Κατοικίες σε κίνηση-Ρυμουλκώντας από αναγκαιότητα και επιθυμίες by greekarchitects3

κατοικίες σε κίνηση ρυμουλκώντας από αναγκαιότητα και επιθυμίες

Γιατζίδης Θωμάς & Γκούμας Λουκάς επιβλέπων καθηγητής Σπύρος Παπαδόπουλος

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

περίληψη Στην παρούσα συλλογιστική μελετάται η έννοια του τροχόσπιτου στη βάση της γένεσης και της εξέλιξης του. Πηγή κινητήριας δύναμης για την δημιουργία του, αποτέλεσε η έννοια του νομαδισμού. Ο άνθρωπος ανέκαθεν συνέδεσε την επιβίωση του με την κινητικότητα στον χώρο και τον χρόνο. Τόσο για την ανεύρεση συνθηκών κατάλληλων για ζωή όσο και για την ανακάλυψη νέων οριζόντων και προοπτικών διαβίωσης. Το τροχόσπιτο αποτέλεσε μία από τις ελάχιστες μονάδες υποδομής για την εφικτότητα αυτών των μετακινήσεων. Μια ομάδα νομάδων, όπως αυτή των Ρομά, υπήρξε κομβική αναφορά για τις μετέπειτα εξελίξεις στο χώρο της κίνησης με ρυμουλκούμενα. Τα “βάρντο”, κινούμενα από άλογα τροχόσπιτα, στοιχείο πολιτισμού της παράδοσης των Ρομά, διαδέχτηκαν τις σκηνές ως μέσο κατοίκησης στην περιπλάνηση. Αποτέλεσαν εξίσου πρότυπο δημιουργίας τροχόσπιτων ανά τον κόσμο. Στις δεκαετίες που ακολουθούν από το 1920 και ύστερα, συναντάμε μία κλιμακούμενη ανάπτυξη τόσο στην υποδομή, όσο και στην λειτουργία χρήσης του τροχόσπιτου. Έδρα και χώρος ανάπτυξης ήταν κυρίως η Ευρώπη και η Αμερική με δύο κύριες πρωταρχικές και διαχρονικές εταιρίες να κάνουν την εμφάνιση τους. Την Eccles στην πρώτη και την Airstream στη δεύτερη. Ξεκινώντας από συμβατικά κουτιά “ακουμπισμένα” σε ένα τρέιλερ, κατασκευασμένα από ξύλο και ατσάλι, προχωράμε σταδιακά στη δημιουργία ρυμουλκούμενων με διαφορετικά υλικά όπως ο πολυεστέρας, με βάση πάντα τις ανάγκες που αναδύονται ανά εποχή. Η σκοπιμότητα λειτουργίας τους για παράδειγμα αλλάζει κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Σταδιακά από τη δεκαετία του 1960 και μετά, η έννοια τροχόσπιτο παίρνει την μορφή ενός προϊόντος, του οποίου η ζήτηση και η παραγωγή έγκειται στην αρτιότητα κατασκευής και λειτουργίας που απαιτεί ο πελάτης. Έτσι, διακινείται μεταξύ εταιρειών ένας ανταγωνισμός για την καλύτερη δυνατή απόδοση και τη μαζική παραγωγή. Φτάνοντας στις αρχές του 21ου αιώνα πλέον, ξεκινάει η δημιουργία καινοτόμων τροχόσπιτων που άπτεται σε πιο εξειδικευμένες ανάγκες και σε ορισμένες περιπτώσεις απλούστευση αυτών. Τέλος, εγείρεται ένα ερώτημα προς προβληματισμό: Σε ένα χώρο παγκοσμοιοποιημένης οικονομίας, και πολυμορφίας στην κουλτούρα και τον πολιτισμό και σε μία “πίστα” διαφορετικών αναγκών μετακίνησης, πώς μπορούμε να επαναπροσδιορίσουμε την έννοια του νομαδισμού με γνώμονα το τροχόσπιτο; Τι αλλάζει και τι μένει ίδιο;

περιεχόμενα

εισαγωγή

η αναγκαιότητα για μετακίνηση

η ιστορία και εξέλιξη του τροχόσπιτου 16 20 22 24 28 30 32 34 36 40 46 48 52

Τα τροχόσπιτα των Ρομά Τέλη 19ου αιώνα – Το πρώτο τροχόσπιτο αναψυχής Δεκαετία του 1920 Δεκαετία του 1930 Δεκαετία του 1940 Δεκαετία του 1950 Δεκαετία του 1960 Δεκαετία του 1970 Δεκαετία του 1980 Δεκαετία του 1990 Αρχές του 21ου αιώνα Πρωτοποριακές ιδέες και προτάσεις Συλλογισμοί

οι τυπολογίες τροχόσπιτων σήμερα 55 56 56 57 58 59 59 60 60 61 62 62 63

Συμβατικά τροχόσπιτα Τροχόσπιτα με 2 άξονες Μικρά σε μέγεθος τροχόσπιτα που μοιάζουν με σταγόνα Τροχόσπιτα με οροφή που επεκτείνεται Μικρά τροχόσπιτα από πολυεστέρα Πτυσσόμενα τροχόσπιτα Τα αμερικάνικα Airstream Τα “Fifth Wheel” τροχόσπιτα Τροχόσπιτα των Ρομά Τα “off-road” τροχόσπιτα Τα “Toy-hauler” τροχόσπιτα Τροχόσπιτα με δυνατότητα επέκτασης χώρων Τα αυτοκινούμενα τροχόσπιτα

65 κατασκευαστικά χαρακτηριστικά – υλικά 66 68 69 72 73

Από το ξύλο στο ατσάλι Ο πολυεστέρας Καινοτόμοι μέθοδοι Τα χρησιμοποιηθέντα υλικά σήμερα Σύγχρονη μέθοδος

75 σημερινή χρήση - μετακίνηση 76 77 80

Ως μόνιμη κατοικία Τοποθεσίες Συλλογισμοί

παράρτημα σχεδίων 1

παράρτημα σχεδίων 2

παράρτημα σχεδίων 3

βιβλιογραφία

εισαγωγή Το θέμα της παρούσας ερευνητικής εργασίας αναφέρεται στην ανθρώπινη σχέση με την κίνηση και τα μέσα που την εξυπηρετούν• στην προκειμένη περίπτωση το τροχόσπιτο. Έτσι γίνεται μία ιστορική αναδρομή από τα πολύ παλιά χρόνια στην ανάγκη που είχε ο άνθρωπος για μετακίνηση αναζητώντας νέα μέρη ημιμόνιμης διαμονής, κάτι που εξαρτιόταν από τις ξεκάθαρα βιολογικές του ανάγκες όπως αναζήτηση τροφής, νέων εκτάσεων γης για καλλιέργειες, καλύτερες κλιματολογικές και περιβαλλοντικές συνθήκες. Επίσης ο άνθρωπος από τότε που καταγράφεται η ύπαρξη του, λειτουργούσε και λειτουργεί αποδοτικότερα σε συλλογικό επίπεδο, και επομένως από παλιά δημιουργούσε είτε μικρές είτε μεγαλύτερες ομάδες μετακίνησης ανά περιόδους. Το παραπάνω αποτελεί το φαινόμενο του νομαδισμού που εξακολουθεί να επιβιώνει και σήμερα με άλλες μορφές. Το πρώτο μέσο που χρησιμοποιούσαν οι νομάδες κατά την ιστορία για προσωρινή κατοίκηση ήταν η σκηνή. Στην κατηγορία των νομάδων ανήκουν και οι Ρομά, οι οποίοι ήταν οι πρώτοι που άρχισαν να απαρνιούνται τις σκηνές στις αρχές του 1800 και να τροποποιούν τα κάρα της εποχής (για μεταφορά προϊόντων) σταδιακά με τοποθέτηση τοιχωμάτων, τεντών και άλλα και να τα μετατρέπουν στα παραδοσιακά βάρντο, σήμα κατατεθέν του πολιτισμού τους. Τα βάρντο θεωρούνται τα πρώτα ρυμουλκούμενα σπίτια με μαζική παραγωγή μοντέλων από ιδιώτες και επίσης η πηγή έμπνευσης για την ανερχόμενη παραγωγή τροχόσπιτων παγκοσμίως που θα επακολουθούσε σε λίγα χρόνια. Η προσέγγιση του ερευνητικού θέματος μεθοδολογικά βασίζεται στην ιστορία του ρυμουλκούμενου τροχόσπιτου από το πρώτο αναγνωρισμένο ονόματι “Wanderer” του 1885 και σε όλα τα στάδια εξέλιξής του. Αναλύονται τα τεχνικά, τα κατασκευαστικά και τα εξωτερικά χαρακτηριστικά καθ’ όλη τη διάρκεια από τότε μέχρι σήμερα, όπως και σημαντικοί παράγοντες που επηρέασαν θετικά ή αρνητικά την πρόοδο της παραγωγής του, δηλαδή μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες, οι Παγκόσμιοι Πόλεμοι κ.α. Έχουν σημειωθεί διαφορετικές ανάγκες στο πέρασμα των χρόνων που καθιέρωσαν τη χρήση ενός τροχόσπιτου και διαμόρφωσαν τις διάφορες τυπολογίες του. Σήμερα η κύρια χρήση είναι για παραθερισμό σε ιδιωτικό επίπεδο και σε μικρότερο ποσοστό ως μόνιμη κατοικία, κάτι που προέκυψε είτε ως φθηνή επιλογή είτε ως ιδεολογία. Σίγουρα πρόκειται για μία μορφή νεονομαδισμού, καθώς ο άνθρωπος είχε ανέκαθεν την ανάγκη για μετακίνηση. Παλαιότερα μεν για την κάλυψη των βιολογικών του αναγκών, αλλά στις μέρες μας για να ξεφεύγει από την καθημερινή ρουτίνα και τις συνήθειες, είναι εξάλλου εκ φύσεως εξελίξιμο ον που δεν επιθυμεί τη στασιμότητα, κι έτσι να αισθάνεται πιο ελεύθερος και πιο δημιουργικός.

“Ένα πράγμα είναι σίγουρο, δεν υπάρχει καμία μονοτονία ζώντας μέσα σε ένα τροχόσπιτο.” Folding Bedouins or Adrift in a Trailer, 1937

η αναγκαιότητα για μετακίνηση Σ

τον πλανήτη μας υπάρχουν λαοί και φυλές, που δεν έχουν μόνιμη κατοικία και ζουν κινούμενοι διαρκώς από τόπο σε τόπο. Οι μετακινήσεις αυτές καθορίζονται από τη μεταβολή των κλιματικών συνθηκών και των συνεπειών τους στη ζωή των ζώων και των φυτών. Όλη η διαδικασία αυτής της κινητικότητας περιγράφεται στο φαινόμενο του νομαδισμού. Η επιφάνεια του εδάφους αποτελεί το πεδίο για την επιτέλεση των μετακινήσεων με ιδιαίτερα αυξημένη χωρική πυκνότητα και χωρική συχνότητα. Έτσι, λαμβάνοντας αυτά υπόψη, η κίνηση καθίσταται δραστηριότητα τόσο ουσιώδης, ώστε ανάγεται τελικά σε τρόπο ζωής. Σε συνδυασμό με την σχεδόν ολοκληρωτική έλλειψη οποιουδήποτε τύπου υποδομών, σχηματοποιεί το συγκεκριμένο τύπο ανθρώπου που ζει μετακινούμενος συνεχώς στον χώρο, αλλάζοντας τακτικά θέσεις. Αυτός ο τύπος ανθρώπου ονομάζεται νομάς[1]. Ωστόσο με αυτόν τον τρόπο μπορεί να συμπεριφερθεί και ένας ολόκληρος λαός που περιπλανιέται από μέρος σε μέρος δίχως μόνιμη εγκατάσταση αναζητώντας κυρίως να βρει βοσκοτόπια. Έτσι, μέσα από τον τρόπο όπου οι νομάδες αντιμετωπίζουν την καθημερινότητα τους ως πλέγμα κινήσεων και τον χώρο ως την ελάχιστη υποδομή για την επιβίωση τους, γεννήθηκε πολλές χιλιάδες χρόνια πριν το φαινόμενο του νομαδισμού. Η ιστορία των νομάδων είναι καταγεγραμμένη κυρίως από μόνιμα εγκατεστημένους λαούς γιατί θεωρείται ότι η ανάπτυξη υποδομών και πολιτισμού μπορεί να επιτευχθεί μόνο αν υπάρχει μονιμότητα εγκατάστασης που να είναι περισσότερο προηγμένη σε σύγκριση με αυτή της νομαδικής ζωής. Άρα, η γενική απουσία των απτών υλικών σημείων αναφοράς στο χώρο οδήγησε στην αντίληψη ότι οι νομάδες δεν έχουν ιστορία αλλά γεωγραφική μνήμη[2] στην οποία εγγράφονται γεγονότα, ήθη, έθιμα και παραδόσεις που περνούν από γενιά σε γενιά. Παρόλο αυτά, ο νομαδισμός υπήρξε μια κινητήρια δύναμη της προόδου. Το μεγαλύτερο μέρος των σπουδαίων ανακαλύψεων και ανανεώσεων γεννήθηκαν από τον νομαδισμό: η φωτιά, ο τροχός, τα ρούχα, τα όπλα, η τέχνη, η μουσική, ακόμη και η γεωργία είναι επινοήσεις των νομαδικών λαών. Η κίνηση είναι ανανέωση[3] και επομένως συνδέεται από τη φύση της με τον νομαδισμό. Οι μόνιμα εγκατεστημένοι λαοί αντίθετα έχουν επινοήσει λίγα πράγματα, όπως είναι για παράδειγμα η αρχιτεκτονική. Η μεγάλη επινόησή τους είναι βέβαια το κράτος. Οι νομάδες δεν έχουν κρατικό μηχανισμό, επειδή δεν διαθέτουν ούτε κεφάλαιο ούτε έδαφος.

[1] Μπαμπινιώτης, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, 2008 [2] Deleuze Gilles, Guattari Felix, 2010, σ.62 [3] L’Homme Nomade, Jacques Attali, Fayard 2003 εικόνα αριστερά, σκηνές νομάδων, Θηβέτ , Ιούλιος 2012

ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ

Οι νομάδες ξεφεύγουν από αυτόν τον έλεγχο και γι’ αυτό τους παρουσιάζουν συνήθως σαν βάρβαρους και επικίνδυνους. Η δυσπιστία απέναντί τους γεννιέται κυρίως από τον φόβο του ξένου, που συχνά μετατρέπεται σε μίσος. Ο νομάς είναι η κατ’ εξοχήν μορφή του ξένου, επειδή δεν έρχεται από κάποιον καθορισμένο τόπο, δεν έχει κατοικία και αντιλαμβάνεται παντού ως ξένος. Οι μόνιμα εγκατεστημένοι τούς φοβούνται αλλά ταυτόχρονα τους χρειάζονται, επειδή οι νομάδες διακινούν εμπορεύματα και πληροφορίες.

Η κατασκευή χώρου από το νομά δεν συνιστά κατάργηση της κινητικότητας του, αλλά ένα απαραίτητο συμπλήρωμά της. Ο ίδιος ο νομαδισμός συνιστά ιδιαίτερη περίπτωση κινητικής πρακτικής σε σχέση με τις υποδομές, καθώς διαθέτει την απόλυτη χωρική λιτότητα αλλά φιλοξενεί παράλληλα στο χώρο του και την ελάχιστη μορφή υποδομής που αποκτά ταυτότητα λόγω της κινητικότητας αυτής. Η παρουσία του είναι απαραίτητη διότι λειτουργώντας ως στάση προσφέρει τόσο ένα προσωρινό κατάλυμα όσο είναι ένα ελάχιστο σημείο αναφοράς για την επόμενη μετάβαση του. Έτσι, η κίνηση σχετίζεται άμεσα με το χώρο-κατάλυμα και συνεπάγεται την νομαδική σκέψη για μία υποτυπώδη αρχιτεκτονική. Χωρίς να καταφεύγουν σε καμία περίπτωση στην κατασκευή έστω και των απλούστερων συμβατικών υποδομών, η κινητικότητα τους, εισάγει στην αρχιτεκτονική την χωρική έννοια της οριζοντιότητας και την χρονική έννοια της εφημερότητας, η οποία αποτελεί ίσως το σημαντικότερο χαρακτηριστικό του νομαδισμού ως αποτέλεσμα της διαρκούς κινητικότητας. Η οριζοντιότητα συνδέεται στενά με τη φύση ενώ η καθετότητα σχετίζεται με την ανέγερση του τεχνητού. Σε αντίθεση με τη συμβατική αρχιτεκτονική, που βασίζεται σε μία κάθετη ιεραρχία στοιχείων η οποία εκτείνεται από τα θεμέλια μέχρι την οροφή για να δημιουργήσει δομές με μόνιμο και στατικό χαρακτήρα, η νομαδική αρχιτεκτονική καταργεί κάθε είδους ιεραρχία σε έναν οριζόντιο χώρο, στον οποίο η βαρύτητα αποκτά καθαρά συμβολικό χαρακτήρα. Στην περίπτωση των νομάδων, η οριζοντιότητα τονίζει περισσότερο την συμβίωση και την συνύπαρξη του ανθρώπου με τη φύση.

ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ

Ανέκαθεν η διαρκής μετακίνηση είναι για τους νομάδες ο πρώτος κανόνας επιβίωσης και ο βέλτιστος τρόπος για την εξασφάλιση των αναγκαίων, παρακινούμενοι φυσικά από τις συνεχόμενες κλιματολογικές αλλαγές προς αναζήτηση των απαραίτητων συνθηκών για ένα φιλόξενο περιβάλλον[4] (ξηρό και θερμό κλίμα). Έτσι, η μετακίνηση τους οφείλεται πάντα στην εύρεση διαφόρων πηγών τροφής, την προσαρμογή στις διάφορες κλιματικές αλλαγές, το εμπόριο αγαθών, την αναζήτηση κοινόχρηστης στέγασης, καθώς και την ανακάλυψη του αγνώστου. Επίσης, η αναγκαιότητα της εύρεσης τροφής και των απολύτων απαραίτητων αγαθών για την επιβίωση, συναντά την αναγκαιότητα της προστασίας του ανθρώπου από το δυσμενές περιβάλλον του. Κατά συνέπεια, οι νομάδες δεν εξασφαλίζουν μόνο μέσα στο χώρο στον οποίο περιδιαβαίνουν τη διαβίωση τους, αλλά έχουν ανάγκη κι από χώρο εντός αυτού προκειμένου να ζήσουν. Έτσι, προκύπτει η ανάγκη για την παροχή ανθεκτικών καταφυγίων, ελαφριών κατασκευών, ευέλικτων και γενικά μεταφερόμενων με μέσα χαμηλής τεχνολογίας. Παραδείγματα από παλαιότερες και διαχρονικές, μοναδικές στο είδος τους, διαμορφωμένες και εφελκυόμενες κατασκευές[5] είναι το αμερικάνικο ινδικό tipi, το μογγολικό yurt, ο βεδουινικός υφάντας από μαλλί κατσίκας blacktent και το βασκικό sheepherder tent (βλ. εικόνες από αριστερά προς τα δεξία).

[4] Gluckman, 1965, σ.118 [5] Mobile, The Art of Portable Architecture, Jennifer Siegal, σ.18

Εκτός από τους νομάδες εκατομμύρια άνθρωποι όπως απλοί πολίτες, γιατροί, επιστήμονες, καλλιτέχνες, συγγραφείς, ιδεολόγοι, περιβαλλοντολόγοι κ.α., χρησιμοποιούν σκηνές ο καθένας για το προσωπικό του λόγο, κατά κύριο λόγο όμως ως προσωρινή διαμονή. Αυτό συμβαίνει, διότι είναι πολύ εύκολες στη μεταφορά τους, στήνονται πολύ γρήγορα, προσφέρουν την απαραίτητη στοιχειώδη προστασία[6] και στοιχίζουν μηδαμινά χρήματα συγκριτικά με το χρόνο αντοχής τους. “Το ξύλο δίνει την κατασκευή και το πανί προστατεύει από τα στοιχεία της φύσης”. Ο απλούστατος και εύκολος συνδυασμός. Προφανώς και σήμερα παρατηρούμε μια νέα σημαντική διάδοση του νομαδισμού. Εκτός από τους διάφορους νομαδικούς πληθυσμούς που συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να επιβιώνουν στον πλανήτη, το καινούριο στοιχείο είναι το ότι ένας όλο και αυξανόμενος αριθμός προσώπων, για διάφορους λόγους, ζει μια νομαδική ζωή. Υπάρχουν για παράδειγμα οι νέοι πλούσιοι νομάδες, οι οποίοι ταξιδεύουν παντού στον πλανήτη, κουβαλώντας μαζί τους κινητά τηλέφωνα, πιστωτικές κάρτες και φορητούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Στο αντίθετο άκρο, άνθρωποι κινούνται συνεχώς προσπαθώντας να επιβιώσουν, “κυλάει στο αίμα τους, θεωρούν αναγκαίο να ζούνε τη ζωή τους σε κίνηση”[7]. Πολλοί από αυτούς κάνουν πολύ μεγάλα ταξίδια, όπως δείχνει το παράδειγμα των μεταναστών που έρχονται στην Ευρώπη από πολύ μακρινές χώρες. Ανάμεσα σε αυτά τα δύο άκρα υπάρχει έπειτα μια πολύ μεγάλη κατηγορία προσώπων, τα οποία μολονότι έχουν μια μόνιμη εγκατάσταση, ζουν όλες τις μορφές του εικονικού νομαδισμού μέσα από την τηλεόραση, τα βιντεοπαιχνίδια, τις νέες τεχνολογίες. Δεν πρέπει εξάλλου να ξεχνάμε ότι η παγκοσμιοποίηση ωθεί προς νέες μορφές οικονομικού νομαδισμού. Όλα κινούνται. Κινούνται τα κεφάλαια αλλά και η εργασία.

[6] Portable Houses, Irene Rawlings & Mary Abel, σ.51 [7] ίδια με την αναφορά 5, σ.13

ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ

Ωστόσο, αναφερόμενοι στις δύο πρώτες άκρως αντίθετες κατηγορίες οι άνθρωποι μετακινούνται είτε κάνοντας χρήση των σκηνών είτε των τροχόσπιτων (τα τελευταία 200 χρόνια), ανάλογα προφανώς με τις περιοχές της κίνησης τους, την οικονομική άνεση και δυνατότητα για σπατάλη χρημάτων στον εξοπλισμό τους, και τις απαιτήσεις και παροχές που επιζητούν από αυτόν. Στη συνέχεια μελετάται η ιστορία, η εξέλιξη και η χρήση του τροχόσπιτου, από τη στιγμή της εμφάνισης του μέχρι σήμερα, από τους νεονομάδες που κινούνται σε συλλογικό ή ατομικό επίπεδο σε όλο τον κόσμο.

η ιστορία και η εξέλιξη του τροχόσπιτου Ο όρος τροχόσπιτο ή caravan[1] στα αγγλικά, προέρχεται από τη Γαλλική λέξη caravan και την Περσική λέξη

wordkarwan, που στο παρελθόν χρησιμοποιούταν για να περιγράψει μια ομάδα ανθρώπων που διέσχιζαν την έρημο, σαν ένας τρόπος μεταφοράς αγαθών. Στα τέλη του 19ου αιώνα το τροχόσπιτο άρχισε να παίρνει τη σημερινή του μορφή. Είναι το όχημα στο οποίο είναι διαθέσιμος χώρος για ύπνο παρέχοντας περισσότερη άνεση και προστασία από τις σκηνές. Δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να έχουν το δικό τους μετακινούμενο σπίτι για τις διακοπές τους και εύκολη στάθμευση. Η εξέλιξη και παραγωγή τους παρατηρήθηκε κυρίως στην Ευρώπη και τη βόρεια Αμερική κυρίως λόγω τη οικονομικής άνεσης σε αυτούς τους πολιτισμούς, ενώ σε αντίθεση με τις μεγάλες τεχνολογικές δυνάμεις της Ανατολής δεν παρατηρείται κάποια ανάπτυξη στην παραγωγή παρόμοιων οχημάτων, αλλά πολύ αργότερα κυρίως στα αυτοκινούμενα τροχόσπιτα κι όχι στα ρυμουλκούμενα. Στην Ευρώπη αλλά και την Αμερική, η προέλευση των τροχόσπιτων προέρχεται από τους Ρομά, ζώντας το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους σε ρυμουλκούμενα από άλογα τροχόσπιτα.

…Και τότε αυτός βρήκε τον αθίγγανο, Κοιμισμένος όλα αυτά τα χρόνια, Ξύπνησε τον εαυτό του νηφάλιος, Στο όνομα νομάς ακούει, Το τροχόσπιτο είναι η λύση, Ένα σπίτι πίσω από το αυτοκίνητό του. Σε κάθε άνθρωπο η λαχτάρα να ταξιδεύει γρήγορα και μακριά. Καμία πλέον υπερηφάνεια για αυτοκρατορία, Καμία ευχή για σπίτι ή γη, Υπάρχει κάθε άνεση βίου Όταν ακολουθεί την ομάδα με τα τροχόσπιτα. Έρχεται και πηγαίνει με ευχαρίστηση, Χωρίς ρίζες για να τον κρατήσουν μόνιμο. Μετά από είκοσι αιώνες περιπλάνησης, έρχεται τελικά η ελευθερία του ανθρώπου.

[8] Ελληνικό λεξικό Τριανταφυλλίδη/καραβάνι εικ. αριστερά, από το βιβλίο Trailer Travel, A visual history of mobile America, Bryan Burkhart, Phil Noyes, Allison Arieff

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

EDITH C. GREGWARE, FROM TRAILER CARAVAN, 1937

Τα τροχόσπιτα των Ρομά[9] αποτελούν ένα πολιτιστικό σύμβολο για τη νομαδική ζωή τους. Μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα χρησιμοποιούνταν ως απλά μέσα μεταφοράς και όχι ως χώροι διαμονής. Στη συνέχεια όμως αυτό άλλαξε αφού σιγά σιγά οι Ρομά προτίμησαν να κοιμούνται και να ζουν στα τροχόσπιτα και όχι πλέον στις σκηνές που ως τότε συνήθιζαν. Τα τροχόσπιτα προσέφεραν μεγαλύτερη προστασία από τις μεταβαλλόμενες καιρικές συνθήκες και μπορούσαν επίσης να εξοπλισθούν με μοντέρνες της εποχής ανέσεις, όπως π.χ. ξύλινες κουζίνες, φούρνους κλπ. Συχνά τα τροχόσπιτα αυτά κατασκευαζόντουσαν κατόπιν παραγγελίας από αιτήματα νέων ζευγαριών και τις οικογένειες τους. Η μικρή κλίμακα, οι προβιομηχανικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνταν και ο εργατικός δυναμικός χαρακτήρας της διαδικασίας οικοδόμησης κατασκευών της εποχής είχε ως αποτέλεσμα πολλές φορές η κατασκευή ενός τέτοιου τροχόσπιτου να διαρκεί ως και ένα χρόνο.

Reading Vardo, αρχές 1900, φωτογραφία μουσείο μεταφορών Γλασκόβης, Οκτώβριος 2008

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

φωτογραφία από το βιβλίο Airstream, the history of the land yacht, Bryan Burkhart and David Hunt, σ.4-5

Στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Καναδά η αρχή της ιστορίας των τροχόσπιτων καταγράφεται στις αρχές του 1920. Κύριο ρόλο έπαιξε η Airstream, μια μάρκα πολυτελών οχημάτων αναψυχής που κατασκευάζονται στο Jackson Center, στο Οχάιο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και είναι ναι μεν η παλαιότερη στη βιομηχανία του δυτικού κόσμου αλλά και η μόνη που ξεχώρισε με διαφορά σε κατασκευές και πωλήσεις από όλες τις υπόλοιπες που υπήρξαν. Τα ρυμουλκούμενα Airstream αναγνωρίζονται εύκολα από το χαρακτηριστικό σχήμα που έχουν, αλουμινένιες καμπυλωτές καμπίνες, μοιάζοντας με μεταλλικά “λουκάνικα”. Η κατασκευή τους χρονολογείται από τη δεκαετία του 1930 και βασίζεται σε σχέδια που δημιουργήθηκαν από τον Hawley Bowlus, ο οποίος είχε επιβλέψει την κατασκευή του αεροσκάφους Τσαρλς Λίντμπεργκ, “το Πνεύμα του Σαιντ Λούις”[10]. Αυτοί που άρχισαν να απολαμβάνουν τη χρήσης τους συχνά αναφέρονταν ως οι τουρίστες των “κονσερβών”. Με το πέρασμα του χρόνου τα τροχόσπιτα έγιναν πιο βιώσιμα και απέκτησαν νέα φήμη στις δεκαετίες του 1930 και 1940, ως πλέον τα ρυμουλκούμενα σπίτια. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, κάποιες εταιρείες εκτελούσαν μετατροπές σε τροχόσπιτα, ώστε να χρησιμοποιηθούν για το τμήμα πολέμου και άλλες παρόμοιες εργασίες (ως ασθενοφόρα, ιατρεία, κουζίνες κ.α.). Μετά τον πόλεμο κάποια οικοδομικά υλικά ήταν σπάνια καθώς και τα χρήματα είχαν εξαντληθεί, κι έτσι τα τροχόσπιτα απέκτησαν πιο χρηστικό χαρακτήρα από πριν. Τα φθηνότερα, αποδείχθηκαν να είναι ιδανικά για στέγαση έκτακτης ανάγκης, γεγονός που καθιέρωσε τη μαζική παραγωγή τους. Τα τροχόσπιτα έγιναν σταδιακά η λύση για φτηνές διακοπές και δημιουργήθηκαν όλο και περισσότερα πάρκα για την τοποθέτηση τους σε διάφορα σημεία της γης.

