ΤΡΙΜΗΝΗ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟ DESIGN ΙΟΥΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2015 / € 5,00/ ISSN: 2241-4789
Typical: To graphic design είναι 80% γράμματα ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Ο Μόραλης στο Hilton ΒΙΒΛΙΟ
Ο Κώστας Καλφόπουλος παρουσιάζει τον Τεν-τεν στην χώρα του design LOGO Επανασχεδιασμός
του επαγγελματικού παγωτού Κρι Κρι
ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΦΙΣΑ ΤΟΥ ΛΕΥΤΕΡΗ ΦΑΡΟΥ , ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΕ ΣΤΟΥΣ «ΑΓΩΝΕΣ ΝΕΩΝ ΣΧΕΔΙΑΣΤΩΝ» 2015
ΣΤΟ ΕΔΡΑΝΟ Ο Πάρις Μέξης
10
ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑ
ΣΥΜΗ
ΤΗΛΟΣ ΠΑΤΜΟΣ
ΚΑΣΟΣ ΛΕΙΨΟΙ
ΝΙΣΥΡΟΣ ΚΑΡΠΑΘΟΣ
Μαζί, με στόχο την υγεία. H Alpha Bank, ευαισθητοποιημένη στην αναβάθμιση παροχών υγείας στα ελληνικά νησιά, θέλησε να προβεί στην προσφορά ιατροφαρμακευτικού εξοπλισμού και ιατρικών μηχανημάτων, με τον σχεδιασμό ενός νέου κοινωνικού προγράμματος, το οποίο άρχισε το 2014 και πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία “ΑΓΟΝΗ ΓΡΑΜΜΗ ΓΟΝΙΜΗ”. Σκοπός του Προγράμματος είναι να ενδυναμώσει έμπρακτα τις υπηρεσίες υγείας, μέσω καλύψεως ιατροφαρμακευτικών αναγκών στα περιφερειακά ιατρεία, αλλά κυρίως να συμβάλει στη δημιουργία αισθήματος ασφαλείας στους κατοίκους των νησιών, όσον αφορά στην ιατρική τους περίθαλψη, έχοντας ως στόχο, την ευρύτερη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Ο σεβασμός στον άνθρωπο και τις ανθρώπινες αξίες αποτελούν προτεραιότητα της Alpha Bank και βασικό πυλώνα των δραστηριοτήτων της.
Γιάννης Κορωναίος 1941-2015
ΙΟΥΛΙΟΣ→ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2015
Γ
Εκδότης gramma Διευθυντής Πάνος Ε. Κωνσταντόπουλος Art Direction gramma Ομάδα Σύνταξης Δημήτρης Αρβανίτης Παναγιώτης Χαρατζόπουλος Ευάγγελος Κασσαβέτης Γιούλη Επτακοίλη Αριάδνη Περράκη Κώστας Καλφόπουλος Ειρήνη Ματσούκη Θοδωρής Μαστρογιάννης Φοίβη Λέκκα Νατάσσα Παππά Επιμέλεια και διόρθωση κειμένων Αρτεμισία Μιχάλη Τυπογραφία Farnham, Fedra Φωτογραφίες Γιώργος Πανηγυρόπουλος Επεξεργασία εικόνας Χρήστος Μαρίτσας Συνεργάτες τεύχους Αντώνης Παπαϊωάννου Φίλιππος Παράσχος Βαγγέλης Χατζηθεοδώρου Χριστίνα Σανούδου Ειρήνη Οράτη Νίκος Παλαιολόγος Γρηγόρης Τσακνάκης Γιώργος Ματθιόπουλος Εκτύπωση Fotolio & Typicon Επιλογή χαρτιών Αριάδνη Περράκη
Για την έκδοση χρησιμοποιήθηκαν αποκλειστικά ειδικά χαρτιά της Περράκης Α.Ε.
Εξώφυλλo
rives tradition pale cream 320gr Εσωτερικό arctic volume high white 115 gr Ένθετο Papago ροζ ανοιχτό, 120g
Τιμή τεύχους €5 Συνδρομές
4 τεύχη (1 χρόνος) €20 8 τεύχη (2 χρόνια) €40 Συνδρομές (Ευρώπη)
4 τεύχη (1 χρόνος) €30 8 τεύχη (2 χρόνια) €60
Το κείμενο δημοσιεύτηκε σε έκδοση με αφορμή την απόφαση της Ένωσης Γραφιστών Ελλάδας να ανακηρύξει τον Γιάννη Κορωναίο επίτιμό της μέλος το 2009.
Στρατηγική συνεργασία
Εκδόσεις gramma M. Kαραολή 69 16121, Καισαριανή Τηλέφωνο 210 7299745 email grdmagazine@gmail.com
www.grdmagazine.gr
Υ ΠΟΣ ΤΗΡΙ ΚΤ Ε Σ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ
νώρισα τον Γιάννη Κορωναίο τυχαία τον Αύγουστο του 1993. Μου έκανε εντύπωση που μιλούσε ισότιμα και σοβαρά μ’ ένα νέο συνάδελφο, ο οποίος σπούδαζε γραφικές τέχνες κι ήθελε να ασχοληθεί με τον χώρο. Οι πρώτες του κουβέντες ήταν η αγάπη του το ελεύθερο σχέδιο. «Εγώ αν δίδασκα σε σχολή θα έκανα ελεύθερο σχέδιο τέσσερις ημέρες και μία ημέρα τα υπόλοιπα μαθήματα» μου έλεγε. Συναντηθήκαμε ξανά στο γραφείο του στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία», όπου πήγα για να με πάρει μαθητευόμενο παράλληλα με τις σπουδές μου. Απ’ αυτή τη συνεργασία απέκτησα μοναδική εμπειρία, ήταν ένα δεύτερο σχολείο. Ο τρόπος που δούλευε και που συνεργαζόταν με τους συναδέλφους του ήταν ιδιαίτερος. Ευγενής, ευρηματικός, ανέλυε τα πάντα, παίδευε τα θέματα, δεν νευρίαζε ούτε πρόσβαλε για τα λάθη μας, αντίθετα με ηρεμία μάς εξηγούσε για να μην ξαναγίνουν. Ποτέ δεν έκρυβε τα μυστικά της δουλειάς. Του άρεσε να μαθαίνουν οι νέοι, δημιουργώντας ένα κλίμα που είχε έναν ερωτισμό. Η δουλειά ήταν παιχνίδι, ρολόι δεν υπήρχε. Τη δουλειά του τη σπούδαζα μέρα με τη μέρα- αν και στις δεκαετίες ‘70- ‘80 είχε σχεδιάσει σημαντικά πράγματα που δεν τα πρόλαβα. Εζησα όμως από κοντά το δημιουργικό στο περιοδικό « Έψιλον», καθώς εκείνα τα χρόνια ήταν το πρώτο κυριακάτικο περιοδικό, όπως επίσης και τους δυο σχεδιασμούς στην «Ελευροτυπία» και άλλων ενθέτων της. Ήταν ο πρώτος σχεδιαστής που έστησε ατελιέ σε εφημερίδες και ανάγκασε τους δημοσιογράφους να αντιληφθούν το πόσο απαραίτητος είναι ο ρόλος των γραφιστών στην παραγωγή της εφημερίδας. Εκείνες τις εποχές οι εφημερίδες φτιάχνονταν μόνο από τους συντάκτες ύλης. Ο ίδιος ανέφερε σε μια συνέντευξή του το 1977: «Πριν από 22 χρόνια, κατεβαίνοντας τη Σταδίου με τον Αλέκο Φιλιππόπουλο μού είπε απρόσμενα: "Δεν πάει άλλο με τον Μπότση. Είσαι να βγάλουμε εφημερίδα"; Τότε οι εφημερίδες από αισθητική άποψη ήταν σε άθλια κατάσταση. Τα ξύλινα γράμματα, οι μήτρες με το αντιμόνιο, τα κλισέ αλλά και οι τυπογράφοι δεν με βοηθούσαν να κάνω αυτό που ήθελα. Στην αλυσίδα της παραγωγής, ανάμεσα στη σύνταξη και τους τυπογράφους, έλειπε ένας κρίκος. Δεν υπήρχε ο γραφίστας. Χώθηκα ανάμεσά τους. Σχεδίασα νέες γραμμαοσειρές, κατήργησα τα ξύλινα γράμματα και πρόσθεσα έντονες κάθετες και οριζόντιες γραμμές που διαχώριζαν τα θέματα. Έφτασα σε σημείο να κάνω ολόκληρη σελίδα σ’ ένα εναίο κλισέ με τους τίτλους, τις φωτογραφίες και τις βινιέτες, όπου ανοίγαμε τρύπες για να μπαίνουν μόνο τα κείμενα. Στο τέλος βέβαια η σελίδα ζύγιζε τριάντα κιλά! Μετά το 1975 τα παλιά μέσα εκτύπωσης παραχώρησαν τη θέση τους στην όφσετ. Είχαμε τη δυνατότητα για καλύτερη ποιότητα και το χρώμα εμφανίστηκε στις εφημερίδες. Παρέμεινα συντηρητικός στα κασέ που σχεδίασα μέχρι σήμερα, γιατί πιστεύω ότι είναι λάθος να ταράζουμε χωρίς λόγο το νευρικό σύστημα του αναγνώστη με τον αλόγιστο βομβαρδισμό των ΜΜΕ. Το απλό έντυπο ενημέρωσης είναι το τελευταίο οχυρό του ταλαιπωρημένου σήμερα αναγνώστη-θεατή». Συντηρητικός στο κασέ, απλός, ευρηματικός, άμεσος. Δυνατά λογότυπα, ξεκάθαρες βινιέτες σε εποχές που δεν υπήρχαν υπολογιστές. Ο Κορωναίος αυτοσχεδίαζε μ’ ένα απλό φωτοτυπικό φτιάχνοντας σκισίματα, σβησίματα, εφέ, γράμματα στο χέρι, γραμματοσειρές, πειραματισμούς που σήμερα τους βρίσκουμε εύκολα με ένα κλικ στα φίλτρα των προγραμμάτων. Το έργο του, κυρίως στην «Ελευθεροτυπία», αποτελεί για τους νεότερους γραφίστες κληρονομιά και σημείο αναφοράς στον ελληνικό Τύπο, από έναν κορυφαίο σχεδιαστή που η πολιτεία και οι σχολές δεν έχουν εκμεταλλευτεί για τις γνώσεις του και την εμπειρία του. Η δουλειά του θα μπορούσε να γίνει αντικείμενο μελέτης ή και πτυχιακής εργασίας από φοιτητές του χώρου. Του οφείλουμε πολλά για όσα μας δίδαξε, όχι ηθελημένα, αλλά άθελά του.
