1
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2014 Διμηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή
Σ Ε Α Υ Τ Ο Τ Ο Τ Ε Υ Χ Ο Σ Σ Υ Ν Ε Ρ ΓΑ Σ Τ Η Κ Α Ν
Γεωργία Αλεβιζάκη, Παρασκευή Γερολυμάτου, Ανδρέας Γεωργιάδης, Μαρία Κουτσομάλλη, Αλεξάνδρα Παπακωστοπούλου, Μαρία Σκαμάγκα, Ειρήνη Στρατή Επιμέλεια - σχεδιασμός:
Τ 210 - 7252896 www.moca-andros.gr | www.goulandris.gr
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ
5
Του Κυριάκου Κουτσομάλλη, διευθυντή του Ιδρύματος Β. & Ε. Γουλανδρή
ΑΦΙΕΡΩΜΑ
6
ΣΟ Φ Ι Α Β Α Ρ Η Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή
Γ Ν Ω Ρ Ι Μ Ι Α Μ Ε Τ Η Μ Ο Ν Ι Μ Η Σ ΥΛ Λ Ο Γ Η Τ Ο Υ Ι Δ Ρ Υ Μ ΑΤ Ο Σ
18
Auguste Rodin, Κεφάλι Τραγικής Μούσας
Π Ο Ρ Τ Ρ Ε Τ Α Π Α Λ Α Ι Ω Ν Υ Π Ο Τ Ρ Ο Φ Ω Ν Ι . Β . Ε . Γ.
20
Κωνσταντίνος Ιγνατιάδης
Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ Ι Κ Α Π Ρ Ο Γ ΡΑ Μ Μ ΑΤΑ Γ Ι Α Π Α Ι Δ Ι Α
22
ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΔΡΟ
Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Τ Ι Κ Η ΑΤ Ζ Ε Ν ΤΑ Παρουσίαση σημαντικών εικαστικών εκθέσεων από όλο τον κόσμο
30
4
ΑΝΤΙ
ΠΡΟΛΟΓΟΥ
Προβαίνοντας στην όγδοη έκδοση του περιοδικού G, χαιρετίζουμε με ιδιαίτερη χαρά τον κύριο Κωνσταντίνο Ιγνατιάδη, ο οποίος υπήρξε από τους υποτρόφους μας που διαπρέπουν στο αντικείμενό τους. Στον απόηχο των εγκαινίων της έκθεσης της Σοφίας Βάρη, στην οποία λεπτομερώς αναφερθήκαμε στο προηγούμενο τεύχος, οφείλουμε να ευχαριστήσουμε θερμά τον Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού κύριο Κώστα Τασούλα για την παρουσία του και τα θερμά λόγια με τα οποία εξεφράσθη. Το ίδιο θερμά ευχαριστούμε τους πολυπληθείς επισκέπτες μας καθώς και τους διακοσίους και πλέον προσωπικούς καλεσμένους του ζεύγους Βάρη – Botero, οι οποίοι κατέφθασαν από Ευρώπη και Αμερική για να τιμήσουν την διακεκριμένη κυρία της τέχνης. Με την ευκαιρία και αυτής της έκθεσης οργανώνονται εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά ηλικίας 6 έως 13 ετών, καθώς και ξεναγήσεις στους χώρους της έκθεσης. Κυριάκος Κουτσομάλλης Διευθυντής
5
6
ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
ΣΟΦΙΑ ΒΑΡΗ 29.06 - 28.09.2014 - ΑΝΔΡΟΣ
Πραγματοποιηθήκαν το βράδυ του Σαββάτου 28 Ιουνίου τα εγκαίνια της έκθεσης της διακεκριμένης ελληνίδας γλύπτριας Σοφίας Βάρη, που διοργάνωσε το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Άνδρο, παρουσία πολλών προσωπικοτήτων από όλο τον κόσμο. Τη Σοφία Βάρη, με την πολυπολιτισμική εικαστική παιδεία και διεθνή καλλιτεχνική αναγνώριση, τίμησαν με την παρουσία τους εκπρόσωποι της τέχνης, συλλέκτες και καλλιτέχνες, προσκεκλημένοι του Μουσείου Β. & Ε. Γουλανδρή, της ίδιας και του συντρόφου της γλύπτη και ζωγράφου Fernando Botero. Στην εκδήλωση τους προσκεκλημένους καλωσόρισαν η Πρόεδρος του Ιδρύματος κα Fleurette Καραδόντη η Αντιπρόεδρος κα Ελένη Αρβελέρ και ο Διευθυντής του Ιδρύματος κ. Κυριάκος Κουτσομάλλης, ενώ ο Υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού κ. Κώστας Τασούλας τόνισε την σημαντικότητα της διοργάνωσης αναγνωρίζοντας στο πρόσωπο της γλύπτριας «μια Ελλάδα που δεν αντέχει τους περιορισμούς». Στα εγκαίνια τίμησαν με την παρουσία τους μεταξύ άλλων οι: John Kittmer Πρέσβης της Μεγάλης Βρετανίας στην Ελλάδα, Πριγκίπισσα Ira von Furstenberg, Πρίγκιπας Νικόλαος & Τατιάνα Μπλάτνικ, οι καλλιτέχνες Μαρίνα Καρέλλα, Ανδρέας Κοντέλλης, Γιώργος Ρόρρης, Αλέκος Φασιανός, Μαρία Φιλοπούλου, καθώς και οι Μαρίνα Λαμπράκη–Πλάκα, Όλγα Μεντζαφού, Έφη Ανδρεάδη, Νόνικα Γαληνέα, Κατερίνα Χέλμη, Γιώργος Παπαστεφάνου, Calliope, Γιώργος και Άννα Νταλάρα, Θανάσης Νιάρχος, Stefano Contini (Γκαλερί – Βενετία), Marion Meyer (Γκαλερί - Παρίσι, Βρυξέλλες), κ.α.
