Grenzenloos Magazine 37 - November/December 2017 by Grenzenloos Magazine & Books

GRENZENLOOS MAGAZINE

Voor emigranten, expats en tweedehuisbezitters

Grenzenloos.nl

RenÃ©e Vonk

Mediterraan recept

Nov/Dec 2017

Andy Arnts Etiquette

VAN DROOM TOT EMIGRATIE Heiko Leugs vertrekt alsnog naar Zweden!

WINTERTIJD Van Ludique hoeft het niet

Uitgeverij

Grenzenloos

Welkom

Colofon GRENZENLOOS MAGAZINE Gratis online magazine voor emigranten, expats en tweedehuisbezitters. Verschijnt keer per jaar. Een uitgave van Uitgeverij Grenzenloos, een imprint van VanDorp Uitgevers Voor meer informatie of adverteren, kijk op www.grenzenloos.nl of mail naar info@grenzenloos.nl In dit nummer staan bijdragen van: Andy Arnts Ludique le Vert Renée Vonk Heiko Leugs Stef Smulders Marielle Saegaert Eric Jan van Dorp

BARCELONA ROMMELT

ie dacht dat na de val van de muur, de hereniging van de Duitslanden en het uiteenvallen van Joegoslavië de rust in Europa voorgoed zou zijn ingedaald, komt bedrogen uit. Niet alleen hebben we te maken met een Brexit, maar plots rommelt het ook in Spanje. In Barcelona om precies te zijn, de stad waar menigeen in alle rust genoot van een leuke stedentrip. Marielle Saegaert, onze vaste correspondent in Spanje, praat u bij. Van Heiko Leugs verscheen recent een nieuw boek waarin hij vertelt hoe hij en zijn vrouw Joke na jaren voorbereiden uiteindelijk toch in Zweden zijn beland. Ook vindt u een nieuwe rubriek met mediterrane gerechten van auteur Renée Vonk en vertellen wij u de 50 populairste emigratielanden van 2016. Laat ons gerust weer weten wat u van deze editie vindt. Uw reacties en tips worden altijd gewaardeerd. Wij zijn te bereiken via info@grenzenloos.nl Veel leesplezier!

Eric Jan van Dorp - Uitgever/hoofdredacteur Twitter: @ericjanvandorp

Coverfoto: Sylwia Bartyzel (unsplash) Copyright©2017 VanDorp Uitgevers Op de teksten en foto’s in deze uitgave rust auteursrecht. Niets uit deze uitgave mag worden opgeslagen, gekopieerd of op andere wijze dan ook worden verveelvoudigd en/of verspreid, zonder uitdrukkelijke en schrijftelijke toestemming van de uitgever.

Inhoudsopgave

Nieuws

Andy Arnts - Etiquette

Een Spaanse herfst

Ludique - Wintertijd

Emigratielanden top 50

Van Droom naar Emigratie

Stef Smulders - Trekkers

Mediterraan recept 3

24 34

Nieuws MAISON EN FRANCE KASTEELDAG ZONDAG 26 NOVEMBER 2017

Een dag voor eigenaren, kopers en dromers

Een informatieve dag met... • Aanbieders van onroerend goed • Projectontwikkelaars in Frankrijk • Adviseurs, bouwers en architecten • Verenigingen van landgenoten • Seminars over praktische onderwerpen

Op zondag 26 november van 11.00 tot 17.00 uur zijn eigenaren, kopers en dromers van een huis in Frankrijk van harte welkom op Landgoed Zonheuvel, in de bossen van Doorn (Utrecht). Maak kennis met diverse aanbieders, bezoek de seminars en ontmoet anderen die ook

Entreetickets zijn t/m 21 november online verkrijgbaar voor € 12,50 (kinderen t/m 16 jaar gratis) ipv € 15,- aan de kassa.

hun droom willen realiseren of dat al gedaan hebben!

Lees meer en bestel tickets

Nieuws AANTAL EMIGRANTEN LOOPT VERDER TERUG KRIMP VAN VORIG JAAR LIJKT DOOR TE ZETTEN Het aantal geëmigreerde (autochtone) Nederlanders is in de eerste 9 maanden van 2017 ten opzichte van dezelfde periode in 2016 gedaald van 34.185 naar 32.133. Dat is een afname van 6%. In 2016 nam het totaal aantal emigrerende (in Nederland geboren) personen af met 4%.

Het lijkt er dus op dat er een tendens is om minder snel te emigreren. Dat blijkt uit recente cijfers van het CBS. Een duidelijke oorzaak is niet aan te wijzen, maar de verbeterde economische situatie in Nederland zou van invloed kunnen zijn. Wel is bekend het aantal expats de laatste jaren is afgenomen. Bedrijven kiezen er eerder voor om mensen lokaal op te leiden dan om iemand uit te zenden. Het zou ook mogelijk kunnen zijn dat mensen hun emigratie tijdelijk uitstellen omdat de huizenmarkt de laatse tijd flink in de lift zit. Wie zijn eigen huis wat later verkoopt heeft waarschijnlijk de kans om daar meer opbrengst van te krijgen.

EMIGRATIEBEURS 2018 OP 10 EN 11 FEBRUARI SPANJE ALS GASTLAND

e Emigratiebeurs in Houten is komend jaar op 10 en 11 februari. Met drie vertrekhallen, een wereld aan kansen. De Europese vertrekhal met emigratie deskundigen en diverse makelaars uit Duitsland, België, Spanje, Italië, Frankrijk, Portugal en Oostenrijk. De Overzeese vertrekhal met bestemmingen als het Caribisch gebied, Canada, USA, Afrika, Australië en Nieuw Zeeland. In de Scandinavische hal meer dan 120 gemeentes, bedrijven en instellingen uit Scandinavie. Dit jaar is Duitsland gastland. Onderzoek uw mogelijkheden bij diverse gemeentes, regio’s en bedrijven. Ga op zoek naar die ultieme baan of onderzoek uw kansen als ondernemer in Duitsland.

ETIQUETTE ANDY ARNTS 6

Frankrijk

et Parisiennes herken je aan hun benen schreef En Route hoofdredacteur Andy Arnts een prachtige verzameling verhalen, die niet alleen zijn liefde voor Frankrijk en Parijs kenmerken, maar vooral getuigen van een rijke fantasie, aanstekelijke humor en buitengewoon verteltalent. De bundel is verfraaid met schitterende zwartwit foto’s van de bekende fotograaf Ferry van der Vliet.

Gelukkig stond ik op dat moment in de keuken, waar ik troost vond in een rode Bourgogne uit Meursault, ooit gekocht voor een speciale gelegenheid. Tegen zevenen was de rust weergekeerd en kon de schade worden opgenomen: de salontafel was bevlekt met een kwaadaardig riekende materie, de Franse kaas die ik had gekregen kon de container in omdat het kind het in zijn mond had gestoken en het vloerkleed was besmeurd met uitgespuwde biscuitjes. De fles uit Meursault had de veldslag goddank overleefd en stond, als een stille getuige, nog halfvol op de buffetkast.