Ο Γιάννης Κορωναίος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1941 και σπούδασε σκηνογραφία και γραφιστική στις Σχολές Δοξιάδη. Ασχολήθηκε με τη σκηνογραφία ως μαθητής και βοηθός του Γιάννη Τσαρούχη για τρία χρόνια. Τον κέρδισαν όμως οι γραφικές τέχνες και από το 1966 και για πέντε σχεδόν δεκαετίες. επιμελήθηκε εξώφυλλα βιβλίων και αφίσες και εργάστηκε σαν καλλιτεχνικός υπεύθυνος σε εφημερίδες και περιοδικά. Από το 1975 μέχρι το 2001 εργάστηκε στις εφημερίδες «Ελευθεροτυπία», «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» και στο περιοδικό «Ε». Για τις εκδόσεις αυτές σχεδίασε και δέκα γραμματοσειρές. Παράλληλα τη δεκαετία 1983-1993 επιμελήθηκε το σχεδιασμό τον αθηναϊκών εφημερίδων «Βήμα», «Ελεύθερος Τύπος», «Απογευματινή», «Επικαιρότητα» και «Μεσημβρινή» και έγινε ο άνθρωπος που καθιέρωσε το creative art direction ως οργανικό τμήμα στη δομή των επιχειρήσεων του Τύπου στην Ελλάδα. Ανακηρύχθηκε από την Ένωση Γραφιστών επίτιμο μέλος, το 2009
Πάνος Κωνσταντόπουλος
ΕΥΘΥΜΟΠΙΟΥΛΟΥ ΑΘΗΝΑ
ΑΝΓΚΕΛΟΒΑ ΔΩΡΑ
ΓΙΑΝΙΜΠΑ ΚΑΛΛΗ
ΓΚΕΓΚΑ ΘΕΟΔΩΡΑ
ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΥ ΜΑΡΙΑΝΤΑ
ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ ΕΛΙΣΑΒΕΤ
ΚΟΥΚΑ ΑΓΑΠΗ
ΛΕΟΥΣΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ
ΜΑΡΡΕ ΜΑΙΡΗ
ΜΟΥΣΤΑΚΑ ΕΛΕΝΗ
ΜΠΟΥΤΟΥ ΕΛΠΙΔΑ
ΞΕΝΑΚΗ ΑΣΠΑΣΙΑ
Η προώθηση ενός προϊόντος, μελέτη περίπτω
Έ
να από τα μαθήματα που διδάσκονται στο ΣΤ’ εξάμηνο του τμήματος Γραφιστικής του ΤΕΙ Αθήνας είναι η «Προωθητική Καμπάνια». Στο πλαίσιο διδασκαλίας του μαθήματος, τον Μάρτιο του 2015, δόθηκε στους φοιτητές να εκπονήσουν μια διαφημιστική καμπάνια με τη δημιουργία και αφισών, με θέμα σχεδιασμού την προώθηση του Βιομηχανικού Μουσείου Φωταερίου». Η επιλογή αυτού του θέματος έγινε με αφορμή την διάκριση του ΒΜΦ ως τιμώμενο μουσείο από το
ελληνικό τμήμα του ICOM (Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων), για το 2015. Έτσι, ανατέθηκε στους φοιτητές, σε συνεργασία με τo τμήμα του ΒΜΦ, της Τεχνόπολης του Δήμου Αθηναίων, να εκπονήσουν διαφημιστική εκστρατεία για την προβολή και επικοινωνία του Μουσείου. Στόχος της καμπάνιας ήταν η προώθηση των αξιών του ΒΜΦ και η ανάδειξή του, ως φορέα πολιτισμικής γνώσης και ανάπτυξης. Σκοπός της σχεδιαστικής εργασίας ήταν, οι δέκτες της, να δουν
το Μουσείο με μια πιο φρέσκια ματιά και να το αντιληφθούν ως φορέα γνώσης και τόπο διάδρασης, που αξίζει να επισκεφτεί κανείς, και όχι μόνο ως χώρο αναψυχής, βλ. «Τεχνόπολις». Παράλληλα, να αντιληφθούν τη σπουδαιότητά του, αφού είναι ένα από τα λίγα σωζόμενα μνημεία βιομηχανικής κληρονομιάς της πόλης των Αθηνών. Το κοινό – στόχος ήταν άτομα από 25-45 ετών μέσου και ανωτέρου μορφωτικού, κοινωνικού και οικονομικού επιπέδου και νεαρές ηλικίες έως 25 ετών
Παρουσιάζει ο Βαγγέλης Χατζηθεοδώρου Καθηγητής Τμήματος Γραφιστικής, ΣΚΣ/ΤΕΙ Αθήνας. Επιστημονικοί Υπεύθυνοι του τμήματος Στ1: Βαγγέλης Χατζηθεοδώρου, Κατερίνα Αντωνάκη
ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΝΙΚΟΛ
ΕΥΧΕΤΖΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ
ΖΑΓΚΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
ΖΑΧΟΥ ΑΜΑΛΙΑ
ΜΑΛΑΜΑΤΕΝΙΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ
ΜΑΡΡΕ ΜΑΙΡΗ
ΜΑΤΣΟΥΚΑ ΕΥΓΕΝΙΑ
ΜΕΡΜΗΓΚΑ ΒΑΛΙΝΑ
ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ
ΠΛΑΤΥΚΩΣΤΑ ΑΡΙΣΤΕΑ
ΣΟΥΤΗ ΑΝΝΑ - ΜΑΡΙΑ
ΜΕΡΤΖΙΟΥ ΑΓΓΕΛΙΝΑ
σης για το «Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου» κυρίως φοιτητές. Θέλαμε το κοινό να ταυτιστεί και να συνδεθεί με την εικόνα του Μουσείου, έχοντας ένα σαφές κάλεσμα ενεργοποίησης και θα διάδοσης της ιδέας του ΒΜΦ. Στόχος του μαθήματος της «Προωθητικής Καμπάνιας» είναι : α. η δυνατότητα δημιουργίας εικόνων για την προώθηση και επικοινωνία ενός προϊόντος, όπου στην προκειμένη περίπτωση αυτό ήταν το ΒΜΦ και β. η δόμηση και παρουσίαση πληροφοριών, καθώς και η δημιουργία σχεδιαστικής συνο-
χής και συνέπειας. Θα πρέπει να τονισθεί, ότι η έκθεση ήταν μία πρωτοβουλία του ΒΜΦ και του τμήματος Γραφιστικής του ΤΕΙ Αθήνας στο πλαίσιο της διεθνούς ημέρας μουσείων. Τα έργα εκτέθηκαν στην αίθουσα «Νέο Υδραέριο» το διάστημα από 18 έως 23/5 και παρά το γεγονός ότι ο χρόνος παράδοσης των έργων για την έκθεση, ήταν νωρίτερα, στην μέση του εξαμήνου, έγινε προσπάθεια τα χρονοδιαγράμματα να μην παρεκκλίνουν του σχεδιασμού και της μεθοδολογίας του μαθήματος
και να ακολουθήσουν τη συνηθισμένη πορεία, δηλαδή, Εισήγηση, Έρευνα, Συγκέντρωση Υλικού, Κατευθύνσεις κλπ. μέχρι τη συνολική παρουσίαση και αξιολόγηση του έργου κάθε σπουδαστή, γεγονός που επιτεύχθηκε. Αξίζει να σημειωθεί, ότι τα έργα των σπουδαστών που εκτέθηκαν στην «Τεχνόπολις», διακρίθηκαν από πρωτοτυπία και αποτελεσματική σχεδιαστική απόδοση των αξιών του Μουσείου, και μετά από παράκληση του ΒΜΦ παρέμειναν ως τα μέσα Ιουνίου.
Beetroot Cannibal Designers United Espresso Studio K2 design Κ&Κ Mousegraphics Red design
Ένα βιβλίο με βασικές αρχές γραφιστικής για σπουδαστές, αλλά και επαγγελματίες σχεδιαστές με θεματικές για τη σύνθεση, το χρώμα, την τυπογραφία, τη δημιουργία μακέτας, τη συσκευασία, τον σχεδιασμό βιβλίου, τα pictograms, αλλά και πολλά ιστορικά στοιχεία και αναφορές σε Έλληνες σχεδιαστές. Το σημαντικότερο ίσως στοιχείο της έκδοσης είναι η παράθεση παραδειγμάτων με εργασίες από μεγάλα ελληνικά δημιουργικά γραφεία.
Μπορείτε να παραγγείλετε το βιβλίο στη φόρμα παραγγελίας, μέσω της ηλεκτρονικής διεύθυνσης www.grammabooks.gr στην ειδική τιμή των 49 ευρώ και με δώρο ένα βιβλίο των ειδικών εκδόσεων design gramma. Στην τιμή συμπεριλαμβάνονται όλα τα έξοδα αποστολής.
Γράφει ο Δημήτρης Θ. Αρβανίτης
Ο Hermann Zapf έφυγε στα 96 του
Σ
τις 4 Ιουνίου του 2015 έφυγε σε ηλικία 96 χρόνων o σπουδαίος τυπογραφικός σχεδιαστής και καλλιγράφος Hermann Zapf. Γεννημένος στη Νυρεμβέργη το 1918, αφιέρωσε τη ζωή του στην τυπογραφική τέχνη. Ακολούθησε την εξέλιξη των τυπογραφικών εργαλείων σε όλο το φάσμα των μεταβολών της τεχνολογίας. Σε ηλικία 20 ετών του σχεδίασε την πρώτη του γραμματοσειρά, την Gilgengart Fraktur, για να ακολουθήσουν μέσα στα χρόνια μια σειρά όπως οι γραμματοσειρές Aldus, Optima, Palatino, Saphir, Zapf Chancery, Zapfino και φυσικά τα πασίγνωστα και δημοφιλή μας Zapf Dingbats. Έζησε μέσα στα στοιχειοχυτήρια, σχεδιάζοντας μεταλλικά κινητά στοιχεία, πέρασε στη νέα τεχνολογία από τη δεκαετία του ’60 εργάστηκε για την ανάπτυξη της φωτοσύνθεσης και υπήρξε, ίσως, ο πρώτος που με αφοσίωση και φανατισμό έβαλε ισχυρές βάσεις στην ψηφιακή εποχή της τυπογραφίας, συνεργαζόμενος με εταιρείες όπως οι: IBM, Xerox και Adobe.
Print your Senses
PRINTING & PACKAGING SOLUTIONS
Λεωφ. Κηφισού 157-159, Άγιος Ιωάννης Ρέντη, Τ.Κ. 18233, Αθήνα, T: 216 6000500, F: 216 6000505, E: info@fotolio.gr
Σχεδιάστε υπεύθυνα
Η γλωσσική ευθύνη του σχεδιαστή
Γράφει ο Ευάγγελος Κασσαβέτης σχεδιαστής
Μπορεί ένας σχεδιαστής να επιδεικνύει με υπερηφάνεια ένα έργο που είναι γεμάτο με ορθογραφικά λάθη; Αποτελεί άραγε πειστικό άλλοθι η μεταφορά της ευθύνης στον πελάτη, τον κειμενογράφο ή τον διορθωτή; Σε τελική ανάλυση, μπορεί ο δημιουργός να καμαρώνει για το τελικό αποτέλεσμα με τη δικαιολογία ότι τα λάθη δεν τον αφορούν και δεν τον αγγίζουν;
Β
έβαια, για να αντιμετωπίσει κάποιος τα λάθη, δεν αρκεί η βούληση. Χρειάζεται και η γνώση, ώστε να τα αντιληφθεί και να τα διορθώσει. Και όταν η γνώση δεν υπάρχει, χρειάζεται η σεμνή επίγνωση της άγνοιας, η οποία θα επιστρατεύσει τον κατάλληλο συνεργάτη. Στην πράξη όμως τα πράγματα σπάνια γίνονται με το σωστό τρόπο. Δεν έχουν όλα τα γραφεία ειδικούς συνεργάτες, δεν υπάρχει πάντα ο πολύτιμος χρόνος, δεν προβλέπονται πάντα σχετικές αμοιβές. Και δεν είναι όλες οι δουλειές τόσο μεγάλες ή τόσο σοβαρές που να δικαιολογούν την ανάλογη διαχείριση. Το χειρότερο όμως φαινόμενο είναι η απαξίωση με την οποία πολλοί συνάδελφοι εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν την γλωσσική επάρκεια του σχεδιαστή, ιδίως του απλού γραφίστα, που καλείται μόνος και αβοήθητος να παράξει έργο γρήγορα, σωστά και οικονομικά. Γιατί, κακά τα ψέματα. Ένας αγράμματος γραφίστας είναι σαν ένα τυφλό φωτογράφο.¹ Ωστόσο, τα ορθογραφικά λάθη δεν είναι ούτε το μόνο ούτε το σοβαρότερο ζήτημα που εμπίπτει στη γλωσσική ευθύνη του σχεδιαστή. Σε καθαρά πρακτικό επίπεδο, μερικά ενδεικτικά γλωσσικά προβλήματα που ένας σχεδιαστής οφείλει να αντιμετωπίζει με υπευθυνότητα, είναι η συνετή διαχείριση και ο ορθός τονισμός πεζών και κεφαλαίων, η σωστή χρήση των σημείων στίξης και των άλλων τυπογραφικών συμβόλων, ο ενδεδειγμένος συλλαβισμός που συχνά επιβάλλεται να γίνεται χειροκίνητα. Επιπλέον, ένας σχεδιαστής συχνά χρειάζεται ή αναγκάζεται να αναλάβει και ρόλο κειμενογράφου, ακόμη κι όταν πρόκειται για μια απλή φράση, μια πληροφορία, ένα σύντομο κείμενο. Εδώ, εκτός από την ορθογραφία, επιβάλλεται να χειριστεί σωστά τη ροή του λόγου, τη γραμματική και το συντακτικό της εκάστοτε γλώσσας.² Από τη στιγμή που η οπτική επικοινωνία βασίζεται −προς το παρόν, τουλάχιστον− κατά το ήμισυ στο κείμενο, ο σχεδιαστής εμπλέκεται με το δικό του τρόπο στη διαμόρφωση της γραπτής γλωσσικής παρακαταθήκης. Υπάρχει αλληλεπίδραση, η οποία εκτός από αμφίδρομη, είναι και διττή, αφού εντοπίζεται σε δύο διακριτά πεδία: τη φιλολογία και την τυπογραφία. Οι κειμενικές επιλογές μας, φιλολογικές ως προς το περιεχόμενο και τυπογραφικές ως προς τη μορφή, παράγουν διαρκώς νέα γλωσσικά ήθη, δημιουργούν τάσεις, καθιερώνουν
πρότυπα. Η ιστορία της γραφής και του γράμματος, αλλά και η βιβλιολογία, παρέχουν πάμπολλα σχετικά παραδείγματα. Γνωρίζουμε για παράδειγμα ότι η αρχαία ελληνική γραφή ήταν κεφαλαιογράμματη και συνεχής, χωρίς κενά, περιόδους και παραγράφους, χωρίς σημεία τονισμού και στίξης. Γνωρίζουμε επίσης τις διαδικασίες που οδήγησαν στην εμφάνιση της μικρογράμματης γραφής αλλά και τις συνθήκες που διαμόρφωσαν τους χαρακτήρες της ρέουσας παράδοσης των χειρογράφων. Τέλος, γνωρίζουμε τις αλλαγές που επέφερε στη μορφή και τη χρήση των γλωσσικών σημείων η τυπογραφική επανάσταση. Η ιστορική εξέλιξη της γραπτής γλώσσας δεν επηρεάστηκε μόνο από τις υλικοτεχνικές υποδομές και τους τεχνολογικούς περιορισμούς της εκάστοτε περιόδου, αλλά διαμορφώθηκε επίσης από τις επιλογές, τις συνήθειες, τη φαντασία, την εφευρετικότητα και την υπευθυνότητα του εκάστοτε χαράκτη, σχεδιαστή, γραφίστα. Πολλά από τα τυπογραφικά όπλα που διαθέτουμε για να δημιουργήσουμε ένα όμορφο και εύληπτο κείμενο, δεν είναι τίποτε άλλο παρά ευρηματικές επινοήσεις και λύσεις που υιοθετήθηκαν σε ανύποπτο χρόνο για να διευκολύνουν την απόδοση της προφορικής γλώσσας στο γραπτό λόγο και τη σωστή μεταφορά της στο χαρτί. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και σήμερα. Κάθε φορά που παίρνουμε μια σχεδιαστική πρωτοβουλία που σχετίζεται με τη γραφή, τους χαρακτήρες και τα σύμβολά της, τη ροή των παραγράφων ενός κειμένου και τη στοίχιση των αράδων ενός ποιήματος, παράγουμε −συνειδητά ή ασυνείδητα− νέους τρόπους γραπτής απόδοσης της γλώσσας. Βρίσκουμε και προτείνουμε νέες ιδέες για τη μεταφορά του προφορικού λόγου στο χαρτί ή την οθόνη. Παρακολουθούμε την κοινωνική αργκώ, εντοπίζουμε τις τάσεις της ζωντανής εκφοράς του λόγου και επιχειρούμε να απαντήσουμε στην πρόκληση της πειστικής απόδοσής του σε γραπτό. Πειραματιζόμαστε σε πρωτόγνωρα γλωσσικά πεδία, υιοθετούμε καινοτόμες λύσεις, δημιουργούμε νέες τυπογραφικές παραδόσεις.³ Παραδόσεις που αύριο θα ορίζουν νέους τυπογραφικούς κανόνες. Κανόνες που θα παραμεριστούν κι αυτοί με τη σειρά τους από μελλοντικούς σχεδιαστές, στην προσπάθειά τους να μιλήσουν γραφιστικά στη γλώσσα της εποχής τους.
