gr design 11 by gr design

ΤΡΙΜΗΝΗ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟ DESIGN ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2015 / € 5,00/ ISSN: 2241-4789

Α. Τάσσος & οι γραφικές τέχνες στην Ελλάδα ΑΦΙΕΡΩΜΑ Κώστας Π0λίτης,

Κορμοί δέντρων, 19 82, Ξυλογραφία τοίχου, Λεπτομέρεια | Χαρτιά Περράκης | Conqueror Connoisseur Soft White 300gr

«Από μικρός στη διαφήμιση...» ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΚΑΣΣΑΒΕΤΗΣ Σχεδιάστε υπεύθυνα ΤΑΣΟΣ ΒΡΕΤΤΟΣ Τρόποι και τόποι λατρείας ΣΤΟ ΕΔΡΑΝΟ Η καθηγήτρια της Βακαλό και εικαστικός Άντζι Καρατζά

ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑ

ΣΥΜΗ

ΤΗΛΟΣ ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΑΣΟΣ ΛΕΙΨΟΙ

ΧΑΛΚΗ

ΛΕΡΟΣ ΝΙΣΥΡΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ ΚΩΣ

Μαζί, με στόχο την υγεία. H Alpha Bank, ευαισθητοποιημένη στην αναβάθμιση παροχών υγείας στα ελληνικά νησιά, θέλησε να προβεί στην προσφορά ιατροφαρμακευτικού εξοπλισμού και ιατρικών μηχανημάτων, με τον σχεδιασμό ενός νέου κοινωνικού προγράμματος, το οποίο άρχισε το 2014 και πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία “ΑΓΟΝΗ ΓΡΑΜΜΗ ΓΟΝΙΜΗ”. Σκοπός του Προγράμματος είναι να ενδυναμώσει έμπρακτα τις υπηρεσίες υγείας, μέσω καλύψεως ιατροφαρμακευτικών αναγκών στα περιφερειακά ιατρεία, αλλά κυρίως να συμβάλει στη δημιουργία αισθήματος ασφαλείας στους κατοίκους των νησιών, όσον αφορά στην ιατρική τους περίθαλψη, έχοντας ως στόχο, την ευρύτερη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Ο σεβασμός στον άνθρωπο και τις ανθρώπινες αξίες αποτελούν προτεραιότητα της Alpha Bank και βασικό πυλώνα των δραστηριοτήτων της.

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ→ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Με το βλέμμα στην ιστορία μας

Εκδότης greekinfographics Διευθυντής Πάνος Ε. Κωνσταντόπουλος Art Direction greekinfographics Ομάδα Σύνταξης Δημήτρης Αρβανίτης Νάταλι Χατζηαντωνίου Ειρήνη Οράτη Αριάδνη Περράκη Άντζι Καρατζά Γιούλη Επτακοίλη Κώστας Καλφόπουλος Ευάγγελος Κασσαβέτης Θοδωρής Μαστρογιάννης

Επιμέλεια και διόρθωση κειμένων Νίκη Σαλτού Τυπογραφία Farnham, Fedra Φωτογραφίες Γιώργος Πανηγυρόπουλος Επεξεργασία εικόνας Χρήστος Μαρίτσας Συνεργάτες τεύχους Αντώνης Παπαϊωάννου Φίλιππος Παράσχος Δημήτρης Παυλόπουλος Προύντζος Ευάγγελος Ιωάννης Εργελεντζής Εκτύπωση Fotolio & Typicon

Επιλογή χαρτιών Αριάδνη Περράκη

Για την έκδοση χρησιμοποιήθηκαν αποκλειστικά ειδικά χαρτιά της Περράκης Α.Ε. Εξώφυλλα Conqueror Connoisseur Soft White 300gr Rives Tradition Ice White 250 gr Εσωτερικό Εσωτερικά Munken lynx 120gr Ένθετο Papago ροζ ανοιχτό, 120g

Τιμή τεύχους €5 Συνδρομές

4 τεύχη (1 χρόνος) €20 8 τεύχη (2 χρόνια) €40 Συνδρομές (Ευρώπη)

4 τεύχη (1 χρόνος) €30 8 τεύχη (2 χρόνια) €60 Στρατηγική συνεργασία

www.grdmagazine.gr Τηλέφωνο 210 7299745 email grdmagazine@gmail.com

Υ ΠΟΣ ΤΗΡΙ ΚΤ Ε Σ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ

ο 2015 φτάνει στο τέλος του και ο απολογισμός είναι αναπόφευκτος για όλους μας. Σε επίπεδο κοινωνίας τα πράγματα εξακολουθούν να δυσκολεύουν- νοσηρή σκέψη, μούδιασμα και αβεβαιότητα. Εμείς, όμως, είμαστε απέναντι. Δίνουμε βάρος στη γνωριμία μας με σημαντικούς και αξιόλογους ανθρώπους. Σε αυτό το τεύχος κυκλοφορούμε με τέσσερα εξώφυλλα και δύο σημαντικά αφιερώματα. Το πρώτο στον σπουδαίο χαράκτη Α. Τάσσο, με αφορμή την αναδρομική έκθεσή του στο Μουσείο Μπενάκη, που διοργάνωσε η τράπεζα Alpha Bank. Αξίζει να την επισκεφτείτε και να δείτε από κοντά χαρακτικά, μήτρες, εξώφυλλα και αφίσες του μεγάλου δημιουργού. Στο ίδιο Μουσείο εκθέτει και ο Τάσσος Βρεττός φωτογραφίες λατρείας. Ο φωτογράφος καταγράφει ένα αόρατο δίκτυο στο σώμα της πόλης: Yπόγεια και ενοικιαζόμενα διαμερίσματα, πολυκατοικίες και γκαράζ, γήπεδα και υπαίθριοι, δημόσιοι χώροι, πλατείες και αυλές, πρόχειρα καταλύματα, ιδιοκατασκευές σε προσωρινές αλλά και μόνιμες διευθύνσεις, ομάδες βουδιστών, μουσουλμάνων, ινδουιστών, σπιριτσουαλιστών και χριστιανών διάφορων δογμάτων και πολλαπλών εθνικών προελεύσεων. Χρώμα, σύνθεση, παράδοση, θρησκεία. Δείτε το αφιέρωμα στις ροζ σελίδες. Καλωσορίζουμε δύο νέους συνεργάτες στο περιοδικό: τη Ναταλί Χατζηαντωνίου, τη δική μου Ναταλί από το πολιτιστικό της παλιάς «Ελευθεροτυπίας», που αρχίζει με τη συνέντευξη στον δάσκαλο Κώστα Πολίτη. Η Ναταλί μας κάνει ένα μικρό αφιέρωμα στις δημιουργίες του, στα λογότυπα, στις αφίσες αλλά και τις σκέψεις του. Ο δεύτερος καινούργιος συνεργάτης μας έρχεται από τα υπόγεια ζωγραφικής της Σχολής Βακαλό: η Άντζι. Η δασκάλα ζωγραφικής που θα γράφει για το περιοδικό σε μόνιμη στήλη. Ξεκινά με μια καταγραφή για την κυρία Βακαλό. Απολάυστε την, αλλά και στο ερωτηματολόγιο του καθηγητή στη σελίδα 30. Έτσι, λοιπόν, με Α. Τάσσο, Κ. Πολίτη, Τ. Βρεττό, τη νέα στήλη του Δημήτρη στην τελευταία σελίδα και τους υπόλοιπους νέους και παλιούς από τον χώρο του ντιζάιν κλεινουμε τη χρονιά και κρατάμε κληρονομιά το έργο τους με μεγάλη περηφάνια. Πάνος Κωνσταντόπουλος

Αφιέρωμα Πρωτοπόρος και πολυβραβευμένος ο Κώστας Πολίτης, παρών σ΄αυτόν τον χώρο από το ‘69 είναι ένας άνθρωπος χορτασμένος από δημιουργία, επιτυχίες και βραβεία.

Από 3 Δεκεμβρίου 2015 έως 31 Ιανουαρίου 2016 πραγματοποιείται στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς αναδρομική έκθεση του χαράκτη Α. Τάσσου (1914-1985). Δύο είναι οι σκοποί της έκθεσης: Πρώτον, να επανεκτιμηθεί το έργο του Α. Τάσσου από ένα κοινό με διαφορετικό αισθητήριο και κριτήριο από ό,τι το κοινό της εποχής που δημιουργήθηκαν τα έργα, αλλά και με οπτική διαμορφωμένη μέσα από τις «ευκολίες» των ψηφιακών αναπαραγωγών. Δεύτερον, να παρουσιαστούν δυσπρόσιτα έργα που αποκάλυψε η έρευνα, δηλαδή έργα γνωστά μόνο από τη βιβλιογραφία, ή αφανή έως σήμερα. Η έκθεση διαρθρώνεται γύρω από τα πολύ σημαντικά και χαρακτηριστικά έργα που καθόρισαν την πορεία του και χωρίζεται σε έξι ενότητες. Ο κατάλογος της έκθεσης περιλαμβάνει έργα χαρακτικής, προσχέδια, πλάκες ξυλογραφίας, ξυλογραφίες τοίχου, καθώς και επιλεγμένο υλικό από τη δουλειά του Α. Τάσσου στις γραφικές τέχνες: Βιβλία και λευκώματα εικονογραφημένα με πρωτότυπα χαρακτικά, γραμματόσημα, εξώφυλλα δίσκων και αφίσες. Η έκθεση συνδιοργανώνεται από το Μουσείο Μπενάκη, την Alpha Bank και την Εταιρεία Εικαστικών Τεχνών Α. Τάσσος.

ερευνητική

Το ελληνικό αλφάβητο και η φιλοσοφία της Γεωμετρίας Αρχαία φιλοσοφία και εικαστική δημιουργία είναι δύο αντικείμενα που λατρεύω και προσπαθώ να τα κάνω να συμπορεύονται κατά τη διάρκεια της ζωής μου, χαρίζοντάς μου μία, όσο το δυνατόν, υγιή εξέλιξη στον τρόπο σκέψης και κατ’ επέκταση στον τρόπο δράσης μου.

ι δύο αυτές πράξεις, σκέψη και υλοποίηση, λειτουργούν μεν μαζί, ώστε η σκέψη να δώσει το έναυσμα για την υλοποίηση, εντούτοις η καθεμιά δρα στο δικό της πεδίο. Η μεν σκέψη περνά από έναν άυλο κόσμο, το νου, η δε πράξη περνά κατευθείαν στον υλικό κόσμο, επιφέροντας αποτελέσματα ανάλογα με τον τρόπο σκέψης. Συνεπώς, για να υπάρξει αποτέλεσμα, χρειάζεται δράση. Με αυτά τα δύο πεδία θα ασχοληθούμε σε αυτήν την έρευνα. Θα προσπαθήσω να προσεγγίσω τη δημιουργία του αλφαβήτου μέσα από τη φιλοσοφία

που το διέπει. Η γεωμετρία, κατά τους αρχαίους φιλοσόφους, είναι μία γνώση που ανοίγει τους ορίζοντες προς μία επαγωγική σκέψη και αντίληψη των πραγμάτων και των εννοιών. Μόνο αν υπάρχει τέλεια γνώση της γεωμετρίας μπορεί ο άνθρωπος να εξελίξει και τον νου του. Η γραφιστική είναι ένας κλάδος που χρησιμοποιεί τη γεωμετρία ως βασικό σχεδιαστικό εργαλείο. Γι’ αυτό και θέλησα να ασχοληθώ λεπτομερώς με τους όρους «αλφάβητο», και «γεωμετρία» και με τη μεταξύ τους σχέση. Επειδή, όμως, κάθε ερευνητική εργασία συνοδεύεται και από τις

αντίστοιχες πηγές, που αποτελούν απόδειξη της όλης συλλογιστικής διαδικασίας, έτσι κι εγώ ασχολήθηκα προσπαθώντας να αποδείξω γεωμετρικές εφαρμογές και προσεγγίσεις που άγγιζαν τον άυλο κόσμο μας, τον κόσμο του νου, όπως προείπαμε. Ο τρόπος να επιτευχθεί κάτι τέτοιο είναι με τη φιλοσοφική προσέγγιση. Θα κάνω χρήση, λοιπόν, φιλοσοφικών θεωριών μεγάλων δασκάλων της ανθρωπότητας, όπως του Πλάτωνα, για να μπορέσω να «δικαιολογήσω» την αόρατη αυτή πλευρά της γεωμετρίας. Η ανάμειξη του Θείου στην προσπάθεια αυτή είναι έντονη, αλλά μοιάζει να έχει ιδιαίτερο ρόλο. Και ο Προμηθέας χάρισε στους ανθρώπους τη φωτιά και τις επιστήμες που έκλεψε απ’ τον Ήφαιστο και την Αθηνά. Βλέποντας συμβολικά τον όρο φωτιά, ο Πλάτωνας και πολλοί αρχαίοι φιλόσοφοι και περιηγητές, όπως ο Ηρόδοτος και ο Ησίοδος, αναφέρουν τη φωτιά ως την πνευματική δύναμη που δόθηκε στον άνθρωπο, δηλαδή τη γνώση και τη συνείδηση. Τα δώρα του Προμηθέα συνετέλεσαν στο να αποκτήσει ο άνθρωπος «την περί τον βίον σοφίαν», χρήσιμες, δηλαδή, γνώσεις προκειμένου να αντισταθμίσει τις ελλείψεις των εφοδίων που είχαν δοθεί στα υπόλοιπα έμβια όντα. Έτσι, ο άνθρωπος μπόρεσε με τη γνώση να καλύψει τις βιολογικές

ανάγκες του (τροφή, στέγη, ένδυση, υπόδηση, κ.λ.π.) και να κυριαρχήσει πάνω στη φύση, να την αλλάξει και να βελτιώσει τις συνθήκες ζωής του. Δεν σταμάτησε, όμως, εκεί. Ανέπτυξε γλώσσα, θρησκεία, πολιτισμό και αργότερα αρετές, όπως ο σεβασμός, η δικαιοσύνη και η σωφροσύνη, που τον βοήθησαν να οργανωθεί πολιτικά και να συμβιώσει αρμονικά με τους συνανθρώπους του. Αυτά, λοιπόν, τα εφόδια του έδωσαν τη δυνατότητα όχι μόνο να επιβιώσει, αλλά και να διαφοροποιηθεί σημαντικά από τα άλλα έμβια όντα. Παρα-μυθολογία; Πραγματικότητα ή άλλη μία συμβολική καταβολή των αρχαίων περί της ανάπτυξης και της εξέλιξης του νου; Το ερώτημα παραμένει αναπάντητο έως και τις μέρες μας. Το σίγουρο, όμως, είναι ότι όσο πίσω κι αν ανατρέξουμε στην Ιστορία, είτε μέσα από αρχαιολογικές ανακαλύψεις είτε μέσα από επιστημονικές μελέτες και συμπεράσματα, θα διαπιστώσουμε τη θέληση του ανθρώπου να προσπαθεί να βρει τρόπους επικοινωνίας με τους γύρω του. Οι τρόποι αυτοί επικοινωνίας (προφορικός ή γραπτός λόγος) κατάφερναν πάντα να έχουν άμεση σύνδεση με το Θείο. Το θέμα της ερευνητικής αυτής είναι να μπούμε λίγο πιο βαθιά στην ελληνική γραφή, μέσω του αλφαβήτου, και να γνωρίσουμε σημεία της φιλοσοφίας, όπου ύλη και πνεύ-

μα γίνονται ένα και αναπαρίστανται με γεωμετρικά σχήματα. Θα δούμε πώς η γεωμετρία κατορθώνει να αποδώσει το οτιδήποτε βλέπουμε γύρω μας και πώς αυτά τα σχήματα συγκλίνουν προς την πίστη των προγόνων μας σε κάτι ανώτερο. Εν ολίγοις, θα εντοπίσουμε την άρρηκτη σχέση του Θείου με τον άνθρωπο μέσω μίας επιστήμης καθ’ όλα σημαντική για τον κλάδο της γραφιστικής, τη γεωμετρία. Ας γυρίσουμε, λοιπόν, τον χρόνο πίσω, μελετώντας θεωρίες που θα μας ταξιδέψουν σε μονοπάτια ξεχωριστά και γεμάτα εμπειρίες…

Προύντζος Ευάγγελος Γεννήθηκε στην πόλη της Αθήνας στις 15 Νοεμβρίου του 1988.Μεγάλωσε στην πόλη του Αγρινίου, από όπου και αποφοίτησε το 2006 από το 3ο Ενιαίο Λύκειο Αγρινίο Το 2007 ξεκίνησε τις σπουδές του στα ΤΕΙ Μεσολογγίου, στο τμήμα ΕΠΔΟ (Εφαρμογές Πληροφορικής στη Διοίκηση Οικονομίας), οι οποίες διήρκησαν τρία χρόνια, αλλά δεν ολοκληρώθηκαν. Το 2010 ανακάλυξε την αγάπη του για το design και έτσι ξεκίνησε τις σπουδές του στη σχολή ΑΚΤΟ, ως graphic designer. Το 2011 διακρίθηκε δουλειά του σε διαγωνισμό αφίσας για τα “40 ΧΡΟΝΙΑ ΔΑΝΑΟΣ” η οποία απέσπασε την πρώτη θέση. Το 2012 συμμετείχε σε διαγωνισμό σχεδιασμού πολιτικής αφίσας με θέμα τη Ρώσικη Πρωτοπορία και η αφίσα του φιλοξενήθηκε, μεταξύ άλλων, στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Το 2013 ξεκίνησε να εργάζεται στη διαφημιστική εταιρεία TRIBAL WORLDWIDE ως Junior Web Designer, ενώ παράλληλα ξεκίνησε την ερευνητική του για το Bachelor Degrees με θέμα “ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΚΑΙ Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑΣ”. Το 2014 ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην AKTO ολοκληρώνοντας και την πτυχιακή του για το πτυχίο Bachelor Degrees. Τον Αύγουστο του 2015 ολοκλήρωσε τις στρατιωτικές υποχρεώσεις του. Τον Σεπτέμβριο του 2015 ξεκίνησε να εργάζεται ως Web Designer στην BACKBONE Digital Agency.

