Pit 2 - zomer 2016

Pit

ZOMER 2016 (JUL/AUG/SEP) | NR. 2 | ERKENNINGSNUMMER P3A9044 | AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X

GUNTER PAULI, DE STEVE JOBS VAN DE DUURZAAMHEID // ENERGIE VOOR EN DOOR BURGERS // STEFAAN VAN HECKE EN HIND FRAIHI OVER RADICALISERING EN VERBONDENHEID // PARADIJSBELASTING VOOR EEN EERLIJKER FISCAAL BELEID VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: MEYREM ALMACI, SERGEANT DE BRUYNESTRAAT 78-82, 1070 BRUSSEL

Paradijs voor energieke burgers of hangmat voor belastingfraudeurs?

INHOUD

In dit nummer

12

03 MEYREM 04 FOCUS 5 energieke burgers aan de frontlinie 12 NEXT Gunter Pauli over de blauwe economie 16 KIJK 18 GESPOT 20 360° 22 CIJFER Schauvliege is een natuurramp 23 COULISSEN 24 DICHTBIJ 26 CRUSH Ode aan de onvermoeibare vrijwilliger 28 DUBBEL Stefaan Van Hecke en Hind Fraihi, pleiters voor verbondenheid 31 U ZEGT

04

Pit is een gratis driemaandelijks tijdschrift voor leden en sympathisanten van Groen.

Lay-out Els Sallets

26

Verantwoordelijke uitgever Meyrem Almaci Sergeant De Bruynestraat 78-82 1070 Brussel Contact Pit@groen.be Werkten mee aan dit nummer Philippe Bossin, Johan Danen, Pieterjan Desmet, Elke Tydtgat, Wim Vandonck, Hans Van Scharen, Tess Vonck Fotografie Jef Boes, Bob Reijnders, Geertje De Waegeneer, Katrijn Van Giel, Wim Vandonck, Andreas Van Esbroeck, Wouter Van Vooren, Lien Arits, Eric de Mildt, Ivan Put, Tim Dirven

16

Druk Pit wordt waterloos gedrukt bij Eco Print Center. Zo vermijden we een energieverslindende droogoven, sparen we liters water uit en werken de drukkers in een gezonde werkomgeving.

Niets in deze uitgave mag worden vermenigvuldigd of openbaar gemaakt zonder toestemming van de uitgever.

2 // PIT

28

Verhuisd, nood aan een Pit-pauze of wil je lid worden van Groen?

Houd ons op de hoogte via frontdesk@groen.be of 02 219 19 19.

Of volg ons op Twitter, Facebook en www.groen.be.

De Groene webtovenaars maken met plezier tijd vrij om je vragen zo goed en snel mogelijk te beantwoorden.

MEYREM

Nood aan perspectief Het was nagelbijten, de afgelopen weken. Niet alleen bij de matchen van de Rode Duivels, maar ook bij de presidentsverkiezingen in Oostenrijk en het Britse EU-referendum. Europa en ons land staan op een kruispunt van hoop en rede versus haat en angst.

Heel wat burgers hebben genoeg van de polarisering, genoeg van het opbod, genoeg van de verwijten. Ze vragen oplossingen in plaats van conflict. Groen neemt de handschoen op en komt met concrete oplossingen voor de uitdagingen van deze turbulente tijden.

Zo zet Evita Willaert haar schouders onder werkbaar werk en ijvert Anne Dedry voor meer ondersteuning voor mantelzorgers. Elisabeth Meuleman leidt met succes de Refterrevolutie voor meer gezonde voeding op school.

Stefaan Van Hecke krijgt met zijn voorstel voor betaalstakingen wind in de zeilen. Bart Staes en Petra De Sutter protesteren met succes tegen glyfosaat en hormoonverstorende stoffen, al is de eindmeet nog niet in zicht.

We staan zij aan zij met de doeners die, elk op eigen terrein, het beste halen uit de omstandigheden. Deze Pit geeft hen het forum dat ze verdienen. Van de vele ondernemers die werk maken van duurzaamheid tot de manifestanten op de Gay Pride die vechten voor meer aanvaarding en gelijkberechtiging. Ze kunnen rekenen op ons voor een menselijker, eerlijker en gezonder beleid.