Από αριστερά: ο Διευθυντής του Ιδρύματος κ. Κ. Κουτσομάλλης, η Πρόεδρος του Ιδρύματος κα Fleurette Καραδόντη, ο Υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού κ. Κώστας Τασούλας και η κα Σοφία Βάρη. 7
8
ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
ΣΟΦΙΑ ΒΑΡΗ 29.06 - 28.09.2014 - ΑΝΔΡΟΣ
9
Τζετ σετ στο γαλάζιο του Αιγαίου Το καλοκαιρινό κυκλαδίτικο μελτέμι ενώθηκε με τον κοσμοπολίτικο αέρα της Σοφίας Βάρη το περασμένο Σάββατο στην Άνδρο. Στο Μουσείο Γουλανδρή εγκαινιάστηκε ένα πολύπλευρο αφιέρωμα στο έργο της με γλυπτά, σχέδια, ακουαρέλες, κολάζ. Το νησί είχε να δει τέτοιες δόξες από τον καιρό που ζούσαν οι Γουλανδρήδες. Περίπου 150 προσωπικότητες από το διεθνές τζετ σετ της αγοράς τέχνης –συλλέκτες, γκαλερίστες, εκπρόσωποι οίκων δημοπρασιών, από τη Νέα Υόρκη μέχρι το Τόκιο- κατέπλευσαν στην Ανδρο, έπειτα από πρόσκληση της διάσημης γλύπτριας και του ακόμη πιο διάσημου συζύγου της, Κολομβιανού ζωγράφου Φερνάντο Μποτέρο. Ψηλόλιγνη, φινετσάτη, γοητευτική η 74χρονη Σοφία Βάρη μάς υποδέχτηκε και μας ξενάγησε στην έκθεσή της, πριν από τα επίσημα εγκαίνια. Ηταν ντυμένη στα λευκά και στο χέρι της ξεχώριζε ένα τεράστιο χρυσό δαχτυλίδι, από τα μικρογλυπτά κοσμήματα που κάνει. «Ηταν εδώ από το πρωί μέχρι το βράδυ και επιμελήθηκε με κάθε λεπτομέρεια την έκθεση και τον κατάλογο. Έχει έφεση στην τελειότητα», τόνισε ο διευθυντής του μουσείου Κυριάκος Κουτσομάλλης. «Κοινώς τους τρέλανα», είπε η ίδια γελώντας και πρόσθεσε πως προσάρμοσε την παρουσίαση ειδικά για την Ανδρο: «Ξαναεπιστρέφω στον τόπο μου, έχω την Άνδρο πάντα στην καρδιά μου». Η Σοφία Βάρη θυμήθηκε πως πριν από 25 χρόνια είχε φέρει τους Γάλλους μαθητές της στο Δημοτικό Σχολείο της Άνδρου και δούλευαν όλο το καλοκαίρι με καβαλέτα και μοντέλα. «Στο τέλος κάναμε μια έκθεση, ήρθε πολύς κόσμος, ακόμα και παπάδες από την Τήνο, οι οποίοι ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για τα… γυμνά». Από τότε η Ελίζα Γουλανδρή τής είχε υποσχεθεί ατομική έκθεση. Τώρα η υπόσχεση εκπληρώνεται, έστω με καθυστέρηση, και η Βάρη ανταποδίδει με τη δωρεά ενός έργου στο μουσείο. Γνωστή για τα μνημειακών διαστάσεων γλυπτά της που βρίσκονται σε μουσεία και δημόσιους χώρους σε όλο τον κόσμο (στην Αθήνα, στην πλατεία Κοτζιά), η Σοφία Βάρη πι-
10
ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
στεύει πως «το μνημειακό δεν έχει σχέση με το μέγεθος, αλλά με το πόσο εναρμονίζεται με το περιβάλλον». Δηλώνει πως θέλει να είναι μοντέρνα, αλλά όχι εντελώς σύγχρονη» και με τη δουλειά της στοχεύει στην «αρμονία, την ομορφιά, τη δύναμη, τη λεπτότητα». Εργάζεται καθημερινά οκτώ κι εννιά ώρες. «Όταν ανοίγω την πόρτα του στούντιο, ακόμα και σήμερα τρέμουν τα χέρια μου. Νιώθω σαν ερωτευμένη, που θα δω τον εραστή μου». Με τον Μποτέρο πάντως, ξεκλέβουν χρόνο όποτε μπορούν και επισκέπτονται μικρά χωριά στην Κολομβία. «Εκπληκτικά τοπία με ποιητικά ονόματα» όπως Belmira, Retira, τα οποία λόγω της μουσικότητάς τους ενέπνευσαν τους τίτλους στα πιο πρόσφατα γεωμετρικά κολάζ της. Στην έκθεσή της τώρα βλέπουμε μια μουσική συμφωνία σε μαύρο και άσπρο, με τους όγκους και τις φόρμες για νότες. Μπρούντζινα γλυπτά βαμμένα με στιλπνό μαύρο χρώμα, λευκό μάρμαρο Θάσου να αστράφτει σαν διαμάντι. Κι ακόμα, ακουαρέλες με σχήματα και χρώματα ελληνικά, από την παρισινή έκθεση «I love blue». Oπως τονίζει: «Το μπλε του κοβαλτίου εκφράζει τη νοσταλγία μου για την Ελλάδα. Κι αν θέλουν να μας τα πάρουν όλα δεν μπορούν να πάρουν το μπλε της θάλασσας και του ουρανού». Αγαπάει το λευκό μάρμαρο γιατί έχει το φως και το μυστήριο μέσα του. «Μπορεί να παραπέμπει σε κάτι που φοβίζει, όπως ένα νεκροταφείο, μπορεί και στην Ακρόπολη. Κάποτε έκανα ένα πείραμα. Επειδή ήξερα ότι η Ακρόπολη ήταν ζωγραφισμένη στην αρχαιότητα, αποφάσισα να χρωματίσω κάποια από τα γλυπτά μου μπλε. Ήμουν πανευτυχής. Όταν όμως τα είδα το άλλο πρωί αισθάνθηκα άσχημα, σαν να έχασε το μάρμαρο την ψυχή του». Η ίδια χαρακτηρίζει τη δουλειά της «λίγο μπαρόκ και λίγο ζεν. Πάντοτε έκανα πολλές φόρμες, πολλούς όγκους. Μετά όμως αφαιρώ, διορθώνω μέχρι να γίνει πιο καθαρή η σύνθεση. Από την υπερβολή στην απλότητα». Παρή Σπίνου, εφ. Η Εφημερίδα Των Συντακτών, 30/6/2014
11
Συναισθηματικός επαναπατρισμός με φόντο το Αιγαίο Ηταν ένα είδος συναισθηματικού επαναπατρισμού. Η επιστροφή, έπειτα από μια πορεία πολυκύμαντη, που δεν θα μπορούσε να έχει άλλο προορισμό παρά το Αιγαίο. Μια συνάντηση που άργησε αρκετά, αλλά επιτέλους έγινε. Η Σοφία Βάρη, που γεννήθηκε στην Αθήνα αλλά έζησε ελάχιστα στη χώρα της καταγωγής της, παρουσιάζει φέτος ένα μεγάλο τμήμα της δουλειάς της στο Μουσείο Γουλανδρή της Ανδρου. Η γλύπτρια που μοιράζει τον χρόνο της ανάμεσα στην Ευρώπη και τη Bόρεια και τη Νότια Αμερική, απ’ όπου κατάγεται ο σύζυγός της, ο διάσημος Κολομβιανός καλλιτέχνης Φερνάντο Μποτέρο, δεν μπορούσε να κρύψει τη συγκίνησή της στα εγκαίνια για την καλλιτεχνική επανασύνδεση με την πατρίδα της. Και τον λόγο τον ομολόγησε η ίδια στην ξενάγηση που μας έκανε στην έκθεση: «Σε όποιο μέρος του κόσμου και αν έχω παρουσιάσει τα έργα μου, πάντα κουβαλάω μαζί μου την Ελλάδα».
