g - το 7ο τεύχος του Ιδρύματος Β. & Ε. Γουλανδρή by B&E Goulandris Foundation

ΙΟΥΝΙΟΣ - ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 Διμηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή

Σ Ε Α Υ Τ Ο Τ Ο Τ Ε Υ Χ Ο Σ Σ Υ Ν Ε Ρ ΓΑ Σ Τ Η Κ Α Ν

Γεωργία Αλεβιζάκη, Παρασκευή Γερολυμάτου, Ανδρέας Γεωργιάδης, Μαρία Κουτσομάλλη, Αλεξάνδρα Παπακωστοπούλου, Μαρία Σκαμάγκα, Ειρήνη Στρατή Επιμέλεια - σχεδιασμός:

Τ 210 - 7252896 www.moca-andros.gr | www.goulandris.gr

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ

Του Κυριάκου Κουτσομάλλη, διευθυντή του Ιδρύματος Β. & Ε. Γουλανδρή

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΟ Φ Ι Α Β Α Ρ Η Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή

Γ Ν Ω Ρ Ι Μ Ι Α Μ Ε Τ Η Μ Ο Ν Ι Μ Η Σ ΥΛ Λ Ο Γ Η Τ Ο Υ Ι Δ Ρ Υ Μ ΑΤ Ο Σ

Σοφία Βάρη, Le jour des jours

Π Ο Ρ Τ Ρ Ε Τ Α Π Α Λ Α Ι Ω Ν Υ Π Ο Τ Ρ Ο Φ Ω Ν Ι . Β . Ε . Γ.

Μυρτώ Σαρμά

Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Τ Ι Κ Η ΑΤ Ζ Ε Ν ΤΑ Παρουσίαση σημαντικών εικαστικών εκθέσεων από όλο τον κόσμο

ΑΝΤΙ

ΠΡΟΛΟΓΟΥ

Προβαίνοντας στην έβδομη κατά σειρά έκδοση του ηλεκτρονικού περιοδικού, έχουμε την χαρά να γνωρίσουμε στους αγαπητούς παραλήπτες του ότι το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή θα παρουσιάσει το φετινό καλοκαίρι στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Χώρα της Άνδρου ένα αφιέρωμα στην διακεκριμένη εικαστικό Σοφία Βάρη. Η Σοφία Βάρη, ελληνίδα τη καταγωγή, με πολυπολιτισμική όμως εικαστική παιδεία και διεθνή καλλιτεχνική παρουσία, εφόσον ελάχιστα έχει ζήσει στην Ελλάδα, χωρίς να ενταχθεί σε ομάδες, σε σχολές ή καλλιτεχνικά ρεύματα, με δικά της εικονιστικά πρότυπα αναφορών συγκρότησε ένα δικό της κόσμο των εικόνων. Σκοπός του αφιερώματος είναι να αναδειχθούν οι πολλαπλές εικονοποιητικές μεταλλάξεις τις οποίες επινοεί ευρηματικά με την δύναμη της φαντασίας της και αποδίδει με ταλέντο και με μια πρωτότυπη διαλεκτική με τη φόρμα. Το αφιέρωμα εκτός από γλυπτά όλων των μεγεθών και κατηγοριών θα περιλαμβάνει επίσης σχέδια, ακουαρέλλες, ελαιογραφίες, ανάγλυφα και κολλάζ, καθώς και αντικείμενα μικρογλυπτικής. Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον δημοσιεύουμε την πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη της πρώην υποτρόφου του Ιδρύματος στην Αγγλία, κυρίας Μυρτούς Σαρμά. Η κυρία Σαρμά κομίζει στον χώρο της σκηνογραφίας-ενδυματολογίας νέες πρωτοποριακές ιδέες που συνεργούν και αναδεικνύουν τον θεατρικό λόγο. Παραμένοντας πάντα στη διάθεσή σας σε όλα τα social media, επιθυμία μας είναι να μοιραζόμαστε μαζί σας τις όποιες ιδέες, εντυπώσεις ή παρατηρήσεις θα θέλατε να προτείνετε. Κυριάκος Κουτσομάλλης Διευθυντής

ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

ΣΟΦΙΑ ΒΑΡΗ 29.06 - 28.09.2014 - ΑΝΔΡΟΣ

Η Σοφία Βάρη, διακεκριμένη εικαστικός, με πολυπολιτισμική εικαστική παιδεία και διεθνή καλλιτεχνική αποδοχή και παρουσία απεξαρτημένη από παγιωμένες θέσεις και αντιλήψεις συγκρότησε ένα προσωπικό μορφικό σύμπαν, ένα δικό της κόσμο των εικόνων. Με ενστικτώδες επινοητικό καλλιτεχνικό ταλέντο, με εγκεφαλικό οίστρο και τεχνοτροπική δεινότητα και πληρότητα, με ιδιοσυγκρασιακή ευαισθησία και ακάματη εργατικότητα ανέδειξε με πρωτοτυπία μια τέχνη του ήπιου, ήρεμου και ανατρεπτικού, ωστόσο, κάλλους. Η έκθεση, την οποία το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή οργανώνει στους χώρους του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στην Χώρα της Άνδρου, εκτός από γλυπτά όλων των κατηγοριών και μεγεθών, τα οποία αποτελούν τον κυρίως άξονα, περιλαμβάνει επίσης σχέδια, ακουαρέλλες, ελαιογραφίες, ανάγλυφα, κολλάζ και αντικείμενα μικρογλυπτικής. Σκοπός του αφιερώματος είναι να αναδειχθούν οι πολλαπλές εικονοποιητικές μεταλλάξεις τις οποίες η Σοφία Βάρη επινοεί ευρηματικά με την δύναμη της φαντασίας της και αποδίδει με ταλέντο και με μια πρωτότυπη και ιδιόμορφη διαλεκτική με τη φόρμα.

