1
ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ 2018 Διμηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή
Εξώφυλλο: Παύλος Σάμιος, Χαρτοπαίκτες, 1990
ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ
Γεωργία Αλεβιζάκη, Παρασκευή Γερολυμάτου, Ανδρέας Γεωργιάδης, Μαρία Κουτσομάλλη, Αλεξάνδρα Παπακωστοπούλου, Κλειώ Πανουργιά Επιμέλεια - σχεδιασμός:
Τ 210 - 7252896 www.moca-andros.gr | www.goulandris.gr
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
5
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
6
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΥΤΑΡΑΣ
14
ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗ ΜΟΝΙΜΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ
22
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΑΤΖΕΝΤΑ
24
Του Κυριάκου Κουτσομάλλη, διευθυντή του Ιδρύματος Β. & Ε. Γουλανδρή
με τον Παναγιώτη Παναγάκη, Διευθυντή του Κέντρου Πολιτισμού, Έρευνας και Τεκμηρίωσης της Τραπέζης της Ελλάδος
Αφιέρωμα στην περιοδική έκθεση του καλοκαιριού
Παύλος Σάμιος, Οι χαρτοπαίκτες
Παρουσίαση σημαντικών εικαστικών εκθέσεων από όλο τον κόσμο
4
ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ
Με χαρά δημοσιεύουμε στο 21ο τεύχος του ηλεκτρονικού μας περιοδικού την πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη του κυρίου Παναγιώτη Παναγάκη, Διευθυντή του Κέντρου Πολιτισμού, Έρευνας και Τεκμηρίωσης της Τραπέζης της Ελλάδος. Στην συνέντευξη γίνεται λόγος για τις επετειακές εκδηλώσεις που το κέντρο ετοιμάζει για τα 90 χρόνια που η Τράπεζα της Ελλάδος κλείνει αυτή τη χρονιά. Για τη μεγάλη έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη με έργα από την Συλλογή της Τραπέζης. Για τον κύκλο διαλέξεων που διεξάγονται στο κεντρικό κατάστημα της Τραπέζης με τίτλο «Καταθέσεις Πολιτισμού». Για το συνέδριο οικονομικής ιστορίας που ετοιμάζεται τον Νοέμβριο. Σχετικά με την ίδρυση των κεντρικών τραπεζών κατά τον Μεσοπόλεμο. Για τις εκδόσεις της Τραπέζης. Για την ενεργό συμμετοχή της Τραπέζης στο πολιτιστικό γίγνεσθαι της χώρας και γενικότερα για την συμβολή της στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή της χώρας. Κυριάκος Κουτσομάλλης Διευθυντής
5
6
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ME TON ΔΙΕΥΘΥΝΤΉ ΤΟΥ ΚΈΝΤΡΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΎ ΈΡΕΥΝΑΣ & ΤΕΚΜΗΡΊΩΣΗΣ ΤΗΣ ΤΡΆΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΆΔΟΣ
ΠΑΝΑΓΙΏΤΗ ΠΑΝΑΓΆΚΗ
7
Συμμετοχή στην Art Athina, 2016. Η Τράπεζα της Ελλάδος κλείνει φέτος τα 90 της χρόνια. Ήδη εγκαινιάστηκε μια με-
γάλη έκθεση στο μουσείο Μπενάκη, όπου μάλιστα εκτίθενται στο ελληνικό κοινό
έργα από τη Συλλογή της ΤτΕ για πρώτη φορά. Μιλήστε μας για το περιεχόμενο της έκθεσης αυτής και τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της.
Η έκθεση 162 έργων τέχνης στο Μουσείο Μπενάκη τιτλοφορείται «Τόποι αναφοράς: Από τη Συλλογή της Τράπεζας της Ελλάδος» και πραγματοποιείται από το Κέντρο Πο-
λιτισμού, Έρευνας και Τεκμηρίωσης της Τράπεζας με αφορμή, όπως πολύ σωστά αναφέρατε, τη συμπλήρωση 90 ετών από την έναρξη των εργασιών της. Στόχος της έκθε-
σης είναι να αναδείξει την ίδια τη Συλλογή ως έναν «τόπο αναφοράς», μία δεξαμενή, αν θέλετε, έργων τέχνης που αποκαλύπτουν και χαρτογραφούν όψεις της ελληνικής πολιτισμικής ταυτότητας μέσα από τρεις θεματικούς άξονες ή μήτρες έμπνευσης των
Ελλήνων καλλιτεχνών: (α) την αναφορά στην αρχαιότητα, (β) την προσέγγιση του καθημερινού κόσμου και (γ) τη σημασία του τοπίου ως οδηγού για τη νεοελληνική τέχνη. Η έκθεση θα παραμείνει ανοικτή έως τις 20 Μαΐου 2018.
