta hápólitíska fyrirbæri hefur stöðvað eðlilega framþróun í línuveiðum. Með sama hætti mætti verðlauna þau kúabú sem héldu sig við að handmjólka kýrnar, með 20 % viðbót á mjólkurkvótann. Byggðakvóti hefur skapað fleiri vandmál en hann hefur leyst og hefur allt of oft verið undirrót ósættis og átaka milli þeirra sem telja framhjá sér gengið og hinna sem oftar en ekki hafa verið á réttum stað í pólitík. 2. Að fiskveiðistjórnunarkerfið verði lagað að afrakstursgetu

fiskistofnanna þannig að íslenskur sjávarútvegur skili hámarskarði til þjóðarbúsins með lágmarkstilkostnaði. 3. Nei. 4. Þegar aflaheimildir verða komnar á svipað ról og við upp-

haf kvótakerfisins þá mætti leggjast yfir hvaða leiðir væru heillavænlegastar fyrir þjóðfélagið varðandi ráðstöfun umræddra heimilda.

5. Nei 6. Sjávarútvegur skal rekinn sem sú undirstöðu atvinnugrein þjóðarinnar sem mest-

ar vonir má binda við að komi efnahag landsins í ásættanlegt horf á ný eftir undangengnar hremmingar. Meðan verið er að ná því markmiði þá eru ekki forsendur fyrir félagsmálapakka sem í gegn um tíðina hafa því miður, öðru fremur, tekið mið af atkvæðaveiðum, fremur en þjóðarhag.

Verkefnasjóðs sjávarútvegs

Mars 2012

fRÍVAKTIN

Tæp 10% af þorski tekin framhjá aflahlutdeildarkerfinu: Þórður Þórðarson, vélstjóri á Mánabergi ÓF-42:

Hefur Heimaríkur hundur

haraldur@goggur.is

Frystitogarinn Mánaberg ÓF-42 kom hingað til lands frá Noregi árið 1987 eftir miklar endurbreytingar á skipinu. Þórður Þórðarson, vélstjóri, var ráðinn til að hafa eftirlit með breytingunum og hefur allar götur síðan starfað um borð í skipinu. Fjórtán ára háseti „Ég byrjaði að stunda sjóinn þegar ég var tíu ára. Þá fór ég með pabba á trillunni hans á handfæraveiðar á sumrin. Fjórtán ára var ég ráðinn sem háseti á síðutogarann Hafliða SI-2 og var á honum um tvö sumur. Eftir það fór ég á Hafnarnesið og árið þar á eftir á 50 tonna bát sem faðir minn átti. Næstu árin var ég háseti á ýmsum öðrum skipum og endaði á að fara í vélstjóranám árið 1974,“ segir Þórður aðspurður um hvernig það kom til að hann lærði vélstjórann. Þórður tók fyrstu tvo bekkina í vélstjóranáminu á Siglufirði en fór síðan suður árið 1978 og útskrifaðist úr Vélskólanum tveimur árum seinna. „Að lokinni útskrift var ég á sjó á sumrin og vann í smiðju í Reykjavík yfir vetrartímann. Árið 1982 fór ég síðan á námssamning í vélsmiðjunni Gjörva og að honum loknum réð ég mig á Arinbjörn RE.“ Mánabergið kemur til sögunnar Haustið 1986 bauðst Þórði að fara til Noregs að fylgjast með endurbreytingum á Mánabergi ÓF-42, en þá var verið að breyta skipinu úr ísfisksskipi í frystiskip. Skipið hafði áður heitið Bjarni Ben RE og upphaflega komið til landsins árið 1972. „Þegar ég var ráðinn var mér sagt að Bazan-MAN vélar skipsins væru nánast ónýtar og að ég þyrfti að halda þeim gangandi í þrjú ár til viðbótar þangað til skipt yrði um vélar.

ll af heimiluðum þorskafla

meira en tvöfaldast

» Þórður á hreindýraveiðum ásamt syninum.