[9] The English Gypsy Caravan, C.H. Ward-Jackson & Denis E. Harvey, 1973, σ.22 [10] Airstream, the history of the land yacht, Bryan Burkhart and David Hunt, σ.28,65

…Από ακτή σε ακτή ταξιδεύει, όχι μήνες αλλά μέρες Τώρα ρολόι δυτικής πορείας από θάλασσα σε θάλασσα. Οι μέθοδοι αλλάξανε, ο σκοπός τους είναι ίδιος, Και οι περιστρεφόμενοι τροχοί μπορούν ακόμη να γράφουν ιστορία. Να πας, να δεις μέρη και βουνά Να αφήσεις το θόρυβο των πόλεων μακριά πίσω Να ζητάς μία πιο δίκαιη τύχη, τουλάχιστον να πετάς Η ανιαρή μονοτονία της καθημερινότητας. Η ώρα δεν έχει θαμπώσει. Η μανία των ταξιδιών Ζει για πάντα μέσα στις καρδιές των ανθρώπων. Οι διαδρομές έχουν γίνει πιο ομαλές και άνετες Με τα καλυμμένα βαγόνια που ταξιδεύουν δυτικά ξανά. GENE LINDBERG

τα τροχόσπιτα των Ρομά Στη γλώσσα των Ρομά το τροχόσπιτο είναι γνωστό ως “Βάρντο”. Μέχρι και το 1850 οι Ρομά μετακινούνταν με κάρα ή με τα πόδια. Στις τοποθεσίες που σταματούσαν, ξεκουράζονταν και κοιμόντουσαν κάτω από τα κάρα αυτά ή μέσα σε σκηνές[11]. Στην αγγλική παράδοση, το βάρντο αποτελεί σημαντικό στοιχείο του ρομανικού πολιτισμού για το περίτεχνο σχεδιασμό του και την άψογη ξυλογλυπτική του. Ωστόσο χρησιμοποιούταν ήδη το 1810[12] στη Γαλλία από ανθρώπους του τσίρκου για διάφορα σόου. Η χρήση του γνώρισε μεγάλη ακμή για περίπου εβδομήντα χρόνια από τα μέσα του 19ου αιώνα ως και τις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Τα πρώτα λοιπόν βάρντο ήτανε άμαξες που τις σέρνανε άλογα και αρχικά χρησιμοποιήθηκαν από τους Ρομά της Αγγλίας. Ήταν κοινώς διαδεδομένο η ιδιαίτερη διακόσμηση[13] τους, τα περίτεχνα χειροποίητα σκαλίσματά τους που απεικόνιζαν σύμβολα και παραστάσεις από τη ζωή και την παράδοση των Ρομά, τα φωτεινά τους χρώματα, ακόμη και η χρήση φύλλων χρυσού για τα αντικείμενα και τα έπιπλα. Στηριζόταν πάνω σε μεγάλους τροχούς που προεξείχαν δεξιά κι αριστερά έχοντας μία κλίση προς τα έσω. Αυτό αποτέλεσε και το βασικό στοιχείο ώστε να υπάρξουν έξι τύποι βάρντο διαφορετικού σχήματος και μεγέθους, διότι τα κατασκεύαζαν με διαφορετική θέση των τροχών σε σχέση με το πού τοποθετούταν το κρεβάτι στο εσωτερικό. Πολύ σύντομα τα σχέδια κατασκευής είχαν τυποποιηθεί και είχαν όλοι οι τύποι κοινά χαρακτηριστικά. Η πόρτα σχεδόν πάντα ήταν στη μπροστινή πλευρά τους.

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

Μία μικρή μεταλλική σόμπα μαγειρέματος είχε εφευρεθεί ήδη στην Αμερική και άρχισε μόλις από το 1830 να είναι διαθέσιμη και στη Μεγάλη Βρετανία με αποτέλεσμα να καθιερωθεί και η ιδιωτική χρήση στα βάρντο. Επομένως, ήταν απαραίτητη και η ύπαρξη της καμινάδας, η οποία τοποθετούταν κυρίως στο αριστερό μέρος τους, όπως το παρατηρούμε από την μπροστινή πλευρά του, κι αυτό διότι εφόσον το βάρντο ταξίδευε από την αριστερή πλευρά του δρόμου, υπήρχε μικρότερος κίνδυνος να προκληθεί πυρκαγιά με τα χαμηλά κλαδιά των δέντρων.

Παραδοσιακό κάρο των Ρομά, πρώτες δεκαετίες του 1800, φωτογραφία μουσείο μεταφορών Γλασκόβης, Οκτώβριος 2008

Το παραδοσιακό τσιρίκλο (πουλί), σύμβολο των Ρομά, ξυλόγλυπτο στην πόρτα ενός Reading Vardo, αρχές 1900, φωτογραφία μουσείο μεταφορών Γλασκόβης, Οκτώβριος 2008

[11] ίδια με την αναφορά 9, σ.29 [12] http://www.gypsyjib.com/page/About+Vardos+(Wagons), τελευταία επίσκεψη 02/02/2016 [13] ίδια με την αναφορά 9, σ.41, 49-52, 73-95, 168-184

Στο εσωτερικό του υπήρχαν διαμορφωμένα ενσωματωμένα καθίσματα, ντουλάπια, ντουλάπα, κουκέτες στο πίσω μέρος του, συρταριέρα και ένα κινέζικο έπιπλο βιτρίνα. Υπήρχαν παράθυρα στην αριστερή πλευρά και στο πίσω μέρος. Σε ορισμένα μοντέλα μάλιστα και στη δεξιά πλευρά τους, καθώς και φεγγίτη για την ανανέωση του αέρα και την είσοδο φωτός στο εσωτερικό. Φημίζονταν για την πρακτικότητά τους, καθώς και την αισθητική ομορφιά τους κι όχι μόνο, από τον πολιτισμό των Ρομά. Τα βάρντο κατηγοριοποιούνται σε έξι κύριους τύπους[14]. Αυτά είναι, το βαγόνι “βούρτσα” (Brush wagon), του διαβάσματος (Reading), του Ledge, το Bow-top με την τοξωτή οροφή, το Open-lot με τον μεγάλο ανοιχτό χώρο μπροστά, και του Burton. Ο γενικός σχεδιασμός εξελίχθηκε με την πάροδο του χρόνου και τα ονόματα δόθηκαν είτε από τους ίδιους τους ιδιοκτήτες, είτε από την πόλη όπου κατασκευάστηκαν, είτε από τον ίδιο τον κατασκευαστή. Συνήθως ο χρόνος κατασκευής τους κυμαινόταν από έξι έως δώδεκα μήνες. Το Burton ήταν φημισμένο για οικογένειες των σόου και των τσίρκων. Αποτελεί το παλαιότερο παράδειγμα κατοικίαςβαγόνι στη Μεγάλη Βρετανία. Αρχικά, δεν ήταν ιδιαίτερα διακοσμημένο αλλά στην πορεία εξελίχθηκε σε περίτεχνο βάρντο. Ωστόσο, εξαιτίας του μικρού μεγέθους τροχών του δεν ήταν το ιδανικότερο για χρήση εκτός δρόμου.

[14] The Gypsies, Angus M. Fraser, Blackwell Publishing, 1995 [15] Gypsy Horses and the Travelers Way: The Road to Appleby Fair, John Hockensmith, 2007, σ.76 εικ. αριστερά, Burton Vardo του Bill Birch, πλέον στεγάζεται στο μουσείο του Hartlebury Castle, Αγγλία, φωτογραφία Matt Wilson, Φεβρουάριος 2014 εικ. δεξία, ρεαλιστική μακέτα του Brush Vardo, φωτογραφία από http://www.gypsyvans.com/gallery.html, τελευταία επίσκεψη 02/02/2016

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

Η βούρτσα ή Brush wagon ήταν ένα παραδοσιακό ρομάνικο βάρντο με ευθείες πλευρές και τους τροχούς να προεξέχουν έξω από την κατασκευή. Παρόμοιο αρκετά με το “reading” βάρντο αλλά με δύο διακριτά χαρακτηριστικά του, μία μισή πόρτα με γυάλινα σκίαστρα που βρίσκεται στο πίσω μέρος καθώς και ένας φεγγίτης που έλλειπε από τα άλλα είδη βάρντο[15]. Ο εξωτερικός του χώρος ήταν εξοπλισμένος με ράφια και εγκοπές σε περίπτωση που επιθυμούσε ο ιδιοκτήτης να μεταφέρει είδη εμπορίου, βούρτσες, σκούπες, ψάθινες καρέκλες, καλάθια κλπ. Επιπλέον τρεις φωτεινές ράγες σιδήρου έτρεχαν γύρω από την οροφή και κάποιες φορές υπήρχαν και ταμπέλες με την εμπορική επωνυμία. Όπως όλα τα βάρντο, και αυτά ήταν περίτεχνα και πολύχρωμα ζωγραφισμένα.

Το Reading(βλ. εικόνα σ.) ονομάστηκε έτσι εξαιτίας των ίσιων πλευρών του που κλίνουν προς τα έξω. Είχε μεγάλους αψιδωτούς τροχούς και σχετικά μικρό βάρος. Χρονολογείται από το 1870 και μετά και ξεχώριζε για την αισθητική και την πρακτικότατα του. Οι πίσω τροχοί του ήταν 18 ίντσες μεγαλύτεροι από τους μπροστινούς, γεγονός που έδινε τη δυνατότητα να διέρχεται εύκολα και εκτός δρόμων. Το μήκος του κυμαινόταν στα 3,10μ. Στην αρχή του 20ου αιώνα εισάχθηκαν στον σχεδιασμό του και οι φεγγίτες στην οροφή. Στο συγκεκριμένο τύπο βάρντο, ο πλούτος της οικογένειας ήταν πολύ πιο εμφανής με την περίτεχνη διακόσμηση και τη χρήση των φύλλων χρυσού[16] τόσο στο εσωτερικό όσο και εξωτερικό του. Στο Ledge ενσωματώθηκε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Εκτεινόταν πάνω από τους πίσω μεγάλους τροχούς[17] με συνέπεια τη δημιουργία καθιστικού, κι ακόμη μία συμπαγής τοξωτή οροφή που έφθανε έως και 3,60μ ύψος σχηματίζοντας βεράντες σε κάθε άκρο. Στη συνέχεια, υποστηρίχτηκε κι άλλο με σιδερένιες αγκύλες. Το Bow-top σχεδιασμένο με βάση το Ledge ήταν σημαντικά ελαφρύτερο αλλά και πιο αδύνατο να στραφεί ενάντια σε ισχυρούς ανέμους. Ο σχεδιασμός του περιλάμβανε υφασμάτινη οροφή με ξύλινο εσωτερικό πλαίσιο θυμίζοντας τις παλαιότερες “Bender” σκηνές[18]. Όπως και τα υπόλοιπα έτσι και αυτό περιείχε φούρνο, τραπέζι, διπλό κρεβάτι, περίτεχνη διακόσμηση. Εξωτερικά ήταν χρώματος πράσινο για να μην γίνεται εύκολα αντιληπτό μέσα σε δασικές περιοχές. Αντίστοιχο σχεδιασμό είχε και το Open-lot με τη μόνη διαφορά ότι, αντί για πόρτα εισόδου είχε κουρτίνα για την είσοδο περισσότερου ηλιακού φωτός.

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

Η παράδοση είχε ως έθιμο μετά των θάνατο των ιδιοκτητών να κληρονομούνται μερικά υπάρχοντα κοσμήματα, διακοσμητικά, χρήματα κλπ. Όλα τα υπόλοιπα συμπεριλαμβανομένου και των βάρντο καταστρέφονταν. Ανέκαθεν, οι Ρομά παρά τις οικονομικές δυσκολίες που μπορεί να είχαν, αισθάνονταν υπερήφανοι για το πλούσιο διακοσμημένο και περίτεχνο βάρντο τους. Γι αυτό, είχαν ως προτεραιότητα τη σπατάλη χρημάτων σε αυτό. Σήμερα εκτιμάται ότι, ήδη από τα τέλη του 1940, μόνο το 1% των Ρομά ζούσαν ακόμη σε παραδοσιακά βάρντο ενώ σήμερα κατοικούν σε συμβατικά τροχόσπιτα της αγοράς ή σε προκάτ σπίτια που τα έχουν τοποθετήσει πολλά μαζί δημιουργώντας έτσι τις δικές του κοινότητες. Στο τέλος της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα, υπήρξε μία αναζωπύρωση της αισθητικής βάρντο από διάφορα κλαμπ τροχόσπιτων. Από αυτά, τα περισσότερα μοντέρνα προορίζονται για ρυμούλκηση από αυτοκίνητα ενώ αλλά παραμένουν πιστά στη παραδοσιακή χρήση αλόγων, καθώς η γενική χρήση τους είναι πλέον πιο εναλλακτική και όχι για μόνιμη κατοίκηση.

[16] The New Gypsy Caravan, Timothy Lemke, 2006, σ. 9-22 [17] ίδια με την αναφορά 12 [18] ίδια με την αναφορά 16 εικ. αριστερά, Ledge Vardo, φωτογραφία από https://gr.pinterest.com/pin/313915036501323302/, τελευταία επίσκεψη 25/01/2016 εικ. μέση, Bow-top Vardo, φωτογραφία από http://www.gypsyjib.com/page/About+Vardos+(Wagons), τελευταία επίσκεψη 02/02/2016 εικ. δεξιά, Open-lot Vardo, φωτογραφία από https://gr.pinterest.com/pin/115264071683194852/, τελευταία επίσκεψη 25/01/2016

Γραμμικά σχέδια Bow-top Vardo, αριστερα πάνω κάτοψη, δεξιά τομή, κάτω αριστερά μπροστινή όψη, κάτω δεξιά πίσω όψη

Γραμμικά σχέδια Reading Vardo, αριστερα πάνω κάτοψη, δεξιά πάνω διαμήκης τομή 1, κάτω αριστερά εγκάρσια τομή, κάτω διαμήκης τομή 2

Τέλη 19ου αιώνα – Το πρώτο τροχόσπιτο αναψυχής Το πρώτο τροχόσπιτο αναψυχής σχεδιάστηκε από τον σκωτσέζικης καταγωγής Δρ. William Gordon Stables το 18841885 και στη συνέχεια κατασκευάστηκε από την Bristol Wagon Works Company, εταιρεία που ως επί το πλείστον κατασκεύαζε βαγόνια τρένων. Το “Wanderer” ήταν το πρώτο τροχόσπιτο αναψυχής παγκοσμίως. Εμπνευσμένο από τα παραδοσιακά συρόμενα με άλογα βάρντο[19] των Ρομά, τα οποία είναι τα πρώτα καταγεγραμμένα τροχόσπιτα, το Wanderer ήταν πολυτελές και κατασκευασμένο από ξύλο μαόνι και σφενδάμου. Ο εσωτερικός του σχεδιασμός ήταν βασισμένος στο βικτωριανό στυλ, κάτι που φαίνεται από τις μεταξωτές κουρτίνες, τα υφάσματα και τις χρυσές λεπτομέρειες στα ενσωματωμένα έπιπλα και τα διάφορα διακοσμητικά στοιχεία, ενώ περιελάμβανε και βιβλιοθήκη.

Το συγκεκριμένο τροχόσπιτο, ήταν ένα τόσο ασυνήθιστο θέαμα για την εποχή εκείνη, που έπρεπε να προσληφθεί ένας υπηρέτης που θα προπορευόταν ώστε να προειδοποιεί για τον ερχομό του. Ο W.Gordon Stables ταξίδεψε με αυτό συνολικά δέκα χιλιάδες μίλια. Το Wanderer, που διασώζεται μέχρι σήμερα, έχει βάρος δυο τόνους και μήκος 5,50μ. Το τραβούσανε δύο μόνο άλογα και την πρώτη βόλτα[20] του την έκανε το 1885. Χρησιμοποιήθηκε για τελευταία φορά το 1960. Σήμερα βρίσκεται στην τοποθεσία Costwolds της Αγγλίας στο εκθεσιακό τμήμα του Caravan Club[21] έχοντας υποστεί ελάχιστες αλλαγές, όπως νέους τροχούς και καινούριο άξονα, εξαιτίας των φθορών που είχε υποστεί με το πέρασμα του χρόνου.

[19] http://www.dailymail.co.uk/news/article-2480291/Worlds-oldest-caravan-makes-final-journey.html, τελευταία επίσκεψη 15/12/2015 [20] https://storify.com/TheCCCollection/130-years-of-the-wanderer, τελευταία επίσκεψη 15/12/2015 [21] http://www.express.co.uk/news/uk/440169/End-of-the-road-for-the-world-s-oldest-caravan-made-128-years-ago, τελευταία επίσκεψη 17/12/2015 [22] http://www.period-classic-caravan-club.co.uk/history, τελευταία επίσκεψη 20/12/2015 εικ. αριστερά, “Dr William Gordan Stables, 1885, μόλις είχε ολοκληρώσει το Wanderer”, φωτογραφία βλ. αναφορά 19 εικ. πάνω δεξιά, εσωτερικό του Wanderer, φωτοφραφία βλ. αναφορά 19 εικ. κάτω δεξιά, τροχόσπιτο πλουσίων από το ταξίδι τους το 1907, φωτογραφία βλ. αναφορά 22

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

Το 1907 ο Gordon Stables αποφάσισε να οργανώσει ένα ομαδικό ταξίδι με μια ομάδα πλουσίων παραθεριστών ιδρύοντας έτσι το διάσημο μέχρι σήμερα “Caravan Club”. Μπορεί οι νέοι αυτοί παραθεριστές να ήθελαν να ακολουθήσουν τον τρόπο ζωής των Ρομά, όμως δεν ήταν έτοιμοι να εγκαταλείψουν τις ανέσεις του σπιτιού τους και τον πλούσιο[22] τρόπο ζωής τους. Γι’ αυτό και τα τροχόσπιτα τους ήταν εξοπλισμένα με άνετα κρεβάτια, σόμπες αλλά και πάγκους εργασίας, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις, τα ταξίδια γίνονταν με τη συνοδεία υπηρετικού προσωπικού. Παρ’ ότι μόνο οι πλούσιοι είχαν τη δυνατότητα να αγοράσουν τροχόσπιτο εκείνη την εποχή, η κοινή γνώμη απαξιούσε για την ανερχόμενη της εποχής μόδα, διότι η όλη ιδέα προερχόταν από τον πολιτισμό των Ρομά, που θεωρούνταν κατώτερη κοινωνική τάξη, και έπρεπε να περάσουν αρκετά χρόνια μέχρι τελικά τα τροχόσπιτα να γίνουν αποδεκτά.

Δεκαετία του 1920 Στις αρχές της δεκαετίας ο Bill Riley και ο γιός του αγόρασαν την Eccles Motor Transport[23], εταιρία που ειδικευόταν στην μεταφορά αγαθών. Αμέσως ξεκίνησαν να δημιουργούν τα σχέδια για τη δημιουργία του πρώτου τους τροχόσπιτου, όμως ο ερχομός του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου δεν τους άφησε να τα ολοκληρώσουν. Μετά τη λήξη του πολέμου κατάφεραν να ολοκληρώσουν τα σχέδια τους και το 1919 κατασκεύασαν το πρώτο τους τροχόσπιτο, το οποίο στηριζόταν σε έναν άξονα με δυο ρόδες. Λόγω της κατασκευής τους από ατσάλι και ξύλο, το βάρος τους ήταν μεγάλο, με αποτέλεσμα να μπορούν να ρυμουλκηθούν μόνο από αυτοκίνητα μεγάλου κυβισμού. Στην πραγματικότητα έμοιαζε με το πιο απλό σχέδιο σπιτιού, σχήματος ορθογωνίου, ακουμπισμένο πάνω σε ένα τρέιλερ. Από τα επόμενα κιόλας μοντέλα, μέσα του 1920, άρχισε η ενσωμάτωση των τρέιλερ στην κατασκευή, κάτι που τα έκανε πιο σταθερά αλλά και τους προσέδιδε καλύτερη αισθητική. Ένα ελάττωμα που παρουσίαζαν αυτά τα τροχόσπιτα ήταν στο σύστημα φρεναρίσματος, το οποίο αντικαταστάθηκε αργότερα από το «overrun syχstem»[24], ένα σύστημα το οποίο χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα. Εκείνη την εποχή, τα τροχόσπιτα συνήθιζαν να παρκάρουν στην άκρη των δρόμων ή σε διάφορα χωράφια, καθώς δεν είχαν δημιουργηθεί ακόμα πάρκινγκ. Στα μέσα της δεκαετίας τα τροχόσπιτα ήταν πλέον εξοπλισμένα με σόμπες μαγειρέματος αλλά και σύστημα φωτισμού, ενώ για τα διάφορα τμήματα του σκελετού χρησιμοποιούνταν ξύλο και ατσάλι. Τα συγκεκριμένα τροχόσπιτα ήταν, ουσιαστικά, η αρχή των μοντέρνων Βρετανικών τροχόσπιτων και το πρώτο τους μοντέλο κόστιζε 90 λίρες, χρήματα που για εκείνη την εποχή θεωρούνταν πάρα πολλά.

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

Το πρώτο τροχόσπιτο της Eccles, Voyageur 1926, φωτογραφία 1927 από http://www.swiftgroup. co.uk/swift-group/news/ the-pioneering-ecclesbritains-first-caravan-celebrates-90-years , τελευταία επίσκεψη 02/02/2016

[23] Caravans, The Illustrated History 1919-1959, Andrew Jenkinson, σ.18-33 [24] http://www.period-classic-caravan-club.co.uk/1920s, τελευταία επίσκεψη 22/12/2015

Παράλληλα στο δυτικό κόσμο ο Wally Byam, ένας ασκούμενος δικηγόρος εκείνη την εποχή, ξεκίνησε την κατασκευή ρυμουλκούμενου στην πίσω αυλή του στο Λος Άντζελες στα τέλη της δεκαετίας του 1920. Για τη δημιουργία του πρώτου μοντέλου του ήταν ξεκάθαρα επηρεασμένος από τα βάρντο των Ρομά της Αγγλίας[25] που χρησιμοποιήθηκαν στα χρόνια 1880 με 1920. Το κατασκεύασε από ξύλινους δοκούς που τους ένωσε με σύρμα πιάνου και είχε σχήμα κουτιού παρόμοιο με θάλαμο αεροπλάνου ώστε να μην προκύψει μεγάλο βάρος. Η οροφή καλυπτόταν με “fabricoid”, ένα συνθετικό δέρμα που προσέδιδε ισχυρή προστασία από την βροχή σε πλήρη αντίθεση από τα προηγούμενα χρονολογικά “pop-up” τροχόσπιτα του 1916.Το μοντέλο του αυτό είχε μήκος 6,10μ και ήταν φωτεινό εξαιτίας του καπλαμά που χρησιμοποίησε για τα πλαϊνά του. Μπορούσαν να κοιμηθούν σχετικά έξι άτομα, παρόλο που τα κρεβάτια δεν γινόταν να αναδιπλωθούν στο εσωτερικό, αλλά μόνο στο εξωτερικό του οχήματος όπως στην κλιμακωτή κινέζικη “pagoda”. Ήταν κατά τον ίδιο[26] μια ακατέργαστη εμφανώς κατασκευή πάνω σε ένα σασί μοντέλου Α της Ford και δεν πρόσφερε πολλές ανέσεις και κανείς έπρεπε να μπει μπουσουλώντας μέσα. Υπήρχε ένα ράφι για να τοποθετείται μπουκάλι νερού, φακός και στοιχειώδης εξοπλισμός κάμπινγκ. Πρόσφερε κυρίως την προστασία από τα εξωτερικά “στοιχεία”. Φήμες λένε ότι ο Byam μπήκε στη διαδικασία κατασκευής του δικού του τροχόσπιτου για να αποφύγει την άρνηση της γυναίκας του να τον ακολουθήσει σε κάμπινγκ χωρίς την κουζίνα της.

[25] Airstream, the history of the land yacht, Bryan Burkhart and David Hunt, σ.59 [26] ίδια με την αναφορά 25, σ.25

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

Διάγραμμα, εγκάρσια τομή από ένα κλασικό μοντέλο Aistream

Δεκαετία του 1930 Τη δεκαετία του 1930, ο σχεδιασμός των αυτοκινήτων είχε αλλάξει, οι βιομηχανίες είχαν αυξήσει κατά πολύ την παραγωγή τους, με αποτέλεσμα να πέσουν οι τιμές και να μπορούν πλέον να τα αγοράζουν οι περισσότεροι. Η μεσαία τάξη είχε πλέον τη δυνατότητα να ταξιδέψει, να πάει διακοπές και να εξερευνήσει την εξοχή. Παράλληλα και η ζήτηση στην αγορά του τροχόσπιτου είχε φτάσει σε υψηλά επίπεδα με αποτέλεσμα να αυξηθεί η παραγωγή τους και ως εκ τούτου να πέσει η τιμή τους. Η μεγάλη αύξηση στην αγορά του τροχόσπιτου οδήγησε στη δημιουργία κάποιων λειτουργικών χώρων ώστε να μπορούν να παρκάρουν, όμως οι ιδιοκτήτες προτιμούσαν το παρκάρισμα στην άκρη του δρόμου. Η εταιρία Eccles[27] θεωρούταν πρωτοπόρος στη ανάπτυξη και παραγωγή τροχόσπιτων, με τα μοντέλα Senator και Imperial να θεωρούνται τα καλύτερα της εταιρίας. Το 1936, οι παραγγελίες έφτασαν στα υψηλότερα, μέχρι τότε επίπεδα. Η Eccles ήταν επίσης πρωτοπόρος στην κερδοφόρα αγορά κατασκευής κατά παραγγελία τροχόσπιτων επίδειξης. Η εταιρία Winchester[28] ξεκίνησε να φτιάχνει κατά παραγγελία τροχόσπιτα, τα οποία κατασκευάζονταν σύμφωνα με τις προτιμήσεις του κάθε πελάτη, με αποτέλεσμα να δημιουργήσει τη δική της πελατεία. Σιγά σιγά άρχισαν να χρησιμοποιούνται φιάλες αερίου για μαγείρεμα, ειδικά τροποποιημένες ώστε να μπορούν να τοποθετηθούν στα τροχόσπιτα. Αρχικά τόσο το μέγεθος όσο και η τιμή των φιαλών δεν επέτρεπαν σε όλες τις εταιρίες να τις τοποθετήσουν στα τροχόσπιτα τους, κάτι που με τον καιρό άλλαξε. Το αέριο αντικατέστησε το πετρέλαιο που χρησιμοποιούταν στις λάμπες και τους φούρνους. Πλέον άρχισαν να τοποθετούνται ραδιόφωνα, και τα πρώτα μπάνια με ντουζιέρες άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους στα πολυτελή μοντέλα και να δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη μόνωση τους. Αλλαγές έγιναν επίσης και στο σύστημα των αξόνων καθώς αντικαταστάθηκε το παλιό σύστημα, που είχε μείνει ίδιο από τη δεκαετία του 1920, με ένα νέας τεχνολογίας το οποίο έκανε πιο ομαλή και πιο ασφαλή ρυμούλκηση. Σε κάποια τροχόσπιτα είχαν τοποθετηθεί εξωτερικά φώτα ώστε να γίνονται αντιληπτά από τους άλλους οδηγούς. Στην Αμερική η Airstream δεν άργησε να εμφανιστεί. Το 1931 ξεκίνησε σύμφωνα με το όνειρο του Wally Byam ένα τροχόσπιτο ταξιδιών που θα κινούταν σαν ένα “ρεύμα αέρα” (stream of air)[29], αρκετά ελαφρύ για να ρυμουλκείται εύκολα από ένα αυτοκίνητο και να αποτελέσει ένα κατάλυμα με μεγάλη παροχή ανέσεων οπουδήποτε. "Κάθε σχεδιαστική λεπτομέρεια ενός Airstream έχει μια λειτουργία και έχει προκύψει με εξονυχιστική σκέψη από τους κατασκευαστές του". Συν της άλλης η μηχανική τους κατέχει το αποκορύφωμα με πάνω από 80 χρόνια εμπειρίας και εκατομμύρια μίλια στους δρόμους σε όλο τον κόσμο. Ο ίδιος λοιπόν ο Byam εμπνευσμένος από τα βιώματα του ως παιδί, παραθερίζοντας ανά διαστήματα κυρίως τα καλοκαίρια στα βουνά με την οικογένεια του με απλά συμβατικά κάρα που έσερναν γαϊδούρια, βρέθηκε να απολαμβάνει σε μεγαλύτερη ηλικία τις διακοπές του μέσα στη μεταλλική κάψουλά[30] του.