Alan Fletcher, Colophon
1. Το άρθρο αυτό πραγματεύεται το ζήτημα της γλωσσικής ευθύνης του σχεδιαστή με όρους μεγάλης εικόνας και γενικής προσέγγισης γύρω από τις αλληλεπιδράσεις του σχεδιασμού και της τυπογραφίας με το κείμενο και τη γλώσσα. Προφανώς, το άρθρο αφορά κυρίως έναν τυπογραφικό σχεδιαστή και ελάχιστα έναν εικονογράφο. Απευθύνεται στον καλλιτεχνικό ή δημιουργικό διευθυντή, όπου και εφόσον υπάρχει, και πολύ λιγότερο στον απλό τεχνικό γραφίστα. Ωστόσο, οι επιχειρήσεις που διαθέτουν εξειδικευμένο προσωπικό και εξωτερικούς συνεργάτες και η δουλειά τους είναι προϊόν ομαδικής εργασίας και συνεργασίας, αποτελούν μειοψηφία στην κλαδική αγορά. Ο κανόνας είναι μικρά δημιουργικά γραφεία και μεμονωμένοι ελεύθεροι επαγγελματίες σχεδιαστές, που στηρίζονται αποκλειστικά στις δικές τους δυνάμεις. 2. Οι απόψεις που διατυπώνονται εδώ δεν αναφέρονται ειδικά στην ελληνική αλλά σε κάθε γλώσσα. Επίσης, ζητήματα που σχετίζονται με τη χρήση της αγγλικής γλώσσας σε ελληνόφωνο κοινό, είναι εκτός του παρόντος θέματος. 3. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά την εμφάνιση και καθιέρωση των emoticon αλλά και τις νέες χρήσεις που έχουν αποκτήσει παλαιά σύμβολα στο χώρο του διαδικτύου, για παράδειγμα το αριθμητικό σήμα #, γνωστό και ως δίεση, που χρησιμοποιείται πλέον ως hashtag. Άλλο καλό παράδειγμα είναι η απόδοση ολόκληρων λέξεων με ένα και μοναδικό ομόηχο χαρακτήρα (are−R / you−U / for−4).
8
Η γιορτή του gr design
Τι κοινό έχουν τα ετερόκλητα αντικείμενα (αφίσες – έργα τέχνης, αλλά και αφίσες με μηνύματα κοινωνικής ευαισθητοποίησης, καλαίσθητες συσκευασίες, μπλουζάκια με έξυπνες στάμπες, φλιτζάνια διακοσμημένα με σκηνές από τους μύθους του Αισώπου, ακόμα και ένα απόλυτα λειτουργικό… ξύλινο ποδήλατο) που γεμίζουν το ισόγειο του Μουσείου Μπενάκη;
Ο
λα μαζί συνθέτουν ένα «αποτύπωμα» του σύγχρονου ελληνικού σχεδιασμού, μέσα από την οπτική γωνία ενός περιοδικού που δημιουργήθηκε με τη φιλοδοξία να εντάξει το ντιζάιν στην καθημερινότητά μας. Για να γιορτάσει τη συμπλήρωση δύο χρόνων από την κυκλοφορία του πρώτου της τεύχους, η διμηνιαία έκδοση «gr design» ζήτησε από καλλιτέχνες με τους οποίους έχει συνεργαστεί στο παρελθόν, όπως ο Μιχάλης Κατζουράκης και ο Δημήτρης Αρβανίτης, να συμμετάσχουν με νέα ή παλαιότερα έργα τους σε μια μεγάλη επετειακή διοργάνωση. Η έκθεση «gr design δράσεις» περιλαμβάνει, επίσης, τα έργα νέων δημιουργών που διακρίθηκαν στους «Αγώνες νέων σχεδιαστών» και παρέλαβαν τα βραβεία τους την ημέρα των εγκαινίων της έκθεσης, στις 26 Απριλίου. Φυσικά, δεν θα μπορούσαν να λείπουν οι νέοι τίτλοι των εκδόσεων «gramma», αλλά και μια επιλογή από σελίδες του περιοδικού, που αποτελούν και οι ίδιες εξαιρετικά δείγματα γραφιστικής τέχνης. Μολονότι το σταθερό κοινό του «gr design» προέρχεται κυρίως από τον χώρο της γραφιστικής και της τέχνης, τα καλογραμμένα κείμενα, οι συνεντεύξεις με σχεδιαστές διεθνούς εμβέλειας και η ποικίλη θεματολογία του το καθιστούν ενδιαφέρον ανάγνωσμα ακόμα και για τους ελάχιστα εξοικειωμένους με το ντιζάιν. Στόχος του άλλωστε είναι η εκπαίδευση του κοινού, έτσι ώστε αφενός να μπορεί να εκτιμήσει τον καλό σχεδιασμό και αφετέρου να «απαιτεί» την παρουσία του σε όλες τις πτυχές της καθημερινής του ζωής. «Το περιοδικό γεννήθηκε μέσα στην κρίση και πάει κόντρα στο ρεύμα της μιζέριας και της εσωστρέφειας», υπογραμμίζει ο διευθυντής του «gr design», Πάνος Κωνσταντόπουλος, διευκρινίζοντας ότι η ύπαρξη μεμονωμένων Ελλήνων γραφιστών που διαπρέπουν εντός ή εκτός της χώρας είναι ενθαρρυντική, από μόνη της όμως δεν αρκεί. «Θέλω να δω την κοινωνία με καλύτερη σήμανση στους δρόμους, καλύτερα βιβλία στα σχολεία», συνεχίζει, προσθέτοντας ότι όσο η παιδεία του κοινού και των «πελατών» είναι ανεπαρκής, ακόμα και οι πιο πρωτοπόροι σχεδιαστές θα αναγκάζονται να αυτοπεριορίζονται. Στιγμές ντιζάιν Ίσως τα πιο οικεία, στα μάτια του ευρέος κοινού, έργα Γράφει η Χριστίνα Σανούδου
της έκθεσης «gr design δράσεις» είναι οι αφίσες για τις παραστάσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής με την υπογραφή του Γιάννη Κουρούδη, που έχουμε πια συνηθίσει να παρατηρούμε στις αποβάθρες και τους σταθμούς του αθηναϊκού μετρό. Ωστόσο, εξίσου «διάσημες», τουλάχιστον μεταξύ των χρηστών του Διαδικτύου, είναι ορισμένες από τις εικόνες του βιβλίου του Δημήτρη Αρβανίτη «Στιγμιαίο ντιζάιν», που αποτυπώνουν με απλά σχεδιαστικά μέσα, διορατικότητα και άφθονο χιούμορ «στιγμές» της ελληνικής κοινωνικοπολιτικής επικαιρότητας. Οπως σημειώνει ο ίδιος ο καλλιτέχνης στον κατάλογο της έκθεσης, «κάποιες από τις εικόνες αυτές δραπέτευσαν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και κολλήθηκαν ως αφίσες στους δρόμους, τυπώθηκαν σε φύλλα εφημερίδων και περιοδικών, έγιναν κάρτες, ημερολόγια και προκηρύξεις…». Παράλληλα, ο Δημήτρης Αρβανίτης παρουσιάζει και μια σειρά από αφίσες πολιτιστικών δράσεων, όπως η συναυλία του Miles Davis στον Λυκαβηττό το 1985 ή η ταινία «Ράδιο Μόσχα» του Νίκου Τριανταφυλλίδη, που επιλέχθηκαν για να εμπλουτίσουν τη μόνιμη συλλογή του παριζιάνικου Μουσείου Les Arts Décoratifs. Και τις δύο φορές που ανέλαβε να σχεδιάσει τα εξώφυλλα του «gr design», ο Μιχάλης Κατζουράκης κατέφυγε σε ένα αγαπημένο του «τέχνασμα»: χρησιμοποίησε παλαιότερα ζωγραφικά έργα του, εξασφαλίζοντας ότι το αποτέλεσμα θα ήταν εγγυημένο. Η εικαστικός Μαριγώ Κάσση συμμετέχει επίσης με δείγματα από τη σειρά έργων της «Κάπου εδώ υπάρχει ένα κορίτσι», ενώ οι Γιάννης Καρλόπουλος, Βασίλης Γεωργίου και Παναγιώτης Χαρατζόπουλος παρουσιάζουν τις γραμματοσειρές που δημιούργησαν στο πλαίσιο του «Στέλλα πρότζεκτ», αναπαράγοντας τα καλλιγραφικά στυλ των διαφημίσεων του ’50 και του ’60. Για τη σειρά «greecerevisited», η ομάδα We design των Θεανώς Πετρίδου, Φίλιππου Φωτιάδη και Σέργιου Φωτιάδη αντλεί έμπνευση από την ελληνική παράδοση, καθημερινότητα και Ιστορία για να σχεδιάσει χιουμοριστικά αντικείμενα καθημερινής χρήσης, όπως η τσάντα από «χαρτί» ιχθυοπωλείου και οι κούπες με σκίτσα από τους μύθους του Αισώπου. «Το παρών» στην έκθεση δίνουν, επίσης, η Ενωση Γραφιστών Ελλάδος, τα Χαρτιά Περράκη και η Ελληνική Ψηφιακή Τυποθήκη – fonts.gr
9
έκθεση gr design στο Μουσείο Μπενάκη
10
Αν το design «δια-μορφώνει αντικείμενα, χώρους, ανθρώπους, ως συμβολική έκφραση και υλο-ποιημένο προϊόν του βιομηχανικού πολιτισμού», ένα περιοδικό για τον πολύχρωμο και συχνά ονειρικό κόσμο του design θα πρέπει να αναδεικνύει, μαζί με τους δημιουργούς και τα έργα τους, το ορατό και το αόρατο, το προφανές και το «υπόγειο», το συμβατικό και το ανατρεπτικό, το χρηστικό της πληροφορίας και το λειτουργικό του αντικειμένου.
Σ
τα εξώφυλλα και στις σελίδες του θα πρέπει όχι απλώς να παρουσιάζονται οι καλλιτέχνες και οι δημιουργίες τους, οι αφίσες και τα σχέδια, οι απόψεις και τα θέματα, αλλά να οργανώνεται εκ νέου αυτό το δημιουργικό χάος, που μπορεί να περιλαμβάνει φαινομενικά ετερόκλητα, αλλά και «ανυπάκουα» αντικείμενα: από το νέο «σκαθάρι» (Beetle) της Volkswagen μέχρι τον πρώτο υπολογιστή της Apple, που άκουγε στο παραμυθένιο όνομα Snow White, κι από τα ελληνικά τσίγκινα παιγνίδια της δεκαετίας του ’60 μέχρι τις καινοτόμες αφίσες της Λυρικής, Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες, ελληνικά και διεθνή projects, αφίσες, εξώφυλλα βιβλίων και γραμματοσειρές, ρεύματα και τάσεις, μουσεία και εκθεσιακούς χώρους, ό,τι συγκροτεί τον ασυγκράτητο και πληθωρικό κόσμο του design, από το βιομηχανικό σχέδιο μέχρι τη διαφήμιση. Τα εξώφυλλα του «gr design», αν τα δει κανείς συγκεντρωμένα, σαν ένα tableau vivant, είναι, ταυτόχρονα, ένα βιτρό συνθέσεων, με την τεχνική του κολλάζ, αλλά και του μοντάζ, στη στοιχειοθεσία και τη σελιδοποίηση, που θα μπορούσαν κάλλιστα, παρά τους γλωσσικούς φραγμούς, ακόμα και όταν αυτοί ατονούν σταδιακά στη μετανεωτερική Βαβέλ, να διακοσμήσουν τις Καθεδρικές των Εκθέσεων και των Συλλογών, στις οποίες έχουν μετατραπεί τα σύγχρονα Μουσεία, καθώς εγκατέλειψαν τη λογική της Κιβωτού του πολιτισμού και μετατράπηκαν σταδιακά, χάρις και στις ριζοσπαστικές αρχιτεκτονικές (χαρακτηριστικό παράδειγμα, όχι μόνο το Guggenheim του Μπιλμπάο, αλλά και το Μουσείο Ερζέ/ Musée Hergé, στη Louvain-la-Neuve, στα προάστια των Γράφει ο Κώστας Καλφόπουλος
Βρυξελλών) σε δημόσιους χώρους όπου η Τέχνη συνομιλεί με την Κοινωνία και το κτήριο συμβάλλει σημαντικά στην derivée περιπλάνηση στο «δάσος της πόλης». Ό,τι κυρίως χαρακτηρίζει το περιοδικό είναι η εξωστρέφεια: διόλου τυχαία, καθώς είναι δημιούργημα του διευθυντή του, Πάνου Κωνσταντόπουλου, της gramma, που τη γνωρίζουμε από τις καλαίσθητες εκδόσεις της και, βέβαια, της Ομάδας Σύνταξης. Σε πείσμα των δύσκολων καιρών, των κυκλικών κρίσεων, των δημιουργικών ασαφειών, κι ενός ισοπεδωτικού, αλλά επί δεκαετίες κυρίαρχου anything goes, στην πολιτική και τον πολιτισμό, το «gr design» καλύπτει ένα χαοτικό κενό στον χώρο και ταυτόχρονα δημιουργεί τις προϋποθέσεις για ένα δημιουργικό χάος. Με όρους πολιτισμικών σπουδών, θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε το εγχείρημα, πέραν της τόλμης, της έμπνευσης και της φαντασίας που το διακρίνει, όχι μόνο ως μία σημαντική εκδοτική και αισθητική πρόταση (σε μια χώρα χωρίς ιδιαίτερη παράδοση στον τομέα αυτό) στη διαρκώς συρρικνούμενη αγορά των εντύπων, που ολοένα και περισσότερο υποτάσσονται στις ανάγκες της ηλεκτρονικής ανάγνωσης, από μιντιακές πλατφόρμες που προκύπτουν και αυτές από το τρίπτυχο Design – Desire Dasein, αλλά και ως ένα διαρκές πείραμα που συμβάλλει σημαντικά στις «ιεραρχίες της πρόσληψης» αναφορικά με το design στην καθημερινότητα.«It’ s wonderful to be here, it’ s certainly a thrill…»
_ 1 Gert Selle, Design im Alltag. Vom Thonetstuhl zum Mikrochip, Frankfurt/ New York, 2007
Δ. ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ-Π. ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΑΜΕΙΝΩΝΔΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ
11
έκθεση gr design στο Μουσείο Μπενάκη
ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΑΚΝΑΚΗΣ
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΑΛΙΔΗΣ
ΝΙΚΟΣ ΞΥΔΑΚΗΣ
ΑΡΙΑΔΝΗ ΠΕΡΡΑΚΗ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΟΥΝΑΡΙΔΗΣ
ΤΖΑΝΕΤΤΟΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΕΑΣ
ΚΩΣΤΑΣ ΘΕΟΧΑΡΗΣ
ΠΑΡΙΣ ΟΡΦΑΝΟΣ
ΒΑΛΕΝΤΙΝΑ ΒΙΓΙΕΓΚΑΣ
12
O Πόλυς Δημητριάδης, γραφίστας παλαιάς κοπής, απόφοιτος της Σχολής Βακαλό και ανήσυχος σχεδιαστής, έχει ασχοληθεί με κατασκευές παντός τύπου, από θέατρο, μακέτες, γλυπτική, κηροπήγια, καλούπια, ξύλα, μέταλλα και κάθε είδους υλικό που μπορεί να μεταμορφωθεί σε ένα έργο τέχνης. Ειδικά αυτά που κάποιος άλλος θεωρεί σκουπίδια, ήξερε πάντα να τα αξιοποιεί με ευφάνταστο τρόπο.