I love Greece Είναι αλήθεια. Στη χειρότερη φάση διεθνούς δυσφήμισής μας το 2011, εκείνη έκανε έκθεση στο Παρίσι με έργα που είχαν ελληνικές σημαίες και τίτλο «I love Greece». Σε ολόκληρη τη διαδρομή της, επέδειξε συνέπεια στα πρώτα εκείνα ερεθίσματα που την έκαναν να θέλει να δώσει μορφή στον μπρούντζο ή στο μάρμαρο. Την αναζήτηση της αρμονίας και της ισορροπίας, τις οποίες θεωρεί προαιώνιες ελληνικές αρετές. Δεν ήταν καθόλου τυχαίο ότι για το αφιέρωμα στην Ανδρο επέλεξε κυρίως να παρουσιάσει γλυπτά της μεσαίων διαστάσεων, καμωμένα σε θασίτικο μάρμαρο. Στεκόταν στοργικά από πάνω τους, τα άγγιζε και μας εξηγούσε τη μελωδία των διαφορετικών όγκων, την τεράστια σημασία που έχουν τα κενά στις συνθέσεις της, τη μάχη της ανάμεσα στην υπερβο-
12
ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
λή και τη λιτότητα. Οταν φτιάχνει μια νέα δημιουργία, την αφήνει στο εργαστήριό της για έξι ολόκληρους μήνες «να κοιμηθεί», έτσι ώστε όταν θα την ξαναπιάσει στα χέρια της, να μπορεί να δει τα λάθη και τις ατέλειες. Στο φιλόξενο μουσείο ο επισκέπτης θα δει ακόμα ένα από τα μνημειακά της γλυπτά, πολλά ζωγραφικά της έργα καθώς και ορισμένα έργα που είναι από ασήμι. Υπάρχει ξεχωριστή ενότητα για τα θαυμάσια κοσμήματά της. Η γλύπτρια δεν δίστασε μάλιστα να κάνει και δωρεά στο Μουσείο Γουλανδρή, το γλυπτό «Le jour des jours», ως ένδειξη ευγνωμοσύνης και ορόσημο της στενής της φιλίας με το ζεύγος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή. Η έκθεση ήταν μια βαθιά επιθυμία της τελευταίας που έχει φύγει εδώ και πολλά χρόνια από τη ζωή.
Λεβεντιά Η Βάρη έχει μια ακτινοβόλα προσωπικότητα. Mε ψυχική αρχοντιά, που κάποτε ήταν ίδιον των Ελλήνων μεγαλοαστών, οι οποίοι γνώριζαν ότι η συμπεριφορά τους και οι επιλογές τους καθόριζαν και καθορίζονταν από το μέτρο. Μιλάει τα ελληνικά με ροτακισμό μιας και έζησε στη γαλλόφωνη Ελβετία και κάνει τόσο χαριτωμένα λάθη, που είναι αδύνατον να μη συγκινηθεί κανείς. Εχει πάθος, αυθεντικότητα και μια δυσεύρετη πια λεβεντιά. Ακόμα και αν η ίδια είναι απούσα, τα έργα της αντανακλούν οπωσδήποτε κάτι από αυτή τη χαμένη ποιότητα. Μαργαρίτα Πουρνάρα, εφ. Η Καθημερινή, 1/7/2014
13
"Είμαι λίγο μπαρόκ, αλλά και πολύ ζεν" Η ίδια δηλώνει πως δέχθηκε επιρροές από τον Πικάσο και την αρχαία ελληνική τέχνη. Κυκλωμένη από τους θυελλώδεις ανέμους η Άνδρος το Σαββατόβραδο, έγινε ο τόπος άφιξης ενός πολυεθνικού jet set. Ο διεθνής «μαγνήτης» ήταν η έκθεση στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή της Σοφίας Βάρη, με εκπλήξεις -ανάμεσά τους και η αναγγελία της δωρεάς στο Ιδρυμα του γλυπτού της Le jour des jours. Την ώρα που τα καφενεία και τα ουζερί της πλατείας της Χώρας βρίσκονταν, με τη βοήθεια γιγαντοοθονών, στον αστερισμό του Μουντιάλ, η άοκνη Σοφία Βάρη μιλούσε στο κοινό των εγκαινίων (μεταξύ άλλων και ο υπουργός Πολιτισμού Κώστας Τασούλας, ο πρέσβης της Μεγάλης Βρετανίας στην Ελλάδα Τζον Κίτμερ και η πριγκίπισσα Ira von Furstenberg) για το όμορφο βάρος της ελληνικής καταγωγής της. «Ήθελα να κάνω ό,τι καλύτερο μπορούσα σε αυτή την έκθεση, γιατί γίνεται στην Ελλάδα», δήλωσε η καλλιτέχνιδα. Το ότι σκέπτεται τη γενέτειρά της ακόμα και απουσιάζοντας απ' αυτή, το αποδεικνύει με την πολιτική, χωρίς να γίνεται μανιφέστο, ενότητα έργων της «Ι love blue & Ι love Greece» που γεννήθηκε στο εξωτερικό «την εποχή που πηγαίναμε από το κακό στο χειρότερο». «Μπορεί να μας τα πάρουν όλα, αλλά δύο πράγματα δεν μπορούν να μας πάρουν: τον ουρανό και τη θάλασσα», επεσήμανε. Το χρώμα και των δύο είναι το μπλε, το οποίο κυριαρχεί στις ακουαρέλες της πάνω σε καμβά. Ανάμεσά τους επιβάλλεται το στρογγυλό έργο, με την ελληνική σημαία. Μολονότι η εικαστικός τονίζει ότι δεν κάνει έργα για να σχολιάσει ή να απαντήσει σε κάτι, δεν εμπνεύστηκε μόνο από την ελληνική κρίση. Εμπνεύστηκε και από τη ρωσική κακογουστιά και το εφήμερο των σύγχρονων εγκαταστάσεων. Στα δύο τελευταία απαντάει ευθέως και συγχρόνως με την ενότητα των ασημένιων μικρογλυπτών που, όπως λέει, είναι η δική της εγκατάσταση. «Δεν αισθάνομαι τελείως σύγχρονη. Δεν θέλω να
14
ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
κάνω καμία κριτική. Κάθε καλλιτέχνης έχει το δικό του προορισμό». Η ίδια θεωρεί ότι αντιμετωπίζει τη θνητότητα συνθέτοντας έργα με συνέχεια. Η έκπληξη στην έκθεση με κυρίαρχη τη γλυπτική, τόσο από μάρμαρο Θάσου (συνομιλώντας με τα αρχαία ελληνικά πρότυπα) όσο και από μπρούντζο, είναι πάντως τα κολάζ. «Τα λατρεύω τα κολάζ. Δεν υπάρχει πιο δύσκολο πράγμα. Τα κολάζ είναι σαν τη μουσική, τις νότες που πρέπει να συνθέσεις για να κάνουν μια μελωδία». Με τον Μποτερό εργάζονται στα εργαστήριά τους 8-9 ώρες καθημερινά. Μόνο όταν βρίσκονται στην Κολομβία καταστρατηγούν τη νόρμα αυτή και τριγυρνάνε στα χωριουδάκια, που «έχουν τα πιο παράξενα ονόματα». Όπως «φρύδι». Κάθε κολάζ της έκθεσης έχει το όνομα ενός από τα κολομβιανά χωριά, μάθαμε για τα έργα με τα δυσπρόφερτα ονόματα στα ταμπελάκια, που θυμίζουν ρωσική πρωτοπορία. Ο δυϊσμός της είναι χαρακτηριστικός και όταν δηλώνει: «Εγώ είμαι λίγο μπαρόκ από νέα, αλλά και πολύ ζεν». Κάθε έργο της έχει εξάμηνη περίοδο επώασης. Επειτα