Grad Review 1 Demo by greekarchitects3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

GRAD review promoted by greekarchitects.gr

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΕΚΔΟΤΗΣ-ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ

Μανώλης Αναστασάκης anastasakis@tee.gr

ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ ΤΕΥΧΟΥΣ

Ξενοφώντας Διαλεισμάς Κωνσταντίνα Σερφά ΒΟΗΘΟΙ ΣΥΝΤΑΞΗΣ

Γεωργία Γιαννούλη Τιτσιάνα Λέκαϊ

EDITORIAL

7-9 ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

14-20 Μαρία Οικονομοπούλου ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ

32-41 Τα Πάρκα Τσέπης (Pocket Parks) στον Αστικό Χώρο Σταμάτης Λ. Σεκλιζιώτης, Λάμπρος Σ. Σεκλιζιώτης

42-47

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΕΥΧΟΥΣ

Αστικός Βελονισμός, ιδανική ιατρική συνταγή για τις πόλεις

Αστικός Βελονισμός Δημιουργώντας μια μέθοδο για στρατηγική εφαρμογή και σχεδιασμό παρεμβάσεων μικρής κλίμακας

Ζάχος Βάρφης

Jaime Lerner

Nora Prins

30-31

48-53

Αστικός Βελονισμός: η τελευταία ευκαιρία για τις ελληνικές πόλεις σήμερα;

Ο Αστικός βελονισμός ως ο πολεοδόμος του αύριο

Ξενοφώντας Διαλεισμάς

Rick Hoogduyn

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Άρτεμις Ποταμιάνου

buerger katsota architects Ξενοφώντας Διαλεισμάς Rick Hoogduyn Ελένη Λιάτσου Jaime Lerner Κυριακή Ουδατζή

22-29

Nora Prins Λάμπρος Σ. Σεκλιζιώτης Σταμάτης Λ. Σεκλιζιώτης Κωνσταντίνα Σερφά ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟ

Factory - creative & advertising services factory@factory-adv.gr

Copyright © Manolis Anastasakis Αναγνωρίζετε ότι η Υπηρεσία περιέχει πληροφορίες, λογισμικό, γραφικά και άλλο υλικό που προστατεύεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, σήματα, εμπορικά μυστικά και άλλα δικαιώματα ιδιοκτησίας και ότι αυτά τα δικαιώματα είναι έγκυρα και προστατευμένα. Δεν μπορείτε να αλλοιώσετε, να εκδώσετε, να μεταφέρετε ή να συμμετέχετε στη μεταφορά ή πώληση, να δημιουργήσετε παράγωγη δουλειά ή να εκμεταλλευτείτε καθ’ οιονδήποτε τρόπο μερικό ή ολικό το Περιεχόμενο. Απαγορεύεται η μερική ή ολική αναπαραγωγή του Περιεχομένου, είτε πρόκειται για έντυπη, ηλεκτρονική ή οποιαδήποτε άλλη μορφή χωρίς προηγούμενη άδεια από τον πνευματικό ιδιοκτήτη. Τα περιεχόμενα του GRAD review παρέχονται «όπως ακριβώς είναι» χωρίς καμία εγγύηση εκπεφρασμένη ή και συνεπαγόμενη με οποιοδήποτε τρόπο. Το GRAD review δε φέρει καμία ευθύνη για την ακρίβεια, το περιεχόμενο και τη διαθεσιμότητα της πληροφορίας που είναι προσβάσιμη μέσω της χρήσης των υπηρεσιών του. Οι υπηρεσίες του GRAD review παρέχονται χωρίς κανενός είδους εγγύηση. Συμφωνείτε ότι η χρήση της υπηρεσίας επαφίεται καθ’ ολοκλήρου σε δική σας ευθύνη.

54-61 Η πλατεία Χαρίτων ως παράδειγμα πρώιμου αστικού βελονισμού Ελένη Λιάτσου

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ

86-96 Διπλωματικές Εργασίες, Βραβεία 2015 5 ισότιμα βραβεία, 5 ισότιμοι έπαινοι

ΕΡΓΑ & ΜΕΛΕΤΕΣ

62-69 ΠΧΑΘΗΝΑ. Έξι κατώφλια, πεζόδρομος Καλλισπέρη buerger katsota architects

BIBΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

98-99 Άυν Ραντ Κοντά στον ουρανό Κωνσταντίνα Σερφά

70-79 Ήπια Ανάπλαση 1 ου Προβλήτα Λιμένα Θεσσαλονίκης Κυριακή Ουδατζή

80-85 Latraac Project Ζάχος Βάρφης

Εικόνα εξωφύλλου ΠΧΑΘΗΝΑ. Έξι κατώφλια, πεζόδρομος Καλλισπέρη, buerger katsota architects

GRAD REVIEW #01 / 2017

Paley Park, πάρκο τσέπης στη NY από το 1967 Το GRAD review είναι συνέχεια του GRA review. Σε στενή συνεργασία με το greekarchitects, η νέα περίοδος για το περιοδικό μας, αναδεικνύει τη σύμπλευση και την ώσμωση ιδεών και πρακτικών μεταξύ αρχιτεκτονικής και design, έτσι προκύπτει και η προσθήκη του D esign δίπλα στο A ρχιτεκτονική.