Ég byrjaði að stunda

Hjörtur Gíslason skrifar:

HLUTFALL AF sjóinn þegar ég var tíu HEIMILUÐUM ÞORSKAFLA

hjortur@goggur.is

Aldrei hefur hærra hlutfall leyfilegs heildarafla í þorski farið í pottana svokölluðu en á þessu fiskveiðiári. Leyfilegur heildarafli þorsks á þessu ári er 177.000 tonn. Fyrir úthlutun innan aflahlutdeildarkerfisins eru dregin frá því magni 16.852 tonn. Samtals er úthlutuð aflahlutdeild 160.148 tonn. Hlutfallið sem fer í pottana er því um 9,5%. Á síðasta fiskveiðiári var þetta hlutfall 7,9% en fiskveiðiárin þar áður var hlutfallið mun lægra eða í kringum 5%, lægst 2006/2007, 4,6%. Hlutfall pottanna hefur því meira en tvöfaldast síðan þá.

En vélarnar eru enn í fínu standi og að verða fertugar.“ Þórður hefur verið vélstjóri á Mánaberginu síðan það kom hingað til lands í mars 1987. Á þeim tíma hefur einungis þurft að skipta um vinnslubúnað á millidekki og stál í togdekkinu, en að öðru leyti er skipið óbreytt frá níunda áratug síðustu aldar. „Mánabergið er 68,7 metrar á lengd og 11,3 metrar á breidd. Skipið er með tvær 1400 hestafla aðalvélar og eina 1400 hestafla ljósavél. Síðan er 220 hestafla landvél. Þar sem skipið er upphaflega hannað sem ísfisksskip ber millidekkið, sem og annað fyrirkomulag um borð, þess merki. En það er ótrúlegt hvað skipið lítur vel út miðað við aldur. Þar

Fiskveiðiár

Magn

2003/2004

10.924

2004/2005

12.503

ára. Þá fór ég með pabba á trillunni hans á hand5,20% færaveiðar á sumrin.

Hlutfall %

6,10%

segist hann hiklaust gera það. „Þetta er mjög viðamikið nám og að mörgu leyti er hægt að líkja 2006/2007 8.879 4,60% stóru skipi við sveitarfélag. Það þarf » Vélstjórinn 2007/2008 7.378 5,70% að framleiða rafmagn, koma vatni talar í símann í til notenda og sinna öðrum smærri vaktklefanum 2008/2009 7.444 5,70% verkefnum sem sveitarfélög sinna á um borð í stærri skala. Vélstjórar eru því allt í Mánabergi. 2009/2010 7.888 5,30% senn rafvirkjar, píparar, vélsmiðir og vélstjórar. Síðan má ekki gleyma því 2010/2011 12.762 7,90% að lítil endurnýjun hefur átt sér stað 2011/2012 16.852 9,50% í vélstjórastéttinni á undanförnum árum og því vantar vélstjóra.“ Þórður segir starf vélstjóra um borð í íslenskum togurum lítið og rækjuveiða, 1.226 tonn, og línuívilnun, hafa breyst frá því hann hóf störf á 2.531 tonn. Framlag í þann pott hefur verið Mánaberginu og einu nýjungarnar minnkað um 844 tonn, en fiskveiðiárin þar sem hann á undan hefur þetta framlag verið óbreytt í nefnir tengjast tölvustýringarbúnaði um borð. 3.375 tonnum, eða allt frá því á línuívilnun2005/2006