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

"Η περιπέτεια είναι οπουδήποτε τη βρίσκεις, σε οποιοδήποτε μέρος, σε κάθε μέρος, εκτός από το σπίτι σου στην μόνιμη καρέκλα." Wally Byam

[27] [28] [29] [30]

Caravans, The Illustrated History 1919-1959, Andrew Jenkinson, σ.34-36 ίδια με την αναφορά 27, σ.36-40 http://www.fundinguniverse.com/company-histories/thor-industries-inc-history/, τελευταία επίσκεψη 19/01/2016 ίδια με την αναφορά 25, σ.17

εικ. μεγάλη επάνω, απεικόνιση των μοντέλων της Bowlus σε έκθεση, 1935, από το αρχείο του Auto Club της νότιας Καλιφόρνιας

[31] ίδια με την αναφορά 25. σ.59 [32] Adventure, inspired by Airstream, (history) [33] http://www.airstream.com/history/, τελευταία επίσκεψη 12/01/2016

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

Τροχόσπιτο της Winchester 1933, φωτογραφία από http://www.period-classic-caravan-club.co.uk/1930s , τελευταία επίσκεψη 02/02/2016

Η μεγαλύτερή του καινοτομία[31] ήταν ένα όχημα με δύο ξεχωριστά αλλά διασυνδεδεμένα σασί, το ένα για την μηχανή και το άλλο για τους επιβάτες το οποίο εξομάλυνε τους εξωτερικούς κραδασμούς από το οδόστρωμα. Αυτό το σύστημα που το παρομοίωσε με λαιμό χήνας γρήγορα έγινε ο στάνταρ βιομηχανικός σχεδιασμός, προσφέροντας καλύτερη σταθερότητα και χειρισμό, αποτρέποντας την ολίσθηση και την πλαγιολίσθηση. Από κει και έπειτα καλυτέρευε τα μοντέλα και τον σχεδιασμό τους ώστε να γίνονται όλο πιο εύχρηστα και άνετα βασισμένος πάντα από τις δικές του εμπειρίες από τα ταξίδια του στο δρόμο. Ο Byam δημοσίευσε στο περιοδικό “how-to”[32] άρθρα για πελάτες που επιθυμούσαν να κατασκευάσουν το δικό τους τροχόσπιτο και ύστερα βοηθούμενος από τα κέρδη της αγοράς του περιοδικού κατάφερε να ιδρύσει την εταιρεία Bowlus. Έτσι έκανε το όνειρό του καριέρα πατώντας πάνω στην κοινή γνώμη για αναζήτηση δωρεάν και άνετων διακοπών, και η ζήτηση εκτοξεύθηκε το 1937 με το trailer-boom[33].

Το 1936, ο Byam παρήγαγε το ”Airstream Clipper“[34], το οποίο ήταν ουσιαστικά ένα επανασχεδιασμένο μοντέλο Bowlus του 1935, με την διαφορά ότι η πόρτα μεταφέρθηκε από το μέτωπο στην πλευρά του. Ο νέος σχεδιασμός μείωσε την αντίσταση του ανέμου και, επομένως, βελτίωσε και την αποδοτικότητα των καυσίμων. Ήταν το πρώτο από τα πλέον γνωστά σχήματα “λουκάνικου”, ασημί αλουμινένιο τροχόσπιτο της Airstream. Το “Airstream Clipper” πήρε το όνομά του μετά το πρώτο υπερατλαντικό υδροπλάνο και κόστιζε $1,200. Τις δεκαετίες του 30’ και του 40’ τα τροχόσπιτα ήταν εφοδιασμένα με τις δικές τους παροχές νερού, με ηλεκτρικά φώτα, σόμπες μαγειρέματος και τουαλέτα ναυτικού στυλ, όμως τίποτα από όλα αυτά δεν ήταν πολύ εφικτό κατά τη διαδικασία της ρυμούλκησης από το αυτοκίνητο στο δρόμο. Επομένως ήταν απαραίτητη η στάθμευσή του, καθώς για φόρτιση για το ηλεκτρικό ρεύμα και το γέμισμα νερού σε υπάρχοντες κατάλληλους σταθμούς για αυτά και κόστιζαν είκοσι πέντε λεπτά την ημέρα. Τέτοιοι χώροι άρχισαν σιγά σιγά να τροποποιούν τη λειτουργία και την ύπαρξη τους ως πάρκινγκ για τα τροχόσπιτα με τη σημερινή εικόνα που έχουν.

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

"Σε ένα Airstream τροχόσπιτο το μεγαλύτερο πλεονέκτημα είναι το αρκετά φυσικό και αεροδυναμικό του σχήμα που προσφέρει πολύ άνετη κατοίκηση. Είναι τόσο καλά σχεδιασμένο που το μόνο που έχει να συναγωνισθεί δεν είναι τα τροχόσπιτα των άλλων εταιρειών αλλά τους διαφορετικούς τρόπους ζωής." Περιοδικό ID, αφιέρωμα στη σύγχρονη βιομηχανική σχεδίαση, 1999

[34] ίδια με την αναφορά 25. σ.65-67,71-72 εικ. επάνω, Το “Clipper” του 1936, χαρακτηριστικά καλύπτονται οι τροχοί και τα παράθυρα δίνοντας την αίσθηση μιας πλωτής κατασκευής, φωτογραφία από το βιβλίο Airstream, the history of the land yacht, Bryan Burkhart and David Hunt, σ.71 εικ. δεξιά, ένα από τα μεγαλύτερα πάρκινγκ τροχόσπιτων για τους στρατιώτες, 1943, λειτουργώντας σαν μόνιμες κατοικίες κοντά στο Πόρτσμουθ, 2300 τροχόσπιτα καλύπτουν περίπου 1000 στρέμματα

Η δεκαετία του 1930 θεωρείται σταθμός στην ιστορία του τροχόσπιτου. Οι κατασκευαστικές εταιρείες στην Ευρώπη πολλαπλασιάστηκαν λόγω της μεγάλης ζήτησης, ενώ παράλληλα αναπτύχθηκε το προϊόν τόσο σε σχεδίαση, όσο και σε λειτουργικότητα. Οι πρώτες εξαγωγές[35] ήταν πλέον γεγονός με τις Eccles και Car Cruiser να είναι οι κύριες κατασκευαστικές εταιρείες που εξήγαγαν τροχόσπιτα και τις οποίες προτιμούσαν οι περισσότεροι καταναλωτές εντός και εκτός των ευρωπαϊκών συνόρων. Οι κατασκευαστές της Car Cruiser είχαν βελτιώσει και παράλληλα είχαν μειώσει το βάρος του μοντέλου τους με αποτέλεσμα να θεωρείται πολύ πρωτοποριακό για την εποχή του. Το μοντέλο του 1937 "Car Cruiser Rally Four De-Luxe", έδειξε για παράδειγμα με τη σχεδίαση του τα βήματα που άρχισαν να γίνονται στον τομέα της αεροδυναμικής[36], ωστόσο με τον πόλεμο να πλησιάζει, οι εταιρίες έπρεπε να σκεφτούν ακόμα καλύτερες ιδέες ώστε να διασφαλίσουν τις πωλήσεις των προϊόντων τους. Έτσι το 1937, η Eccles σχεδίαζε να εξοπλίσει με τροποποιημένα τροχόσπιτα, τα οποία θα μετέφεραν πυρομαχικά, τα κέντρα επιχειρήσεων. Η εταιρία Thomson, η οποία μέχρι τις αρχές της δεκαετίας είχε μικρή παραγωγή, είχε αρχίσει να κάνει συμβόλαια για την παραγωγή ασθενοφόρων και τη μετατροπή των τροχόσπιτων της σε μηχανές πολέμου. Ο Clifford Dawtrey, γνωστός σχεδιαστής της εποχής και ιδρυτής της Airlite Caravans είχε επίσης κάποιες ιδέες για τη σχεδίαση και μετατροπή των τροχόσπιτων σε ασθενοφόρα. Μία από τις ιδέες[37] του, ήταν η τοποθέτηση ηλεκτρικού συστήματος 12 βολτ και μονών κρεβατιών ειδικά προσαρμοσμένων στο κάθε τροχόσπιτο. Προς το τέλος της δεκαετίας, η βιομηχανία των τροχόσπιτων βίωνε τη χειρότερη στιγμή της ιστορίας της, καθώς η παραγωγή τους είχε σχεδόν σταματήσει μέχρι το 1939. Πλέον κατασκευάζονταν πολύ λίγα και οι περισσότερες εταιρίες είχαν κλείσει και δεν θα ξανάνοιγαν μέχρι το τέλος του πολέμου.

[35] ίδια με την αναφορά 27 [36] http://www.salopleisure.co.uk/caravan-history/, τελευταία επίσκεψη 10/11/2015 [37] http://www.period-classic-caravan-club.co.uk/1930s, τελευταία επίσκεψη 14/01/2016 εικ. επάνω δεξιά, το μοντέλο Car Cruiser Sport 4 του 1937, φωτογραφία από http://www.period-classic-caravan-club.co.uk/1930s , τελευταία επίσκεψη 02/02/2016

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

"Το μόνο πρόβλημα με το τροχόσπιτο είναι ο “εθισμός”, αν ζήσεις μια φορά σε ένα σπίτι πάνω σε ρόδες, δεν θα είσαι ποτέ ξανά ικανοποιημένος με το να μείνεις σε ένα μόνιμο μέρος." Popular Mechanics, 1937

Δεκαετία του 1940 Ο πόλεμος οδήγησε τους μεγαλύτερους, μέχρι εκείνη την περίοδο, κατασκευαστές στην παραγωγή οχημάτων ειδικά διαμορφωμένων για τον πόλεμο. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να μάθουν πως να παράγουν μαζικά σε ακόμα μεγαλύτερες ποσότητες, κάτι το οποίο έκανε το προϊόν τους ακόμα φθηνότερο, παρόλο αυτά όμως, νέος σχεδιασμός δεν υπήρξε, αλλά η παραγωγή γινόταν με βάση τα προηγούμενα μοντέλα. Προς το τέλος του πολέμου δημιουργήθηκαν πολλές μικρές εταιρείες, καθώς πολλοί ικανοί τεχνίτες και μη, άρχισαν να αποστρατεύονται. Οι περισσότερες από αυτές τις εταιρίες κατασκεύασαν πολύ λίγα τροχόσπιτα πριν αγοραστούν από άλλες μεγαλύτερες ή κλείσουν οριστικά. Ο Sam Alper κατασκεύαζε τροχόσπιτα στο Λονδίνο με την επωνυμία Streamlite με υλικά που είχαν περισσέψει από τον πόλεμο. Η Eccles, η οποία κατά τη διάρκεια του πολέμου είχε αποκομίσει τεράστια κέρδη, επένδυσε σε νέο εξοπλισμό, αγοράζοντας τελευταίας τεχνολογίας ξυλουργικά μηχανήματα. Το μοντέλο Eccles Enterprise[38], το οποίο η εταιρία είχε κατασκευάσει την δεκαετία του 1930, ήταν ένα σχετικά απλό, τόσο κατασκευαστικά όσο και σχεδιαστικά, τροχόσπιτο που όμως τα είχε πάει εξαιρετικά σε πωλήσεις. Οι κατασκευαστές της Thomson Caravans, εταιρείας με βάση τη Σκωτία, έμαθε πολλά κατά τη διάρκεια του πολέμου. Σύμφωνα λοιπόν με τα δεδομένα της εποχής, επιχείρησαν να προσαρμόσουν το εργοστάσιο τους ώστε να παράγουν φθηνά, μεσαίας κατηγορίας τροχόσπιτα στα οποία θα έδιναν ονόματα λιμνών και ποταμιών.

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

εικ. αριστερά, το “Eccles Enterprise 4 berth” τροχόσπιτο, μοντέλο του 1948, φωτογραφία από http://www.sussexsportscars.co.uk/cars/1948-eccles-enterprise-4-berthcaravan/, τελευταία επίσκεψη 04/02/2016

[38] http://www.period-classic-caravan-club.co.uk/1940s, τελευταία επίσκεψη 17/01/2016

Με πάνω από 800 κατασκευαστές[39] ρυμουλκούμενων που λειτουργούσαν το 1936 στη Βόρεια Αμερική, η Airstream ήταν η μόνη που παρέμεινε κατά τη διάρκεια του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου. Το ταξίδι είχε γίνει μια πολυτέλεια που οι περισσότεροι δεν μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά και οι μη στρατιωτικές βιομηχανίες αντιμετώπιζαν σοβαρή έλλειψη αλουμινίου[40]. Ωστόσο κατά τη διάρκεια του πολέμου εκμεταλλεύτηκε η χρήση των Airstream και ως ασθενοφόρα-οχήματα πρώτων βοηθειών, σε διάφορες χρήσεις στα πανεπιστήμια, αλλά και σα μόνιμες κατοικίες για τους αστέγους. Όταν ο Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε, η οικονομία άρχισε να ανακάμπτει και η προσοχή των ανθρώπων για μια ακόμη φορά στράφηκε προς τα ταξίδια αναψυχής. Η εταιρεία του Byam πήγε πίσω στην παραγωγή ως το 1948. Μετά τη λήξη του Πολέμου η αγορά των τροχόσπιτων και στις δύο ηπείρους βρισκόταν και πάλι σε ανοδική πορεία, με αποτέλεσμα τα πάρκινγκ να είναι πλέον αναγκαία. Οι ιδιοκτήτες των διαφόρων πάρκινγκ επέκτειναν τις εκτάσεις τους ώστε να μπορούν να φιλοξενήσουν όσο το δυνατόν περισσότερα τροχόσπιτα, ενώ αναβαθμίστηκαν και οι εγκαταστάσεις για την καλύτερη δυνατή παροχή υπηρεσιών. Οι παραθαλάσσιες περιοχές ήταν οι αγαπημένες των περισσότερων και αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία πάρκινγκ[41] σχεδόν σε όλες τις παραθαλάσσιες πόλεις. Προς το τέλος της δεκαετίας, υπήρχε αφθονία υλικών και η βιομηχανία του τροχόσπιτου γνώριζε μεγάλη ανάπτυξη, που σε συνδυασμό με την κατακόρυφη αύξηση στις πωλήσεις των αυτοκινήτων αποτελούσε το ιδανικό πακέτο διακοπών.

[39] Airstream, the history of the land yacht, Bryan Burkhart and David Hunt, σ.28 [40] ίδια με την αναφορά 39, σ.75 [41] http://www.fundinguniverse.com/company-histories/thor-industries-inc-history/, τελευταία επίσκεψη 14/12/2015

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

εικ. επάνω και αριστερά, χρήση των Airstream από το στρατό, δημιουργία ειδικών μοντέλων όπως κινητές νοσοκομειακές μονάδες, φωτογραφίες από το βιβλίο Airstream, the history of the land yacht, Bryan Burkhart and David Hunt, σ.34-35

Δεκαετία του 1950 Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, οι περισσότεροι ήθελαν να παραθερίζουν τόσο κατά την διάρκεια του καλοκαιριού, όσο και τα σαββατοκύριακα. Τα αυτοκίνητα είχαν σημειώσει μεγάλη τεχνολογική πρόοδο, ενώ και στη βιομηχανία του τροχόσπιτου υπήρχαν νέες ιδέες και μέθοδοι παραγωγής. Όσο αφορά την Airstream μια νέα εγκατάσταση, στο Jackson Center στο Οχάιο, ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 1952. Στις αρχές του 1950, ο ιδρυτής της εταιρείας Wally Byam άρχισε ηγετικές ομάδες με ιδιοκτήτες τροχόσπιτων για ταξίδια σε πολλά μέρη[42] του κόσμου, όπου τα ρυμουλκούμενα ήταν αρκετά αξιοθαύμαστα. Έτσι ιδρύθηκε το Wally Byam Caravan Club[43] το 1955 κατά τη διάρκεια ταξιδιών σε Καναδά και Βόρεια Αμερική, και στη συνεχεία προστέθηκε στο ακρωνύμιο η λέξη “διεθνής” (WBCCI) με αφορμή τα νέα ταξίδια στον υπόλοιπο κόσμο. Στα τέλη της δεκαετίας ξεκίνησε ένα ταξίδι στην Αφρική με το δικό του τροχόσπιτο ακολουθούμενος από άλλα σαράντα ένα, που όμως μόλις είκοσι εννιά από αυτά ολοκλήρωσαν το ταξίδι των εφτά μηνών[44] και πάνω από 13.000χμ στην έρημο, τα δάση και τις ζούγκλες, από το Κέιπταουν ως το Κάιρο. Δεν υπήρχαν προηγούμενα, δεν υπήρχαν ρεκόρ να καταρριφθούν ή βραβεία να κερδιστούν. Ο Wally και άλλοι συνταξιδιώτες του αγαπούσαν να λένε τη φράση «‘Ήταν απίθανο, οπότε διήρκησε κάτι παραπάνω ώστε να ολοκληρωθεί». Αυτή η σκέψη, στην ουσία ένα είδος πρωτοποριακού οπτιμισμού σε συνδυασμό με την αγάπη για την περιπέτεια, ήταν και είναι όπως και σήμερα το πνεύμα του ταξιδιού με τροχόσπιτο.

εικ. αριστερά, o Wally Byam ανακοινώνει το πρόγραμμα της ημέρας με τη βοήθεια του μικροφώνου, κατά την περιοδεία του στην Αφρική, φωτογραφία από το βιβλίο Airstream, the history of the land yacht, Bryan Burkhart and David Hunt, σ.79 χάρτης της Αφρικής που διαγράφεται η πορεία του Wally Byam με το γκρουπ του από το Κέιπ Ταουν ως το Κάιρο, 1959, σχεδιασμένος από τον Barton Wright

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

"Είτε μας αρέσει είτε όχι, οποιοσδήποτε ανόητος μπορεί να δει ότι η γη μετατρέπεται σταδιακά σε έναν κόσμο, κανείς δεν ξέρει τι μορφή πρόκειται να έχει αυτός ο “ένας”, αλλά θα είναι ή ένας ή κανένας." Wally Byam, 1960

[42] ίδια με την αναφορά 41 [43] ίδια με την αναφορά 39, σ. 39 [44] ίδια με την αναφορά 39, σ. 19

εικ. μέση, το willerby vogue μοντέλο 1956, φωτογραφία από http://www.period-classiccaravan-club.co.uk/1950s, τελευταία επίσκεψη 02/02/2016 εικ. δεξιά, το Cheltenham Sable μοντέλο 1958, φωτογραφία 2011 από http://www.ukhippy. com/stuff/showthread. php/52461-New-(well-newto-me)-caravan, τελευταία επίσκεψη 02/02/2016

[45] Caravans, The Illustrated History from 1960, Andrew Jenkinson, σ.6-7 [46] http://www.period-classic-caravan-club.co.uk/1950s, τελευταία επίσκεψη 18/01/2016

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

Δημιουργήθηκαν επίσης πολλές νέες ευρωπαϊκές εταιρείες. Μια από αυτές ήταν και η Sprite Caravans, η οποία αν και νεοσύστατη έγινε αμέσως γνωστή και προτιμήθηκε από πολλούς. Ο Sam Alper[45], ιδιοκτήτης της εταιρείας, βλέποντας πως η αγορά του τροχόσπιτου ήταν από τις πλέον κερδοφόρες και η ζήτηση τους τεράστια, άρχισε να παράγει με γοργούς ρυθμούς τα διάφορα μοντέλα της. Ο Alper θέλοντας να παρέχει στους πελάτες του τις καλύτερες δυνατές υπηρεσίες, εξόπλιζε τους αντιπροσώπους της εταιρείας του με ανταλλακτικά, ώστε οι διάφορες επισκευές στα τροχόσπιτα να γίνονται σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Στο Biggleswade της Αγγλίας, η Berkeley Caravans, μια εταιρεία με ιδιοκτήτη τον Charles Panter γινόταν γνωστή, κατασκευάζοντας κάποια μοντέλα που θεωρούνταν πολύ πρωτοποριακά για την εποχή. Ένα από αυτά ήταν το “Berkeley Statesman”, ένα διώροφο τροχόσπιτο, κάποιες εκδόσεις του οποίου έδιναν τη δυνατότητα στον ιδιοκτήτη να προεκτείνει τμήματα του πίσω μέρους και να δημιουργεί ένα είδος στέγασης για το αυτοκίνητο. Η εταιρεία έκανε για πρώτη φορά χρήση πολυεστέρα στο “Berkeley Delight”, ένα μοντέλο μήκους 4,16μ. Αν και το συγκεκριμένο μοντέλο, δεν έκανε τις αναμενόμενες πωλήσεις, η Willerby[46], που είχε έδρα στο Χάλ της Αγγλίας, έκανε και αυτή με τη σειρά της χρήση πολυεστέρα στα μοντέλα “Vista” και “Vogue”. Η εταιρεία προσδοκούσε να μειώσει τόσο το βάρος, όσο και το κόστος των μοντέλων με τη χρήση του, όμως κάτι τέτοιο δεν έγινε δυνατό, με αποτέλεσμα να γίνει παραγωγή μόνο 115 τροχόσπιτων. Τα τροχόσπιτα που κατασκεύαζαν οι Ensor Caravans και Siddall Caravans, είχαν ένα τυπικό αμάξωμα, όμως η χρήση πολυεστέρα σε τρία σημεία του αμαξώματος τα έκανε ξεχωριστά. Η Cheltenham Caravans, έκανε και αυτή με τη σειρά της χρήση πολυεστέρα. Μέχρι το 1958, είχαν τοποθετηθεί τμήματα πολυεστέρα στις οροφές και στις ενώσεις του αμαξώματος όλων των μοντέλων της. Με αυτή την τεχνική, κατάφεραν να μειώσουν το βάρος των ρυμουλκούμενων, ενώ ο συνδυασμός της ιδιαίτερης εξωτερικής εμφάνισης του σκάφους και της χαμηλής του τιμής, τα έκαναν ιδιαίτερα αγαπητά, χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το "Cheltenham Sable". Η Bluebird Caravans, ιδιοκτήτης της οποίας ήταν ο Bill Knott, κατασκεύαζε τροχόσπιτα και τρέιλερ όλο το χρόνο με τον ίδιο να επιβλέπει προσωπικά τη διαδικασία κατασκευής καθενός τροχόσπιτου ξεχωριστά. Επίσης για ένα μικρό χρονικό διάστημα, κατασκευάζονταν και τρέιλερ που τα έσερναν άλογα, ενώ το 1958, κυκλοφόρησε το πρώτο αυτοκινούμενο τροχόσπιτο που μπορούσε να αγοράσει ο μέσος καταναλωτής.

Δεκαετία του 1960 Η δεκαετία του 1960, ήταν μια εξαιρετική δεκαετία για την Ευρώπη. Το πετρέλαιο ήταν φτηνό και οι συνθήκες διαβίωσης ήταν πολύ καλύτερες από την δεκαετία του 1950. Οι οικογένειες είχαν τη δυνατότητα να κάνουν πιο πολλές διακοπές και πλέον οι περισσότεροι μπορούσαν να αποκτήσουν ένα αυτοκίνητο. Τα τροχόσπιτα ήταν πλέον τόσο δημοφιλή, που οι πωλήσεις τους είχαν φτάσει στα υψηλότερα, μέχρι τότε επίπεδα. Ο Sam Alper, εξαγόρασε[47] την Eccles. Τα μοντέλα της εταιρείας, η οποία μέχρι πριν λίγα χρόνια θεωρούταν από τις καλύτερες στο χώρο, είχαν μείνει απαράλλαχτα στο πέρασμα του χρόνου και οι καταναλωτές δεν τα προτιμούσαν. Στόχος του Alper, ήταν να καταφέρει να δώσει πίσω στην εταιρεία τη χαμένη της αίγλη, αλλάζοντας το σχεδιασμό τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό των τροχόσπιτων. Λίγο πριν τα μέσα της δεκαετίας δημιουργήθηκε η CI (Caravans International) [48], η οποία εξαγόρασε πολλές μικρότερες εταιρείες, όπως τις Fairholme και Wilk που ήταν Γερμανικές, αλλά και την Gypsy που είχε βάση στη Νότιο Αφρική. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα η CI είχε μετατραπεί σε κολοσσό της αγοράς. Στα μέσα της δεκαετίας δημιουργήθηκαν κι άλλες εταιρείες, όλες Βρετανικές. Μέχρι το 1969 γινόταν χρήση πολυεστέρα μόνο στα ακριβά μοντέλα της κάθε μίας, κάτι που άλλαξε η Ace Caravans. Τοποθετώντας πολυεστέρα στα μπροστινά αλλά και στα πίσω τμήματα των μοντέλων της, έγινε η πρώτη που επιχειρούσε κάτι τέτοιο. Προς το τέλος της δεκαετίας τα διάφορα πάρκινγκ είχαν εξελιχθεί, δίνοντας στους διάφορους παραθεριστές τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν τα ντουζ και τις τουαλέτες που υπήρχαν στο χώρο. Αν και τα πάρκινγκ παρείχαν πολλές ανέσεις πολλοί ιδιοκτήτες ρυμουλκούμενων, συνέχιζαν να τα παρκάρουν στα πλαϊνά σημεία των δρόμων και σε διάφορα χωράφια, κάτι που στις μέρες μας θεωρείται παράνομο. Ο Wally Byam μετά από τα ταξίδια με το κλαμπ είχε πάρει την απόφαση να μην τροποποιήσει τα επόμενα μοντέλα του αλλά μόνο να πραγματοποιεί βελτιώσεις πάνω στα ήδη υπάρχοντα. Ο ίδιος περιγράφηκε από τα μέσα ενημέρωσης εκείνη την εποχή ως ο άντρας σε κίνηση, ο διακινητής ανθρώπων και πραγμάτων. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του για τις "τέσσερις ελευθερίες"[49] που τότε αλλά ακόμα και σήμερα χαρακτήριζαν τους Airstreamers και τον τρόπο ζωής τους. Ωστόσο το 1969 έγινε ο πρώτος ουσιαστικά επανασχεδιασμός τροχόσπιτου της Airstream μετά από 30 χρόνια, εσωτερικά και εξωτερικά, καθώς και στις κατασκευαστικές του λεπτομέρειες. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν με ακόμα πιο στρογγυλεμένες ακμές και πιο αεροδυναμικό σχήμα, πιο πολυτελές και άνετο εσωτερικά. Θύμιζε περισσότερο πια σφαίρα. Επιπλέον αυξήθηκε 35εκ το μήκος του και 10εκ το πλάτος. Ήταν ένα μεγάλο βήμα από το πρώτο τροχόσπιτο του Wally προς αυτό το μοντέλο που κυκλοφορεί σήμερα.

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

εικ. δεξιά, Fairholme μοντέλο 1965, φωτογραφία από http://www. period-classiccaravan-club. co.uk/1960s, τελευταία επίσκεψη 02/02/2016

διαφημίσεις της εποχής για τα μοντέλα της Airstream, αποκόμματα από το βιβλίο Airstream, the history of the land yacht

[47] ίδια με την αναφορά 45, σ. 8-9,13-14 [48] http://www.period-classic-caravan-club.co.uk/1960s, τελευταία επίσκεψη 18/01/2016 [49] Airstream, the history of the land yacht, Bryan Burkhart and David Hunt, σ.40-42

ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΕΣ

Ελευθερία από ετοιμασίες. Κρατήσεις διαμονής, προγράμματα, φόροι, συμβουλές. Δεν χρειάζεται να ανησυχείς για κρατήσεις στην επόμενη πόλη ή για το μέρος που θα κοιμηθείς το βράδυ. Έχεις τα πάντα για μία ευχάριστη διαμονή ακριβώς εκεί μαζί σου. Το σπίτι σου είναι ακριβώς εκεί που σταματάς. Ελευθερία από τα προβλήματα της ηλικίας. Για κάποιους, το τάβλι, τα κλαμπ, η κηπουρική, και τα εγγόνια δεν είναι ποτέ αρκετά. Αν φύγεις μακριά από αυτήν την καθημερινή πλήξη τότε οι ασθένειες γεννιούνται. Ελευθερία να ξέρεις. Συναντάς ανθρώπους σε τρένα ή αεροπλάνα και την επόμενη μέρα έχετε χωριστεί ή δεν τους θυμάσαι καν. Όταν ταξιδεύεις με τροχόσπιτο, συναντάς ανθρώπους στα σπίτια τους κι αυτοί εσένα στα δικά τους. Οι τρεις πρώτες ελευθερίες συντελούν στην τέταρτη, την ελευθερία για διασκέδαση και να αναψυχή. Να χαλαρώσεις και να χάσεις διανοητικά τον εαυτό σου.