Σχεδιάστε υπεύθυνα

Η περιβαλλοντική ευθύνη του σχεδιαστή

Γράφει ο Ευάγγελος Κασσαβέτης σχεδιαστής

Ποιος είναι, άραγε, ο τελικός προορισμός μιας τυπογραφικής εφαρμογής οπτικής επικοινωνίας; Πού καταλήγουν τα περισσότερα έργα μας; Ποια είναι η πορεία και η ζωή των αφισών, των εντύπων, των βιβλίων, των φυλλαδίων και των συσκευασιών που σχεδιάζουμε; Ποια τύχη τους επιφυλάσσει ο χρόνος; Η απάντηση είναι μία: Όλες μας οι ιδέες θα καταλήξουν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στα σκουπίδια! Στην κυριολεξία.1

την πραγματικότητα, η διάρκεια της φυσικής ζωής της έντυπης παραγωγής ποικίλει και καθορίζεται από πολλούς παράγοντες. Μια ετικέτα μπορεί να στέκει υπερήφανη επάνω στο προϊόν της για αιώνες, αλλά μια άλλη μπορεί να σκιστεί την επόμενη μέρα. Ένα βιβλίο ίσως διαβαστεί πάλι και πάλι από πολλές γενιές, αλλά μια αφίσα μπορεί να μη δει ποτέ το πρώτο φως της ημέρας. Αργά ή γρήγορα, ο κύκλος κλείνει σε μία χωματερή.2 Ακόμη κι αν πολλά έργα μας ευτυχήσουν να έχουν μια μικρή ή μεγάλη διάρκεια ζωής, ακόμη κι αν επιβιώσουν σε συρτάρια, βιβλιοθήκες, κορνίζες, συλλογές και μουσεία για πολλές δεκαετίες και αιώνες, η τελική κατάληξη της πλειονότητας της εκδοτικής και τυπογραφικής παραγωγής είναι τα σκουπίδια. 3

αποφύγει κάθε εκούσια ή ακούσια παραπλάνηση. Όμως, στο καθημερινό πρακτικό επίπεδο της εφαρμογής, τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Διαθέτουμε το σθένος να αποτρέψουμε έργα που επιβαρύνουν δυσανάλογα το περιβάλλον; Έχουμε την τόλμη να εγκαταλείψουμε μια ιδέα, εφόσον αντιληφθούμε ότι η εφαρμογή της παρασύρει τον καταναλωτή σε συμπεριφορές με αδικαιολόγητο περιβαλλοντικό κόστος; Μπορούμε να προτείνουμε, να υποστηρίξουμε και να υλοποιήσουμε με αξιοπιστία τις λεγόμενες «πράσινες» πρακτικές στην οπτική επικοινωνία; Γνωρίζουμε την ταυτότητα και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των υλικών και των τεχνικών που χρησιμοποιούμε στις εφαρμογές μας; Φροντίζουμε για την εξοικονόμηση πόρων και τον εξορθολογισμό της παραγωγής; 4

Στις μέρες μας, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις που συνοδεύουν την τυποποίηση και, κατ’ επέκταση, τη συσκευασία είναι πασιφανείς. Η εξάντληση των φυσικών πόρων είναι δεδομένη και η ανάγκη για ευαισθητοποίηση επιτακτική. Ως σχεδιαστές έχουμε αναλάβει κρίσιμο ρόλο στην παραγωγική αλυσίδα και οφείλουμε να αναλάβουμε την ευθύνη που μας αναλογεί απέναντι στο περιβάλλον. Η περιβαλλοντική ευθύνη επαναπροσδιορίζει κάθε στάδιο της σχεδιαστικής διαδικασίας, από την αρχική ιδέα και τη στρατηγική έως την παραγωγή και, τελικά, την κατανάλωση των σχεδιαστικών εφαρμογών.

Μπορούμε να αντισταθούμε στον πειρασμό μιας πρόσθετης περιττής ίσως ετικέτας «που θα κάνει τη διαφορά» σε ένα ήδη τυποποιημένο προϊόν; Θα πούμε σε κάποιον που παραγγέλλει χίλιες κάρτες ότι του αρκούν οι εκατό; Θα αρνηθούμε να προτυπώσουμε επιστολόχαρτα στον πελάτη, αφού εξηγήσουμε ότι, τις ελάχιστες φορές που θα τα χρειάζεται σε έντυπη μορφή, μπορεί να τα τυπώνει στον εκτυπωτή του; Θα μεταπείσουμε την πιτσαρία που θέλει να γεμίσει τα κουδούνια και τα ασανσέρ με αυτοκόλλητα; Ή θυσιάζουμε τα πάντα στον βωμό του εντυπωσιασμού και του οικονομικού κέρδους;

Σε θεωρητικό και δεοντολογικό επίπεδο, ο υπεύθυνος σχεδιαστής αντιμετωπίζει μια διπλή πρόκληση: Να αφυπνίσει τον επιχειρηματία και να προστατέψει τον καταναλωτή. Προς την πλευρά των επιχειρήσεων, ο σχεδιαστής έχει την ευθύνη να καταθέσει ιδέες και να προτείνει λύσεις που συμβάλουν στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της επιχείρησης και των προϊόντων της. Άλλωστε, μια «πράσινη» εταιρική και προϊοντική ταυτότητα, συνιστά υπεύθυνη ανάληψη κοινωνικής ευθύνης και επιφέρει τελικά προστιθέμενη αξία στο σήμα, αφού δηλώνει έμπρακτο σεβασμό τόσο προς το περιβάλλον όσο και στον καταναλωτή. Απέναντι στους καταναλωτές και την κοινωνία, ο σχεδιαστής έχει την υποχρέωση να πληροφορήσει σωστά, να τηρήσει και να εφαρμόσει τη σχετική νομοθεσία, να δώσει με σαφήνεια τις σωστές πληροφορίες και να

Όλοι μας, ευτυχώς, θαυμάζουμε τις τυπωμένες αφίσες στους δρόμους. Μάλιστα, συνήθως ζηλεύουμε τις μεγάλες, τις τυπογραφικές και σνομπάρουμε τις αφισέτες του εκτυπωτή μας. Όλοι απολαμβάνουμε, και καλά κάνουμε, μια κομψή ειδική συσκευασία σε μια συλλεκτική φιάλη με το αγαπημένο μας ποτό. Το ντιζάιν αντλεί τη δύναμή του από την ικανότητά του να μετατρέπει το χρηστικό σε απολαυστικό. Η γοητεία του βρίσκεται ακριβώς στο περιττό. Ωστόσο, όλοι γνωρίσουμε ότι ο μεγάλος όγκος των σχεδιαστικών εφαρμογών είναι εξ ορισμού εφήμερος και θα καταλήξει στις χωματερές. Το κρίσιμο ζητούμενο είναι η ισορροπία και η συναίσθηση της ευθύνης που μας αναλογεί. Μπορούμε, βέβαια, να μεταθέσουμε την ευθύνη αυτή στην κοινωνία, ελπίζοντας ότι η αγορά επιβραβεύει το μέτρο και αποστρέφεται την υπερβολή.

Alan Fletcher, The Pantechnicon

1. Προφανώς, δεν αναφερόμαστε στις δημιουργικές ιδέες καθαυτές, μερικές από τις οποίες ενδέχεται να γράψουν ιστορία, αλλά στις έντυπες εφαρμογές τους... 2. Ο Brian Dougherty στο βιβλίο του Green Graphic Design (Allworth Press, 2009) σημειώνει χαρακτηριστικά ότι «In most cases, graphic design projects end here in a landfill...». 3. Από τη μοιραία αυτή προοπτική δεν θα γλιτώσουν ούτε τα άυλα, ψηφιακά έργα επικοινωνίας. Ήδη ο παγκόσμιος ιστός έχει δημιουργήσει τις δικές του κυβερνοχωματερές, γεμάτες με δεδομένα που κατανάλωσαν τεράστια ποσά ενέργειας για να διακινηθούν και τελικά να αποσυρθούν. Αλλά αυτή συζήτηση φαντάζει πρόωρη προς το παρόν. 4. Μια πρώτη απλή αλλά σημαντική κίνηση προς την «πράσινη» κατεύθυνση είναι να επανεξετάσουμε και ενδεχομένως να αναθεωρήσουμε, πολλές από τις επιλογές που κάνουμε ανυποψίαστα στην καθημερινή ροή του σχεδιασμού. Για παράδειγμα, η επιλογή σωστών σχημάτων περιορίζει την απώλεια χαρτιού σε φύρα. Η ορθολογική χρήση χρωματικών φόντων και τα «λευκά» εντύπα μειώνουν την απαιτούμενη ποσότητα και την τοξικότητα μελανιών και χημικών. Από την άλλη πλευρά, η ανακύκλωση ως πανάκεια και η χρήση ανακυκλωμένου χαρτιού δεν αποτελούν λύση αλλά άλλοθι και ενίοτε περισσότερο βλάπτουν παρά ωφελούν το περιβάλλον.

Γράφει ο Αντώνης Παπαϊωάννου επικοινωνιολόγος

gr...υλίσματα Το νέο τεύχος του GR DESIGN είναι και πάλι εδώ και εμείς σε νέα σελίδα. Ευτυχώς, γιατί με την κρίση, είναι ο μόνος τρόπος να αλλάξουμε σελίδα στη ζωή μας.

Αφιέρωμα στον Κώστα Πολίτη. Εικαστικός… Πολιτισμός. Φωτιά έχει πάρει τελευταία η Εφημερίδα της Κυβερνήσεως με

τα αλλεπάλληλα μέτρα και νομοσχέδια και είπε να αλλάξει εικόνα. Έτσι το Εθνικό Τυπογραφείο προκήρυξε διαγωνισμό για την αισθητική και λειτουργική αναβάθμιση του ΦΕΚ, στην έντυπη και την ηλεκτρονική μορφή του.

Και το τζάμπα καλά κρατεί: Πρώτο βραβείο ένα Χρηστικό Λεξικό

της Νεοελληνικής Γλώσσας από την αποθήκη του Εθνικού Τυπογραφείου. Προβλέπεται, όμως, πενταμελής κριτική επιτροπή και τελετή απονομής βραβείων, τα έξοδα των οποίων είναι πολλαπλάσια από ένα Λεξικό.

Θαυμάσαμε κι ένα καινούργιο free press περιοδικό του ΑΠΕΜΠΕ (Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων) χωρίς να μπορέσουμε να προσδιορίσουμε τον τίτλο στο εξώφυλλο… αν και ήταν σαφής: ΑΠΕΜΠΕ, μπλομ του κιθεμπλόμ.

Πολλοί γραφίστες βρίσκουν πεδίο δράσης στον ανθεκτικό κλάδο

της οινοποιίας, δημιουργώντας εξαιρετικές ετικέτες. Αν είναι διστακτικοί στον τρόπο τιμολόγησης, ας ρωτήσουν τον Τσακαλώτο. Δεν χρειάζεται να κάνεις μακέτες. Απλώς βάζεις φόρο. Από την οινοποίηση στην ανευθ…οινοποίηση.

Ελπίζω πως δεν επιβεβαιώνονται οι φήμες για «πόθεν έσχες»

και στο Design με ειδήσεις όπως: Γραφίστας βρέθηκε με 38 μολύβια που είχε ξεχάσει να τα δηλώσει. Τι τα ήθελε, αφού δουλεύει αποκλειστικά στο mac;

Όσο για το ασφαλιστικό σε σχέση με τους γραφίστες; Δεν μιλάμε

Έχουν άδικο οι γραφίστες να αισθάνονται σαν την ιερόδουλη που αυτοκτόνησε όταν έμαθε ότι οι άλλες πληρώνονται;

για σύνταξη, αλλά για… ανασύνταξη των δυνάμεων, ώστε να δουλεύουν ως τα βαθιά γεράματα.

Μάλλον ένα λεξικό αθυροστομίας με μπινελίκια θα ήταν πιο χρή-

Γι’ αυτό πώς να δώσω άδικο σε έναν γραφίστα που μου είπε: Αν

σιμο. Εκτός κι αν είναι στο πλαίσιο της εκπαίδευσης των σπουδαστών γραφιστών για το τι τους περιμένει σε σωρεία εφημερίδων free press που θα χρειαστεί να εργαστούν.

η κυβέρνηση ήταν τελική μακέτα, δεν θα είχε καμιά σχέση με το αρχικό brief. Καλές γιορτές, καλή χρονιά, σε όλους.

Κι ας διοργανώνει ημερίδες η Ένωση Γραφιστών Ελλάδας με τίτλο: Το σχέδιο είναι επάγγελμα. Όταν κάνεις… σχέδια, το Εθνικό Τυπογραφείο και ο Θεός γελάνε, λέει μια παροιμία.

Και αφού το Εθνικό Τυπογραφείο δεν έχει πρόβλημα… να εκτί-

θεται, αποφάσισε να διοργανώσει για τα 150 του χρόνια την έκθεση «Φ.Ε.Κ. + Τέχνη», που περιλαμβάνει έργα διακεκριμένων δημιουργών που εμπνέονται από την ιστορία, το παρόν και το μέλλον του ΦΕΚ και του Εθνικού Τυπογραφείου. Εδώ δεν… γρυλίζουμε και λέμε «μπράβο». Θα πάμε.

Εκτός όμως, από την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, υπάρχουν

και εφημερίδες που τιμούν τη χώρα και δίνουν την ευκαιρία στους designers να αναδείξουν τη δουλειά τους.

Για ακόμη μία χρονιά το «Εθνος» και το «Εθνος της Κυριακής»

τιμήθηκαν με πανευρωπαϊκά Βραβεία Αριστείας για τον σχεδιασμό και την άρτια παρουσίαση των θεμάτων τους. Όπως και η «Χρυσή Ευκαιρία» που διακρίθηκε με το κορυφαίο βραβείο στην κατηγορία «Typography», η «Επένδυση» και ο «Ελεύθερος Τύπος» διακρίθηκαν με το κορυφαίο βραβείο στην κατηγορία «infographics».