Een maand of twee geleden kreeg ik bezoek van oud-collega Pim en zijn vriendin, een modern stel dat sinds anderhalf jaar hun eerste kindje heeft. Een zoontje. Wat ik al lange tijd vreesde gebeurde: pappa Pim kwam breeduit lachend binnenstappen met een buggy, een opvouwbare wigwam en een plastic tractor. Zijn vriendin volgde op korte afstand en sleepte een tas vol speeltjes, rammelaars, slabbetjes, luiers en kanten-klaar voedsel met zich mee. Het werd me al zwaar te moede, maar ik hield me flink en riep: “Welkom, leuk jullie weer eens te zien!” Intussen had hun zoontje op zijn tractor plaatsgenomen en chauffeerde hij driftig over de parketvloer. Pappa Pim vond het prachtig en klapte in zijn handen van plezier. Na een paar rondjes door de woonkamer was de lol er bij het ventje af en verplaatste zijn interesse zich naar het wijnrek, de telefoon, het kamerscherm en het Mariabeeld. Overal zat die dreumes met zijn tengels aan. Van een aangename conversatie tussen de volwassenen was dan ook geen sprake. Bovendien bleek de moeder van het kind zo aartslui te zijn dat pappa Pim – een flinke kerel met schoenmaatje achtenveertig – op de salontafel de luier kon gaan verwisselen.

Twee weken later zag ik dat het ook anders kan. Ik was uitgenodigd bij Parijse vrienden die net een zoontje hadden gekregen. Na wat beleefde complimentjes kwam groot-moeder de kamer in die de baby discreet wegvoerde en zich met het kind in een belendend vertrek terugtrok. De vrouw des huizes, verlost van haar moederlijke taak, begaf zich welgemoed naar de keuken en binnen een kwartier stond er een feestelijke dis op tafel. Na drie uur tafelen verlieten we de woning, om gezamenlijk een ommetje te maken door het Parc Monceau. Al wandelend vertelde ik mijn vriend wat ik twee weken eerder had meegemaakt. Hoofdschuddend hoorde hij mijn beklag aan. “Bij Fransen zul je dat niet snel tegenkomen,” zei hij. “Een kwestie van etiquette en opvoeding. Kinderen maken tenslotte niet de dienst uit.” “Mee eens,” zei ik. “En toch zullen veel Nederlanders die Franse aanpak als kindonvriendelijk ervaren.” “Kindonvriendelijk?” riep hij verbaasd. “Het is gewoon onmacht van die ouders. Aan een goede opvoeding is nog nooit iemand bezweken. Ik

Andy Arnts

zie dagelijks mensen die buiten de samenleving zijn gevallen: clochards, bedelaars, langdurig werkelozen – mensen die door wat voor situatie dan ook alles zijn kwijtgeraakt. Maar juist die categorie is trots op de normen die ze van thuis hebben meegekregen. Dat is het enige wat ze nog overhebben en dat kan niemand ze afnemen. Die mensen zien daar de rijkdom van in.’ “Maar dat geldt toch niet voor alle Fransen,” zei ik, hem kritisch aankijkend. “Wij laten ons in elk geval niet de les lezen,” hield hij vol. “In Franse gezinnen zijn de ouders de baas. Zonder regels ben je nergens.”

Op dat moment passeerden we een bankje waarop een jonge moeder opgewonden zat te telefoneren, terwijl haar zoontje boos tegen het zitvlak schopte en harde boeren produceerde. De moeder bleef echter onverstoord doorpraten. “En wat is dat dan,” vroeg ik? Mijn vriend wierp een onverschillige blik op de vrouw en haalde zijn schouders op. “Dat? Dat moet import zijn…” Tekst: Andy Arnts Foto’s: Ferry van der Vliet (titel pagina), Yannis Papanastasopoulos (unsplash)

WINTERACTIE EMIGRATIEBOEK.NL PARISISENNES HERKEN JE AAN HUN BENEN Nu tijdelijk met 6,95 euro korting bij emigratieboek.nl! Met Parisiennes herken je aan hun benen schreef En Route hoofdredacteur Andy Arnts opnieuw een prachtige verzameling verhalen, die niet alleen zijn liefde voor Frankrijk en Parijs kenmerken, maar vooral getuigen van zijn rijke fantasie, aanstekelijke humor en buitengewone verteltalent. De bundel is bovendien verfraaid met schitterende zwartwit foto’s van de bekende fotograaf Ferry van der Vliet. Als speciale aanbieding voor de feestmaanden geeft Emigratieboek.nl nu maar liefst 6,95 euro korting op deze prachtige bundel!

Ga naar Emigratieboek.nl en bestel voor slechts €10,00 ipv €16,95. Uiteraard verstuurt Emigratieboek.nl ook naar het buitenland.

Een Spaanse herfst

OTOÑO

MARIELLE SAEGAERT M

arielle Saegaert verhuisde jaren geleden naar Spanje en woont sindsdien in Santiago de Compostela. Elke editie houdt zij ons op de hoogte wat er speelt in haar stad en de Spaanse samenleving. Gisteren was het Halloween. Het zal wel met de alom aanwezige oranje kleur te maken hebben dat ik het elk jaar hier uitgebreid vier en iedereen meesleep in mijn (kinderlijke?) bezieling. Een soort van Oranje boven, zeg maar, maar dan toch

anders. Spanjaarden vieren “Samaín’, dit is de originele Keltische benaming, tegenwoordig met (bijna) net zoveel enthousiasme als Amerikanen. Het waren de Kelten die het einde van de zomer tijdens dit oogstfeest met overgave vierden. Ze verkleedden zich als enge wezens om de boze geesten die in deze nacht naar de wereld van de levenden over konden komen, op afstand te kunnen houden. Eeuwen later waren het de Ieren die het feest met zich meenamen naar het beloofde land toen zij daar in groten getale

Marielle Saegaert naar toe emigreerden. Een paar jaar geleden waren er nog vrij veel Spanjaarden die trots en zonder kennis van zaken verkondigden dat ze “nimmer en te nooit’ zich zouden laten inpakken door dit “fiesta de Yankees’. Het heeft niet lang geduurd voordat ook hier de ijzersterke arm van de geoliede marketingmachine die Amerika “no-matterwhat’ draaiende lijkt te kunnen houden, wederom toesloeg. Overal worden Halloweenfeestjes georganiseerd voor kinderen en ook volwassenen gaan blij en verkleed de straat op. 1 November is immers een nationale feestdag dus we kunnen uitslapen! Het tekende het einde van een wel heel hete zomer. Warmterecords werden verbroken en tot eind oktober zaten we, hoewel niet onafgebroken, in onze zwembroek aan het strand. Ook in de doorgaans frissere delen

zomer vooral het noordwesten van Spanje hebben geteisterd. Vooral in het zuiden van Galicië werd het heel eng toen de vlammenzee tot in de stad Vigo reikte en daar een hele woonwijk bedreigde. In totaal zijn er vier mensen overleden terwijl ze probeerden te vluchten van het vuur. Het bleek volgens de eerste onderzoeksresultaten van deskundigen dat het in 90% om door mensen gestarte branden ging. Dit betekent niet dat 90% met opzet is aangestoken maar wel dat er heel veel onhandige, onverantwoordelijke, niet nadenkende burgers zijn die naast een kurkdroog bos, wat afval besluiten te verbranden. Het was de heldhaftige inzet van de brandweer en vele burgers zelf maar bovenal de regen die nog erger deden voorkomen. De regionale regering beloofde, ongetwijfeld onder de indruk, dat er financiële hulp zou komen voor de slachtoffers. Maar, zo werd daar aan toegevoegd, men moest om aanspraak te kunnen maken op deze uitkeringen wel aan kunnen tonen dat hun

van Spanje, was het heerlijk vertoeven op terrasjes en waren het weer lange, typisch Spaanse avonden… Niet helemaal leuk voor de kledingwinkels natuurlijk die de laarzen en de jassen die ze daar een dikke maand geleden etaleerden, nu nog in de etalage zien staan. De landbouw leed ook onder de droogte en de watervoorraden zijn, over records gesproken, veel te laag voor deze tijd van het jaar. Maar het meest tragische gevolg van de hitte en de droogte waren de enorme bosbranden die deze