από αυτό το διάστημα τοκετού αποφασίζει για τις τελευταίες πινελιές και διορθώσεις. Δεν κρύβει τις επιρροές της. Κατά την προσωπική ξενάγηση που έκανε με ενθουσιασμό αναφέρθηκε δύο φορές στον Πικάσο αλλά και στην ελληνική αρχαία τέχνη και τον κανόνα της. Βλέποντας τον Παρθενώνα με τα αρχικά χρώματά του, αποφάσισε να χρωματίσει και τα δικά της γλυπτά. «Βάζω χρώματα, κάνω νέες συνθέσεις πάνω σε παλιές και καθαρίζω το έργο από το στοιχείο της υπερβολής. Κάποια έργα τυχαίνει και γίνονται μνημειώδη. Ομορφιά, δύναμη, λεπτότητα, αρμονία είναι ο σκοπός του έργου μου», υπογραμμίζει η καλλιτέχνιδα, που στην Άνδρο παρουσιάζει και τα κοσμήματα-μικρογλυπτά της. Και το κενό στη δουλειά της «είναι φόρμα, δεν είναι τρύπα». Το σημαντικότερο όμως είναι ότι ακόμα και σήμερα όποτε ανοίγει την πόρτα του στούντιό της την πιάνει ταχυκαρδία: «Είμαι σαν ερωτευμένη». Ιωάννα Κλεφτόγιαννη, εφ. Ελευθεροτυπία, 30/6/2014
15
ΕΙΝΑΙ ΣΥΓΚΙΝΗΤΙΚΟ για μένα να κάνω αυτή την έκθεση στην Άνδρο. Επειδή αγαπώ το νησί, αλλά -κυρίως- επειδή γνώριζα και αγαπούσα το ζεύγος Γουλανδρή, την Ελίζα και τον Βασίλη, είχα ζήσει το όνειρό τους να δημιουργήσουν αυτό το μουσείο στο νησί και πάντα είχα την κρυφή επιθυμία να κάνω κάποτε εκεί μια έκθεση. Και τώρα γίνεται πραγματικότητα. ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΘΕΛΩ είναι να πάει καλά η έκθεση βέβαια, αλλά κυρίως να ευχαριστηθούν οι ξένοι φίλοι μου που θα έρθουν. Επειδή με ρωτάνε διαρκώς πώς είναι το νησί, η θάλασσα, ο τόπος. Θέλω να δουν το πιο ωραίο νησί της Ελλάδας. Παρακαλάω να πάνε όλα καλά, λέω “Παναγιά μου μην βρέξει...”. Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΤΟΠΟΣ ΜΟΥ, το αίμα μου, η ψυχή μου. Επειδή εδώ γεννήθηκα. Λείπω βέβαια χρόνια από τον τόπο μου και τα ελληνικά μου δεν είναι και τόσο καλά -και τώρα στα 73 μου είναι αργά να βελτιώσω την προφορά μου-, όμως είμαι Ελληνίδα περισσότερο και από τους Έλληνες. Μου μιλάνε για ντολμαδάκια και δακρύζω - “άχ πότε θα γυρίσω στην Ελλάδα σκέφτομαι”. Ίσως επειδή είμαι εκτός και βλέπω μόνο τα καλά. Ξέρω βέβαια πως από μακριά όλα φαίνονται απαλά, ωραία... ΟΛΑ ΞΕΚΙΝΗΣΑΝ ΑΠΟ το Παρίσι όπου σπούδασα ζωγραφική. Άρχισα με ζωγραφική, επειδή μου φαινόταν κάτι απλό. Μερικά χρώματα, ένας καμβάς, ένα θέμα. Και νομίζεις ότι κάτι κάνεις. Η γλυπτική είναι πιο σύνθετη, έχει άλλες απαιτήσεις, και τα υλικά της είναι δύσκολα, κοστίζουν περισσότερο. Όμως με τράβηξε. Ίσως επειδή ως Ελληνίδα έχω μεγαλώσει μέσα στα αρχαία μάρμαρα, στα αρχαία γλυπτά. Στην αρχή ήμουν ένας γλύπτης που ζωγράφιζε. ΤΟ ΜΑΡΜΑΡΟ μού δημιουργεί μεγάλη συγκίνηση, τόσο πολύ που ακόμη και όταν βρίσκομαι μπροστά στο ακατέργαστο κομμάτι, σκέφτομαι ότι δεν μπορώ να το αγγίξω γιατί από μόνο του είναι ένα έργο τέχνης. ΤΟ ΠΑΡΙΣΙ ήταν γεμάτο κινήματα την εποχή που ξεκίνησα, αλλά εγώ αναζήτησα αυτό
16
ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
που έχω μέσα μου, αυτό που θα με διαφοροποιούσε. Είναι σημαντικό ο καλλιτέχνης να φτιάξει το προσωπικό του ύφος, να είναι αναγνωρίσιμος από το κοινό. Ο ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ ΖΕΙ μέσα σου. Κατά κάποιο τρόπο είναι εγωιστής, και μέσα από τον εαυτό του βγάζει το υλικό της τέχνης του. Αναμφίβολα, επηρεάζεται από το περιβάλλον, όμως ο πλούτος είναι μέσα του. ΟΤΑΝ ΓΝΩΡΙΣΑ ΤΟΝ ΜΠΟΤΕΡΟ, είχα ήδη δημιουργήσει το δικό μου μικρό έργο. Εκείνος όμως ήταν τόσο εργατικός, τόσο απόλυτα δοσμένος στη δουλειά του, που εγώ ένιωσα ξαφνικά τεμπέλα. Για κάθε στιγμή που δεν ήμουν στο στούντιο μου, ένιωθα ενοχές. Ο Μποτέρο με έμαθε να πηγαίνω στο στούντιο και να δουλεύω, να μην περιμένω την έμπνευση. Παραμένει ο πιο αυστηρός κριτής μου. ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΥΚΟΛΟ να ζουν δυο καλλιτέχνες κάτω από την ίδια στέγη. Υπάρχουν βέβαια εξαιρέσεις: Είναι θετικό πάντως ο πιο σημαντικός να είναι ο άντρας.... ΛΙΓΟΣ ΘΥΜΟΣ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ, κάνει καλό στην καλλιτεχνική δημιουργία. Όχι για να τον περάσεις στο έργο σου, αλλά για να σε ωθήσει σ' αυτό. Να θυμώσεις για όλα αυτά που γίνονται, για την καταστροφή, για τον ανθρώπινο πόνο. ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ της Άνδρου παρουσιάζω μια επιλογή από τη μέχρι τώρα δουλειά μου, έργα ζωγραφικής και μικρά γλυπτά. Υπάρχει και ένα μεγάλο από τη σειρά Monumental, το οποίο παρουσιάζεται εκεί που το ταβάνι το επιτρέπει - μέτρησα το ύψος ογδόντα φορές, για να είμαι σίγουρη, επειδή δεν θα μπορούσα βέβαια να κόψω το έργο! ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΜΟΥ είναι Καλογεροπούλου. Διάλεξα το Βάρη, επειδή είναι ο τόπος που γεννήθηκα και αγαπώ πολύ. Χώρια που το Καλογεροπούλου ως υπογραφή στα μικρά γλυπτά δεν χώραγε. ΟΙ ΤΟΠΟΙ ΠΟΥ ΖΩ και αγαπώ είναι φυσικά η Ελλάδα, η Πιετρασάντα στην Ιταλία, που είναι γεμάτη εργαστήρια μαρμαρογλυπτικής, αγαπημένος τόπος για πολλούς καλλιτέχνες και φυσικά η Κολομβία, που μου θυμίζει έντονα την χώρα μου. Αντώνης Κυριαζάνος, περ. Madame Figaro, 28/7/2014
17
Ε Π Ι Κ Α Ι Ρ ΟΤ Η ΤΑ
18
ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ
Παιδιά! Ελάτε να ψάξουμε για το μυστικό των θησαυρών της Σοφίας Βάρη!