Ποιές άλλες εκδηλώσεις προετοιμάζετε με αφορμή την παραπάνω επέτειο.
Πραγματοποιήθηκε τον Ιανουάριο μία Ημερίδα στο κτήριο του Κεντρικού Καταστήματος αφιερωμένη στην Βιβλιοθήκη της Τράπεζας. Πρόκειται για μία από τις καλύτερες
και πλέον ενημερωμένες οικονομικού χαρακτήρα βιβλιοθήκες στην Ελλάδα, η οποία
8
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Στόχος της έκθεσης «Τόποι Αναφοράς» είναι να αναδείξει την ίδια τη Συλλογή ως μία δεξαμενή, αν θέλετε, έργων τέχνης που αποκαλύπτουν και χαρτογραφούν όψεις της ελληνικής πολιτισμικής ταυτότητας
άρχισε να λειτουργεί μόλις άρχισε να λειτουργεί και η Τράπεζα, επομένως κλείνει και εκείνη φέτος τα 90 της χρόνια.
Αυτήν την εποχή διεξάγονται στο Κεντρικό Κατάστημα της Τράπεζας οι «Καταθέσεις Πολιτισμού», ένας κύκλος διαλέξεων και συ-
ζητήσεων, με (εύλογο) θέμα τον Μεσοπόλεμο: παρακολουθήσαμε ήδη τον καθηγητή Γεώργιο Θ. Μαυρογορδάτο, ο οποίος μίλησε για τον Εθνικό Διχασμό, τις επιχειρήσεις και τις τράπεζες, τον
καθηγητή Παναγιώτη Τουρνικιώτη που μας μίλησε για το μοντέρνο πνεύμα στην αρχιτεκτονική του 20ου αιώνα, τον ακαδημαϊκό Άγγελο Δεληβορριά που συζήτησε με τη δημοσιογράφο Μαργα-
ρίτα Πουρνάρα για τη Γενιά του ’30, ενώ σύντομα θα παρακολουθήσουμε τον καθηγητή και δημοσιογράφο Νίκο Μπακουνάκη
που θα μιλήσει για τον Τύπο και τον λαϊκισμό στον Μεσοπόλεμο (25.4.18).
Επίσης, στο χώρο του Μουσείου της Τράπεζας (Αμερικής 3) οργανώσαμε για πρώτη φορά έναν κύκλο συζητήσεων με τίτλο «Συζητήσεις στο Μουσείο», η οποία περιλάμβανε τρεις συνεντεύξεις της δημοσιογράφου Μαίρης Αδαμοπούλου με τους ζωγράφους
Γιώργο Ρόρρη, Γιάννη Αδαμάκο και Μαρία Φιλοπούλου, έργα των
οποίων περιλαμβάνονται στη Συλλογή έργων τέχνης της Τράπεζας.
Τέλος θα ακολουθήσει, τον Νοέμβριο, ένα Συνέδριο οικονομικής ιστορίας για την ίδρυση των κεντρικών τραπεζών κατά τον Μεσοπόλεμο.