Een Spaanse herfst

schade was veroorzaakt door intentionele branden. Keihard maar waar. Alle bejaarde slachtoffers (die zijn er vooral in Galicië veel!) zullen dus waarschijnlijk niet meer kunnen genieten van hun heropgebouwde huizen want het zal, zoals wel vaker met dit soort gevallen, nog wel jaren duren voordat het geld ook daadwerkelijk bij de mensen terecht komt. Aan de andere kant van Spanje ondertussen organiseerden de Catalanen hun illegale referendum. Illegaal omdat de Spaanse Grondwet het de autonome regio’s nu eenmaal verbiedt dit soort stemmingen te organiseren. Sterk argument, okay, maar het enige? Rajoy c.s. heeft er maandenlang op gehamerd: het is illegaal dus het gaat niet door. Er was geen enkele bereidwilligheid tot overleg en daar bleef zijn

reactie dan ook bij. Jammer voor hem dat de Catalanen toch al een stapje verder waren in hun “procés’ zoals zij het zelf noemen. In de aanloop naar het referendum leek het soms of de Catalanen zich niet helemaal bewust waren van waar ze nou eigenlijk zo fel over waren: wilden ze nu echt daadwerkelijke onafhankelijkheid of waren ze in hun eer gekrenkt dat de regering in Madrid hen niet eens het -volgens hen- recht op stemmen in hun referendum erkende? Deze twee groepen leken in elkaar op te gaan; de tweede groep leek een beetje uit het oog te verliezen dat als ze “Sí’ zouden gaan stemmen, ze dan uit Spanje zouden stappen… In de aanloop naar de grote dag, leek het soms meer een volksfeest om de eigen Catalaanse

Marielle Saegaert identiteit te onderstrepen en te vieren dan de voorbereidingen op een referendum met zeer ernstige gevolgen voor de economie, voor de politiek, voor de maatschappij. Ter illustratie: om te voorkomen dat de Spaanse politie de scholen die als stemlokaal waren aangewezen zou sluiten, werden er kinderfeestjes georganiseerd met veel spel en dans. De aanwezigheid van de ouders en van de kleine kinderen voorkwam dat de politie de scholen sloten; de aanwezige ouders en leerkrachten waren daar immers alleen omdat er een cultureel feestje was georganiseerd. Mensen

zelf was het de beslissing om de ME op de zich manifesterende menigte af te sturen, die de meningen pas echt naar een kant op zou sturen. Het begon nog enigszins rustig. Er was zelfs een kerel die met zijn zoontje van een jaar of zes op de schouders op een groepje ME-ers afliep om hen, hoe origineel, een bloem aan te bieden. De ME in Spanje heet de “Anti-disturbios’ oftewel de “anti-onrust’ eenheid. Dus waar die kerels zijn, met wapenstok en van schild voorzien, kan je er

bleven zelfs slapen om de scholen ook ’s nachts open te houden. Het was dus letterlijk een picknick en een “pyjama party’ voor velen: een vrij frivole manier om dit referendum te benaderen als je bedenkt wat er allemaal op het spel stond: namelijk de toekomst van diezelfde kinderen die die zaterdag vrolijk op het schoolplein renden, niet helemaal begrijpend waarom hun ouders hen op een zaterdag naar school mee hadden genomen. Weer begon de dag met een zekere naïviteit onder vele Catalanen. Dachten ze nou werkelijk dat Rajoy met de armen over elkaar nog een keer zou herhalen dat het referendum illegaal was en het daarbij zou laten? De duizenden politieagenten die uit de rest van het land voor enkele weken naar Catalonië werden overgeplaatst werden met hoon en gefluit door velen onthaald. Maar op de dag

Een Spaanse herfst vergif op innemen dat er: onrust is. Daar ga je dan toch niet tussenstaan met je zoontje van 6 op je schouders en een bosje anjers in je handen?! Deze man en het kind zijn er ongeschonden vanaf gekomen maar de beelden van de keihard optredende ME-ers zijn de hele wereld overgegaan. De “independentistas’ hebben toen ineens voor velen gelijk gekregen. Een rommelige week volgde met een afwachtende houding aan allebei de kanten. Rajoy stelde de Catalaanse regering een ultimatum: hij gaf hen een nipte week de tijd om aan te geven of de onafhankelijkheid nu wel of niet werd uitgeroepen. Rajoy had een duidelijke verklaring nodig van de Catalaanse regionale president Puigdemont om het gevreesde artikel 155 van

de Spaanse Grondwet in werking te kunnen stellen. De rest van Spanje kreeg de indruk dat Puigdemont nog wel bereid zou zijn om tijd te kopen en de zaak niet op de spits zou drijven, maar zijn coalitiegenoten van de antikapitalistische CUP zou hem met de rug tegen de muur hebben gezet. Dus werd de Catalaanse Republiek een soort van leven ingeblazen en zitten ze nu allemaal in België om “politiek asiel’ aan te vragen. Ik zeg expres “een soort van leven ingeblazen’ want welke toekomst heeft een land dat in hartje Europa niet ‘automatisch op zal worden genomen in de EU’ zoals de Catalaanse regering dat hun volk heeft voorgehouden? Welke toekomst heeft het als bijna alle grote en ook minder grote

Marielle Saegaert bedrijven hun tent sluiten en verkassen naar Spanje? En welke toekomst heeft een republiek als er waarschijnlijk net zo een groot deel van de bevolking níet voor afscheiding is? De “repressie door de Spaanse Staat’waar de Independentistas het over hebben… zijn ze daar zelf niet schuldig aan als je ziet dat nee-stemmers sociaal werden afgezonderd en politici van de “nee-kant’ lastig werden gevallen opdat ze dan toch maar mee zouden werken aan het bereiken van de onafhankelijkheid? Ik was even in Nederland de afgelopen week en tot mijn verbazing hoorde ik op het elf-uur journaal dat “een grote meerderheid van de Catalanen vóór onafhankelijkheid heeft gestemd’. Hoe zijn de resultaten na te gaan als de Spaanse regering alle websites heeft stilgelegd en dus alle

resultaten met de hand zijn bijgehouden? Een journaliste met verborgen camera is het gelukt om die dag tot twee keer toe te stemmen… De regering in Madrid heeft artikel 155 in werking gesteld en dus is de Catalaanse regering uit hun macht gezet en zijn er nieuwe verkiezingen uitgeschreven voor 21 december. Het land is verscheurd en het zal nog lang duren voordat het wederzijdse wantrouwen weer een beetje zal afnemen.