11.959

vélstjóra 6,00%

Strandveiðar og VS-afli stærsti hlutinn Helsta skýringin á því að mun hærra hlutfall fer nú í pottana er annars vegar strandveiðarnar, sem teknar voru upp á fiskveiðiárinu 2008/2009. Þær eru fyrst dregnar frá fyrir úthlutun á síðasta fiskveiðiári. Hins vegar að svo kallaður VS-afli, sem áður gekk undir nafninu Hafró-afli er nú áætlaður og dreginn frá fyrir úthlutun innan aflamarks ársins samkvæmt upplýsingum frá sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneytinu. Í þessa in var tekin upp árið 2003. VS-aflinn hefur hreindýr tvo potta renna nú samtals 7.945 tonn af ekki til þessa verið dreginn frá fyrirVeiðir úthlutÞórður er giftur Heiðbrá Sæmundsþorski, 5.600 til strandveiðanna og 2.354 í un til aflamarks og frístundaveiðin helddóttur, svæfingahjúkrunarfræðVS-aflann, eða langleiðina í helmingur þess, ur ekki. Byggðakvótinn hefur undanfarin og eiga þau saman tvö börn, sem tekinn er útfyrir aflamarkskerfið. Auk ár verið nálægt 3.000 tonnum afingi, þorski, Þórunni, þess eru nú tekin frá 300 tonn fyrir áætlen fór niður í tæplega 2.700 tonn, þegar sálfræðinema, og Þórð, aða frístundaveiði. Loks er byggðakvótinn leyfilegur heildarafli af þorski varmenntaskólanema. aðeins Í frístundum sínum stundar vélaukinn um 2.500 tonn frá árinu áður. Aukn130.000 tonn. stjórinn skotveiði og segist fara á ingin er samkvæmt bráðabirgðaákvæði laga Á síðasta fiskveiðiári var leyfilegur » Þórður ásamt eiginkonu sinni og börnum á Siglufirði. númer 116 frá árinu 2006. Án þessa ákvæðheildarafli af þorski 160.000 tonn.hreindýr 12.672 þegar hann er svo heppber helst að þakka góðri umgengni í vélstjóri, Haraldur Rögnvaldsson, inn aðog fá úthlutað dýri. „Síðan er ég is hefði byggðapotturinn aðeins orðið 2.341 tonnogvoru þá tekin frá fyrir úthlutun gegnum árin,“nú segir Þórður. annarkomu vélstjóri, hafatonn einnig verið á mikið í eldhúsinu heima og pota niðtonn, en verður 4.841 tonn. Sama er að 147.328 til úthlutunar. Þá voru mætti segjaáað eftir langan skipinu nánast frátekin upphafi veitt strandveiður trjáplöntum á Siglunesi við Siglusegja „Það um aukninguna strandveiðikvótan4.800 tonn frá og vegna ogsem farsælan sé ég nokkurn mér félagsskap vélarúminu.“ fjörð þar á gamalt um, nemurferil 2.000 tonnum. Ánveghennar anna eða í3%, en á þessu fiskveiðiári er sem fjölskyldan Loks er byggðakvótin inn orðinn ogtonn heimaríkur sem langafi minn byggði,“ segir hefðu aðeins eins 3.600 komið í hundur hlut strandhlutfall strandveiðanna 3,2% oghús magnið hér um borð. Á 5.600 þessum 25 árum hef Fljótandi Þórður um það leyti sem hann neyðAukningin er samkvæm veiðiflotans í stað tonna. 5.600sveitarfélag tonn. Á fiskveiðiárunum næst á undég unnið meðeru mörgum afbragðsgóðAðspurður um hann mæli með ist til að kveðja blaðamann. Næsta Aðrir pottar uppbætur vegna skelan, eða fráhvort 2004/2005 eru frádráttarliðirnárinu 2006. Án þessa ák um mönnum. Þeir Heimir Pálmason, starfinu fyrirþrír, unga er við það að hefjast. ir aðeins skel-upprennandi og rækjubætur,vakt byggðakvóti og línuívilnun og samanlagt hlutfall frá 4,6% upp í 6%.

Ráðgjöf – sala – þjónusta

Haraldur Guðmundsson skrifar:

Vikan á

Ásafl hefur gott úrval af vélum, rafstöðvum og öðrum búnaði fyrir báta og stærri skip. Persónuleg þjónusta, snögg og góð afgreiðsla ásmat hagstæðum verðum gerir öll viðskipti við Ásafl ánægjuleg. Okkar helstu vörumerki eru Isuzu, Doosan, FPT, Westerbeke, Helac, Hidrostal, Hung Pump, Tides Marine, Halyard, ZF, BT-Marine, Ambassador Marine, Marsili Aldo, San Giorgi, Guidi, Wesmar, Isoflex ofl ofl.



utvegsbladid.is Þ jó n us t um i ð i ll sjá v a r ú t v egs i n s

orðið 2.341 tonn, en verð aukninguna á strandveið Án hennar hefðu aðeins ans í stað 5.600 tonna.