«Στο βλέμμα του άλλου καθρεπτίζονται τα σφάλματά μας» Σοφία Βάρη

ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ Στο εισαγωγικό κείμενο του καταλόγου της έκθεσης, o επιμελητής της έκθεσης και διευθυντής του Μουσείου, κύριος Κυριάκος Κουτσομάλλης αναφέρει μεταξύ άλλων: Η τέχνη φαίνεται να υπήρξε για τη Σοφία Βάρη μια προδιαγεγραμμένη πορεία. […] Από πολύ νωρίς ένιωσε να ριζώνει μέσα της διακαώς ο πόθος της γι αυτήν. Ήταν μια πρόκληση, την πραγμάτωση της οποίας επεδίωξε με εμμονή και πάθος. Το πέτυχε επινοώντας μια δική της πλαστική γλώσσα, δικούς της συντακτικούς κώδικες γραφής, οι οποίοι, με γνώμονα τις απαιτήσεις του δικού της δημιουργικού χρόνου, διασφάλισαν στο έργο της πρωτοτυπία, ανθεκτικότητα και αυθεντικότητα. […] Με διάθεση απεξάρτησης από παγιωμένες θέσεις και αντιλήψεις, με τη φρεσκάδα του ασυμβίβαστου νεανικού πάθους αναζήτησε τις δικές της θέσεις, οι οποίες παρότι πρόσκεινται σε ιδιώματα νεωτερικών τάσεων, εγνωσμένα απέφυγε την ένταξή της σε ομάδες καλλιτεχνικές, σε σχολές ή ρεύματα. […] Αν το έργο της σε όλες του τις μορφές και κατηγορίες έτυχε της γενικότερης αποδοχής, της ευρύτερης υποδοχής και εμβέλειας είναι γιατί, σθεναρά, με δυνάμεις που δεν καταστέλλονται από συγκυριακές αντιξόοτητες και εφήμερες πρακτικές, διεκδίκησε από τον εαυτό της το δικαίωμα να εκφράσει τα προσωπικά της οράματα, με κριτήρια υποκειμενικά και καθοδηγητική αρχή την δική της εγγενή συγκινησιακή δύναμη και ιδιοσυγκρασιακή της ευαισθησία και ελευθερία. […] Μέσα από μια υπαινικτική, ημιαφαιρετική διαδικασία στα πρώτα της χρόνια, που χαρακτηρίζεται από δισδιάστατες, δύσπλαστες, διογκωμένες, ανθρωποκεντρικές ή ζωομορφικές φιγούρες, θα οδηγηθεί στη συνέχεια σε εντελώς αντιρεαλιστικές δημιουργίες με προεκτάσεις σουρεαλιστικές. […]

«Το μαύρο και το άσπρο των γλυπτών μου συνευρίσκεται με την σκληράδα του μπρούντζου για να τους δώσει ζωή» Σοφία Βάρη

ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ Η Σοφία Βάρη, Ελληνίδα μεν τη καταγωγή, έχοντας όμως ελάχιστα ζήσει στην Ελλάδα, βιώνει την ελληνικότητά της χωρίς επιμερισμούς, και με τρόπο που να λειτουργούν όλες οι ανάγκες της ψυχής ως ενιαία, αδιαίρετη και αδήριτη ανάγκη. Η ελληνικότητά της ένθετα ενυπάρχει στην σκέψη και στη συνείδησή της και αναδύεται ως μνήμη, ως συνειρμός, ως γνώση διαχρονική. […] Με μια ακόρεστη περιέργεια αναζητά τον εαυτό της σε ανοιχτούς ορίζοντες. Σε τόπους που γέννησαν πολιτισμό και άνοιξαν δρόμους και τούτο γιατί γνωρίζει ότι το αμιγές, το μονοσήματο και το μονοδιάστατο είναι έννοιες ασυμβίβαστες με την εξέλιξη στην τέχνη. Ό,τι το νέο προκύπτει από τη μίξη πολιτισμών. Με συγκλίσεις και αποκλίσεις κι όταν οι δρόμοι διασταυρώνονται με νέες ιδέες. Με ιδέες που υπεκφεύγουν από το στερεότυπο και το κατεστημένο. […] Όσο καταλυτικές κι αν υπήρξαν οι επιδράσεις από τον οικογενειακό και κοινωνικό της περίγυρο, εγκατέλειψε τα προσχήματα, τα οποία νομοτελειακά απορρέουν από τις αντιλήψεις, τις προλήψεις και τις προκαταλήψεις που τις εξέθρεψαν και ενήργησε με οξυδέρκεια και διορατικότητα και με τρόπο ώστε οι επιρροές αυτές να μην έχουν παρά μερικό μόνο βάρος. […]

ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ Κατά την πρώτη δεκαπενταετή περιπλάνησή της στον χώρο της δυσδιάστατης απεικόνισης «συγκεχυμένη» και αγωνιώδης φαίνεται να υπήρξε η πορεία της. Από το 1975 κι έπειτα, χωρίς να απεμπολεί τίποτα από την διαχρονική μνήμη, θεωρώντας απλώς τη ζωγραφική ως «ψευδαίσθηση», άρχισε να αναθεωρεί τους προσανατολισμούς της και να διαμορφώνει μια δική της αντίληψη της υφής και του χώρου, να γοητεύεται από την αίσθηση του απτού και τη στιβαρότητα της ύλης και να προσανατολίζει τις καλλιτεχνικές της αναζητήσεις προς την τρισδιάστατη φόρμα. […] Έκτοτε, η γλυπτική θα αποτελέσει το κυρίαρχο μέλημά της και μ’αυτήν θα επιβληθεί έχοντας αποβάλλει τις αβεβαιότητες των πρότερων διλημμάτων. Μ’αυτή θα αναζητήσει μια θέση σ’ένα χώρο δύσκολο και σε μια εποχή κατά την οποία οι κρατούσες ευρωπαϊκές τάσεις, μην έχοντας διαμορφώσει ένα κυρίαρχο ρεύμα, άφηναν στη γλυπτική την ελευθερία αναζήτησης πηγών τόσο στον πριμιτιβισμό όσο και στις εξωευρωπαϊκές αρχαϊκές τέχνες. […] Τα γλυπτά της με τη στιβαρότητα της δομής και τη μνημειακότητα του όγκου είναι σαν να έρχονται από τα βάθη του χρόνου για να προσλάβουν στο σήμερα με την αισθαντικότητα της πρωτογένειας και τις αναφορές στις αρχαϊκές μνήμες την ενσάρκωσή τους. […]

ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

«Το γαλάζιο του κοβαλτίου στα έργα μου εκφράζει τη νοσταλγία για την Ελλάδα» Σοφία Βάρη Η Σοφία Βάρη συνέβαλε στο ανανεωτικό αίτημα του νεωτερισμού με μια νέα δική της διαλεκτική με τη φόρμα. Τα γλυπτά της, αν και ευχάριστα στην όραση όπως και στην αφή, θα ήταν άδικο να προσληφθούν ως εικόνες θεάματος μόνο κι όχι ως αποκρυσταλλωμένη ενέργεια που προκύπτει από την αγωνία της μετάλλαξης της πρωτογένειας σε σχήματα αποδεκτά και συμβατά με τις απαιτήσεις του δικού της χρόνου. Γι’ αυτό και τίποτα δεν ήταν εύκολο για εκείνη. Ως άλλη Camille Claudel, υπό διαφορετικές, εξυπακούεται, συνθήκες, κλήθηκε να εξοφλήσει στον εαυτό της το τίμημα των επιλογών της. Το δικαίωμα, δηλαδή, να καταπιαστεί με τα δύσκολα ως γυναίκα. Να δώσει σχήμα και μορφή στην άμορφη μάζα της ύλης. Το πράττει αδιάλειπτα με υπερβάσεις των δυσκολιών και με προτάσεις αισθητικής αρτιότητας και πρωτοτυπίας και την ελευθερία που της προσφέρει η αδέσμευτη λαξευτική και η εν γένει αναπλαστική χειρονομία.