Tekst:Marielle Saegaert Foto’s: A. Stavrica (unsplash), Flickr

Waar de regen kunst is Leven in Santiago de Compostela

In het hart van dit wondermooie landschap vol heuvels, kloosters en minuscule dorpjes ligt Santiago de Compostela, een moderne stad waar vroeger zich niet zo gemakkelijk gewonnen geeft... Hier geniet Marielle Saegaert volop van de betoverende straatjes en de eeuwenoude pleinen van het historische deel van de stad waar ze net als de Compostelanen haar dagelijkse leven agendaloos doorbrengt. O.a. te koop via Emigratieboek.nl als paperback en eBook

Wonen in Frankrijk

LUDIQUE WINTERTIJD

udique is het pseudoniem van een ouddocent die na zijn pesionering samen met zijn vrouw Maria (Lief) emigreerde naar Zuidwest-Frankrijk. Het tweetal woont en ‘werkt’ in en rond hun oude boerderij op het Franse platteland. Ludique is een begenadigd verteller/schrijver die anderen laat meegenieten van zijn dagelijkse belevenissen.

“WINTERTIJD?! NU?!’ verslikte ik me in de koffie. “Ik ga toch waarachtig niet nu ALWEER al die pokkenklokken een uur TERUGZETTEN om ze in de lente WEER allemaal VOORUIT te zetten? Een zinloze bezigheid! Vooruit, achteruit, vooruit, achteruit. Waanzin! Wat is dat voor een stompzinnige werkverschaffing? Tijdroof! ONRUST! Je reinste verspilling! BESPOTTELIJK!’ “Nou, dan doe je het toch gewoon lekker niet’, mokte Lief meewarig haar hoofd schuddend. “Welke achterlijke gladiool heeft dat bedacht?’ brieste ik op stoom komend. “Benjamin Franklin, geleerde én lolbroek’, wist Lief. “Het was als grap bedoeld.’

“De klok gaat vandaag een uurtje achteruit’, lispelde Lief met een kort knikje richting de Comtoise aan de muur boven mijn harses. “Het is weer wintertijd’, lichtte ze het naderend onheil toe.

Ludique le Vert “Serieus?’ vroeg ik verbijsterd. “Nee, als gráp! Dat zei ik je toch?’ corrigeerde ze. “Die banjo was ooit eens bespottelijk vroeg uit zijn bed gelazerd en merkte dat de zon op dat vroege uur allang op was en waarachtig ook al volop licht gaf. Dat was in de zomer. Hij vond het een verspilling van licht en voorzag een enorme besparing aan kaarsen, energie en geld als men in de zomer een paar uur ‘eerder’ tot leven zou komen. Hij schreef er een lollig bedoeld columnpje over. Net als jij. Nou ja, vandaar dus!’ “Evenzogoed wel een pienter knaapje’, knikte ik instemmend en stak een vredelievend pijpje op. “Jawel, best wel, maar pas in de zeventiger jaren van de vorige eeuw, vanwege de oliecrisis, werd het ingevoerd, die zomer- en wintertijd.’ voegde Lief er wijsneuzig aan toe. “SODEJU! Dat is bijkans al een halve eeuw geleden!’ merkte ik op. “Ja, lang hè? Joh, toen zag jij er ook nog goed uit!’ meende Lief koddig te wezen. “Maar eh, in de winter maakt dat toch geen ene ruk uit?’ opperde ik. “Nee, dat lijkt mij ook niet.’ overpeinsde Lief met de wijsvinger op het puntje van haar neus naar het plafond starend. “Neuh, dan wordt het immers pas laat licht en is het al heel vroeg weer donker.’ “Precies! Waarom moet die zooi dan telkens in de winter weer worden teruggedraaid?’ provoceerde ik ontvlammend. “Geen idee. Weet ik veel?’, sputterde Lief. “Er is trouwens nooit aangetoond dat dat geouwehoer met die tijd ook maar iets van enige besparing oplevert. Niks, rien, zero, nul!’ “Nul komma drie procent, hooguit!’ veronderstelde ik grofweg inschattend. “Niks dus.’ vatte Lief de statistische

betrouwbaarheid nauwkeurig samen. “Kortom, we kunnen net zo goed alle klokken op de zomertijd vastkitten. Voor eeuwig!’, stelde ik vast. “Ik ga vanaf nu die dingen NOOIT meer terugdraaien! Klaar d’r mee! ZOMERTIJD!’ “JA! VERGEET die WINTERTIJD-TIJD!’ juichte Lief. “JA!! LANG LEVE de ZOMERTIJD-TIJD!’ kraaide ik. Wij zakten voldaan en tevreden onderuit in onze stoeltjes en zwegen enkele genoeglijke tellen. “In ons oude moederland is het sowieso klinkklare onzin, die zomer- en wintertijd.’ poneerde ik. “Hoezo?’ verzuchtte Lief lusteloos terwijl ze zichzelf een glaasje Banyuls inschonk. “Nou, daar jakkert de hysterische waanzin van de 24-uurs economie non-stop door, heeft helemaal niemand nog tijd en brandt er dag en nacht licht. Overal! Maakt dus allemaal geen reet uit.’ “Wij wonen in Frankrijk lieverd, weet je nog wel?’, meesmuilde Lief zoetsappig. “En Frankrijk heeft ALLE TIJD!’, stelde ik onomwonden vast. “Oh?! Heeft Fránkrijk die? Ik dacht al, waar is

Wonen in Frankrijk ie toch..,’ stak Lief balorig van wal. “Luister, de Franse klok heeft sowieso geen wijzers,’ onderbrak ik haar, “tijd speelt hier geen enkele rol en ‘demain’ omvat doodleuk alle dagen ná vandaag. Je moet het ruim zien.’ “Heerlijk Frankrijk...’, zwijmelde Lief. “De Fransen eten tussen de middag, van pakweg twaalf tot twee. Alle tijd! Veelal in een restaurantje. Goed eten en dat voor amper een scheet en drie knikkers. Tientje, elf euro. Kleintje rode wijn erbij.’ “Verrukkelijk gastronomisch Frankrijk!’ droomde Lief weg.

verzuchtend. “In de file? Opstopping? Blokkade? Deviation? Maakt allemaal geen zak uit. In Frankrijk kun je onmogelijk ooit ergens te laat komen. Ze glimlachen het weg, c’est la vie!’ “Fransen, levenskunstenaars!’, voelde Lief haarfijn aan. “TIJD VAN LEVEN!’, vonniste ik. “DAT is het!’ “JOIE DE VIVRE!’, juichte Lief levenslustig. We waren er allebei even helemaal stil van. “Wintertijd’, memoreerde ik voorzichtig de stilte verbrekend. “Zomertijd’, brabbelde Lief gelukzalig.

“In de supermarkt bij de kassa maken ze doodgemoedereerd een praatje. Geen haast maar alle tijd. En niemand stoort zich daar aan. De Franse gezelligheid kent geen tijd.’ “Zalig ontspannen Frankrijk!’, lispelde Lief ietwat rozig wordend. “Buren, streekbewoners en postbode blokkeren de weg voor een vriendschappelijk onderonsje! Alle tijd!’ “Gezellig, menslievend Frankrijk’, zwijmelde Lief

“Alle tijd’, borrelde weer in mij naar boven. “Tijd van leven’, eiste Lief gedecideerd op. “Luister, we schaffen dat hele gedoe met die stomme tijd gewoon af. Niks wintertijd, niks zomertijd, maar gewoon ALLE tijd. Op z’n Frans’, besloot ik manmoedig. “Bewaar wél de lunchtijd!’, waarschuwde Lief bezorgd. “Alle tijd! Ik vraag de lezers of ze het ermee eenszijn.’ stelde ik strijdlustig voor.