Δεκαετία του 1970 Στο ξεκίνημα της δεκαετίας κατασκευάστηκαν συνολικά πάνω από 70.000 τροχόσπιτα στη Μεγάλη Βρετανία, τα περισσότερα από τα οποία είχαν προορισμό το εξωτερικό. Η Caravans International (CI), ήταν η μεγαλύτερη εταιρεία του Ηνωμένου Βασιλείου, αφού κατασκεύαζε τα τροχόσπιτα των Eccles, Fairholme, Europa και Sprite τις οποίες είχε εξαγοράσει τα προηγούμενα χρόνια. Η επενδυτική εταιρεία Gailey Group, ήθελε να εμπλακεί στην αγορά του τροχόσπιτου, αλλά οι ιθύνοντες της δεν επιθυμούσαν να συνεργαστούν με την CΙ. Επένδυσαν λοιπόν στην ABI Caravans, που είχε έρθει στο προσκήνιο λίγο καιρό πριν απορροφώντας άλλες μικρότερες. Στα τέλη του 1972 κυκλοφόρησε το πρώτο μοντέλο της, το "ABI Monza"[50], που αμέσως έγινε πολύ αγαπητό και προς το τέλος της δεκαετίας οι καταναλωτές βίωσαν την εμπειρία της τουαλέτας με καζανάκι και της ντουζιέρας. Από την άλλη η CI, βλέποντας τον ανταγωνισμό να μεγαλώνει ήθελε να πρωτοπορήσει δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην εξωτερική εμφάνιση των τροχόσπιτων της. Οι σχεδιαστές της εταιρείας, κατέληξαν στη χρήση μεγάλων τμημάτων πλαστικού σε όλα τα μοντέλα και τα πρώτα ανανεωμένα ρυμουλκούμενα κυκλοφόρησαν το 1973. Την ίδια περίοδο μία νέα εταιρεία, η Monolite, έκανε χρήση φύλλων αλουμινίου τα οποία συνδέονταν με το φελιζόλ που ήταν τοποθετημένο μέσα στα τοιχώματα του αμαξώματος, δημιουργώντας μια νέα τεχνοτροπία όσο αφορά τη μόνωση. Το παρκάρισμα των τροχόσπιτων ήταν μια πολύ δύσκολη διαδικασία, καθώς το σύστημα των φρένων του δεν ήταν συγχρονισμένο με τις κινήσεις του αυτοκινήτου όταν εκείνο χρησιμοποιούσε την όπισθεν. Κάποιος έπρεπε να χειρίζεται το μοχλό, που ήταν τοποθετημένος στο μπροστινό μέρος του τροχόσπιτου και ήλεγχε το σύστημα φρεναρίσματος[51], ώστε να επιτυγχανόταν όσο το δυνατόν ο καλύτερος συγχρονισμός. Στα τέλη του 1973, έγινε αντικατάσταση του παλιού συστήματος με ένα νέο αυτόματο. Την ίδια χρονιά άλλαξε και το όριο ταχύτητας που ήταν πλέον τα 80χμ ανά ώρα. Τον Μάρτιο του ίδιου έτους, τα τροχόσπιτα άρχισαν να φορολογούνται και σε συνδυασμό με την περίοδο κρίσης που περνούσε η αγορά του πετρελαίου, οι πωλήσεις τους έπεσαν δραματικά. Στα πλαίσια του πληθωρισμού της εποχής οι τιμές αυξήθηκαν απότομα, με αποτέλεσμα οι περισσότερες εταιρείες να φαλιρίσουν.

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

εικ. επάνω, το μοντέλο “Abi Monza” 350.2 2 Berth, φωτογραφία από http://www.ebay.co.uk/cln/treeandgary/caravans/114004031013, τελευταία επίσκεψη 05/02/2016

[50] Caravans, The Illustrated History from 1960, Andrew Jenkinson, σ.76-77 [51] http://www.period-classic-caravan-club.co.uk/1970s, τελευταία επίσκεψη 18/01/2016

Τα περισσότερα τροχόσπιτα που παράχθηκαν τότε, είχαν λάμπες αερίου, ενώ μόνο τα ακριβά μοντέλα ήταν εξοπλισμένα με ψυγεία, σόμπες και φούρνους. Λόγω της νομοθεσίας που άλλαξε, όλα έπρεπε να έχουν ενισχυμένα τζάμια σε όλα τα παράθυρα και στο πίσω μέρος τους έπρεπε να είναι εγκατεστημένα προβολάκια ομίχλης. Η πρώτη που εγκατέστησε διπλά τζάμια[52] στα τροχόσπιτα της, ήταν η Knowsley το 1973. Η δεκαετία του 1970 ήταν η χειρότερη περίοδος για τους κατασκευαστές του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς διάφορες εταιρείες εκτός συνόρων εισήγαγαν τα δικά τους τροχόσπιτα στην αγορά. Μία από αυτές ήταν η Adria, μια νεοσύστατη εταιρία της Γιουγκοσλαβίας, η οποία είχε ξεκινήσει να εισάγει τα τροχόσπιτα της από 1971. Στην Γερμανία η εταιρεία Hobby Caravans έκανε την εμφάνιση της το 1967 και το 1973 ενώ είχε ήδη παράγει 5000 μοντέλα[53], άρχισε για πρώτη φορά να τοποθετεί σασί, κατασκευασμένο με γαλβανιζέ μέταλλο. Την ίδια χρονιά άρχισε επίσης να χρησιμοποιείται ένα νέο σύστημα φρένων που μπλόκαρε αυτόματα τους τροχούς. Μέχρι το 1976, η Hobby είχε κατασκευάσει 25000 τροχόσπιτα. Το 1974, άρχισε η κατασκευή από την Airstream αυτοκινούμενων τροχόσπιτων κατηγορίας Α, ονομαζόμενα “Argosy”[54], τα οποία ήταν από τα λίγα που τράβηξαν την προσοχή των καταναλωτών αυτή τη δεκαετία. Αρχικά κατασκευάστηκαν βαμμένα μοντέλα (6,10μ και 7,30μ) και ακολούθησαν το 1979 τα τελευταία Airstreams που παράχθηκαν στην Καλιφόρνια με σώμα φτιαγμένο από αλουμίνιο όπως ακριβώς είναι τα τροχόσπιτα της εταιρείας σήμερα. Στον τομέα των ρυμουλκούμενων αυτή τη δεκαετία γινόντουσαν κυρίως μετατροπές και επανασχεδιασμοί στα ήδη υπάρχοντα μοντέλα, χωρίς κάτι καινοτόμο και πρωτοποριακό.

εικ. δεξιά, το “Airstream Argosy Motorhome”, 1974, φωτογραφία από https://sites.google.com/site/rikbeeson/home, τελευταία επίσκεψη 05/02/2016

[52] ίδια με την αναφορά 51 [53] http://www.unico-caravanawning.co.uk/brands/hobby-caravans.htm, τελευταία επίσκεψη 20/01/2016 [54] http://www.fundinguniverse.com/company-histories/thor-industries-inc-history/, τελευταία επίσκεψη 14/12/2015

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

εικ. επάνω, το μοντέλο “Adria 305 SL NAMIOT DMC”, φωτογραφία από http://sprzedajemy.pl/przyczepa-kempingowa-adria-305-sl-namiot-dmc-600-kg-lekka,583680, τελευταία επίσκεψη 05/02/2016

Δεκαετία του 1980 Το 1981, παράχθηκε από την Airstream το επαγγελματικό αυτοκινούμενο επίσης όχημα κατηγορίας Α που ήταν σχεδιασμένο για κηδείες. Είχε σχεδιαστεί για να μεταφέρει την οικογένεια, τα λουλούδια και τον νεκρό από το σπίτι στο νεκροταφείο. Ξεκινώντας το 1989, η εταιρεία επηρεασμένη από το πλαίσιο της Ford Econoline και το Dodge B-series van chassis[55] κατασκεύασε μοντέλα τροχόσπιτων κατηγορίας Β. Η παραγωγή αυτών διήρκησε για δέκα χρόνια και σταμάτησε μετά το μοντέλο του 1999. Ο σχεδιασμός και η ομορφιά των Airstream είχαν κερδίσει πολλούς θαυμαστές και μετά από μία δεκαετία ταξιδιών στους δρόμους της Αμερικής και γενικά σε ολόκληρο τον κόσμο, ήταν αναμενόμενο να γίνουν ένα αληθινό αμερικάνικο έμβλημα. Ένα παράδειγμα είναι, όταν το 1987 το Money magazine επέλεξε την εταιρεία Airstream σαν "'ένα από τα 99 πράγματα που οι Αμερικάνοι κάνουν καλύτερα" ανάμεσα σε εταιρείες κολοσσούς όπως η Coca-Cola και η Heinz ketchup.

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

εικ. αριστερά, φυλλάδιο καμπάνιας που απεικονίζει τις “ανακλαστικές ιδιότητες” του αλουμινένιου κελύφους των Airstream, απο το βιβλίο Airstream, the history of the land yacht

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όσες εταιρίες παρέμειναν ανοιχτές στην Ευρώπη, είχαν ως στόχο τον εκσυγχρονισμό[56] των τροχόσπιτων τους. Η Caravans International (CI), η οποία εξακολουθούσε να είναι μια από τις μεγαλύτερες κατασκευαστικές εταιρείες, κυκλοφόρησε το Cadet, ένα ελαφρύ, οικογενειακό και φθηνό τροχόσπιτο. Το πρώτο μοντέλο που κυκλοφόρησε είχε 3μ μήκος, ενώ στη συνέχεια τροποποιήθηκε φτάνοντας τα 3,66μ. Το συγκεκριμένο τροχόσπιτο είχε τουαλέτα η οποία ήταν τοποθετημένη στο κέντρο της κατασκευής, ενώ για πρώτη φορά η κουζίνα τοποθετήθηκε σε δυο αντικριστά τμήματα, ώστε να μην καταλαμβάνει μεγάλο χώρο κατά μήκος της κατασκευής. Ο Reg Dean ιδιοκτήτης της A-Line, θέλοντας να ανταγωνιστεί το Cadet, κατασκεύασε το Imp 12, το οποίο εξωτερικά θύμιζε πολύ το μοντέλο των ανταγωνιστών του, όμως ο εσωτερικός του σχεδιασμός ήταν πιο μοντέρνος. H Astral, κυκλοφόρησε τρία νέα μοντέλα, το Cameo, το Flyte, και το Embassy, όμως μόνο το Cameo, το οποίο ήταν από τα πρώτα τροχόσπιτα με δυο άξονες, σημείωσε επιτυχία. Ωστόσο τον Μάρτιο του 1980, λόγω των οικονομικών προβλημάτων που αντιμετώπιζε η εταιρεία απορροφήθηκε. Η Fisher, μια μικρή εταιρεία που είχε κλείσει τις πρώτες μέρες του 1980, επαναλειτούργησε αλλάζοντας την επωνυμία της σε GX caravans. Η νέα αυτή εταιρεία κατασκεύασε κάποια πολύ ασυνήθιστα, σχεδιαστικά, μοντέλα τα περισσότερα από τα οποία είχαν διπλές πόρτες και υπερυψωμένα κρεβάτια.

[55] ίδια με την αναφορά 54 [56] ίδια με την αναφορά 50, σ.79-80

[57] ίδια με την αναφορά 50, σ.81-83 [58] ίδια με την αναφορά 50, σ.77-79

εικ. επάνω, το μοντέλο “Elddis GT” 1985, φωτογραφία από http://www.southport.gb.com/southport/for_sale/1985_elddis_shamal_gt_4_berth_caravan_with_full_awning-51504418.htm, τελευταία επίσκεψη 02/02/2016

εικ. επάνω, το “Crystal 165-5” της Fleetwood, φωτογραφία από http://www.postadsuk.com/fleetwood-crystal-165-5-doubledinette-5-berth-touring-caravan-rhondda-cynon-taf_421531-4.html, τελευταία επίσκεψη 03/02/2016

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

Η Elite, κατασκευαστική εταιρεία πολυτελών τροχόσπιτων, δημιούργησε μοντέλα που είχαν εγκατεστημένη ανεμογεννήτρια ώστε να φορτίζεται αυτόματα η μπαταρία τους. Το βάρος και ο εξοπλισμός ήταν τα δυο βασικά χαρακτηριστικά στα οποία έδιναν όλοι οι κατασκευαστές. Η Fleetwood, τοποθέτησε το σασί[57] που κατασκεύαζε η γερμανική εταιρεία Al-Ko, στα μοντέλα της, ενώ η Bailey ήταν η μοναδική που τοποθέτησε το νέο αλουμινένιο σασί της B&B στα μοντέλα M και Clifton. Η Peak Trailers είχε σταματήσει την παραγωγή σασί και πολλές άλλες, άρχισαν να χρησιμοποιούν το νέο γαλβανιζέ σασί της Ambergate. Η Lunar, ξεκίνησε να σχεδιάζει και να κατασκευάζει αλουμινένια σασί, τα οποία είχαν πολύ μικρό βάρος, αλλά και πανέλα από πολυεστέρα. Τοποθετώντας πιο ελαφρύ σασί και πάτωμα κατασκευασμένο με στρώσεις υλικών, το βάρος της κατασκευής μειώνονταν ως και 80 κιλά. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980, σχεδόν όλα τα τροχόσπιτα, ακόμα και τα πιο οικονομικά, ήταν εξοπλισμένα με διπλά τζάμια και ψυγεία. Η Elddis, κυκλοφόρησε το GT, το οποίο περιελάμβανε ψυγείο, θερμάστρα, σποτάκια αλλά και θερμοσίφωνα για ζεστό νερό, ενώ τα πιο ακριβά μοντέλα είχαν εγκατεστημένες ντουζιέρες. Με το πέρασμα των χρόνων, στα τροχόσπιτα τοποθετούνταν όλο και καλύτερος εξοπλισμός. Η Cavalier caravans, που ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής τη δεκαετία του 1970, έχανε σταδιακά την πελατεία της, γιατί το τετραγωνισμένο σχήμα που είχαν τα τροχόσπιτα της άρχισαν να θεωρούνται παλιομοδίτικα. Προσπαθώντας να τους δώσουν μια πιο μοντέρνα όψη, οι σχεδιαστές έδωσαν στην όψη του σκάφους μια μικρή κλίση. Παρ’ όλα αυτά η Cavalier caravans εξαγοράστηκε από την Fleetwood. Η Willerby ανακατασκεύασε το μοντέλο Robin, το οποίο είχε πλέον επίπεδη οροφή, ενώ παράλληλα, ύστερα από μια μέτρια για την εταιρεία χρονιά, κυκλοφόρησε το Riband και το Argyll, που είχε δυο άξονες αλλά θύμιζε σχεδιαστικά το Astral Cameo[58].

Υπάρχουν αναφορές για τροχόσπιτα με δυο άξονες και από τα παλαιότερα χρόνια, όμως σχεδόν όλα θεωρούνταν ειδικές κατασκευές. Η Cavalier caravans είχε κατασκευάσει το 490GT, με δυο άξονες και σασί της εταιρείας B@B. Η Bailey, κατασκεύασε με δυο άξονες[59] το Mikouri, ένα μοντέλο που είχε μήκος 5,80μ. Η ABI Caravans, τη δεκαετία του 1980 κυκλοφόρησε το Target 570, που ήταν το πρώτο τροχόσπιτο της εταιρείας με δυο άξονες. Ακολούθησε η Mardon, με το μοντέλο Ultra 550, το οποίο είχε δυο άξονες και μήκος 5,50μ. Στην κουζίνα του είχε τοποθετηθεί απορροφητήρας, ήταν εξοπλισμένο με σύστημα θέρμανσης και κόστιζε 6000 λίρες. Ο ανταγωνισμός ήταν μεγάλος, η A-Line κυκλοφόρησε το Link, ένα μοντέλο που θεωρούταν από τα καλύτερα της εποχής, ενώ τα μοντέλα τόσο της Safari, όσο και της Stirling δεν παρουσίαζαν σημαντικές αλλαγές σε σχέση με παλαιότερα. Η Swift[60], που ενώ είχε ιδρυθεί από 1964 δεν είχε κάνει αξιοσημείωτες παραγωγές γιατί επένδυε σε καινούρια μηχανήματα και εργατικό προσωπικό, κυκλοφόρησε το Corniche και το Swift ‘ettes. Θέλοντας να αλλάξουν τη σχεδίαση, διατηρώντας όμως την ταυτότητα της εταιρείας, οι σχεδιαστές της Swift, δημιούργησαν το Cottingham, το οποίο ήταν κατασκευασμένο με τη μέθοδο σάντουιτς και είχε αεροτομή. Η Monolite, που επαναλειτουργούσε για τρίτη φορά, κατασκεύασε το Transcontinental, ένα τροχόσπιτο με αεροδυναμική σχεδίαση, τμήματα πολυεστέρα στην μπροστινή όψη και αεροτομή στην πίσω, πάνω στην οποία ήταν γραμμένο το όνομα του μοντέλου. Σχεδιαστικά τα μοντέλα της ήταν πολύ μπροστά για την εποχή, όμως ποιοτικά δεν ήταν και τόσο καλά. Οι ιθύνοντες ισχυρίζονταν πως το τροχόσπιτο αυτό μπορούσε εύκολα να ρυμουλκηθεί από μικρού κυβισμού αυτοκίνητα και πως όσο πιο γρήγορα γινόταν η ρυμούλκηση τόσο πιο σταθερή ήταν η κατασκευή. Το 1982 η ABI Caravans, κατασκεύασε το Tycoon, ένα τροχόσπιτο με αεροδυναμική σχεδίαση που θύμιζε ασημένια σφαίρα. Εκείνη τη χρονιά κυκλοφόρησε μόνο 100 μοντέλα, καθώς την επόμενη το αντικατέστησε με το Award. Οι πωλήσεις του συγκεκριμένου μοντέλου πήγαν τόσο καλά, που αποφασίστηκε να κατασκευαστει μια ειδική έκδοση του Award με δυο άξονες και να το εξάγει στην αμερικάνικη αγορά. Εντωμεταξύ η Caravans International (CI), δημιούργησε το Sprite Compact[61], του οποίου η οροφή ήταν αποσπώμενη.

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

εικ. επάνω, το μοντέλο “ABI Target 570”, φωτογραφία από http://www.adverts.ie/caravans/abi-target-twin-axle-touring-caravan/7469977, τελευταία επίσκεψη 05/02/2016

εικ. δεξιά, το “Sprite Compact” 1981, φωτογραφία από http://www.epocaravan.altervista.org/schedaspriteci/schedaspriteci. htm, τελευταία επίσκεψη 02/02/2016

[59] Caravans, The Illustrated History from 1960, Andrew Jenkinson, σ. 81 [60] ίδια με την αναφορά 59, σ.79-80 [61] ίδια με την αναφορά 59, σ.85

Παράλληλα, στην Γερμανία, η Safari, που ήταν μέλος της Caravans International (CI), κυκλοφορούσε τη δική της παραλλαγμένη έκδοση του Compact. Το αγγλικό μοντέλο κόστιζε 2195 λίρες, είχε βάρος που έφτανε τα 540 κιλά και μήκος 3,65μ. Η ζήτηση για πιο ελαφριά τροχόσπιτα και καλύτερα εξοπλισμένα όλο και αυξανόταν. Η Σκωτσέζικη εταιρεία Thomson, ανακατασκεύασε[62] κάποια από τα παλιά μοντέλα της, ώστε να καταφέρει να παραμείνει ανοιχτή όμως δεν τα κατάφερε. Οι εργάτες που αποχώρησαν εντάχθηκαν στο δυναμικό της Forth Valley Manufacturing, όπου εκτός από τις επισκευές σε διάφορα τροχόσπιτα, κατασκεύασαν το μοντέλο Futura, το οποίο ήταν αντιγραφή των μοντέλων της Thomson. Η Forth Valley, έκλεισε τελικά τον Ιανουάριο του 1990 αλλά δεν ήταν η μόνη, αφού μέχρις της αρχές αυτής της δεκαετίας πολλές εταιρείες είχαν σταματήσει να παράγουν τροχόσπιτα. Η Hobby το 1982 θεωρούνταν μια από τις μεγαλύτερες κατασκευαστικές τροχόσπιτων στην Ευρώπη. Το 1983, σε όλα τα μοντέλα της είχαν εγκατασταθεί ρολά-σήτες[63] και τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1987 έκαναν την εμφάνιση τους οι πρώτες χημικές τουαλέτες. Τα μοντέλα που είχε κατασκευάσει η εταιρεία ως τότε έφταναν τις 150000. Την επόμενη χρονιά κατασκευάστηκε το Excellent 495 UL, ένα μοντέλο που ταυτίστηκε με την έναρξη των διαδικασιών για την ενοποίηση του Γερμανικού κράτους.

[62] ίδια με την αναφορά 59, σ.79-82 [63] ίδια με την αναφορά 59, σ.77-79

εικ. επάνω, εσωτερικό του “Hobby Excellent 495 UL”, φωτογραφία από http://www.365campingcaravanning.com/reviews_caravans_ hobby_495exc.htm, τελευταία επίσκεψη 20/01/2016

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

εικ. αριστερά, το μοντέλο “Thomson Glenelg”, φωτογραφία από https://lifeattheendoftheroad.wordpress.com/2012/06/14/official-arnisheggs/, τελευταία επίσκεψη 05/02/2016

Δεκαετία του 1990 Στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1990, οι διάφοροι κατασκευαστές προσπαθούσαν να ανταπεξέλθουν στην κρίση που βίωνε ο κλάδος. Κύριο μέλημα των εταιρειών ήταν η ποιότητα των υλικών με τα οποία ήταν κατασκευασμένα τα τροχόσπιτα, κάτι που φαίνεται από τις επενδύσεις που πραγματοποίησαν, τόσο η Swift, όσο και η Bailey, στον τομέα αυτό. Οι Compass και Lunar, αγόρασαν εκτάσεις γης ώστε να επεκτείνουν τα εργοστάσια τους και να αυξήσουν την παραγωγή, αφού οι βιομηχανίες που είχαν παραμείνει ανοιχτές δεν μπορούσαν να ανταπεξέλθουν στην αυξανόμενη ζήτηση που υπήρχε. Ειδικά τα μοντέλα[64] Meteorite, Omega και Rallye της Compass ήταν πολύ δημοφιλή. Η Lunar, κυκλοφόρησε το Micron, που ήταν ένα πολύ ελαφρύ τροχόσπιτο, ενώ την ίδια περίοδο η Swift κυκλοφόρησε το Rapide 12/2 και 12/4, που ήταν βασισμένο σε παλαιότερα μοντέλα της και κόστιζε περίπου 3700 λίρες. Τα μοντέλα[65] της Bailey, Chieftain, Senator και Scorpio, είχαν μεγάλη απήχηση στο καταναλωτικό κοινό, ενώ η εταιρεία έδινε τόσο μεγάλη βάση στην ποιότητα της κατασκευής, που είχε δημιουργηθεί ειδικό τμήμα στο εργοστάσιο ώστε να ελέγχεται η αντοχή των υλικών με τα οποία ήταν κατασκευασμένα τα τροχόσπιτα. Η Caravans International (CI), κυκλοφόρησε το Voyager, ένα μοντέλο που έμοιαζε σαν να ήταν βγαλμένο από ταινία επιστημονικής φαντασίας, ενώ στην οροφή του ήταν τοποθετημένο φωτοβολταϊκό πάνελ. Λίγο πριν τα μέσα της δεκαετίας η Swift, δημιούργησε το Corniche, που ήταν εξ’ ολοκλήρου φτιαγμένο με πολυεστέρα και έγινε το πρώτο τροχόσπιτο της εταιρείας, που σχεδιάστηκε με ηλεκτρονικό υπολογιστή. Όπως η Swift έτσι και η Avondale, έκανε χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή[66] για να βελτιώσει τα μοντέλα Perle και Leda, που είχαν κυκλοφορήσει για πρώτη φορά στα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας. Τη δεκαετία λοιπόν του 1990 θεωρούταν δεδομένο, πως όλα τα τροχόσπιτα έπρεπε να είναι εξοπλισμένα με σήτες, σκίαστρα, σύστημα θέρμανσης, ζεστό νερό, τις απαραίτητες ηλεκτρικές συσκευές και καλύτερη μόνωση από τα παλιότερα μοντέλα.

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

εικ. επάνω, το τροχόσπιτο“Swift Corniche”, φωτογραφία από http://www.postadsuk.com/swift-corniche-14-4_86386-4.html, τελευταία επίσκεψη 02/02/2016

[64] ίδια με την αναφορά 59, σ.86-91 [65] ίδια με την αναφορά 64 [66] ίδια με την αναφορά 59, σ.92-94

εικ. επάνω, εσωτερικό του “Avondale Leda”, φωτογραφία από http://www.postadsuk.com/avondale-leda-pentland-caravan-with-woodstoveand-end-bunk-room_111174-4.html, τελευταία επίσκεψη 02/02/2016

Οι εταιρείες πλέον κατασκεύαζαν κάποια ειδικά, κατά παραγγελία μοντέλα όπως η Elddis, η οποία κυκλοφόρησε το Vogue, το οποίο αγόραζαν μόνο Βαρόνοι. Στα τέλη του 1992, η Cosalt, μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες του Ηνωμένου Βασιλείου, πούλησε το τμήμα παραγωγής τροχόσπιτων στην Swift. Toν Μάιο του 1993, οι ιθύνοντες του περιοδικού Caravan Magazine, που γιόρταζε τα 60 έτη λειτουργίας, ανέθεσαν στην Swift την κατασκευή 100 τροχόσπιτων[67], που ονομάστηκαν Diamond Corvettes, και πάνω τους θα υπήρχε το λογότυπο του περιοδικού. Το 1994, η νέα εταιρία Sprite Leisure, ανακατασκεύασε το Europa, το οποίο κυκλοφορούσε σε δυο εκδόσεις με διαφορετική εσωτερική σχεδίαση. Η Mardon, η οποία από τα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας είχε ξεκινήσει να κάνει αυστηρούς ποιοτικούς ελέγχους στα τροχόσπιτα της, έγινε η πρώτη που προσέφερε εγγύηση 3 ετών στους πελάτες της. Το 1995 η Abbey, κυκλοφόρησε το Domino[68], ένα πολυσυζητημένο μοντέλο. Στο εσωτερικό υπήρχαν δυο κρεβάτια, ενώ όλα τα έπιπλα ήταν κατασκευασμένα από ξύλο σφενδάμου. Στις εξωτερικές πλευρές είχε τοποθετηθεί πολυεστέρας και το μήκος του σκάφους ήταν 3,35μ. Οι πωλήσεις που σημείωσε, ανάγκασαν την εταιρεία να κατασκευάσει το 1997 ένα ανανεωμένο μοντέλο μήκους 5,20μ, με τέσσερα κρεβάτια και καλύτερο μπάνιο. Στη συνέχεια η Abbey, βλέποντας πως υπήρχε αυξημένη ζήτηση κυκλοφόρησε δύo νέα μοντέλα, το Chess και το Solitaire. To 1996, ήταν η χρονιά της Bessacarr, η οποία χρησιμοποιούσε διάφορα διακοσμητικά στοιχεία[69] από πολυεστέρα και έπιπλα φτιαγμένα με ξύλο κερασιάς, σε όλα της τα μοντέλα. Την ίδια περίοδο η Buccaneer, κατασκεύαζε τόσο τα πλαϊνά τμήματα, όσο και την οροφή των τροχόσπιτων της εξ’ ολοκλήρου με πολυεστέρα. Στο εσωτερικό, όλα τα έπιπλα ήταν κατασκευασμένα από ξύλο βελανιδιάς και υπήρχαν τοποθετημένα διάφορα πολυτελή διακοσμητικά στοιχεία. Τα μοντέλα Elan και Schooner, τα οποία ήταν κατασκευασμένα με παραδοσιακές τεχνικές βοήθησαν την εταιρεία να αποκτήσει φανατικούς υποστηρικτές.