Να όμως και κάτι που αποδίδει δικαιοσύνη. Η Δικαστική Μο-

νάδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Eurojust», που εδρεύει στη Χάγη της Ολλανδίας, προκηρύσσει διαγωνισμό λογότυπου με χρηματικά έπαθλα (€7.000 για τον πρώτο νικητή, €2.000 για τον δεύτερο και €1.000 για τον τρίτο)… Δίκαια πράγματα!

Η δεύτερη διοργάνωση του DesignAthens έρχεται μεγαλύτερη

σε μέγεθος και πλήθος εκδηλώσεων και θα πραγματοποιηθεί στο διάστημα από 9 έως 17 Ιανουαρίου, σε διάφορα σημεία της πόλης. Επιτέλους, να δούμε μια πόλη με αισθητική ταυτότητα.

Προς το παρόν, θαυμάζουμε τις αφίσες των νυχτερινών κέντρων

για την εορταστική περίοδο. Οι γραφίστες, αφού δεν έχουν λεφτά να ξεσπαθώσουν στα κέντρα, ξεσπαθώνουν στις αφίσες. Δεν ξεχωρίζεις τον Βέρτη από τον Βέρντι. Αφίσα του Φώτη Βλαχόπουλου που διακρίθηκε στους ΑΓΩΝΕΣ ΝΕΩΝ ΣΧΕΔΙΑΣΤΩΝ στην κατηγορία “Αφίσα”

πρότζεκτ

«Happy Name Day Posters»

Οι ονομαστικές γιορτές, μαζί με τα γενέθλια, αποτελούν -κυρίως στις ευρωπαϊκές και τις λατινοαμερικάνικες χώρες- το πλέον χαρακτηριστικό εορταστικό δίπολο για κάθε άντρα ή γυναίκα. Τα «Happy Name Day Posters» είναι μια σειρά από ευχετήρια posters που σχεδιάστηκαν με αφορμή τις ονομαστικές εορτές του τόπου μας.

συλλογή «Happy Name Day Posters» αποτελείται από μια σειρά εικαστικών, το καθένα από τα οποία είναι αφιερωμένο σε έναν άγιο ή μια αγία του ελληνορθόδοξου εορτολογίου. Μακριά από νόρμες και τυπικές απεικονίσεις, αποδίδουν με απλότητα, χιούμορ, δυνατά χρώματα και σχήματα, και μια μινιμαλιστική, σουρεαλιστική προσέγγιση το κάθε πρόσωπο, χρησιμοποιώντας κάθε φορά και ένα στοιχείο (ένα τοπικό προσωνύμιό τους, ένα στοιχείο της εμφάνισής τους ή κάτι σχετικό με το τι προστατεύουν αν είναι άγιοι-προστάτες) ως συμπληρωματική

λεπτομέρεια που τους πλαισιώνει εικαστικά. Η συλλογή, προς το παρόν, αξιοποιείται ψηφιακά, μιας και η χρήση των εικαστικών ως μια διαφορετική και πιο φρέσκια πινελιά στην αποστολή ευχών μέσω social media γνωρίζει θερμή υποδοχή και απήχηση. Σε ό,τι αφορά τη μετέπειτα αξιοποίησή της, υπάρχει η σκέψη για τη δημιουργία ενός book, που, πέρα από τις εικονογραφήσεις και ένα συνοδευτικό σχετικό κείμενο, θα περιέχει και κάποιες απ’ αυτές σε μορφή ευχετήριων καρτών που θα μπορούν, για παράδειγμα, ν’ αποσταλούν ως καρτ ποστάλ.

Σχεδιασμός: Ιωάννης Εργελετζής, Επιμέλεια κειμένου: Γεώργιος Μαντζουρανίδης, Poster text concept: Λία Μιχαηλίδου

Ο Τάσσος και οι γραφικές τέχνες στην Ελλάδα

Ο Α. Τάσσος (1914-1985) αποτελεί την επιφανέστερη περίπτωση Έλληνα εικαστικού καλλιτέχνη της εποχής του, ο οποίος συνδυάζει με τέτοιαν αδιαμφισβήτητη επάρκεια τη χαρακτική και τις γραφικές τέχνες. Και σε μια περίοδο που το επάγγελμα του γραφίστα για την Ελλάδα είναι στα σπάργανα, γίνεται, κατά γενικήν ομολογία, ένας από τους ανθρώπους που το προσδιόρισαν ανεξίτηλα. Γράφει ο Δημήτρης Παυλόπουλος αναπληρωτής καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

ελετώντας τη συνεισφορά του στο πεδίο των γραφικών τεχνών, θεωρούμε ότι τριπλή καταγωγή φαίνεται να έχει η σχέση του αυτή: την γνωριμία του το 1928 με τον Δημήτρη Γαλάνη (1879-1966) στην έκθεση εκείνου στην Αθήνα· τη μαθητεία του στο Εργαστήριο Χαρακτικής Γιάννη Κεφαλληνού (1894-1957) στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1932-1939)· την θητεία του στο Εργοστάσιο Γραφικών Τεχνών Ασπιώτη-ΕΛΚΑ (1952-1985). Η επίδοσή του στις γραφικές τέχνες καθορίζεται, όπως είναι φυσικό και ευνόητο, από τη χαρακτική του. Ωστόσο, η ενασχόλησή του με τις γραφικές τέχνες δεν φαίνεται να υπερνικά την επίδοσή του στη χαρακτική· οι δύο δραστηριότητές του παραμένουν ισότιμες. Δουλευτής πάντοτε, ο Τάσσος ξεκινούσε τη μέρα του χαράζοντας έργα του στο σπίτι και εργαστήριό του, στη συνέχεια πήγαινε στο εργοστάσιο της Ασπιώτη-ΕΛΚΑ, για να επιβλέψει εκτυπώσεις, μετά στα γραφεία της Πανελλήνιας Πολιτιστικής Κίνησης ως πρόεδρός της για να οργανώσει εκδηλώσεις, καταλήγοντας το βράδυ σε εκθέσεις στις οποίες τον καλούσαν. Στις εκδόσεις του Τάσσου μέσα στις δεκαετίες του 1930 και 1940 διακρίνεται η επιρροή του δασκάλου του Κεφαλληνού, του οποίου υπήρξε πρωτόσχολος για τρία χρόνια. Στη δεκαετία του 1940 συμμετέχει σε τέσσερα παράνομα λευκώματα, αλλά συνεργάζεται και με αθηναϊκούς εκδοτικούς οίκους. Δεν είναι έτσι υπερβολή να υποστηριχθεί, όπως έχει ήδη γίνει, ότι ο Τάσσος είναι δημιουργός «σχολής» τυπογραφίας, που τη διακρίνουμε στις ποιητικές συλλογές

πολλών σύγχρονων του και ακόμα περισσότερων νεοτέρων του. Η δεκαετία του 1950 αποβαίνει η πιο δημιουργική για τον καλλιτέχνη. Το 1952 διορίζεται καλλιτεχνικός σύμβουλος στην ανώνυμη εταιρεία γραφικών τεχνών Ασπιώτη-ΕΛΚΑ, θέση που κρατά μέχρι το τέλος του. Το 1953 εκδίδει το λεύκωμα «Στων Ψαρών την Ολόμαυρη Ράχη» με δεκαεπτά ξυλογραφίες, ενώ ο ιστορικός Νίκος Σβορώνος μετέφρασε δύο κείμενα του Γάλλου πρόξενου στη Σμύρνη Pierre Etienne David προς τον Γάλλο φιλέλληνα Σατωβριάνδο, συντάσσοντας και το προλογικό σημείωμα. Τα χαρακτικά προδίδουν επιρροές από τον Γαλάνη. Το 1956, σε συνεργασία με τη Νίνα Ηλιοπούλου (1908-1985), σύζυγο του διευθύνοντος συμβούλου της εταιρείας Λιάκου Ηλιόπουλου (1906-1966), είναι ιδρυτής των Εκδόσεων Αθηνών, οίκου θυγατρικού της Ασπιώτη-ΕΛΚΑ. Το εκδοτικό πρόγραμμα του οίκου περιελάμβανε τέσσερα βιβλία: Τον Κυνηγετικό του Ξενοφώντα με χαλκογραφίες του Γαλάνη, τον Μανουήλ Πανσέληνο, με κείμενο του πρύτανη τότε του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ανδρέα Ξυγγόπουλου και με αντίγραφα των τοιχογραφιών από τον φίλο του, ζωγράφο-συντηρητή Φώτη Ζαχαρίου, τα Βυζαντινά Μνημεία Αττικής και Βοιωτίας, με κείμενο του, επίσης, φίλου του βυζαντινολόγου Μανόλη Χατζηδάκη, με αντίγραφα των εικόνων από τον Ζαχαρίου και με σχέδια των ναών του Τάσσου, και το Πικρό Σφουγγάρι, με κείμενό του για τους σφουγγαράδες της Ύδρας και με έγχρωμες λιθογραφίες του. Τα βιβλία θα εκδίδονταν

Έδωσες εσύ;, 1941, Έγχρωμη λιθογραφία (αφίσα) 100 x 70 εκ., Συλλογή Αlpha Bank

στην ελληνική, την αγγλική, τη γαλλική και τη γερμανική γλώσσα. Οι φωτοτσιγκογραφίες των τετραχρωμιών των εκδόσεων θα γίνονταν στη Γερμανία. Από τα τέσσερα βιβλία βγήκαν τελικά το δεύτερο και το τρίτο. Ο χαμός του δασκάλου του Κεφαλληνού και η θέση του στην Ασπιώτη-ΕΛΚΑ φέρνουν τον Τάσσο στα Ελληνικά Ταχυδρομεία: Από το 1957 έως το 1966 σχεδιάζει γραμματόσημα που μπορεί να χαράζονται στον χάλυβα από ξένους, αλλά τυπώνονται σε πιεστήρια έμμεσης εκτύπωσης (offset) στην Ελλάδα υπό την επίβλεψή του, με αναλυτικές χειροποίητες μακέτες και κοπιώδη προσπάθεια κατά την εκτύπωση για τις συμπτώσεις των χρωμάτων. Στις εκδόσεις επιτοίχιων ημερολογίων της Ασπιώτη-ΕΛΚΑ την ίδια δεκαετία εισηγείται ανάλογη ευρεσιτεχνία για την εκτύπωσή τους, όπως σημειώνει ανυπόγραφα ο εκδότης του περιοδικού «Ζυγός» και ιδιοκτήτης της ομώνυμης γκαλερί Φραντζής Κ. Φραντζισκάκης σε τεύχος του περιοδικού του το 1958: «Είναι ένας τρόπος, μια μέθοδος μάλλον μικτή, κάτι μεταξύ παλιάς λιθογραφίας και όφφσετ. Η μεταφορά δηλαδή του σχεδίου στην λιθογραφική πλάκα και ο διαχωρισμός των χρωμάτων δεν γίνεται φωτοχημικά μα απ’ τον ίδιο τον καλλιτέχνη, ο οποίος υπομονετικά χαράζει με το χέρι του τόσες πλάκες για κάθε εικόνα όσα είναι τα χρώματα στα οποία θα τυπωθή. Ένα ημερολόγιο αίφνης έχει 12 εικόνες και κάθε εικόνα

Η καλλιέργεια του καπνού (μακέτα), 1959-60, Τέμπερα σε ξύλο 59 x 380 εκ.Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου

8 χρώματα. Για την εκτύπωσί του θα χαραχθούν 96 πλάκες! Αυτή η μέθοδος, η τόσο επίπονη και ηθελημένα αναχρονιστική, είναι ίσως η ιδεώδης όταν θέλουμε να μεταφέρουμε στην πλάκα τον παλμό της προσωπικής μας εμπνεύσεως, αδιαφορώντας για τις απρόοπτες αλλοιώσεις και τις μεταβολές που ενδέχεται να υποστή το αρχικό σχέδιο κατά το στάδιο της χαράξεώς του πάνω στην λιθογραφική πλάκα». Συστημένος από τον Γαλάνη, ο Τάσσος θα συνεργαστεί με τον εκδοτικό οίκο The Limited Editions Club για την εικονογράφηση με σχέδιά του των Αργοναυτικών (1958) του Απολλώνιου του Ρόδιου σε μετάφραση Edward P. Coleridge. Τη δεκαετία αυτή συνεργάζεται με εκδοτικούς οίκους και με περιοδικά. Στη δεκαετία του 1960, ο Τάσσος προχωρά σε έκδοση του Άσματος Ασμάτων του Σολομώντα (1965), σε μετάφραση Γιώργου Σεφέρη, με βυζαντινότροπες ασπρόμαυρες ξυλογραφίες του, «ένα από τα ωραιότερα ελληνικά βιβλία, και που σίγουρα είναι το πιο όμορφο βιβλίο του Τάσσου», κατά τον Γ. Π. Σαββίδη· φιλοτεχνεί τα εξώφυλλα των τριών πρώτων δίσκων με ρεμπέτικα που ερμηνεύει η αγαπημένη του τραγουδίστρια Σωτηρία Μπέλλου για την εταιρεία Lyra του γνωστού του από τη Σχολή του ΑΤΙ Αλέκου Πατσιφά· χαράζει ξυλογραφίες για την Ανάβαση του Ξενοφώντα (1969) σε μετάφραση Henry Graham Dakyns, έκδοση του Limited Editions Club. Συνεργάζεται για βιβλία εκδοτικών οίκων και περιοδικά. Μία ακόμα δημόσια αναγνώριση του Τάσσου το 1964: Ορίζεται εμπειρογνώμων του ΕΟΤ στις γραφικές τέχνες. Τις δεκαετίες 1970 και 1980 εκδίδονται η δίτομη θουκυδίδεια Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου (1974) σε μετάφραση Richard Crawley με έγχρωμες και ασπρόμαυρες ξυλογραφίες του Τάσσου, έκδοση των Limited Editions Club· η Λυσιστράτη του Αριστοφάνη (1978) σε μετάφραση Κώστα Βάρναλη, έκδοση του Τάσσου με έγχρωμες ξυλογραφίες· ο Επιτάφιος (1979) του Γιάννη Ρίτσου, τριακοστή έκδοση του Κέδρου, με ασπρόμαυρες ξυλογραφίες. Το πρώτο και το δεύτερο βιβλίο αποκαλύπτουν την επιρροή του από την ερυθρόμορφη αγγειογραφία· στο τρίτο μεταφέρεται η ατμόσφαιρα ασπρόμαυρων ξυλογραφιών του. Παράλληλα, ο Τάσσος επιμελείται, λόγω και της φιλίας του με την οικογένεια Κωστοπούλου, εκδόσεις της Τραπέζης Πίστεως, εικονογραφεί τα εξώφυλλα άλλων οκτώ δίσκων της Μπέλλου με ρεμπέτικα για τη Lyra, ενώ, μέσω του φίλου του Κύπριου συγγραφέα Πάτροκλου Σταύρου, δίνει τέμπερες και ξυλογραφίες του για βιβλία του Νίκου Καζαντζάκη στον εκδοτικό οίκο Ελένης Καζαντζάκη, υπηρετώντας δημιουργικά το πνεύμα τους.