Ludique le Vert “Goed plan!’, beaamde Lief. “Het LEVEN bepaalt de tijd, niet de klok.’ “En let op! Frankrijk stapt ook per direct uit de EU! Omdat ze geen tijd hebben’, suggereerde ik revolutionair. Ik zag de opruiende pamfletten al voor me. “Of juist omdat Frankrijk ALLE tijd heeft en de andere lidstaten daardoor geen tijd meer hebben. Sterker nog; de HELE wereld heeft geen tijd. Nergens voor! Het is op! Frankrijk heeft het allemaal. Zo zit dat!’ “Lazer al die klokken ook maar gelijk de vuilcontainer in!’, stelde Lief handenwringend voor.

Lees alle verhalenbundels van Ludique:

“Doen we!’, zei ik en rukte de Comtoise van de muur af. “Nergens goed voor! Monsieur haan opent kraaiend de dageraad, de kraanvogels kondigen kakelend in formatie de seizoenen aan...’ “Hoe laat is het?’, brieste Lief ineens en greep haar mobieltje van de tafel. Ik keek naar de muur waar enkel nog een ophanghaak prijkte. “Het is SODEJU al half twaalf geweest!’, siste Lief overspannen. Ik haalde onverschillig mijn schouders op. Alle tijd! “NEE! Je moet onmiddellijk naar de Super! De witte wijn is op!! De winkel sluit met een half uurtje!’ “De WIJN is op?’, schutterde ik benauwd. “JA!’ blafte Lief. “OPSCHIETEN, en vlug een beetje! Je hebt nog eenentwintig minuten!’ “De HOOGSTE tijd dus...’, verzuchtte ik en vertrok. Tekst: Ludique le Vert Foto’s: Ludique le Vert, Othmar Ortner (unsplash), Heather Zabriskie (unsplash)

Waar gaan we heen?

Emigreren. Waar gaan we het liefst heen? Een veelgestelde vraag die ik krijg is ‘Waar gaan al die emigranten naar toe? Naar de zon in Spanje of nog steeds naar Canada en Australië?’ Wel, het antwoord op die vraag is in 1983 al gegeven door de band Het Goede Doel, kent u het nog? ‘Waar kan ik heen, Ik kan niet naar China, Ik wil niet naar China, dat is me te druk…’, etc. Zanger Henk Westbroek kwam uit op…België. En dat klopt, want al meer dan twintig jaar staat België op nummer 1 als populairste emigratieland. We emigreren dus het liefst naar onze zuiderburen, of anders naar de ooster- of westerburen: Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. De klassieke emiratielanden Verenigde Staten en Australië staan ook nog in de top 10. Omdat het vrij lastig is om

tegenwoordig verblijfsvisa voor Canada verkrijgen, staat dit land op een bescheiden veertiende plek. Ook Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika (voorheen populaire bestemmingen voor emigranten) zijn ver weggezakt. Opvallend in de lijst is de 16e plaats voor de Verenigde Arabische Emiraten. Het zal hier voor het overgrote deel gaan om expats. Dat geldt ook voor China, op plek 17. Het totaal aantal (in Nederland geboren) emigranten in 2016 bedroeg 42.672 personen, bijna 4% minder dan het jaar ervoor. Koploper België nam daarvan 5534 personen voor haar rekening, dat is 13% van alle emigranten. Bij emigratie naar België en Duitsland gaat het vaak om grensmigranten die veel gevallen in Nederland blijven werken.

Emigratie top 50

TOP 50

meest populaire emigratielanden in 2016 1. België

26. Suriname

2. Duitsland

27. Noorwegen

3. Verenigd Koninkrijk

28. Indonesië

4. Verenigde Staten van Amerika

29. Singapore

5. Spanje

30. Zuid-Afrika

6. Turkije

31. Hongarije

7. Frankrijk

32. India

8. Australië

33. Brazilië

9. Curaçao

34. Griekenland

10. Zwitserland

35. Tsjechië

11. Zweden

36. Japan

12. Portugal

37. Israël

13. Polen

38. Bulgarije

14. Canada

39. Roemenië

15. Aruba

40. Filippijnen

16. Verenigde Arabische Emiraten

41. Finland

17. China

42. Luxemburg

18. Caribisch Nederland

43. Mexico

19. Italië

44. Rusland

20. Oostenrijk

45. Argentinië

21. Nieuw-Zeeland

46. Slowakije

22. Ierland

47. Litouwen

23. Marokko

48. Cyprus

24. Denemarken

49. IJsland

25. Thailand

50. Letland

Tekst: Eric Jan van Dorp.

Bron: CBS op basis van in Nederland geboren personen

Grenzenloos uitzicht 22

Foto: Artem Sapegin (unsplash)

Zweden

VAN

DROOM TOT

EMIGRATIE VERHUIZEN NAAR ZWEDEN

eeds jaren geleden was het voor Joke en Heiko Leugs duidelijk: hun toekomst zou in Zweden liggen. Het land waar ze bij iedere vakantie het gevoel kregen dat ze thuis kwamen. Juist als het tweetal er vol voor wil gaan, slaat de economische recessie toe. Hun huis in Groningen blijkt plotseling onverkoopbaar en de emigratieplannen van het enthousiaste stel worden omgevormd. Ze kopen eerst een vakantiehuis. In 2017 kunnen ze dan toch de droom gaan waarmaken. Het eigen huis wordt verkocht en de vele jaren van gedegen voorbereiding betalen zich nu uit.

ijna elke keer als er een bezichtiging was die serieus kon worden, gingen wij op Hemnet.se kijken naar woningen die te koop stonden. Uiteraard in de ‘provincie’ Jönköpings län, in ‘onze’ omgeving en dat was in een straal van een half uur rondom de plaats Eksjö. Daar zijn goede voorzieningen met onder andere een ziekenhuis. Diverse keren zagen we leuke vrijstaande en dan vooral landelijk gelegen huizen. We waren wel kritisch én misschien ook wel een beetje verwend. Een huis zonder elektriciteit wilden we absoluut niet en ook geen huis met water uit een met buren gedeelde bron of riolering

Heiko Leugs die stopt bij een septictank. Dat laatste is van belang omdat nu overal een driekamerseptictank verplicht is op het plattteland én daarachter nog weer een filtering van het afvalwater via een zandbed. Daarom letten we erop als we de interieurfoto’s van een huis bekeken of we lampen aan het plafond zagen hangen en/ of er ergens een tv stond. Én of er een kraan in de keuken zat. Aanvullend zochten we naar een foto van het toilet. Want ondanks die eerste twee aandachtspunten (water en riolering), bleek het tóch soms zo te zijn, dat er een ‘utedas’ was, een buitentoilet. Zo’n

met waterspoeling, echter met dit toilet wordt ‘de kleine én de grote boodschap’ verbrand tot as. Dat verbranden kan elektrisch of met behulp van (lpg) gas. De as kan later over de tuin verstrooid worden en is goede compost. Een dergelijk toilet hoeven we ook niet hoor en daarmee gingen we nog steeds voor een ‘normale’ wc.

buitentoilet is dan niets meer dan een klein vierkant hokje met een houten bankje erin. In het midden van dat houten bankje zit een rond gat. Het poepgat zeg maar. Onder dat bankje is óf een kuil gegraven óf er staat een emmer met een zak erin. Daar kun je dan je behoefte in doen en nadien de zak uit de emmer halen en in de container gooien. Het gebouwtje is aan de achterkant te openen, waardoor je de emmer onder de plank makkelijk kunt pakken.

ook eenvoudig bij te bouwen. Daarmee niet een ‘must’. Helemaal top zou het zijn als er in het huis een kakelugn (een tegelkachel) zit, om het huis te verwarmen. En als er in de keuken ook nog een ouderwetse gietijzeren vedspis (hout gestookte oven) zit zou het plaatje voor ons compleet zijn.