Ε ΚΠΑΙΔΕΥ ΤΙΚ Α ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΟ Μ Ο ΥΣΕΙΟ ΣΥΓ ΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΔΡΟ Στο πλαίσιο της έκθεσης Σοφία Βάρη που παρουσιάζεται στο Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή στην Άνδρο, θα πραγματοποιηθούν και φέτος εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά ηλικίας 6 έως 13 χρόνων με τίτλο «Ελάτε να ψάξουμε για το μυστικό των θησαυρών της Σοφίας Βάρη!!». Σκοπός των μουσειοπαιδαγωγικών προγραμμάτων είναι να φέρουν τα παιδιά σε δημιουργική επαφή με τα έργα της γλύπτριας, ώστε να βιώσουν τις βασικές αρχές που χαρακτηρίζουν την τέχνη της. Το πρόγραμμα θα διαρκεί 90 λεπτά και θα περιλαμβάνει διαδραστικές πρακτικές και παιχνίδια προκειμένου οι συμμετέχοντες να εξοικειωθούν βιωματικά με τα έργα της έκθεσης, ενώ θα ολοκληρώνεται με μία δημιουργική δραστηριότητα προκειμένου να εκφράσουν τις σκέψεις και τις εικόνες τους μέσα από τις τεχνικές και το πνεύμα του έργου της Σοφίας Βάρη. Διάρκεια: 1-31 Αυγούστου Δηλώσεις συμμετοχής στο τηλέφωνο: 22820 22444 Κόστος συμμετοχής: 5€
19
20
ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗ ΜΟΝΙΜΗ Σ ΥΛ Λ Ο Γ Η Τ Ο Υ Ι Δ Ρ Υ Μ Α Τ Ο Σ
Auguste Rodin (1840 - 1917)
Κεφάλι «Τραγικής Μούσας» Μπρούντζος 4/12, 30x19x24 εκ., 1891/1897
Η μορφή αυτή δεν απεικονίζει απλώς τη μούσα Μελπομένη, ούτε συμβολίζει μόνο το δραματικό έργο του Victor Hugo, με τον οποίο συνδέεται η δημιουργία της˙ με τα χαρακτηριστικά του προσώπου να συσπώνται, μαρτυρώντας μια σχεδόν ανείπωτη οδύνη, μετατρέπεται σε μια συγκλονιστική αλληγορία, στην ενσάρκωση, χωρίς προηγούμενο στην ιστορία της τέχνης, των οδυνηρών εντάσεων που η δημιουργία και οι περιπέτειες της έμπνευσης προκαλούν – αναδεικνύοντας το μέγεθος του έργου του καλλιτέχνη. Το Κεφάλι «Τραγικής Μούσας» δημιουργήθηκε χάρη στην παραγγελία που έλαβε ο Rodin για ένα «Μνημείο του Victor Hugo», το οποίο επρόκειτο να τοποθετηθεί στον Κήπο του Λουξεμβούργου στο Παρίσι (ανεξάρτητα από μια πρώτη επίσημη παραγγελία για ένα γλυπτό με προορισμό το Panthéon, η οποία, όμως, δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, αφού η επιτροπή του 1890 απέρριψε την πρώτη μακέτα του γλύπτη), και εκτέθηκε, για πρώτη φορά με την μορφή αυτή, αλλά σε γύψο, στο Salon του 1897, αποτελώντας μαζί με την «Εσωτερική φωνή», μέρος μιας ολοκληρωμένης γλυπτικής σύνθεσης. Τελικά, το 1909, εγκαινιάστηκε, όχι στον Κήπο του Λουξεμβούργου αλλά στο Palais Royal, ένα «Μνημείο του Victor Hugo» με μόνη την μορφή του διάσημου ποιητή και συγγραφέα, καθώς ο καλλιτέχνης είχε εγκαταλείψει εν τω μεταξύ την αρχική ιδέα των δύο Μουσών, αποφασίζοντας να τις αφαιρέσει από την σύνθεση. Παρ’όλα αυτά, το σύμπλεγμα «O Victor Hugo και οι Μούσες» χυτεύθηκε σε μπρούντζο πολλά χρόνια αργότερα και βρίσκεται, από το 1964, στην συμβολή των λεωφόρων Victor Hugo και Henri Martin στο Παρίσι.
21
Αυτοπροσωπογραφία με τον Jean Bertholle.