Στικάκια φτιαγμένα στο χέρι Σ
το βιογραφικό του μετράει 15 συνεχόμενα χρόνια ενασχόλησης με τη γραφιστική και την οπτική επικοινωνία σε διάφορες δουλειές, ξεκινώντας από απλός υπάλληλος μέχρι διευθυντικό στέλεχος σε μεγάλες εταιρείες σε Ελλάδα και εξωτερικό. Και μετά ήρθε η κρίση! Και η κρίση γεννάει ή κατάθλιψη ή ευκαιρίες για νέα ξεκινήματα. Επιλέγοντας το δεύτερο, χρησιμοποίησε τις κατασκευαστικές ικανότητές του και έτσι δημιούργησε το ΒΑΤ brand πριν από ένα χρόνο. To BAT brand είναι ένα κόνσεπτ μοναδικών αντικειμένων στη σχεδίαση και κατασκευή με βασικό προϊόν τα χειροποίητα usb, τα γνωστά σε όλους μας φλασάκια που συνδυάζουν την ομορφιά ενός έργου τέχνης και την καθημερινή χρηστικότητα της τεχνολογίας. Πρόσφατα λανσάρισε μια σειρά νέων χειροποίητων φωτιστικών από καθημερινά αντικείμενα του παρελθόντος. Ο όρος που έθεσε στον εαυτό του ήταν ότι θα σχεδιάσει και θα κατασκευάσει αντικείμενα που δεν θα ανήκουν στην κατηγορία του «σωρού», θα έχουν ένα χαρακτήρα και ανάλογο price ladder. Και αυτό διότι πιστεύει, ότι παρά την κρίση, πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι που επιθυμούν κάτι μοναδικό και είναι διατεθειμένοι να το πληρώσουν. Έτσι άνοιξε ο δρόμος για τη φιλοξενία ενός e-shop στην πλατφόρμα του Etsy. Κάθε προϊόν πρέπει να ανήκει σε ένα brand. Η ιδέα της νυχτερίδας σαν σχέδιο και στη συνέχεια ως logo στο ΒΑΤ brand ήταν μια έμπνευση από μια γερμανική αντίκα λάμπας πετρελαίου του 1935-40 που λεγόταν BAT και που είχε βρει πεταμένη στα σκουπίδια πολλά χρόνια. Τα υλικά που χρησιμοποιεί στη βασική σειρά προέρχονται από τη Φύση, αυτούσια σχεδόν όπως τα βρίσκει. Η Vintage σειρά είναι κάτι εξαιρετικό, καθώς παλιά αυθεντικά αντικείμενα μετατρέπονται σε κάτι μοντέρνο τεχνολογικά και έτσι αντί να καταλήγουν στα σκου-
Παρουσιάζει ο Φίλιππος Παράσχος
πίδια ή σε αποθήκες, αποκτούν μια νέα «παλιά» μορφή και χρήση. Η ανεύρεση τέτοιων αντικειμένων είναι εξαιρετικά δύσκολη, καθώς δεν υπάρχουν πια, και αν εντοπιστούν κοστίζουν αρκετά λεφτά. Οι πηγές του είναι παντού, κυριολεκτικά παντού. Αυτή είναι και η μαγεία, δεν ξέρει ποτέ τι θα βρει και πού. Για να κατασκευαστεί ένα τέτοιο usb, vintage ή «απλό», απαιτείται πολύς χρόνος, από ώρες έως και μέρες καθώς δεν υπάρχει γραμμή παραγωγής και δεν υπάρχει οδηγός κατασκευής. Το κάθε αντικείμενο έχει τη δική του δυσκολία για να αποκτήσει μια ιδιαίτερη ταυτότητα και κανένα δεν είναι ίδιο μεταξύ τους ακόμα και αν κάποιος το παραγγείλει πάλι. Η όλη κατασκευή είναι στο χέρι με μοναδικό ηλεκτρικό εργαλείο ένα Dremel. Η φωτογράφιση, η επεξεργασία των φωτογραφιών, το ανέβασμα στο e-shop, η επιμέλεια των περιγραφών, η συσκευασία, η αποστολή αλλά και η προώθηση στο Διαδίκτυο γίνεται αποκλειστικά από εκείνον. One man show δηλαδή! Κάθε BAT usb έχει χωρητικότητα 8/16/32/64/128GB, είναι ελεγμένο για την καλή ποιότητα λειτουργίας με ειδικό custom software, συνοδεύεται με σειριακό αριθμό και Qr code που μπορεί ο κάτοχος να δει απευθείας σε google map -όταν το σκανάρει με την κάμερα του κινητού του- την προέλευση της πρώτης ύλης του usb που κρατάει στα χέρια του! Ρωτώντας τον τι μήνυμα θέλει να περάσει σε όλους εμάς, μας λέει: «Προσωπικά πιστεύω ότι η δική μας η γενιά έχει όλες τις δυνατότητες να κάνει τη διαφορά και να δημιουργήσει πράγματα μοναδικά ως αντίποδα στη μίζερη ζωή που θέλουν να μας καταδικάσουν. Αρκεί ο καθένας να ψάξει μέσα του και να ανακαλύψει τις ικανότητες και το τσαγανό που χρειάζεται για να δημιουργήσει... κάτι. Το κάτι είναι πολύ καλύτερο από το τίποτα.»
13
πρότζεκτ
14
πρότζεκτ
Η δροσιά της απλότητας
Παρουσιάζει ο Νίκος Παλαιολόγος
Ξανασχεδιάζοντας την εικόνα του επαγγελματικού παγωτού Κρι Κρι είδαμε μια μοναδική ευκαιρία για να αποδώσουμε με τον πιο απλό τρόπο την απόλαυση του ελληνικού καλοκαιριού. Απλότητα, καθαρότητα, λαχταριστές λήψεις και στοιχεία από τις μνήμες μιας εποχής που η αγνότητα κυριαρχούσε της εικόνας. Ο επανασχεδιασμός του κλασικού λογοτύπου και η δημιουργία ενός «συγγενικού» brand έχει δάνεια από την ιστορία της μάρκας, αλλά διεκδικεί την αυτονομία του με την υποστήριξη της υπογραφής “heartmade ice cream”. Η επιλογή της γραμματοσειράς Cf Majestic παραπέμπει στις παλιές, στο χέρι ζωγραφισμένες επιγραφές των μηχανοκίνητων παγωτατζίδικων, ενώ το μαύρο χρώμα φέρνει στο σήμερα το σύνολο της τυπογραφίας. Το λευκό μάρμαρο από τα παλιά τραπεζάκια στα καφενεία, η δροσιά και ο ήχος από το πιατάκι με το παγωτό, έγιναν καμβάς για να πατήσουν πάνω τους οι προϊοντικές λήψεις. Δροσερές μπάλες από σοκολάτα, φράουλα, φιστίκι, μπανάνα και μπισκότο, λαχταριστές μέσα σε μπολάκια, κυριαρχούν σε όλα τα υλικά και κάνουν το αυτονόητο: διαφημίζουν το ελληνικό παγωτό χωρίς κόλπα και εντυπωσιασμό. Παγωτό σαν στο σπίτι μας. Αυτό ήταν το ζητούμενο από τον επανασχεδιασμό της εταιρικής εικόνας του επαγγελματικού παγωτού Κρι Κρι. Σχεδιασμός attp. Creative director Νίκος Παλαιολόγος Art director Γιάννης Δάσκαλος Photo Στέλιος Τζέτζιας Food styling Μιχαήλ Αθανασίου
15
16
Γράφει η Ειρήνη Οράτη
Είναι ελάχιστα τα κτήρια στην Αθήνα με την όψη διαμορφωμένη ως έργο τέχνης μεγάλης διάστασης. Η ανέγερση του ξενοδοχείου Hilton στις αρχές της δεκαετίας του 1960 κυριολεκτικά άλλαξε την όψη της περιοχής για πολλούς λόγους: έγινε η αφορμή για τη χάραξη της οδού Μιχαλακοπούλου, αναπτύχθηκε πολύ γρήγορα μια ολόκληρη συνοικία , η γνωστή «περιοχή Χίλτον», ενώ το ίδιο το κτήριο με την ελαφρά επικλινή επιφάνειά του, έγινε ορατό παντού στο λεκανοπέδιο, γεγονός που επικρίθηκε τότε από αρχαιολόγους και αρχιτέκτονες. Το ζητούμενο ήταν όλα τα δωμάτια να βλέπουν την Ακρόπολη.
Τ
ην αρχιτεκτονική μελέτη είχαν αναλάβει οι Π. Βασιλειάδης, Ε. Βουρέκας και Σ. Στάικος, οι οποίοι πρότειναν στον Γιάννη Μόραλη να καλύψει με ένα μεγάλο διακοσμητικό θέμα την πρόσοψη στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας και την πλευρά στην οδό Μιχαλακοπούλου, δύο λειτουργικούς τοίχους μεγάλης λείας επιφάνειας. Η ιδέα του Μόραλη ήταν η δημιουργία μιας λιτής σύνθεσης που δεν θα βάραινε το κτίριο, θα αναδεικνυόταν μέσα από το μάρμαρο και θα μπορούσε να διαφοροποιείται συνέχεια μέσα από το φως. Οι 520 πλάκες διαστάσεων 150x80 εκ. από γιαννιώτικο υποκίτρινο μάρμαρο των δύο προσόψεων υποδέχτηκαν δύο διαφορετικές συνθέσεις που έγιναν με εγχάρακτες γραμμές.Χωρίς εμπειρία σε κατασκευές αυτής της κλίμακας, αλλά με απίστευτο ένστικτο, σεβασμό στη συμμετρία και πρωτοφανή έμπνευση, ο Μόραλης σχεδίασε για την πρόσοψη μια συμβολική πομπή γεμάτη γραμμικά στοιχεία. Η κατηφορική κλίση της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας τον οδήγησε να σχεδιάσει μια σύνθεση που ορίζεται από μια ανεπαίσθητη, αλλά ουσιαστική λοξή ευθεία από πάνω αριστερά έως κάτω δεξιά, που γίνεται το μυστικό στήριγμα της σύνθεσης και την κάνει να ισορροπεί. Ως θέμα είχε επιλεγεί να αναπτυχθεί μια σύνθεση που να συνδέεται απαραίτητα με την αρχαία Ελλάδα. Ο Μόραλης σχεδιάζει μοτίβα απογυμνωμένα από κάθε διακοσμητικό στοιχείο, ενώ οι μορφές ανατρέχουν στην αρχαία ελληνική αγγειογραφία του 6ου π.Χ. αιώνα. Στο μεγάλο παραλληλόγραμμο της πρόσοψης, το βασικό επαναλαμβανόμενο στοιχείο είναι μια απλή σπείρα και ο κύκλος. Η σύνθεση χωρίζεται σε τέσσερις ζώνες. Στην πάνω κυριαρχεί αριστερά η μορφή της θεάς Αθηνάς με την ασπίδα στα πόδια, που κρατάει τη Νίκη. Δεξιά το συνοπτικό αέτωμα του ναού με την κουκουβάγια, το ιερό πουλί της θεάς. Στα πόδια της θεάς βρίσκεται ο βωμός με τις Κανηφόρες και τις προσφορές τους
προς τον ξένο. Στη δεύτερη ζώνη οι Αυλητρίδες, οι μορφές που καλούν στη διασκέδαση. Το ταξίδι με το άρμα ή με την τριήρη, καταλαμβάνουν τις επόμενες δύο ζώνες ως υπομνήσεις σχημάτων. Σε αντιπαράθεση, η πρόσοψη της οδού Μιχαλακοπούλου διατηρεί έναν διακοσμητικό χαρακτήρα, με τρία απλά γεωμετρικά σχέδια σε επανάληψη. Η προετοιμασία και η εκτέλεση διήρκεσαν περισσότερα από τρία χρόνια (1959-1962). Ο Μόραλης συμμετείχε σε όλες τις εργασίες έως το τέλος, από το 1960 που παρουσίασε τη γύψινη μακέτα (190x80x3 εκ. Σήμερα στη Συλλογή της Alpha Bank), έως τον Αύγουστο του 1962 που αποκαλύφθηκαν οι όψεις του ξενοδοχείου. Η σύνθεση έγινε εγχάρακτα με χαράξεις διαφόρου βάθους που διαφοροποιούνται ανεπαίσθητα, ανάλογα με το φως και με τις ώρες της ημέρας. Το έργο διατηρήθηκε σε πολύ καλή κατάσταση στα χρόνια που μεσολάβησαν και το 2001-2003, όταν έγινε η γενική ανακαίνιση του ξενοδοχείου, καθαρίστηκαν οι χαράξεις στο μάρμαρο. Η πρόσοψη του Χίλτον, θεωρείται πλέον ένα από τα ορόσημα της μεταπολεμικής Αθήνας, ένα έργο σε μεγάλη κλίμακα, σοφά εναρμονισμένο και με το κτήριο και με το υλικό του, που δίνει ένα θετικό πρόσημο στο πολύμορφο αστικό παρουσιαστικό της πόλης. Η σύνθεσή του έχει γίνει με μεγάλη σοφία και αίσθηση της γεωμετρίας και του μέτρου, οι μορφές ως μοτίβα προέρχονται από τις μορφές των μελανόμορφων αγγείων. Στο σχέδιο του Μόραλη έχουν μεταμορφωθεί σε φιγούρες αφαιρετικές, σε έμβια γεωμετρικά σχήματα, ενώ γύρω τους εναλλάσσονται οι έντονες γραμμές, τα κυκλικά θέματα και οι σπείρες που γίνονται τα συμπληρωματικά στοιχεία της αφήγησης: ο ναός, ο βωμός, η ελιά, το άρμα, η τριήρης. Αναγνωρίσιμο από τους ανθρώπους της πόλης, ακόμα κι αν κάποιος δεν γνωρίζει τον καλλιτέχνη, είναι ένα έργο που κατάφερε με μεγάλη ευκολία να γίνει κλασικό, χωρίς ουδέποτε να αμφισβητηθεί.