Het liefst zouden we een huis willen hebben met minimaal vier kamers, waarvan twee slaapkamers. Een apart gastenverblijf in een losstaand gebouwtje zou ook mooi zijn. Deze is

HOE ‘BACK TO NATURE’ DAT OOK MOGE ZIJN, EEN POEPGAT IN DE GROND GAAT ONS NÉT EVEN TE VER... Hoe praktisch en hoe ‘back to nature’ dat ook moge zijn, het gaat ons nét even te ver. Zijn we dan verwend? Wellicht. Desondanks kiezen we voor een watercloset, oftewel een ‘normale’ wc. Eentje zoals we die in Nederland ook kennen. Als alternatief toilet, voor het geval er tóch geen water of riolering aanwezig is, kent men hier ook nog de zogenaamde ‘bräntoalett’ of een ‘vakuumtoalett med förbränning’. Dat ziet er ongeveer net zo uit als een gewoon toilet

Zweden

Vanzelfsprekend moest de woning goed geïsoleerd zijn. Zowel de wanden, als het dak én minimaal dubbelglas in de kozijnen. Vrijstaand en landelijk (på landet) gelegen met zo’n 3.000 m2 grond en omringd door bos met naaldbomen. Dat blijft ’s zomers én ’s winters altijd groen, terwijl de loofbomen hun bladeren laten vallen en kaal worden. Dat is ’s winters erg kil en koud én je moet veel bladruimen. Of een huis landelijk is gelegen herken je vaak al snel aan het adres. Zodra de straatnaam bijvoorbeeld eindigt op gatan en er een huisnummer bij staat, heb je grote kans dat het in de bebouwde kom is.

Oh ja: een kelder of aardkelder was ook welkom en tenslotte mocht het uiteraard niet te duur zijn. Als je het zo opschrijft was ons lijstje met wensen eigenlijk best wel lang. Echter konden we altijd iets afstrepen. Het voordeel was, dat we ons een goed beeld hadden gevormd van onze toekomstige woning. Dat vergemakkelijkte het zoekproces. De prijs zou vervolgens bepalen welke zaken we moesten doorhalen van ons wensenlijstje. Diverse woningen hadden we bekeken via het internet en via Google Street View en velen vielen meteen af. Vaak omdat het in een slechte

Heiko Leugs staat verkeerde of te dicht aan een drukke weg lag. Of dat er een spoorlijn achter de tuin langs liep. Mooi dat we dat allemaal vooraf via internet kunnen zien tegenwoordig. Zonder dat zouden we té vaak naar Zweden moeten rijden om het in het echt te zien. Om vervolgens teleurgesteld weer terug te moeten keren naar Nederland.

een berichtje. Het stel deed het juiste bod en wilden het concreet de volgende maand kopen. Zonder enig voorbehoud! Tranen van blijdschap en schrik biggelden over Jokes wangen. De ontlading was een feit. Eindelijk na zoveel jaren, schoonmaakacties, bezichtigingen én spanning werd het nu concreet. We slenterden blij, opgelucht, onwerkelijk en verbouwereerd door de winkelstraat terug naar ons hotel. Daar bestelden we in de foyer een wijntje voor Joke en voor mij een halve liter bier. Hier moest immers op gedronken worden. Die nacht sliepen we heel slecht. Onze gedachten waren bij de nu te zetten stappen.

ALS COMPROMIS VOOR HET NIET KUNNEN EMIGREREN, BESLOTEN WE EEN VAKANTIEHUIS TE KOPEN... De zoektocht nam veel tijd in beslag. Minimaal een keer in de week even checken of er nog nieuw aanbod bij was gekomen. En als er niets in onze voorkeurs provincie was, tóch stiekem in andere aangrenzende provincies kijken. Tegen beter weten in. Op een dag besloten we het roer een klein beetje om te gooien: we zouden niet langer kijken naar een permanente woning. Ons huis was immers nog steeds niet verkocht en het zag er ook niet naar uit dat dat binnenkort zou gaan gebeuren. Als compromis voor het nog niet kunnen emigreren, besloten we een vakantiehuis te kopen. Ter overbrugging van de periode tussen

at volgt is een periode van definitief dingen regelen en afscheid van vrienden en familie. En dan breekt uiteindelijk de dag aan om definitief weg te rijden uit Nederland. Een zo lang gekoesterde wens. Toch valtdie dag moeilijker dan verwacht. De eerste kilometers reden we in stilte. Toen kwam de vraag ‘Waar denk je aan?’ ‘Aan het vreselijke afscheidsmoment.’ Het verdriet van de personen die we achterlieten op de parkeerplaats in Winschoten. Lieve ouders,

nu en de daadwerkelijke verkoop én emigratie. Onze zoekeisen stelden we wat bij en we gingen opnieuw aan de slag op Hemnet.se.

lieve neef, lieve tante en lieve vrienden. Wij lieten ze daar in tranen achter. Vertrokken met onze eigen tranen. Dit had tijd nodig! Bijna zes jaar hadden we hiernaar toegeleefd. Alle voorbereidingen waren zorgvuldig getroffen. Al het zakelijke was geregeld. Nu weten we dat dát het meest gemakkelijke van onze emigratie was. Met twijfels in onze harten reden we richting Duitsland. Bij Bad Nieuweschans reden we Nederland uit. Dat deden we in het verleden veel vaker. Alleen was het dan voor drie of vier weken.

en aantal jaren stond het huis van Heiko en Joke niet meer te koop en genoten ze van hun vakantiehuis in Zweden. Toen de huizenmarkt in Nederland weer aantrok probeerden ze het opnieuw. Toen Joke na afloop van de voorstelling in de foyer haar telefoon weer aanzette was er

Zweden Toen wisten we dat we terug zouden keren van vakantie. Nu reden we voor drie maanden het land uit en wisten we, dat we nooit meer terugkeerden naar het huis in Blijham. Waar we negen jaar met heel veel plezier hebben gewoond. De twijfels in onze harten ontstonden vanwege dit emotionele afscheid. ‘Was het dit allemaal waard?’ Ondanks de goede voorbereidingen en ondanks de overtuiging, dat we graag in Zweden wilden wonen vanwege de ruimte en de rust, vanwege de mooie natuur en vanwege de sprookjesachtige dorpjes met de kleurrijke

vanwege de emotionele toestand waarin we ons op dat moment bevonden. De laatste weken waren druk. Er moest veel geregeld worden. De laatste dagen de daadwerkelijke verhuizing en het schoonmaken van de woning. Lichamelijk was het de laatste weken erg zwaar en dan nu het emotionele afscheid daar overheen. Logisch dat de twijfels kwamen. Toch? Er zal even tijd moeten passeren om weer helder te kunnen denken. Weer zijn daar de woorden van een goede vriend: ‘Jullie moeten eerst de tijd nemen om te ontwortelen, om vervolgens in Zweden te kunnen aarden’. Wijze

houten huizen kwam tóch op het allerlaatste moment de twijfel. Ook voor ons, als nuchtere Noordelingen. We probeerden te relativeren en prentten ons in dat die twijfels alleen kwamen

woorden, waarmee hij de spijker op z’n kop sloeg! Tekst & foto’s: Heiko & Joke Leugs