εικ. δεξιά, το “Abbey Domino”, φωτογραφία από http://www.kpcm.co.uk/cgi-bin/details.pl?v_vin=13862, τελευταία επίσκεψη 02/02/2016

[67] ίδια με την αναφορά 59, σ.86 [68] ίδια με την αναφορά 59, σ.87-88 [69] ίδια με την αναφορά 59, σ.90-91

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

εικ. επάνω, εσωτερικό του “Elddis Vogue”, φωτογραφία από http://www.dollarsave.co.nz/product/x_sku/01084.html, τελευταία επίσκεψη 02/02/2016

Εντύπωση είχε προκαλέσει το μοντέλο Landranger της Avondale, του οποίου ο σχεδιασμός ήταν εμπνευσμένος από τα οχήματα 4x4. Ήταν αρκετά μεγάλο και προσέφερε πολλές ανέσεις, ενώ μόνο την πρώτη χρονιά κυκλοφορίας του, είχαν πουληθεί 300 μοντέλα. Στα τέλη της ίδιας χρονιάς, η Bailey, παρουσίασε το Ranger[70], το οποίο ήταν εξοπλισμένο με προηγμένο σύστημα φωτισμού, κουζίνα με μεγάλο φούρνο, σύστημα θέρμανσης, σήτες, σκίαστρα, κεραία τηλεόρασης και κόστιζε 8500 λίρες. Έγινε αμέσως αγαπητό τόσο από έμπειρους, όσο και από νέους παραθεριστές. Στους πρώτους 12 μήνες κυκλοφορίας του πουλήθηκαν πάνω από 1000 τροχόσπιτα. Οι πωλήσεις της εταιρείας πήγαιναν τόσο καλά, που άρχισε να εξάγει τροχόσπιτα στην Ολλανδία. Βλέποντας ότι τα μοντέλα της απέφεραν μεγάλα κέρδη, οι ιθύνοντες έθεσαν σε κυκλοφορία ακόμη ένα μοντέλο, το Hunterlite, με κόστος λίγο χαμηλότερο από του Ranger. Το 1998 η Avondale, αντικατέστησε το μοντέλο Perles με το Dart, ενώ κάτι αντίστοιχο έπραξε και την επόμενη χρονιά με την αντικατάσταση του Leda από το Rialto, το οποίο έλαβε πολύ καλές κριτικές. Η Lunar για να αντιμετωπίσει τον έντονο ανταγωνισμό από τα μοντέλα Ranger (Bailey), Iona (Abbey) και Lynx (Compass), κυκλοφόρησε τέσσερα[71] νέα τροχόσπιτα, το Ariva, το LX2000, το Lexon και το οικονομικό Solar. Το Ariva, που αντικατέστησε ένα παλαιότερο μοντέλο, το Meteorite, εξάγονταν μέχρι και στην Ιαπωνία, ενώ το LX2000 και το Solar έγιναν πολύ δημοφιλή επειδή, λόγω του μικρού βάρους τους, μπορούσαν εύκολα να ρυμουλκηθούν από μικρά αυτοκίνητα. Προς το τέλος της δεκαετίας, εντύπωση προκάλεσε το οικονομικό αδιέξοδο με το οποίο ήρθε αντιμέτωπη η ABI, η οποία ήταν η τρίτη μεγαλύτερη κατασκευαστική ρυμουλκούμενων στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οι περισσότεροι παραθεριστές την εμπιστεύονταν, όμως μετά την κατασκευή του Adventurer, ενός μοντέλου με πίσω πόρτα εισόδου, η εταιρεία βρισκόταν στα όρια της πτώχευσης, κάτι που εν τέλει συναίβει στην CI. εικ. αριστερά, εσωτερικό του “Bailey Ranger” 1996, φωτογραφία από http://www.caravantalk.co.uk/community/page/caravanreviews/_ /bailey/ ranger-5104-r18, τελευταία επίσκεψη 02/02/2016

[70] Caravans, The Illustrated History from 1960, Andrew Jenkinson, σ. 91 [71] ίδια με την αναφορά 70 εικ. αριστερά, διαφημιστική καμπάνια, ο σκελετός ενός Airstream πριν τοποθετηθούν οι μεταλλικές του επιφάνειες. Δεν ακολουθείται αυτή η σειρά στην κατασκευή του, αλλά αποτελεί ένα εξαιρετικό διάγραμμα του σκελετού του, φωτογραφία από Andrean Miller

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

εικ. επάνω, το “Lunar Solar 464”, φωτογραφία από http://www.caravans2trade.co.uk/makes/Lunar.html, τελευταία επίσκεψη 02/02/2016

εικ. αριστερά, το “Avondale Landranger” 1996, φωτογραφία από http://www.avondalecaravans.com/, τελευταία επίσκεψη 02/02/2016

Λίγο πριν το 1999 η Compass και η Coachman εντάχθηκαν στο δυναμικό της πολυεθνικής εταιρείας Explorer Group, μέλη της οποίας ήταν η Elddis, η Crown και η Herald. Στόχος της ήταν η παραγωγή τροχόσπιτων ώστε να ανταγωνιστεί τα μοντέλα της Bailey. Η ABI, θέλοντας να αποφύγει την χρεοκοπία και μετά από κάποιες συγχωνεύσεις, κατάφερε να παραμείνει σε λειτουργία υπό την επωνυμία ABI UK Ltd. Το 1999, η εταιρεία έκανε μαζική παραγωγή μοντέλων, καθώς παρουσίασε το Quartz, το Manhattan και το Papillon με σκοπό να εδραιώσει την παρουσία της στο χώρο, όμως δεν είχε πλέον την δυναμική της ABI. Περίπου ένα χρόνο αργότερα, σταμάτησε να παράγει τροχόσπιτα και επικεντρώθηκε στην κατασκευή προκάτ εξοχικών κατοικιών. Η Ace, η οποία ήταν ανενεργή για μεγάλο χρονικό διάστημα, επέστρεψε ως μέλος της Swift Group, ανακατασκευάζοντας τα μοντέλα Award και Jubilee. Η Fleetwood, η οποία παρήγαγε γενικά ανά τα χρόνια μέτρια τροχόσπιτα, κυκλοφόρησε κάποια πολύ αξιόλογα μοντέλα, ένα εκ των οποίων ήταν το Heritage[72]. Η Explorer Group, εξαγόρασε και την Buccaneer, πουλώντας όμως την Coachman, η οποία λειτουργούσε πλέον αυτόνομα υπό νέα ηγεσία. Το 1990 τα μοντέλα που είχαν παραχθεί από την Hobby, έφτασαν τις 200000, το 1994 τις 250000, ενώ το 1996 όλα τα τροχόσπιτα ήταν πλήρως εξοπλισμένα για να καλύπτουν όλες τις ανάγκες των παραθεριστών. Το 1999, άρχισαν να παράγονται ελαφρύτερες εκδόσεις[73] των υπαρχόντων μοντέλων της. Όσο αφορά την Airstream, δεν υπήρξε κάποια ιδιαίτερη καινοτομία στη δεκαετία αυτή απλά αναπαράγονταν διαρκώς βελτιωμένες εκδόσεις των προηγούμενων μοντέλων. Αυτή τη δεκαετία τα ρυμουλκούμενα της άρχισαν να κοστίζουν και να ζυγίζουν 20% λιγότερο. Στις αρχές της δεκαετίας, το ενδιαφέρον για τα παλαιότερα μοντέλα Airstream άρχισε να μεγαλώνει, έτσι ανακατασκευάζονταν με σκοπό να ανακτήσουν την παλιά τους φήμη και αίγλη, συνδυάζοντας το παλιό στοιχείο με το μοντέρνο. Για να επιτευχθεί καλύτερα αυτό το 1993 ένα καινούριο κεφάλαιο στη λέσχη Wally Byam Caravan Club International άνοιξε και ονομαζόταν Vintage Airstream Club[74]. Για να γίνουν μέλη οι ιδιοκτήτες θα έπρεπε να έχουν στην κατοχή τους ένα τροχόσπιτο τουλάχιστον 25 χρονών. Σε κάποιο βαθμό τα αλουμινένια μοντέλα αντικαταστάθηκαν, όπως τα παραδοσιακά μοντέλα της Ευρώπης, φτιαγμένα με “fiberglass”.

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

Έτσι κλείνοντας και την τελευταία δεκαετία του 20ου αιώνα, διακρίνεται πως δεν υπάρχουν συχνές καινοτόμες και πρωτοποριακές προτάσεις στο σχεδιασμό των ρυμουλκούμενων τροχόσπιτων, αλλά συνεχώς εξελίσσονται και βελτιώνονται τα παλαιότερα μοντέλα. Κάτι που σε γενικές γραμμές καθίσταται αδύνατο από έναν παρατηρητή να αντιληφθεί τις διαφορές μεταξύ των μοντέλων από διαφορετικές εταιρείες. Παρόλο αυτά η μεγάλη παραγωγή τον επόμενο αιώνα εξακολουθεί να είναι σε "εγρήγορση".

[72] ίδια με την αναφορά 70, σ.94 [73] http://www.fundinguniverse.com/company-histories/thor-industries-inc-history/, τελευταία επίσκεψη 14/12/2015 [74] http://www.airstream.com/history/, τελευταία επίσκεψη 12/01/2016

εικ. δεξιά, επίδειξη σε εργοστάσιο της Airstream όσο αφορά την αντοχή καιτο χαμηλό βάρος των μοντέλων, φωτογραφία από Andrean Miller

Αρχές του 21ου αιώνα Στις αρχές του 21ου αιώνα τα πιο ακουστά ονόματα ήταν των Elddis, Hobby, Bailey, Swift Group και Airstream. Αυτό διότι κατάφεραν να επιβιώσουν σε βάθος χρόνου είτε κατάφεραν τα πιο σύγχρονα έτη να απορροφήσουν άλλες εταιρείες και να ενδυναμωθούν υπό την υπάρχουσα επωνυμία τους είτε διότι πλάσαραν καινοτόμες ιδέες στην βιομηχανία των ρυμουλκούμενων. Το 2009 ο όμιλος Explorer Group, διέκοψε τη μαζική παραγωγή και αποφάσισε την δημιουργία μιας σειράς συγκεκριμένων μοντέλων. Παράλληλα άλλαξαν το όνομα του ομίλου σε Elddis Caravans, καθώς είχε την μεγαλύτερη φήμη από τις εταιρείες που ήταν μέλη του Explorer Group. Το μοντέλο Xplore, που ήταν από τα πιο επιτυχημένα μοντέλα, μετονομάστηκε σε Elddis Xplore. Τα τροχόσπιτα της Compass σταμάτησαν να κατασκευάζονται για δυο χρόνια, ενώ τα μοντέλα της Buccaneer, που ήταν τα πιο ποιοτικά και πολυτελή του ομίλου, συνέχισαν να παράγονται χωρίς να υποστούν αλλαγές. Θέλοντας να διατηρήσουν τις τιμές σε χαμηλά επίπεδα, οι ιθύνοντες της εταιρείας εισήγαγαν τα εξαρτήματα των τροχόσπιτων, από διάφορα μέρη σε όλο τον κόσμο. Το καλοκαίρι του 2012, άρχισε να χρησιμοποιεί το Solid Construction system[75], μια μέθοδος με την οποία γίνεται χρήση κόλλας για την ένωση των τμημάτων του τροχόσπιτου, αντικαθιστώντας τις βίδες. Με τη μέθοδο αυτή τα τροχόσπιτα έχουν καλύτερη μόνωση, είναι πιο γερά και μειώνεται αισθητά το συνολικό βάρος τους.

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

Λόγω της έλλειψης χώρου, η υπάρχουσα βιομηχανική μονάδα της Bailey, δεν μπορούσε να επεκταθεί, έτσι η εταιρεία στράφηκε στον εκμηχανισμό και την προσαρμογή των εγκαταστάσεων της, για τη βελτίωση της παραγωγής. Πλέον υπάρχει η δυνατότητα παραγωγής 8,500 τροχόσπιτων το χρόνο. Το 2009, παρουσίασε το Alu-Tech system[76], ένα σύστημα κατασκευής του κελύφους των τροχόσπιτων, που θεωρείται από τους ειδικούς ως η πιο σημαντική εξέλιξη στην τεχνολογία κατασκευής οχημάτων αναψυχής τις τελευταίες τρείς δεκαετίες. Η χρήση αυτού του συστήματος, βοήθησε στην κατασκευή πιο προηγμένων σχεδιαστικά και τεχνολογικά τροχόσπιτων και σημείωσε τόσο μεγάλη επιτυχία, που γρήγορα προσαρμόστηκε για την κατασκευή όλων των μοντέλων της εταιρείας. Σήμερα η Bailey, είναι η μεγαλύτερη κατασκευαστική ρυμουλκούμενων τροχόσπιτων στο Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς ένα στα τρία καινούρια τροχόσπιτα που πωλούνται φέρουν την υπογραφή της, ενώ στην Ευρώπη καταλαμβάνει την τρίτη θέση. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με τις εξαγωγές σε χώρες όπως η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία, αποφέρουν στην εταιρεία ετήσια έσοδα της τάξης των 90 εκατομμυρίων λιρών.

εικόνες αριστερά, το “Bailey Unicorn” 2012, φωτογραφία από http:// www.caravantimes. co.uk/bailey-caravans. htm, τελευταία επίσκεψη 02/02/2016

[75] http://www.caravantimes.co.uk/elddis/, τελευταία επίσκεψη 14/01/2016 [76] http://www.baileyalu-tech.co.uk/, τελευταία επίσκεψη 177/01/2016

Το 2003 η γερμανική Hobby[77] παρουσίασε κάποια μοντέρνα σχεδιαστικά μοντέλα, όπως το Siesta, το Toskana και το Van Exclusive. Ορόσημο για κείνη θεωρείται το έτος 2009, καθώς με την ολοκλήρωση 42 ετών ιστορίας της, η εταιρεία έφτασε τα 500000 τροχόσπιτα από την ίδρυση της. Το 2004, η εταιρεία Swift Group άρχισε να επενδύει και να χτίζει με επιτυχία διάφορες κατηγορίες εξοχικών κατοικιών (προκάτ)[78], κάτι που αποτέλεσε από τις μεγαλύτερες επενδύσεις της εταιρείας, δεδομένου ότι η ίδια ξεκίνησε την κατασκευή αυτοκινούμενων τροχόσπιτων το 1985. Στο τομέα αυτό σήμερα περιλαμβάνει έντεκα διαφορετικές κατηγορίες και έχει σταθερά καθιερωθεί ως ένα σεβαστό εμπορικό σήμα στην αγορά. Κατά την τελευταία δεκαετία, καθώς η εταιρεία έχει αναπτυχθεί κάτω μία μόνο επωνυμία, Swift, με μια πολυετή λειτουργία της απορρόφησε τις Sterling, Sprite, Bessacarr, Escape και Autocruise, η οποία (παλαιότερος κολοσσός) αγοράστηκε τον Οκτώβριο του 2007. Έτσι κατέχει την πολυπλοκότητα και το επίπεδο της υποστήριξης που παρέχεται τόσο για τους αντιπροσώπους και όσο και για τους πελάτες της. Το 2011 ήταν η χρονιά της, η οποία λάνσαρε τα μοντέλα της Conquerors και Challenger, τα οποία έχουν πολύ καλή αεροδυναμική σχεδίαση και άψογη ηλιοπροστασία. Η σχεδίαση τους επηρέασε αρκετούς άλλους κατασκευαστές. Επίσης την ίδια χρονιά, παράχθηκαν τα αυτοκινούμενα “Westfalia” και το “Interstate” της Airstream . Το μοντέλο “Parkway”, που βασίζεται στο Interstate, παράχθηκε το 2006, αλλά την ίδια χρονιά σταμάτησε να παράγεται και το Westfalia. Όλα τα μοντέλα είναι κατασκευασμένα με βάση το σασί Mercedes-Benz Sprinter. Η εταιρεία διέκοψε επίσης την κατασκευή αυτοκινούμενων κατηγορίας Α την ίδια χρονιά με ένα μοντέλο λεωφορείου που κατασκεύασε, το Skydeck, το οποίο χαρακτηρίστηκε από την εσωτερική σκάλα που οδηγεί σε ένα ανώτερο επίπεδο στην οροφή.

εικόνες δεξιά, το “Swift Challenger 580” 2012, φωτογραφία από http://www.caravanguard.co.uk/ news/2012-swift-challenger580-caravan-reviewed-3704/, τελευταία επίσκεψη 02/02/2016

[77] http://www.unico-caravanawning.co.uk/brands/hobby-caravans.htm, τελευταία επίσκεψη 20/01/2016 [78] http://www.swiftgroup.co.uk/swift-group/about-swift-group, τελευταία επίσκεψη 27/01/2016 [79] http://www.airstream.com/history/, τελευταία επίσκεψη 12/01/2016

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

Η Airstream, εξακολουθεί να εδρεύει στο Jackson Center, που είναι ένα τμήμα της βιομηχανίας Thor. Η εταιρεία κατασκευάζει πάνω από 2.000 ρυμουλκούμενα, τροχόσπιτα και αρκετές εκατοντάδες αυτοκινούμενα ανά έτος. Παράγει διάφορα μοντέλα όπως τα Sport, Flying Cloud, International Signature και Classic. Σήμερα τα ρυμουλκούμενα μεγέθη κυμαίνονται 4,90μ έως 9,40μ. Επιπλέον κατασκευάζονται και πολλά μοντέλα για εξαγωγές στην ευρωπαϊκή αγορά. Κάποια μοντέλα μένουν, ανακατασκευάζονται ή σχεδιάζονται νέα, όμως η ποιότητα και η δέσμευση για καινοτομίες πάντα θα παραμένουν[79] και είναι αυτά που καθιερώνουν τα Airstream αυτό που είναι.

Πρωτοποριακές ιδέες και προτάσεις

εικ. επάνω, το “Opera” 2008, φωτογραφία από βλ. αναφορά 80

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

Στον 21ο αιώνα η μελέτη πάνω στην οποία γινόταν η σχεδίαση του τροχόσπιτου άρχισε να αναδεικνύεται ιδιαίτερα και έτσι ήρθαμε για πρώτη φορά σε επαφή με νέες ιδέες και τεχνοτροπίες. Ένα από αυτά, το Opera[80], σχεδιασμένο το 2008 από τον Rob Vos σε συνεργασία με τον Βέλγο σχεδιαστή Axel Enthoven και τους συνεργάτες του, είναι ένα ρυμουλκούμενο που συνδυάζει την ατμόσφαιρα του χθες με τις ανέσεις του σήμερα. Είναι ένα κινητό πακέτο διακοπών που παρέχει διαμονή σε σκηνή, τη βέλτιστη αναψυχή σε ταξίδια, την ευκολία και την άνεση, και μια σύγχρονη εξωτερική εικόνα. Μεταφέρεται κλειστό σε μέγεθος μια συνηθισμένης μπαγκαζιέρας, αλλά όταν σταθμεύσει, μια σκηνή ξεδιπλώνεται από το εσωτερικό του δημιουργώντας άνετο στεγασμένο χώρο. Έχει δύο ηλεκτρικά ρυθμιζόμενα κρεβάτια που μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε ένα. Διαθέτει επίσης λέβητα που προμηθεύει ζεστό νερό στην κουζίνα και ζεστό αέρα για θέρμανση, κεραμική τουαλέτα, ψυγείο και χαμηλής ενέργειας LED φωτισμό από την τέντα προς το πάτωμα. Το Opera προσφέρει σίγουρα την άνεση μιας ολοκληρωμένης εξοχικής κατοικίας, ωστόσο εξαιτίας της ανταγωνιστικότητας που υπάρχει από τις κατασκευαστικές εταιρείες μέχρι το 2012 πουλήθηκαν μόνο 11 μοντέλα, τρία από τα οποία εκτός Ευρώπης.

Τον ίδιο χρόνο εμφανίστηκε και το Mehrzeller[81]. Η ιδέα ανήκει σε δυο Αυστριακούς αρχιτέκτονες. Κάθε μοντέλο είναι χειροποίητο δίνοντας στον πελάτη τη δυνατότητα να δημιουργήσει το δικό του πολύπλευρο σχέδιο. Το μοντέλο αυτό θεωρείται ως ένα από τα πιο πρωτότυπα τροχόσπιτα στην αγορά και υπάρχει ελπίδα ότι θα οδηγήσει σε μια νέα γενιά προσαρμοσμένης κινητής διαβίωσης. Ωστόσο αυτή η εξωτερική όψη που έχει το καθιστά πιο ιδιόμορφο σύμφωνα με αυτά που έχουν συνηθίσει και εξικοιωθεί οι καταναλωτές έτσι ώστε να το προτιμήσουν προς το παρόν.

[80] http://www.robvosdesign.com/opera/, τελευταία επίσκεψη 27/01/2016 [81] http://www.mehrzeller.com/, τελευταία επίσκεψη 27/01/2016

εικόνες από το “Opera” όταν είναι σταθμευμένο, φωτογραφίες από βλ. αναφορά 80

εικόνες από το concept “Mehrzeller”, εν κινήσει και εσωτερικά, φωτογραφίες από βλ. αναφορά 81

[82] http://sealander.de/?lang=en#intr, τελευταία επίσκεψη 29/01/2016

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

Το 2012 ήταν η χρονιά που τα τροχόσπιτα μεταφέρθηκαν στη θάλασσα, με το Sealander[82]. Αυτή η πλωτή κατασκευή(βλ. εικόνες επόμενη σελίδα) με τα δυο κρεβάτια δημιουργήθηκε από τον Daniel Straub, κατασκευαστή με έδρα τη Γερμανία, ώστε να συνδυάζει τα χαρακτηριστικά μίας ηλεκτροκίνητης βάρκας και ενός τροχόσπιτου. Με αυτό το ρυμουλκούμενο εξασφαλίζεται πως τα ταξίδια, τόσο στον δρόμο όσο και στη θάλασσα δεν θα είναι ποτέ πια τα ίδια, ωστόσο βρίσκεται ακόμη σε πρωταρχικό στάδιο και απαιτούνται πολλά ακόμη βήματα εξέλιξης της ιδέας αυτής, που όμως δεν παύει να είναι μία πολλά υποσχόμενη πρόταση για το μέλλον.

εικόνες από το “Sealander”, μέσα και έξω από τη θάλασσα, πλωτό τροχόσπιτο 2012, φωτογραφίες από ht tp://hiconsumption.com/2013/11 /sealanderamphibious-camping-trailer/, τελευταία επίσκεψη 06/02/2016

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

Όσο αφορά το άμεσο μέλλον σχεδιάζονται όλο και πιο έξυπνες ιδέες με πρόθεση να εντάξουν στο σχεδιασμό των νέων μοντέλων όλα τα “high-tech” της σημερινής εποχής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το Ecocapsule δημιούργημα από τους Nice Architects, το οποίο θα κυκλοφορήσει την άνοιξη του 2016 με συγκεκριμένο αριθμό μοντέλων κατά παραγγελία και σα σχεδιασμός ξεφεύγει από την εικόνα που έχουμε για το σημερινό τροχόσπιτο. Πρόκειται για ένα κινητό σπίτι σχήματος αυγού που ναι μεν φαίνεται μικρό εξωτερικά, όμως είναι 8,2τμ στο εσωτερικό και τηρεί και προσφέρει πάρα πολλές ανέσεις. Είναι φτιαγμένο από πολυεστέρα και αλουμίνιο και φιλικό απέναντι στο περιβάλλον εφόσον δεν παράγει ρύπους και λειτουργεί με πλήρη αυτονομία[83] δίνοντας την δυνατότητα σε αυτόν που το κατέχει να μπορεί να ζήσει αποκλειστικά μέσα σε αυτό ακόμη και ένα χρόνο ολόκληρο. Αυτό αποτελεί και το δυνατό καινοτόμο χαρακτηριστικό του. Η 9744Wh μπαταρία του φορτίζεται από μία αθόρυβη ανεμογεννήτρια 750W και ένα φωτοβολταϊκό σύστημα οροφής 600W. Επίσης το διπλό σύστημα ενέργειας που έχει εφαρμοστεί προσφέρει μία εναλλακτική πηγή ενέργειας σε περιόδους χωρίς αέρηδες και ηλιοφάνεια και το επιτηδευμένο σχήμα κατασκευής του εξυπηρετεί στην εύκολη συγκέντρωση και αποθήκευση του νερού της βροχής, το οποίο φιλτράρεται σε ένα εσωτερικό σύστημα και επαναχρησιμοποιείται[84]. Είναι κατάλληλο έως δύο άτομα και περιλαμβάνει ένα μπάνιο με ντουζιέρα και τουαλέτα κομποστοποίησης, μία μικρή περιοχή για κουζίνα με δύο εστίες μαγειρέματος, καναπέ ο οποίος μετατρέπεται σε διπλό κρεβάτι, επαρκή αποθηκευτικό χώρο, χώρο εργασίας, Led φώτα και ηλεκτρικές συνδέσεις. Όλα τα έπιπλα είναι κατασκευασμένα από κηρήθρα με φινίρισμα καπλαμά. Οι εξωτερικές διαστάσεις του είναι 4,50μ μήκος, 2,40μ πλάτος και 2,50μ ύψος και έχει σχετικά μικρό βάρος. Τέλος μεταφέρεται με τα συμβατικά τρέιλερ της αγοράς στο κατάλληλο μέγεθος είτε με τα στάνταρ κοντέινερ μεταφοράς. Ίσως αυτό να είναι και το μόνο μειονέκτημα του ώστε να μην τηρεί όλα τα πλεονεκτήματα ενός τροχόσπιτου, το ότι δεν είναι προσαρμοσμένο σε μόνιμους σε τροχούς, ή και όχι;

[83] https://www.ecocapsule.sk/, τελευταία επίσκεψη 29/01/2016 [84] http://inhabitat.com/ecocapsule-lets-you-live-off-the-grid-anywhere-in-the-world/, τελευταία επίσκεψη 27/01/2016

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

εικόνες και διαγράμματα από το “Ecocapsule”, concept 2016, φωτογραφίες από βλ. αναφορά 84

Συλλογισμοί Οι Ρομά αποτέλεσαν τη βασική πηγή έμπνευσης για το σχεδιασμό των τροχόσπιτων τόσο στην Ευρώπη όσο και στο δυτικό κόσμο. Να σημειωθεί ότι εκτός από τις εταιρείες που προαναφέρθηκαν υπήρξαν και υπάρχουν κι άλλες πολλές που όμως δεν προσέφεραν κάτι καινοτόμο στην αγορά και γρήγορα έκλεισαν ή απορροφήθηκαν από άλλες είτε υπό την δική τους επωνυμία αναπαράγουν πανομοιότυπους σχεδιασμούς μοντέλων. Η βασικότερη διαφορά στις δύο ηπείρους ήταν ότι στην Αμερική η παραγωγή τροχόσπιτων από την Airstream κατέληξε σε κίνημα και τρόπο ζωής, ο παραθερισμός και τα ταξίδια με τα σπίτια εν κινήσει κατά ομάδες, δημιουργώντας την τότε μορφή του μοντέρνου αμερικάνικου νομαδισμού. Εάν ο Wally ζούσε σήμερα[85] σίγουρα θα ερευνούσε νέες διόδους και ιδέες, αναζητώντας για τα τροχόσπιτα οικολογικές και ενεργειακές λύσεις, καλυτερεύοντας τους ήχους που παράγονται από τα Airstream ή το σύστημα νερού που έχουν, και παρέχοντας όλο και περισσότερες ανέσεις και διευκολύνσεις. Αυτό εξαιτίας της υπερβολικής αγάπης του για αυτά, να τα τροποποιεί και να τα βελτιώνει διαρκώς. Δεν τον ενδιέφερε τόσο να είναι πρώτα στη λίστα πωλήσεων, αλλά να αποτελούν τον πιο ασφαλή, άνετο και έξυπνο τρόπο μετακίνησης με τροχόσπιτο. Τα Airstream ξεκίνησαν ως σύμβολο για την αγορά στον τομέα τους και παραμένουν και σήμερα διότι είναι το αποκορύφωμα ενός μοντέρνου σχεδιασμού σε συνδυασμό με μια προσιτή εναλλακτική λύση για ένα άνετο ταξίδι. Η ασημένια σιλουέτα που προξενεί την απόλυτη ηρεμία, η μπλε τέντα που προσφέρει σκιά, και μία πινακίδα που φέρει το έμβλημα των “Garrisons” ή των “Coopers” ασκούν μία μαγνητική έλξη σε αισιόδοξα άτομα που πιστεύουν ότι η κοινότητα αρχίζει με κοινές αξίες, και όχι ένα κομμάτι από πραγματικά ακίνητα που καταρτίζονται στο χάρτη. Είναι ευγνώμονες διότι δεν πρόκειται να ξοδεύουν πολλά για να συμμετέχουν στην ευχαρίστηση που προσφέρει η ζωή με τροχόσπιτο. Τα κύρια χαρακτηριστικά για αυτό είναι ο απόλυτος ενθουσιασμός και η αγάπη για περιπέτεια, και τίποτα παραπάνω, α και φυσικά ένα Airstream.

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΗ

Με το πέρασμα λοιπόν των χρόνων ο σχεδιασμός των τροχόσπιτων έγινε όλο και πιο ταχύς και έτσι όλες οι βασικές ανάγκες κατοίκησης εντάχθηκαν σε αυτά και με το παραπάνω. Πλέον κάθε τροχόσπιτο περιέχει ορισμένα δωμάτιαχώρους, έπιπλα και καθετί που μπορεί να υπάρχει σε ένα φυσιολογικό σπίτι. Η χρήση τους εφαρμόζεται από πολύ παλιά έως και σήμερα στην Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη, την Αυστραλία και την Νέα Ζηλανδία και σπανιότερα κάπου αλλού. Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο το τροχόσπιτο γίνεται η μοντέρνα εναλλακτική λύση παραθερισμού, αλλά και τρόπος ζωής, κάτι το οποίο στο παρελθόν αποτελούσε ένα πολύ αποκλειστικό χόμπι πλουσίων.