Ένα από τα αξιοπρόσεκτα προβλήματα στο χώρο του πολιτισμού στην Ελλάδα είναι
το γεγονός πως, ενώ υπάρχει πλούσια δράση, αυτή σπάνια διασώζεται ή καταγράφεται. Πώς θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα, όταν μάλιστα η κοινωνία της γνώσης δεν μπορεί να εξελιχθεί χωρίς αυτήν; Ποιες είναι οι πρωτοβουλίες του Κέντρου Πολιτισμού, Έρευνας και Τεκμηρίωσης της ΤτΕ σε αυτή την κατεύθυνση;
Κατ΄ αρχάς γίνεται σημαντική χρήση συγχρόνων επικοινωνιακών εργαλείων και μέσων κοινωνικής δικτύωσης: οι «Καταθέσεις πολιτισμού» καταγράφονται σε βίντεο, τα οποία παραμένουν διαθέσιμα στο κοινό από τον δικτυακό τόπο «Blod» του Ιδρύματος Μποδοσάκη ενώ οι «Συζητήσεις στο Μουσείο» είναι διαθέσιμες σε πραγματικό χρόνο από τη σελίδα του Μουσείου της Τράπεζας στο Facebook και φυσικά παραμένουν εκεί και μετά την ολοκλήρωσή τους.
Μια από τις πιο σημαντικές συνεισφορές του Κέντρου Πολιτισμού στην κοινωνία της γνώσης, όμως, είναι το πρόγραμμα προφορικής ιστορίας (oral history) που υλοποιεί
9
το Ιστορικό Αρχείο. Βάσει του προγράμματος αυτού, καταγράφονται και διαφυλάσ-
σονται μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν συγκεκριμένα γεγονότα ή εποχές και ενίοτε καλύπτονται κενά που παράγει η ιστοριογραφία.
Τέλος, έχουμε τις εκδόσεις μας. Μέχρι στιγμής έχουμε εκδώσει την Ιστορία της Τράπε-
ζας της Ελλάδος (1928-2008), το Χρονικό της μεγάλης κρίσης – Η Τράπεζα της Ελλάδος (2008-2013), τη βιογραφία του Κυριάκου Βαρβαρέσου, το λεύκωμα για το χαρακτι-
κό έργο του Αλέξανδρου Κορογιαννάκη που χρημάτισε υπάλληλος της Τράπεζας και, φυσικά, τους καταλόγους των περιοδικών εκθέσεών μας στο Μουσείο, τον κατάλογο τώρα της έκθεσης στο Μουσείο Μπενάκη…. και έπεται συνέχεια.
Οι καταθέσεις πολιτισμού εννοιολογικά τουλάχιστον αναδεικνύουν την πρόθεση της Τράπεζας της Ελλάδος να καταθέσει στη κοινωνία έναν θεσμό με όρους πολιτιστικούς. Μιλήστε μας για αυτή την πρωτοβουλία και τους στόχους της.
Με τις «Καταθέσεις πολιτισμού» το Κέντρο Πολιτισμού επιδιώκει την ενεργό συμμετο-
χή της Τράπεζας στο πολιτιστικό γίγνεσθαι της χώρας, αναδεικνύοντας πτυχές του
σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού, σε συνέχεια άλλωστε της μακράς παράδοσης της
συμβολής της Τράπεζας στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή της χώρας. Επιπλέον, αναγνωρίζοντας ότι κάθε άνθρωπος διαδραματίζει ενεργό ρόλο στη διαμόρ-
φωση του πολιτιστικού περιβάλλοντος του οποίου μετέχει, το Κέντρο άνοιξε τον κύκλο στο ευρύ κοινό.
Κάθε χρόνο οι «Καταθέσεις πολιτισμού» φιλοξενούν ομιλίες ή συζητήσεις που εμπί-
πτουν σε συγκεκριμένες θεματικές ενότητες, όπως η ιστορία, η τέχνη, η αρχιτεκτονική, η λογοτεχνία, η πολιτιστική διαχείριση ή το περιβάλλον. Στόχος μας είναι να δώσουμε
βήμα και λόγο σε σημαντικούς πνευματικούς ανθρώπους έτσι ώστε να μοιραστούν τις σκέψεις τους με το κοινό, καθώς θεωρούμε ότι στο επίκεντρο των δράσεών μας βρίσκεται πάντοτε ο homo discens, ο άνθρωπος που μαθαίνει και μάλιστα διά βίου.