Bekijk ook eens de website van Heiko en Joke Leugs: . http://heiko-joke.com

Lees het hele verhaal van Heiko en Joke in het nieuwe boek Van droom tot emigratie O.a. te koop via: Emigratieboek.nl

Facebook

GRENZENLOOS MAGAZINE OP FACEBOOK

Om de maand verschijnt er een nieuwe editie van Grenzenloos Magazine. Maar wist u al dat Grenzenloos Magazine dagelijks actueel interessant nieuws publiceert via Facebook Speciaal uitgezocht voor (potentiële) emigranten, expats en bezitters van een tweede huis over de grens. Nieuws waarmee u op de hoogte blijft van de laatste ontwikkelingen die ook voor u belangrijk kunnen zijn.

Wanneer u de Grenzenloos Magazine Facebook pagina liked blijft u dagelijks op de hoogte van al het belangrijke ‘grenzenloos’ nieuws. U vindt de pagina op dit adres: www.facebook.com/grenzenloosmagazine

Italië

TREKKERS

STEF SMULDERS

tef Smulders trakteert de lezers van Grenzenloos Magazine elke editie op prachtige verhalen uit het alledaagse leven in het mooie Italië. “Vraag ’s wat-ie aan ’t doen is,’ zei Errit tegen mij. Hij zat al een tijdje vol afgrijzen te kijken hoe Alessandro met een rubberen afsluitring aan het prutsen was. Met een schaartje probeerde hij er een randje af te knippen, terwijl hij ondertussen doorging met praten. In het Italiaans, waar Errit niks van verstond. “Che cosa stai faccendo,’ vroeg ik snel toen Alessandro’s spraakwaterval

even stil viel. “Mettere a posto questo,’ was het antwoord, “dit passend maken.’ Hij pakte er een stalen cilinder bij en duwde de rubberen ring er in. Dat ging niet eenvoudig want de ring deed zijn best om zich weer uit de cilinder te werken: hij kronkelde als een weerspannige slang en als Alessandro hem er aan een kant indrukte, floepte de ring er aan de andere kant weer uit. De ring was een maatje te groot voor de cilinder maar dat scheen Alessandro niet te hinderen. Hij knipte alleen de dikte van de ring op maat. Errit begreep er niks van. Toen we later naar huis reden kon hij er niet over uit: “Die afsluitring houdt het maar

Stef Smulders een paar dagen uit. Dan gaat het weer lekken en kun je opnieuw beginnen. Wat n gepruts! Echt weer op z’n Italiaans.’ Alessandro was de eigenaar van een garage die zich specialiseerde in het renoveren van oude tractoren. De garage en het terrein eromheen waren één grote uitdragerij van halfverroeste trekkers, onderdelen, gereedschappen, afval en allerlei ondefinieerbaar spul. We hadden er vanochtend een afspraak met Alessandro, om 11 uur en dus kwam deze om half 12 aanrijden. Waarna hij nog een kwartier verdween om ‘zijn auto weg te zetten’. Errit scharrelde in de tussentijd wat rond over het terrein en kon zijn ogen niet geloven: “Dat bestaat toch niet, zo’n puinhoop! Moet je die tractoren zien, over een paar jaar is er niets mee van over. Zonde! Weet je wel wat die dingen waard zijn?’ Nee, dat wist ik niet want ik was geen tractorfetisjist zoals Errit en was vanochtend alleen maar meegekomen om te vertalen. Veel stelde dat vertalen trouwens niet voor want het ging voornamelijk over de verschillende modellen van het Italiaanse merk Same waar Errit een verzamelaar van was. Het ’vertalen’ kwam vooral neer op het omzetten van Italiaanse nummers in Nederlandse aangezien de antieke Same tractoren zulke spannende namen hadden als 4R10, DA25 en 450. Errit had al 21 van die tractoren thuis maar er waren nog wel modellen die hij er graag aan toe zou willen voegen. Bovendien kon hij altijd onderdelen gebruiken voor de tractoren die hij nog aan het renoveren was. En wat lag er hier veel voor ’t grijpen! Aan de zijkant van het terrein bevond zich wat voor een leek zoals ik niet meer dan een enorme berg oud ijzer was, maar waar Errit verlekkerd naar keek.

Hij klom erbovenop en trok van alles tevoorschijn. “Moej kiekn man! Hier ligt gotver een hele vooras! Zomoar te verroestn! Terwijl ik het zo goed kan gebruukn!’ Maar Alessandro wilde niets verkopen. Errit begreep er niks van. Dit spul lag er zo te zien al jaren en zou er vast nog jaren blijven liggen. Als je er niks mee doet, verkoop ’t dan, vond hij. Met de moed der wanhoop bleef Errit over het terrein rondlopen waarbij hij steeds dingen aanwees en een vragende blik richting Alessandro wierp die, glimlachend, geen krimp gaf.

Maar Errit had een troef die hij kon uitspelen. Eerst liet hij Alessandro foto’s en een video zien van de grote bijeenkomst van Same verzamelaars (verSamelaars) die ieder jaar in Nederland en België gehouden wordt. Foto’s van een grote

Italië hal met tientallen prachtig gerestaureerde rood, groen en oranje glimmende Same’s. Toen hij dat zag spatten de liefdesvonkjes uit Alessandro’s ogen. Zo, nu weet hij tenminste dat hij met een serieuze liefhebber van doen heeft, dacht Errit. Dan wordt hij vast wel wat toeschietelijker. De laatste foto die Errit Alessandro liet zien was van een van zijn eigen tractoren. In plaats van het gebruikelijke hardstalen zitje zag je daar een mooi kunstleren kuipje met de naam Same erop gedrukt. Alessandro boog zich voorover om het goed te kunnen zien en zat met zijn neus bijna tegen het scherm van Errits mobieltje geplakt. Errit glunderde. „Ja, wat vinje doarvan? Mooi?’ vroeg hij, ten overvloede want dat Alessandro het mooi vond was wel duidelijk. “Bello?’ vertaalde ik toch maar. “Sì, sì,’ aarzelde Alessandro, “ma che cos’è?’ “Hoe kom je daaraan?’ vertaalde ik vrij wat want het was,

dat was wel duidelijk. “Zelfgemaakt,’ zei Errit, “kommoar kiekn. Ik heb er nog een achterin d’auto.’ en hij liep weg terwijl hij ons meewenkte. In de vrijwel lege laadruimte van Errits busje

stond iets wat op een versleten kinderzitje leek. “Hij is nog niet af,’ verklaarde Errit. Hij legde uit dat hij de zitjes zelf in elkaar knutselde, van schuimrubber, op maat want op elk type Same tractor (4R10, DA25, 450 etc) zat weer een ander zitje. Alessandro bleek zeer geïnteresseerd. Of hij deze kon kopen. Ja dat kon. Voor 60€ was deze voor hem. Deal! “Kijk,’ zei Errit, “zo maak ik hem een beetje lekker. Dan gunt hij me straks misschien toch nog iets.’ Hij ging weer even verder rondstruinen. Alessandro keek geamuseerd toe maar gaf geen krimp. Bij een blauw, roestig exemplaar keek Errit hem weer met een vragende blik aan. Nee? Nee, zeiden Alessandro’s donkere Italiaanse ogen. Maar wacht, kon Errit voor deze tractor niet zo’n zitje maken? vroeg hij. „Tuurlijk,’ zei Errit, „moar dan mot ik wel eevn de moatn weetn.’ Alessandro ging op zoek naar een rolmaat of duimstok. Ergens in de garage moest die toch te vinden zijn? Na braaf tien minuten gewacht te hebben, gingen we kijken waar hij bleef. In de garage bleek Alessandro niet op zoek naar rolmaat of duimstok maar stond hij doodgemoedereerd te kletsen met een familielid/werknemer en een toevallige passant zonder duidelijke business. Hij zat ook weer aan de afsluitring van de