Διά χειρ
17
Αρχιτεκτονική
Εκτέλεση της πρόσοψης με σημειωμένους τους αριθμούς πάνω στις πλάκες. Γιάννης Μόραλης, Ρενέ Τραυλού Φωτογραφικό αρχείο ΜΙΕΤ
Επάνω δεξιά, οι δύο κεραίες είναι ο Ήλιος, η αρχή. Από τον ήλιο σχηματίζονται όλα: η γραμμή του αετώματος, πάνω στο αέτωμα η Γλαυξ, αριστερά το χέρι της Αθηνάς που κρατάει τη Νίκη. Η κουκουβάγια είναι στο ίδιο ύψος με το ακροκέραμο στην κορυφή του αετώματος και με το κεφάλι της Αθηνάς. Τα τρία αυτά στοιχεία ισορροπούν τη σύνθεση. Κατεβαίνουμε παρακάτω: αριστερά η Αθηνά με την ασπίδα της. Δίπλα στην ασπίδα, ο βωμός και οι Κανηφόρες, δηλαδή η προσφορά προς τον ξένο. Παρακάτω οι Αυλητρίδες, δηλαδή η «διασκέδαση». Κάτω είναι το άρμα που συμβολίζει το ταξίδι, όπως και η τριήρης παρακάτω. Γιάννης Μόραλης. Αρχιτεκτονικές συνθέσεις Επιμέλεια Φ-Μ. Τσιγκάκου, Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα 2009
ός Μόραλη
Γράφει ο Γιάννης Τριάντης δημοσιογράφος στην εφημερίδα «Αγορά»
Η άλλη οψη της πολιτικής Πώς να το πεις; Μαρμαρυγή, δροσερό αεράκι, ανοιχτό παράθυρο σε ανατολικό δωμάτιο θερινού καταλύματος; Πες το όπως θες. Αλλά κάπως έτσι ακούστηκαν προχθές (μέσα μας) οι κουβέντες του υπουργού Πολιτισμού ανάμεσα στον ορυμαγδό των ημερών.
Ο
χι, δεν αφορούσαν (μονάχα) τον ρόλο του στο απόμερο υπουργείο ούτε το αγκάθι της συμφωνίας που ταλανίζει το σώμα της χώρας. Μιλούσε για τον χρόνο και την ομορφιά, για τα δυναστικά της εφηβείας και τα συνοφρυωμένα πρόσωπα της ωριμότητας, για το λατομείο της πολιτικής και τις ξέρες της δημοσιογραφίας, για τους έρωτες και τις λιτανείες των άστρων… Όαση στο αμμώδες τοπίο της πολιτικής, ο λόγος του Ξυδάκη. Δίχως τσιτάτα και ετοιματζίδικες εκφράσεις, χωρίς «γραμμές» και οδηγητικά non paper. Πηγαίος, χυμώδης, κρουστός, ξεχωριστός και βαθιά πολιτικός λόγος. Αν βεβαια θεωρήσουμε ότι πολιτική είναι η διεισδυτική ματιά στα γεγονότα και στα φαινόμενα, σε συνδυασμό με την αισθητική της προσέγγισης και τον εξοστρακισμό του απόλυτου, και όχι οι ηχηρές πολυλογίες που δίνουν τροφή στην παραπολιτική… Έτσι από παλιά ο Ξυδάκης. Από τότε που έβαλε στην άκρη το πτυχίο του οδοντιάτρου και ανοίχτηκε στο πέλαγος της γραφής και του πολιτισμού. Με έρμα στο σκαρί των κειμένων και σημαίες εναντιοδρομίας σε δύσβατα πεδία, όπως είναι η παράδοση, η πατρίδα, ο Ελληνισμός, η νεωτερικότητα, ο λαϊκισμός. Ακομπλεξάριστη κατάφαση για έννοιες και λεπτές αποχρώσεις που προσπερνούσε «ο χώρος», αν δεν τις πολεμούσε. Ο χώρος τής εν γένει ανοιχτής Αριστεράς στο οποίο εθήτευε με συνέπεια, αλλά και με ανοιχτό το εισιτήριο της απόδρασης, αδιαφορώντας για τις στυφές επικρίσεις και τα στραβά βλέμματα. Να, όπως τότε που έγραφε (στην «Καθημερινή») για την αναβάπτιση της παράδοσης από νέους δημιουργούς του τόπου μας που συνδυάζουν τους λαϊκούς θρύλους και τον Βαλκάνιο πανηγυρτζή με τον Πεσόα και τους Clash, σε μια «ευτυχή συνύπαρξη του παλαιού οικείου και του οικειοποιημένου νέου». Αλλά και τότε που έγραφε για τους Έλληνες της Κύπρου («Ελληνες τους νιώθω τους φίλους, συμφοιτητές και αδελφοποιτούς και όχι αορίστως Κύπριους») και για τη σημαία, το έθνος και την πατρίδα, έννοιες που σχεδόν είχε εξορίσει από το λεξιλόγιό της μια ορισμένη Αριστερά, από τον φόβο μην χαρακτηριστεί εθνικιστική… Όταν ανέλαβε το υπουργείο Πολιτισμού ο Νίκος Ξυδάκης, είχε
ασφαλώς κατά νου τον μνημειώδη αφορισμό του Μάνου Χατζιδάκι. Ότι δεν έχουμε πολιτισμό, αφού εχουμε υπουργείο Πολιτισμού. Προπάντων ήξερε ότι παραμόνευαν λαιστρυγόνες και Κύκλωπες, λαμόγια παντός καιρού και «ημέτεροι» του κομματικού θερμοκηπίου που τον εκτιμούσαν ως δημοσιογράφο, αλλά τον θεωρούσαν εμβόλιμο ξωτικό στο κυβερνητικό οικοδόμημα. Τι άλλο δεν αγνοούσε; Ότι τον Πολιτισμό στη χώρα μας τον υπηρέτησαν μάλλον οι κομπασμοί περι «βαριάς βιομηχανίας», παρά η έμπρακτη απόδειξη έγνοιας και ευφάνταστης δημιουργίας εκ μέρους τών κατά καιρούς ιθυνόντων. Κι ακόμη, ότι παραμονεύει συνεχώς στα δώματα του Πολιτισμού ένας παρασιτικός μικρόκοσμος παντός καιρού, που δεν αντιμετωπίζεται εύκολα. Ήξερε, τέλος, ότι τα χρήματα σήμερα δεν περισσεύουν. Κι αυτό σημαίνει ότι πρέπει να βρίσκεις μονοπάτια και διόδους για να φτάσεις με αξιώσεις στον λειμώνα της ουσιαστικής πολιτικής για τον Πολιτισμό… Προσγειώθηκε σε βομβαρδισμένο αεροδρόμιο ο Ξυδάκης, όπως με τον τρόπο του παραδέχθηκε στην εξομολογησή του (συζήτηση με την Μαργαρίτα Πουρνάρα, 15/6/2015). Εκεί κατάλαβε –ίσως με την υπόθεση Χατζάκη-ότι παραμονεύει ο τοίχος, αν δεν φανείς ευέλικτος στον λαβύρινθο της εξουσίας και στο τροπικό δάσος των ρόλων. Και έσπευσε παράλληλα να υπενθυμίσει ότι Πολιτισμός δεν είναι σέρφινγκ λογιοσύνης για λίγους, αλλά ένας χώρος που «πρέπει να δώσει δουλειές και να συνεισφέρει με έσοδα στο κράτος, εξαντλώντας δυνατότητες τις οποίες δεν έχει εκμεταλλευτεί μέχρι στιγμής»… Δυνάστης ο χώρος δεν επιτρέπει περισσότερα για τον Νίκο Ξυδάκη. Ας κρατήσουμε ως πολύτιμη υπόμνηση την άποψη του για την Ελλάδα και τον Πολιτισμό: «Κάνε μια βόλτα στις Κυκλάδες ή τα βουνά της Ηπείρου. Εκεί είναι ο Πολιτισμός. Ένας κοινοτικός βίος που ξετυλίγεται επί πολλές χιλιάδες χρόνια. Αυτό, θα μας δώσει το βάθος και τη δύναμη της ταυτότητας, τον κοσμοπολιτισμό και την εξωστρέφεια για να καταλάβουμε ότι είμαστε προσωρινοί διαχειριστές και προσωρινοί κάτοικοι σε μια αρχαιότατη γωνιά. Με τη σιγουριά ότι θα προχωρήσουμε πάλι. Πάλι θα ταξιδέψουμε»…
Γράφει η Φοίβη Λέκκα κοινωνική ψυχολόγος
Για μια εικόνα αδειανή Πώς μπορεί μια ταινία με ανύπαρκτο σενάριο βασισμένη σε ένα κακογραμμένο best seller να σπάει ταμεία; Γιατί ένας τραγουδιστής με αδιάφορη φωνή και ένα τραγούδι που είσαι σίγουρος πως κάπου έχεις ξανακούσει κατακτά την πρώτη θέση στoν διαγωνισμό της Eurovision;
H
απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα είναι άμεσα συνυφασμένη με την εποχή που ζούμε, την εποχή της πλήρους κυριαρχίας της εικόνας. Μια αποστομωτική εικόνα μαγνητίζει και προλαμβάνει τις όποιες αρνητικές αντιδράσεις. Η δύναμή της είναι αδιαμφισβήτητη και τη χρησιμοποιεί με τρόπο όχι πάντα εύκολα αντιληπτό. Το νικητήριο τραγούδι της φετινής Eurovision κατηγορήθηκε ανοιχτά για αντιγραφή πολύ γνωστού ξένου κομματιού και ο τραγουδιστής του δεν είναι παρά ένας από τους πάμπολλους εμφανίσιμους νέους που απλώς δεν φαλτσάρουν. Όλα αυτά, όμως, λίγη σημασία έχουν μιας και τα γραφικά της παρουσίασης του κομματιού στο videowall ήταν τόσο εντυπωσιακά, πρωτότυπα και άρτια αισθητικά που μονοπώλησαν το ενδιαφέρον, με αποτέλεσμα καλλιτέχνης και τραγούδι να περιοριστούν σε δεύτερο ρόλο. Ήταν τόσο μελετημένα στη λεπτομέρεια που συντονίζονταν απόλυτα με κάθε κίνηση του τραγουδιστή, δημιουργώντας ένα υπερθέαμα. Δε χρειαζόταν τίποτα παραπάνω για να βρεθεί το τραγούδι στην κορυφή. Δεν είναι τυχαίο που κανείς δε συγκράτησε ότι οι στίχοι του αναφέρονταν σε ένα τόσο φλέγον θέμα όπως o σχολικός εκφοβισμός, διότι η κινούμενη εικόνα κατάφερε να επισκιάσει τα πάντα. Κάτι αντίστοιχο συνέβη και με την πολυσυζητημένη ταινία «Fifty shades of grey», που δε χρειάστηκε να προσπαθήσει πολύ, η αλήθεια είναι, για να πάρει τόσο αρνητικές κριτικές. Βασίστηκε σε ένα
σύγχρονο κακογραμμένο άρλεκιν, που ξεκίνησε ως fan fiction και, κατά γενική ομολογία, απέχει παρασάγγας από αυτό που αποκαλούμε λογοτεχνία. Αυτά όμως είναι ψιλά γράμματα για τους παραγωγούς μιας και η ταινία σημείωσε μεγάλη εισπρακτική επιτυχία και ήδη είναι στα σκαριά η επόμενη της περίφημης τριλογίας. Τι κι αν το σενάριο ήταν εντελώς σχηματικό; Σερβιρίστηκε σε γυαλιστερή συσκευασία και θύμιζε videoclip διάρκειας δύο ωρών με ελκυστικά πρόσωπα, αψεγάδιαστα σώματα, εντυπωσιακά σπίτια, πανοραμικές λήψεις, πιασάρικη μουσική υπόκρουση. Κάθε σκηνή και ένα κάδρο υπολογισμένο στην εντέλεια. Ένα πράγμα μόνο υπάρχει στην ταινία που δεν είναι αψεγάδιαστο, οι άνθρωποι και οι σχέσεις τους. Το πασπαλισμένο, όμως, με χρυσόσκονη περιτύλιγμα δεν αφήνει ίχνος ουσίας και ανθρώπινης διάστασης να βγει στην επιφάνεια, αλλά αναπαράγει κλισέ με βαθιά συντηρητικό και άκρως παραπλανητικό τρόπο. Ο ρόλος της εικόνας είναι καταλυτικός, και στην τέχνη και παντού. Η υποτίμηση και απαξίωσή του θα ήταν εντελώς άτοπη. Το θέμα είναι κατά πόσο πίσω από αυτήν υπάρχει κάτι και αν αυτό το κάτι είναι αντίστοιχης αξίας και ποιότητας. Ή μήπως η εικόνα είτε καλύπτει τεχνηέντως τις όποιες αδυναμίες του περιεχομένου είτε, στη χειρότερη περίπτωση, το υποκαθιστά; Ένα είναι σίγουρο, μια εικόνα από μόνη της, όσο εντυπωσιακή κι αν είναι, έχει πάντα ημερομηνία λήξης.
Συνέντευξη Γιούλη Επτακοίλη
Το γκράφικ ντιζάιν
είναι 80% γράμματα
22
Typical
Δυο νέοι δημιουργοί, ο Ελληνας Κώστας Βλαχάκης και ο Ολλανδός Joshua Olsthoorn, κάνουν ένα ταξίδι επιστροφής στις «ρίζες», βάζοντας σε πρώτο πλάνο την τυπογραφία και υπογραμμίζοντας το νοηματικό αλλά και ιστορικό φορτίο των γραμμάτων.