πρότζεκτ

Γοητευτικός δάσκαλος

Ο βαν Γκoγκ με κομμένο αυτί, 1938, Ξυλογραφία 35,3 x 31 εκ., Συλλογή Αlpha Bank

Κύπρος 1974, 1974, Ξυλογραφία, Λεπτομέρεια

Το τυπογραφείο, π. 1950, Ξυλογραφία, Λεπτομέρεια

ο 1960 ο Τάσσος αναλαμβάνει διευθυντής της Μέσης Σχολής Διακοσμητικών Τεχνών του Αθηναϊκού Τεχνολογικού Ινστιτούτου (ΑΤΙ) και διδάσκει έως το 1967 στο Εργαστήριο Γραφικών Τεχνών στη δεύτερη και στην τρίτη τάξη της Σχολής. Έχουν σωθεί στο Αρχείο Εικαστικών Τεχνών Α. Τάσσος οι χειρόγραφες σημειώσεις του για το τρίτο έτος γραφικών τεχνών εσωτερικού χώρου με στοιχεία για τη συνέχεια ζωής και τέχνης, την ιστορία της τέχνης από την αρχαιότητα έως τη διακοπή της ελληνικής παράδοσης, την τέχνη στην κεντρική Ευρώπη, ειδικά στη Γαλλία, τα πριν από την τυπογραφία, τα πρώτα χειρόγραφα βιβλία, τα βιβλία των μοναχών και των λαϊκών, τις έννοιες της ρουμπρίκας και της μινιατούρας, το βιβλίο από ζωγράφους με αξιώσεις, τον δεξιοτέχνη της μινιατούρας ζωγράφο Jean Fouquet, το βιβλίο από την εποχή του Καρλομάγνου έως την Αναγέννηση. Εκατοντάδες μαθητές του πλαισίωσαν κλάδους των γραφικών τεχνών. Τα μαθήματα συνεχίζονταν συχνά μακριά από τη Σχολή και στο εργαστήριό του, με πληθώρα μαθητών που παρέμεναν στις θέσεις τους χωρίς να αποχωρούν μέχρι τα βαθιά μεσάνυχτα. Ορισμένοι έσπευδαν συνεννοημένοι το πρωινό της Κυριακής στην πόρτα του σπιτιού του για να τους ανοίξει και να απολαύσουν τις γλαφυρές ιστορίες του που έπαιρναν από τις εμπειρίες του τον χαρακτήρα μαθημάτων ζωής. «Είχε ένα πηγαίο χιούμορ που πολλές φορές εκδηλωνόταν με μια λέξη, ακόμη και με μια ματιά. Τον θυμάμαι ντυμένο πάντα με γκρι και μαύρο. Και λιγομίλητο. Σχεδόν αμίλητο. Ποτέ όμως απόμακρο από τον διπλανό του», θυμάται ο μαθητής του στη Σχολή Διακοσμητικών Τεχνών του ΑΤΙ και κατόπιν συνεργάτης του στο εργοστάσιο της Ασπιώτη-ΕΛΚΑ, ζωγράφος και γραφίστας Γιώργος Χαλκιάς («Αναμνήσεις από τον Δάσκαλο», Μεσσηνιακά Χρονικά, τ. 2, 2000-2002). Ο επίσης μαθητής και στη συνέχεια στενός συνεργάτης του Σπύρος Καραχρήστος συμπληρώνει: «Δεν συμπαθούσε τα ταλέντα που το έπαιζαν ταλέντο. Ενδιαφερόταν για τους εργατικούς και ας ήταν και μέτριοι και κατώτεροι, γιατί πίστευε πως θα βρίσκαν τον δρόμο τους». Προφητικά ακούγονται σήμερα όσα έλεγε ο Τάσσος σε ομιλία του στο Αθηναϊκό Τεχνολογικό Ινστιτούτο στις 8 Ιανουαρίου 1964 για τον χώρο των γραφικών τεχνών: «[…] έγινε πλατύς όσο κι ο πλανήτης μας» («Η δύναμη των χαράξεων», Ζυγός, τχ. 98, Ιανουάριος 1964). Με συνέπεια και με προσήλωση στις πεποιθήσεις του επί μισόν αιώνα, ο Α. Τάσσος άφησε, πέρα από τα έργα και από τη διδασκαλία, κείμενα για την τυπογραφία και για την τέχνη του βιβλίου («Η χαρακτική και το βιβλίο», Ζυγός, τχ. 22-23, 1957· «Τα σύμβολα και οι γραφές των λαών. Απ’ τα ιερογλυφικά ώς τους σύγχρονους τυπογραφικούς χαρακτήρες», Ζυγός, τχ. ΙΙ, 1965). Σε ανέκδοτες σημειώσεις του εξομολογείται: «Κάθε φορά που ετοιμάζω ένα βιβλίο, σκέφτομαι τις δημόσιες εναντίον μου επιθέσεις που, κατά κανόνα, ξεκινάνε από καλοπροαίρετους και ανίδεους ανθρώπους. […] Εμένα όμως θα μου αρκεί η μυρουδιά του τυπογραφικού μελανιού για να συνεχίζω…». Ορθά η Ελένη Βακαλό γράφει: «Ο Τάσσος “αποτέλεσε” μιαν εποχή, μια γενιά, μια στάση». Ο παλιός καλός φίλος του, γλύπτης Μέμος Μακρής προσθέτει: « Ήταν ένας μειλίχιος άνθρωπος, με αρχές, πάντα ζωντανός».

Βιβλίο

«Να είσαι ο εαυτός σου» GEORGE LOIS Έξω από τα δόντια Key Books, Πειραιάς 2014 (orig.: Damn good advice, Phaidon Press, London 2012)

Το γεγονός ότι η διαφήμιση (advertising) είναι συνυφασμένη με το σχέδιο (design) αποτελεί κοινό τόπο στη βιομηχανία του πολιτισμού και ταυτόχρονα έναν από τους θεμέλιους λίθους της νεοτερικότητας που κινείται ακατάπαυστα ανάμεσα στον λόγο και την εικόνα, τη γραφή και τη γραμμή, την τέχνη και την κατανάλωση. Το όνομα του Γιώργου Λόη είναι συνδεδεμένο επί δεκαετίες με τις μεγαλύτερες διαφημιστικές εκστρατείες στη Νέα Υόρκη, αλλά και με σημαντικές, πρωτοπόρες παρεμβάσεις στα πολιτικά και εκδοτικά δρώμενα της μεταπολεμικής Αμερικής.

Γράφει ο Κώστας Θ. Καλφόπουλος

κρηκτικός, αντισυμβατικός και ριζοσπαστικός, ο Λόης παραδίδει «απλά μαθήματα διαφήμισης» με έναν ξεχωριστό τρόπο που υπερβαίνει τη λογική των εγχειριδίων, αφού συμπυκνώνει εμπειρίες και βιώματα από την πολυτάραχη προσωπική ζωή και την επαγγελματική του σταδιοδρομία. Το βιβλίο του Γιώργου Λόη είναι κάτι παραπάνω από ένα απλό εγχειρίδιο (manual) για όσους εμπλέκονται στον χώρο της διαφήμισης και του σχεδίου κι ούτε μπορεί να διαβαστεί σαν «οδηγίες προς ναυτιλλομένους» από τους επαγγελματίες του χώρου. Το βίωμα, η εμπειρία και η σταδιοδρομία κάθε προσωπικότητας δύσκολα «χωράνε» ατόφια σε ανάλογα εγχειρήματα (βιογραφίες, αυτοβιογραφίες, απομνημονεύματα), οι μνήμες και οι αναμνήσεις δεν ταυτίζονται ποτέ απόλυτα, ο άνθρωπος είναι οι σχέσεις του και, κυρίως, οι αντιφάσεις του, εξάλλου κάθε (ιστορική) περίοδος συμπυκνώνει τις υλικές και πνευματικές συνθήκες που συγκροτούν την «εποχή» και επηρεάζουν την εργοβιογραφία των προσώπων που έμελλε να (συν) διαμορφώσουν τις εξελίξεις στον χώρο τους. Ο Λόης, που μεγάλωσε «ως μόνος Έλληνας σε μια γειτονιά γεμάτη Ιρλανδούς και ρατσισμό» και πολέμησε στον πόλεμο της Κορέας, χάρη στην αθυροστομία τού νεοσύλλεκτου απέναντι σ’ έναν λοχία, εξαρχής βάζει τους στόχους και τα όρια του κόσμου που καλείται να κατακτήσει: Γίνεται ένας μαχητικός γραφίστας, προσπαθώντας να πει την αλήθεια στην εξουσία, σε μια χώρα και σε μια κοινωνία που επαίρεται για τη μοναδικότητα του (αμερικανικού) ονείρου και, ταυτόχρονα, ανταμείβει, συχνά πλουσιοπάροχα, την ιδιωτική πρωτοβουλία. Ο ίδιος επιλέγει τη θέση του «ελεύθερου σκοπευτή», παίζοντας συνειδητά τον ρόλο του «πολιτισμικού προβοκάτορα», όπως εξομολογείται ήδη στην αρχή του βιβλίου. Η υπεραξία του λόγου Το βιβλίο διαβάζεται σε διπλό επίπεδο: Αφενός ως μία «βιογραφία τσέπης» και αφετέρου ως υποδειγματικό εκδοτικόγραφιστικό εγχείρημα (η ελληνική έκδοση ακολουθεί πιστά το πρωτότυπο). Ο Λόης «στήνει» τον κόσμο του πάνω σε δύο πυλώνες: Στη μεγάλη ιδέα (κατά βάση και μία κοινότυπη έκφραση της αμερικανικής καθημερινότητας: what’ s the big idea?) και τη δημιουργικότητα, που πρέπει όμως να λειτουργεί με την ταχύτητα του φωτός («να στέλνει το μήνυμά της σε νανοδευτερόλεπτα»), κάτι, όμως, που προϋποθέτει τον κατάλληλο αποδέκτη την κατάλληλη στιγμή. Αυτοί οι δύο «πυλώνες» στηρίζουν το βασικό οικοδόμημα του Λόη, που κατανοεί στο έπακρο την υπεραξία της λέξης, δηλαδή του λόγου έναντι της εικόνας. Το εικαστικό-γραφιστικό μέρος είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένο και «υποκείμενο» στη δύναμη της λέξης, ως εκείνο τον πυρήνα από τον οποίο θα προκύψει κάθε σποτ και κάθε καμπάνια, μέχρι να οπτικοποιηθεί το «μήνυμα», δηλα-

δή να νοηματοδοτήσει άμεσα την επικοινωνία. Το κυρίαρχο στοιχείο στην έμπνευση, στη δημιουργία και τη δουλειά του είναι η εξερευνητική (explorative) εκείνη ώθηση που μπορεί να κινήσει γη και ουρανό, αναζητώντας όχι το τέλειο, αλλά το Διαφορετικό, ό,τι θα ανατρέψει τις ανιαρές συμβάσεις και τα στενά περιθώρια μιας διεκπεραίωσης. Ένας σταρ της παγκόσμιας κουλτούρας της διαφήμισης Το όνομα και κυρίως το έργο του Γιώργου Λόη συνδέεται με τις σημαντικότερες στιγμές στη σύγχρονη αμερικανική ιστορία του μάρκετινγκ, της διαφήμισης και του σχεδίου: Ο λογότυπος για το MTV (I want my MTV), όταν το ανεξάρτητο μουσικό κανάλι κινδύνευε να εξαφανιστεί από τους τηλεοπτικούς δέκτες, ο επανασχεδιασμός της γραμματοσειράς Bodoni για το CBS, η καμπάνια για το εβραϊκό ψωμί σικάλεως Levy’s, η εξαιρετικής έμπνευσης αφίσα για τη σκακιστική «μονομαχία γιγάντων» Κασπάροβ - Καρπόβ, που στηρίζεται στα γνωστά ψυχοδιαγνωστικά τεστ «Ρόρσαχ», καθώς από το μαύρο προφίλ των δύο μονομάχων σε τετ α τετ στάση προκύπτει ένα πιόνι, τα φοβερά εξώφυλλα του «Esquire» -ο Κάσιους Κλέιν-Μοχάμεντ Άλι σαν σύγχρονος Άγιος Σεβαστιανός, να δέχεται τα βέλη μιας κοινωνίας που ήθελε τον αποκηρύξει από το σταρ-σύστεμ, στο οποίο η ίδια τον ανέδειξε, λόγω της άρνησής του να στρατευτεί για τον πόλεμο στο Βιετνάμ, η Μαίριλυν Μονρόε να «ξυρίζεται» με αφρό και ξυριστική μηχανή, ο Άντι Γουόρχολ ως ποπ εικόνα σε εξώφυλλο του περιοδικού και διαφημιστικό εύρημα για μια αεροπορική εταιρεία, η καμπάνια ενάντια στον πυρηνικό όλεθρο, αλλά και για το θρυλικό «Σκαθάρι» της Volkswagen με την προτροπή «Think small», αλλά και η εκστρατεία γνωστών Αμερικανών υπέρ της Ελλάδας («I’ m going home… to Greece») σε πείσμα της αμερικανικής ταξειδιωτικής οδηγίας το 1985- είναι ορισμένα μόνο από το πλούσιο πορτφόλιο του Λόη. Επιπλέον, το όνομά του είναι συνδεδεμένο και με μία από τις σημαντικότερες στιγμές (και επιτυχίες) στη μουσική σταδιοδρομία του Μπομπ Ντίλαν, όταν το 1975 συμβάλει με την παρέμβασή του στους ΝΥΤ, και σε συνεργασία με τον θρυλικό βάρδο, σε μία εκστρατεία διαφώτισης του κοινού για την άδικη, όπως αποδείχτηκε, καταδίκη του πυγμάχου Ρούμπιν «Χάρικέιν» Κάρτερ, που ενέπνευσε και το ομότιτλο άλμπουμ και τραγούδι («Hurricane»). Μέσα από το βιβλίο του Γιώργου Λόη δεν ξεφυλλίζει κανείς μόνο το προσωπικό του λεύκωμα και πορτφόλιο: κυρίως συνοψίζει, εν είδει αυτοβιογραφίας, σημαντικές στιγμές στη ζωή και τη σταδιοδρομία του και συνδέει τη διαφήμιση με τον σχεδιασμό, σε μια νέα, άκρως ανατρεπτική «αισθητική του εμπορεύματος». Το έργο του εμπνέει κάθε δημιουργικό πνεύμα, με την κύρια προϋπόθεση που θέτει εξαρχής «να είσαι ο εαυτός σου». Thank you George, be careful!

Γράφει η Άντζι Καρατζά εικαστικός

Η «φωτεινή» Ελένη Βακαλό Ξέρεις, ήμουν καλή μαθήτρια. Και, ξέρεις, η μαμά μου είχε την εμμονή να γίνω γιατρός. Αλλά, ξέρεις, εγώ δεν το ‘χα καθόλου με το αίμα και τα διάφορα τέτοια... Φοβόμουν το κόκκινο. Μπορείς να το φανταστείς;