EDITORIAL

Οι πόλεις δεν αναπτύσσονται με ομοιόμορφο ρυθμό και το διάγραμμα της εξέλιξής τους προσομοιάζει περισσότερο με την απρόβλεπτη και ανήσυχη πορεία ενός χρηματιστηρίου παρά με τη ρυθμικότητα ενός καρδιογραφήματος. Ήπιες περίοδοι ανάπτυξης διακόπτονται από εξάρσεις επιτάχυνσης - ενίοτε και επιβράδυνσης - αστικών μεταλλαγών. Στο τεύχος 8-9 παρουσιάστηκαν ορισμένα μεγάλα έργα για την Αθήνα μερικά από τα οποία ήδη την αναμορφώνουν. Σε αυτό το τεύχος 11 (τεύχος 1 για το GRAD review), η προσοχή στρέφεται σε σημειακές και μικρής κλίμακας παρεμβάσεις στο σώμα της πόλης, οι οποίες όμως έχουν μεγάλο αντίκτυπο στην αναζωογόνηση της περιοχής όπου εντάσσονται. Οι παρεμβάσεις μικρής κλίμακας σε επίπεδο γειτονιάς έχουν αποκτήσει τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερη σημασία, από τη στιγμή μάλιστα που η οικονομική κρίση έχει περιορίσει τις δυνατότητες εκτεταμένων και φιλόδοξων σχεδίων. Το φαινόμενο αυτό αναπτύσσεται εδώ από την Nora Prins, της οποίας η μεταπτυχιακή διατριβή τιτλοφορείται ακριβώς “Urban Acupuncture”. Αυτή η στόχευση στη μικρή κλίμακα έχει λάβει τον όρο Αστικός Βελονισμός. Πρόκειται για μία προσέγγιση για τις μικρής κλίμακας αστικές αναπλάσεις η οποία προσιδιάζει στον ιατρικό βελονισμό, χρησιμοποιεί δηλαδή την ελάχιστη προσπάθεια για να πετύχει το μέγιστο αποτέλεσμα (βλ. Shidan and Qian, Urban Acupuncture, 2011). Ένας από τους πρωτεργάτες του αστικού βελονισμού, ο Jaime Lerner του οποίου η προσέγγιση είναι ότι οι πόλεις δεν αποτελούν προβλήματα αλλά είναι οι λύσεις, αναφέρει στο κείμενό του για το τεύχος μας: «η αρχή του βελονισμού είναι η δυνατότητα να βελτιώνεται ένα ολόκληρο σύστημα μέσα από μία στοχευμένη, ακριβή και λεπτεπίλεπτη παρέμβαση». Αυτή η προσέγγιση αρχίζει να διαδίδεται όλο και περισσότερο στους ακαδημαϊκούς κύκλους και στη μεταπτυχιακή του εργασία ο Rick Hoogduyn διατυπώνει με ωραίο τρόπο ότι η θεωρία του Αστικού Βελονισμού λειτουργεί ενεργοποιώντας μικρές «σπίθες» στα αποδυναμωμένα σημεία και τις ρωγμές της αστικής πραγματικότητας με τη χρήση παρεμβάσεων μικρής κλίμακας. Βέβαια, τέτοιου είδους σημειακές παρεμβάσεις πάντα υπήρχαν στο αστικό περιβάλλον και μας το υπενθυμίζει εδώ η Ελένη Λιάτσου με το παράδειγμα της πλατείας Χαρίτων στη Γλυφάδα. Όσο για το μέλλον, ο Ξενοφών Διαλεισμάς διερωτάται εάν το εργαλείο αυτό του αστικού βελονισμού δεν είναι μια ευκαιρία για τις ελληνικές πόλεις ώστε να εδραιωθεί ένα νέο παράδειγμα δράσης στη ζωή μας σε αυτές. Είναι αναμενόμενο ότι ο Αστικός Βελονισμός αφορά κυρίως παρεμβάσεις σε ανοιχτούς δημόσιους χώρους. Όταν δε πρόκειται για αναπλάσεις μικρών χώρων πρασίνου, ο όρος που έχει επικρατήσει είναι «Πάρκα Τσέπης». Οι Σταμάτης και Λάμπρος Σεκλιζιώτης αναπτύσσουν εδώ τη διεθνή και ελληνική εμπειρία γύρω από τα Πάρκα Τσέπης και τη σημασία για την επιτυχία παρόμοιων δράσεων της πρωτοβουλίας και της συμμετοχής των πολιτών.

GRAD REVIEW #01 / 2017

Latraac Project

EDITORIAL

Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν στην Ελλάδα παραδείγματα παρεμβάσεων τα οποία εντάσσονται στην προσέγγιση του Αστικού Βελονισμού, Παρουσιάζουμε εδώ την έξοχη μελέτη ΠΧΑΘΗΝΑ των buerger katsota architects για τον πεζόδρομο της οδού Καλλισπέρη δίπλα στο Νέο Μουσείο Ακρόπολης. Πρόκειται για έναν πεζόδρομο – χώρο παιχνιδιού του οποίου ο ανάγλυφος, ανοικτός ροϊκός χώρος προσφέρει απεριόριστες δυνατότητες στα παιδιά για ανακάλυψη και παιχνίδι. Ο χώρος αγκαλιάστηκε αμέσως από τα παιδιά της γειτονιάς και είμαι προσωπικά πολύ τυχερός που η κόρη μου συναντάται με φίλους της και παίζει εκεί σχεδόν καθημερινά. Εξαίρετη παρέμβαση αποτελεί και η ήπια ανάπλαση του 1 ου προβλήτα Λιμένα Θεσσαλονίκης σε μελέτη της Κ. Ουδατζή. Πέραν των ήπιων επεμβάσεων σε επιστρώσεις και αστικό εξοπλισμό, η επίστρωση και μόνο με φυσικό ξύλο του κρηπιδώματος αναζωογόνησε σε απίστευτο βαθμό τη χρήση του ως χώρου χαλάρωσης και ενατένισης του λιμανιού. Μία ιδιωτικής φύσεως πρωτοβουλία είναι το Latraac Project του Ζάχου Βάρφη. Σε ένα μικρό οικόπεδο στον Κεραμεικό αναπτύσσεται η δραστηριότητα του transition skateboarding στη βάση μίας εξαίρετης αρχιτεκτονικής σύνθεσης διπλής καμπυλότητας όπου ο σχεδιασμός με 3d εργαλεία επέτρεψε να μεταφερθεί στην κατασκευή η τρισδιάστατη γεωμετρία του συνόλου. Οι διαστάσεις της διαδικασίας του αστικού βελονισμού εκτείνονται από τη φύτευση ενός πεζοδρομίου έως την αναζωογόνηση μιας γειτονιάς. Σε κάθε περίπτωση η συμμετοχή των κατοίκων αποτελεί κρίσιμο παράγοντα επιτυχίας. Η εικαστικός Μαρία Οικονομοπούλου αναφέρει εδώ σε συνέντευξή της στην Άρτεμις Ποταμιάνου, τον τρόπο με τον οποίο ενέπλεξε στη δράση της Growing Ground στη Ελευσίνα, τους κατοίκους της περιοχής με στόχο τη φροντίδα, το δανεισμό, την προσφορά στην οργάνωση του δημόσιου χώρου. Στον εικαστικό χώρο δεν είναι ασυνήθεις παρόμοιες δράσεις, στον αρχιτεκτονικό χώρο όμως, μόλις τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να αποτυπώνεται και να ορίζεται αυτή η διαδικασία της στοχευμένης παρέμβασης στη μικρή κλίμακα της πόλης. Με αφορμή τη δημοσίευση σε αυτό το τεύχος των βραβευμένων διπλωματικών εργασιών του 2015, διαπιστώνουμε την απουσία αυτής της προβληματικής για τον αστικό χώρο στις εργασίες των φοιτητών. Αυτό το τεύχος φιλοδοξεί να συμβάλει στην ανάδειξη της σημασίας που καταλαμβάνει ο αστικός βελονισμός για το βιώσιμο μέλλον των πόλεων. Μανώλης Αναστασάκης

GRAD REVIEW #01 / 2017

ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ερώτηση: Παρουσιάζεις ένα διαδραστικό project, το Growing Ground, που καλεί τους κατοίκους της Ελευσίνας να συμμετέχουν στην δημιουργία μιας κοινής αυλής στον εξωτερικό χώρο του Παλιού Σιδηροδρομικού Σταθμού. Μίλησέ μας γι’ αυτό το project.

ΜΑΡΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΥ Εικαστικός

Συνέντευξη: Άρτεμις Ποταμιάνου

Ερώτηση: Πώς θα περιέγραφες την δουλειά σου με δυό λόγια; Υπάρχει κάποιος κοινός βασικός άξονας που διαπερνά τα μέχρι τώρα έργα σου; Απ: Όλα μου τα έργα πηγάζουν από έναν βασικό προβληματισμό. Την αναζήτηση ισοροπίας μεταξύ του ιδιωτικού και του δημόσιου, του ατομικού και του συλλογικού. Γεννήθηκα στην Καλαμάτα το 1961 και έχω παιδικές αναμνήσεις από τα καλοκαίρια με την γιαγιά μου σε ενα μικρό χωριό στα βουνά της Κυπαρισίας. Πήρα κάτι από την γεύση μιας μικρής κλειστής αγροτικής κοινωνίας που δεν αφήνει πολλά περιθώρια για ατομική ελευθερία. Το 1985 μετανάστευσα εθελοντικά σε μια χώρα που στηρίζεται στην ατομική ελευθερία, αλλά και την ευθύνη που αυτή συνεπάγεται. Η δυσκολία του συνδυασμού των δύο αυτών μοντέλων είναι ο βασικός άξονας που διαπερνά τα έργα μου.

Απ: Η δράση Growing Ground αναπτύχθηκε ειδικά για την Ελευσίνα που έχει ακόμα εντυπωσιακά οριζόντια δόμηση και πολλά σπίτια με αυλές. Πλησίασα κατοίκους που φροντίζουν για πράσινο έξω από τα σπίτια τους και τους ζήτησα μία γλάστρα για να δημιουργήσω μια αυλή για όλους στον χώρο του παλιού σταθμού που τώρα φιλοξενεί τα γραφεία της Ελευσίνας - Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2021. Σε αντάλλαγμα έφτιαξα ένα σχέδιο με ασβέστη στο πεζοδρόμιο. Σε αυτό δημιούργησα μια κοινή αυλή που διακοσμήθηκε /οριοθετήθηκε και αυτή με σχέδια από ασβέστη. Ήθελα να σταθώ λίγο σε αυτή την εξαιρετική λαϊκή συνήθεια του ασβεστώματος, που γνωρίζουμε από πολλά μέρη της Ελλάδας. Στην Μεσηνία, με έχει εντυπωσιάσει η ελευθερία και η ζωντάνια που έχουν αυτά τα εφήμερα σχέδια που γίνονται κάθε άνοιξη με το περίσσευμα του ασβέστη από το άσπρισμα των σπιτιών. Η δράση θίγει έννοιες όπως αυτές της φροντίδας, του δανεισμού, της προσφοράς, του δώρου και προσπαθεί να ενεργοποιήσει την ανταλλαγή σκέψεων για το πώς μοιράζεται, οργανώνεται και χρησιμοποιείται ο δημόσιος χώρος μιας σύγχρονης πόλης.

Μαρία Οικονομοπούλου

Growing Ground, 2016

GRAD REVIEW #01 / 2017

ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ

του Jaime Lerner Βραζιλιάνος αρχιτέκτονας, πολεοδόμος και πολιτικός. Έχει διατελέσει κυβερνήτης της πολιτείας του Paraná και 3 φορές δήμαρχος της Curitiba, πρωτεύουσας της πολιτείας. Συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο Urban acupuncture (2014).

Αστικός Βελονισμός, ιδανική ιατρική συνταγή για τις πόλεις [μετάφραση: Ξενοφώντας Διαλεισμάς] Η προσέγγισή μου για τις πόλεις είναι πως αυτές δεν αποτελούν προβλήματα. Είναι λύσεις. Σε ένα αυξανόμενα αστικό κόσμο, και με το 75% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα για παράδειγμα να συνδέονται με τις πόλεις, είναι φυσικό ότι καλύτερες πόλεις να σημαίνουν μια καλύτερη ποιότητα ζωής για τους ανθρώπους και μία καλύτερη σχέση με τον πλανήτη μας. Και όπως ο Martin Luther King επαγγέλθηκε στον εμβληματικό λόγο του το 1963, «έχω ένα όνειρο» - το όνειρο και την ελπίδα ότι με το τσίμπημα μιας καρφίτσας, οι αρρώστιες θα θεραπεύονται. Την ιδέα της αποκατάστασης των ζωτικών σημείων ενός εξασθενημένου χώρου και της περιοχής που το περιβάλλει με ένα απλό

θεραπευτικό άγγιγμα. Αυτή είναι η αρχή του βελονισμού - τη δυνατότητα να βελτιώνεται ένα ολόκληρο σύστημα μέσα από μία στοχευμένη, ακριβή και λεπτεπίλεπτη παρέμβαση. Πιστεύω πως αυτή η αρχή μπορεί και πρέπει να εφαρμόζεται και στις πόλεις, καθώς πολλές από αυτές πάσχουν και ορισμένες είναι σχεδόν ετοιμοθάνατες. Η αρχή αυτή είναι ο Αστικός Βελονισμός. Και ακριβώς όπως η καλή ιατρική εξαρτάται από την αλληλεπίδραση γιατρού και ασθενούς, πετυχημένος αστικός σχεδιασμός είναι η ενεργοποίηση υγιών αντιδράσεων εντός της πόλης εξετάζοντας όλες τις πλευρές ώστε να ενεργοποιείται η πρόοδος και οι θετικές αλυσιδωτές αντιδράσεις.