Είναι γεγονός πως ο κόσμος των επιχειρήσεων, ο μηχανισμός του χρήματος, έχει κατά καιρούς «δανειστεί» από τους τρόπους της τέχνης και την πολιτιστική πρακτική
διδάγματα και εμπειρίες με δημιουργικά αποτελέσματα. Πώς αντιλαμβάνεστε αυτές τις «καλές πρακτικές» να αντανακλούν στο ιδανικό Κέντρο Πολιτισμού ‘Έρευνας και Τεκμηρίωσης της ΤτΕ του μέλλοντος;
Στην πολιτιστική διαχείριση, το κύριο ζητούμενο είναι η όσο το δυνατόν πιο αποτε-
λεσματική προστασία και διαχείριση του αγαθού του πολιτισμού για το κοινό καλό. Έτσι λοιπόν η πρωτοπορία, η καινοτομία, οι σύγχρονες μορφές ανάλυσης και έρευνας, ο σχεδιασμός, η δημιουργική και πολύπλευρη έκφραση, η επικοινωνία, η διερεύνηση νέων τρόπων ανάγνωσης του κόσμου είναι εργαλεία που συναντάμε βεβαίως στις σύγ-
χρονες επιχειρήσεις και που όμως χρησιμοποιούνται με επιτυχία και στους σύγχρονους
10
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
«Καταθέσεις Πολιτισμού»: η δημοσιογράφος Μαργαρίτα Πουρνάρα συνομιλεί με την ακαδημαϊκό Ελένη Γλύκατζη - Αρβελέρ, 2017.
«Συζητήσεις στο Μουσείο»: η δημοσιογράφος Μαίρη Αδαμοπούλου συνομιλεί με το ζωγράφο Γιώργο Ρόρρη, 2017.
11
Με τις «Καταθέσεις πολιτιστικούς οργανισμούς. Το Κέντρο Πολιτισμού της Τράπε-
ζας έχει υιοθετήσει με θέρμη τις παραπάνω «καλές πρακτικές» και με βάση αυτές σχεδιάζει τις μελλοντικές κινήσεις του.
Από την εποχή του Κλεισθένη μέχρι σήμερα έχουν πράγματι μεσολαβήσει πολλά. Ωστόσο το γεγονός ότι το «χρήμα» εν-
διαφερόταν από τότε για την τέχνη αλλά και τον πολιτισμό γενικότερα, -τουλάχιστον στο δυτικό κόσμο- πιθανότατα να πληροί τα χαρακτηριστικά μιας «ιστορικής συνέχειας». Πώς το εξηγείτε αυτό;
Οι τράπεζες ανέκαθεν ήταν προστάτιδες των τεχνών, καθώς η
οικονομική τους ευρωστία τους επέτρεπε μια τέτοια δραστηριότητα. Μπορεί αρχικά η ανάμειξή τους με την τέχνη να είχε χρηστικούς σκοπούς (αγόραζαν π.χ. πίνακες ζωγραφικής για
να τους χρησιμοποιήσουν στη διακόσμηση των κτηρίων τους) ή να την έβλεπαν σαν επένδυση, αλλά σήμερα δεν είναι μόνο
αυτό. Έχουν πλέον επίγνωση ότι είναι οργανισμοί που αλληλεπιδρούν με τον κόσμο, επομένως δεν μπορούν να χαρακτηρί-
πολιτισμού» το Κέντρο Πολιτισμού επιδιώκει την ενεργό συμμετοχή της Τράπεζας στο πολιτιστικό γίγνεσθαι της χώρας
ζονται από μια ιδιότυπη τάση απομόνωσης: πρέπει να συμμετέχουν ενεργά σε αυτόν
τον κόσμο, να προστατεύουν και να προωθούν κάποιες εκφάνσεις της σύγχρονης κοινωνίας. Και όχι μόνο οι τράπεζες, οι επιχειρήσεις γενικά. Αυτό είναι άλλωστε το νόημα
της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Η επιχείρηση ή η τράπεζα να παρέχει τα μέσα (το χρήμα, τους πόρους ή τον χώρο) για να συμβεί κάτι, να προστατευθεί κάτι άλλο ή να προωθηθεί αυτό που αξίζει.
Όσο για το ζήτημα της ιστορικής συνέχειας, με δεδομένο ότι ένας οργανισμός όπως
είναι η Τράπεζα της Ελλάδος δεν είναι στατικός αλλά εξελίσσεται, ίσως θα ήταν καλύτερα να αφήσουμε τον ιστορικό του μέλλοντος να το διερευνήσει περαιτέρω!