αι, φοβόμουν το κόκκινο χρώμα. Όταν φύσαγε δυνατά ο αέρας έλεγα: «...ο κόκκινος αέρας, μαμά, φοβάμαι...». Αλλά, ξέρεις, στα 14 μου είχα ένα ατύχημα. Ακόμα θυμάμαι τα κάτασπρα καινούργια Dunlop παπούτσια που μου είχε στείλει ο αδελφός μου από την Αγγλία μετά από παρακάλια, -γιατί θαύμαζα τον Bjorn Borg, Σουηδό τενίστα που φόραγε τέτοια- να έχουν γίνει κατακόκκινα από το αίμα. Μετά από αυτό και με τη βοήθεια του αδελφού μου, που με έπεισε πως τα σημάδια που απέκτησα, καθώς και η σπασμένη μύτη ήταν γοητευτικά, ξεπέρασα τον φόβο του κόκκινου χρώματος. Η μαμά που είχε περάσει στην Οδοντιατρική Σχολή, αλλά λόγω κοινωνικών φρονημάτων δεν μπόρεσε να παρακολουθήσει, ήθελε να κάνει εμένα και τον αδελφό μου γιατρούς. Ξέρεις κάτι; Στις πανελλήνιες, έγραψα ποιήματα. Ναι, ποιήματα! Ενώ ήξερα τα θέματα. Ξέρεις, έκανα την επανάστασή μου και ένιωσα πραγματικά ελεύθερη που αποδεσμεύτηκα από την πίεση της ιατρικής. Ο Βαγγέλης, ο αδελφός μου, σπούδαζε ήδη γραφιστική στην Αγγλία. Είχα πάει στη σχολή του, μου άρεσε πολύ και μια φίλη μού υπέδειξε τη σχολή Βακαλό. Ξέρεις, νομίζω πως βρήκα τον εαυτό μου εκεί. Θυμάμαι τους δασκάλους μου, αλλά πιο πολύ απ’ όλα θυμάμαι ένα μάθημα με την Ελένη Βακαλό. Είχα την τύχη να την έχω δασκάλα στο πρώτο έτος, στο μάθημα της οπτικής αντίληψης. Δεν θα ξεχάσω όμως ποτέ τη μέρα που ήρθε στο μάθημα του ελεύθερου σχεδίου που έκανε η Ρουμπίνα Σαρελάκου, αγαπημένη, επίσης, δασκάλα. Μπήκε με το τσιγάρο της (τότε οι καθηγητές κάπνιζαν μέσα στις τάξεις) και η αλήθεια είναι πως δεν τη θυμάμαι χωρίς τσιγάρο, όπως δεν τη θυμάμαι ποτέ με μαλλιά λυτά ή με παντελόνι. Ξέρεις, για κάποιο λόγο, μου θύμιζε τη Σωτηρία Μπέλλου. Ναι, τη φοβερή εκείνη, συγκινητική τραγουδίστρια που η φωνή της με έκανε και με κάνει να ανατριχιάζω. Μα θα μου πεις τι σχέση έχει η λαϊκή φωνή και το ρεμπέτικο με την Ελένη Βακαλό, αλλά θα σου πω πως η Βακαλό ήταν, ή έστω έτσι την έβλεπα εγώ, μια ρεμπέτισσα της ιστορίας της τέχνης. Κι ας μη με παρεξηγήσετε. Είχε τη «μαγκιά» στο λόγο και στον τρόπο έκφρασης και γραφής. Είχε δημιουργήσει μια Σχολή με κύρος, ήθος και ύφος που δεν είχαν εύκολα άλλες, διάλεγε για συνεργάτες καλούς καλλιτέχνες που πίστευε σ’ αυτούς. Εκείνη η γυναίκα, λοιπόν, μπήκε στο μάθημα, έσβησε τα φώτα και άρχισε να μιλάει ποιητικά, σε μια τάξη που δεν βλέπαμε τίποτα. Μας είπε να ζωγραφίσουμε χωρίς να βλέπουμε, αυτά που αισθανόμαστε όταν χαϊδεύουμε το σκύλο μας. «...Κάντε την κίνηση του χεριού σας όταν χαϊδεύετε ένα σκύλο... Και τώρα, ένα μήλο. Είναι λείο, στρογγυλό, πώς μπορείτε να το ζωγραφίσετε;.. Αλλάξτε χαρτιά...» Πολλά σχέδια, μεγάλη ένταση! Ίδρωσα, ξέρεις και, όταν άναψαν τα φώτα, ήμουν κατακόκκινη. Τόσο ωραίο συναίσθημα, τόση δημιουργικότητα! Εκεί, κατάλαβα τη διδασκαλία. Πως μέσα από το σκοτάδι, μπορείς να κάνεις πολύ φωτεινά πράγματα. Να διδάξεις φωτεινά!

Ελένη Βακαλό, λεπτομέρεια, πολυεστέρας και χρώμα, Σταύρος Μπονάτσος 2002

Γιατί, ξέρεις, το σχέδιο φτιάχνεται από το φως. Στο σκοτάδι δεν υπάρχει σχέδιο. Όμως, όταν ανάψουν τα φώτα, ανάβει η αυτογνωσία μας, ίσως. Τι λες; Η Ελένη Βακαλό ήταν ένας σταθμός στη ζωή μου. Η Σχολή, επίσης, γιατί εκεί γνώρισα τον Σταύρο Μπονάτσο, φοβερό δάσκαλο, που με ώθησε στην Καλών Τεχνών, που έπειτα γνώρισα τον σπουδαίο δάσκαλό μου, Νίκο Κεσσανλή. Θα ξέρεις πως η Ελένη Βακαλό ήταν μια διανοούμενη, ένας φωτεινός άνθρωπος. Γιατί μέσα από το σκοτάδι κατάφερνε να φέρνει το φως και, όπως ξέρεις, το φως ενορχηστρώνει καταστάσεις, φαντασίες. Το σκοτάδι σβήνει τη θύμηση του φωτός και τότε η αγωνία παρασύρει στο σχήμα της σφαίρας που δεν έχει γωνίες, παρά μόνο α-γωνίες. Και, ξέρεις, οι αγωνίες μετριάζουν την όραση. Αλλά η όραση παρασύρει την οσμή. Που με τη σειρά της, παρασύρει την αφή. Η τέχνη είναι ΟΛΑ! Όλες οι αισθήσεις μαζί. Και αυτό, ξέρεις, είναι κάτι που μου έμαθε με τον τρόπο της η Ελένη Βακαλό στα πρώτα μου βήματα. Και εγώ, που από το ‘96 δουλεύω στη σχολή αυτήν, με τον τρόπο μου, προσπαθώ να παρασύρω τους μαθητές στη μαγεία της τέχνης. Η Ελένη Βακαλό ήταν μία από τους δασκάλους που μου έμαθε να υπόσχομαι στο φως της τέχνης (μου), να μη σβήσω ποτέ. Γιατί είναι αλήθεια: Στο σκοτάδι μπορείς να δεις τα πιο σπουδαία πράγματα! Το ξέρεις;.. Και γιατί «...και δαίμονας και άγγελος, έτσι γεννιέσαι, να είσαι άνθρωπος το μαθαίνεις...» (Ελένη Βακαλό, Του Κόσμου, 1971, 147) ΥΓ. Όταν έκανα τη δεύτερη ατομική μου έκθεση, ήρθε η Βακαλό και μιλήσαμε. Το ίδιο απόγευμα, ήρθε μια ομάδα τυφλών. Είναι μια εμπειρία που ποτέ δε θα ξεχάσω. Επεξεργάστηκαν τα έργα και έλεγαν: «...Δες, βλέπεις, κοίτα...» Θυμήθηκα πάλι, το μάθημα στο σκοτάδι...

Η Ελένη Βακαλό γεννήθηκε το 1921 και πέθανε το 2001. Ήταν παντρεμένη με τον σκηνογράφο Γιώργο Βακαλό, που μαζί ίδρυσαν την ομώνυμη σχολή διακοσμητικών και εφαρμοσμένων τεχνών και ήταν ιστορικός της τέχνης, τεχνοκριτικός και ποιήτρια. Δημοσίευσε πολλά βιβλία, ποιητικά, δοκίμια για την τέχνη, έκανε εκπομπές τέχνης στο ραδιόφωνο, ενώ είχε τη στήλη της τεχνοκριτικής στην εφημερίδα “Τα Νέα” για 23 χρόνια, εκτός από την περίοδο της επταετούς δικτατορίας. Ήταν εκείνη που πρότεινε μια αυτόφωτη αισθητική θεωρία, χωρίς ίχνος ακαδημαϊκού σχολαστικισμού και φιλοδόξησε να εγκαινιάσει μια νέα “ματιά” όρασης των πραγμάτων. Πίστευε πως η ποίηση είναι παντού. Το ίδιο πιστεύω και εγώ. Την ευχαριστώ.

Βραβεύσεις

Διακρίσεις σε ελληνικές εφημερίδες Π

ολλές και μεγάλες οι φετινές διακρίσεις των 17ων Πανευρωπαϊκών Βραβείων Εφημερίδων ανάμεσα σε 196 εφημερίδες που συμμετείχαν, προερχόμενες από 26 διαφορετικές χώρες, για τις ελληνικές εφημερίδες. Ίσως σημαντικότερη είναι αυτή της νέας εφημερίδας «Επένδυση» που απέσπασε για πρώτη φορά διάκριση στην κατηγορία infographics. Ακολουθούν η εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος» πάλι, στην κατηγορία γραφημάτων. Να σημειώσουμε ότι, δύο παραπάνω διακρίσεις εχουν σχεδιαστεί από την Ζωή Κατσιγιάννη. Βραβείο για πρωτοσέλιδο και πρωτοσέλιδη ιστορία έλαβαν δύο φύλλα του «Εθνους καθώς και εσωτερικά σαλόνια με υπεύθυνο σχεδιασμού τον Δημήτρη Νίκα. Η «Χρυσή Ευκαιρία» διακρίθηκε με το κορυφαίο βραβείο στην κατηγορία «Typography». Η συμμετοχή και η βράβευση αφορούν τον πλήρη ανασχεδιασμό της εφημερίδας που έγινε από το δημιουργικό γραφείο «The Comeback» και υλοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2015. Στον ίδιο θεσμό βραβεύθηκε και η εφημερίδα «Τα Νέα». Το κύριο βραβείο του διαγωνισμού «Ευρωπαϊκή Εφημερίδα της Χρονιάς» δόθηκε σε τέσσερις εφημερίδες από τη Νορβηγία, την Ισπανία, το Βέλγιο και την Πορτογαλία, που αναδείχθηκαν ως οι κορυφαίες για τον σχεδιασμό τους, «Kvinnheringen»,«Ara», «De Morgen» και «Expresso». Η ιδέα για το βραβείο σχεδιασμού εφημερίδων γεννήθηκε από τον Νόρμπερτ Κούπερ, ξεκίνησε να απονέμεται το 1999 και συνεχίζει μέχρι φέτος για 17η χρονιά.

“Χρυσή Ευκαιρία”, Δημήτρης Κανελλόπουλος, Comeback

“Επένδυση”, Ζωή Κατσιγιάννη

“Ελεύθερος Τύπος”, Ζωή Κατσιγιάννη

“Εθνος”, Δημήτρης Νίκας

«H διαφήμιση μου άρ

Το σπίτι του μοιάζει με τις δημιουργίες του: Καθαρές, «αρχιτεκτονικές» γραμμές, λιτή διακόσμηση, η απέραντη γοητεία του απλού- που ποτέ δεν είναι εύκολο. Κι οι απαντήσεις του με τις δημιουργίες του μοιάζουν, όμως: Άμεσες, στοχευμένες, ουσιαστικές, χωρίς περιττά στολίδια, με χιούμορ όπου χρειάζεται, χωρίς καθόλου ναρκισσισμό. Τελικά και ο ίδιος έτσι είναι: Ειλικρινής, άμεσος, καθόλου γκρινιάρης, έτοιμος να εκθειάσει τη νέα γενιά των διαφημιστών και των γραφιστών, να εξυμνήσει την εξέλιξη που έφεραν οι νέες τεχνολογίες στην τέχνη του, να αναπολήσει με μία υγιή νοσταλγία ό,τι έζησε στον χώρο της διαφήμισης. Συνέντευξη Ναταλί Χατζηαντωνίου

εσε από μικρό παιδί»

Κώστας Πολίτης

ρωτοπόρος και πολυβραβευμένος ο Κώστας Πολίτης, παρών σ’ αυτό τον χώρο από το ‘69 είναι ένας άνθρωπος χορτασμένος από δημιουργία, επιτυχίες και βραβεία. Απόφοιτος της ιστορικής Σχολής Δοξιάδη, θήτευσε από το ‘78 μετά από ένα σύντομο πέρασμα από διάφορες διαφημιστικές στην Bold Advertising, της οποίας, υπήρξε Διευθυντής Δημιουργικού έως το 2000. Ταυτόχρονα διετέλεσε πρόεδρος του Σωματείου Γραφιστών. Συνταξιούχος αλλά πάντα εργαζόμενος, ο Πολίτης είναι μία προσωπικότητα της ελληνικής γραφιστικής και διαφήμισης μ’ έναν τεράστιο αριθμό λογοτύπων, εξωφύλλων, διαφημιστικών καταχωρίσεων και τηλεοπτικών σποτ επιτυχημένων και διάσημων. Πολλά είναι μάλιστα διασημότερα από τον δημιουργό τους. Γιατί υπάρχει Έλληνας ακόμα και πολύ πολύ νεότερος που να μην έχει ακούσει κάτι για το «κουτί κουτί» της Henninger; Να μην έχει προσέξει το νόστιμο λογότυπο του «Παυλίδη» ή της «Εβγα»; Τέλος πάντων, κι αν υπάρχει αυτή η συνέντευξη είναι μία ευκαιρία να ξεκλειδώσει πολλά στην ιστορία και στα μυστικά της ελληνικής διαφήμισης…

Παιδικά χρόνια Σε κάποιους μπορεί να φανεί απίθανο και σε άλλους ψέμα, κι όμως η διαφήμιση μου άρεσε από μικρό παιδί. Και, βέβαια, διαφημίσεις τότε υπήρχαν μόνο στα περιοδικά - δεν χόρταινα να τις βλέπω. Ήμουν δεν ήμουν, λοιπόν, 7 χρόνων και σαν παιχνίδι έβαζα την αδελφή μου να μου κρύβει με το δάχτυλό της τη διαφημιστική εταιρεία που υπήρχε στην άκρη των καταχωρίσεων, ενώ εγώ προσπαθούσα να βρω από το στιλ της κάθε διαφήμισης ποια διαφημιστική εταιρεία την είχε κάνει! Τότε, βέβαια, υπήρχαν μόνον καμιά 10ριά εταιρείες, κι έτσι 8 στις 10 φορές έβρισκα τη σωστή! Τρελός και παλαβός με τις διαφημίσεις ελλείψει video game φαντάζομαι. «Πατέρα βρήκα τη σχολή…» Ο πατέρας μου ήταν ξυλουργός και μεταξύ άλλων εκείνη την εποχή έφτιαχνε κάτι ξύλινα πλαίσια για τα παράθυρα της Σχολής Δοξιάδη. Ήμουν 12 ετών κι ένα πρωί με πήρε μαζί του να τον βοηθήσω. Κάποια στιγμή ξέφυγα της προσοχής του, πήγα στη γραμματεία και άρχισα να χαζεύω τις δουλειές των γραφιστών. Κι ύστερα γυρίζω και λέω: «Πατέρα βρήκα τη σχολή μου…» Και πράγματι, ήδη στα 12 είχα βρει τι θέλω… Στη Σχολή Δοξιάδη Η Σχολή Δοξιάδη μου άρεσε πολύ, χωρίς να είμαι από τους καλύτερους σπουδαστές, επί τρία χρόνια πάσχιζα να τα προλάβω όλα. Το πρωί δουλειά στο λιθογραφείο του Δοξιάδη -7.30 με 16.00- και καπάκι στη σχολή μέχρι τις 8 το βράδυ. Μετά σπίτι, και μόνο σπίτι, για να τελειώσω τις εργασίες της σχολής μέχρι τις 12-1. Μετά Στρατός. Στα 29 μου, μετά τις διαφημιστικές «Interad», «Ikon» και «Prodacta». βρέθηκα στην Bold σαν art director. Παρ’ όλα αυτά, ακόμα και σαν διευθυντής δημιουργικού δεν παράτησα τη δουλειά του graphic designer. Τη συνέχισα κι ακόμα συνεχίζω. Τύχη.. Είχα την τύχη να ξεκινήσω την καριέρα μου όταν άρχιζαν όλα στη διαφήμιση - τηλεόραση, γιγαντοαφίσα σαλόνια στις εφημερίδες, ραδιόφωνο. Τα πράγματα ήταν πολύ πιο απλά και οι ιδέες μας έβρισκαν ανταπόκριση σε αυτιά έτοιμα να τις δεχτούν. Επίσης, δεν αναρωτιόσουν μήπως κάποιος την έχει ξαναπεί. Ενώ τώρα έχεις και αυτή την αγωνία. Επιρροές και θαυμασμός… Οι αναφορές μου από τότε που ήμουν σπουδαστής και αργότερα για αρκετά χρόνια ως επαγγελματία ήταν στα διμηνιαία ιλουστρασιόν περιοδικά

Ο σχεδιαστής που με «σημάδεψε» από νωρίς ήταν o Herb Lubalin, ένας μικρός θεός για μένα! Την ίδια εκτίμηση είχα και στους Saul Bass, Milton Glaser (που ήταν και φανταστικός αφισέρ), Steff Geissbuhler και Alan Fletcher! Και από τους Έλληνες, στον Μιχάλη Κατζουράκη φυσικά!