Veel leesgenot, Meyrem Almaci, Voorzitster Groen

Š Bob Reijnders

MEYREM // 3

FOCUS

Hoog tijd

VOOR EEN OPGEWEKT ENERGIEBELEID 5 energieke burgers

aan de frontlinie Tekst Tess Vonck en Wim Vandonck

4 // PIT

Overal in Europa nemen geëngageerde burgers onder elkaar, met hun bedrijf of in hun gemeente het heft in handen om de energietransitie in een stroomversnelling te brengen. Ook in Vlaanderen blaast burgerenergie een nieuwe wind in het energielandschap. Waar het huidige beleid vooral tegenwerkt, wil Groen hen een duwtje in de rug geven. Met een echt energiepact over alle beleidsniveaus heen dat wind- en zonne-energie opnieuw onweerstaanbaar en democratisch maakt. En vooral, samen met jou. Da’s pas positieve energie!

Het potentieel van hernieuwbare energie lag wereldwijd nog nooit zo hoog.

Op winderige dagen produceert Spanje meer groene stroom dan het nodig heeft. Portugal draaide onlangs voor het eerst vier dagen non-stop op hernieuwbare energie. In Uruguay en Costa Rica voorziet groene stroom in meer dan de helft van alle energiebehoefte, voor elektriciteit zelfs tot boven de negentig procent. De Zweden slagen erin om het aandeel van fossiele brandstoffen in hun energievoorziening zelfs tot één derde te laten zakken.

Dit lijstje gaat maar door. Bijna anderhalf miljoen Duitsers heeft groene stroom. En nog belangrijker: vijfenzestig procent van alle zonneparken en windturbines zijn in handen van burgers. Samen­produceren ze meer dan de helft van alle groene stroom in het land.

BÜRGERENERGIE Al deze landen, Duitsland op kop, tonen dat het anders kan. Het succes van de Duitse Energiewende zit ‘m in de Bürgerenergie: economisch en maatschappelijk draagvlak creëren door sterk in te zetten op participatie van bedrijven en burgers in de productie van hernieuwbare energie. Vandaag is bijna de helft van alle hernieuwbare energiecapaciteit er in handen van burgers, gemeenten en coöperatieven. Dat komt het draagvlak ten goede. Bijna negentig procent van alle Duitsers schaart zich achter het energiebeleid van de regering.

Ook in ons land staan geëngageerde burgers, ondernemers en lokale overheden de handen in elkaar om hun huizen, scholen en andere gebouwen energiezuiniger te maken en creatieve oplossingen te bedenken om met hernieuwbare energie aan de slag te gaan. Het staat haaks op het energiebeleid waarbij het levenseinde van scheurtjescentrales nodeloos verlengd wordt, ten voordele van Electrabel. Initiatieven van onderuit die de koe wel bij de horens durven vatten, krijgen niet de steun die ze verdienen maar de wind van voren door strikte regelgeving. Het draagvlak voor h ­ ernieuwbare energie smelt weg en investeerders raken uitgeput.

‘Waar groene energie in Duitsland een bron is van welvaart en jobs, is het bij ons een verhaal van miserie door een totaal gebrek aan politieke visie’, vinden Vlaams parlementslid Johan Danen en fractieleider Björn Rzoska. ‘Het Duitse voorbeeld toont dat voor economisch en maatschappelijk draagvlak de rol van beleidsmakers cruciaal is. Net daar wringt het schoentje. Na de Turteltaks, de zonneparken van Fernand Huts en de verlenging van s­ cheurtjescentrales zakt het draagvlak voor hernieuwbare energie in ons land stilaan onder het vriespunt.’ Iedereen die zelf de handen uit de mouwen wil steken loopt tegen een muur van

tegen­strijdigheden en strikte regelgeving aan. Volgens schattingen van Ecopower ligt de participatie bij hernieuwbare energieprojecten in Vlaanderen op amper vijf procent.