Αστικός Βελονισμός, ιδανική ιατρική συνταγή για τις πόλεις

Εικόνα: Όπερα του Arame, Curitiba, Paraná, Βραζιλία. Σύλληψη των αρχιτεκτόνων Jaime Lerner και Domingos Bongestabs. Ένα θέατρο χτισμένο σε ένα εγκαταλειμμένο λατομείο, 1992

GRAD REVIEW #01 / 2017

ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ

του Ξενοφώντα Διαλεισμά

Αστικός Βελονισμός: η τελευταία ευκαιρία για τις ελληνικές πόλεις σήμερα;

“

Ο αστικός βελονισμός είναι μάλλον νέος ως όρος και εν πολλοίς ακόμα άγνωστος. Περιγράφει μια σειρά από πολύ διαφορετικές μεταξύ τους δράσεις και επεμβάσεις αρχιτεκτονικής φύσης που γίνονται στον αστικό ιστό και που σκοπό έχουν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των ανθρώπων που τον κατοικούν, εργάζονται ή επισκέπτονται. Ο όρος είναι σαφώς αλληγορικός. Σίγουρα δεν υπάρχουν τεράστιες βελόνες που μπαίνουν σε επιλεγμένα σημεία της πόλης. Ο παραλληλισμός όμως είναι σαφής: Ακριβώς όπως η πρακτική του βελονισμού στοχεύει στο να ανακουφήσει τον πόνο από το ανθρώπινο σώμα, στόχος του αστικού βελονισμού είναι να ανακουφήσει το σώμα της πόλης από τους δικούς του πόνους. Και ακριβώς όπως και ο βελονισμός, ενώ παρεμβαίνει ελάχιστα στο ανθρώπινο σώμα δίχως να προκαλεί κανέναν πόνο ή πληγή είναι σε θέση να λύσει χρόνια και σοβαρά προβλήματα που ταλαιπωρούν τον άνθρωπο, έτσι και ο αστικός του παράλληλός του σκοπό έχει μέσα από μικρής κλίμακας αρχιτεκτονικές (ή και όχι απαραίτητα) επεμβάσεις, στρατηγικά χωροθετημένες στο αστικό σώμα ως άλλες βελόνες, να ανακου-

”

φήσει πληγές της πόλης, να επανενεργοποιήσει νεκρά της κομμάτια και να επιδράσει έτσι θετικά στην ζωή του μεγαλύτερου δυνατού αριθμού χρηστών της. Όπως είπαμε και προηγουμένως, ως αστικός βελονισμός νοούνται μια σειρά από πολύ διαφορετικά μεταξύ τους projects. Τα projects αυτά μπορεί να μελετούν χώρο είτε ανοιχτό είτε κλειστό, μπορεί να οργανώνονται και να υλοποιούνται, είτε με την πρωτοβουλία και συνεργασία των επίσημων αρχών μιας πόλης, είτε αποκλειστικά και μόνο από μια ομάδα πολιτώνκατοίκων που μοιράζονται κοινό ενδιαφέρον και στόχο για ένα κομμάτι της πόλης τους. Όμως έχουν και ένα πολύ σημαντικό για την περίπτωση που θα συζητήσουμε κοινό χαρακτηριστικό: είναι παρεμβάσεις μικρής κλίμακας και ως τέτοιες, χαμηλού κόστους. Αυτός

Αστικός Βελονισμός: η τελευταία ευκαιρία για τις ελληνικές πόλεις σήμερα;

ακριβώς ο παράγοντας, της οικονομίας, που προβάλλεται ανελιπώς τα τελευταία χρόνια σε όλες τις πτυχές της δημόσιας ζωής στη χώρα μας, μπορεί να αποδειχθεί καθοριστικό επιχείρημα για την υιοθέτηση και εφαρμογή της φιλοσοφίας του αστικού βελονισμού στις πολύπαθες ελληνικές πόλεις, δεδομένης της οικονομικής συγκυρίας της εποχής. Έχουμε έτσι από τη μία εκτεταμένες, πολυδάπανες, top-down παρεμβάσεις που συνήθως απαιτούν μεγάλες επενδύσεις δυσεύρετων δημοσίων πόρων και την αντιμετώπιση αναρίθμητων γραφειοκρατικών εμποδίων και για τους λόγους αυτούς συχνά να καταρρέουν πριν την όποια προσπάθεια υλοποίησής τους, όπως η πρόσφατη περίπτωση του προγράμματος Re-think Athens. Στον αντίποδα ο αστικός βελονισμός μοιάζει ιδανική προσέγγιση για το ελληνικό αστικό περιβάλλον αφού στρατηγικά διαβάζει και παρεμβαίνει στην πόλη αναγνωρίζοντας την ετερογένεια και αποσπασματικότητά της, δομικά χαρακτηριστικά των ελληνικών πόλεων, προτείνοντας την βελτίωσή της ένα (μικρό) βήμα την φορά. Την ίδια στιγμή, μπορεί κάποιος να επικρίνει αυτήν την προσέγγιση για αποσπασματικότητα και έλλειψη ενός συνεκτικού οράματος για την πόλη. Να κατηγορήσει τον αστικό βελονισμό πως απαντάει με τον ίδιο ακριβώς τρόπο σε όλα αυτά που όλοι μας διαγνώσκουμε ως παθογένειες στον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την διαχείρηση του αστικού χώρου στην Ελλάδα. Επίσης να επικρίνει πως δίνει βήμα δράσης (και σε δευτερεύουσα ανάγνωση, βήμα πολιτικής έκφρασης) σε ομάδες πολιτών που εκκινούν από αμφίβολα κίνητρα και

GRAD REVIEW #01 / 2017

προς αμφίβολους σκοπούς και που πολλές φορές θεωρούν αυθαίρετα πως μπορούν να υποκαταστήσουν τις επίσημες αρχές. Αν και νέο και αχαρτογράφητο ακόμα πεδίο σκέψης και δράσης πάνω στον αστικό χώρο, ο αστικός βελονισμός παρουσιάζει πολλές ευκαιρίες αλλά και προκλήσεις (με τα όρια να είναι συχνά δυσδιάκριτα ανάμεσα σε αυτά τα δύο). Παρ’ όλα αυτά, σε μια συνθήκη που μοιάζει αδιέξοδη όπως είναι η σημερινή στην Ελλάδα, πρέπει να σκεφτούμε πως ίσως να είναι και η μόνη προσέγγιση που μπορεί να φέρει ένα (έστω και περιορισμένο) αποτέλεσμα.