Undirmálið ekki dregið frá Árið 2001 var sett heimild til að landa svoGuðmundur Nesi RE-13: 14/3 kölluðum í„Hafró-afla“ þar2012 sem verðmæti n „Hugsa sér ... maður er að vera 12 ára gamall !!! en er samt sem áður ungaflans rann að stærstum hluta til starfsemi lamb í flotanum.“ Hafrannsóknastofnunarinnar en seinna metnar og dregnar frá leyfilegu meir var ákveðið að þessir fjármunir rynnu afla fyrir úthlutun. Síðustu fisk Aðalsteinn Jónsson SU-11: 14/3 2012 og heimtil Verkefnasjóðs sjávarútvegsins ur um 1.300 tonnum af þorski v n „Þá er loðnuvertíðin búin og menn búnir að skvera allt upp. Núna liggur ildin því kölluð VS-heimild. Samkvæmt sem undirmáli. leiðin suðurheimild á bóginn sem kolmunninn spenntur. Vonandi þessari erþar skipstjóra leyfilegtbíður að okkar Eins og áður sagði er VS-afl aðákveða menn nái hvíla átökin....einhverjir sáust áfrá mönnaðað allt að sig 5%fyrir botnfiskafla reiknist ryðblettir sinn dreginn úthlutun til kv um í gær þrifin í fyrradag.“ ekki tileftir aflamarks. Þeim afla skal landa á fiskveiðiári. Á síðasta ári var 2.1 fiskmarkaði og 20% af aflaverðmæti fara af þorski landað samkvæmt þe Víkingur AK-100: 2012 og áhafnar. 80% til skipta milli 14/4 útgerðar um og á fiskveiðiárinu þar á un n „Erum með fullt skip á leið til Vopnafjarðar,ETA 15.03 kl 0015.“ renna til Verkefnasjóðsins. Þessar heimildtonnum. Fiskveiðiárið 2008/ ir hafa verið nýttar í vaxandi mæli og mest 3.900 tonnum landað með þeim Ólafur Bjarnason SH: 15/4 2012og þrengist um þegar líður á fiskveiðiárið Eins og fram kemur hér f n „Ofnbökuð ýsa með grjónum og grænmetis-rjómasósu.......svo fáum við kvóta. Jafnframt hafa heimildir til löndunþorsks, sem tekið er frá fyrir úth pönnukökur með rjómautan í kaffinu!!!!“ ar á undirmálsfiski kvóta verið nýttmarks, vaxandi, enda teknir ný ar töluvert. Þær heimildir hafa ekki verið inn og skipta strandveiðarnar Álsey VE-2: 14/4 2012 n „Ágætis dagur á loðnumiðunum í dag eða um 1.000 tonn og við bíðum rólegir eftir dagsbirtunni til að reyna að fanga meira og helst af öllu klára að fylla;) VONANDI!..en þetta er lokalegt, eitt kast var nánast eingöngu karl loðna, þá var ein og ein orðin léttari og á leið í fæðingarorlof;)“ Faxi RE-9: 15/3 2012 n „Erum á loðnumiðunum. Bíðum nú eftir dagsbirtunni til að geta byrjað veiðar á ný.“

Þú finnur Útvegsblaðið á Facebook.

fRÍVAKTIN

Mars 2012

Kjartan Magnússon skurðlæknir stundar grásleppuveiðar ásamt syni sínum frá Jónsnesi við Breiðafjörð:

„Svona viljum við lifa“ Hjörtur Gíslason skrifar: hjortur@goggur.is

Ég hitti hann fyrst í kjallaranum á smíðaverkstæði iðjuþjálfunar á Endurhæfingardeildinni við Grensás. Hann var inni á verkstæði að fella grásleppunet. Í þeirri vinnu, að hluta, til fólst endurhæfing hans eftir vægt heilablóðfall. Hann gerir út á grásleppu frá Jónsnesi við Breiðafjörð ásamt Jóhanni syni sínum og hafa þeir feðgar róið þaðan í rúm 40 ár og nýtt önnur hlunnindi jarðarinnar. Maðurinn er Kjartan Magnússon, skurðlæknir og grásleppukarl, 84 ára gamall. Hann hefur upplifað ýmislegt á langri ævi og meðal annars sinnti hann stríðshrjáðum fórnarlömbum rauðu Kmeranna og Pol Potts í Kambodíu í mjög svo frumstæðu sjúkrahúsi Tælandsmegin við landamærin veturinn 1990 til 1991. Annars starfaði hann sem skurðlæknir á Landakoti og síðan Borgarspítalanum þar til hann hætti störfum. Lá fyrir ref undir þarabunka „Ég var að eltast við ref í fyrra sumar og lá lengi fyrir honum í fjörunni undir þarabunka sem ég mokaði yfir mig. Ég lá þarna í tvo tíma án þess að ná refnum, en þegar ég stóð upp fann ég einkennilega kuldatilfinningu yfir höfðinu og áttaði mig á því að ég hefði fengið vægt heilablóðfall.

Ég fékk svo aftur smá áfall um haustið og eftir það fór ég inn á Grensás, þar sem mér leið afskaplega vel. Ég fékk frábærar móttökur frá starfsliði og læknum og fékk að nota tímann til að fella netin. Ég þakka stúlkunum á iðjuþjálfuninni sérstaklega fyrir það. Þær eru að vinna mjög gott starf þar. Ég náði að fella tæplega 40 net, en yfir úthaldið eyðileggjast allt að 80 net hjá manni. Það er til dæmis mjög slæmt að fá sel í þau, sérstaklega útsel. Hann eyðileggur þau alveg. Þessu verður maður að mæta og eiga nóg af netum, þegar úthaldið hefst,“ segir Kjartan. Selja skinnin til Grænlands „Þarna eru mikil hlunnindi auk grásleppunnar. Mikið æðarvarp, drjúg dúntekja og þétt fuglabyggð er í eyjunum, en við höfum reyndar ekki verið mikið að taka egg. Viljum heldur að fuglinn fjölgi sér. Þarna eru líka selátur og við höfum frá upphafi veitt kópa í net auk þeirra sem við fáum í grásleppunetin. Við skjótum hvorki fugl né sel og viljum hvorki spilla selátrum né fuglabyggð. Gæsin verpir til dæmis við húsvegginn hjá okkur. Við reynum hins vegar að halda aftur af tófu mink og hrafni. Þetta eru allt skaðvaldar í varpinu og því miður hefur þessum vargi fjölgað. Yngri sonur minn, Jóhann, hefur verið með mér í þessu frá upphafi. Annars hefði þetta úthald ekki

gengið upp. Mikil vinna fylgir þessu öllu. Við vitjum um netin reglulega og verkum hrognin og söltum, við tínum dúninn og hreinsum hann, við verkum öll selskinn fyrir útflutning og nóg er af öðrum verkum. Ég hef reynslu af því að handleika hnífinn og því hefur mér gengið vel að verka skinnin. Það má alls ekki koma gat á skinnið. Þá er það óseljanlegt. Svo ótrúlegt sem það má virðast, þá höfum við verið að selja skinnin til Grænlands. Þá skortir skinn eftir að megnið af fólkinu hefur verið flutt í fjölbýlishús og stærri bæjum og höfuðborginni Nuuk og veiðir ekki eins og áður. Við vorum mest að fá 40 til 50 kópa á sumri en nú hefur það minnkað verulega. Upp í 80 tunnur á vertíð „Við byrjum ekki að róa fyrr en í maí, en grásleppan gengur fremur seint inn í Breiðafjörðinn. Vertíðin hjá okkur stendur svo fram í júlí eða í 50 daga. Við erum með upp í 50 trossur, 4 til 5 net í trossu, en stundum niður í tvö, þar sem þröngt er. Trossurnar leggjum við mjög grunnt, nánast uppi í fjöru. Netjanna er svo vitjað á þriggja daga fresti, þegar til þess gefur, en ekki allra í einu. Norðanáttin getur reyndar orðið ansi erfið og þrálát svo það geta liðið upp í 10 dagar án þess að við komumst á sjó. Við höfum ekki hirt fiskinn, bara hrognin enda höfum við enga aðstöðu til þess