Stef Smulders cilinder te prutsen. Het stoeltje was alweer uit beeld verdwenen. Errit en ik keken elkaar aan en haalden onze schouders op: Italianen... Uiteindelijk ging Errit geheel onverwacht toch nog met iets leuks naar huis. Hij had iets vreemds gezien bij een van de roestige tractoren buiten. Een soort ijzeren raderen die aan de buitenkant van de wielen gemonteerd waren. Wat was daar de bedoeling van? “Per le risaie,’ legde Alessandro uit, “voor in de rijstvelden.’ Hij liet zien dat vanuit die raderen een soort tanden naar buiten kon vouwen die dan om de tractorbanden kwamen te zitten. Zo had deze in de natte glibberige rijstvelden meer grip. “Die moet ik hebben,’ riep Errit meteen enthousiast, “zoiets heeft niemand in Nederland!’ En warempel, dat

kon, zei Alessandro. Voor 200€ kon hij er wel een stel voor hem op de kop tikken. Eindelijk beet! Als een kind zo blij reed Errit een half uur later, na nog veel meer geklets over tractoren en het verschil tussen de landbouw in Italië en Nederland, met mij terug. Hij glunderde helemaal. “Ze weetn straks niet wat ze zeen,’ zei hij. Ik zag hem in mijn verbeelding al trots als een prins op zo’n bijeenkomst van Same liefhebbers rondrijden op zijn mooiste tractor. Met rijstwielen. Mij best, leuk voor hem maar ik had voorlopig genoeg van die trattori en hongerde naar echt Italiaans voedsel. “Even lunchen?’ vroeg Errit. “Mij best, als het maar niet bij een trattoria is!’

Tekst en foto’s: Stef Smulders

(Nog) (meer)Italiaanse toestanden Leven en overleven in Italië

Humoristische korte verhalen over het emigreren naar Italië en de kennismaking met tal van karakteristieke Italianen. In drie delen.

Oa te koop via Emigratieboek.nl

Recept

Zuurkoolstamppotje RENÉE VONK

oor de liefhebbers van de Méditerrane keuken: een winterrecept. Niet echt ingewikkeld en ook met ingrediënten die in Nederland en België verkrijgbaar zijn, te maken. Alle recepten zijn bedoeld voor 4 personen.

“Ga jij dan lekker zelf in de wacht staan?”, vroeg ik iets te Rotterdams. We maakten het af op ‘tot straks bij de kassa’; hij zou de rest van de boodschappen bij elkaar sprokkelen, ik ging staan verzuurkolen. Uiteindelijk viel het mee, en het lukte me zelfs om de slager ervan te overtuigen dat ik ‘nee, echt niet’ behoefte had aan dikke vette worsten in alle soorten en maten, aan hele zijen varkensspek, aan dubbeldikke karbonades. Ik wist uiteindelijk te ontkomen met een simpel zakje zuurkool. Rauw, zonder ganzenvet: alleen die lucht al! Kots! Ik vond de echtgenoot terug nog voor ie zijn favoriete wulpse kassière had bereikt, en kon nog net een bij de visboer opgehaald mootje kabeljauw en een flesje frissig wit in het karretje kieperen. Het wordt nog eens wat, met ons.

Moest de echtgenoot ineens zuurkool! Toegegeven, sinds de verhuizing (en da’s toch al wel anderhalf jaar geleden) niet meer kunnen krijgen hier in de nieuwe buurt. En nou ineens lag die zure kool in de slagersvitrine bij de gloednieuwe Intermarché. Waar het druk was, met leuterdametjes met eindeloos veel tijd. Voor héle kleine oeverloze bestellinkjes. Maar de echtgenoot hield aan.

Renée Vonk Ingrediënten: 750 gram rauwe zuurkool (choucroute cru) 4 grote aardappels 2 grote uien 2 tenen knoflook 1 volle eetlepel fond de veau 1 afgestreken eetlepel herbes de Provence scheut wijnazijn scheutje ketjap witte wijn olijfolie witte peper

vismootjes aan twee kanten kort aanbakken, en uit de pan vissen als je er een vork insteekt en nog iéts van weerstand voelt. Geef er een glaasje frisdroge witte wijn bij, er mag best een sprankeltje in zitten. Tekst: Renée Vonk

Bereiding: Pel en snipper de ui, pel de knoflooktenen. Verhit een scheut olijfolie in een ruime pan en fruit de ui erin aan, pers de knoflooktenen er boven uit, doe er een flinke scheut witte wijn bij en voeg de zuurkool toe; de zuurkool moet goed zompig zijn maar niet onder komen te staan. Roer de boel door elkaar en laat alles op laag vuur zo’n 20 minuten sudderen met het deksel op de pan. Af en toe een scheut wijn toevoegen als droogkoken dreigt. Schil intussen de aardappels, spoel ze af en snij ze in stukken. Zet ze op met ruim kokend water zonder zout, kook ze gaar en giet ze af. Meng de herbes de Provence, de fond de veau en de ketjap bij de zuurkool, voeg de aardappels en flink wat witte peper toe en stamp alles door elkaar. Proef op smaak en doe er eventueel nog wat azijn, ketjap of olijfolie bij; het moet zoetzuur, niet te flauw en zeker niet te droog worden. Ik eet er zelf graag een mootje kort gebakken kabeljauw (dos de cabillaud, daar zitten geen graatjes in als het goed is) bij: scheutje olijfolie plus een klontje boter in een koekenpan verhitten, de met wat peper en zout bestrooide

Renée Vonk, woonachtig in ZuidFrankrijk, is hoofdredacteur van het magazine Côte & Provence. Daarnaast is Renée een begenadigd auteur en houdt zij haar trouwe schare lezers op de hoogte via blogs op kijkzuidfrankrijk.com Ook publiceert zij met regelmaat verrassende mediterrane recepten.

Het volgende nummer van Grenzenloos Magazine verschijnt begin januari 2018 Schrijf u in op Grenzenloos.nl om op de dag van uitkomen een e-mail als herinnering te krijgen.

Emigratieboek.nl BOEKHANDEL VOOR LANDVERHUIZERS

GIDSEN TAALCURSUSSEN ERVARINGSVERHALEN

Kijk regelmatig op Emigratieboek.nl en ontvang ook onze wekelijkse nieuwsbrief Volg ons op Twitter (@emigratieboek) en Facebook (fb.com/emigratieboek)