Μήπως είναι δηλαδή σήμερα το μοναδικό εργαλείο και ευκαιρία για τις ελληνικές πόλεις για να δράσουν, προς μια κατεύθυνση βελτίωσης των συνθηκών κατοίκησής τους και αναβάθμισης του περιβάλλοντός τους; Ένα εργαλείο που, αν και παρεμβαίνει σε περιορισμένη κλίμακα τέτοια που δεν αρκεί για να αντιμετωπίσει την έκταση των προβλημάτων, μπορεί εν τούτοις να δώσει ορμή και δυναμισμό και να εδραιώσει ένα νέο παράδειγμα δράσης στην ζωή μας στις πόλεις και, κατ’ επέκταση, σχέσης του πολίτη με την πόλη του;

ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ

των: Σταμάτη Λ. Σεκλιζιώτη, Γεωπόνου (ΑΠΘ) - Αρχιτέκτονα Τοπίου (MPhil, PhD, Birmingham UK) Λάμπρου Σ. Σεκλιζιώτη, Αρχιτέκτονα, BA Hons Arch Oxford Brookes / MaArch

Τα Πάρκα Τσέπης (Pocket Parks) στον Αστικό Χώρο

“

Εισαγωγή Τα πάρκα τσέπης (pocket parks) είναι παρεμβάσεις μικρής μεν κλίμακας (ανθρώπινη κλίμακα), «στρατηγικής» όμως σημασίας και αναγκαιότητας σε επίπεδο γειτονιάς (το κύτταρο που κρατάει ζωντανή μια πόλη). Είναι μικροί, «κενοί» δημόσιοι χώροι, που αποκτούν αστικό πράσινο και λειτουργικότητες ανοικτού χώρου (περιβαλλοντικές και κοινωνικές) σε αδόμητες επιφάνειες στον πυκνό αστικό ιστό. Οικόπεδα, ή και κτίρια που μένουν εγκαταλελειμμένα και αναξιοποίητα και γεμίζουν σκουπίδια, μικρές νησίδες γης ανάμεσα σε κτίρια, ακάλυπτοι χώροι πολυκατοικιών, υπαίθρια παρκινγκ μέσα στην πόλη, πεζόδρομοι και στενάκια, θα μπορούσαν να είναι εν δυνάμει πάρκα τσέπης και χώροι αστικού πρασί-

νου, «αστικά ξέφωτα», κηλίδες δροσιάς και καταφύγια άγριας ζωής. Η λειτουργία τους, επομένως, μπορεί να είναι πολλαπλή: από μικρές οάσεις πρασίνου παθητικής αναψυχής (στάση, ξεκούραση, παρατήρηση, βιωματικη εμπειρία της πόλης), τόποι συνάντησης, συνεύρεσης, κοινωνικοποίησης, μέχρι και παιδικές χαρές, αστικοί οπωρώνες, λαχανόκηποι, αλλά και χώροι δημόσιας τέχνης. «Περάσματα» και απλοί δίοδοι κυκλοφορίας, θα μπορούσαν να μεταμορφωθούν σε τόπους «προορισμού» και εκπλήξεων, σε τοπόσημα για τη πόλη. Αναλόγως των αναγκών τους, οι γειτονιές καλούνται, τις πιο πολλές φορές, να συμμετέχουν ενεργά, στη διαχείρηση και την προστασία των χώρων αυτών.

Τα Π ά ρ κ α Τσ έ π η ς ( Po c k e t Pa r k s ) σ τ ο ν Α σ τ ι κ ό Χ ώ ρ ο

Εικόνα 1: Pocket Park Mais (Νέα Υόρκη)

GRAD REVIEW #01 / 2017

ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ

της Nora Prins

Αστικός Βελονισμός Δημιουργώντας μια μέθοδο για στρατηγική εφαρμογή και σχεδιασμό παρεμβάσεων μικρής κλίμακας MSC Thesis, Faculty of Architecture Delft University of Technology [μετάφραση: Μανώλης Αναστασάκης]

Πρόλογος

Αυτό το έγγραφο 1 περιλαμβάνει την διατριβή αποφοίτησής μου από το εργαστήριο Αστικής Ανάπλασης. Αυτή η εργασία αποφοίτησης είναι μέρος των σπουδών για master στη Σχολή Αρχιτεκτονικής στο Delft University & Technology. Συνίσταται από μία ερευνητική και σχεδιαστική εργασία με τίτλο «Αστικός Βελονισμός, δημιουργώντας μια μέθοδο για στρατηγική εφαρμογή και σχεδιασμό παρεμβάσεων μικρής κλίμακας». Με

την οικονομική κρίση κατέστη δυσκολότερη η δημιουργία μεγάλης κλίμακας μετασχηματισμών για ολόκληρες συνοικίες και έτσι αυξήθηκε η ζήτηση για παρεμβάσεις μικρής κλίμακας. Η συγκεκριμένη έρευνα εξετάζει το πώς μικρής κλίμακας παρεμβάσεις στο δημόσιο χώρο μπορούν να συμβάλλουν στην αναζωογόνηση της υποβαθμισμένης συνοικίας Bergpolder στο Ρότερνταμ. Η διατριβή αυτή, είναι η ολοκλήρωση των μεταπτυχιακών σπουδών μου και περιλαμβάνει τμήματα μεθοδολογίας, θεωρίας, ανάλυσης και σχεδιασμού. Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται επεξεργασία του υπό εξέταση προβλήματος και των ερωτημάτων έρευνας. Επιπροσθέτως, αναπτύσσεται το θεωρητικό πλαίσιο το οποίο διέπει την εργασία. Προσφέρει το θεωρητικό υπόβαθρο της αστικής αναζωογόνησης, του αστικού βελονισμού, καθώς και του δημόσιου χώρου και της συμμετοχής.

Το τεύχος με τη συνολική διατριβή μπορεί να κατέβει δωρεάν από την ιστοσελίδα του TU Delft library: http://www.library.tudelft.nl/collecties/tu-delft-repository/

GRAD REVIEW #01 / 2017

ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ

του Rick Hoogduyn Σχετικά με τον συγγραφέα Ο Rick Hoogduyn είναι χωροτάκτης με βάση την Στοκχόλμη. Το 2014 απέκτησε το μεταπτυχιακό του στη Χωροταξία και τον Αστικό Σχεδιασμό ερευνώντας τις βασικές αρχές της θεωρίας του Αστικού Βελονισμού.

Ο Αστικός βελονισμός ως ο πολεοδόμος του αύριο Ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται με γρήγορη ταχύτητα και έως το 2050, πάνω από το 70% του παγκόσμιου πληθυσμού θα ζει σε πόλεις. Η πολεοδομική ανάπτυξη δεν είχε πάντα τους δημόσιους χώρους ως κέντρο της προσοχής της - μέχρι τώρα. Από τότε που άρχισε η ανάδειξη συγγραφέων, όπως ο Jane Jacobs, αναδύθηκε η αναγνώριση της ύπαρξης καλών δημόσιων χώρων ως ουσιώδες στοιχείο στις κοινωνίες μας. Αυτοί οι δημόσιοι χώροι μπορούν να ενισχύσουν την ποιότητα ζωής μας τόσο από οικονομικής όσο και από κοινωνικής άποψης. Ο Αστικός Βελονισμός μπορεί να είναι το κλειδί για την αναζωογόνηση των παραμελημένων δημόσιων χώρων, καθώς, οι εφαρμογές αυτής της θεωρίας έχουν αποδείξει την επιτυχία τους σε διάφορες πόλεις, όπως στο Άμστερνταμ στην Ολλανδία.