ΣΟΦΙΑ ΒΑΡΗ Η Σοφία Βάρη γεννήθηκε στη Βάρη Αττικής, το 1940. Τις εγκύκλιες σπουδές τις πραγματοποίησε στην Ελβετία, την Αθήνα και το Λονδίνο. Με την τέχνη άρχισε να ασχολείται από το 1958 φοιτώντας στην École des Beaux – Arts του Παρισιού. Μετά το γάμο της το 1960 και την γέννηση της κόρης της Ιλεάνας το 1962 εγκαθίσταται στο Παρίσι. Στο Παρίσι συχνάζει στα εργαστήρια των Edouard Mac Avoy και Jean Soubervie και το 1970 οργανώνει το πρώτο δικό της εργαστήριο. Το 1978 μεταφέρει το εργαστήριό της στην γνωστή συνοικία των καλλιτεχνών το γνωστό Montparnasse και αρχίζει να ασχολείται με την γλυπτική. Τον ίδιο χρόνο γνωρίζεται με τον Fernando Botero με τον οποίο έκτοτε μοιράζεται τη ζωή της μεταξύ Παρισιού, Πιετρασάντα, Μόντε Κάρλο, Νέας Υόρκης και Κολομβίας. Από το 1978 έως και το 1990 πειραματίζεται με διάφορες τεχνικές και παραδίδει μαθήματα ζωγραφικής. Το 1988, δημιουργεί για πρώτη φορά κοσμήματα – έργα μικρογλυπτικής. Από την αρχή της δεκαετίας ’90 ασχολείται συστηματικά με γλυπτική μεγάλων διαστάσεων. Από το 1993 ταξιδεύει πολύ συχνά στο Μεξικό μελετώντας τη γλυπτική των Μάγια και των Ολμέκων. Το 1999 εκδίδεται μονογραφία της από τον εκδοτικό οίκο Rizzoli, η οποία κυκλοφόρησε στην Αμερική, στην Ιταλία, στη Γαλλία και την Ισπανία. Γλυπτά της μνημειακών διαστάσεων τοποθετήθηκαν στην Αθήνα ( Πλατεία Κοτζιά), Φλωρεντία (Palazzo Vecchio/Piazza della Signoria), Παρίσι (Saint Germain des Prés), Ρώμη (Piazza Esedra), Τενερίφη, Μόντε Κάρλο (Gardens of Boulingrins), Πεκίνο (Ναός του Κομφούκιου), Μαδρίτη (Paseo de la Castellana), Κολομβία (Cartagena de Indias), Πιετρασάντα (Piazza del Duomo). Μεγάλες εκθέσεις της έχουν πραγματοποιηθεί στη Νέα Υόρκη, στο Παρίσι, στη Ρώμη, στην Αθήνα, στη Μαδρίτη, στη Βαρκελώνη, στη Λισαβόνα, στην Κωνσταντινούπολη, στο Πεκίνο, στην Κολομβία, στην Κουάλα Λουμπούρ και αλλού.

ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗ ΜΟΝΙΜΗ Σ ΥΛ Λ Ο Γ Η Τ Ο Υ Ι Δ Ρ Υ Μ ΑΤ Ο Σ

Σοφία Βάρη (1940 - )

Le jour des jours 2005 Μάρμαρο, 48 x 38 x 45 εκ.

Π Ο Ρ Τ Ρ Ε ΤΑ Π Α Λ Α Ι Ω Ν ΥΠΟΤΡΟΦ ΩΝ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ

Μυρτώ Σαρμά Υπότροφος Ι.Β.Ε.Γ. το 2012, για σπουδές στον κλάδο της "Ενδυματολογίας"

Έχετε δηλώσει πως νιώθετε περισσότερο μια θεατρολόγος που σχεδιάζει (σκηνικά & κοστούμια), παρά μια σκηνογράφος-ενδυματολόγος που εργάζεται για το θέατρο. Πώς οδηγηθήκατε εκεί και πώς επιλέξατε αυτή τη διαδρομή; Το πρώτο μου πτυχίο στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο αποτέλεσε μία από τις ουσιαστικότερες μορφωτικές μου εμπειρίες. Το απόκτημα είναι τέτοιο ώστε θα μπορούσα να πω πως συνετέλεσε καθοριστικά στη διαμόρφωση του χαρακτήρα μου και στον τρόπο που αντιλαμβάνομαι την κοινωνία, τους ανθρώπους και την τέχνη. Ωστόσο η κατάκτηση του τίτλου και η διατήρησή του δεν επέρχεται με την πιστοποίηση ενός πτυχίου και αυτό οφείλεται κυρίως στην ίδια τη φύση του αντικειμένου που εξετάζει η θεατρολογία. Η συγκεκριμένη τέχνη έχει βαθιά τις ρίζες της στην ανθρώπινη ύπαρξη. Ένας θεατρολόγος αποκτά οικειότητα με την πράξη και τη θεωρία του θεάτρου και των εκφάνσεών του, με την ατομική και κοινωνική ψυχολογία, την ιστορία, την φιλοσοφία, ακόμα και με τη βιολογία για να καταφέρει να προσεγγίσει το φαινόμενο. Πρόκειται για μια συνεχή προσπάθεια κατάκτησης γνώσης και εμπειρίας. Αυτή η απόπειρα συνοδεύεται, προϊόντος του χρόνου, με μια βαθιά εκτίμηση του θεατρικού φαινομένου. Η όποια καλλιτεχνική μου παραγωγικότητα αντλείται από αυτό το συγκεκριμένο σεβασμό. Ο λόγος που αποκαλώ τον εαυτό μου πρωτίστως θεατρολόγο οφείλεται ίσως στο ότι θέλω με κάθε δυνατό τρόπο να υπογραμμίσω και να αναδείξω το συγκεκριμένο συναίσθημα. Ίσως βέβαια πιο βαθιά να λανθάνει η προσπάθειά μου να μην ξεχάσω και πάψω να είμαι ένας άνθρωπος που αρέσκεται να βρίσκει απαντήσεις. Η σκηνογραφία και η ενδυματολογία ούτως ή άλλως ήρθαν χρονικά αργότερα. Πιασμένη από τον «ιστό» της θεατρολογίας ανακάλυψα με τον καιρό ότι με συνήρπαζε να «χτίζω» κόσμους και να «ντύνω» ιδέες, ιστορίες και συναισθήματα. Πώς πιστεύετε πως ένας σκηνογράφος-ενδυματολόγος μπορεί να αναδείξει τον «κρυμμένο» θεατρικό λόγο, χωρίς να μειώνει την αξία και τον αυθορμητισμό του προσωπικού βλέμματος; Η απάντηση στη συγκεκριμένη ερώτηση ίσως είναι πως αυτό ακριβώς πασχίζω να ανακαλύψω. Ωστόσο, θεωρώ πως η «πάλη» είναι λίγο πολύ ισόρροπη. Στο βαθμό κατά τον οποίο μια θεατρική σημείωση εκτίθεται στο βλέμμα και κατά συνέπεια στις προσωπικές αναφορές, δηλαδή τα νοητικά εργαλεία που βοηθούν να ερμηνεύσει κανείς εικόνες, τα οποία έχουν διαμορφωθεί από το σύνολο εμπειριών, γνώσεων και καταβολών κάθε θεατή, αφήνεται να οδηγηθεί σε τόσα διαφορετικά μονοπάτια, ο αριθμός των οποίων ισούται με των αριθμό των θεατών. Η θεατρική πράξη είναι μία επικοινωνιακή πράξη και αυτό προσπαθώ να το έχω πάντα υπόψιν μου. Η κατασκευή και δημιουργία ωραίων και άρτιων αισθητικά εικόνων δεν είναι αρκετή, αν δεν προσμετρήσει κανείς το 20