» Kjartan Magnússon fékk leyfi til þess að fella grásleppunetin meðan hann var í iðjuþálfun á Endurhæfingardeildinni á Grensás. Hann fékk aðstöðu á smíðaverkstæðinu og var þakklátur fyrir góða ummönnun og aðstöðu.

að taka fiskinn í land. Við þurfum því undanþágu frá því ákvæði reglugerðarinnar um veiðarnar. Við höfum mest veitt í 80 tunnur á vertíð og það er mjög gott. Annars hafa vertíðarnar verið ansi misjafnar. Þegar við komum með hrognin í land eru þau sett í sigti og látin þorna yfir nóttina. Síðan er saltinu blandað saman við og kryddi, ef það á við, og hrognin sett í tunnu. Þegar við flytjum þau burt þurfum við að velta hverri tunnu niður á smá bryggju sem við erum með og út í bát til að flytja þau inn í Hólminn og þaðan suður. Við höfum skipt við Jón Ásbjörnsson

frá upphafi og erum mjög sáttir við þau viðskipti,“ segir Kjartan. Þeir feðgar róa á tveimur litlum trillum, hvor á sínum bát og að sjálfsögðu báðir með pungaprófið. Þeir gæta þess að vera alltaf í sjónmáli hvor við annan til að geta komið til hjálpar ef með þarf. En hvers vegna er skurðlæknir á efri árum að standa í svona vafstri? „Þetta er það líf, sem við viljum lifa. Í nábýli við nánast ósnortna náttúruna. Við erum búnir að vera að þessu í rúm 40 ár og það hlýtur að segja mikið og ekki langar mig til að hætta,“ segir Kjartan Magnússon.

Mars 2012

fRÍVAKTIN

Porsche Cayenne Diesel

Keyrsla Skipting: 8 gíra Tiptronic með sjálfvirkri Start-Stop tækni. n Dráttargeta: 3.500 kg n Tölvubúnaður: Fullkomin aksturstölva með öllum helstu upplýsingum. n

Vélin 3.0l Turbo Diesel n Hestöfl: 245 n Tog: 550Nm n Hámarkshraði: 220km/klst n Hröðun 0-100 km/klst: 7,6 sek n Eyðsla: 8,5 l – 6,5 l (blandaður akstur 7,2 l) Kostir: 1. Sportlegir aksturseiginleikar. 2. Innrétting mjög falleg og vel frágengin. 3. Allur umgangur mjög þægilegur. n

Ókostir: 1. Farangursrými mætti vera stærra.

Reynsluakstur

Helgi Magnússon, háseti á Vigra RE, reynsluók nýjum Porsche Cayenne Diesel:

Hreinræktaður lúxusbíll Helgi Magnússon háseti á Vigra RE

Helgi Magnússon, háseti á Vigra RE-71, fór nýverið í reynsluakstur á nýjum Porsche Cayenne Diesel frá Bílabúð Benna. Hann segir bílinn vera vel hannaðan lúxus fjölskyldujeppa sem standi að fullu undir nafni Porsche merkisins. Líkt og flestir vita er Porsche þekktast fyrir framleiðslu hins frábæra 911 sem hefur verið tákngervingur sportbílsins síðan 1963. Þegar Porsche kynnti til sögunnar fyrsta Cayenne bílinn árið 2002 líktu margir því við guðlast og sögðu að framleiðandinn ætti að halda sig við framleiðslu sportbíla og sleppa því að þreifa fyrir sér á markaði fjölskyldubíla. Undirritaður hefur þó ávallt verið hrifinn af bílnum og það var því með ákveðinni tilhlökkun sem ég settist undir stýri á nýjasta Porsche Cayenne bílnum. Það er skemmst frá því að segja að ég varð ekki fyrir vonbrigðum.