Παναγιώτης Παναγάκης
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1966. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο της Αθήνας (1989) και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στις αναστηλώσεις αρχιτεκτονικών μνημείων στο Εδιμβούργο (1993). Από το 1997 εργάζεται σαν αρχιτέκτων στην Τράπεζα της Ελλάδος και το 2013 γίνεται Διευθυντής στο νεοσύστατο Κέντρο Πολιτισμού, Έρευνας και Τεκμηρίωσης της Τράπεζας της Ελλάδος.
12
Εγκαίνια της αναδρομικής έκθεσης του Αλέξανδρου Κορογιαννάκη, 2017.
13
14
ΕΚΘΕΣΗ
ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ, ΑΝΔΡΟΣ
A Π Ό ΤΟ ΣΎΓΧΡ ΟΝΟ ΣΤΟ ΔΙΑΧ ΡΟ Ν ΙΚΌ 1 ΙΟΥΛΊΟΥ – 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΊΟΥ 2018
15
16
ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ
Το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή οργανώνει για το καλοκαίρι 2018 ένα αφιέρωμα στον καταξιωμένο, πολυσχιδή και ιδιαίτερα αγαπητό από το ελληνικό κοινό Δημήτρη Μυταρά. Κύριο χαρακτηριστικό της ζωγραφικής του Δημήτρη Μυταρά είναι, όπως γνωρίζουμε, η συνύπαρξη αντιφατικών δεδομένων τα οποία επιδέξια διαπλέκονται δημιουργώντας την παραδοξότητα που διατρέχει τη γόνιμη και δημιουργική καλλιτεχνική του πορεία. Η ποίηση συνεκφράζεται με την βία, ο λυρισμός με την βαναυσότητα, η ηδονή με την τραχύτητα… Πρόκειται για ένα έργο σύνθετο αλλά πρωτότυπο και αυθεντικό, με πολλαπλές όψεις, που εξελίσσεται επί εξήντα σχεδόν χρόνια, όσα δηλαδή και ο δημιουργικός χρόνος του Μυταρά, ο οποίος με πλήρη αφοσίωση επιτέλεσε το λειτούργημα του καλλιτέχνη, ερευνώντας και αναδεικνύοντας με υποκειμενικότητα και ιδιομορφία τον τρόπο να συλλαμβάνει τον κόσμο που τον περιβάλλει. Εκτός από διακεκριμένος ζωγράφος τον οποίο όλοι γνωρίζουμε, υπήρξε και ποιητής, ταλαντούχος σκηνογράφος, ενδυματολόγος, εικονογράφος, σχεδιαστής διακοσμητικών παραστάσεων και χαρισματικός δάσκαλος. Σκοπός του αφιερώματος είναι να αναδειχθούν τόσο η θεματική πολυμέρεια, όσο και η τεχνοτροπική ποικιλομορφία και επιδεξιότητα. Η διαρθρωτική δομή του αφιερώματος μας ξεκινά από την πρώιμη νεανική περίοδο, η οποία χαρακτηρίζεται από μια εντυπωσιακή ωριμότητα. Συνεχίζεται με δύο θεματικές που θα τον απασχολήσουν από τις αρχές του 1960 έως και το θάνατο του: τους καθρέπτες και τα πορτραίτα. Με το επόμενο σκέλος ανοίγει ένας εντελώς καινούργιος δρόμος: η επιβολή της δικτατορίας στην Ελλάδα θα δώσει στον καλλιτέχνη την ευκαιρία να αλλάξει άρδην τη ζωγραφική του για να καταγγείλει τα τεκτενόμενα. Πρόκειται για τα γνωστά Επιτύμβια και έργα «Ντοκουμέντα». Η βία θα συνεχίσει πέρα από την σκοτεινή αυτή περίοδο, να κυριαρχεί στο έργο του, με τις μοτοσυκλέτες, τα δυστυχήματα, τα αλλοιωμένα από τον άνθρωπο τοπία. Η προοδευτική εμφάνιση των γυναικείων μορφών, που θα εδραιώσουν οριστικά τη φήμη του, θα του δώσουν την ευκαιρία να ανανεώσει την παλέτα του, προσδίδοντας μία νεοφανή ζωντάνια. Τέλος, ο επισκέπτης της έκθεσης θα έχει την ευκαιρία να ανακαλύψει την ιδιαίτερη σχέση του Μυταρά με τον χώρο του θεάτρου, με τον οποίο σχετίστηκε πάνω από 40 χρόνια. Η δυνατότητα πρόσβασης στο εντυπωσιακό σε όγκο και ποιότητα αρχείο του διακεκριμένου αείμνηστου Δημήτρη Μυταρά που είχαμε την τύχη να έχουμε, μας έδωσε την δυνατότητα να προσκομίσουμε στην έρευνα μας πληθώρα ανέκδοτων δεδομένων τα οποία προσδίδουν στο εγχείρημα ενδιαφέρον και σπουδαιότητα. Το εικαστικό αυτό αφιέρωμα θα πλαισιώσει ο δίγλωσσος συνοδευτικός κατάλογος 284 σελίδων, τον οποίο θα εκδώσει η Μικρή Άρκτος.