22
Π Ο Ρ Τ Ρ Ε ΤΑ Π Α Λ Α Ι Ω Ν ΥΠΟΤΡΟΦ ΩΝ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ
Κωνσταντίνος Ιγνατιάδης Υπότροφος Ι.Β.Ε.Γ. το 1986-87, για σπουδές στον κλάδο της "Φωτογραφίας"
Αρχάγγελος φωτογράφος Του Jean Yves Mock Η λέξη φωτογραφία δεν χρησιμοποιείται σωστά. Ενδεχομένως δεν μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε αλλιώς παρά μονάχα όπως και τις λέξεις ζωγραφική, γλυπτική, ως αναφορές στην τεχνική, στο υλικό. Χρειάστηκε ενάμισης αιώνας φωτογραφίας και ολόκληρος ο 20ος για να φτάσουμε εκεί. Δεν υπάρχει εικόνα στη λογοτεχνία. Πρώτος το επισήμανε ο Magritte. Η ιδέα αυτή υπήρξε θεμέλιο της ζωγραφικής και της σκέψης του. Τα υπόλοιπα είναι ζήτημα είδους και τέχνης – η εικαστική σκέψη είναι μια μεταφυσική, αλλά όχι πάντοτε. Μια εικόνα είναι εντελώς διαφορετική από ένα εικονογραφημένο ημερολόγιο. Υπάρχει το είδος της πυκνής, σκοτεινής μεταφυσικής, υπάρχει και ένα άλλο είδος, εύγλωττο, περιεκτικό και, τέλος, υπάρχουν και οι φωτογραφίες που δεν είναι παρά μια λογοτεχνία του φωτογραφικού θέματος, περιγραφές δίχως αφήγηση. Οι φωτογραφίες του Κωνσταντίνου Ιγνατιάδη δεν αποτελούν περιγραφές. Προηγούνται της γραφής και έπονται κάθε περιγραφής. Είναι αποκαλύψεις. Υπάρχει μια λέξη στα ελληνικά, αποφατικός, αυτός που λέγεται δίχως να αρθρώνεται, με την οποία ορίζουμε και οριοθετούμε το αρνητικό της πεποίθησης. Στα πορτρέτα του ο φωτογράφος είναι απών, κάθε χειρονομία του, κάθε λόγος, κάθε παρέμβαση υπό την όποια μορφή. Οι φωτογραφίες δεν είναι παρά νοητά γυμνά. Ο φωτογράφος τα έχει ξεσκεπάσει –κάθε αφήγηση σχετική, κάθε επεξήγηση είναι δίχως νόημα. Εν τέλει, δεν έχει καμία σημασία το όνομα, η ιδιότητα, ο λόγος ύπαρξης ή το επάγγελμα του εικονιζόμενου. Οι εικόνες αυτές διατρέχουν την εποχή μας και τους αιώνες και είναι αδιαχώριστες, πρόσωπο και σώμα, από ένα ύφος και έναν χώρο κατάδικό τους. Ο Victor Hugo το είχε διατυπώσει ιδανικά: η φόρμα είναι το βάθος που αναδύεται στην επιφάνεια. Μέσω αυτής αγγίζουμε την ουσία, το άυλο, όπου τα πάντα ενώνονται και συναρμόζονται, όπου υπάρχουν ακέραια και αδιαίρετα και όπου τίποτε δεν μπορεί να αναχθεί στο ένα ή το άλλο στοιχείο. Το πνεύμα γυμνό: αυτό που αψηφά τον λόγο, άφατο, ανείπωτο. Κάποτε ο μικρός Aldus Huxley, τεσσάρων μόλις ετών, καθόταν απορροφημένος σε ένα παράθυρο και ατένιζε μακριά. Ο αδελφός του Julian, ελαφρώς μεγαλύτερος, τον ρώτησε ευγενικά τι σκεφτόταν. Ο Aldus γύρισε και απάντησε: skin – το δέρμα. Οι Σερ Julian και Aldus Huxley θα γίνονταν αργότερα, καθένας με τον τρόπο του,
23
Αυτοπροσωπογραφία στη Νικόπολη.
επιστήμονας και φιλόσοφος αντίστοιχα. Όταν ο Κωνσταντίνος Ιγνατιάδης “καδράρει” και ατενίζει το θέμα του, το κλικ του κλείστρου λέει δέρμα. Η φωτογραφία έχει μόλις τραβηχτεί. Θα τυπωθεί, θα μεγεθυνθεί, πιθανώς θα κορνιζαριστεί. Κρεμασμένη σε έναν τοίχο ή τοποθετημένη πάνω από το τζάκι θα αναπαραχθεί. Ένα συγκεκριμένο μέγεθος θα προτιμηθεί έναντι ενός άλλου σύμφωνα με την πυκνότητα της ίδιας της εικόνας, το πόσο άδειος είναι ένας χώρος, τις σκιάσεις. Πρόκειται για κάτι εντελώς διαφορετικό από τη γραμμή παραγωγής στο εργοστάσιο της Peugeot ή της Mercedes-Benz· για κάτι εντελώς διαφορετικό από τη δουλειά ενός κεραμοποιού στην ύπαιθρο. Ο Degas διάλεγε το μελάνι του, το κάρβουνο, τα μολύβια του, το μέγεθος, το βάρος του χαρτιού. Τόνιζε τον χώρο του κενού που περιβάλλει ένα βλέμμα σχεδιάζοντας ένα αντικείμενο, σκιαγραφώντας μιαν υφή. Υπήρξε ίσως ο σημαντικότερος προσωπογράφος των αιώνων που πέρασαν. Θα σκύψουμε πάνω από τις φωτογραφίες αυτές, θα επιστρέψουμε κοντά τους ξανά και ξανά, θα προσπαθήσουμε να διεισδύσουμε στον κόσμο τους. Τι άλλο κάνουμε συνήθως με έναν πίνακα του Vermeer, του Pieter de Hooch; Μια διαδρομή. Σταματάμε. Ξεκινάμε ξανά το ταξίδι. Το εσωτερικό κενό, μια κατοικία, ένας χώρος δικός μας. Τα πρόσωπα σε τούτες τις φωτογραφίες δεν γνωρίζουν πως θα μπορούσαν να βρεθούν αλλού, πιθανώς απογυμνωμένοι. Ο Gottfried Honegger δεν κάνει άλλο από το να παίζει με τη γεωμετρική ακεραιότητα της φόρμας, με την αντικειμενικότητα του δοσμένου από την τύχη. Εδώ, στα δεξιά του, ένα από τα ανάγλυφα έργα του και στον τοίχο μια σκιά, ένας σταυρός πλάγιος, αχνός. Πετά στην άσπρη επιφάνεια, μέσα στο
24
Aurélie Nemours
ατελιέ, εκδήλωση ο ίδιος της πρόνοιας του φωτός και της σκιάς επάνω στο γυμνό τοίχο. Σε τούτον τον κατάλογο που ξεφυλλίζω βρίσκω και τον Schnabel, υπό την σκιά της ύλης που αποτελεί εμμονή του... μα, ποιοι είναι αυτοί που στέκουν εμπρός του, με την πλάτη στον φακό, μαυροφορεμένοι – ιδού, λοιπόν, δύο μαθητευόμενοι ραβίνοι! Και τούτη η σκιά επάνω στο μεγάλο ταμπλό πλάι στο σκοτεινό προφίλ της Aurelie Nemours: είναι, άραγε, ένα καβαλέτο, η γκιλοτίνα του Χρόνου η τόσο σκληρή με τους καλλιτέχνες ή μήπως ένα αρπακτικό πουλί καθισμένο στο παράθυρο; Σιωπηλό, χορτάτο, με το τεράστιο ράμφος του παραμορφωμένο από το φως ενός μακρινού ήλιου: skin. Το δέρμα είναι ένας δεσμός παρών σε κάθε σχέση. Το δέρμα ανασαίνει ή ασφυκτιά. Η παράξενη οξυδέρκεια της παρατήρησης του Victor Hugo είναι πολύ πιο επώδυνη, πιο σουβλερή από τη μικρή μουσική φράση του Vinteuil στον Proust. Οι πολυφωτογραφημένοι Meret Oppenheim και Francis Bacon δεν φωτογραφήθηκαν ποτέ με αυτόν τον τρόπο, που αποτυπώνει, άλλωστε, τις μορφές τους λίγο πριν αφήσουν ετούτον τον κόσμο. Απογυμνωμένες, καθαρμένες, απελευθερωμένες από το βλέμμα των άλλων και από κάθε κρίση. Έτοιμες πια να αποχωρήσουν εν ειρήνη. Η Meret αφήνει πίσω της το μελάνι και το πιεστήριο μιας κυρίαρχης νοοτροπίας που θα συνέθλιβε το έργο της, ειδικότερα το φλιτζάνι της από γούνα (συμπεριλαμβανομένου του μικρού πιάτου και κουταλιού που το συνοδεύουν). Ο Francis από την άλλη: σκόνη Vim αντί οδοντόκρεμας και η τσάκιση στο παντελόνι που εξέλιπε. Υπήρξε ο πιο πολιτισμένος άνθρωπος στον κόσμο.