Ég gef Porsche Cayenne Diesel 4,5 stjörnur af 5.

» Bíllinn er hreint afbragð á allan máta, hvort sem horft er til innréttingar, sem er einstaklega vel heppnuð að mati undirritaðs, eða aksturseiginleika sem eru frábærir.

Mikið lagt upp úr þægindum Þegar komið er inn í bílinn sést að framsætin eru vel mótuð og uppfylla allar kröfur um þægindi og stuðning. Ökumaður situr í þægilegri hæð og útsýni er mjög gott. Sætin bjóða bæði upp á upphitun, sem er nauðsynleg á köldum vetrardögum, og kælingu,

sem hjálpar á lengri ferðum eða einfaldlega þegar of heitt er í veðri. Sætin eru, ásamt stýrinu, stillanleg á alla kanta og þau þægilegustu sem undirritaður hefur prófað. Aftursætin eru einnig mjög rúmgóð og stillanleg á marga vegu sem er mjög jákvætt. Á heildina litið er innanrýmið nokkuð gott. Farþega-

rýmið er rúmgott og langt er á milli fram- og aftursæta. Farangursrými mætti vera örlítið stærra fyrir minn smekk en þó er leikandi hægt að koma þar fyrir 3-4 golfsettum, sem verður að teljast nokkuð gott. Ef flytja á stærri hluti eru aftursæti niðurfellanleg og verður rýmið við það mjög gott.

Frágangur til fyrirmyndar Mælaborðið er fallega hannað og allar upplýsingar auðlesanlegar. Þar eru tveir hraðamælar og annar þeirra er staðsettur í beinni sjónlínu við ökumann. Allir takkar fyrir miðstöð, sætishita og fleira eru vel staðsettir og þægilegir í notkun. Bíllinn er leðurklæddur í hólf og gólf og það er ekkert plast á mælaborðum eða hurðaspjöldum, eins og oft er raunin í dag. Frágangur á öllu er til algjörrar fyrirmyndar og innréttingin ber með sér að maður sé stiginn inn í hreinræktaðan lúxusbíl. Frábærir aksturseiginleikar Bíllinn er hreint afbragð á allan máta, hvort sem horft er til innréttingar, sem er einstaklega vel heppnuð að mati undirritaðs, eða aksturseiginleika sem eru frábærir. Hin þriggja lítra, sex sílindra díselvél, skilar bílnum áreynslulaust áfram og er óhætt að segja að hún hafi komið skemmtilega á óvart sökum afls og sparneytni. Hún býr yfir miklu togi og fer t.d. létt með að draga stórt hjólhýsi fyrir þá sem það kjósa. Nýja átta þrepa Tiptronic skiptingin sá einnig um að gera aksturinn einkar ánægjulegan og þægilegan. Hið fullkomna PMT fjórhjóladrif bílsins gerir það að verkum að akstur við allar aðstæður er leikur einn. Óhætt er að segja eftir að hafa prófað bílinn í umferð innanbæjar, í snjó og möl að Porsche Cayenne Diesel sé alltaf á heimavelli sama í hvaða aðstæðum hann er.

Heildarlausnir fyrir sjó- og landvinnslu

• • • • •

Kassar Öskjur Arkir Pokar Filmur

• • • • • • • •

Skór Stígvél Vettlingarr naður, ð Vinnufatnaður, Hnífar Brýni Bakkar Einnota vörur o.fl.

Kassar læsast saman stöf lun og brettið við stöflun ð stöðugra öð verður

Suðurhrauni 4 • 210 Garðabæ • Furuvellir 3 • 600 Akureyri • Sími: 575 8000 • Fax: 575 8001 • www.samhentir.is