πώς αυτές οι εικόνες ερμηνεύονται από το κοινό, σε ποιο βαθμό και με ποιο τρόπο αυτές αποκωδικοποιούνται. Το θέατρο ή η performance δεν είναι μια εικαστική τέχνη αλλά ο συγκερασμός πολλών διαφορετικών τεχνών, ακόμα και όταν η σύνθεση απουσιάζει. Ο σκηνογράφος ή αντίστοιχα ο ενδυματολόγος δημιουργεί αυλάκια για να ξεχυθεί σε αυτά η ερμηνευτική προσέγγιση του κοινού. Ποτέ δεν μπορεί όμως κανείς να είναι σίγουρος ποιο δρόμο θα ακολουθήσει αυτή η προσέγγιση, αν τα αυλάκια δεν είναι αρκετά βαθιά, αλλά ίσως να μην χρειάζεται κιόλας. Σε αυτό ακριβώς έγκειται η μαγεία της συγκεκριμένης επικοινωνίας. Σας απασχολούν οι νέες ιδέες. Πού τις αναγνωρίζετε σήμερα στο χώρο που υπηρετείτε; Τώρα πλέον, μετά την εμπειρία του μεταπτυχιακού μου χάρις στην υποτροφία του Ιδρύματος Β. & Ε. Γουλανδρή, με απασχολούν οι νέες καλλιτεχνικές ιδέες στο βαθμό που αποτελούν εφαλτήριο για ανεξερεύνητες διαδρομές και περιοχές εντός μου. Θεωρώ τον εαυτό μου έναν ιδιαίτερα τυχερό άνθρωπο, γιατί αν και λόγω της οικογένειάς μου έχω έρθει από πολύ νωρίς σε επαφή με την τέχνη, η «όρασή» μου δεν έχει χορτάσει ακόμα. Με την αδιάλλακτη οπτική που δικαιολογεί εν πολλοίς η ηλικία μου, απογοητεύομαι και αγανακτώ όταν κανείς αντιμετωπίζει την τέχνη, και πιο συγκεκριμένα στην δική μου περίπτωση την τέχνη του θέατρου, ως πεδίο ανάδειξης προσωπικών και υστερόβουλων πρωτοβουλιών. Η θεατρική σκηνή σε Ελλάδα και εξωτερικό πολλές φορές πλήττεται από εύκολες λύσεις ή από το δόγμα «πρωτοπορία για την πρωτοπορία», σλόγκαν που, ας είμαστε ειλικρινείς, είναι πια ξεπερασμένο και ήρθε ο καιρός, καθώς και οι περιστάσεις το απαιτούν, να στραφούμε αλλού. Δυστυχώς απουσιάζω δύο περίπου χρόνια από την Ελλάδα και έχω χάσει την επαφή που είχα με τα καλλιτεχνικά δρώμενα. Ωστόσο όταν την επισκέπτομαι αλλά και εδώ στο Λονδίνο που βρίσκομαι, προτιμώ πλέον να παρακολουθώ «μικρούς» θιάσους με απουσία ηχηρών ονομάτων γιατί ίσως εκεί ανακαλύψω ηχηρές καλλιτεχνικές απόπειρες. Άλλωστε στο θέατρο, όπως και στη ζωή, όταν δεν έχεις τίποτα να χάσεις τα δίνεις όλα. 21