[85] Airstream, the history of the land yacht, Bryan Burkhart and David Hunt, σ.69,71

Εάν υπάρχει κάποιος κοινός δρόμος που κατηφορίζει στον οποίο όλα αυτά τα οχήματα έχουν ταξιδέψει, τότε πρόκειται για μία εθνική οδό διπλής κατεύθυνσης, ασφάλειας και ανεξαρτησίας. Roger B. White, Αμερικάνικη κληρονομιά, 1985

οι τυπολογίες τροχόσπιτων σήμερα Σήμερα οι τυπολογίες των τροχόσπιτων έχουν διαμορφωθεί με βάση τις ανθρώπινες ανάγκες και τη ζήτηση που υπάρχει για κάλυψη διαφορετικών επιθυμιών. Γενικά σχεδιάζονται με κύριο μέλημα να έχουν χαμηλό κατασκευαστικό κόστος, να είναι ελαφριά, να προσελκύουν, και να προσφέρουν όσο το δυνατόν περισσότερες ανέσεις με τη χαμηλότερη τιμή πώλησης. Τα τροχόσπιτα κατασκευάζονται σχεδόν σε όλα τα σχήματα και μεγέθη, και μερικές κατηγορίες τυπολογιών διαχωρίζονται παρακάτω, καθώς επίσης αναφέρονται και οι κατασκευαστικές εταιρείες που προτιμούν περισσότερο οι καταναλωτές.

Συμβατικά τροχόσπιτα - Τα περισσότερα τροχόσπιτα έχουν έναν άξονα[86] και το μήκος τους κυμαίνεται από 3 μέχρι 6,50μ. Ανάλογα με τη σχεδίαση τους, μπορούν να φιλοξενήσουν από 2 έως 6 άτομα. Συνήθως έχουν μπάνιο με ντουζιέρα και πάντα κουζίνα με φούρνο και ηλεκτρικές εστίες. Επίσης, κρεβάτια που μερικά μετατρέπονται σε καθιστικό κατά τη διάρκεια ημέρας, ράδιο-cd, τηλεόραση, θέρμανση και δυναμικό σύστημα τροχών διαθέσιμο για τη διευκόλυνση στη στάθμευση. Τα περισσότερα κυκλοφορούν στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Γερμανία, Γαλλία, Βόρεια Αμερική και Αυστραλία και υπάρχουν πολλοί κατασκευαστές που κατασκευάζουν μοντέλα και με άλλη επωνυμία. Όσο περνούν τα χρόνια τα ευρωπαϊκά τροχόσπιτα, μαζί με τα αμερικάνικα, έχουν αυξήσει τις πωλήσεις τους καθώς γίνονται όλο και πιο δημοφιλή στους καταναλωτές. Κάποιοι από τους κύριους κατασκευαστές είναι η Swift Group (κατασκευάζει επίσης τα Sprite και Sterling), η Elddis (κατασκευάζει επίσης τα Buccaneer), η Bailey, η Coachman, η Lunar, η Vanmaster, η Adria, η Caravelair, η Dethleffs, η Geist, η Hymer, η Knaus, η Sterckeman, η TEC κ.α.

εικ. επάνω, εσωτερικό του μοντέλου “Adora Isonzo 613DT Silver Collection” της Adria, φωτογραφία από http://www.adria50silver.com/gb/en/adora, τελευταία επίσκεψη 05/02/2016

[86] http://www.campingandcaravanningclub.co.uk/helpandadvice/gettingstarted/newtocaravans/typesofcaravans, τελευταία επίσκεψη 19/12/2015 εικ. αριστερά, επεξεργασμένη, μερικές τυπολογίες ρυμουλκούμενων τροχόσπιτων, κεντρίκή εικόνα το “Pod passion retro teardrop”, φωτογραφία από http://www.pinnaclesholidaypark.com.au/news-blog/2014/8/9/pod-passion, τελευταία επίσκεψη 07/02/2016

ΤΥΠΟΛΟΓΙΕΣ

εικ. επάνω, μοντέλο “Vision 580” της Coachman, φωτογραφία από http://www.practicalcaravan.com/reviews/ caravan/29791-coachman-vision-580-5, τελευταία επίσκεψη 05/02/2016

Τροχόσπιτα με 2 άξονες - Τα μεγαλύτερα και πιο βαριά τροχόσπιτα τοποθετούνται πάνω σε 2 άξονες[87]. Είναι πιο σταθερά με αυτό τον τρόπο και η ρυμούλκηση τους είναι ευκολότερη, όμως είναι πιο δύσκολο να τοποθετηθούν σε κάποιο πάρκινγκ ή να κάνουν κάποιον ελιγμό. Οι ακόλουθες εταιρείες κατασκευάζουν τέτοιου είδους τροχόσπιτα . η Bailey, η Coachman, η Elddis, η Lunar, η Swift Group κ.α.

εικ. επάνω, το “Conqueror” της Swift Group, φωτογραφία από http:// www.practicalcaravan.com/reviews/caravan/28163-swift-conqueror-645, τελευταία επίσκεψη 06/02/2016 εικ. αριστερά, εσωτερικό του “Elddis Crusader”, φωτογραφία από http://www.derbycaravancentre.com/caravan-brochure-archiveelddis.php?id=700&ElddisCrusaderTempest_2010model,τελευταία επίσκεψη 06/02/2016

ΤΥΠΟΛΟΓΙΕΣ

Μικρά σε μέγεθος τροχόσπιτα που μοιάζουν με σταγόνα - Αυτού του είδους τα τροχόσπιτα είναι πολύ δημοφιλή σε άτομα που θέλουν να ρυμουλκούν με μικρό όχημα, χαμηλού κυβισμού, ακόμη και με τρίκυκλο. Η κατασκευή των "Teardrop"[88] θυμίζει οριζόντια σταγόνα και ήδη από πολύ παλιά (1930) ήταν για τους ιδιώτες το αγαπημένο "φτιάξ'το-μόνος-σου". Σχέδια και ιδέες δημοσιεύονταν στις τότε εκδόσεις περιοδικών, Popular Mechanics και Mechanix Illustrated[89]. Εμπνευσμένα από το αυτοκίνητο που σχεδίασε το 1922 ο μηχανικός Paul Jaray, ο οποίος διαπίστωσε πως το συγκεκριμένο σχήμα προσέδιδε λιγότερη αντίσταση[90] στον αέρα και προφανώς μείωνε την κατανάλωση καυσίμου. Παλαιότερα κατασκευάζονταν από ξύλο και masonite, ενώ στις μέρες μας χρησιμοποιείται αλουμίνιο. Περιέχουν τα απολύτως απαραίτητα, ένα διπλό κρεβάτι που καλύπτει όλο το πάτωμα, χώρο για εξοπλισμό, και τα περισσότερα έχουν και κουζίνα με ντουλάπια, στην οποία η χρήση γίνεται εξωτερικά ανοίγοντας στο πίσω μέρος τους μία πόρτα προς τα πάνω. Συνήθως κυμαίνονται από 1,20μ πλάτος, 1,20μ - 1,50μ ύψος, 2,70μ – 3,40μ μήκος και από 3,10τμ έως 5,10τμ. Οι εταιρείες που κατασκευάζουν τέτοιου είδους τροχόσπιτα είναι η Stimson Designs, η Teardrop Trailers, η The Pod, η Winnebago, η Fleetwood, η Custom Camper κ.α. Επίσης εμπνευσμένα από τα Teardrop είναι τα γερμανικά T@B που από τη στιγμή που βγήκαν στην αγορά εδώ και μια δεκαετία έχουν προτιμηθεί ιδιαίτερα. Η σχεδίαση τους με καμπύλες τα κάνει να μην παρέχουν αρκετούς αποθηκευτικούς χώρους και να είναι χαμηλοτάβανα. Περιέχουν όμως ένα μεγάλο διπλό κρεβάτι, μια μικρή κουζίνα και ένα δωμάτιο, στο οποίο μπορεί να τοποθετηθεί μια μικρή χημική τουαλέτα. Λόγω του μεγέθους του, είναι εύκολο να ρυμουλκηθούν. Τα T@B μπορεί κάποιος να τα προμηθευτεί από πολλούς αντιπροσώπους.

[87] [88] [89] [90]

ίδια με την αναφορά 86 ίδια με την αναφορά 86 Trailer Travel A visual history of mobile America, Bryan Burkhart, Phil Noyes, Allison Arieff, σ.145 History of Modern Design, Graphics and Products Since the Industrial Revolution, David Raizman, σ.215

εικ. επάνω, μοντέλο “Turtle 1500” της Teardroptrailers φωτογραφία από http://www.teardroptrailers.co.uk/model/turtle-1500/, τελευταία επίσκεψη 06/02/2016 εικ. δεξιά, κατασκευασμένο από ιδιώτη “Teardrop” του 1940, φωτογραφία από http://www.telegraph.co.uk/travel/picturegalleries/7198319/Thebest-retro-caravans.html?image=12, τελευταία επίσκεψη 06/02/2016

“Το σχήμα του ήταν ένα μυστικό που έμαθα ακούγοντας την φύση” Paul Jaray, Engineer, 1922

εικόνες από το “T@B L 400TD”, μοντέλο 2013 φωτογραφίες από http://www.practicalcaravan.com/reviews/ caravan/29648-tbl-400td, τελευταία επίσκεψη 06/02/2016

[91] ίδια με την αναφορά 86 [92] https://www.eriba.com/en/models/caravans/, τελευταία επίσκεψη 29/01/2016

ΤΥΠΟΛΟΓΙΕΣ

Τροχόσπιτα με οροφή που επεκτείνεται - Η δημοτικότητα τους σε σχέση με παλαιότερα έχει πέσει. Η οροφή τους μπορεί να μετακινηθεί προς τα πάνω[91], ώστε κάποιος να μπορεί να σταθεί όρθιος μέσα σε αυτά, καθώς είναι σχετικά μικρά τροχόσπιτα. Είναι εύκολα στη ρυμούλκηση λόγω του μεγέθους τους, κάτι που βοηθάει και στην εξοικονόμηση καυσίμου για το αυτοκίνητο που τα ρυμουλκεί. Μπορούν πολύ εύκολα να τοποθετηθούν σε κάποιο γκαράζ, διότι τόσο το ύψος τους όσο και το πλάτος του δεν αποτελούν πρόβλημα. Η πιο γνωστή εταιρεία που τα κατασκευάζει εδώ και μισό αιώνα είναι η ευρωπαϊκή Eriba[92].

εικ. αριστερά, τροχόσπιτο με αποσπώμενη οροφή, μοντέλο “Touring GT” της Eriba, φωτογραφία από h t t p : // w w w . w i t o m a . nl.webho sting .interc o nn e c t . nl /e r i b a / eriba-touring-gt-2014/ eriba- touring- gt-2014. htm, τελευταία επίσκεψη 06/02/2016 εικ. επάνω, εσωτερικό “Eriba GT 310” http:// www.campingsalon.com/caravanas/hymer/ eriba-touring-familia-gt-310-id1916, τελευταία επίσκεψη 06/02/2016

Μικρά τροχόσπιτα από πολυεστέρα - Στην αγορά υπάρχουν κάποια τροχόσπιτα φτιαγμένα με πολυεστέρα, κάποια από τα οποία κατασκευάζονται από την Freedom Caravans[93]. Τα τροχόσπιτα της συγκεκριμένης εταιρείας είναι μικρά, οικονομικά και κατασκευάζονται στην Πολωνία. Η ενιαία καμπίνα από πολυεστέρα, η οποία κατασκευάζεται με καλούπι, είναι ανθεκτική στον χρόνο και σε διάφορες συνθήκες, πράγμα που κάνει τα συγκεκριμένα μοντέλα να αξίζουν και με το παραπάνω τα λεφτά τους. Στο εσωτερικό τους τοποθετούνται μόνο τα βασικά γεγονός που τα κάνει να υστερούν σε σχέση με άλλα τροχόσπιτα της ίδιας κατηγορίας. Όμως τα συγκεκριμένα ρυμουλκούμενα έχουν αφήσει χιλιάδες οικογένειες και ζευγάρια που τα έχουν εμπιστευτεί, απόλυτα ικανοποιημένους παρά το μέγεθός τους.

ΤΥΠΟΛΟΓΙΕΣ

εικόνες από το μοντέλο Jetstream Twin Sport, φωτογραφίες από http://freedomcaravans.com/product/freedomjetstream-twin-sport-2-berth-new-2015/ και http://freedomcaravansnorth.co.uk/jetstream-twin-sport/, τελευταίες επίσκεψεις 06/02/2016

[93] ίδια με την αναφορά 86

Πτυσσόμενα τροχόσπιτα - Συνήθως όταν κάποιος βλέπει ένα τέτοιο τροχόσπιτο μένει έκπληκτος, ειδικά όταν ο ιδιοκτήτης του το "ξεδιπλώσει" και το μετατρέψει σε ένα κανονικού μεγέθους, πλήρως εξοπλισμένο[94] τροχόσπιτο. Τα πτυσσόμενα τροχόσπιτα είναι πολύ εύκολο να τοποθετηθούν σε κάποιο αποθηκευτικό χώρο αλλά και να ρυμουλκηθούν (μέγεθος ρυμουλκούμενης μπαγκαζιέρας), όμως κάθε φορά που κάποιος θέλει να τα χρησιμοποιήσει πρέπει να τα αναδιπλώνει και αυτό παίρνει χρόνο[95]. Η όλη διαδικασία είναι κουραστική για κάποιον που το χρησιμοποιεί συχνά σε σχέση με τα συνηθισμένα τροχόσπιτα, οπότε αν κάποιος το επιλέξει πρέπει να ζυγίζει τα υπέρ και τα κατά του. Η εταιρεία Gobur Caravans[96] κατασκευάζει τέτοιου είδους τροχόσπιτα.

εικ. αριστερά, πτυσσόμενο τροχόσπιτο, μοντέλο “Clubman” του 1995 της Gobur, φωτογραφία από https://gr.pinterest.com/ pin/549017010795299169/, τελευταία επίσκεψη 04/02/2016

εικ. δεξιά, μοντέλο “Carousel 12/2TD” της Gobur, φωτογραφία από http://www.caravanclub.co.uk/community/your-stories/Inali/Save-fuelwhen-towing--get-a-folding-caravan/rb/60903/, 04/02/2016

Τα αμερικάνικα Airstream - Η Airstream κατασκευάζει αυτά τα τροχόσπιτα που είναι γνωστά ως “ασημένιες σφαίρες” και τα αγαπημένα των διασήμων. Πλέον είναι διαθέσιμα και για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, καθώς οι διαστάσεις τους τροποποιούνται, ώστε να μπορούν με άνεση να κινηθούν στους ευρωπαϊκούς δρόμους. Τα συγκεκριμένα ρυμουλκούμενα είναι πολυτελή[97] και κοστίζουν ακριβά, κι όπως ήδη έχει αναφερθεί αποτελούσαν ολόκληρη ιδεολογία και κίνημα "μοντέρνου νομαδισμού" τις προηγούμενες δεκαετίες.

[94] [95] [96] [97]

ίδια με την αναφορά 86 https://www.youtube.com/watch?v=eAl8ZLurOVE, τελευταία επίσκεψη 07/02/2016 http://www.goburcaravans.co.uk/carousel-folding-caravans/, τελευταία επίσκεψη 30/01/2016 Portable Houses, Irene Rawlings & Mary Abel, σ.21,23

ΤΥΠΟΛΟΓΙΕΣ

εικ. δεξιά, σειρές από Airstream κατά την διαδικασία παραγωγής τους λίγο πριν την ολοκλήρωση στο εργοστάσιο, φωτογραφία από το βιβλίο Airstream, the history of the land yacht, σ.75

Τα "Fifth Wheel" τροχόσπιτα - Αυτά τα ξεχωριστά τροχόσπιτα προέρχονται από την Αμερική, πλέον όμως κατασκευάζονται και στην Ευρώπη. Τα συγκεκριμένα δεν είναι όπως τα υπόλοιπα, καθώς μπορούν να ρυμουλκηθούν μόνο από αγροτικά φορτηγά[98] μέσω μιας ειδικής σύνδεσης που γίνεται κάτω από το χώρο του κρεβατιού. Μερικά από αυτά έχουν μεγάλο καθιστικό, ενώ σε άλλα προσφέρεται μία επιπλέον προέκταση στο πλάι δίνοντας παραπάνω χώρο στο υπνοδωμάτιο. Συνήθως έχουν δύο άξονες τροχών και πιο σπάνια ακόμη έναν. Εξαιτίας λοιπόν του μεγαλύτερου χώρου που προσφέρουν προτιμώνται περισσότερο στη Βόρεια Αμερική[99] από ότι στην Ευρώπη. Οι εταιρείες Fifth Wheel Company, Cedar Creek και Calder Leisure κατασκευάζουν τέτοιου είδους μοντέλα.

εικ. αριστερά, το εσωτερικό του “Cedar Creek CRF36RE” 2010, φωτογραφία από http://classarvrepairs.com/ rvsales/2010CedarCreekCRF36RE.html, τελευταία επίσκεψη 06/02/2016

εικ. δεξιά, το τροχόσπιτο “Springdale 25Lite 5th wheel”, φωτογραφία από http://www.5thwheels.co.uk/springdale-5th-wheel-trailer-242.html, τελευταία επίσκεψη 06/02/2016

ΤΥΠΟΛΟΓΙΕΣ

Τροχόσπιτα των Ρομά - Σήμερα ένας σημαντικός αριθμός ανθρώπων της Αμερικής γοητεύονται από τις αναφορές στην νομαδική ζωή. Αγοράζουν παλιά τροχόσπιτα[100] των Ρομά από την Ευρώπη είτε επισκευάζουν παλαιότερα μοντέλα που κατασκευάστηκαν τουλάχιστον έναν αιώνα πριν, και παλιά κάρα που μετέφεραν πρόβατα, τα οποία βρίσκουν σε φάρμες και ράντζα στην Γουαϊόμινγκ και την Μοντάνα. Ορισμένοι, όπως καλλιτέχνες, τα ανακατασκευάζουν και τα μετατρέπουν σε εργαστήρια για να δουλεύουν στην φύση, να εμπνέονται και να δημιουργούν. Χρησιμοποιούνται επίσης ως ξενώνες για επισκέπτες, περίπτερα που πουλιούνται διάφορα αντικείμενα, αντίκες κ.α. ή απλούστερα ως ένα στεγασμένο μέρος ξεκούρασης λίγων ωρών.

[98] ίδια με την αναφορά 86 [99] http://fifthwheelco.com/, τελευταία επίσκεψη 26/01/2016 [100] ίδια με την αναφορά 97, σ.65

εικόνες από το τελικό αποτέλεσμα ύστερα από ανακατασκευή και επιδιόρθωση παλαιού τροχόσπιτου των Ρομά από τον Kees Hoekstra σε 20 εβδομάδες, φωτογραφίες από http://humble-homes.com/rollotteseuropean-style-gypsy-caravans/, τελευταία επίσκεψη 06/02/2016

εικ. κάτω, το μοντέλο “Gecko Offroad Xtreme”, φωτογραφία από http:// caravansa.co.za/component/k2/item/420-from-the-gec-ko, τελευταία επίσκεψη 06/02/2016

[101] Tentrax Trailers Product Review, 4 Wheel Drive magazine, Ιούνιος 2002 [102] https://www.elitecaravans.com.au/

ΤΥΠΟΛΟΓΙΕΣ

Τα "off-road" τροχόσπιτα - Τα off-road ρυμουλκούμενα ή αλλιώς τροχόσπιτα 4x4 έχουν κατασκευαστεί ειδικά για να εξερευνεί ο κάτοχος τους πιο ακραίες περιοχές χωρίς να περιορίζεται από πλακόστρωτα, λεωφόρους ή δρόμους με χαλίκι. Αυτά τα τροχόσπιτα σχεδιάζονται για ανώμαλο έδαφος και είναι εξοπλισμένα[101] με σκηνή και κρεβάτι, φρένα ολίσθησης, μεγάλα ελαστικά και ανεξάρτητες μεγάλης διαδρομής αναρτήσεις, εξαρτήματα ανελκυστήρων και σύστημα αρθρώσεων[102]. Οι εταιρείες που κατασκευάζουν τέτοια κατά κύριο λόγο είναι η Bushwakka, η Trackmaster, η Gecko-offroad, η Elite Caravans κ.α.

Τα "Toy-hauler" τροχόσπιτα - Μια καινοτομία στους τύπους των τροχόσπιτων είναι το "Toy-hauler". Σχεδιασμένo τo μισό συμβατικό τροχόσπιτο και το υπόλοιπο μισό γκαράζ[103], επιτρέπει στον ιδιοκτήτη τους να μεταφέρει μοτοσικλέτες, γουρούνες (ATVs), jet-ski ή ακόμη και αγωνιστικά αυτοκίνητα στην ύπαιθρο. Έτσι μπορεί να συνδυάσει το χόμπι του με έναν ταυτόχρονα παραθερισμό κάποιων ημερών εκτός πόλης. Μια αναδιπλούμενη πίσω ράμπα στο πίσω μέρος του ρυμουλκούμενου δίνει πρόσβαση σε αυτόν το χώρο-γκαράζ. Επίσης μια γεννήτρια (πχ με φωτοβολταϊκό οροφής) παράγει ενέργεια που αποθηκεύει ώστε να χρησιμοποιηθεί για τις μπαταρίες των παραπάνω. Οι αυστραλιανές εταιρείες Jayco και Southern Cross φημίζονται και εξιδεικεύονται στην παραγωγή τέτοιων μοντέλων.

εικ. επάνω, το μοντέλο “Adventurer” της Southern Cross, φωτογραφία από http://www.southerncrosscaravans.com.au/Blog/southerncross-blog/ Tag/Toy%20Hauler,%20Toy%20Haulers,%20Southern%20Cross, τελευταία επίσκεψη 06/02/2016

ΤΥΠΟΛΟΓΙΕΣ

Τροχόσπιτα με δυνατότητα επέκτασης χώρων - Το συγκεκριμένο είδος τροχόσπιτου όταν μετακινείται έχει το ίδιο ύψος όσο ένα κανονικό ρυμουλκούμενο, αλλά όταν σταματήσει μπορεί να διαμορφωθεί είτε κατά ύψος αυξάνοντας το σε δύο πλήρες επίπεδα είτε κατά πλάτος τριπλασιάζοντας[104] τον εσωτερικό του χώρο. Κατασκευάζεται κυρίως από την αμερικάνικη Jexcar και άλλες εταιρείες, και η χρήση του είναι συνηθισμένη σε παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών, λειτουργώντας για παράδειγμα ως κινητά αποδυτήρια κ.α.

[103] http://www.jayco.com/products/toy-haulers/, τελευταία επίσκεψη 26/01/2016 [104] http://www.jexcar.com/, τελευταία επίσκεψη 26/01/2016

Τα αυτοκινούμενα τροχόσπιτα - Τα συγκεκριμένα οχήματα αποτελούν μια τυπολογία τροχόσπιτου, αλλά θεωρούνται μια αυτόνομη κατηγορία που μπορεί να μελετηθεί ξεχωριστά, διότι μέσα σε αυτήν περιέχονται πολλές διαφορετικές υποκατηγορίες, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τα ρυμουλκούμενα. Οι πρώτες ιδέες των αυτοκινούμενων μοντέλων άρχισαν να κατασκευάζονται λίγο μετά τη δημιουργία του αυτοκινήτου και έχουν παράλληλη εξέλιξη με τα ρυμουλκούμενα. Ωστόσο στην σύγκριση των δύο κατηγοριών και στην επιλογή της βέλτιστης λύσης για εξυπηρέτηση παροχή υπηρεσιών και ανέσεων δεν προκύπτει "νικητής", καθώς εκεί που υστερούν τα αυτοκινούμενα, πλεονεκτούν τα ρυμουλκούμενα και το αντίστροφο. Οι περισσότερες κατασκευαστικές εταιρείες ρυμουλκούμενων τροχόσπιτων παράγουν και αυτοκινούμενα μοντέλα με εξίσου μεγάλο αριθμό πωλήσεων σε ολόκληρο τον κόσμο.

[105] http://www.doubleback.co.uk/, τελευταία επίσκεψη 06/02/2016 εικόνες από το μοντέλο “Jexcar 3 Room Cast Trailer” της Jexcar, φωτογραφίες από http://www.jexcar.com/model-range/cast-trailers, τελευταία επίσκεψη 06/02/2016

ΤΥΠΟΛΟΓΙΕΣ

εικ. επάνω, το "Volkswagen T doubleback" 2012, φωτογραφία από https://www.youtube.com/watch?v=Y9DcuewWOLI, τελευταία επίσκεψη 06/02/2016

Το αυτοκινούμενο Volkswagen T doubleback είναι από τις τελευταίες πρωτοποριακές προτάσεις της σημερινής αγοράς που συνδυάζει το μικρό μέγεθος και την ευκολία στην οδήγηση και τις ίδιες ανέσεις που μπορεί να προσφέρει ένα πολύ μεγαλύτερό του μοντέλο. Στο σχεδιασμό του όπως διακρίνεται έχουν ενσωματωθεί μερικές από τις παραπάνω τυπολογίες. Έτσι όταν σταθμεύσει μπορεί να επεκταθεί σε μήκος κατά δύο μέτρα, με ένα πρόσθετο κουτί, το οποίο αποτελεί ουσιαστικά το διπλό κρεβάτι και εξάγεται από το πίσω μέρος[105] του με ηλεκτρονικό σύστημα. Ταυτόχρονα ξεδιπλώνουν και δύο πρόσθετα βοητικά μεταλλικά πόδια για την στήριξη του και παρόλο που είναι μόλις 135κιλά μπορεί να αντέξει έως και 600. Ίσως το μειονέκτημά του προς το παρόν είναι ότι στοιχίζει 95000 δολλάρια, και στην ίδια και μικρότερη τιμή υπάρχουν πάρα πολλα μοντέλα που προσελκύουν τους αγοραστές τους.

κατασκευαστικά χαρακτηριστικά – υλικά Σ

τις αρχές της δεκαετίας του 1920 η κατασκευή των τροχόσπιτων γινόταν με ξύλινα πανέλα και καραβόπανο. Με τον καιρό η μέθοδος κατασκευής τους άλλαξε και πλέον χρησιμοποιούταν κόντρα πλακέ, συνήθως θαλάσσης. Στις ενώσεις του σκελετού των φθηνών τροχόσπιτων ελαφριάς κατασκευής, τοποθετούσαν μικρά καρφάκια με αποτέλεσμα κάθε φορά που ασκούταν δύναμη πάνω τους αυτές να διαλύονται. Αντίθετα στα καλής ποιότητας, ακριβά τροχόσπιτα τοποθετούταν χοντρό ξύλο για το σκελετό και μεταλλικά στηρίγματα στις ενώσεις. Επίσης και σε αυτά χρησιμοποιούσαν κόντρα πλακέ, όμως ήταν επενδυμένα με φύλλα αλουμινίου. Σύντομα, στα φθηνά ρυμουλκούμενα, το περίγραμμα των οποίων ήταν κατασκευασμένο με μονό φύλλο ξύλου, χρησιμοποιήθηκε MDF. Παρόλο αυτά σε χαμηλές θερμοκρασίες, το εσωτερικό δεν διατηρούσε ιδανικές συνθήκες ώστε να μείνει κάποιος, κι έτσι οι κατασκευαστές άλλαξαν τον σχεδιασμό[106] τους και τοποθέτησαν δύο φύλλα ξύλου αφήνοντας κενό αέρος ανάμεσα για μόνωση. Άλλοτε χρησιμοποιούσαν φελλό, αλλά και άλλα υλικά για να καλύψουν το κενό αυτό. Στην οροφή συνήθως χρησιμοποιούταν κόντρα πλακέ καλυμμένο με τεντωμένο καραβόπανο, στο οποίο περνούσαν πολλές στρώσεις χρώματος. Το σασί άρχισε να κατασκευάζεται με ατσάλι. Ο σκελετός κατασκευάζονταν χώρια και η ένωσή τους γίνονταν μετά την ολοκλήρωση του. Στα μέσα της δεκαετίας του 1930, ο σκελετός ήταν καλυμμένος με λεπτές φέτες ξύλου ή αλουμινίου, όμως χρειάζονταν συχνό βάψιμο. Με πιο αεροδυναμική όψη, ωστόσο, και με τον ερχομό του κινήματος Art Deco, η κατασκευή των τροχόσπιτων ήταν πλέον έτοιμη να εκσυγχρονιστεί.