17
18
ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ
19
20
ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ
21
22
ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗ ΜΟΝΙΜΗ Σ ΥΛ Λ Ο Γ Η Τ Ο Υ Ι Δ Ρ Υ Μ Α Τ Ο Σ
Παύλος Σάμιος (19??-)
Οι Χαρτοπαίκτες 1990 Εγκαυστική τεχνική σε καμβά 150 Χ 150 εκ.
Φεύγοντας το 1978 για το Παρίσι, η τελευταία μου δουλειά στην Ελλάδα ήταν διάφορα καφενεία της Αθήνας και του Πειραιά ζωγραφισμένα με κάποια γυμνά κορίτσια. Στο Παρίσι συνέχισα την ίδια σειρά, με τα ωραία γαλλικά καφέ και την Παριζιάνικη ατμόσφαιρα. Η σειρά με τους χαρτοπαίχτες ξεκίνησε σχεδόν τυχαία μετά από μία επίσκεψη στο Μουσείο ιμπρεσιονιστών, που είδα τους χαρτοπαίχτες του Σεζάν. Νομίζω ότι όλη η νέα τέχνη άρχισε από αυτό το έργο. Ήθελα, λοιπόν, να του κάνω ένα αφιέρωμα, έτσι όλη η σειρά “jeux” οφείλεται στο Σεζάν. Βέβαια εγώ έβαζα τους δικούς μου χαρτοπαίχτες από τα καφενεία των παιδικών μου βιωμάτων στον Ταύρο της Αθήνας. Από τα ατμοσφαιρικά καφενεία της προηγούμενης δουλειάς μου, ζωγράφισα τα νέα αυτά έργα χωρίς τον χώρο, αλλά τους παίχτες, σαν στο έργο του Σεζάν. Σε αυτήν τη δουλειά ζωγράφισα χωρίς μοντέλα αλλά όλα από μνήμης. Παύλος Σάμιος
23
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΑΤΖΕΝΤΑ
ΒΙΈΝΝΗ
ALBERTINA KEITH HARING, THE ALPHABET
ΛΟΝΔΊΝΟ
TATE MODERN: PICASSO 1932
Στην πρώτη έκθεση του Pablo Picasso στην Tate Modern, παρουσιάζονται περισσότερα από 100 έργα ζωγραφικής, γλυπτά και σχέδια φιλοτεχνημένα το 1932. Τρία από τα εξαιρετικά έργα του με την ερωμένη του Marie-Thérèse Walter εμφανίζονται μαζί για πρώτη φορά από τότε που δημιουργήθηκαν σε διάστημα μόλις πέντε ημερών το Μάρτιο του 1932.