Βλέποντας τη δουλειά σας καταλαβαίνει κανείς ότι το σχέδιο είναι για σας ένα καθοριστικό εργαλείο έκφρασης και τρόπου εργασίας. Σε έναν κόσμο που υπερχειλίζει από εξελιγμένα υπολογιστικά συστήματα και «γρήγορες» λύσεις, εσείς επιμένετε στο σχέδιο. Γιατί; Γιατί το σχέδιο αποτελεί την δική μου γρήγορη λύση. Η δουλειά μου απαιτεί να εκφράζω και να αποδίδω με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο τις εικόνες που έχω στο μυαλό μου. Όλα τα σχέδιά μου είναι ατελή. Εκπληρώνονται μόνο όταν και αν αποτελέσουν τμήμα μιας παράστασης. Δεν είμαι ενάντια στη χρήση οποιουδήποτε μέσου ώστε να «μεταδώσω», όσο είναι δυνατό και οι συνθήκες το επιτρέπουν, στο σκηνοθέτη ή συνεργάτη μου, εν προκειμένω, ένα πιθανό σκηνικό χώρο ή ένα κουστούμι. Αυτή τη περίοδο δουλεύω πάνω σε μια performance που ονομάζεται Dancerbation και αποτελεί μέρος της εικαστικής έκθεσης Out of our Heads. Οι ζωγραφικές μου δεξιότητες δεν μου επιτρέπουν να αποτυπώσω με πλήρη ικανοποίηση αυτό που στροβιλίζεται στο μυαλό μου, γι’ αυτό το λόγο καταφεύγω στη δημιουργία μακετών, κολλάζ ή toile. Με εντυπωσιάζουν υπολογιστικά συστήματα τύπου CAD και θα ήθελα κάποια στιγμή να εντρυφήσω και να ασχοληθώ εντατικά με αυτά, ιδιαίτερα όσον αφορά το κομμάτι της σκηνογραφίας. Ωστόσο, για μένα το σχέδιο αποτελεί τη βάση που πάνω της ξεδιπλώνεται μια ιδέα, η οποία αφού περιπλανηθεί και περάσει από διάφορες απόπειρες πραγμάτωσης και πειραματισμού , επιστρέφει και αποτυπώνεται στο χαρτί πιο ολοκληρωμένα. Αν όντως το θέατρο είναι μια πολιτική πράξη, η παραγωγή της Weimar 2013, ήταν μια καλλιτεχνική τοποθέτηση απέναντι στη σημερινή κρίση; Μιλήστε μας για το δρώμενο. Το θέατρο αποτελεί πολιτική πράξη από την στιγμή που νοείται ως μια επικοινωνιακή πράξη. Διατρέχοντας την ιστορία του μπορούμε να μελετήσουμε σε αυτή τις πολιτικοοικονομικές και κοινωνικές συνθήκες του ανθρώπινου πολιτισμού. Κλείνει έξυπνα το μάτι σε όλους τους απολιτίκ που θέλουν να ασχοληθούν μαζί του, αναδεικνύοντας και φέρνοντας στο προσκήνιο με τον ένα ή τον άλλο τρόπο την πολιτικοκοινωνική στάση τους. Το συγκεκριμένο project ήταν ένας συγκερασμός πέντε κειμένων που αντιστοιχούσαν σε έξι χαρακτήρες και performances. Αποπειράθηκα

να οπτικοποιήσω έννοιες όπως το κράτος, η βία, η κρίση, ο φασισμός, ο φόβος και η αντίδραση και να δημιουργήσω ένα κενό χώρου, ώστε να αναπτυχθούν νέες αναφορές, ανάμεσα στο κείμενο που τις συνόδευε, στο εννοιολογικό φορτίο που εκείνες έφεραν και στο κουστούμι-performance. Μου δόθηκε η δυνατότητα να παρουσιάσω στη σκηνή μόνο ένα χαρακτήρα και επέλεξα αυτός να είναι η κρίση. Το κουστούμι συμβόλιζε ένα οικονομικό σύστημα που καταρρέει και στην επιδίωξή του να επικρατήσει έναντι του performer-πολίτη μαζευόταν ασφυχτικά γύρω του απομυζώντας κάθε μόριο οξυγόνου που του απέμενε. Θέλησα να υπογραμμίσω την ειρωνεία του να ζει κανείς σε μια χώρα με τόσο ήλιο αλλά, αλίμονο, χωρίς αέρα πια να αναπνεύσει. Θέλησα επίσης να αστικοποιήσω αυτή την προσπάθεια βαθιάς αναπνοής που χρειάστηκε να πάρω όταν το καλοκαίρι του 2013 είδα ένα καλοντυμένο, ηλικιωμένο ζευγάρι να μπαίνει στο τρένο πιασμένο χέρι χέρι και να χωρίζει έπειτα παίρνοντας ο καθένας διαφορετική κατεύθυνση με απλωμένο αυτό το ίδιο χέρι στους συνταξιδιώτες. Αν και ήταν ιδιαίτερα δύσκολο, προσπάθησα, όσο οι συνθήκες το επέτρεπαν, να κρατήσω συναισθηματικές αποστάσεις από τους ήρωές μου. Δεν θέλησα να παρουσιάσω το φασισμό σαν τέρας, αλλά να αναδείξω αυτό που τον τρέφει, δεν θέλησα να εμφανίσω το φόβο σε μια γωνία, αλλά μόνο τα αποτελέσματά του και επεδίωξα η αντίδρασή μου να σπάει τοίχους για να προχωρήσει μπροστά. Ο Μπρεχτ είχε πει κάποτε πως ο καλύτερος τρόπος να επικοινωνήσεις με ένα φασίστα είναι να του πετάξεις ένα τούβλο στο κεφάλι. Δεν μας έδωσε όμως κάποια λύση για το πώς να προσεγγίσουμε φοβισμένους ανθρώπους και να τους πείσουμε πως έχουν την δύναμη να αλλάξουν την ζωή τους. Το συγκεκριμένο project βοήθησε από τη μία να παρουσιάσω την κατάσταση που επικρατεί στη χώρα μου σε ένα κοινό όχι αρκετά πληροφορημένο και από την άλλη να βρω απαντήσεις σε προσωπικά ερωτήματα. Μπορώ να πω ότι στην ουσία του αποτέλεσε την δική μου προσωπική απόπειρα και πράξη διαμαρτυρίας χιλιόμετρα μακριά αλλά με τη σκέψη και την καρδιά στην ανάσα της Αθήνας.

Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Τ Ι Κ Η ΑΤ Ζ Ε Ν ΤΑ

ΛΟΝΔΙΝΟ

TATE MODERN KAZIMIR MALEVICH

Η μεγαλύτερη αναδρομική έκθεση του Μάλεβιτς που γίνεται τα τελευταία 25 χρόνια, με τη συνεργασία Μουσείων, Ιδρυμάτων, Δημοσίων και ιδιωτικών συλλογών από όλο τον κόσμο. Διάρκεια έκθεσης: 16/07/2014 – 26/10/2014 www.tate.org.uk

ΛΟΝΔΙΝΟ

NATIONAL GALLERY Making colour

Πρόκειται για την πρώτη έκθεση τέτοιας θεματικής που γίνεται στο Ηνωμένο Βασίλειο. ΄Ένα ταξίδι στον κόσμο των χρωστικών από το λάπις λάζουλι και το κάδμιο, έως το χρυσό και το ασήμι. Διάρκεια έκθεσης: 18/06/2014 – 07/09/2014 www.nationalgallery.org.uk

ΛΟΝΔΙΝΟ

TATE MODERN HENRI MATISSE – The Cut-Outs

Έκθεση αφιερωμένη στα χάρτινα cut-outs του Henri Matisse. 120 περίπου έργα δουλεμένα από 1943 έως το 1954, πολλά από τα οποία εκτίθενται για πρώτη φορά. Διάρκεια έκθεσης: 17/04/2014 – 07/09/2014 www.tate.org.uk

ΛΟΝΔΙΝΟ

THE COURTAULD GALLERY Bruegel to Freud, prints from the Courtauld Gallery

Επιλογή από τριάντα αριστουργήματα από τη μόνιμη συλλογή σχεδίων που αριθμεί περισσότερα από 7000 έργα. Η έκθεση περιλαμβάνει έργα των Mantegna, Bruegel, Canaletto αλλά Picasso, Matisse και Freud. Διάρκεια έκθεσης : 19/06/2014 – 21/09/2014 www.courtauld.ac.uk

Λ ιβερπούλ

TATE LIVERPOOL MONDRIAN and HIS STUDIOS

H έκθεση είναι αφιερωμένη στην 70η επέτειο από το θάνατο του καλλιτέχνη και εστιάζει στη σχέση του Mondrian με την αρχιτεκτονική και την πολεοδομία. Διάρκεια έκθεσης: 19/06/2014 – 21/09/2014 www.tate.org.uk

Π αρίσι

CENTRE POMPIDOU Man Ray, Picabia et la revue

“Litterature” (1922-1924) Η έκθεση αυτή φωτίζει μια κρίσιμη περίοδο στην ιστορία της σύγχρονης τέχνης, μεταξύ του τέλους του κινήματος dada και την έλευση του σουρεαλισμού. Είκοσι έξι σχέδια που έχουν σχεδιαστεί από τον Francis Picabia στα περιοδικά των αρχών της δεκαετίας του 1920. Διάρκεια έκθεσης: 02/07/2014 – 08/09/2014 www.centrepompidou.fr

Π αρίσι

MUSEE D’ ORSAY Jean-Baptiste Carpeaux

Πρώτη αναδρομική έκθεση από το 1975 αφιερωμένη στον γλύπτη, ζωγράφο και σχεδιαστή Carpeaux, που συνδέθηκε στενά με την αυτοκρατορική αυλή του Ναπολέοντα ΙΙΙ. Διάρκεια έκθεσης: 24/06/2014 – 28/09/2014 www.musee-orsay.fr

Π αρίσι

PETIT PALAIS

Paris 1900, The City of Entertainment Η έκθεση αυτή καλεί το κοινό να ξαναζήσει την ακμή της γαλλικής πρωτεύουσας του 1900. Περισσότερα από 600 έργα - ζωγραφικής, κοστούμια, αφίσες, φωτογραφίες, ταινίες, έπιπλα, κοσμήματα, γλυπτά αντικείμενα – βυθίζουν τους επισκέπτες του Petit Palais στο Παρίσι της Belle Epoque. Διάρκεια έκθεσης: 02/04 – 17/08/2014 www.petitpalais.paris.fr

Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Τ Ι Κ Η ΑΤ Ζ Ε Ν ΤΑ

ΒΙΕΝΝΗ

ALBERTINA MUSEUM: Alex Katz

Drawings, Cartoons, Paintings Παρουσίαση ενός από τους σημαντικότερους εν ζωή Αμερικανούς καλλιτέχνες, κεντρική φιγούρα της αμερικανικής αυτοαναφορικής ζωγραφικής παράδοσης, για την οποία είναι χαρακτηριστική η συνέχεια του ορθολογισμού, του αισθησιασμού και της αφαίρεσης.