M
παίνοντας στο γραφείο των «Typical», στο κέντρο της Αθήνας, στην οδό Περικλέους, καταλαβαίνεις αμέσως ότι κάτι δεν πηγαίνει καλά. Αν, όμως, ακολουθήσουμε τη συμβουλή του Πολ Άρντεν, συγγραφέα και επί πολλά χρόνια στελέχους της διαφήμισης, «ό,τι κι αν σκέφτεσαι, σκέψου το αντίθετο», τότε μάλλον όλα πηγαίνουν καλά σ’ αυτό το 3x2 δωματιάκι, όπου μετά βίας χωράνε ένα τραπέζι με δύο υπολογιστές, δυο καρέκλες και μια μικρή βιβλιοθήκη με αγαπημένα βιβλία για την οπτική επικοινωνία και την τυπογραφία, των Κώστα Βλαχάκη και Joshua Olsthoorn. Οι δυο τους είναι η «Typical», που ξεκίνησε το 2013, όταν αποφάσισαν ότι καλά ήταν τα χρόνια που δούλεψαν σε διάφορα δημιουργικά γραφεία, αλλά είχε έρθει ο καιρός να ακολουθήσουν έναν πιο μοναχικό και αρκετά διαφορετικό δρόμο. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι ο στόχος τους είναι η οργάνωση και σχηματοποίηση της πληροφορίας, η τοποθέτηση του τυπογραφικού σχεδιασμού σε πρώτο πλάνο, η ανάδειξη της σημασίας της τυπογραφίας, των γραμμάτων, των συμβόλων. Με λίγα λόγια, η επιστροφή στις ρίζες, σε ένα θεμελιώδες τελετουργικό. Μπορεί λοιπόν από την εθνικότητα να μην μπορείς να ξεφύγεις εύκολα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ένας Ολλανδός και ένας Ελληνας, δεν μπορούν να μοιραστούν το ίδιο βλέμμα και την ίδια φιλοσοφία για τη δουλειά. Γεννήθηκαν και οι δύο το 1981. Ο Κώστας Βλαχάκης μεγάλωσε και σπούδασε στην Ελλάδα, ο Joshua Olsthoorn στην Ολλανδία, και αφού δούλεψε στο Παρίσι και την Ελβετία, κατέληξε στην Ελλάδα για τον πιο συνηθισμένο λόγο: Mια γυναίκα. Τι ήταν αυτό που τους έκανε να μοιράζονται το μικρό γραφείο του δευτέρου ορόφου στο κέντρο της Αθήνας; «Το κοινό μας ενδιαφέρον για τη σημασία της τυπογραφίας στο ντιζάιν», απαντάει ο Κώστας. «Για τον τρόπο που τα γράμματα επιδρούν στον θεατή». «Θα λέγαμε ότι όπως ο άνθρωπος αποτελείται από 80% νερό, έτσι και το γκράφικ ντιζάιν σε ποσοστό 80% είναι γράμματα», συμπληρώνει ο Joshua. «Τα γράμματα, η γλώσσα, τα σύμβολα... Αντί να χρησιμοποιούμε αλόγιστα εικόνες ή σχέδια που επηρεάζουν πολύ γρήγορα και εύκολα τον θεατή, θέλουμε να επιστρέψουμε στις ρίζες, σε ένα βαθύτερο επίπεδο ερμηνείας. Και τα γράμματα αποτελούν το καλύτερο εργαλείο για κάτι τέτοιο». Ο Κώστας τον διακόπτει για να δώσει ένα παρά-
Μου αρέσουν ο Πικιώνης, ο Δοξιάδης, με εμπνέουν πολλά κτήρια, που αν και εγκαταλειμμένα κουβαλάνε απίστευτο συμβολικό φορτίο και μεγάλη Ιστορία. Αυτό που σκέφτομαι συχνά είναι ότι θα ήθελα πάρα πολύ να οργανώσω από την αρχή ένα κτίριο που στεγάζει δημόσια υπηρεσία. Joshua Olsthoorn
23
24
Typical
δειγμα: «όταν διαβάζεις κάτι που είναι γραμμένο σε μια παλιά γραμματοσειρά αντί για μια καινούργια, νιώθεις αλλιώς, ακόμη κι αν αυτό που διαβάζεις και στις δύο περιπτώσεις είναι ακριβώς το ίδιο. Το γράμμα από μόνο του δίνει πολλές πληροφορίες, σου λέει κάτι διαφορετικό, γιατί είναι φορτισμένο με πολλά νοήματα». Δηλαδή τι είναι για σας οι εικόνες; «Δεν τις υποτιμούμε», διευκρινίζει ο Κώστας. «Ούτε θα έλεγα ότι δεν μας αρέσουν. Απλώς έχουμε την αίσθηση ότι συχνά μια εικόνα καλύπτει το μήνυμα ή δημιουργεί σύγχυση, ενώ τα γράμματα ακόμη και σε ένα αφαιρετικό πλαίσιο δίνουν μεγαλύτερο και πιο πλούσιο αριθμό πληροφοριών. Θέλουμε να ανακαλύπτουμε τις ιδρυτικές αρχές μιας ‘’κατασκευής’’, να φτάσουμε όσο πιο κοντά γίνεται στην πηγή του κάθε πράγματος». «Ναι, και όλα τα πρότζεκτ είναι για εμάς μια ευκαιρία να σκεφτούμε την ανθρώπινη ύπαρξη», συμπληρώνει ο Joshua. «Γι’ αυτό και πιστεύουμε ότι το να φτιάξεις εργαλεία ερμηνείας, είναι πιο σημαντικό. Μπορεί να μην ακούγεται τόσο συναρπαστικό για κάποιους ή να μην είναι αυτό που κερδίζει βραβεία και διακρίσεις, αλλά αυτός είναι ο σκοπός μας». Τον ρωτάω πώς βρήκε το επίπεδο του γκράφικ ντιζάιν όταν ήρθε στην Ελλάδα. «Εντυπωσιάστηκα», απαντάει χωρίς δεύτερη σκέψη. «όπως έχω εντυπωσιαστεί και από το επίπεδο της αρχιτεκτονικής. Μου αρέσουν ο Πικιώνης, ο Δοξιάδης, με εμπνέουν πολλά κτήρια, που αν και εγκαταλειμμένα κουβαλάνε απίστευτο συμβολικό φορτίο και μεγάλη Ιστορία. Αυτό που σκέφτομαι συχνά είναι ότι θα ήθελα πάρα πολύ να οργανώσω από την αρχή ένα κτίριο που στεγάζει δημόσια υπηρεσία. Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι πρόκειται για μια πολύ βαρετή δουλειά, αλλά εγώ βρίσκω συναρπαστικό πρότζεκτ την οργάνωση αυτού του χάους». Λίγο πριν τους αποχαιρετήσω και αφού είχα δει στον υπολογιστή αρκετές δουλειές τους για Ελληνες και ξένους πελάτες, οι λέξεις που μου έρχονταν κάθε φορά στο μυαλό, ήταν «καθαρότητα, κομψότητα, απλότητα», και κάνω την ερώτηση: Tελικά, με λίγα λόγια τι είναι αυτό που κάνετε; «Θα πω εγώ. Και νομίζω ότι εκφράζω και τους δυο μας», είπε ο Joshua. «Δουλεύουμε έχοντας στο μυαλό μας πως, ό,τι και να φτιάχνεις, δημιουργείς παράλληλα σκέψη».
Οπως ο άνθρωπος αποτελείται από 80% νερό, έτσι και το γκράφικ ντιζάιν σε ποσοστό 80% είναι γράμματα. Αντί να χρησιμοποιούμε αλόγιστα εικόνες ή σχέδια που επηρεάζουν πολύ γρήγορα και εύκολα τον θεατή, θέλουμε να επιστρέψουμε στις ρίζες, σε ένα βαθύτερο επίπεδο ερμηνείας.
25
26
βιβλίο
Ο Τεν-τεν στη χώρα του design Μουσείο, αεροπλάνο, έκδοση: τρεις διαφορετικές «πλατφόρμες», όπου κυριαρχεί το ντιζάϊν, σε μια διαρκή και γόνιμη συνομιλία με το comic, το βιομηχανικό σχέδιο, τη ζωγραφική και την αρχιτεκτονική, στην επικοινωνιακή και αισθητική του διάσταση.
Σ
ε μια αλληλένδετη σχέση φόρμας και λειτουργίας, όπου ο φετιχιστικός χαρακτήρας του εμπορεύματος παραμερίζει, έστω πρόσκαιρα, για να δώσει τη θέση του σε μία «αισθητική αγωγή», ο «χάρτινος ήρωας» του Ερζέ αποδεικνύεται, ακόμα μια φορά, πιο ισχυρός από τους «κακούς που απειλούν τη συνοχή του κόσμου: στον φαντασμαγορικό του κόσμο, η καθαρότητα της γραμμής (του σχεδιαστή) συμβαδίζει με την καθαρότητα της ανθρώπινης ψυχής (του ήρωα).
Z. Ρεμί (Ερζέ) (1907-1983)
«Προσδεθείτε και μην καπνίζετε» Τον Μάρτιο του 2015, όταν το design συνάντησε το comic, συνέβησαν πολλά: πρώτον, η Brussels Airlines, σε συμφωνία και συνεργασία με τη Moulinsart, το « Ίδρυμα Ερζέ», που διαχειρίζεται τον «κόσμο του δημιουργού του Τεν-τεν, Ερζέ» (κατά κόσμον Ζωρζ Προσπέρ Ρεμί), έθεσε σε κυκλοφορία ένα Airbus A320 σχεδιασμένο εξ ολοκλήρου πάνω στα μοτίβα της περιπέτειας «Ο θησαυρός του Κόκκινου Ρακάμ». Δεύτερον, επιβεβαιώθηκαν ακόμα μια φορά οι «εκλεκτικές συγγένειες» ανάμεσα στις δύο τέχνες, και υλοποιήθηκε με τον πλέον εμφατικό τρόπο η αλληλεπίδραση ανάμεσα στο σχέδιο και τον σχεδιασμό, καθώς για πρώτη φορά τα δύο Diskurs παίρνουν εξ ολοκλήρου σχήμα και μορφή ενός «ιπτάμενου comic» (αν και ο «πρόδρομος» αυτής της ιδέας βρίσκεται στα μαχητικά αεροσκάφη της αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας, στη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πόλεμου, όταν καταδιωκτικά και βομβαρδιστικά της USAF έφεραν σε μέρη της ατράκτου και στα πτερύγια εικόνες και σχέδια από τον χώρο των κόμιξ και των pin-up girls). Τρίτον, μετατρέπεται ολόκληρο το αεροσκάφος, στην επιφάνεια και τους εσωτερικούς του χώρους, σε μια «μηχανή του χρόνου», καθώς ο επιβάτης έχει την (ψευδ) αίσθηση πως ταξιδεύει με -και σε- μια περιπέτεια του πλέον δημοφιλούς και αναγνωρίσιμου ήρωα στην ιστορία των κόμιξ. Τέλος, το εγχείρημα συγγενεύει άμεσα και ταυτόχρονα απογειώνει (στην κυριολεξία) μία συγγενή πρωτοβουλία: την υλοποίηση του Μουσείου Ερζέ, που «συνομιλεί» με ό,τι αγαπούσε ο δημιουργός του Τεν-τεν: Γράφει o Κώστας Θ. Καλφόπουλος
με τη ζωγραφική, τη γλυπτική, το ντιζάϊν και την αρχιτεκτονική. Ένα Μουσείο σαν comic Το βιβλίο του Musée Hergé ξεχωρίζει εξ αρχής από άλλες σχετικές εκδόσεις. Στο σκληρό λευκό εξώφυλλο αποτυπώνεται χαραγμένο το προφίλ του Τεν-τεν, μεταξύ έκπληξης και απορίας, που κυριαρχεί και υποκαθιστά κάθε άλλη σχετική πληροφορία στο «παρακείμενο», ενώ αποτυπώνει έντονα τη ligne claire (καθαρή γραμμή) του δημιουργού, παίζοντας με τρία βασικά χρώματα: άσπρο, μαύρο, κόκκινο. Η έκδοση αποτελεί ένα εξαιρετικό υπόδειγμα στον χώρο των συναφών «λευκωμάτων» ή «καταλόγων» για έναν επιπλέον λόγο: ακολουθεί στην υλοποίησή της τη «φιλοσοφία» του Μουσείου. Όπως επισημαίνει ο αρχιτέκτονας Christian de Portzamparc (με σημαντικό έργο σε δημόσια κτήρια), σχεδίασε το Μουσείο «στο πνεύμα του προτύπου του Λε Κορμπυζιέ, «σαν έναν αρχιτεκτονικό περίπατο»: « Ήθελα να δημιουργήσω έναν χώρο από μεμονωμένους χώρους, στους οποίους υπάρχει και εξελίσσεται μία αφήγηση, ένα είδος ψυχικού λαβύρινθου, που θα ταίριαζε στον κόσμο του Ερζέ». Ήδη, οι πρώτες 40 σελίδες «ξεναγούν» τον αναγνώστη στους χώρους και τα σχέδια του Μουσείου, προετοιμάζοντάς τον, με κείμενο και φωτογραφίες, για μια πρώτη επίσκεψη. Ακολουθεί το «πορτρέτο του καλλιτέχνη», μια σχεδόν εξαντλητική εργο-βιογραφία, με τα πρώτα σχέδια, σκίτσα και τις εικονογραφήσεις του Ερζέ, απ’ όπου θα ξεπηδήσει ο ανεξάντλητος κόσμος του Τεντεν, με Leitmotiv το προσκοπικό περιβάλλον, που θα διαμορφώσει σε απόλυτο βαθμό τη ζωή του Ερζέ, αλλά και του ήρωά του. Διόλου τυχαία, το πρώτο σκίτσο, όπου εμφανίζεται το πρόπλασμα του Τεν-τεν, με στολή προσκόπου, δημοσιεύεται στην προσκοπική επιθεώρηση Le boy-scout belge (1928) και η πρώτη λέξη που αναφωνεί είναι «Εύρηκα!». Σαν άλλος Αρχιμήδης ο Ερζέ θ’ ανακαλύψει τον «νόμο του Τεν-τεν»: κάθε άνθρωπος έχει μέσα του το πνεύμα της αναζήτησης, της περιπέτειας και της αλληλεγγύης.