25
Îœeret Oppenheim
26
Julian Schnabel
Τον βλέπουμε εδώ δίχως τα γκροτέσκα παράφερνα με τα οποία τον φόρτωσαν επί πενήντα χρόνια οι βιογράφοι του και οι φωτογράφοι που βρήκαν σε κείνον ένα στήριγμα για τις φαντασιώσεις τους. Ο Bacon ήταν ένας Βερολινέζος της δεκαετίας του ‘20 χαμένος στο σύμπαν της αγγλικής ζωγραφικής του περασμένου αιώνα. Στον ίδιο τον εαυτό του, πρώτα απ’ όλα, και ύστερα σε ένα είδος γαλλικού ακαδημαϊσμού, ανακάλυψε μια υφολογική ευγένεια, εύστοχη πάντα και ανεπαίσθητα ίσως διστακτική. Οι συνέπειες είναι τεράστιες. Στήνουμε εκ νέου το ατελιέ του στη Νέα Υόρκη σαν άλλο μαυσωλείο του Τουταγχαμόν, για να πάρει τη θέση του στο εσωτερικό ενός
27
Francis Bacon
28
Gottfried Honegger
μεγαλόπρεπου μεγάρου, του Μητροπολιτικού Μουσείου. Φωτίζεται έτσι η επιφάνεια του έργου του, πράγμα που μαρτυρά μια εσφαλμένη εκτίμηση. Το φιλέτο και το χαρτί του κρεοπώλη που το τυλίγει είναι δυο πολύ διαφορετικά πράγματα. Τα πορτρέτα του Κωνσταντίνου Ιγνατιάδη υπερβαίνουν κάθε κοινό τόπο, κάθε τόπο απ’ όπου το βλέμμα μας απουσιάζει. Συνιστούν συμπύκνωση γνώσης και διαίσθησης. Μέσα τους πάλλεται απροσδιόριστο το άγνωστο. Το πλέον κακολογημένο από όλα τα ζώα της πλάσης από τον καιρό ήδη της Κιβωτού του Νώε είναι το φίδι – οποία άγνοια! Το φίδι βρίσκεται συνεχώς σε επαφή με το χώμα, τη φύση, τους κορμούς και τα φυλλώματα των δέντρων, τα λουλούδια. Γνωρίζει τον κόσμο με τη βοήθεια της γλώσσας του, γι’ αυτό και την τεντώνει. Μικρές κινήσεις γρήγορες, τινάγματα λαθραία. Μέσω της γλώσσας, των μικροσκοπικών υπερευαίσθητων γευστικών καλύκων της, αναγνωρίζει την υγρασία ή την ξηρότητα του αέρα, την ίδια τη μοναξιά του. Τον κίνδυνο. Και φεύγει ή κουλουριάζεται. Ο Ιγνατιάδης έχει ένα μυστικό, αθέατο ένστικτο. “Τι ματιά!”, λέμε συνήθως για τους φωτογράφους. Θα έπρεπε να λέμε συχνά ανόητη μεγαλοστομία, μέτρια μαγειρική, πολύ στυφό ετούτο το κρασί. Νιώθουμε εδώ τα λόγια της Emily Dickinson να γλιστρούν σαν μικρό κομψό ερπετό: Ο κόσμος δεν είναι συμπέρασμα. Ταιριάζουν στον Κωνσταντίνο Ιγνατιάδη. Καμιά από τις φωτογραφίες του δεν είναι σιδηρούν προσωπείο ή παραπέτασμα. Η διάρκεια είναι παγίδα – τα ενσταντανέ του ανοίγονται ακριβώς τη στιγμή εκείνη που νομίζουμε πως δεν έχουμε δει τίποτε. Μετάφραση από τα γαλλικά: Μαρία Σκαμάγκα
29
Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Τ Ι Κ Η ΑΤ Ζ Ε Ν ΤΑ
ΛΟΝΔΙΝΟ
NATIONAL GALLERY Making colour
ΛΟΝΔΙΝΟ
TATE BRITAIN Late Turner: Painting Set Free
Πρόκειται για την πρώτη έκθεση τέτοιας θεματικής που γίνεται στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ένα ταξίδι στον κόσμο των χρωστικών από το λάπις λάζουλι και το κάδμιο, έως το χρυσό και το ασήμι.
Πρώτη μεγάλη έκθεση των τελευταίων έργων του JMW Turner, η οποία φωτίζει το τελευταίο διάστημα της ζωγραφικής του (1835-1850), όπου τα πιο διάσημα έργα του δημιουργήθηκαν με ιδιαίτερο σθένος και ενέργεια.