ΒΑΣΙΛΕΙΑ

FONDATION BEYELER Gerhard richter: pictures - series

H μεγαλύτερη έκθεση που έγινε ποτέ στην Ελβετία αφιερωμένη στον Gerhard Richter. Περιλαμβάνει έργα από το 1966, έως και πρόσφατα που δεν έχουν ακόμη εκτεθεί στο κοινό.

Διάρκεια έκθεσης: 18/05 – 07/09/2014 www.fondationbeyeler.ch

Διάρκεια έκθεσης: 28/05 – 28/09/2014 www.albertina.at

Α Μ Σ Τ Ε Ρ Ν ΤΑ Μ

RIJKSMUSEUM Art is Therapy

Οι Βρετανοί συγγραφείς και φιλόσοφοι Alain de Botton & John Armstrong εξηγούν στο Rijksmuseum «τι μπορεί η τέχνη να σημαίνει για τους επισκέπτες». Κι όχι από ιστορικής πλευράς αλλά κυρίως ως θεραπευτικό αποτέλεσμα ότι η τέχνη είναι ικανή να απαντήσει στα μεγάλα ερωτήματα της ζωής, σχολιάζοντας γύρω στα 150 έργα τέχνης από τον Μεσαίωνα μέχρι και σήμερα μέσα από νέες λεζάντες. Διάρκεια έκθεσης: 25/04 – 07/09/2014 www.rijksmuseum.nl

BENETIA

GUGGENHEIM MUSEUM FOR YOUR EYES ONLY, A PRIVATE COL-

LECTION, FROM MANNERISM TO SURREALISM H έκθεση παρουσιάζει μια πλούσια επιλογή έργων από την ιδιωτική συλλογή των Richard Dreyfus και Ulla-Best, στη Βασιλεία. Μια επιλογή από περίπου 110 έργα των Arnold Böcklin, Victor Brauner, Pieter Brueghel the Elder, Giorgio de Chirico, Francesco Clemente, Dali, Ernst, Magritte, Man Ray και Andy Warhol, μεταξύ πολλών άλλων.

Διάρκεια έκθεσης: 24/05 – 31/08/2014 www.guggenheim-venice.it

ΜΑΔΡΙΤΗ

MUSEO THYSSEN - BORNEMISZA POP MYTHS

Στόχος της έκθεσης αυτής είναι να ανιχνεύσει τις κοινές πηγές της διεθνούς ποπ μέσα από τους μύθους των καλλιτεχνών της όπως οι: Warhol, Rauschenberg, Wesselmann, Lichtenstein, Hockney, Hamilton ή Recap Team κ.α. Περιλαμβάνει έργα από 50 μουσεία και ιδιωτικές συλλογές από όλο τον κόσμο.

ΜΑΔΡΙΤΗ

REINA SOFIA MUSEUM RICHARD HAMILTON

Αυτή η μεγάλη έκθεση του Richard Hamilton, ένας από τους πρωτοπόρους της pop Art μέσα από 250 έργα που δημιούργησε από το 1949 έως το 2010. Διάρκεια έκθεσης: 27/06 – 3/10/2014 www.museoreinasofia.es

Διάρκεια έκθεσης: 10/06 – 14/09/2014 www.museothyssen.org

ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ

WHITNEY MUSEUM of AMERICAN ART JEFF KOONS

Η έκθεση περιλαμβάνει περισσότερα από 120 αντικείμενα που δημιούργησε ο δημοφιλής αλλά και αμφιλεγόμενος καλλιτέχνης από το 1978 εως σήμερα. Διάρκεια έκθεσης: 27/06 – 19/10/2014 www.whitney.org

ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑ

THE BARNES FOUNDATION THE WORLD IS AN APPLE: THE STILL LIFES OF PAUL CEZANNE

Μία έκθεση αποτελούμενη από 21 αριστουργήματα-νεκρές φύσεις του Cezanne επιδιώκει να εστιάσει και να αναδείξει τον πλούτο και την πρωτοτυπία των συνθέσεων του καλλιτέχνη με τη σπάνια διαίσθηση και την αλάνθαστη αισθητική ευαισθησία. Διάρκεια έκθεσης: 22/06 – 22/09/2014 www.barnesfoundation.org

επισκεφθείτε τη νέα σελίδα μας στο facebook

B E Goulandris Foundation Ίδρυμα Β Ε Γουλανδρή 28