Οι επεκτάσεις των πόλεων έχουν πραγματοποιηθεί σύμφωνα με την συνηγορία διαφορετικών θεωρητικών, με την παραδοχή ότι αποτελούν την σωστή απάντηση στις ανάγκες εκείνης της στιγμής. Σε μια νέα εποχή, όπου οι απαιτήσεις και οι ανάγκες μας έχουν αλλάξει, μια επανεκτίμηση του σύγχρονου τρόπου μετασχηματισμού και αναζωογόνησης των πόλεων είναι απαραίτητη. Αντίθετα με τις μόνιμου χαρακτήρα παρεμβάσεις μεγάλης κλίμακας στα σχέδια των πόλεων, είναι επιθυμητό να δοθεί περισσότερος χώρος για μικρές παρεμβάσεις και ευέλικτης κλίμακας προγράμματα. Σύμφωνα με τον Tigran Haas, επίκουρο καθηγητή Πολεοδομίας και Αστικού Σχεδιασμού, οι πόλεις είναι αναγκαίο να γίνουν βιώσιμες και ανθεκτικές ώστε να ξεπεράσουν τις δύσκολες προκλήσεις τις οποίες θα φέρει η επιταχυνόμενη αστικοποίηση.

Ο Αστικός βελονισμός ως ο πολεοδόμος του αύριο

GRAD REVIEW #01 / 2017

ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ

της Ελένης Λιάτσου Αρχιτέκτων

Η πλατεία Χαρίτων ως παράδειγμα πρώιμου αστικού βελονισμού

“

Η πλατεία Χαρίτων είναι ένα στρατηγικής σημασίας σημείο για το Δήμο της Γλυφάδας, μιας και βρίσκεται στην καρδιά του εμπορικού της κέντρου. Η πλατεία–πάρκο αποτελούσε στην αρχή τμήμα του 1 ου δημοτικού σχολείου Γλυφάδας, αλλά στη συνέχεια αποσπάσθηκε ως ανεξάρτητο Ο.Τ. Το πάρκο αποτελεί σήμερα σημαντικό πόλο έλξης των κατοίκων καθώς είναι άμεσα συνδεδεμένο με το εμπορικό τμήμα της περιοχής, το σχολείο, την ακτογραμμή, τους βασικούς οδικούς άξονες αλλά και με πολλά από τα Μ.Μ.Μ. Το πάρκο εξελίχθηκε ως χώρος ανάπτυξης ενός νέου αθλήματος, το skateboarding. Η πορεία ανάπτυξής του στη διάρκεια του 20 ου αιώνα είναι περιληπτικά η ακόλουθη: Η περιοχή αυτή, σε μια ιστορική αναδρομή του 20ού αιώνα, καλύπτεται κατά τις δεκαετίες 1900-1920 κατά βάση από

”

αγροτεμάχια, πολλά από τα οποία ήταν τμήματα της πλούσιας δασικής έκτασης της Αιξωνής. Τα αγροτεμάχια αυτά αρχίζουν να μοιράζονται σε ιδιοκτήτες, έτσι άρχισε να σχηματίζεται σιγά σιγά ο οικισμός της Γλυφάδας. Ένα από αυτά τα τεμάχια είναι και η πλατεία Χαρίτων μαζί με την έκταση του 1ου δημοτικού σχολείου Γλυφάδας το οποίο αποδόθηκε ως μία έκταση στην οικογένεια Γραμματικάκη. Ήταν ένα από τα μεγαλύτερα σε έκταση οικόπεδα που υπήρχαν στην Γλυφάδα την δεκαετία του 1920.

Η πλατεία Χαρίτων ως παράδειγμα πρώιμου αστικού βελονισμού

GRAD REVIEW #01 / 2017

Ε Ρ ΓΑ & Μ Ε Λ Ε Τ Ε Σ

Συνολική επιφάνεια Επιφάνεια παιχνιδιού Αρχιτέκτονες Ομάδα μελέτης Κύριος του έργου Χρηματοδότηση πρώτης φάσης Φορέας υλοποίησης Χρόνος μελέτης Χρόνος αποπεράτωσης Φωτογραφίες

840 m 2 118,5 m 2 buerger katsota architects Stephan Buerger, Δήμητρα Κατσώτα, Στέφανος Κονιδάρης, Flavian Λέκκας, Francisco Serodio, Mladen Stamenic Δήμος Αθηναίων Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος Παραδείγματος Χάριν 2011-2012 2013 © Γιώργης Γερόλυμπος

ΠΧΑΘΗΝΑ. Έξι κατώφλια, πεζόδρομος Καλλισπέρη Αρχιτέκτονες: buerger katsota architects Επανεκτίμηση, επαναπροσδιορισμός, επανασχεδιασμός και ανακατασκευή χώρων παιχνιδιού

Με βάση την καταγραφή και αποτίμηση της υφιστάμενης κατάστασης των χώρων παιχνιδιού στις συνοικίες του Δήμου της Αθήνας, η μελέτη

ΠΧΑΘΗΝΑ επικεντρώθηκε σε υποβαθμισμένους χώρους, διατυπώνοντας μια στρατηγική για τον καθολικό επανασχεδιασμό και ανακατασκευή τους.

ΠΧΑΘΗΝΑ. Έξι κατώφλια, πεζόδρομος Καλλισπέρη

Η πρωτοβουλία

Το έργο ΠΧΑΘΗΝΑ -μια πρωτοβουλία της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης ‘Παραδείγματος Χάριν’- γίνεται σε σύμπραξη με τον Δήμο της Αθήνας, επιδιώκοντας να φέρει σε δημιουργική επαφή δωρητές και

GRAD REVIEW #01 / 2017

χορηγούς με τους πολίτες και να συνδέσει το καθήκον αλληλεγγύης και προσφοράς με την ατομική προσπάθεια για συμμετοχή και πρόοδο. Ξεκινώντας με ένα πιλοτικό έργο, οργανώνεται ένα επε-

κτάσιμο δίκτυο στις επιμέρους γειτονιές όλης της πόλης. Ήδη δύο χώροι παιχνιδιού υλοποιήθηκαν κατά προτεραιότητα, συνιστώντας πρότυπο για ένα μεγαλύτερο πρόγραμμα ανακατασκευής παιδικών χαρών. 63

Ε Ρ ΓΑ & Μ Ε Λ Ε Τ Ε Σ

Ήπια Ανάπλαση ου 1 Προβλήτα Λιμένα Θεσσαλονίκης Εργοδότης

Εισαγωγή Γενικά ιστορικά στοιχεία

Οργανισμός Λιμένος Θεσσαλονίκης Α.Ε.