STRAKS OOK BIJ ONS? Jobs, koopkracht, klimaatdoelstellingen, energieonafhankelijkheid.

Het kan ook hier. Beginnend bij een echt Energiepact, met oplossingen over de grenzen van de beleidsniveaus heen. En vooral, samen met de burgers.

‘Laat burgers en bedrijven niet alleen in de kosten maar ook in de baten delen’ Kersvers energieminister Bart Tommelein toont alvast meer goede wil dan zijn voorganger.

Onder de ‘Stroomversnelling’-vlag wil hij inzetten op hernieuwbare energie en energie-efficiëntie.

De energierevolutie is geen noodzakelijk kwaad, maar dé kans om een energiebeleid te lanceren dat zorgt voor lagere facturen, minder verspilling en meer energieonafhankelijke burgers die bewuster omgaan met hun energieverbruik. Zo delen we niet enkel in de kosten maar ook in de baten van hernieuwbare energie.

BOND BETER LEEFMILIEU @BeterLeefmilieu

Hernieuwbare energie verpulvert records. Check de cijfers uit Portugal, de VS & Duitsland.

06:51 - 22 mei 2016

HERMES SANCTORUM @Hermessanctorum

Strafste is nog dat #Lampiris “verrast is door negatieve reacties.” Wat een gebrek aan voeling met eigen klanten...

02:16 - 16 jun. 2016

FOCUS // 5

Veerle Leroy

GROEN-SCHEPEN VOOR MILIEU IN BEERSEL

‘Als je buurtbewoners betrekt, komt draagvlak vanzelf’

1

© ID/Geertje De Waegeneer

Beersel was één van de drijvende krachten achter het engagement van Vlaams-Brabant om tegen 2040 klimaatneutraal te worden.

Milieuschepen Veerle Leroy gaat voor niet minder dan een complete gedragsverandering. In samenspraak met bewoners en coöperaties wil ze maar liefst vierhonderd woningen en negen scholen energiezuiniger maken en bouwde ze zeven windmolens.

‘Beersel heeft het voorbije jaar veel energie, personeel en tijd geïnvesteerd in participatiemomenten. Het gemeentebestuur geloofde eerst niet dat dit zo’n succes zou worden. Intussen is de switch in het denken stilaan een feit, nu nog doen. Met steun van de provincie staat twee maand per jaar een Kyotomobiel in enkele Beerselse wijken die advies én begeleiding op maat verleent om je huis energiezuiniger te maken. Met ‘de bende van Beersel’ gingen leerlingen en leerkrachten een jaar lang creatief op 6 // PIT

zoek naar oplossingen om energie te besparen op school. Ontzettend arbeidsintensief, maar die leerlingen nemen dat ook mee naar huis.’

‘Al die kleine projecten samen vergroten het draagvlak dat nodig is om aan het echte werk te beginnen. Het besef groeit dat werken aan klimaatneutraliteit iedereen aanbelangt. De provincie bracht per gemeente in kaart waar nog opportuniteiten liggen voor hernieuwbare energie: geschikte plekken voor zonnepanelen, biomassa, windmolens.

We willen dat het ook echt iets is waar alle Beerselaars van kunnen genieten. Binnenkort zitten we daarom samen met de sociale verhuurmaatschappij, Ecopower en enkele andere energiepartners om wijk per wijk de energiekansenkaarten volledig uit te spelen.’

Maarten D’havé

INSTALLEERDE ZONNEPANELEN ZONDER SUBSIDIES

2

‘Zonnepanelen zijn makkelijk te installeren en terugverdiend in tien tot vijftien jaar’ © Wim Vandonck

Een windturbine in Terlanenveld in Overijse en een strakke wind in zijn tuin in Ottenburg deden Maarten D’havé dromen van een eigen windmolen. De wind bleek niet constant genoeg en de bouwvoorschriften te streng. Uiteindelijk besloot hij zonnepanelen te leggen. Die zijn wel rendabel, zelfs zonder subsidies.