Αυτή η έκθεση ρίχνει φως (με αφορμή τα 60 χρόνια από τη γέννησή του) στο έργο αυτού του εξαιρετικού αμερικανικού καλλιτέχνη από διαφορετικές οπτικές γωνίες με ιδιαίτερη έμφαση στη μοναδική συμβολική γλώσσα που είναι παρούσα σε όλο το έργο του Haring ως ένα είδος καλλιτεχνικού αλφάβητου. Διάρκεια έκθεσης: έως 24/06/2018 www.albertina.at
Διάρκεια έκθεσης: έως 07/09/2018 www.tate.org.uk
ΛΟΝΔΊΝΟ
ΛΟΝΔΊΝΟ
NATIONAL GALLERY MONET & ARCHITECTURE
Για πρώτη φορά μια έκθεση που παρουσιάζει έργα του Monet που αποτυπώνουν την αρχιτεκτονική της εποχής του: στη Νορμανδία, τη Ρουέν, το Παρίσι, το Λονδίνο και τη Βενετία. Διάρκεια έκθεσης: έως 29/07/2018 www.nationalgallery.org.uk
24
TATE BRITAIN: ALL TOO HUMAN BACON, FREUD AND A CENTURY OF PAINTING LIFE
Η έκθεση είναι αφιερωμένη στους βρετανούς ζωγράφους που προσπάθησαν να απεικονίσουν την ανθρώπινη μορφή και το περιβάλλον της, με μια πιο σύγχρονη προσέγγιση. Συμμετέχουν οι Lucian Freud, Francis Bacon, Frank Auerbach, Paula Rego κ.α. Διάρκεια έκθεσης: έως 27/08/2018 www.tate.org.uk
ΠΑΡΊΣΙ
CENTRE POMPIDOU CHAGALL, LISSITZKY, MALÉVITCH
Η έκθεση που επικεντρώνεται στο έργο τριών καλλιτεχνών: Marc Chagall, El Lissitzky και Kasimir Malevich και περιλαμβάνει έργα δασκάλων και μαθητών της σχολής τέχνης Vitebsk που ιδρύθηκε το 1918 από τον Chagall: Vera Ermolayeva, Nicolai Suetin, Ilya Chachnik, Lazar Khidekel and David Yakerson. Διάρκεια έκθεσης: έως 16/07/2018 www.centrepompidou.fr
ΡΩΜΗ
SCUDERIE DEL QUIRINALE HIROSHIGE. VISIONI DAL GIAPPONE
Ο Utagawa Hiroshige ήταν ένας από τους πιο διάσημους καλλιτέχνες του Floating World (ukiyo-e), ένας Δάσκαλος ικανός να φέρει το τοπίο και τη φύση στο επίκεντρο του έργου του, μετατρέποντάς τα σε πρωταγωνιστές. Μια αίσθηση αρμονίας και ηρεμίας διαπερνά τα έργα του καλλιτέχνη, η οποία γοήτευσε τους ιμπρεσιονιστές καλλιτέχνες στην Ευρώπη, με πρώτο από όλους τον Vincent Van Gogh.
ΠΑΡΙΣΙ
GRANDPALAIS: KUPKA – PIONEER OF ABSTRACTION
Ο Kupka είναι ένας από τους μεγαλύτερους πρωτοπόρους της αφηρημένης τέχνης που εμφανίστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα, επανεξετάζοντας μια ιστορία αφηρημένης τέχνης που έχει τις ρίζες της στο συμβολισμό της Βιέννης που καλλιεργείται από μια πνευματική και φιλοσοφική κληρονομιά κυρίως στην Κεντρική Ευρώπη. Διάρκεια έκθεσης έως 30/07/2018 www.grandpalais.fr
ΜΙΛΆΝΟ
MUDEC: FRIDA KAHLO
Η έκθεση είναι αφιερωμένη στην πολύπλευρη προσωπικότητα της μεξικανής Frida Kahlo και περιλαμβάνει ελαιογραφίες, σχέδια, υδατογραφίες, γράμματα και φωτογραφίες όπως και έργα της Frida που δεν εκτέθηκαν ποτέ στην Ιταλία. Διάρκεια έκθεσης: έως 03/06/2018 www.mudec.it
Διάρκεια έκθεσης έως 29/07/2018 www.scuderiequirinale.it
25
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΑΤΖΕΝΤΑ
ΦΡΑΝΚΦΟΎΡΤΗ