ΛΟΝΔΙΝΟ
ΛΟΝΔΙΝΟ
Διάρκεια έκθεσης: 18/06/2014 – 07/09/2014 www.nationalgallery.org.uk
TATE MODERN KAZIMIR MALEVICH
Η μεγαλύτερη αναδρομική έκθεση του Μάλεβιτς που γίνεται τα τελευταία 25 χρόνια, με τη συνεργασία Μουσείων, Ιδρυμάτων, δημοσίων και ιδιωτικών συλλογών από όλο τον κόσμο. Διάρκεια έκθεσης: 16/07/2014 – 26/10/2014 www.tate.org.uk
30
Διάρκεια έκθεσης: 10/09/2014 – 18/01/2015 http://www.tate.org.uk
TATE MODERN HENRI MATISSE – The Cut-Outs
Έκθεση αφιερωμένη στα χάρτινα cut-outs του Henri Matisse. 120 περίπου έργα δουλεμένα από 1943 έως το 1954, πολλά από τα οποία εκτίθενται για πρώτη φορά. Διάρκεια έκθεσης: 17/04/2014 – 07/09/2014 www.tate.org.uk
Π αρίσι
CENTRE POMPIDOU Marcel Duchamp. La peinture, même
Περίπου 100 έργα του Marcel Duchamp αποτελούν την έκθεση αυτή αφιερωμένη στο έργο του με επίκεντρο τα σχέδιά του, που οδήγησαν στο “Le Grand Verre” (1915-1923). Διάρκεια έκθεσης: 24/09/14 – 05/01/2015 www.centrepompidou.fr
Π αρίσι
CENTRE POMPIDOU Man Ray, Picabia et la revue
“Litterature” (1922-1924) Η έκθεση αυτή φωτίζει μια κρίσιμη περίοδο στην ιστορία της σύγχρονης τέχνης, μεταξύ του τέλους του κινήματος dada και την έλευση του σουρεαλισμού. Είκοσι έξι σχέδια που έχουν σχεδιαστεί από τον Francis Picabia στα περιοδικά των αρχών της δεκαετίας του 1920. Διάρκεια έκθεσης: 02/07/2014 – 08/09/2014 www.centrepompidou.fr
Φ ρανκφούρτη
Stadel Museum Lichtbilder
Έργα πρωτοπόρων της καλλιτεχνικής φωτογραφίας καθώς και κορυφαίων φωτογράφων (Ναντάρ, Γκιστάβ Λε Γκρε, Ρότζερ Φέντον, Τζούλια Μάργκαρετ Κάμερον, Μπρασάι, Αντρέ Κερτές, Ντόρα Μάαρ, Οτο Στάινερτ, Μαν Ρέι).
ΡΩΜΗ
Museo dell'Ara Pacis HENRI CARTIER BRESSON
Έκθεση αφιερωμένη στον κορυφαίο φωτογράφο Henri Cartier-Bresson με φωτογραφίες, έγγραφα, σχέδια, βιβλία και περιοδικά. Διάρκεια έκθεσης: 26/09/2014 - 06/01/2015 www.arapacis.it
Διάρκεια έκθεσης: 09/07/2014 – 05/10/2014 www.staedelmuseum.de
31
Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Τ Ι Κ Η ΑΤ Ζ Ε Ν ΤΑ
ΒΙΕΝΝΗ
ALBERTINA MUSEUM: Joan Miró
Άτομική έκθεση του Καταλανού καλλιτέχνη που περιέχει περίπου 100 έργα ζωγραφικής, σχέδια και αντικείμενα, τα οποία προσπαθούν να τονίσουντην ποιητική οντότητα του διάσημου υπερρεαλιστή. Διάρκεια έκθεσης: 12/09/14 – 11/01/2015 www.albertina.at
ΒΑΣΙΛΕΙΑ
FONDATION BEYELER SAISON COURBET
Mια ολοκληρωμένη παρουσίαση του Gustave Courbet, ενός από τους πιο σημαντικούς προδρόμους του μοντερνισμού: σημαντικά τοπία, αυτοπροσωπογραφίες αλλά και παραστάσεις από τα γυναικεία γυμνά στο νερό. Τέλος το L'Origine du monde, θα εκτεθεί για πρώτη φορά σε μια ευρωπαϊκή χώρα, εκτός της Γαλλίας. Διάρκεια έκθεσης: 07/09/14 – 18/01/2015 www.fondationbeyeler.ch
ΚΟΠΕΝΧΑΓΗ
Louisiana Museum of Modern Art: EMIL NOLDE
O Emil Nolde (1867-1956) είναι ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους του γερμανικού εξπρεσιονισμού, αλλά με ιδιαίτερα στενή σχέση με τη Δανία. Τα 140 περίπου έργα της έκθεσης, που καλύπτουν την ενεργό περίοδο του καλλιτέχνη, είναι ελαιογραφίες, ακουαρέλες, σχέδια και χαρακτικά, καθώς και αρκετά έργα που δεν έχουν προηγουμένως εκτεθεί. Διάρκεια έκθεσης: 04/07–19/10/2014 www.louisiana.dk
32
BENETIA
GUGGENHEIM MUSEUM FOR YOUR EYES ONLY, A PRIVATE COL-
LECTION, FROM MANNERISM TO SURREALISM H έκθεση παρουσιάζει μια πλούσια επιλογή έργων από την ιδιωτική συλλογή των Richard Dreyfus και Ulla-Best, στη Βασιλεία. Μια επιλογή από περίπου 110 έργα των Arnold Böcklin, Victor Brauner, Pieter Brueghel the Elder, Giorgio de Chirico, Francesco Clemente, Dali, Ernst, Magritte, Man Ray και Andy Warhol, μεταξύ πολλών άλλων.
Διάρκεια έκθεσης: 24/05 – 31/08/2014 www.guggenheim-venice.it
ΜΑΔΡΙΤΗ
MUSEO THYSSEN - BORNEMISZA POP MYTHS
Στόχος της έκθεσης αυτής είναι να ανιχνεύσει τις κοινές πηγές της διεθνούς ποπ μέσα από τους μύθους των καλλιτεχνών της όπως οι: Warhol, Rauschenberg, Wesselmann, Lichtenstein, Hockney, Hamilton ή Recap Team κ.α. Περιλαμβάνει έργα από 50 μουσεία και ιδιωτικές συλλογές από όλο τον κόσμο. Διάρκεια έκθεσης: 10/06 – 14/09/2014 www.museothyssen.org
ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ
WHITNEY MUSEUM of AMERICAN ART JEFF KOONS
Η έκθεση περιλαμβάνει περισσότερα από 120 αντικείμενα που δημιούργησε ο δημοφιλής αλλά και αμφιλεγόμενος καλλιτέχνης από το 1978 εως σήμερα. Διάρκεια έκθεσης: 27/06 – 19/10/2014 www.whitney.org
TOKYO
Setagaya Art Museum Κοιτάζοντας ανατολικά
Η έκθεση παρουσιάζει περίπου 150 έργα ζωγραφικής και αντικείμενα, τα οποία προέρχονται από το Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστώνης και αναδεικνύουν την εκτίμηση για κάθε τι ιαπωνικό που έτρεφαν εκείνη την εποχή καλλιτέχνες και συλλέκτες. Διάρκεια έκθεσης: 28/06 – 15/09/2014 www.setagayaartmuseum.or.jp
ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑ
THE BARNES FOUNDATION THE WORLD IS AN APPLE: THE STILL LIFES OF PAUL CEZANNE
Μία έκθεση αποτελούμενη από 21 αριστουργήματα-νεκρές φύσεις του Cezanne επιδιώκει να εστιάσει και να αναδείξει τον πλούτο και την πρωτοτυπία των συνθέσεων του καλλιτέχνη με τη σπάνια διαίσθηση και την αλάνθαστη αισθητική ευαισθησία. Διάρκεια έκθεσης: 22/06 – 22/09/2014 www.barnesfoundation.org
33
επισκεφθείτε τη νέα σελίδα μας στο facebook
B E Goulandris Foundation Ίδρυμα Β Ε Γουλανδρή 34