Κώστας Πολίτης

«Graphis» και «Print», που τα αγόραζα με μεγάλη οικονομική στέρηση. Μέσα σ’ αυτά έβλεπα τα ιερά τέρατα του design και τις τάσεις της εποχής. Ο σχεδιαστής που με «σημάδεψε» από νωρίς ήταν o Herb Lubalin, ένας μικρός θεός για μένα! Και σήμερα πιστεύω ότι είναι αξεπέραστος, αν συνυπολογίσουμε την πληθώρα των καταπληκτικών σημάτων που άφησε. Την ίδια εκτίμηση (respect, που λέμε) είχα και στους Saul Bass, Milton Glaser (που ήταν και φανταστικός αφισέρ), Steff Geissbuhler και Alan Fletcher! Και από τους Έλληνες, στον Μιχάλη Κατζουράκη φυσικά! Ζήλια; Όχι! Κάτι σαν τσιμπηματάκι… Δυσκολεύομαι να ονομάσω ζήλια ό,τι αισθανόμουν όταν έβλεπα μια καταπληκτική διαφημιστική δουλειά συναδέλφων, Ελλήνων ή ξένων. Αυτό που πραγματικά ένιωθα, εκτός από ένα μικρό τσιμπηματάκι στο στήθος, ήταν ένας μεγάλος θαυμασμός! Μόνο θαυμασμό ένιωθα, π.χ., κάθε χρόνο βλέποντας στο Φεστιβάλ Διαφήμισης των Καννών εξαιρετικές δουλειές απ’ όλο τον κόσμο. «Άντε», σκεφτόμουν, «και του χρόνου μακάρι να δούμε και τέτοιες δουλειές από την Ελλάδα». Γραμματοσειρές Είχα ξεκινήσει από νέος με τα Letraset. Σ’ αυτά δεν υπήρχαν πολλά ελληνικά στοιχεία κι έπρεπε να τα φτιάχνω εγώ. Έκοβα, λοιπόν, με το κοπιδάκι το ξένο γράμμα, π.χ., το «c», πρόσθετα κάτι, το έκανα «ε». Ήταν κάτι σαν χόμπι. Όταν ξεκίνησε και η ηλεκτρονική γραφιστική, άρχισα κι εγώ να εξελληνίζω τις ξένες γραμματοσειρές στο κομπιούτερ και για πρακτικούς λόγους: Να έχω στη διάθεσή μου γραμματοσειρές. Τώρα πια υπάρχουν άνθρωποι που ασχολούνται ειδικά με τις γραμματοσειρες. Και έτσι αυτή μου η «ειδίκευση» ατόνησε. Πάντως, όποιος θέλει δική μου γραμματοσειρά, δεν έχει παρά να μου τη ζητήσει. Τις δίνω δωρεάν.

Δυσκολεύομαι να ονομάσω ζήλια ό,τι αισθανόμουν όταν έβλεπα μια καταπληκτική διαφημιστική δουλειά συναδέλφων, Ελλήνων ή ξένων. Αυτό που πραγματικά ένιωθα, εκτός από ένα μικρό τσιμπηματάκι στο στήθος, ήταν ένας μεγάλος θαυμασμός.

«Ο άνθρωπος που μετέτρεπε τα προϊόντα σε μάρκες» Τότε ήταν λίγοι και οι διαφημιζόμενοι, λίγες κι οι διαφημιστικές εταιρείες, υπήρχε εκτίμηση για τη δουλειά του διαφημιστή και η διαφήμιση είχε ένα πέπλο μυστηρίου και δημιουργικότητας, κάτω από το οποίο πολλοί ήθελαν να μπουν. Όταν, βέβαια, ήρθαν τα ιδιωτικά κανάλια, η διαφήμιση απογειώθηκε. Και μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον ευφορίας, έπαιρνες ένα brand και του έδινες τέτοια ώθηση ώστε έμενε σαν μάρκα. Η «Σερενάτα», π.χ., ήταν για χρόνια ταυτόσημη με τη σοκολατένια γκοφρέτα. Το ίδιο δεν είχε γίνει παλαιότερα, όμως, και με το Νescafe; Λογότυπα (και γρηγοράδα) Γενικά, με χαρακτήριζε η ταχύτητα. Ο Γιάννης Ευσταθιάδης με έλεγε θεά Κάλι. Τα πάντα τα έκανα γρήγορα. Αν προσπαθώντας να φτιάξω κάτι με έπαιρνε η άλλη μέρα, δυσκολευόμουν… Ήθελα να γίνονται όλα άμεσα, τσακ μπαμ! Γι’ αυτό μη φαντάζεστε 24ωρες αναζητήσεις και προβληματισμούς. Τα περισσότερα λογότυπά μου ήταν αποτέλεσμα ολιγόωρης δουλειάς! Στην ομάδα της «γρηγοράδας» συγκαταλέγονται πολλά απ’ αυτά (του ΜΙΝΙΟΝ, του ΔΟΛ, του Πετρίδη, της ΕΒΓΑ κ.ά.). Γι’ αυτή την «ικανότητα», μόνο υπερήφανος δεν μπορώ να πω ότι είμαι, αλλά -τι να κάνω- είναι και θέμα χαρακτήρα... Παυλίδης, σήμα εν τη γενέσει του Μόλις είχα αγοράσει έναν μαρκαδόρο-πινέλο, («Pelican», θαρρώ) και στην συνάντηση με τον πελάτη ετέθη θέμα λογοτύπου. Πάνω στην κουβέντα βγάζω τον μαρκαδόρο και γράφω το όνομα Παυλίδης. «Αυτό είναι,» αναφωνεί ο πελάτης! Και έτσι προχώρησε το σχέδιο ως τελικό. Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Όταν πρωτοήρθε ο ΔΟΛ σαν πελάτης για την καμπάνια του Βήματος, ζητήσαμε το λογότυπό του. «Δεν έχουμε», μας λένε. «Δεν μας φτιάχνετε εσείς κάτι;». Το έφτιαξα το ίδιο απόγευμα. Είναι ένα δύο; Όχι! Είναι 30 κι είναι όλα «παιδιά» μου… Παρακολουθώ τους νέους επαγγελματίες, τα νέα παιδιά που τα εκτιμώ πολύ και μου αρέσει να ζητάω τη γνώμη τους, καθώς νομίζω ότι είμαι πια και λίγο εκτός εποχής. Λοιπόν, αυτά τα παιδιά με

τα φοβερά εφόδια -σπουδές στο εξωτερικό, γλώσσες- και με τη μεγάλη καθημερινή πληροφόρηση που έχουν είναι για μένα οι καλύτεροι συμβουλάτορες! Τον καιρό εκείνο, όμως, καμιά ευκαιρία για συζήτηση-αναζήτηση. Πολλές φορές έκανα για ένα λογότυπο 30 διαφορετικά προσχέδια! Οπότε, ο πελάτης είχε μεν επιλογή, αλλά μπερδευόταν κιόλας… «Εσένα ποιο σου αρέσει περισσότερο;», με ρωτούσαν συχνά. «Ξέρω κι εγώ; Όλα παιδιά μου είναι», απαντούσα…¬¬ Διαφημιστικές ταινίες και καταχωρίσεις Πολλά προσχέδια δεν κάναμε μόνο για τα logos, αλλά και για τις διαφημιστικές καταχωρίσεις και για τις ταινίες. Γεννούσαμε εύκολα ένα σωρό ιδέες. Κι ενώ είναι καλύτερα να ψάξεις κάτι σε βάθος παρά σε πλάτος, εμείς ανταποκρινόμασταν στο πλάτος. Τελικά, ο πελάτης ψιλοπελάγωνε, δεν ήξερε τι να πρωτοδιαλέξει. Θυμάμαι στη Henninger, όταν τους πήγαμε 17 προσχέδια καταχωρίσεων, άρεσαν τόσο, ώστε διάλεξαν τα 10, με αποτέλεσμα να στέλνουμε άλλη στην τάδε εφημερίδα και άλλη στο τάδε περιοδικό. Αυτά συνέβαιναν, βέβαια, στα τέλη ’70. Το πινγκ πονγκ της ατάκας… Η πρώτη μου διαφήμιση στην τηλεόραση ήταν το «πάνα είναι μόνο μία» και η πρώτη μου στην Bold το «κουτί κουτί» της Henninger. Η έμπνευση ερχόταν στα brainstorming, αφού δεν είμαι κειμενογράφος, από κάτι που έλεγε ο απέναντί μου, τις περισσότερες φορές. Γινόταν, δηλαδή, ένα πινγκ πονγκ λέξεων. Εν συνεχεία, καταγραφή ιδεών, ξεσκαρτάρισμα, επιλέγαμε συνήθως 6-7, καθαρογράψιμο σε σενάρια και ο πελάτης διάλεγε. Πολλές φορές δεν ¬θυμόμουν ποιος είχε την πατρότητα της ιδέας, αφού ο νους μου ήταν να γυρίσω στο σχεδιαστήριό μου. «Μάνα είναι μόνο μία» Έπρεπε να ετοιμάσουμε μια διαφήμιση για τα Babylinο και είχαμε περάσει ώρες ψάχνοντας και συζητώντας. Ήμασταν πια κατάκοποι. Οπότε απηυδισμένος λέω: «Ουφ! Ας πούμε «πάνα είναι μόνο μια». Αυτό ήταν! Ε, μα πια! Και με το Black & Decker έγινε το ίδιο σκηνικό. Περάσαμε ώρες ψάχνοντας και τελικά λέω: «Ε, πάρε ένα Black & Decker». Κι έμεινε! Η λύση είναι

Δεν κάναμε ακρότητες, κανένας στον κλάδο, άλλωστε εκείνα τα χρόνια οι τηλεοπτικές διαφημίσεις ήταν ελληνοκεντρικές κι απευθύνονταν σ’ όλη την οικογένεια. Ο κόσμος άφηνε το φαΐ του στη μέση για να τις δει. Και συχνά γέλαγε, γιατί σ’ αυτές έβλεπε τον εαυτό του.

Κώστας Πολίτης

Επιθέσεις... Κάποιοι μας κατηγορούσαν ότι δημιουργούμε κακά κοινωνικά πρότυπα για τα παιδιά μας. Δεν αντιλαμβάνονταν ότι καμία διαφήμιση δεν γεννούσε τρόπους συμπεριφοράς-πρότυπα. Όλες αντλούσαν ιδέες από ό,τι υπήρχε στην κοινωνία κι εμείς απλώς το παρατηρούσαμε.

συχνά στην απλούστερη σκέψη… Η περίφημη ατάκα της Nikon «για όσους ονειρεύονται με το ένα μάτι κλειστό»! Ναι, ήταν δικό μου εύρημα. Όμως, στην ατάκα, την ετυμολογία, το χιούμορ, εκπαιδεύεσαι. Κι όταν έχεις καθημερινή επαφή με ανθρώπους ευφυείς και με χιούμορ όπως ο Κακουλίδης, ο Ευσταθιάδης, ο Ραψομανίκης, αναγκάζεσαι κι εσύ να ακολουθείς και να καλλιεργείς την ατάκα..

Επιτυχημένη διαφήμιση δεν σημαίνει επιτυχημένο προϊόν! Κάποιες φορές -λίγες ομολογώ- σπουδαίες καμπάνιες με μεγάλη απήχηση στον κόσμο και με πολλά βραβεία σε φεστιβάλ διαφήμισης δεν βοήθησαν το προϊόν, δεν αγοράστηκε από τον καταναλωτή. Αλλά εξίσου πρόβλημα υπάρχει όταν ένα πολύ καλό προϊόν δεν έχει τη σπουδαία καμπάνια. Πρόκληση... Γενικά, δεν κάναμε ακρότητες, κανένας στον κλάδο, άλλωστε εκείνα τα χρόνια οι τηλεοπτικές διαφημίσεις ήταν ελληνοκεντρικές κι απευθύνονταν σ’ όλη την οικογένεια. Ο κόσμος άφηνε το φαΐ του στη μέση για να τις δει. Και συχνά γέλαγε, γιατί σ’ αυτές έβλεπε τον εαυτό του, τον διπλανό του. Το προϊόν μας το περνάγαμε από κόσκινο, μη τυχόν θίξουμε κάποιον ή μη προσβάλλουμε κάποια ομάδα συνανθρώπων μας. Εξαίρεση μία και μοναδική φορά που έγινε έμμεση αναφορά σε σεξουαλικό υπονοούμενο και έπεσε μία θρησκευτική οργάνωση να μας φάει. Την κατεβάσαμε αμέσως. Κάποιοι κατηγορούσαν τη διαφήμιση ότι δημιουργεί άσχημα κοινωνικά πρότυπα και κακά παραδείγματα για τα παιδιά. Όμως πιστεύαμε με βεβαιότητα ότι καμία διαφήμιση δεν γεννούσε τρόπους συμπεριφοράς-πρότυπα, αφού όλες αντλούσαν τις ιδέες τους από την ίδια την κοινωνία κι εμείς απλώς το καταγράφαμε. Εσείς τι πιστεύτε;

Εμείς (σ.σ.Bold) είχαμε αναλάβει τον Τρίτση κι απέναντι μας είχαμε τη Μελίνα που είχε προσλάβει τον περίφημο Σεγκελά. Κι είναι η πρώτη και μοναδική φορά που λέω ότι αν είχαμε εμείς τη Μελίνα θα την είχαμε βγάλει!

Ιδανικός πελάτης. Όπως και τώρα, έτσι και τότε, ιδανικός πελάτης ήταν αυτός που μας έδειχνε εμπιστοσύνη. Βέβαια. τότε, δεν είχαμε εγκρίσεις επί εγκρίσεων. Μιλούσαμε απευθείας με τον διαφημιζόμενο και παίρναμε επιτόπου αποφάσεις, αλλά και ρίσκα. Μάλιστα, κάποιος πελάτης εκ Θεσσαλονίκης μάς είχε πει: «Πού να ’ρχομαι Αθήνα, πείτε μου τι ώρα θα παίξει η διαφήμιση, να ανοίξω την τηλεόραση να τη δω».

ΤρίτσηςΜελίνα.

Είναι τέχνη η διαφήμιση; Οι σκηνοθέτες των διαφημίσεων, που ήταν παράλληλα και σκηνοθέτες ταινιών μεγάλου μήκους, την απαξίωναν τη διαφήμιση. «Μα, ό,τι κάνετε για 30-40 δευτερόλεπτα είναι», τους έλεγα, «σαν ένα μικρό έργο. Δεν σας ενδιαφέρει;» Είχαν συνδέσει την εμπορική πλευρά της διαφήμισης με την τέχνη. Αργότερα, όταν βγήκαν οι μεγάλοι σκηνοθέτες του εξωτερικού κι έκαναν διαφημίσεις, άρχισαν κι οι δικοί μας να βάζουν νερό στο κρασί τους και να δέχονται ότι πρόκειται και για τέχνη. Άλλωστε, μην ξεχνάτε ότι κι εδώ σπουδαίοι σημερινοί σκηνοθέτες από τη διαφήμιση ξεκίνησαν. Με τον Λάνθιμο, για παράδειγμα, είχαμε κάνει πολλές συνεργασίες.