[106] Caravans, The Illustrated History 1919-1959, Andrew Jenkinson, σ.18-33 [107] http://www.practicalcaravan.com/blog/31948-the-history-of-caravan-construction, τελευταία επίσκεψη 10/01/2016 εικ. αριστερά, απεικονίζεται μία εργοστασιακή μονάδα παραγωγής τροχόσπιτων, φωτογραφία από http://www.whatsupdownunder.com.au/bd/caravan-service-centre-1887.html, τελευταία επίσκεψη 07/02/2016

ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ

Η εταιρεία Airlite Caravans που είχε δημιουργήσει ο Clifford Dawtrey το 1935, μέχρι το 1937 χρησιμοποιούσε πλαστικό με βακελίτη[107] στα τροχόσπιτα της. Η όλη διαδικασία κατασκευής απαιτούσε πολύ σκληρή δουλειά και περιελάμβανε ώρες επεξεργασίας ώστε το πλαστικό να εφαρμόσει τέλεια σε όλες τις άκρες του σκελετού. Αν ο βακελίτης δεν τοποθετούνταν σωστά, έσπαγε με αποτέλεσμα η καμπίνα να έπαιρνε νερά και να καταστρέφονταν τα φύλλα του υλικού.

Από το ξύλο στο ατσάλι Η εταιρεία Airlite είχε μικρό χρόνο ζωής, αλλά ο Clifford Dawtrey δημιούργησε την Coventry Steel Caravans και αναπροσάρμοσε τις μεθόδους κατασκευής των τροχόσπιτων. Προέκυψε ένα νέο μοντέλο φτιαγμένο εξ’ολοκλήρου από ατσάλι με συρόμενη ηλιοροφή. Στον σκελετό προστέθηκαν ξύλινα πλαίσια και ατσάλινα φύλλα[108]. Και σε αυτή την περίπτωση χρειαζόταν πολύ σκληρή εργασία για την κατασκευή του και το κόστος του ήταν αρκετά υψηλό, αλλά το αποτέλεσμα εξαιρετικό. Το μοντέλο ονομάστηκε «Phantom Knight», και λόγω χρήσης των ατσάλινων φύλλων ήταν πολύ γερό και συμπαγές, με τέλεια αεροδυναμική και προηγμένες λειτουργίες, ωστόσο, εξαιρετικά ακριβό και βαρύ. Ο Dawtrey κατασκεύασε και μια παραλλαγή του, χρησιμοποιώντας δέρμα στα εξωτερικά τελειώματα. Ο δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος διέκοψε την κατασκευή των τροχόσπιτων και ώθησε τους κατασκευαστές στο να ψάξουν άλλες μεθόδους κατασκευής. Κάποιες εταιρείες δανείστηκαν ιδέες από τον τρόπο κατασκευής αεροσκαφών. Η Eccles εφάρμοσε πρώτη την τεχνογνωσία για την κατασκευή ενός νέου είδους τροχόσπιτου. Το κόντρα πλακέ χρησιμοποιούταν ακόμη, όμως μερικοί κατασκευαστές δοκίμασαν αλουμίνιο, το οποίο δοκιμάστηκε και για την οροφή, αντικαθιστώντας το καραβόπανο. Άλλες εταιρείες ανέπτυξαν νέες ιδέες. Το 1948, η Paladin χρησιμοποίησε κομμάτια ξύλινου τοίχου, τα οποία τοποθετούνταν σε διάφορες εγκοπές στο σασί. Η Coventry Steel μετά την επαναλειτουργία της εφάρμοσε μια αντίστοιχη μέθοδο, όμως οι ιδέες του Dawtrey σχετικά με τη χρήση πλαστικών στην κατασκευή τροχόσπιτων και φορτηγών είχαν ήδη τεθεί σε εφαρμογή από την Coventry Knight Caravans το 1947. Κομμάτια προσαρμοσμένου χοντρού πλαστικού τοποθετούνταν στην οροφή και στα παράθυρα. Κάποιοι κατασκευαστές προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν κομμάτια αλουμινίου στο σκελετό, όμως αυτό έκανε πιο βαριά την καμπίνα και επίσης ανέβαζε το κόστος. Η Chalfont Caravans χρησιμοποιούσε μεταλλικά κομμάτια βασισμένα σε τεχνικές κατασκευής αεροσκαφών.

εικ. αριστερά, απεικονίζεται το “Coventry Κnight”, μοντέλο του 1947, τροχόσπιτο με ξύλινους τοίχους και κομμάτια πλαστικού προσαρμοσμένα για τα παράθυρα και την οροφή, φωτογραφία από http://www.travellerhomes.co.uk/?p=11957, τελευταία επίσκεψη 03/02/2016 ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ

εικ. δεξιά, πολυτελές τροχόσπιτο 1920, όπου οι ξύλινες πλευρές του καλύπτονται με πάνελ αλουμινίου, φωτογραφία από βλ. αναφορά 107

[108] ίδια με την αναφορά 106, σ.20-24

Κατά τη δεκαετία του 1950, τα τροχόσπιτα εξακολουθούσαν να κατασκευάζονται όπως τη δεκαετία του 1920 ή του 1930, με ξύλινο σκελετό, διπλά φύλλα κόντρα πλακέ στα πλαϊνά και μονά φύλλα στην οροφή. Η Early Streamlite Rovers ή αλλιώς Sprite χρησιμοποίησε πρώτη χοντρά κομμάτια συμπιεσμένου πλαστικού, ένα βαρύ υλικό το οποίο αποδείχθηκε αρκετά ακριβό και οι καταναλωτές αρνούταν να πληρώσουν για νέες, δαπανηρές κατασκευές. Πλέον άρχισε να τοποθετείται μόνωση στα τροχόσπιτα, το αλουμίνιο γινόταν όλο και φθηνότερο με αποτέλεσμα σιγά σιγά να σταματήσει να χρησιμοποιούνται κομμάτια χοντρού ξύλου. Ωστόσο, οι ανοιχτόμυαλοι κατασκευαστές ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν ένα νέο και πολλά υποσχόμενο υλικό, τον πολυεστέρα. Ο πολυεστέρας ήταν ένα πολύ ανθεκτικό υλικό, που έδινε τη δυνατότητα στους σχεδιαστές τροχόσπιτων να τους δώσουν αεροδυναμική μορφή. Η εταιρεία Willerby Caravans που είχε την έδρα της στο Hull της Αγγλίας κατασκεύασε ένα μεγάλο τροχόσπιτο που το ονόμασε Vista. O πολυεστέρας με τον οποίο ήταν κατασκευασμένο αυτό το μοντέλο ήταν ενιαίο κομμάτι[109] και η εταιρεία υπερηφανευόταν πως σε καμία περίπτωση και υπό οποιαδήποτε συνθήκη δεν θα έμπαζε νερά. Πλέον όλοι πίστευαν πως ο πολυεστέρας ήταν το μέλλον στην κατασκευή τροχόσπιτων. Η Willerby είχε αποκτήσει τα δικαιώματα αυτού του τρόπου κατασκευής και το 1956 κυκλοφόρησε το δημοφιλές μοντέλο της εταιρείας, το “Vogue” (βλ. εικόνα δεκαετία 1950).

εικ. επάνω, απεικονίζεται μοντέλο τροχόσπιτου με ξύλινο σκελετό και κομμάτια κόντρα πλακέ για τα τοιχώματά του, φωτογραφία από http:// www.whatsupdownunder.com.au/bd/caravan-service-centre-1887.html, τελευταία επίσκεψη 07/02/2016

[109] ίδια με την αναφορά 106, σ.22-27

ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ

Στο συγκεκριμένο μοντέλο τοποθετήθηκε πάτωμα φτιαγμένο με πολυεστέρα. Το σασί σχεδόν καλύφθηκε θυμίζοντας τα σημερινά μοντέρνα μοντέλα. Και άλλες εταιρείες δοκίμασαν αυτή την επαναστατική μέθοδο σχεδιασμού. Η Berkeley Caravans χρησιμοποίησε τον πολυεστέρα σε ένα νέο μοντέλο που το ονόμασαν “Delight”. Σε αυτό η χρήση του έγινε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Κατασκευάστηκαν δυο ίσα μέρη που κούμπωναν μεταξύ τους και δημιουργούσαν συνδεδεμένα ενιαίο χώρο. Η εταιρεία ονόμασε αυτή τη μέθοδο “Fibre form”, όμως αποδείχτηκε πιο δημοφιλής για τα σπορ αυτοκίνητα παρά για τα τροχόσπιτα της εταιρείας. Η Paladin χρησιμοποίησε τον πολυεστέρα για το πάνω μισό των τροχόσπιτων που κατασκεύαζε χρησιμοποιώντας αλουμίνιο για την κατασκευή του υπόλοιπου.

Ο πολυεστέρας Ο πολυεστέρας ήταν πλέον ένα υλικό που εύκολα χειρίζονταν οι κατασκευαστές, όμως η επεξεργασία για να το καλουπώσουν ώστε να προσαρμόζεται στα διάφορα σχέδια κόστιζε πολύ. Το 1968 η Ace Caravans επένδυσε πολλά στη χρήση του, με στόχο να τον χρησιμοποιήσει σε όλα τα τροχόσπιτα που θα κατασκεύαζε το 1969. Τόσο η μπροστινή, όσο και η πίσω όψη ήταν κατασκευασμένες εξ’ολοκλήρου με αυτόν, ώστε ο καταναλωτής να αγόραζε ένα πιο αξιόπιστο τροχόσπιτο σε προσιτή τιμή. Η Ace υποστήριζε πως οι διαρροές θα ήταν πλέον μια ανάμνηση, ενώ παράλληλα ο σχεδιασμός των νέων τροχόσπιτων της εταιρείας θεωρήθηκε πολύ μοντέρνος και δεν συγκρίνονταν με καμίας άλλης εταιρείας. Ωστόσο η ένωση του πολυεστέρα με αλουμίνιο στην οροφή αποδείχθηκε κακή με αποτέλεσμα η εταιρεία να σταματήσει να ασχολείται με αυτή την ιδέα. Τη δεκαετία το 1970, εφαρμόστηκε από περισσότερες εταιρείες μετά την Regency, η τεχνική στρώσεων[110] υλικού στο πάτωμα των τροχόσπιτων, όμως σε γενικές γραμμές ο σχεδιασμός και ο τρόπος κατασκευής τους έμεινε ο ίδιος. Η Silverline Caravans προσπάθησε να εφαρμόσει τη μέθοδο στρώσεων υλικού σε όλη την κατασκευή, μια ιδέα που εφαρμόζονταν στην Αμερική, όμως τα πολλά κατασκευαστικά προβλήματα και τα πολλά έξοδα που προέκυπταν ακύρωσαν γρήγορα την ιδέα. Τότε η Eccles, με τη βοήθεια της Ogle Design, σχεδίασε κάτι νέο, το οποίο περιελάμβανε εκτεταμένη χρήση πλαστικού. Ο σκελετός κατασκευάζονταν ακόμα από ξύλο, όμως στις πλευρές τοποθετούνταν αλουμίνιο και στην μπροστά και πίσω όψη χρησιμοποιούνταν κομμάτια πλαστικού. Το σασί τελείωνε πάνω στον άξονα, το πάτωμα στηρίζονταν πάνω σε ξύλο και στα πλαϊνά τμήματα της οροφής τοποθετούνταν πλαστικό. Η ιδέα ήταν σίγουρα πρωτοποριακή όμως δεν σημείωσε μεγάλη επιτυχία. Το 1970 η δημοτικότητα αυξήθηκε, ωστόσο και η αύξηση στις τιμές των καυσίμων αλλά και η οικονομική δυσπραγία επηρέασαν το παραθερισμό με τροχόσπιτο. Το 1974, η Ci Group, στην οποία άνηκε και η Eccles, ανέπτυξε την ιδέα της τοποθέτησης αφρού τόσο στα πλαϊνά τοιχώματα, όσο και στα τελειώματα. Αυτή η νέα κατασκευή ήταν γερή, ελαφριά και συγκρατούσε τη θερμότητα. Όμως το κόστος για να βγει στην παραγωγή ήταν πάνω από ένα εκατομμύριο λίρες, με αποτέλεσμα τα μοντέλα των Europa και Eccles να είναι τα μόνα που ωφελήθηκαν από τη συγκεκριμένη διαδικασία. Το 1980 πραγματοποιήθηκαν αλλαγές στα υλικά που χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή τους, όπως επίσης εισήχθη στο σχεδιασμό τους και η χρήση πλαστικών παραθύρων, κι έτσι τα νέα μοντέλα παρουσιάζονταν ισχυρότερα και φωτεινότερα. Πλέον νέοι κατασκευαστές παρουσίαζαν όλο και περισσότερο νέες καινοτομίες για πολυτελή προϊόντα.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ

εικόνες από ενιαία κομμάτια από πολυεστέρα μπροστινής όψης, αριστερά τοποθετείται σε κόντρα πλακέ (εσωτερικό υλικό), φωτογραφίες από https://www.youtube.com/ watch?v=IyfVSkYDGkQ τελευταία επίσκεψη 07/02/2016

[110] http://www.practicalcaravan.com/blog/31948-the-history-of-caravan-construction, τελευταία επίσκεψη 10/01/2016

Καινοτόμοι μέθοδοι Στα μέσα της δεκαετίας του 1950 η κορυφαία κατασκευστική εταιρεία Freeman Caravans κατασκεύαζε εξ’ολοκλήρου τροχόσπιτα με πολυεστέρα. Ωστόσο, σαν υλικό ήταν ακόμη ακριβό και βαρύ. Η Willerby παράτησε τη μέθοδο χρήσης του, όπως ακριβώς έκανε και η Berkeley, η οποία στη συνέχεια προχώρησε σε ρευστοποίηση τωών της. Οι δύο πολυτελείς εταιρείες Siddall και Cheltenham τον προτιμούσαν μόνο για τα μπροστινά και πίσω μέρη των τροχόσπιτων τους. Κατά τη δεκαετία του 1950, η Berkeley κυκλοφόρησε το “Europa”, ένα μοντέλο φτιαγμένο εξ’ολοκλήρου με μέταλλο, το οποίο η εταιρεία παρουσίασε ως το τροχόσπιτο του μέλλοντος. Οι δοκιμές από το κοινό ήταν πολλές, όμως δεν άρεσε ο σχεδιασμός, η τιμή ή το βάρος τους και δεν τα προτιμούσαν. Τη δεκαετία του 1960, η Carlight τοποθέτησε στρώσεις υλικών στα πλαϊνά του τροχόσπιτου χρησιμοποιώντας πολυεστέρα στην εξωτερική όψη δίχως ραφές στα πλαϊνά. Αυτός ο σχεδιασμός θεωρήθηκε μπροστά από την εποχή του, αλλά οι πελάτες της Carlight συνέχιζαν να προτιμούν το παλιό στυλ που έμοιαζε με αμαξοστοιχία. Το 1964, η Regency, μια εταιρεία από το Νότο, ξαναχρησιμοποίησε πολυεστέρα για όλα τα κομμάτια της κατασκευής που στη συνέχεια βιδώνονταν μαζί σε μεγαλύτερα τμήματα. Τρία χρόνια αργότερα ανέπτυξε μια τεχνική στρώσεων υλικού για τα πατώματα, σε μια εποχή στην οποία οι περισσότεροι κατασκευαστές εξακολουθούσαν να χρησιμοποιούν χοντρό ξύλο για το πάτωμα. Η κατασκευή των τροχόσπιτων πέρασε σε επόμενο στάδιο με την Monolite Caravans. Κατασκεύασε μια ειδική πρέσα συγκόλλησης[111], όπου την χρησιμοποιούσε για την κατασκευή των πλευρικών και ακραίων πλαισίων, αλλά και για ένα ενιαίο κομμάτι αλουμινίου για τις πλευρές. Η Monolite παρήγαγε μεσαίου κόστους ρυμουλκούμενα ως τότε που αργότερα εξαιτίας της μεθόδου αυτής αυξήθηκε σημαντικά κάτι που δεν έγινε αποδεκτό από το ευρύ κοινό.

μεταλλικό σασί τροχόσπιτου και μεταλλικός σκελετός προσαρμοσμένο σε αυτό, φωτογραφίες από http://caravanhandboek.biod.info/ bailey/bailey.htm, τελευταία επίσκεψη 03/02/2016

[111] Caravans: The Illustrated History from 1960, βλ. σ.79,81-91 [112] Charles Bulmer, April 1971, “D is for Dormobile”, περιοδικό

ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ

Η εταιρεία Dormobile[112], που είχε εισαχθεί στην αγορά στις αρχές της δεκαετίας του 1970, επανήλθε στο προσκήνιο με την εισαγωγή νέων σχεδιαστικών μοντέλων. Η τεχνική "σάντουιτς" χρησιμοποιούνταν για τις πλευρές και τα άκρα, αλλά η εταιρεία προχώρησε ακόμη περισσότερο. Πρώτον, ένας μεταλλικός σκελετός κατασκευάστηκε γύρω από το σασί, και ύστερα οι πλευρές προσκολλήθηκαν στο σασί. Ήταν μία μέθοδος που προτιμήθηκε για πολύ καιρό. Η σουηδική Cabby χρησιμοποίησε σάντουιτς για τα πλευρικά τοιχώματα γεμισμένα με πολυουρεθάνη, και στη συνέχεια τα σύνδεε με 70 τόνους πίεσης. Η οροφή ήταν ένα κομμάτι και περιελάμβανε το πάνω κομμάτι, το εμπρός και το πίσω. Επίσης αποδείχθηκε τόσο ισχυρή που θα μπορούσε να στηρίξει ένα αυτοκίνητο και αρκετούς εργαζόμενους.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ

επεξηγηματικά διαγράμματα ενώσεων και συστήματος φρένων, πηγές από http://coolcaravanning.blogspot.gr/p/caravan-servicing.html, τελευταία επίσκεψη 08/02/2016

Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1970, η εταιρεία Fisher Caravan παρήγαγε το ορθογωνικό μικρό 3μ μήκους "Petite". Οι πλευρές του ήταν απανωτές στρώσεις, ενιαίες μονάδες με περίβλημα αλουμινίου[113] που επέτρεπε να διολισθαίνουν έως ότου να βιδωθούν μεταξύ τους. Η οροφή ήταν εξίσου ενιαία που βιδωνόταν πάνω στις πλευρές. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1980, τα συνδεδεμένα κομμάτια-σάντουιτς είχαν εφαρμοσθεί από τους περισσότερους κατασκευαστές εφόσον το κόστος πλέον είχε μειωθεί. Η διαδικασία ήταν ισχυρή, εύκολη και φαινομενικά αξιόπιστη, κάτι που έδειχνε πως θα συνεχίσει να εφαρμόζεται. Στα μέσα Ιουλίου του 2009, ωστόσο, η Bailey[114] ανέπτυξε μια νέα τεχνική χωρίς ξύλινο πλαίσιο, η οποία αφορούσε ένα κομμάτι της οροφής που στερεώνεται στη θέση του πάνω στις πλευρές. Η Bailey ήταν τόσο σίγουρη για το Alu-Tech σύστημα της που όλα τα μοντέλα της τα κατασκεύασε με τον τρόπο αυτό από το 2011 και έπειτα. Η Elddis αντιμετώπισε την καινοτόμο μέθοδο κατασκευής της Bailey, με μια νέα δική της μέθοδο Solid χρησιμοποιώντας ισχυρή πρόσφυση και ένα σύστημα κλειδώματος που μειώνει τον αριθμό των βιδών που χρησιμοποιούνται με αποτέλεσμα να μειωθεί η εισροή νερού. Η Swift εισήγαγε επίσης την μέθοδο παραγωγής SMART, η οποία αντικατέστησε μεγάλο μέρος του ξύλου από το αμάξωμα του τροχόσπιτου, με ένα υλικό που είχε ως βάση την πολυουρεθάνη που είναι πολύ ανθεκτικό στο νερό. Η Swift[115] έκανε ένα βήμα παραπάνω με το SMART HT, το οποίο περιλαμβάνει σύστημα ασφάλισης, σύγχρονες κόλλες για συγκόλληση και ένα αμάξωμα κατασκευασμένο με πλάκες πολυουρεθάνης χωρίς την χρήση ξύλου. Η εταιρεία εξάλειψε την χρήση ξύλου από την διαδικασία κατασκευής του πατώματος με κόντρα πλακέ, χρησιμοποιώντας αντί αυτού κερήθρα άκαμπτου πλέγματος με έναν πυρήνα από φελιζόλ που το καθιστά ελαφρύ, εξαιρετικά ισχυρό και με μεγάλη διάρκεια ζωής. Από την δημιουργία των τροχόσπιτων, ο τρόπος κατασκευής τους έπαιξε έναν πολύ σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη τους. Τα τελευταία χρόνια ίσως ήταν τα σημαντικότερα όσον αφορά την κατασκευή των τροχόσπιτων. Η Bailey ξεκίνησε την επανάσταση στον τρόπο κατασκευής τους και μετέδωσε αυτό το πνεύμα στο αγοραστικό κοινό και έτσι σήμερα είναι από τους πιο σημαντικούς παράγοντες στην αγορά ενός ρυμουλκούμενου. Σήμερα ένα πράγμα θεωρείται δεδομένο και αυτό είναι πως η διαδικασία κατασκευής τροχόσπιτων θα συνεχίσει να εξελίσσεται.

εικ. επάνω, από το 1983 τα περισσότερα τροχόσπιτα έχουν κατασκευαστεί με τη μέθοδο “sandwich”, συμπίεση πολλών ξύλινων κομματιών,φωτογραφία από βλ. αναφορά 110

[113] ίδια με την αναφορά 111 [114] http://www.bailey-aboutus.co.uk/bailey-history/65-years-of-innovation/, τελευταία επίσκεψη 26/01/2016 [115] http://www.swiftgroup.co.uk/swift-group/about-swift-group, τελευταία επίσκεψη 26/01/2016

ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ

εικ. δεξιά, Το “Boxy Petit” κατασκευασμένο με ένα ενιαίο κομμάτι σε κάθε πλευρά, φωτογραφία από βλ. αναφορά 110

Τα χρησιμοποιηθέντα υλικά σήμερα Οι τέντες και οι σκηνές ξαναήρθαν στο προσκήνιο της αγοράς ως αξεσουάρ που πρέπει κανείς να έχει στην δεκαετία του 2000, οπότε ο παραθερισμός αυξήθηκε και πάλι σαν το σχετικά φθηνό χόμπι της εποχής, και στα μέσα της δεκαετίας με βάση των νέων διατάξεων και τεχνοτροπιών νέα μοντέλα κατασκευάστηκαν, μεγαλύτερα και πιο σύγχρονα που έγιναν πλέον μόδα, αφού και η δορυφορική τηλεόραση αποτελεί απαραίτητο αξεσουάρ τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι σήμερα τα περισσότερα τροχόσπιτα κατασκευάζονται με τις ίδιες τεχνικές που εφαρμόζονται εδώ και τριάντα χρόνια περίπου. Αποτελούνται από ξύλινο ή μεταλλικό σκελετό με μόνωση που καρφώνεται πάνω σε αυτόν από την έξω πλευρά και λεπτές στρώσεις φύλλων στο εσωτερικό τους. Παρόλο όμως που αυτό αποτελεί την φθηνότερη μέθοδο κατασκευής ενός ρυμουλκούμενου, υπάρχουν προβλήματα στο τελικό αποτέλεσμα και αυτό διότι ο σκελετός δεν είναι πολύ δυνατός εξαιτίας στην ύπαρξη των αρθρώσεων, κι αφού ως γνωστό όλες οι αρθρώσεις κινούνται, σίγουρα υπάρχουν αδύναμα σημεία στα οποία μπορούν κάλλιστα να σπάσουν τα τοιχώματα. Αυτά είτε εσωτερικά είτε εξωτερικά ενώνονται μόνο με τα σημεία του σκελετού στα οποία έρχονται σε επαφή και όχι με ολόκληρη την επιφάνεια τους. Λόγω των ενώσεων στην επένδυση και τα πριτσίνια, τα τροχόσπιτα δεν έχουν λεία όψη κι έτσι απαιτούνται εξαρτήματα για τα διάφορα ανοίγματα και τα παράθυρα ώστε να επιτευχθεί η άριστη στεγανότητα του εσωτερικού, κάτι που προφανώς σημαίνει περισσότερη σπατάλη χρημάτων. Επιπροσθέτως είναι πολύ ευάλωτες κατασκευές. εύκολα μπορούν να πάθουν βλάβες τα τοιχώματα μέσα και έξω ή ακόμη και ο σκελετός, και η διαδικασία επισκευής συνήθως είναι χρονοβόρα και ασύμφορη.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ

Από την άλλη όπως προαναφέρθηκε τα τελευταία χρόνια μία καινοτόμος λύση έγινε δημοφιλής στην κατασκευή τροχόσπιτων και αυτοκινούμενων. Η καινοτομία αυτή χαρακτηρίζεται από τη χρήση ενός ενιαίου προ-μονωμένου πάνελ από πολυεστέρα κατά τη διαδικασία κατασκευής του. Μετά από προσπάθεια και πολλές δοκιμές από πολλούς κατασκευαστές υπήρχε η πεποίθηση ότι πράγματι αυτή η μέθοδος είναι η καλύτερη λύση για την κατασκευή ενός τροχόσπιτου σε σχέση με τις τυποποιημένες μεθόδους που χρησιμοποιούνται σε ευρύ βαθμό σήμερα. Μερικά από τα πλεονεκτήματα χρήσης[116] πολυεστέρα είναι καταρχήν ο προηγμένος τεχνολογικός και ποιοτικός έλεγχος που υφίσταται, οπότε έχει σίγουρα καλύτερη διάρκεια, καθώς κι ο εξαιρετικός έλεγχος θερμοκρασίας του όλο το χρόνο. Έχει τέλεια αντίσταση σε φωτιά και νερό και αρκετά μεγάλη δυνατότητα εφελκυσμού. Λόγω της πυκνότητας του, αποτελεί το λιγότερο δυνατό βάρος που χρειάζεται ένα σασί, καθώς και όσο αφορά την εφαρμογή του σε οροφή και τοίχους, απέναντι σε διάφορες εξωτερικές καιρικές συνθήκες είτε ήχους, προσφέρει τη καλύτερη μόνωση. Ακόμη είναι γυαλιστερό σαν υλικό και όμορφο αισθητικά, καθαρίζεται και επισκευάζεται εύκολα, ενώ σε περίπτωση τρακαρίσματος έχει καλή αντίσταση. Οπότε τελικά ο πολυεστέρας έχει μακροζωία συγκριτικά με τα άλλα υλικά, καλύτερη μακροπρόθεσμη ποιότητα και καλύτερη αξία μεταπώλησης. Τέλος στις μέρες μας η χρήση του είναι ευρέως διαδεδομένη και τα περισσότερα μοντέλα κατασκευάζονται από αυτόν, κάτι που παλαιότερα δεν συνέβαινε τόσο διότι είχε μεγαλύτερο κόστος παραγωγής.