Maarten installeerde 19 panelen die samen een piekcapaciteit hebben van 5.225 kWh. ‘Dat is meer dan ons huidige verbruik’, weet Maarten. ‘Voor overproductie krijgen we helaas niks terug. Maar als de kinderen ouder worden, zullen ze meer gaan verbruiken. En in tussentijd kan ik eventueel een extra elektrisch element aansluiten op onze centrale verwarming.’

Enkele jaren geleden dacht Maarten dat een eigen windmolen rendabeler moest zijn dan zonnepanelen. ‘Ik ging er vanuit dat de wind ook ’s nachts waait en dat het aantal zonne-uren hier te beperkt is’, vertelt hij. ‘Niets is echter minder waar. Het waait ’s nachts amper en het is heel moeilijk om een particuliere windmolen rendabel te maken. Bovendien zijn de bouwvoorschriften erg streng. Zonnepanelen zijn makkelijk te installeren en terugverdiend in tien à vijftien jaar. Zonder subsidies.’

Volledig zelfvoorzienend energie opwekken, dat ziet Maarten wel zitten. Maar voor zijn gezin is dat momenteel niet haalbaar.

‘Sommige technologieën zoals thuisbatterijen zijn nog in volle ontwikkeling. Het is afwachten tot ze beter en betaalbaarder worden. Maar met onze zonnepanelen zullen we nu al een heel groot deel van onze energiebehoefte zelf kunnen invullen.’

FOCUS // 7

Dirk Vansintjan

BESTUURDER ENERGIECOÖPERATIE ECOPOWER

3

‘Tegen eind dit jaar produceren we meer energie dan we nodig hebben’

© Katrijn Van Giel

Je aansluiten bij een energiecoöperatie is makkelijker dan je denkt.

Dat bewijst Ecopower, de grootste energiecoöperatie van het land.

‘Tot voor kort probeerden we de aangroei van coöperanten te beperken tot wie echt gemotiveerd was om te investeren in onze projecten’, vertelt bestuurder Dirk Vansintjan. ‘De afgelopen twee jaren bouwden we echter een tiental windturbines bij en daardoor kan iedereen nu makkelijk meestappen in ons verhaal, zonder wachtlijst.’

Lid worden van een energiecoöperatie kan door een aandeel te kopen.

Je krijgt niet alleen schone en lokale elektriciteit in ruil, maar ook zeggenschap over de projecten. En als er winst is, dan beslis je mee of die uitgekeerd wordt aan de coöperanten. ‘Bij Ecopower leveren we onze elektriciteit aan kostprijs’, vertelt Dirk. ‘Eventuele winst komt van de verkoop

8 // PIT

van groenestroomcertificaten en vloeit terug naar onze coöperanten.’

Op dit moment voorziet Ecopower 1,5 procent van de Vlaamse gezinnen van stroom. Het groeipotentieel voor energiecoöperaties is groot. ‘In plaats van dat geld wegstroomt naar grote, vaak buitenlandse spelers, zien we dat de lokale economie opbloeit in regio’s waar energiecoöperaties actief zijn.’

Of coöperaties van de grond raken, hangt echter vaak af van de regelgeving. Dirk: ‘Op dit moment zijn er een twintigtal energiecoöperaties in België. In Vlaanderen helpen de wetgeving en de historische monopolie­ situatie ook niet. In Duitsland daarentegen zijn er intussen zo’n 800 coöperaties. Met wat politieke moed kan de energietransitie ook in Vlaanderen leiden naar energiedemocratie.’

Lina Avet

BURGERCOÖPERATIE ENERGENT

4 Wat drie jaar geleden begon als een zot idee bij enkele Gentse buren is nu een succesvolle burgercoöperatie. EnerGent verenigt als geen ander middelen, mankracht en geëngageerde burgers om de energietransitie in de regio in een stroomversnelling te brengen.

Lina Avet, bewoner, ingenieur en trekker van het energiebeleid bij Universiteit Gent, stond aan de doopvont.