Και ευτράπελα Κάποτε για μια κρέμα προσώπου είχαμε βρει το σλόγκαν «τροφή για το δέρμα». Η λέξη «τροφή» παρερμηνεύτηκε από μια γυναίκα, που μας τηλεφώνησε για να μας βρίσει: «Σα δεν ντρέπεστε, απατεώνες. Άλειψα την κρέμα μετά βίας σε τρείς φέτες ψωμί προτού να σωθεί! Και είναι και πανακριβη!» Καταλαβαίνεις; Την είχε φάει! Η πολιτική διαφήμιση Όταν διεφάνη η ανάγκη για πολιτική διαφήμιση, υπήρξε στην ομάδα μας προβληματισμός για το αν πρέπει να αναλάβουμε κάποιο κόμμα (εκλεκτικές ευαισθησίες, γαρ), σιγά σιγά, όμως, και με τη σιωπηλή παραδοχή ότι και τα κόμματα «προϊόντα» είναι, κάναμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε, χωρίς ιδεολογικές εξαιρέσεις. Η «γλώσσα» μιας πολιτικής διαφήμισης δεν είναι, βέβαια, η ίδια. Αλλάζει ανάλογα με το «προϊόν», είτε αυτό είναι κόμμα είτε υποψήφιος βουλευτής ή υποψήφιος δήμαρχος. Γενικά, οι πελάτες (πολιτικά κόμματα ή υποψήφιοι) αφήνονταν στα χέρια μας. Κι εμείς προσπαθούσαμε να δημιουργήσουμε απλά κι ευκολομνημόνευτα σλόγκαν και να χτίσουμε γρήγορα στον υποψήφιο ένα ενδιαφέρον προφίλ. Η πολιτική διαφήμιση, απαραίτητη πλέον, μπορεί να δώσει μικρό προβάδισμα μεταξύ δύο ισοδύναμων υποψηφίων- κομμάτων, αλλά δεν κάνει και θαύματα. Δεν είπαμε ότι αν το προϊόν δεν τραβάει, ό,τι και να κάνεις είναι μάταιο; Κρίση και διαφήμιση Ναι, η τωρινή κρίση χτύπησε τις διαφημιστικές πολύ. Καμία διαφημιστικη δεν βγάζει πια τα λεφτά που έβγαζε κάποτε. Εγώ, πάντως, αισιοδοξώ γιατί τα στάδια που περνά μια διαφημιστική εταιρεία πάντα έμοιαζαν λίγο με τα σκαμπανεβάσματα ενός καραβιού στη φουρτούνα. Το μέλλον Επειδή δεν είναι πια όλα για όλους, σιγά σιγά γίνεται και η διαφήμιση στοχευμένη, εξειδικευμένη, ανάλογη με διαφορετικές ομάδες πληθυσμών. Τώρα αυτό είναι καλό ή κατά βάθος προσβλητικό; Θα δείξει. Social media Μα, ναι, έχουν χρησιμοποιήσει κώδικες της διαφημισης: Ωραιοποίηση, ατάκα, εύληπτα και σύντομα σχόλια. Οι δημοσιεύσεις του χρήστη κάνουν τους άλλους να τον κατατάξουν κατά μία έννοια ως ένα προϊόν που δεν ανταποκρίνεται απολύτως στην πραγματικότητα.Και βέβαια σ’ όλα αυτά τα Μέσα, μόνον δύο τύποι χρηστών μπορούν να είναι πραγματικά επιτυχημένοι: Όσοι ξέρουν να γράφουν ή όσοι ξέρουν να βγάζουν ωραίες φωτογραφίες, λόγος και εικόνα, δηλαδή. Αυτό δεν αλλάζει!

Περί συσκευασίας

Πόσες φορές έχεις πει ότι θα φυλάξεις μία ανάμνηση, το πολύτιμό σου αντικείμενο, μέσα σε ένα κουτί; Και πόσες ακόμα έχεις απολαύσει το αγωνιώδες άνοιγμα ενός δώρου, όταν η ιδιαιτερότητα της συσκευασίας εντείνει την προσμονή και τη λαχτάρα σου; Τι είναι αυτό που κάνει μία συσκευασία μοναδική;

Γράφει ο Φίλιππος Παράσχος

υτό που της δίνει ζωή, που τραβά το βλέμμα, που σε κάνει να θες να την αγγίξεις, να την επεξεργαστείς, να προσέξεις

να μην τη χαλάσεις και συχνά να την κρατήσεις (;) αποθηκεύοντας εκεί μέσα «το πολύτιμό» σου, κρύβοντας εκεί την ανάμνησή σου; Αν θέλαμε να δώσουμε έναν ορισμό για τη συσκευασία, θα λέγαμε ότι πρόκειται για οποιοδήποτε ασφαλές περιτύλιγμα μέσα στο οποίο τοποθετούνται… προϊόντα. Με γνώμονα την ασφάλεια του προϊόντος που περικλείει, την πληροφορία που θέλει να μεταδώσει, τη χρηστικότητα, αλλά και την ανάδειξη του σχεδίου του designer, σε απόλυτη εναρμόνιση και συνεργασία με τον κατασκευαστή, αλλά και με αγάπη, πολλή αγάπη για τη δουλειά της η ομάδα της La petite jumelle δημιουργεί συσκευασίες. Δίνει ζωή στο σχέδιο, λύση στην πρακτική εφαρμογή του, υλοποιεί τη φαντασία και το όραμα του designer. Η ομάδα της La petite jumelle έχει πολλούς λόγους να «περηφανεύεται» για τις ειδικές κατασκευές της και τις σκευασίες της, καθώς έχει τη χαρά να την εμπιστεύονται μεγάλα και πολυβραβευμένα δημιουργικά γραφεία. Ιδιαιτέρως όταν οι συσκευασίεςκατασκευές της βραβεύονται διεθνώς. Τι θα ήταν όλα τα προϊόντα χωρίς συσκευασία; Σαφέστατα η δύναμη του προϊόντος είναι μεγάλη, αλλά και η συσκευασία του αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του συνόλου του. Όλα μαζί και το καθένα μόνο του είναι αποτέλεσμα συνεργασίας του δημιουργού με τον κατασκευαστή, πολύ δε περισσότερο

όταν αυτός είναι έτοιμος να τολμήσει το καινοτόμο, τον συνδυασμό υλικών χωρίς περιορισμούς και όρια. Στην La petite jumelle πιστεύουν πως ότι φαντάζεσε, κατασκευάζεται. Με αυτό το σκεπτικό, και έχοντας στην άκρη του μυαλού τους πως στο τέλος της παρτίδας, η βασίλισσα και το πιόνι μπαίνουν μαζί στο ίδιο κουτί, άρα δεν έχει μόνο σημασία τι συσκευάζεις αλλά και πως το συσκευάζεις, αναλαμβάνουν την υλοποίηση διάφορων συσκευασιών που έχουν τη χαρά και την τιμή να διακριθούν και να βραβευτούν για το design τους και την κατασκευή τους. Η συσκευασία AROMATOLIGIC – oil perfumes που απέσπασε τη 2η θέση στα DIELINE AWARDS 2015, την κατασκευή της οποίας τους εμπιστεύτηκε το πολυβραβευμένο δημιουργικό γραφείο mousegraphics, που κατέχει και τον τίτλο studio της χρονιάς 2015 . Η συσκευασία ελαιολάδου 39/22, σχεδιασμένη από την 2YOLK απέσπασε διάκριση Red Dot Award: Communication design, έναν από τους σημαντικότερους διεθνής διαγωνισμούς. Τέλος, η κατασκευή και συσκευασία, του χριστουγεννιάτικου δώρου της busybuilding Xspirit, που επικεντρώνεται σε μία custom made εικονογράφηση, μία ιδιαίτερη εκτυπωτική κατασκευή του εμπνευσμένου Δημήτρη Γκάζη, που απέσπασε ERMIS AWARDS 2014- ermis Bronze. Στη La Petite jumelle είναι έτοιμοι για την πρόκληση, για το δύσκολο, γιατί είναι έτοιμοι για τη διάκριση, και πιστεύουν στη δύναμη της συνεργασίας και της συσκευασίας.

Συσκευασία

σημειώσεις γραφιστικής

Γράφει ο Θοδωρής Μαστρογιάννης γραφίστας

Η διαδικασία εκτύπωσης σε τρία στάδια Η εκτύπωση είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο στη δουλειά του γραφίστα. Είναι η στιγμή που εγκαταλείπει το κλειστό περιβάλλον του γραφείου και συνειδητοποιεί ότι η δουλειά του αποκτά συλλογικό χαρακτήρα και πως η επιτυχία της κρίνεται από τον επαγγελματισμό και άλλων ανθρώπων.

ια να πάρει, λοιπόν, τα επιθυμητά αποτελέσματα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η εκτύπωση είναι μια διαδικασία με πολύ συγκεκριμένα στάδια, που δεν πρέπει ποτέ να παραλείπεται κάποιο από αυτά: 1. Προεκτυπωτικό στάδιο (Prepress) Στο στάδιο αυτό γίνεται η προετοιμασία της τελικής μακέτας, η δημιουργία των αρχείων Posctript -PDF, του μοντάζ, των films και των τσίγκων. 1.1. Προετοιμασία Αρχικά, στην τελική μακέτα εφαρμόζονται οι τεχνικές προδιαγραφές που ισχύουν στην εκτύπωση. Αυτές είναι: Μετατροπή των εικόνων και προσαρμογή των χρωμάτων σε ποσοστά της παλέτας CMYK. Δημιουργία ξακρισμάτων. Έλεγχος του μαύρου χρώματος του κειμένου. Προσδιορισμός των overprint στοιχείων. Τοποθέτηση σημείων κοπής, σταυρών σύμπτωσης, πικμάνσεων κ.λπ. Χαρακτηρισμός των στοιχείων για τα οποία θα γίνει εκτύπωση πέμπτου χρώματος (Pantone), χρήση UV, επικάλυψη με χρυσό ή ασημένιο foile, δημιουργία ανάγλυφου κ.λπ. Τέλος, σχεδιασμός κοπτικού. 1.2. Αρχεία Posctript-PDF Στο τελικό αρχείο Postscript, με μορφή PDF, αποθηκεύονται όλες οι πληροφορίες που αφορούν τη μακέτα. Έτσι, για κάθε σελίδα δημιουργείται μια «εικόνα» που περιέχει τους τόνους με τις αντίστοιχες ποσότητες κουκκίδων ράστερ. Επιπλέον, από τα τελικά αρχεία PDF δημιουργείται το χρωματικό δοκίμιο για τον τελικό έλεγχο των χρωμάτων. Τέλος, στο στάδιο αυτό κατασκευάζεται και ένα δείγμα της μακέτας (mock up). Αυτό μπορεί να είναι μια απλή εκτύπωση των σελίδων, αν πρόκειται για έντυπο, ή μια χάρτινη τρισδιάστατη κατασκευή αν πρόκειται για συσκευασία. 1.3. Μοντάζ - Films Τα αρχεία Posctript-PDF, το χρωματικό δοκίμιο και το mock up παραδίδονται στον τυπογράφο, ο οποίος προχωρά στο μοντάζ των σελίδων, δημιουργώντας τα αντίστοιχα τυπογραφικά φύλλα. Για πολυσέλιδα έντυπα, όπως βιβλία, κατάλογοι κ.λπ., δημιουργείται μια «ηλιοτυπία» (εκτύπωση plotter) για περαιτέρω έλεγχο. Μετά τις τελικές εγκρίσεις, παράγονται τα films. Στη λειτουργία αυτή όλα τα στοιχεία κάθε τυπογραφικού φύλλου αναλύονται στα τέσσερα βασικά χρώματα CMYK, δημιουργώντας τα αντίστοιχα films (ένα για κάθε χρώμα), που πάνω τους αποτυπώνονται διαφορετικές ποσότητες και πυκνότητες ράστερ. 1.4. Τσίγκοι, κλισέ, καλούπια κοπτικών Με μια ειδική διαδικασία φωτομεταφοράς, η πληροφορία από τα films μεταφέρεται στους τσίγκους. Έτσι δημιουργείται για καθεμιά επιφάνεια film ο αντίστοιχος τσίγκος. Η εργασία αυτή

εκτελείται μόνο για την κλασική offset εκτύπωση και τείνει να εξαλειφθεί. Νέες μέθοδοι, όπως στην περίπτωση του CTP, το αποτέλεσμα του ηλεκτρονικού μοντάζ μεταφέρεται κατευθείαν στους τσίγκους (χωρίς τη δημιουργία films), ενώ στην ψηφιακή εκτύπωση ή στο Direct Imaging γίνεται απευθείας μετάβαση στην εκτυπωτική μονάδα. Σε ορισμένες περιπτώσεις στο στάδιο αυτό δημιουργούνται τα «κλισέ» και τα καλούπια κοπτικών. Πρόκειται για δύο διαφορετικές «κατασκευές», που θα χρησιμοποιηθούν στο φινίρισμα. Το πρώτο βοηθάει στην περίπτωση χρυσοτυπίας, ανάγλυφου κ.λπ. και το δεύτερο για στην κοπή της τυπωμένης επιφάνειας σε ιδιαίτερα σχήματα. 2. Εκτύπωση Υπάρχουν πολλοί τρόποι εκτύπωσης. Η μέθοδος που θα ακολουθηθεί εξαρτάται από τις προδιαγραφές του εντύπου, το κόστος, την ποσότητα (τιράζ), τον αριθμό και το είδος των χρωμάτων, την ποιότητα και ποσότητα του χαρτιού, τον χρόνο παράδοσης, το σχήμα και τη χρήση του. Στο στάδιο αυτό ανήκει κάθε επιπλέον επεξεργασία, όπως χρήση πέμπτου χρώματος Pantone, τοπικό UV, βερνίκι απλό, πλαστικοποίηση γυαλιστερή ή ματ κ.λπ. 3. Φινίρισμα - Βιβλιοδεσία Τα τυπωμένα φύλλα περνούν στο τελικό στάδιο του φινιρίσματος. Εκεί ανάλογα με τις προδιαγραφές, την ποσότητα και το είδος του εντύπου ακολουθείται και η αντίστοιχη επεξεργασία. Αν χρειάζεται, στο στάδιο αυτό γίνεται η χρυσοτυπία και το ανάγλυφο (γκοφράρισμα) με τη χρήση των «κλισέ». Στη συνέχεια, το τυπογραφικό φύλλο κόβεται και διπλώνεται, με ή χωρίς καλούπι κοπτικού (έντυπα δίπτυχα, τρίπτυχα, ευχητήριες κάρτες κ.ά.) ή μόνο κόβεται (μονόφυλλα, businesscards, with compliments κ.ά.). Όταν πρόκειται για συσκευασίες, κουτιά, σακούλες κ.λπ. γίνεται κόψιμο με ειδικό καλούπι, πίκμανση και κόλλημα. Αν το αποτέλεσμα είναι βιβλίο, κατάλογος ή οποιοδήποτε πολυσέλιδο έντυπο, τότε επιλέγεται η κατάλληλη μέθοδος βιβλιοδεσίας όπως καρφίτσα, σκληρόδετο, ραφτό κολλητό κ.λπ., ή κάποια άλλη δημιουργική λύση. Προεκτύπωση – Εκτύπωση – Φινίρσμα, τρία βασικά στάδια που καθορίζουν την ποιότητα κάθε δουλειάς. Η τελική, όμως επιτυχία εξαρτάται από τα επιμέρους στάδια και τον τρόπο συνεργασίας πολλών διαφορετικών ειδικοτήτων και ατόμων. Η κύρια δουλειά του γραφίστα είναι να οργανώσει τη συνολική διαδικασία εκτύπωσης, ώστε το τελικό προϊόν να ανταποκρίνεται πλήρως στις προδιαγραφές που έχει συμφωνήσει αρχικά με τον πελάτη.

www.iekxini.edu.gr Κλείσε ραντεβού τώρα με το δικό σου σύμβουλο εκπαίδευσης

800 11 91 91 91 χωρίς χρέωση (μόνο από σταθερό)

A R T D E S I G N

SCHOOL

ΓΡΑΦΙΣΤΑΣ ΜULTIMEDIA DESIGNER 3D DESIGNER ∆ΙΑΚΟΣΜΗΣΗ

ΑΘΗΝΑ Πατησίων 31, T. 210 5279500 ΠΕΙΡΑΙΑΣ Φίλωνος 39, T. 2104120714 ΓΛΥΦΑΔΑ Λ. Βουλιαγμένης 57 33, T. 210 9640117 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Βαλαωρίτου 9, T. 2310 552406-7