STÄDEL MUSEUM: FRANK AUERBACH & LUCIAN FREUD
Και οι δύο γεννήθηκαν στο Βερολίνο και μετακόμισαν στην Αγγλία ως παιδιά για να σωθούν από τους Ναζί, ο Frank Auerbach και ο Lucian Freud μοιράστηκαν κάτι περισσότερο από ένα παρόμοιο πεπρωμένο: συνδέονταν με στενή φιλία και με την εικαστική τους επανάσταση στη γλώσσα της σύγχρονης τέχνης. Διάρκεια έκθεσης: έως 12/08/2018 www.staedelmuseum.de
ΒΑΛΈΝΘΙΑ
INSTITUT VALENCIA D’ ART MODERN: JOAN MIRÓ, ORDER AND DISORDER
Η έκθεση διερευνά την πορεία του σημαντικού Ισπανού καλλιτέχνη, φωτίζοντας τις πολιτικές και κοινωνικές διαστάσεις του έργου του. Διάρκεια έκθεσης: έως 17/06/2018 www.ivam.es
ΣΑΡΑΓΟΣΑ
CAIXAFORUM: THE WORLD OF GIORGIO DE CHIRICO
Η έκθεση ιχνηλατεί τις μεγάλες δημιουργικές φάσεις του Giorgio de Chirico και απεικονίζει την εν εξελίξει έρευνα της καλλιτεχνικής ιδέας, που χαρακτηρίζεται από μια συνεχή αναζήτηση σε εικονογραφικό και συμβολικό επίπεδο ικανή να δημιουργήσει μια συνέχεια της ιταλικής καλλιτεχνικής παράδοσης στην τέχνη. Διάρκεια έκθεσης: έως 10/06/2018 www.caixaforum.es
26
ΜΑΔΡΙΤΗ
FUNDACIÓN MAPFRE DERAIN, BALTHUS, GIACOMETTI
Η έκθεση αυτή αναδεικνύει τις παρόμοιες κατευθυντήριες γραμμές στο έργο των Derain, Balthus και Giacometti, ιδίως όσον αφορά την κοινή αντίληψή τους για το παρελθόν της τέχνης. Διάρκεια έκθεσης: έως 06/05/2018 www.fundacionmapfre.org
ΝΈΑ ΥΌΡΚΗ
ΦΡΑΝΚΦΟΎΡΤΗ
Το Εβραϊκό Μουσείο παρουσιάζει 32 σημαντικά έργα του κορυφαίου εξπρεσιονιστή ζωγράφου Chaim Soutine (18931943) που ενέπνευσε πλήθος καλλιτεχνών του τέλους του εικοστού αιώνα.
Πάνω από τριάντα χρόνια από την τελευταία μεγάλη έκθεσή του στη Γερμανία, το SCHIRN παρουσιάζει μια μεγάλη έρευνα αφιερωμένη σε αυτόν τον Αμερικανό καλλιτέχνη. Η έκθεση είναι επίσης η πρώτη που εστιάζει στη σχέση του Basquiat με τη μουσική, το κείμενο, το φιλμ και την τηλεόραση.
THE JEWISH MUSEUM CHAIM SOUTINE - FLESH
Διάρκεια έκθεσης: έως 16/09/2018 www.thejewishmuseum.org
SCHIRN BASQUIAT BOOM FOR REAL
Διάρκεια έκθεσης έως 27/05/2018 www.schirn.de
ΜΑΔΡΊΤΗ
ΜΌΝΑΧΟ
PINAKOTHEK DER MODERNE PAUL KLEE
Η πρώτη μεγάλη έκθεση του έργου του Paul Klee που θα πραγματοποιηθεί στο Pinakothek der Moderne. Θα παρουσιαστούν περισσότερα από 120 έργα από σημαντικές συλλογές Klee στην Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ιαπωνία. Διάρκεια έκθεσης έως 10/06/2018 www.pinakothek.de
MUSEO NACIONAL CENTRO DE ARTE REINA SOFÍA BEATRIZ GONZÁLEZ: RETROSPECTIVE 1965–2017
Το έργο του Beatriz González κατέχει μια μοναδική θέση στην ιστορία της λατινοαμερικανικής τέχνης - όχι μόνο ως πρωτοπόρος της Pop Art, αλλά και ως εκπρόσωπος της πρόσφατης ιστορίας της Κολομβίας. Διάρκεια έκθεσης έως 02/09/2018 www.museoreinasofia.es
27
επισκεφθείτε τη νέα σελίδα μας στο facebook
B E Goulandris Foundation Ίδρυμα Β Ε Γουλανδρή 28