27
H ειδική έκδοση του Μουσείου Ερζέ για τον “Κόσμο του Τεν-τέν και του Μιλού”
Αρχιτεκτονικό σκίτσο και πρόσοψη του Μουσείου Ερζέ
Το αεροσκάφος της Brussels Airlines αφιερωμένο εξ ολοκλήρου στον κόσμο του Τεν-τεν
Σελίδα από τεύχος Τεν-τεν, “Κάρβουνα στο αμπάρι”
Δύο αφίσες διαφημιστικές σε σχέδιο του Ερζέ από το 1933
28
σημειώσεις γραφιστικής
Γράφει ο Θοδωρής Μαστρογιάννης γραφίστας
Λάθη προς εκτύπωση Ο «δαίμων του τυπογραφείου» δεν είναι πάντα η αιτία για όσα λάθη καταφέρνουν να περάσουν στο χαρτί. Πολλές φορές η πίεση της δουλειάς, αλλά και η έλλειψη ενημέρωσης, καλής συνεργασίας και επικοινωνίας είναι ορισμένοι από τους παράγοντες που οδηγούν στη δημιουργία κακέκτυπων.
Ο
ι περισσότεροι σχεδιαστές έχουμε να διηγηθούμε μια τραυματική εμπειρία για μια δουλειά που δεν πήγε τόσο καλά όσο θα θέλαμε, επειδή κάποια χρώματα, εικόνες και κείμενα δεν χαρακτηρίστηκαν σωστά. Και αυτό δεν συμβαίνει μόνο στους «νέους», ακόμα και οι ποιο έμπειροι, έχουν «σκοντάψει» κατά τη μεταφορά μιας δουλειάς από τον υπολογιστή στο χαρτί. Ας δούμε μερικά από τα λάθη που μπορεί να συμβούν τη στιγμή που μια μακέτα ετοιμάζεται για το τυπογραφείο. Μην αφήνετε στοιχεία και εικόνες RGB Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι όλα τα στάδια της εκτυπωτικής διαδικασίας λειτουργούν βάσει της τετράχρωμης χρωματικής παλέτας CMYK. Η δημιουργία αρχείων Postcript PDF, η RIP διαδικασία, η παραγωγή films και τσίγκων, οι εκτυπωτικές μηχανές και η μείξη των μελανιών, λειτουργούν με βάση το συγκεκριμένο χρωματικό μοντέλο. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα στοιχεία μιας μακέτας πρέπει να υιοθετούν τη χρωματική παλέτα CMYK ώστε να συγχρονίζονται αρμονικά με όλο το υπόλοιπο σύστημα. Έτσι φροντίζετε πάντα οι εικόνες, τα σχήματα, τα χρώματα και το κείμενο να χαρακτηρίζονται από τα αντίστοιχα ποσοστά. Σε αντίθετη περίπτωση, οποιοδήποτε στοιχείο RGB, αυτόματα θα μετατραπεί σε ποσοστά τετραχρωμίας CMYK, καταστρέφοντας το συνολικό αποτέλεσμα. Επιπλέον, θα ήταν χρήσιμο, πριν από την εκτύπωση, να βγάζετε χρωματικά τυπογραφικά δοκίμια για ολόκληρη ή για μέρος της δουλειάς. Με αυτά μπορείτε να ελέγξετε τα χρώματα και να εντοπίσετε πιθανά λάθη. Χρησιμοποιήστε εικόνες με 300 dpi ανάλυση Σε ορισμένα έντυπα μπορείτε να διακρίνετε εικόνες που δεν «γράφουν» καλά τα περιγράμματα και οι μορφές, που δημιουργούν παράξενα σημάδια στις επιφάνειες και που εμφανίζουν τα τετράγωνα των pixels, εις βάρος του περιεχομένου. Αν κάτι τέτοιο δεν θέλετε να συμβεί και στα δικά σας έντυπα, τότε πρέπει να χρησιμοποιήτε εικόνες με ανάλυση 300 dpi. Η ανάλυση αυτή δεν βοηθάει μόνο στο τελικό αποτέλεσμα, αλλά διευκολύνει και την οποιαδήποτε επεξεργασία. Μπορείτε να προμηθεύεστε υψηλής ανάλυσης εικόνες από τις photo stock ιστοσελίδες ή από επαγγελματίες φωτογράφους. Με αυτό τον τρόπο θα αναβαθμίσετε την ποιότητα και το αποτέλεσμα της δουλειάς σας, εφόσον θα τυπώνεται σωστά και με ασφάλεια.
Μην κάνετε overprint σε λευκά γράμματα Υπό κανονικές συνθήκες, όταν το μαύρο κείμενο τυπώνεται σε έγχρωμη επιφάνεια τότε αυτόματα δημιουργεί «τρύπα», δηλαδή κενούς χαρακτήρες στα σημεία όπου συμπίπτει με το φόντο. Αυτός ο τρόπος εκτύπωσης, πολλές φορές δημιουργεί πρόβλημα και γύρω από το κείμενο εμφανίζεται ένα άσπρο περίγραμμα. Οι παράμετροι overprint δημιουργήθηκαν για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα. Όταν το μαύρο κείμενο χαρακτηριστεί overprint ως προς το χρώμα ή και το περίγραμμα, τότε δεν θα δημιουργηθεί «τρύπα», το φόντο θα γίνει ενιαίο και πάνω από αυτό θα τυπωθεί το κείμενο. Τι γίνεται όμως όταν το κείμενο είναι λευκό πάνω σε έγχρωμο φόντο; Τότε πρέπει να θυμηθούμε ότι στην εκτύπωση τετραχρωμίας δεν υπάρχει λευκό μελάνι. Ως λευκό θεωρείται το κενό ή καλύτερο το χρώμα του χαρτιού. Οπότε τα overprint λευκά γράμματα δεν αποτυπώνονται πουθενά. Γι’ αυτό τον λόγο τα λευκά γράμματα τα αφήνουμε χωρίς overprint, ώστε να δημιουργήσουν «τρύπα» στο έγχρωμο φόντο. Επιλέγετε ένα τυπογραφικό μαύρο χρώμα για φόντο Όταν θέλετε σε μεγάλες επιφάνειες, σε φόντο και σχήματα το μαύρο να είναι ζωηρό και έντονο επιλέξτε ένα τυπογραφικό χρώμα. Τα ποσοστά που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε, με ασφάλεια, είναι το Μαύρο των Σχεδιαστών (C:70 M:50 Y:30 K:100), τo Rich Black (C:40 M30 Y:30 K:100) και τα μαύρα σε διαφορετικές αποχρώσεις όπως Cool Black (C:30 M:0 Y:0 K:100), Golden Black (C:0 M:0 Y:30 K:100) και Warm Black (C:0 M:30 Y:0 K:100). Αποφεύγετε να χρησιμοποιείτε το Μαύρο Τετραχρωμίας (C:0 M:0 Y:0 B:100) γιατί βγαίνει άτονο και αχνό, καθώς και το Registration Black (C:100 M:100 Y:100 K:100) ή το Μαύρο του Photoshop (C:86 M:85 Y:79 K:100) γιατί δημιουργούν πρόβλημα στην εκτύπωση, λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας σε χρώμα. Τέλος, ας θυμόμαστε πάντα: «Ο μόνος άνθρωπος που δεν κάνει λάθη, είναι αυτός που δεν κάνει τίποτε.». Έτσι τα λάθη δεν πρέπει να γίνονται ανασταλτικοί παράγοντες και ούτε να αποτελούν αιτίες εκφοβισμού ή εσωστρέφειας. Τα λάθη μπορεί να συνοδεύουν τους δραστήριους ανθρώπους, αλλά δημιουργούν καλύτερους επαγγελματίες, εφόσον υπάρχει η διάθεση να μαθαίνουμε από αυτά και να προσπαθούμε να μην τα επαναλαμβάνουμε.
1903-2013
ΤΑ ΟΡΟΣΗΜΑ Το 1910 το περίφημο σήμα της εταιρίας (ασπίδα-ράβδος) χρησιμοποιείται για πρώτη φορά και θα πατενταριστεί ένα χρόνο αργότερα. Το 1933 εισάγεται για πρώτη φορά ο αετός που θα διακοσμήσει το ντεπόζιτο όλων των μοντέλων έκτοτε.
H Harley Davidson (HD) που ξεκίνησε την ιστορία της σε μια παράγκα στο Μιλγουόκι το 1903, κατάφερε να επιζήσει για έναν και πλέον αιώνα σκληρού ανταγωνισμού και ετοιμάζεται να γιορτάσει τα 110 της χρόνια το 2013.
Η εισαγωγή του αετού θα σηματοδοτήσει και την έναρξη της κουλτούρας των εξατομικευμένων γραφικών.
H ΠΟΡΕΙΑ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ
4,091
(Εσοδα σε εκατ. $) 4.000
3.000
2.000
82,3
1.000
0
1992
1993
1994 1995 1996
1997
1998
1999 2000 2001
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΜΟΤΟΣΙΚΛΕΤΩΝ (Σε χιλιάδες)
2002
420 EKTIΜΗΣΗ
263,7
270
ΗΠΑ ΔΙΕΘΝΩΣ 210
150
76,5
90
30
1992
1993
1994 1995 1996
1997
1903
1999 2000 2001
2002
1919
1903 Ο Γουίλιαμ Χάρλεϊ και ο Αρθουρ Ντέιβιντσον δημιουργούν την πρώτη μοτοσικλέτα παραγωγής HD.
1998
1909
2012
1928
1936
1941
1912
1928
1931
1941-45
H HD έχει 200 αντιπροσώπους στις ΗΠΑ και αρχίζει να εξάγει τις πρώτες της μοτοσικλέτες στην Ιαπωνία.
H σειρά μοτοσικλετών JD αρχίζει να πωλείται και έχει την ικανότητα να πιάνει ταχύτητα 160 χιλιομέτρων.
Οι ανταγωνιστές της Harley εξαφανίστηκαν, εκτός από την Ιndian.
Λόγω του πολέμου όλες οι μοτοσικλέτες που παράγονται έχουν στρατιωτικό χαρακτήρα.
1911-29
ΟΙ ΚΙΝΗΤΗΡΕΣ V TWIN ΗΤΑΝ ΠΑΝΤΑ ΓΙΑ ΤΗ HARLEY DAVIDSON ΕΝΑ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΤΗΣ
1936-47
1957
1953 Η αντίπαλος Indian χρεοκοπεί και η Harley είναι η μόνη μοτοσικλέτα που συνεχίζει να παράγεται στην Αμερική για 46 χρόνια.
1948-65
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ
Το 1957 κυκλοφορεί το Sportster, το πρώτο superbike και ίσως το σημαντικότερο κεφάλαιο στην ιστορία της φίρμας.
Το 1947 ξεκινούν οι πωλήσεις του θρυλικού μαύρου δερμάτινου μπουφάν. Το 1956 ο νεαρός τότε Elvis Presley ποζάρει για το εξώφυλλο του περιοδικού «Enthusiast» καθιστός σε μία ΚΗ της ίδιας χρονιάς.
ΕΣΟΔΑΑΝΑ ΑΝΑΠΡΟΪΟΝ ΠΡΟΪΟΝ ΕΣΟΔΑ %
77,3 Μοτοσικλέτες HD
15,4 Μέρη και αξεσουάρ
5,7 Γενικά εμπορεύματα
1,6 Μοτοσικλέτες Buell
ΕΣΟΔΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΟΧΗ
83,5
% ΗΠΑ
8,2
Ευρώπη
3,5 Ιαπωνία
3,0 Καναδάς
1,8 Υπόλοιπος κόσμος
1977
1986
1987
1960s-70s Ο γιαπωνέζικος ανταγωνισμός δημιουργεί μείωση στη δημοτικότητα της Harley.
1952-56
1990
1957-85 1966-85
1984-99
Η ΗD μπαίνει στη λίστα του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης, καθώς οι μοτοσικλέτες ανακτούν τη δημοτικότητά τους ως ψυχαγωγική δραστηριότητα.
1990s Η HD τριπλασιάζει την παραγωγή μοτοσικλετών και ανοίγει τέσσερα καινούργια εργοστάσια.
1986
2002
2002-2012
1999
Η HD παράγει τη VRSCA V-Rod, ένα υπερμοντέλο που βγαίνει ακόμα πιο εξελιγμένο στα 1.250 κυβικά, ένα πανίσχυρο cruiser που συνδυάζει ιδανικά εμφάνιση και επιδόσεις.