[116]

http://www.southerncrosscaravans.com.au ,Απρίλιος 2013, τελευταία επίσκεψη 15/01/2016

Σύγχρονη μέθοδος Μία νέα μέθοδος, γνωστή και ως "Solid Construction"[117] ήρθε στο προσκήνιο το 2013 από την Elddis Caravan και αποτέλεσε μεγάλη καινοτομία. Η διαδικασία είναι πολύ απλούστατη. τοποθετείται χημικό κολλώδες υλικό μέσα σε διαμορφωμένες εγκοπές στο κάθε κομμάτι και στη συνέχεια αυτά ενώνονται μεταξύ τους, με την ίδια λογική κομματιών από πάζλ. Ύστερα από πολλά πειράματα, η νέα μέθοδος έδειξε ότι πλέον οι ενώσεις είναι πολύ πιο δυνατές, στεγανές και ολόκληρο το ρυμουλκούμενο είναι ελαφρύτερο, αφού με τη διαδικασία αυτή αντικαταστάθηκαν το 90% από τις βίδες και τις ενώσεις που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή ενός τροχόσπιτου. Η χημική κόλλα επιλέχθηκε από την Henkel, μία διεθνής εταιρεία που ειδικεύεται σε χημικές ενώσεις και παράγει διάφορες λύσεις για αεροναυπηγικές και ναυτιλιακές βιομηχανίες, καθώς και για τα οχήματα της Formula1. Επομένως τα τελευταία χρόνια η μέθοδος υιοθετήθηκε από πολλούς κατασκευαστές, και πλέον όλες οι βίδες και ενώσεις αντικαθίστανται χωρίς όμως να υστερούν οι νέες ενώσεις σε αντοχή και χωρίς να αυξάνεται το κόστος παραγωγής και κατά συνέπεια η τιμή πώλησης.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ

εικ. αριστερά, τοποθέτηση χημικού κολλώδες υλικού κατά την κατασκευή τροχόσπιτου της Elddis Caravans, με τη μέθοδο “Solid Construction”, εικ. δεξιά, τοποθέτηση παραθύρου στο μοντέλο με την ίδια μέθοδο, φωτογραφίες από http://www.elddis.co.uk/solid-construction, τελευταία επίσκεψη 24/02/2016

[117]

http://www.caravantimes.co.uk/elddis/elddis-solid-construction.htm , τελευταία επίσκεψη 23/01/2016

σημερινή χρήση - μετακίνηση Παρότι δεν ορίζεται με σαφήνεια, μία κατάσταση που εντείνεται σήμερα συνεχώς στην εποχή μας στους ανεπτυγμένους

Σήμερα διακόσια εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε μια χώρα διαφορετική από εκείνη όπου γεννήθηκαν. Σε τριάντα χρόνια υπολογίζεται ότι ο αριθμός τους θα φτάσει το ένα δισεκατομμύριο. Η παγκοσμιοποίηση ευνοεί την ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων και εμπορευμάτων, όχι όμως των εργαζομένων. Αυτή η αντίφαση δεν είναι δυνατόν να διαρκέσει για πολύ. Η κυριότερη διαφορά ανάμεσα στον παλιό και τον νέο νομαδισμό είναι ότι οι νομάδες του παρελθόντος ήταν ολόκληροι λαοί, είχαν μιαν αντίληψη για τη ζωή βασισμένη στην περιπλάνηση, την ελευθερία και την αλληλεγγύη. Ο δικός τους νομαδισμός ήταν συλλογικός. Προκύπτει λοιπόν αναγκαία η επιθυμία του σύγχρονου ατόμου για τη διαφυγή του από την καθημερινή ρουτίνα του και η αλλαγή παραστάσεων, εικόνων και συνηθειών. Κύριο μεταφορικό μέσο των "σύγχρονων νομάδων" είναι το τροχόσπιτο και αποτελεί όσο ποτέ άλλοτε το ιδανικότερο μέσο για αυτές τις αποδράσεις. Το χρησιμοποιούν και το συντηρούν ως το μόνο είδος υποδομής που φέρουν μαζί τους. Αντιπροσωπεύει όχι απλώς τη μόνη αλλά και την ελάχιστη σε κλίμακα υποδομή που μεταφέρουν, εξυπηρετώντας ως μοναδική λειτουργία την προσωρινή κατοίκηση. Χωρίς να συμβάλλει με τον ίδιο τρόπο που οι μεταφορικές υποδομές υποστηρίζουν τις σύγχρονες ανθρώπινες μετακινήσεις, το τροχόσπιτο παραμένει εξαιρετικά ουσιώδης για τις διάφορες μεταβάσεις, και εφόσον κάθε θέση που τοποθετείται συνιστά μια νέα αφετηρία κίνησης, εξυπηρετεί ταυτόχρονα τη ζωή των νομάδων και την κίνηση ως το βασικότερο στοιχείο της. Αποτελεί επίσης αδιάσπαστη ενότητα με τους ανθρώπους και το χώρο στον οποίο βρίσκεται και εντείνεται από την οριζοντιότητα και την εφημερότητα της δομής του, που καθιστά διακριτική και ήπια την παρουσία του σε οποιοδήποτε χώρο. Στην πραγματικότητα το τροχόσπιτο εισάγει με στατικό τρόπο χαρακτηριστικά του χώρου που γίνονται αντιληπτά κατά τη διάρκεια της κυκλοφορίας στο τοπίο και επιτείνει την εντύπωση του χώρου μέσα σε ένα χώρο συντηρώντας έτσι τη γεωγραφική μνήμη του ανθρώπου. Με αποτέλεσμα, η μετακίνηση να συνοδεύει τους νομάδες σε κάθε έκφανση της καθημερινότητας τους, ακόμα και στα χρονικά διαστήματα που σταθμεύουν προσωρινά τις κινητές κατοικίες τους.

[118] Ερευνητική εργασία, “Η μετάβαση ως χώρος”, Κ. Νικολαΐδης, σ.65, 2014 εικ. αριστερά, κολάζ φωτογραφιών, προσωπικό αρχείο, απεικονίζεται κίνηση ρυμουλκούμενου τροχόσπιτου μέσα σε μεγαλόπολη

ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΧΡΗΣΗ

και μόνο πολιτισμούς είναι ο νεονομαδισμός. Ο χώρος εξακολουθεί να αποτελεί βάση μετακίνησης με τη διαφορά ότι εμφανίζει αυξημένη πολυμορφία. Μπορεί να αποτελεί αστικό, απτό χώρο στο πλέον συμβατικό του πλαίσιο ή ακόμα και να αναφέρεται στον εικονικό χώρο των σύγχρονων μέσων επικοινωνίας και πληροφόρησης όπως των φορητών υπολογιστών και του διαδικτύου. Σε όλες τις περιπτώσεις ο νεονομάς μετακινείται σχεδόν συνέχεια σε σημείο που η καθημερινότητα του διαμορφώνεται από την πρακτική αυτή. Το ουσιαστικότερο και πιο θεμελιώδες εντούτοις στοιχείο διάκρισης του νεονομαδισμού από την προγενέστερη του νομαδική κατάσταση εντοπίζεται στο λόγο για τον οποίο εφαρμόζεται. Η έλλειψη επιλογής στις νομαδικές μετακινήσεις εξαρτάται από ζωτικής σημασίας χωρικούς και περιβαλλοντικούς περιορισμούς. Η ύπαρξη επιλογής μετακίνησης στο νεονομαδισμό αντικατοπτρίζεται σε επιθυμίες και λιγότερο ανάγκες[118] του σύγχρονου ατόμου. Στα χαρακτηριστικά αυτά μπορεί επίσης να υπολογιστεί το γεγονός ότι οι νεονομάδες πραγματοποιούν τις μετακινήσεις τους σε παγκόσμιο επίπεδο και κατά συνέπεια σε διαφορετικά και διαρκώς μεταβαλλόμενα χωρικά πλαίσια. Ο αφηρημένος μεν αλλά ενιαίος δε νομαδικός χώρος αντικαθίσταται από ένα σύνολο διαφορετικών χώρων που συνθέτουν ένα αντίστοιχο σύνολο διαφορετικών μεταξύ τους εικόνων• ένα σύστημα διαρκών χωρικών μεταβολών.

Ως μόνιμη κατοικία

ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΧΡΗΣΗ

Οι διάφορες ανθρωπιστικές, αλλά και περιβαλλοντικές κρίσεις που ξεσπούν ανά διαστήματα σε πολλά μέρη του πλανήτη, έχουν οδηγήσει μεγάλο αριθμό ανθρώπων να μετατρέψουν το τροχόσπιτο σε μόνιμη κατοικία, καθώς αποτελούσε την πρώτη τους επιλογή. Άτομα που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να συντηρήσουν μια κατοικία, πληθυσμοί που έχουν πληγεί από πολέμους αλλά και φυσικές καταστροφές, είναι μερικοί από αυτούς. Σε πολλές εμπόλεμες ζώνες, τα τροχόσπιτα έχουν αντικαταστήσει εν μέρη τις κατεστραμμένες κατοικίες, φιλοξενώντας πολλές οικογένειες, ενώ κάτι αντίστοιχο συνέβει στη Σρι Λάνκα όταν επλήγη από τσουνάμι το 2004, αλλά και στη Νέα Ορλεάνη την επόμενη χρονιά όπου ο τυφώνας Κατρίνα κατέστρεψε το μεγαλύτερο κομμάτι της πόλης. Μεγάλο ρόλο στην χρήση των τροχόσπιτων ως μόνιμες κατοικίες, έχει παίξει η οικονομική κρίση. Σε πολλές χώρες, οι άνθρωποι δεν έχουν τη δυνατότητα να καλύψουν βασικές ανάγκες, με αποτέλεσμα να οδηγούνται στη χρήση του τροχόσπιτου τους ως μόνιμη κατοικία. Όσοι δεν έχουν στην κατοχή τους κάποιο ρυμουλκούμενο αναγκάζονται να αγοράσουν παλιά μοντέλα που πολλές φορές είναι παρατημένα για μεγάλο χρονικό διάστημα σε κάποιο μέρος, χωρίς να έχουν συντηρηθεί και ως εκ τούτου θεωρούνται επικίνδυνα. Η συντήρηση και αποκατάσταση τους, κοστίζει πολύ λιγότερο από την συντήρηση κάποιας κατοικίας οπότε φαντάζουν και πάλι ως η ιδανική λύση. Σύμφωνα με διάφορα άρθρα αλλά και κάποιες έρευνες, προκύπτει πως ζουν σε τροχόσπιτα πάνω από 20 εκατομμύρια Αμερικανοί, ενώ το φαινόμενο είναι πιο έντονο στις φτωχές, νότιες πολιτείες των ΗΠΑ. Ολόκληρα χωριά ανθρώπων που δεν μπορούν να συντηρήσουν τα έξοδα ενός κανονικού σπιτιού ή που έτσι κάνουν τρομερές οικονομίες, στήνονται σε διάφορα σημεία των περιοχών αυτών. Το φαινόμενο αυτό, έχει κάνει την εμφάνιση του και στην Ελλάδα, η οποία βρίσκεται υπό καθεστώς λιτότητας τα τελευταία χρόνια. Πολλά κάμπινγκ τα οποία γέμιζαν από λουόμενους κυρίως του καλοκαιρινούς μήνες, έχουν μετατραπεί σε μικρογραφίες πόλεων με πολλούς μόνιμους κατοίκους. Το κόστος διαμονής διαφέρει από περιοχή σε περιοχή, όμως οι χώροι, που στο σύνολο τους είναι εξοπλισμένοι με τα απαραίτητα, προσφέρουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης. Οι περιβαλλοντικές συνθήκες, αναγκάζουν τους μόνιμους κατοίκους των χώρων αυτών, να μετακινούν τα τροχόσπιτα τους τουλάχιστον μια φορά το χρόνο, κάτι που για τους περισσότερους φαντάζει πολύ δύσκολο. Στα διάφορα πάρκινγκ ανά τον κόσμο, που πλέον θυμίζουν φαβέλες, συνυπάρχουν άτομα διαφόρων θρησκευτικών αντιλήψεων, διαφόρων πολιτισμών που στις περισσότερες περιπτώσεις άνηκαν σε διαφορετικές κοινωνικές τάξεις, όμως πλέον όλοι έχουν ως κοινό στόχο να τακτοποιήσουν τις ζωές τους.

Τοποθεσίες

[119] [120] [121] [122]

http://www.campingeurope.com/, τελευταία επίσκεψη 19/01/2016 http://www.caravanlinks.com/caravan_manufacturers/index.shtml, τελευταία επίσκεψη 19/01/2016 http://www.airstream.com/history/, τελευταία επίσκεψη 12/01/2016 http://www.chinadailyasia.com/video/2014-08/19/content_15157802.html, τελευταία επίσκεψη 20/01/2016

εικ. αριστερά, πάνω από 2500 τροχόσπίτα σε αμερικάνικο πάρκινγκ, πολλά από τα οποία χρησιμοποιούνται ως μόνιμη κατοικία, φωτογραφία από το βιβλίο Airstream, the history of the land yacht, σ.129

ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΧΡΗΣΗ

Σε πολλά μέρη του κόσμου, σήμερα, παρατηρείται έντονη η χρήση των τροχόσπιτων είτε ως σπίτι διακοπών[119] για παραθερισμό τις ζεστές περιόδους είτε ως μόνιμη κατοικία[120] όλο το χρόνο όπως προαναφέρθηκε παραπάνω. Οι χρήστες τα επιλέγουν εξαιτίας του φθηνού σχετικά κόστους αγοράς σε συνδυασμό με την απόσβεση αυτού σε βάθος χρόνου, δηλαδή αντί να επιλέγουν να παραθερίζουν σε ενοικιαζόμενα δωμάτια, και λόγω μιας ολόκληρης ιδεολογίας που κρύβεται πίσω από αυτό. Όπως ήδη έχει αναφερθεί το να κάνεις διακοπές με ένα τροχόσπιτο είναι σα να είσαι συνεχώς σπίτι σου, δεν έχεις το αίσθημα της φιλοξενίας κάπου ούτε το χρονικό περιθώριο λόγω χρημάτων ή άλλων παραγόντων για να σταματήσεις τις διακοπές σου. Για αυτό και στην Αμερική από παλιά είχε ξεκινήσει με τους Airstreamers το κίνημα[121] και η ιδέα το να ταξιδεύουν παρέες με τροχόσπιτα χιλιάδες χιλιόμετρα και να μην αισθάνονται την ανάγκη να επιστρέψουν στον τόπο τους, γιατί είχαν μαζί τα σπίτια τους. Στον χάρτη της επόμενης σελίδας παρατηρείται η κινητικότητα παγκοσμίως και σε ποιες χώρες ανά ηπείρους είναι ευρέως διαδεδομένη η χρήση του τροχόσπιτου. Αυτές είναι κυρίως όλη η Ευρώπη εκτός από κάποιες δυτικές και βαλκανικές χώρες, ο Καναδάς, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, η Νότια Αφρική, η Ναμίμπια και οι τουριστικοί κυρίως ασιατικοί προορισμοί[122] όπως η Ταϊβάν, το Χονγκ Κονγκ, η Ταϊλάνδη και το νησί Λαντάου. Επιπλέον υπάρχουν και κλαμπ με εκατομμύρια μέλη στο Ηνωμένο Βασίλειο, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Νέα Ζηλανδία, τον Καναδά, την Αυστραλία και τη Νότια Αφρική. Να σημειωθεί ότι στις χώρες που δεν σημειώνεται κάποια κινητικότητα κύριο ρόλο παίζει η οικονομική κατάσταση των λαών, που ζουν σε πολύ φθηνές μη μετακινούμενες κατοικίες (προκάτ, κοντέινερ) και κυρίως οι διακοπές για αυτούς, όπως ερμηνεύεται η έννοια της λέξης στους δικούς μας πολιτισμούς, μοιάζει με ουτοπικό σενάριο για εκείνους. Υπάρχουν όμως και οι συνεχώς μετακινούμενοι πληθυσμοί, οι οποίοι και πάλι κινούνται με φθηνότερες κατασκευές ή άλλα μέσα και για προσωρινές κατοικίες χρησιμοποιούν διάφορους οικονομικούς και εύκολους στο στήσιμο τύπους σκηνών.

ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΧΡΗΣΗ

χάρτης που απεικονίζει σε ποιές χώρες κατά προτεραιότητα γίνεται χρήση του τροχόσπιτου και μετακίνηση με αυτό, 2016, προσωπική έρευνα

ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΧΡΗΣΗ

Συλλογισμοί Από τα πρώτα λοιπόν ιστορικά μοντέλα τροχόσπιτων που περιγράφηκαν είναι εμφανές ότι ενίοτε σχεδιάζονταν για να συνδυάζουν την κάλυψη των βιολογικών αναγκών, την παροχή ανέσεων και την οικονομικότερη, τις περισσότερες φορές, λύση για διακοπές. Επίσης σημαντικό ρόλο για τους αγοραστές πάντα έπαιζε το αεροδυναμικό τους σχήμα και η αισθητική του εσωτερικού και εξωτερικού σχεδιασμού τους, και πως το τροχόσπιτο τους θα ήταν οικείο και φιλικό στο ευρύτερο περιβάλλον. Τα αναγκαία λοιπόν είναι η αρμονική συνύπαρξη των τριών χώρων για τις βιολογικές ανάγκες (τροφή, ύπνος, τουαλέτα), καθώς και ένας χώρος για εργασία-χαλάρωση, όπως ακριβώς και σε μία συμβατική κατοικία. Όλα αυτά μέσα σε ένα αισθητικά όμορφο ευήλιο και ευάερο κέλυφος που παρέχει την ιδιωτικότητα που χρειάζεται ο άνθρωπος από τα γύρω του, που την έχει ανάγκη για να αναρωτηθεί, να δημιουργήσει, να φιλοσοφήσει για τη ζωή του. Κι ακόμη σε συνδυασμό με την μετακίνηση που και αυτή είναι αναγκαία για την αλλαγή παραστάσεων και την εξερεύνηση νέων. Άρα ο όρος τροχόσπιτο έχει αποδοθεί με την πλήρη 100% έννοια του σε αυτές τις κατασκευές και οι χρήσεις του τη σημερινή εποχή ποικίλουν. Χρησιμοποιείται ως οτιδήποτε μπορεί να φανταστεί κανείς, οτιδήποτε μπορεί να γίνει κάτω από μία στέγη μπορεί και κάλλιστα να πραγματοποιηθεί κάτω από μία "στέγη εν κινήσει". Ήδη στη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα επικρατεί μια μορφή ατομικού και μοναχικού νομαδισμού, είτε πρόκειται για τον νομαδισμό των πλουσίων είτε για εκείνο των απόκληρων. Στο μέλλον, προβλέπεται το ταξίδι να γίνει αναπόσπαστο στοιχείο της ζωής, μετασχηματίζοντας την ύπαρξή μας και το πλαίσιο μέσα στο οποίο ζούμε. Οι πόλεις, για παράδειγμα, θα μοιάζουν με μεγάλα ξενοδοχεία[123] με τα οποία θα αισθανόμαστε όλο και λιγότερο συνδεδεμένοι. Στο παρελθόν, ένα πρόσωπο χωρίς διεύθυνση κατοικίας θεωρείτο περιθωριακό. Δεν είχε νομική ύπαρξη και κατέληγε να αποκλείεται από τον κόσμο της εργασίας. Σήμερα, χάρη στις νέες τεχνολογίες, με την ηλεκτρονική διεύθυνση και τα κινητά τηλέφωνα, η κατάσταση έχει αλλάξει. Γίνεται δυνατό, ένα πρόσωπο να ενσωματώνεται ενεργητικά στην κοινωνία χωρίς να έχει κατ’ ανάγκη έναν ορισμένο τόπο διαμονής. Η προσωπική ύπαρξη αναγνωρίζεται ανεξάρτητα από το ρίζωμά της σε έναν τόπο. Η δημοκρατία και η αγορά ευνοούν την κινητικότητα.

ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΧΡΗΣΗ

Ταυτόχρονα όμως, οι έννοιες αυτές γεννούν αστάθεια και ανασφάλεια, οι οποίες με τη σειρά τους τροφοδοτούν αντιστάσεις στον "νέο" νομαδισμό. Ιδανικό θα ήτανε ο πολιτισμός του μέλλοντος να επιτρέπει στους ανθρώπους να είναι ταυτόχρονα νομάδες και μόνιμα εγκατεστημένοι. Αυτή θα ήταν μια μορφή πληρότητας της ανθρώπινης εμπειρίας. Οι νέες τεχνολογίες, άλλωστε, μας επιτρέπουν ήδη να μετακινούμαστε και να ταξιδεύουμε χωρίς να βγαίνουμε από το σπίτι μας (θεωρητική μετακίνηση). Ίσως το μέσο που θα παίξει τον καθοριστικό ρόλο για μετακίνηση και την εφαρμογή του ανωτέρω στην πράξη να είναι το τροχόσπιτο, ή μία πλησιέστερη σε αυτό μορφή. Λειτουργώντας ως μέσο που εξασφαλίζει ταυτόχρονα την εύκολη κίνηση, την άνεση και τις αναγκαίες συνθήκες για την απελευθέρωση από τη ρουτίνα και τη ζωή της καθημερινότητας, η οποία είναι ενταγμένη μέσα σε χωρικά όρια. Πόσο μάλλον όπου ο άνθρωπος ως ανικανοποίητο ον πάντα αναζητά κάτι παραπάνω, κάτι διαφορετικό. Πάντα επιδιώκει να έχει και να φτάσει αυτό που προσωρινά του λείπει και να ξεφύγει από το συνηθισμένο.

[123] L’Homme Nomade, Jacques Attali, Fayard 2003

"Ιδανικό θα ήτανε ο πολιτισμός του μέλλοντος να επιτρέπει στους ανθρώπους να είναι ταυτόχρονα νομάδες και μόνιμα εγκατεστημένοι... ...το τροχόσπιτο μπορεί να παίξει αυτόν τον καθοριστικό ρόλο."

Παράρτημα σχεδίων 1

Παράρτημα σχεδίων 2

Παράρτημα σχεδίων 3

βιβλιογραφία η αναγκαιότητα για μετακίνηση Βιβλία

Μπαμπινιώτης, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, 2008 Deleuze Gilles, Guattari Felix, 2010 L’Homme Nomade, Jacques Attali, Fayard 2003 Gluckman, 1965 Mobile, The Art of Portable Architecture, Jennifer Siegal Portable Houses, Irene Rawlings & Mary Abel

η ιστορία και η εξέλιξη του τροχόσπιτου Βιβλία

The English Gypsy Caravan, C.H. Ward-Jackson & Denis E. Harvey Airstream, the history of the land yacht, Bryan Burkhart and David Hunt The Gypsies, Angus M. Fraser, Blackwell Publishing, 1995 Gypsy Horses and the Travelers Way: The Road to Appleby Fair, John Hockensmith, 2007 The New Gypsy Caravan, Timothy Lemke, 2006 Caravans, The Illustrated History 1919-1959, Andrew Jenkinson Adventure, inspired by Airstream, (history) Caravans, The Illustrated History from 1960, Andrew Jenkinson

http://www.gypsyjib.com/page/About+Vardos+(Wagons) http://www.dailymail.co.uk/news/article-2480291/Worlds-oldest-caravan-makes-final-journey.html https://storify.com/TheCCCollection/130-years-of-the-wanderer http://www.express.co.uk/news/uk/440169/End-of-the-road-for-the-world-s-oldest-caravan-made-128-years-ago http://www.period-classic-caravan-club.co.uk/history http://www.fundinguniverse.com/company-histories/thor-industries-inc-history/ http://www.airstream.com http://www.salopleisure.co.uk/caravan-history/ http://www.fundinguniverse.com/company-histories/thor-industries-inc-history/ http://www.unico-caravanawning.co.uk/brands/hobby-caravans.htm http://www.fundinguniverse.com/company-histories/thor-industries-inc-history/ http://www.caravantimes.co.uk/elddis/ http://www.baileyalu-tech.co.uk/ http://www.swiftgroup.co.uk http://www.robvosdesign.com http://www.mehrzeller.com http://sealander.de https://www.ecocapsule.sk http://inhabitat.com/ecocapsule-lets-you-live-off-the-grid-anywhere-in-the-world/ http://www.glennsleisurevehicles.co.uk/news/history-caravans/

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ιστοσελίδες

οι τυπολογίες τροχόσπιτων σήμερα Βιβλία

Trailer Travel A visual history of mobile America, Bryan Burkhart, Phil Noyes, Allison Arieff History of Modern Design, Graphics and Products Since the Industrial Revolution, David Raizman Portable Houses, Irene Rawlings & Mary Abel

Περιοδικά

Tentrax Trailers Product Review, 4 Wheel Drive magazine, Ιούνιος 2002

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ιστοσελίδες

http://www.campingandcaravanningclub.co.uk/helpandadvice/gettingstarted/newtocaravans/typesofcaravans https://www.eriba.com https://www.youtube.com/watch?v=eAl8ZLurOVE http://www.goburcaravans.co.uk/carousel-folding-caravans/ http://fifthwheelco.com https://www.elitecaravans.com.au http://www.jayco.com http://www.jexcar.com http://www.doubleback.co.uk/ http://www.elddis.co.uk/ http://www.baileyofbristol.co.uk/caravans/unicorn/ http://www.hobbycaravansuk.co.uk/ http://www.abiuk.co.uk/ http://fleetwood-caravans.com/ http://www.abbey-caravans.com/ http://www.avondalecaravans.com/ http://www.lunarcaravans.com/ http://www.willerby.com/ http://www.kpcm.co.uk/cgi-bin/details.pl?v_vin=13862 http://thomson-caravans.proboards.com/ http://www.southport.gb.com/southport/motors/1991_fleetwood_colchester_2_berth_caravan-52456848.htm http://www.fleetwood-owners-club.co.uk/about-us/fleetwood/by-year/325-fleetwood-caravans-1980 http://www.postadsuk.com/fleetwood-crystal-165-5-double-dinette-5-berth-touring-caravan-rhondda-cynon-taf_421531-4. html http://www.engelse-caravans.nl/bailey-65-jaar-overzicht-deel-1-1947-1970/ http://www.adria-caravans.com/ http://www.coachman.co.uk/ http://www.trakmaster.com.au/ http://w w w.southerncrosscaravans.com.au/Blog /southerncross-blog / Tag / Toy %20Hauler,%20Toy %20Haulers,%20 Southern%20Cross http://gypsytrailercaravans.webeden.co.uk/#/astral/4520487419 http://www.golittleguy.com/ http://tinycamper.com/http://cellcaravans.com.au/

http://www.caria.com.au/ http://www.onthemovecaravans.com.au/ http://www.aussieteardrops.com/ http://www.calderleisure.co.uk/ http://www.5thwheels.co.uk/ http://thesttgroup.com/ http://ccrv.co.uk/ http://eng.auto24.lv/lietoti/hobby/excellent_495/1041374 http://caravansa.co.za/component/k2/item/420-from-the-gec-ko http://inos.co.uk/ http://freedomcaravans.com/ http://www.witoma.nl.webhosting.interconnect.nl/eriba/eriba-touring-gt-2014/eriba-touring-gt-2014.htm http://www.teardroptrailers.co.uk/ http://www.adventurelv.com/tab/

κατασκευαστικά χαρακτηριστικά - υλικά Βιβλία

Caravans, The Illustrated History 1919-1959, Andrew Jenkinson Caravans: The Illustrated History from 1960

Περιοδικά

Charles Bulmer, April 1971, “D is for Dormobile”

http://www.practicalcaravan.com/blog/31948-the-history-of-caravan-construction http://coolcaravanning.blogspot.gr/p/caravan-servicing.html http://www.bailey-aboutus.co.uk/bailey-history/65-years-of-innovation/ http://www.southerncrosscaravans.com.au http://www.swiftgroup.co.uk/swift-group/about-swift-group http://www.caravantimes.co.uk/elddis/elddis-solid-construction.htm https://lifeattheendoftheroad.wordpress.com/2012/06/14/official-arnish-eggs/ http://www.zampetas.gr/default.asp http://www.caravanlinks.com/caravan_manufacturers/index.shtml https://www.youtube.com/watch?v=IyfVSkYDGkQ http://coolcaravanning.blogspot.gr/p/caravan-servicing.html https://imakeicrafticreate.wordpress.com/category/caravan-restoration http://www.cosfordcaravans.co.uk/Press/How-to-build-a-caravan-in-19-steps/2713 http://www.tgilescaravans.co.uk/ http://lowdoorinthewall.com/something/atkissons-gypsy-wagons-2.html http://www.vehicleinsulation.co.uk/ https://caravanreno.wordpress.com/ https://caravanrenopart2.wordpress.com/ http://www.travellerhomes.co.uk/?p=11957

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ιστοσελίδες

σημερινή χρήση - μετακίνηση Βιβλία

Ερευνητική εργασία, “Η μετάβαση ως χώρος”, Κ. Νικολαΐδης L’Homme Nomade, Jacques Attali, Fayard 2003

Ιστοσελίδες

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

http://www.campingeurope.com/ http://www.caravanlinks.com/caravan_manufacturers/index.shtml http://www.airstream.com/history/ http://www.chinadailyasia.com/video/2014-08/19/content_15157802.html http://www.whatsupdownunder.com.au/bd/caravan-service-centre-1887.html http://www.tovima.gr/world/article/?aid=531918 http://www.campingeurope.com/ http://intothemiddlekingdom.com/2012/07/ htmp://www.go2taiwan.net/blog_content.php?sqno=115 http://holiday2010-spin22.blogspot.gr/2010_08_01_archive.htmlct/ http://www.e-radio.gr/post/19530/se-troxospita-zoyn-20-ekatommyria-amerikanoi-pics http://www.lifo.gr/team/mhulot/43278 http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=354584 http://www.protagon.gr/epikairotita/kosmos/tha-zouses-se-troxospito-29680000000 http://www.karfitsa.gr/2015/07/25/anthei-i-agora-toy-troxospitoy-stin-epo/ http://www.lincolnshireecho.co.uk/Homeless-people-forced-live-caravans-waiting/story-26553267-detail/story.html http://epocaravan.altervista.org/ http://www.bocc.be/index.php http://www.blackcountrycaravans.co.uk/ http://www.midshirecaravanhire.co.uk/ https://www.pressandjournal.co.uk/fp/news/aberdeenshire/476951/deeside-businessman-forced-live-caravan-due-lackhousing/ http://www.ukcampsite.co.uk/ http://www.lotuscaravans.com.au/caravans/freelander http://www.wingamm.com/en/articles/WINGAMM-ROOKIE-3-5_31.htm http://kipcaravans.nl/en/model/isa-white/ http://www.keystonerv.com/springdale/ http://www.downunderrv.com.au/range/kokoda-caravan-models-can-be-ordered/kokoda-veteran-20-6ft-road/ http://www.dutchmen.com/coleman/