‘Al snel werd duidelijk dat je een coöperatie best niet op het niveau van een wijk opzet. Te veel werk voor te weinig resultaat. EnerGent gaat veel breder, in de hele regio en met een divers netwerk van coöperanten. Naast bevlogen idealisten heb je ook mensen nodig die de procedures kennen en iets begrijpen van het technische verhaal. Het geeft je als coöperatie ook meer voelsprieten dan projectontwikkelaars. Omdat je omwonenden niet alleen betrekt maar ook laat delen in kosten én baten. Zo verzamelden we bijna honderd steunschriften van buurtbewoners voor de twee windturbines aan de E40 in Melle.

Onze grootste frustratie is de strikte regelgeving. We lopen in Vlaanderen mijlenver achter. Je kan hier bijvoorbeeld nog steeds geen energie delen. Iedereen moet verplicht zijn eigen leverancier hebben.

Zo krijgen veel inspirerende projecten geen kans. De provincie OostVlaanderen besliste om projectontwikkelaars burgerparticipatie op te leggen, maar Vlaanderen heeft dat afgeketst. Het maakt concurrentie met projectontwikkelaars moeilijk.

‘Als burgercoöperatie heb je meer voelsprieten bij de mensen dan projectontwikkelaars’ Daarnaast werkt EnerGent ook aan energiebesparende projecten. Met de wijkwerf brengen we een vijftigtal gezinnen van de Machariuswijk samen om hun huis energiezuiniger te renoveren. Het zijn werken die je energiefactuur terugschroeven maar waar velen tegenop zien. Wij zorgen voor aannemers, informeren over premies en volgen de werken op. Kortom: weg zorgen.

Naast draagvlak voor hernieuwbare energie vergroten is ook dat een grote meerwaarde die energiecoöperaties de samenleving brengen.’

© ID

© ID/Jef Boes

FOCUS // 9

Jasper Verreydt & Geert Slachmuylders ONTWIKKELDEN EEN DRAAIKOLKCENTRALE

5

Er zit een pak energie in de draaikolk die het water vormt als je de stop uit de wastafel trekt. Dat bewijzen Jasper Verreydt en Geert Slachmuylders met hun succesvol startupbedrijf Turbulent. ‘In Terlanen konden we de hele dorpskern van energie voorzien met een kleine waterkrachtcentrale’, vertelt Geert.

In België zou tot tien procent van de energiewinning kunnen gebeuren door zulke centrales.

Geert kwam op het idee om energie te winnen uit een waterdraaikolk door simpelweg naar de natuur te kijken. ‘Onze centrales zijn gebaseerd op natuurfenomenen en niet op hydraulische formules uit een labo. We kijken naar de natuurlijke stroom van waterlopen en bepalen zo wat de beste plek is om energie te winnen. Daardoor hoeven we de stroming niet te manipuleren en komen zelfs beperkte watervallen en stroomversnellingen in aanmerking. Bovendien is onze centrale visvriendelijk.’

Het grootste voordeel? ‘Onze centrale is zonder subsidies terug­verdiend op vijf tot acht jaar tijd. Ze is bijzonder efficiënt doordat ze niet afhankelijk is van zon of wind. Zonnepanelen zijn doorgaans pas terugverdiend na tien jaar.’

Helaas moet Turbulent nog een obstakel overwinnen: de wetgeving.

‘In België houden de netbeheerders de touwtjes stevig in handen’, vertelt Geert. ‘We kunnen hele dorpen voorzien van energie, maar door de wettelijke beperkingen kunnen we geen energienetten aanleggen. Daardoor zijn we voorlopig beperkt tot kleinere initiatieven.’

Intussen vinden burgers en bedrijven vlotjes de weg naar Turbulent.

‘We gaan zelf niet meer op zoek naar locaties voor nieuwe centrales, want er komen veel aanvragen binnen. Momenteel hebben we één werkende centrale aan het kasteel van Cleerbeek en onderzoeken we een dertigtal potentiële sites in België.’ Het duo krijgt ook veel vragen uit het buitenland. In Chili werken ze zelfs aan een centrale die zo’n zestig gezinnen van stroom kan voorzien.’