στο έδρανο η Άντζι Καρατζά καθηγήτρια στη Βακαλό

Άντζι Καρατζά

Συνέντευξη στον Φίλιππο Παράσχο

Η Άντζι Καρατζά γεννήθηκε μια ωραία πρωία πριν από 49 χρόνια στην Αθήνα. Στις πανελλήνιες έγραψε ποιήματα και φοίτησε στη Σχολή Βακαλό, όπου είχε την τύχη να έχει δασκάλα την ίδια την ποιήτρια Ελένη Βακαλό. Ποτέ δεν θα ξεχάσει το φωτεινό μάθημα που έκανε μια φορά σε σκοτεινή αίθουσα. Κατάλαβε πως στο σκοτάδι βλέπεις σπουδαία πράγματα. Στη Σχολή γνώρισε τον Σταύρο Μπονάτσο, που την ώθησε στην Καλών Τεχνών, εκεί όπου γνώρισε τη φωτεινή περίπτωση του Νίκου Κεσσανλή, που αγαπάει μέχρι σήμερα, 11 χρόνια μετά τον θάνατό του. Σπούδασε στο εργαστήριό του ζωγραφική (που ποτέ δεν έκανε, γιατί τη μάγεψαν οι γλυπτικές κατασκευές) με υποτροφία του ΙΚΥ. Αποφοίτησε με άριστα και έκανε το master of arts in design του πανεπιστημίου του Derby. Έχει δείξει τη δουλειά της σε 6 ατομικές εκθέσεις στην Αθήνα και έχει πάρει μέρος σε πολλές ομαδικές εδώ και στο εξωτερικό, καθώς και σε biennale νέων. Έχει επιμεληθεί τα κοστούμια για πολλές θεατρικές παραστάσεις, έχει εικονογραφήσει βιβλία, έχει εκδώσει ένα δικό της με κείμενα και σχέδια. Έχει διδάξει στο Μουσείο Ελληνικής Παιδικής Τέχνης και ήταν υπεύθυνη του παιδικού εικαστικού εργαστηρίου του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Διδάσκει εικαστικά σε παιδιά του δημοτικού Σχολείου και είναι ιδρυτικό μέλος της ομάδας ΚΛΑΝ’ Σπλας. Από το ’96 διδάσκει στη Σχολή Βακαλό, το μάθημα του πειρα(γ)ματικού σχεδίου στο πρώτο έτος. Έχει επιμεληθεί την έκθεση “Πάρνηθα πολύχρωμη σα ζωγραφιά” που έγινε στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, βασισμένη σε μια δική της ιδέα εικαστικής αναδάσωσης της καμένης Πάρνηθας, που δημοσιεύτηκε στο ένθετο “Ερευνητές” της εφημερίδας “Καθημερινή”. Για κάποιο λόγο είναι με το ΟΧΙ, αλλά, ΝΑΙ, ατενίζει το μέλλον με αισιοδοξία (παρότι με επιφύλαξη), όπως φαίνεται και στη φωτογραφία που τράβηξε ο αγαπημένος Γιώργος Δεπόλας, που ευχαριστεί! Επιμένει να ζει μεταξύ όνειρου και πραγματικότητας, για να νικάει το τέρας που γράφει το βίο της, ήτοι για να μπορεί να ανανεώνει το βιογραφικό της.

Εικόνα ή ουσία; Ή εικόνα με ουσία; Η ουσία είναι πως αν δεν εικονοποιείς τα όνειρά σου, τότε όλα τα υπόλοιπα είναι, μάλλον, ανούσια. Αλλά για να το καταφέρεις, πρέπει να έχεις μια «ουσιαστική» εικόνα στο μυαλό σου. Κατ’ επέκταση, και όπως όλοι ξέρουμε, η φαντασία γεννάει τέρατα και κατά μεγαλύτερη επέκταση ουσία και εικόνα, είναι θηλυκού γένους. Ψάχνω το ουδέτερο εικονίδιο... Στις μέρες μας ισχύει ακόμα περισσότερο το «μια εικόνα ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις»; Και πολλές εικόνες ισοδυναμούν με καμία λέξη, μήπως; Με το τίποτα; Λέξη και εικόνα είναι «ένα» πράγμα για μένα. Χωρίς τις λέξεις, οι εικόνες δεν θα ήταν το ίδιο, όπως και χωρίς τις εικόνες, λέξεις που βγαίνουν από τα χείλια μας ή αυτές που γράφονται από ποιητές και συγγραφείς, αν δεν ζωγραφίζουν στο μυαλό εικόνες, παραμύθια, μύθους, καταστάσεις, παρατηρήσεις, χρώματα, σχήματα, ύφος, συναισθήματα, αγωνίες, γωνίες, ταξίδια και άλλα πολλά, τότε, τι είναι; Και, βέβαια, μια εικόνα μπορεί να είναι τελείως άλλα πράγματα για τον καθένα μας. Εξαρτάται από εμάς, τους θεατές. Τι ξέρουμε, τι θέλουμε να μάθουμε, τι δεν θέλουμε. Η πολλαπλότητα και η επανάληψη της εικόνας που πρότεινε η ποπ αρτ είναι πολλές λέξεις; Είναι, μάλλον, «σήματα» που νοηματοδοτούν τις λέξεις. Είστε και καθηγήτρια. Τι σημαίνει για σας καλός καθηγητής σε οποιαδήποτε ειδικότητα; Καλός δάσκαλος είναι φως. Αυτό που φωτίζει τα σκοτάδια που κάποιοι άλλοι υποδεικνύουν ή επιβάλλουν. Φως στο σκοτάδι του πολιτισμού και δεν μιλάω μόνο για τις εικαστικές τέχνες που είναι ο τομέας μου. Ο καλός δάσκαλος είναι ένας σπηλαιολόγος. Έχει στο κεφάλι του αυτόν τον φακό και ανοίγει δρόμους σε μια σφαιρική μόρφωση. Είναι αυτός που θα μάθει στους μαθητές του να μην παρκάρουν σε ράμπες που περνάνε καροτσάκια και αναπηρικά αμαξίδια, να δίνουν προτεραιότητα στα συναισθήματα και την αλληλεγγύη, να μην πετάνε σκουπίδια από το παράθυρό τους. Αυτό είναι τέχνη. Να μη λέει πως τα ξέρει όλα, γιατί μαθαίνει πολλά από τους μαθητές του. Αυτός που βρίσκει τα «καλά στοιχεία» στους λεγόμενους «κακούς» μαθητές, που νομίζω πως δεν υπάρχουν, και τους «σπρώχνει» να τα αξιοποιήσουν. Είναι ένας «καλλιεργημένος», φωτεινός άνθρωπος, που θα ρίξει σπόρους για να φτιάξει καλλιεργημένους, επίσης, ανθρώπους. Ποιος είναι ο ιδανικός μαθητής για εσάς; Αυτός που είναι πάντα στην ώρα του. Που προσέχει στο μάθημα, που ποτέ δεν ξεχνάει τα υλικά του στο σπίτι. Που δεν βγαίνει διάλειμμα, δεν καπνίζει, δεν πίνει και σε... κολακεύει, κοινώς, σε γλύφει... Πλάκα κάνω! Ιδανικός μαθητής είναι μάλλον αυτός που σε ρωτάει συνέχεια να μάθει, αυτός που αναρωτιέται: «Τι πάει να πει ιδανικός; Υπάρχει ιδανικό σχέδιο, ιδανικός άνθρωπος;». Είναι εκείνος που θα δεχτεί τη χαρά του πειραματισμού. Έτσι κι αλλιώς, το μάθημα που κάνω λέγεται πειραματικό σχέδιο και έχω βάλει ένα γάμα ανάμεσα στο άλφα και το μι. Πιστεύω πως χωρίς το πείραμα και το πείραγμα, παιχνίδι της τέχνης δεν υπάρχει.

Ποιο είναι το επίπεδο της εκπαίδευσης στις εφαρμοσμένες τέχνες στη χώρα μας; Επειδή είμαι στον εικαστικό χώρο, δεν θα ήθελα να κάνω την έξυπνη και να απαντήσω χωρίς πραγματικά να γνωρίζω καλά. Έχω επισκεφθεί κολέγια και πανεπιστήμια τέχνης στο εξωτερικό και έχω εντυπωσιαστεί από τους χώρους, τα μηχανήματα που προσφέρουν στους φοιτητές, τους κήπους τους... Όμως δεν είμαι σίγουρη αν αυτό είναι πάντα το καλύτερο, αλλά δεν είμαι κι από κείνους που λένε πως εμείς οι Έλληνες, είμαστε οι καλύτεροι όλων. Έχουμε, υποτίθεται, την καλύτερη Σχολή Καλών Τεχνών, με φοβερούς χώρους, αλλά, από την άλλη, με άδεια εργαστήρια... Στη σχολή που δουλεύω, βλέπω πως γίνεται καλή δουλειά από τους δάσκαλους. Τα δύσκολα, έτσι κι αλλιώς, έρχονται πάντα μετά. Μετά την προστατευτική ομπρέλα της σχολής και των καθηγητών. Ποιοι είναι οι δικοί σας αγαπημένοι καλλιτέχνες; Καλά, εννοείται, το τέρας Picasso, που έκανε τα πάντα, η Niki de Saint Phalle, ο Oldenburg, ο Tinguely, o Dubuffet, ο Calder και οι φοβεροί ντανταϊστές. Ο μουσικός της dub Lee Scratch Perry, τον οποίο θαυμάζω για το μουσικό του έργο, αλλά και για την εικόνα του και τον τρόπο θέασης των πραγμάτων, που είναι πολύ εικαστικός. Έχετε εμμονές σε θέματα και, αν ναι, σε ποια και γιατί; Εμμονές; Εγώ; Γιατί το λέτε; Από το ‘90, όλη μου η εικαστική ιστορία και πορεία βασίζεται στις γάτες. Έχω γίνει κι εγώ μία απ’ αυτές. Γλυπτικές και ζωγραφικές γάτες έχουν γεμίσει το σπίτι, το εργαστήριο, τους σκληρούς δίσκους των υπολογιστών. Κρέμονται χαρούμενες από σώβρακα από το ταβάνι και πολλές φορές φοβάμαι μήπως κάποια από αυτές μου έρθει στο κεφάλι. Κρίμα δεν θα ήταν να πάω από γάτα;.. Η θεματολογία της γάτας με βοηθάει στην παραγωγή παραμυθιών, ιστοριών, μύθων. Είναι το παιχνίδι που με ενδιαφέρει στα αιλουροειδή, η ανεξαρτησία. Και η τέχνη, αν δεν εμπεριέχει το στοιχείο του παιχνιδιού, δεν είναι... σοβαρή, για μένα. Τώρα, γιατί έχω πάντα σκύλο και όχι γάτα; Ε, μάλλον γιατί πιο πολύ κι από τον μύθο με ενδιαφέρει η απομυθοποίηση. Μια εικόνα που είδατε και θα θέλατε να είχατε δημιουργήσει εσείς; Έχω ζηλέψει πολλές φορές έργα καλλιτεχνών. Θα ήθελα να είχα φτιάξει τις χοντρές, χρωματιστές Νανά της Niki de Saint Phalle, έργα του Calder ή του Tinguely, του Dubuffet, του Kienholz ή της Marisol. Ζηλεύω πολύ τους ντανταϊστές. Θα ήθελα να ήμουν ο Duchamp, που πρότεινε τον ουρητήρα για έργο τέχνης, ή ο Τριστάν Τζαρά και με χάρτινο κοστούμι να εκφωνούσα ακατάληπτα ποιήματα στο Cabaret Voltaire. Θα μου άρεσε να ήμουν μέρος της ρήξης, της ανατροπής, της ανανέωσης, του ριζοσπαστισμού, της αναρχίας που πρότειναν εκείνοι οι καλλιτέχνες. Κι ας έτρωγα ντομάτες από τους θεατές. Έτσι κι αλλιώς, θα είχα και ψωμί. Γιατί, ως γνωστόν, «...σ’ αυτόν τον τόπο όσοι αγαπάνε, τρώνε βρώμικο ψωμί...»

τελευταία σελίδα του Δημήτρη Θ. Αρβανίτη

Ο θάνατος στον δρόμο είναι παραλογισμός Φέτος συμπληρώνονται δέκα χρόνια αφότου ο ΟΗΕ αναγνώρισε επίσημα την ημέρα μνήμης θυμάτων τροχαίων δυστυχημάτων. Δέκα χρόνια oλέθρου, με πάνω από 10 εκατομμύρια νεκρούς και πάνω από δέκα εκατομμύρια αναπήρους από τις τροχαίες συγκρούσεις σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Δεν υπάρχει ημέρα χωρίς την παράθεση αριθμών που αφορούν σε τροχαία. Στατιστικές, αριθμοί θανάτων, κόστος κ.ά. αναλύουν και στην ουσία διαλύουν την πραγματικότητα σε ανώδυνες, επαναλαμβανόμενες διατυπώσεις που οδηγούν σε «συγκρατημένη αισιοδοξία ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα». Αν θέλουμε να σταματήσουμε τα τροχαία εγκλήματα, πρέπει να μιλάμε για πρόσωπα και όχι για αριθμούς. Ο πόνος δεν είναι μετρήσιμος από καμιά στατιστική.

ΑΓΩΝΕΣ ΝΕΩΝ ΣΧΕΔΙΑΣΤΩΝ

ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ 23.4.2016

Ειδικά χαρτιά από το 1887

– Δε βλέπεις; – Βρέχει και αυτό το μπουφάν δεν είναι αδιάβροχο. – Δεν είναι λόγος αυτός τώρα να στεναχωριέσαι. – Αυτό είναι εύκολο να το λες εσύ, που φοράς αδιάβροχο. – Σταμάτησε να βρέχει. – Ευτυχώς. – Είσαι πολύ τυχερός. – Κοίτα. Άμα θες μηλόπιτα, πάρε. Δε με νοιάζει. Αλήθεια. – Δε θέλω. – Αλήθεια, δε με πειράζει. – Δε θέλω. – Ξέρεις, υπάρχουν φορές, πολλές φορές στη ζωή ενός ανθρώπου που ασυναίσθητα λέει ότι δε θέλει μηλόπιτα –πιστεύοντας ότι όντως δε θέλει–, ενώ, αν εκείνη τη στιγμή κάποιος τού σέρβιρε μία μπροστά του, θα διαπίστωνε ότι μια μηλόπιτα ήταν ό,τι περισσότερο ήθελε στη ζωή του εκείνη τη στιγμή. Υπάρχει ένας πνευματικός άνθρωπος στα βάθη της Ανατολής που είναι 254 ετών, τρέφεται μόνο με μηλόπιτες και φοράει μια κελεμπία κίτρινη με έναν κεντημένο δράκο, όπου μέσα από τις φλόγες που βγάζει από τα ρουθούνια του βγαίνει μια μηλόπιτα. Έχει αφιερώσει τη ζωή του στο να διδάσκει στους ανθρώπους την ανθρώπινη ψυχολογία απέναντι στο συγκεκριμένο γλυκό. Η φιλοσοφία του εμπερικλείεται σε μία και μόνο φράση: «Αν το πράσινο μήλο του χθες, το πράσινο μήλο του σήμερα και το πράσινο μήλο του αύριο έχουν την ίδια γεύση, τότε αυτό που κυριαρχεί είναι το ίδιο με αυτό που κατευθύνει κάθε πιρούνι σε κάθε ανθρώπινο στόμα και κάθε στόμα σε κάθε πιρούνι». – Δε θέλω μηλόπιτα. Είμαι σίγουρος. – Πώς μπορείς να είσαι τόσο σίγουρος; – Μπορώ. Ξέρω πως δεν μπορούν όλοι οι άνθρωποι να κάνουν τα πάντα. Και πως ορισμένοι έχουν τη δυνατότητα να κάνουν κάτι που κάποιοι άλλοι δε θα μπορούσαν ποτέ, αλλά δεν το κάνουν, γιατί δεν περνάει ποτέ από το μυαλό τους. Ας πούμε η Φλόρενς Γκρίφιθ Τζόινερ είναι από τους λίγους ανθρώπους που θα μπορούσαν να γράψουν ένα μεγάλο όνομα σαν το «Διονύσης Παπαγιαννόπουλος» πάνω στα νύχια τους, αλλά και πάλι η Φλόρενς Γκρίφιθ Τζόινερ δε θα έγραφε ποτέ «Διονύσης Παπαγιαννόπουλος» πάνω στα νύχια της.

Αλκμήνης 10, Αθήνα, 118 54 T 210 3412111-2,210 3221884 F 210 3414574 info@perrakispapers.gr

Kείμενο του Ευθύμη Φιλίππου σε χαρτί Conqueror Connoisseur Soft White 300gr

mnpdesign.gr

perrakispapers.gr