Αρχιτεκτονική Μελέτη

Κυριακή Ουδατζή, Phd, Αρχιτέκτων Μηχανικός Α.Π.Θ.

Κατασκευή Έργου

Οργανισμός Λιμένος Θεσσαλονίκης Α.Ε.

Η μελέτη ήπιας ανάπλασης του ιστορικού τόπου του 1ου προβλήτα του λιμανιού Θεσσαλονίκης, αφορά δύο επίπεδα επεμβάσεων, της: α. συντήρησης των υφιστάμενων υποδομών και β. ανάδειξης του ιστορικού συνόλου. Σκοπός της μελέτης, είναι η αποκατάσταση και η ανάδειξη των αρχιτεκτονικών μορφών και των ιστορικών υλικών, στοιχείων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, η αντιμετώπιση των φθορών, η αποκατάσταση της μορφής των αλλοιωμένων από μεταγενέστερες επεμβάσεις ιστορικών φάσεων των κτιρίων –τόσο τυπολογικά όσο και αισθητικά– ώστε να ενταχθούν στο ιστορικό σύνολο και τέλος

η δημιουργία λειτουργικού, ζωντανού και βιώσιμου δημόσιου χώρου, προκειμένου να δοθεί η περιοχή για δημόσια χρήση. Η πρόταση της αρχιτεκτονικής μελέτης ήπιας ανάπλασης, στηρίχθηκε στα στοιχεία που προέκυψαν από την έρευνα σε ιστορικά αρχεία, στο διασωθέν φωτογραφικό υλικό και στην αναλυτική ιστορική τεκμηρίωση, που περιλαμβάνει πληροφορίες για την μορφολογική, τυπολογική, υλικοτεχνική, αισθητική και ιστορική εξέλιξη της πολιτισμικής κληρονομιάς του τόπου, αλλά και της πόλης εν γένει. Ελάχιστα στοιχεία, είναι σήμερα γνωστά, για τη φυσική διαμόρφωση της περιοχής,

γύρω από τον 1ο προβλήτα του σημερινού λιμανιού, όπου προϋπήρχε μόνον μία «σκάλα» κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας. Μαρτυρίες, καθώς και αφηρημένης απόδοσης γκραβούρες του 17ου αι. (οπότε χρονολογείται και το παλαιότερο γνωστό σχεδιάγραμμα, 1685-1687) επιτρέπουν απλά εικασίες για πιθανή ύπαρξη ενός οχυρωμένου σημείου έξω από τα τείχη, για την προστασία της αγοράς και του λιμανιού. Το 1876, το τμήμα του θαλάσσιου τείχους στο ύψος της σημερινής οδού Βενιζέλου, κατεδαφίστηκε, ελευθερώνοντας το σημείο όπου στη συνέχεια κατασκευάστηκε ο 1ος προβλήτας.

GRAD REVIEW #01 / 2017

Ε Ρ ΓΑ & Μ Ε Λ Ε Τ Ε Σ

Latraac Project Θέση: Λεωνίδου 63, Κεραμεικός

Αρχιτέκτονας: Ζάχος Βάρφης Το LATRAAC είναι μια ιδιωτική αρχιτεκτονική πρωτοβουλία διαμόρφωσης ενός οικοπέδου στην περιοχή του Κεραμεικού της Αθήνας. Η πρόθεση ήταν να αναπτυχθεί ο χώρος γύρω από την δραστηριότητα του transition skateboarding, οπότε

σημαντικό στοιχείο ήταν η ύπαρξη μιας ράμπας, όμως παράλληλα μας ενδιέφερε να υποστηρίζει μια κοινωνική διάσταση, οπότε επιλέχθηκε η κατασκευή ενός αναψυκτηρίου ως το ευκολότερο και καταλληλότερο μέσο επίτευξης αυτών τον συνθηκών.

Η Ιδέα / Τransition Skateboarding

Το transition skateboarding είναι η χρήση μιας σανίδας με ρόδες πάνω σε μια επιφάνεια με κλήση/μετάβαση (transition). Ξεκίνησε προσομοιώνοντας το surf, σε πισίνες με στρογγυλεμένο πυθμένα και από εκεί αναπτύχθηκε σαν δραστηριότητα πολιτιστικά και

GRAD REVIEW #01 / 2017

αρχιτεκτονικά περνώντας από γέννηση σε πτώση, αναγέννηση και ζώντας τώρα μια postρετρό περίοδο. Υπάρχουν οι εξής υποδιαιρέσεις, που διαφέρουν αρχιτεκτονικά: - v ert ramps, με κλίση 90°, δηλαδή εκεί όπου η κλίση γίνεται κάθετη (vertical)

- m ini ramps, με κλίση μικρότερη των 45° - pools - bowls

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ

Ολοκληρώθηκε για 6η χρονιά η διαδικασία βράβευσης των διπλωματικών εργασιών ελλήνων και κύπριων φοιτητών, οι οποίες υποστηρίχτηκαν το 2015. Οι συμμετοχές ήταν συνολικά 94, από τις οποίες 45 επιλέχθηκαν για περεταίρω αξιολόγηση. Παρουσιάζονται εδώ τα 5 ισότιμα βραβεία και οι 5 ισότιμοι έπαινοι που αποδόθηκαν σε 10 συνολικά διπλωματικές. Στόχος του νέου θεσμού, τον οποίο ξεκίνησε το greekarchitects.gr αρχικά με τις βραβεύσεις των ετών 2009-2010, είναι η δημοσίευση και βράβευση των αξιολογότερων εργασιών καθώς και η δημιουργία ενός ενεργού αρχείου που πιστεύουμε πως θα αποτελέσει αφορμή για γόνιμο διάλογο και ανταλλαγή ιδεών. Οι εργασίες αυτές αξίζει να αναγνωριστούν από την κοινότητα των αρχιτεκτόνων, να λάβουν ευρύτερη δημοσιότητα και να εμπλουτίσουν ενεργά το διάλογο για την αρχιτεκτονική. Τα κριτήρια αξιολόγησης ήταν: - Π ρωτοτυπία της εργασίας και ποιότητα του σχεδιασμού - Α νάδειξη πρωτότυπων ερωτημάτων για το σχεδιασμό και διερεύνηση νέων συνθετικών κατευθύνσεων - Ε ξερεύνηση καινοτόμων συνθετικών επιλογών και συνδυασμού υλικών - Ευκρίνεια και ποιότητα της παρουσίασης Η αξιολόγηση για τις συμμετοχές του 2015 έγινε από μία 5μελή κριτική επιτροπή αποτελούμενη από τους αρχιτέκτονες: K. Αβραμίδη, Μ. Αναστασάκη, Ν. Γεωργιάδη, Ν. Κανέλλο και Μ. Οικονόμου. Στον ακόλουθο σύνδεσμο βρίσκονται όλες οι συμμετοχές για τις Διπλωματικές 2015: http://www.greekarchitects.gr/gr/ συμμετοχες-2015/σελίδα-1 Περισσότερες πληροφορίες για τις βραβευμένες συμμετοχές μπορούν να αναζητηθούν στους παρακάτω συνδέσμους:

Διπλωματικές Εργασίες, Βραβεία 2015 5 ισότιμα βραβεία Διπλωματική με κωδικό: 103.15 (Βραβείο) - Στο Δάσος. Μεταβαλλόμενες συνθήκες διαβίωσης σε αειθαλές τοπίο - Βαρβάρα Γκούφα, Φιλοθέη Ζησοπούλου, Μυρτώ Θανάση http://www.greekarchitects.gr/gr/συμμετοχες-2015/10315-στο-δάσοςμεταβαλλόμενες-συνθήκες-διαβίωσης-σε-αειθαλές-τοπίο-id10241 Διπλωματική με κωδικό: 128.15 (Βραβείο) - Νέο Αρχαιολογικό μουσείου Επιδαύρου Γαλετάκης Δημήτρης, Πολίτης Γιάννης, Χρηστίδης Δημήτρης http://www.greekarchitects.gr/ gr/συμμετοχες-2015/12815-νέο-αρχαιολογικό-μουσείου-επιδαύρου-id10557 Διπλωματική με κωδικό: 141.15 (Βραβείο) - TOKYO BAY PIER - Κορνηλίου Κωνσταντίνα, Τσίρλη Κλεοπάτρα http://www.greekarchitects.gr/gr/συμμετοχες2015/14115-tokyo-bay-pier-id10722 Διπλωματική με κωδικό: 149.15 (Βραβείο) - Λαξεύοντας την Μεσόγειο - Γιάπα Μαλβίνα, Σάββα Κλείτος, Χατζησωτηρίου Στέλιος http://www.greekarchitects.gr/ gr/συμμετοχες-2015/14915-λαξεύοντας-την-μεσόγειο-id10784 Διπλωματική με κωδικό: 160.15 (Βραβείο) - Σχολή Μαρμαροτεχνίας στον Πύργο Τήνου Καραχάλιος Σωτήρης, Μπελεμέζη Λουίζα-Μαρία http://www.greekarchitects.gr/ gr/συμμετοχες-2015/16015-σχολή-μαρμαροτεχνίας-στον-πύργο-τήνου-id10875

5 ισότιμοι έπαινοι Διπλωματική με κωδικό: 119.15 (Έπαινος) - Μεταποιητήριο, ανταλλακτήριο και υπαίθρια αγορά ως ενέργεια επανάκτησης του παραλιακού μετώπου της Πάτρας - Λουκάς Πρωτοπαπάς, Μαριέττα Σπύρου, Κωνσταντίνος Τσιμπούρης http://www.greekarchitects.gr/ gr/συμμετοχες-2015/11915-μεταποιητήριο-ανταλλακτήριο-και-υπαίθρια-αγορά-ως-ενέ ργεια-επανάκτησης-του-παραλιακού-μετώπου-της-πάτρας-id10460 Διπλωματική με κωδικό: 139.15 (Έπαινος) - Prinos Offshore Platform Complex Re-use - Αικατερίνη Μπούνια http://www.greekarchitects.gr/gr/συμμετοχες2015/13915-prinos-offshore-platform-complex-re-use-id10714 Διπλωματική με κωδικό: 144.15 (Έπαινος) - Κατοικώντας τα ερείπια της Μάνης Κουμαριανού Ελεάννα http://www.greekarchitects.gr/gr/συμμετοχες2015/14415-κατοικώντας-τα-ερείπια-της-μάνης-id10742 Διπλωματική με κωδικό: 168.15 (Έπαινος) - METRal cenTRAM: κεντρικός σταθμός μέσων μαζικής μεταφοράς στη λεωφόρο Βουλιαγμένης - Βιργινία Μαλάμη http:// www.greekarchitects.gr/gr/συμμετοχες-2015/16815-metral-centram-κεντρικόςσταθμός-μέσων-μαζικής-μεταφοράς-στη-λεωφόρο-βουλιαγμένης-id10949 Διπλωματική με κωδικό: 171.15 (Έπαινος) - UΝneighbor/ 国連隣人 - Οικονόμου Φλωρεντία http://www.greekarchitects.gr/gr/συμμετοχες-2015/17115-uνneighbor/-国連隣人 -id10958

Διπλωματικές Εργασίες, Βραβεία 2015

Διπλωματική με κωδικό: 103.15 (Βραβείο) Στο Δάσος. Μεταβαλλόμενες συνθήκες διαβίωσης σε αειθαλές τοπίο - Βαρβάρα Γκούφα, Φιλοθέη Ζησοπούλου, Μυρτώ Θανάση Επιβλέποντες καθηγητές: Ανδρέας Κούρκουλας, Παναγιώτης Βασιλάτος Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ Ημερομηνία παρουσίασης: Μάρτιος 2015

GRAD REVIEW #01 / 2017

Σχεδιάζοντας τέσσερις ξύλινες κατασκευές στο όρος Καλλίδρομο του Νομού Φθιώτιδας. Στη συγκεκριμένη διπλωματική επιδιώχθηκε ο επαναπροσδιορισμός του τρόπου με τον οποίο η αρχιτεκτονική μπορεί να συνδιαλλαγεί με το φυσικό τοπίο, σχεδιάζοντας 4 ξύλινες κατασκευές στο όρος Καλλίδρομο του νομού

Φθιώτιδας. Ο ρόλος της αρχιτεκτονικής μέσα από τη δική μας ανάγνωση, επικεντρώνεται στην ανάδειξη του στοιχείου της εποχιακής μεταβλητότητας, η οποία τονίζεται μέσα από την έντονη αντίθεση της δυναμικής ροής του χρόνου, που ορίζει το αειθαλές δάσος και της κυκλικής, που σηματοδοτεί η εποχιακή λίμνη Νεβρόπολη.