2001
ΠΗΓΗ: Reuters, Harley Davidson
32
στο έδρανο ο Πάρις Μέξης καθηγητής στον ΑΚΤΟ
33
Εικόνα ή ουσία; Ή εικόνα με ουσία; Ουσία. Η εικόνα είναι το μέσο για το μήνυμα. Αν δεν έχεις κάτι να πεις με την εικόνα ή με οποιοδήποτε άλλο μέσο, το μέσο αναλώνεται τη στιγμή που το προσλαμβάνεις χωρίς να σου αφήνει τίποτα. Στις μέρες μας ισχύει ακόμα περισσότερο το «μια εικόνα ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις»; Στις μέρες μας και στο διηνεκές, μια εικόνα «μπορεί» να ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις ή με εκατομμύρια ή με τίποτα απολύτως. Η επικοινωνία της εικόνας εξαρτάται από το μήνυμα, δηλαδή την πρόθεση χρήσης, τα χαρακτηριστικά της, δηλαδή την εκτέλεση και τελικά και καταλυτικά τις προσλαμβάνουσες του θεατή της. Επίσης, σε πολύ πρακτικό επίπεδο παρουσιάζεται στις μέρες μας μια πολύ ενδιαφέρουσα ροπή προς τον ήχο. Μάλιστα έχουμε το φαινόμενο να παράγονται οι εικόνες μέσα από τον ήχο και την επεξεργασία του, δευτερευόντως. Είστε και καθηγητής. Τι σημαίνει για σας καλός καθηγητής σε οποιαδήποτε ειδικότητα; Καταρχήν παίρνω ως δεδομένα ότι ο καθηγητής έχει κάτι να μάθει στους μαθητές του, έχει τη διάθεση να τους το μάθει και τουλάχιστον μία μέθοδο για να το πράξει. Από εκεί και πέρα καλό καθηγητή θεωρώ αυτόν που μπορεί να οπλίσει τα παιδιά με αυτοπεποίθηση, που τη θεωρώ βασικό στοιχείο για την ανάπτυξη ενός νέου ανθρώπου, και να ερεθίσει τη φαντασία τους, τη δυνατότητά τους, δηλαδή να προσεγγίζουν αυτό που δεν έχει ακόμη δημιουργηθεί. Ποιος είναι ο ιδανικός μαθητής για εσάς; Ο πολυσχιδής. Αυτός που δεν αυτοπεριορίζεται στον «κλάδο» ή ακόμη χειρότερα στο «μελλοντικό του επάγγελμα». Αυτός που έχει έναν δικό του «κόσμο» και που συνέχεια τον αναπτύσσει προς όλες τις κατευθύνσεις. Ο «γραφίστας» που παρακολουθεί μπαλέτο, «Φυσικός» που κάνει σκέιτμπορντ, ο «ηθοποιός» που διαβάζει (και καταλαβαίνει) τις οικονομικές εφημερίδες. Ποιο είναι το επίπεδο της εκπαίδευσης στις εφαρμοσμένες τέχνες στη χώρα μας;
Εξαρτάται από την εφαρμοσμένη τέχνη. Ας πούμε στην οπτική επικοινωνία είμαστε πολύ ψηλά σε σχέση με το βιομηχανικό σχεδιασμό, το ένδυμα, τον σχεδιασμό χώρου κ.λπ. Αυτό ως ένα σημείο είναι λογικό γιατί γενικά είμαστε «καλοί» στις εφαρμοσμένες τέχνες, των οποίων τα υλικά, τα μηχανήματα, οι τεχνικές και γενικά οι συνθήκες είναι προσβάσιμες από τους μαθητές, με αποτέλεσμα να μπορούν να πειραματιστούν. Ας πούμε ένας σπουδαστής γραφιστικής μπορεί να εκτυπώσει ή να ανεβάσει στο Δίκτυο το τελικό του προϊόν, ενώ ένας σπουδαστής διακόσμησης είναι καταδικασμένος να παραμείνει στο επίπεδο της μελέτης και να ζήσει την πρακτική εφαρμογή μόνο μέσα από επισκέψεις και κατασκευές λεπτομερειών. Από εκεί και πέρα υπάρχουν πάντα φωτεινά παραδείγματα σπουδαστών που κατορθώνουν να διακριθούν στις «δύσκολες» εφαρμοσμένες τέχνες παρά τους περιορισμούς. Πάντως, σε γενικές γραμμές σε επίπεδο βασικών σπουδών η Ελλάδα δεν έχει να ζηλέψει άλλα κράτη. Ποιοι είναι οι δικοί σας αγαπημένοι καλλιτέχνες; Γενικά με ενδιαφέρουν περισσότερο τα έργα παρά οι δημιουργοί. Από εκεί και πέρα ο Πικάσο, ο Μάλερ και ο Όμηρος είναι «δικοί μου άνθρωποι». Έχετε εμμονές σε θέματα και αν ναι σε ποια και γιατί; Αγαπώ τη γεωμετρία. Δεν έχω κάποιο ιδιαίτερο λόγο, εσωτερικό κ.λπ, ούτε καταλαβαίνω όλα τα μαθηματικά γενικώς, μόνο τη γεωμετρία. Και τον ρυθμό. Μου αρέσει η επανάληψη. Ακόμη και αυτό που φαίνεται χαοτικό εγώ το βαφτίζω μέσα μου φάση που δεν έχει τελειώσει και που κάποια στιγμή θα «κλειδώσει» και θα αρχίσει να επαναλαμβάνεται. Μια εικόνα που είδατε και θα θέλατε να είχατε δημιουργήσει εσείς; Το περίφημο σημείο που ο Θεός κατασκοτώνεται με όλα τα χερουβίμ και τα τοιαύτα να πλησιάσει το χέρι του ανθρώπου που κάθεται χαλαρός χωρίς να τον περιμένει ιδιαίτερα στην Καπέλα Σιξτίνα του Μικελάτζελο. Είναι ένα καταπληκτικό σαμποτάζ. Μια αληθινά ανθρωποκεντρική στιγμή κάτω από τη μύτη και με τις ευλογίες (και τη χρηματοδότηση) της Εκκλησίας.
Ο Πάρις Μέξης γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε σκηνογραφία στο Λονδίνο, στο Central Saint Martins College of Art and Design (MA Scenography, BA Theatre: Design for Performance) και στην Πράγα, στο Divadelni fakulta Akademie Muzickych Umeni [DAMU] (Opera Design), Αρχιτεκτονική Εσωτερικών Χώρων και Διακόσμηση στον ΑΚΤΟ και στο Middlesex University (BA Interior Design, Έπαινος Άριστης Επίδοσης το 1998 και το 1999) και Μουσική στο Πρότυπο Πειραματικό Ωδείο. Σχεδιάζει και σκηνοθετεί παραγωγές για την όπερα, τον χορό, το θέατρο, την τηλεόραση και τον κινηματογράφο στην Ελλάδα και διεθνώς, ενώ παράλληλα εργάζεται ως production designer, art director, exhibition designer, αρχιτέκτονας εσωτερικών χώρων και εκπαιδευτικός. Είναι μέλος της Beetroot Design Agency και εργάζεται ως creative director, live events designer αλλά και ως βασικός κειμενογράφος, και συνεργάζεται συχνά με διαφημιστικές εταιρείες ως σκηνοθέτης και production designer. Διδάσκει στον ΑΚΤΟ και στα Εκπαιδευτήρια Κωστέα - Γείτονα, πραγματοποιεί σεμινάρια, εργαστήρια και παρουσιάσεις γύρω από το θέαμα και την επικοινωνία σε πανεπιστήμια, σχολές και συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Είναι πρόεδρος της Ένωσης Σκηνογράφων και Ενδυματολόγων Θεάτρου Ελλάδος, μέλος της Επιτροπής του υπουργείου Πολιτισμού για τον Χορό, και μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Σκηνογράφων και Τεχνικών Θεάτρου (OISTAT).
Πάρις Μέξης Συνέντευξη στον Φίλιππο Παράσχο
Γράφει ο Αντώνης Παπαϊωάννου επικοινωνιολόγος
gr...υλίσματα Άλλο ένα τεύχος GR DESIGN που συνεχίζει ακάθεκτο την επιτυχία του, δείγμα της αγάπης σας και της εμπιστοσύνης σας, βρίσκεται στα χέρια σας. Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές,
δεν έχει κυκλοφορήσει ακόμα το GR EXIT και ελπίζω να μην έχει μέχρι να πάμε στο τυπογραφείο.
ΤΑ ΛΟΓΟΤΥΠΑ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΟΥΣ ΦΕΤΙΝΟΥΣ «ΑΓΩΝΕΣ»
Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, πάντως, έχει τελειώσει ο τρίτος τελικός του μπάσκετ. Σε μια εποχή που δικαιώνονται οι καθαρίστριες ήταν λογικό να επικρατήσει… η σκούπα. (Ρίχνω το… κόκκινο γάντι στο Δημήτρη Αρβανίτη). Δεν ξέρω τι θα έχει γίνει με το χρέος μέχρι το 2021, το σίγουρο όμως είναι ότι τη χρονιά αυτή θα έχουμε πολιτιστική πρωτεύουσα από την Ελλάδα.
Συγκινητική η προσπάθεια δημιουργίας λο-
Όχι ότι οι λέξεις δεν έχουν τη δική τους αι-
σθητική. Μια βόλτα στο facebook και στα υβρεολόγια που σαρώνουν, μας πείθει ότι μια άλλη αισθητική ή μάλλον μια… μη αισθητική διαμορφώνεται.
Οι διαγωνισμοί λογοτύπων με αμοιβή σε εί-
δος συνεχίζονται. Δήμος των νοτίων προαστίων προσφέρει στον νικητή ένα τριήμερο ταξίδι για δύο άτομα, αξίας 500 ευρώ.
Και όμως το βρίσκω λογικό. Σου λέει, στην πλειοψηφία τους οι γραφίστες έχουν κλείσει τα μπλοκάκια τους για να μην πληρώνουν τέλος επιτηδεύματος. Η πληρωμή σε είδος είναι η λύση. Χάρη τούς κάνουν.
γοτύπου για την καμπάνια ελληνικών πόλεων με στόχο τη διεκδίκηση του τίτλου της πολιτιστικής πρωτεύουσας 2021 και σε κάποιες περιπτώσεις με πολύ καλά αποτελέσματα. Όμως την ερμηνεία γι’ αυτό που βλέπουμε πρέπει να τη δίνει ο θεατής και όχι ο δημιουργός.
Επόμενο βραβείο βλέπω μια εξάμηνη δωρεά
Το να κατανοήσεις ότι υπάρχουν 533 ανόμοιοι
Κάποιοι όμως πρέπει να logoδοτήσουν για
κύκλοι σε ένα σήμα και ότι τα ψηφία αθροίζουν τον αριθμό 11, που παραπέμπει στο 11ο γράμμα της Αλφαβήτου, δηλαδή το Λ, δηλαδή το αρχικό γράμμα της διεκδικήτριας πόλης, ε… θα πρέπει να έχεις εντρυφήσει στην αποκωδικοποίηση των μυστικών της Σιών για να τα καταφέρεις.
Τώρα αν πω σε κάποια ότι οι γέφυρες στο λογότυπο, είναι γέφυρες προοπτικής διαβούλευσης και σύνθεσης και μου γυρίσει την πλάτη τι πρέπει να πω; «Στης Λαρίσης το ποτάμι που το λένε Πηνειό, αν τυχόν και δεν με θέλεις, εκεί θα πέσω να πνιγώ;» 1. Φασολάς Γιώργος Σκαλίδης 2. Stray dogs.gr Αιμίλιος Γκαλίπης 3. London Bar Αιμίλιος Γκαλίπης 4. Match Μουτς Ελένη Παπαϊωάνου 5. Δράση για το κάτι άλλο Ναταλή Τσαουσίδου 6. Letters Ιωάννης Φετάνης 7. Toπoshophy Μαριτίνα Λασκαρίδου 8. Santorini secret Μαριτίνα Λασκαρίδου 9. Speed lab Νίκος Γιούρης 10. Lino-deno Kατερίνα Αγγελικάκη
Καταλαβαίνω ότι η ανάγκη ή η απαίτηση για creative rational με την κατάθεση του φακέλου, οδηγεί σε εφεύρεση ερμηνειών και επεξηγήσεων. Σωστή εικόνα όμως είναι αυτή που μιλάει από μόνη της, χωρίς επεξηγηματικό manual.
Το ότι οι αριθμοί του 2021 διαφέρουν μεταξύ
τους είναι φανερό. Το ότι συμβολίζουν τη διαφορετικότητα των ανθρώπων της πόλης πώς το παίρνει μυρωδιά ο θεατής;
Και αφού οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί σε
κάθε πόλη, γιατί δεν γράφουμε και το όνομα της πόλης με διαφορετική γραμματοσειρά το κάθε γράμμα;
Επίσης, σε πρόταση άλλης πόλης, το γεγο-
νός ότι το «ευ» είναι η νέα πραγματικότητα που προκύπτει από τη σύνθεση των αντιθέσεων, τη συνάντηση με το «άλλο», την αποδοχή του αγνώστου και ότι στην αγγλική γραφή καταγράφει τα αρχικά γράμματα της λέξης «Europe», δικαιολογεί απόλυτα αυτό που θέλει να εκφράσει: τα Ελευσίνια Μυστήρια.
συνδρομή στο κοινωνικό παντοπωλείο του δήμου.
Οι καφέδες της επιτροπής που συνεδριάζει
για να αποφασίσει, κοστίζουν βέβαια περισσότερο από το βραβείο. αυτή την κατάσταση.
Υπάρχουν όμως και διαγωνισμοί που σέβο-
νται το όνομά τους, όπως ο διαγωνισμός αφίσας / μπιενάλε Terras Gauda – Francisco Mantec ή με έπαθλο 10.000 ευρώ για τον νικητή και από 2.000 για τους επόμενους τρεις.
Οι διεθνείς διαγωνισμοί είναι μια καλή ευκαι-
ρία για Έλληνες designers, αφού η αισθητική και η γραφιστική δεν έχουν σύνορα. Κι αν αναρωτιέστε τι μπορούν να κάνουν στο εξωτερικό οι Έλληνες γραφίστες, η απάντηση είναι: πολλά!
Γιατί μπορεί να χάνουμε από τα νησιά Φε-
ρόε, αλλά στο design σκίζουμε!. Το καλύτερο γραφείο σχεδιασμού συσκευασιών στον κόσμο για το 2015 είναι ελληνικό. To mousegraphics δείχνει… τα ποντίκια του στο σκληρό διεθνές μπρα ντε φερ.
Άνοιξε και πάλι η ΕΡΤ. Κάποιοι γραφίστες ξα-
ναβρήκαν τη θέση τους. Ελπίζω να συμβάλλουν στη διαμόρφωση μιας νέας αισθητικής γιατί το μαύρο, καμιά φορά, εύκολα παραμένει μαύρο.
Το καλοκαίρι προχωρά και οι σχολές κλείνουν
παρουσιάζοντας, στις ετήσιες εκθέσεις τους τις καμπάνιες των σπουδαστών. Καλή η καμπάνια, όμως καλύτερα τα μπάνια. Καλό καλοκαίρι σε όλους.
Μαζί, η μουσική είναι δημιουργία! Η μουσική είναι έμπνευση. Η μουσική είναι έκφραση. Η Alpha Bank στηρίζει τις τέχνες και επικεντρώνει τις προσπάθειές της στη διάδοσή τους στις νεότερες γενιές. Γιατί μαζί, η μουσική είναι δημιουργία!
Rives Tradition Pale Cream 320gsm: περισσότερα από ένα “φύλλο χαρτιού”
από το 1887
ειδικα χαρτια – εισαγωγη & εμπορια αλκμηνησ 10 – 118 54 αθηνα τ 210 341 2111-2, 210 322 1884 – F 210 341 4574 info@perrakispapers.gr, www.perrakispapers.gr