10 // PIT

© ID/Andreas Van Esbroeck

‘We willen Vlaanderen in een stroomversnelling brengen naar meer duurzame en decentrale energie’

JAN BUELINCKX @janbuelinckx

“Overname @lampiris door Total totaal niet oké” 03:34 - 17 jun. 2016

GREENPEACE @greenpeace_be

Portugal leefde vier dagen lang op groene stroom 00:41 - 23 mei 2016

ANNE MELCHERS @AnneMelchers

Goed nieuws: UK produceerde meer energie uit wind dan kolen, Portugal draaide 107 uur op groene stroom, onlangs ook Denemarken & Duitsland!

04:53 - 19 mei 2016

FOCUS // 11

NEXT

Bio

Gunter Pauli

‘DE ECONOMIE VAN DE TOEKOMST DRAAIT OP IDEEËN VAN MENSEN’

Gunter Pauli bouwde als CEO van Ecover de eerste ecologische fabriek van Europa. Hij heeft één missie: een totale omslag van ons economisch denken teweegbrengen. Hij schreef vijftien boeken. ‘De Blauwe Economie’ bundelt zijn visie voor een duurzamere toekomst.

12 // PIT

Produceren we binnenkort niet meer in China maar in microfabrieken om de hoek? Verstoppen we onze ideeën niet langer achter patenten, maar zetten we ze online zodat duurzame alternatieven niet enkel voor de happy few blijven?

Volgens serieondernemer Gunter Pauli is de blauwe economie het enige model dat toekomstige generaties een kans geeft.

Honderden kleine ondernemers tonen nu al dat het anders kan.

Op tien jaar tijd wil Pauli honderd innovaties een duwtje in de rug geven, samen goed voor honderd miljoen jobs. Op weg van Japan naar Noorwegen hield hij halt in Brugge voor Next Stage.

Tekst Tess Vonck Foto’s ID/Wouter Van Vooren

Bioplastics uit onkruid, papier gemaakt van steen, paddenstoelen kweken op koffiegruis … Het zijn maar enkele van de ideeën uit ‘De Blauwe Economie’ die onze economische visie flink dooreen schudden. Ook in Vlaanderen. Op Next Stage werd het publiek samen met Pauli en een expertenpanel componist van de toekomstmuziek.

JE WAS ZELF LANG ÉÉN VAN DE PIONIERS ACHTER DE GROENE ECONOMIE. WAT HEEFT JE OP ANDERE GEDACHTEN GEBRACHT? Pauli: ‘Soms denken we dat we goed bezig zijn, terwijl het tegendeel waar is. Dat heb ik zelf ondervonden als CEO van Ecover. Ik was ervan overtuigd dat ik een duurzaam bedrijf, met de eerste klimaatneutrale fabriek ter wereld, uit de grond had gestampt. Niets was minder waar. De palmolie nodig voor biologisch afbreekbare zeep tastte de biodiversiteit in het Indonesische oerbos aan. Als we bij het huidige model blijven, zullen we niets oplossen maar alleen maar tijd kopen. Het is hoog tijd voor meer ambitie om echt die omslag te maken: nul emissies, nul afval en ethiek voorop. Vergelijk het met een dief die aan de rechter zegt dat hij minder zal stelen. Dat slaat toch nergens op? We hebben een volledig nieuw zakenmodel nodig met bedrijven die een positieve impact hebben op het milieu in plaats van gewoon wat minder slecht doen.’

WAT IS DAN PRECIES HET VERSCHIL? ‘In tijden van crisis moeten we verder kijken. We moeten naar een economie die minder investeringen nodig heeft en voldoet aan onze basisbehoeften met wat er voorhanden is. Het centrale uitgangspunt van de blauwe economie is heel eenvoudig: welke uitdagingen de mens ook kent, de natuur biedt daar een oplossing voor. In plaats van loze beloften te doen die misschien binnen dertig jaar uitkomen, brengt de blauwe economie al direct iets goeds, namelijk inkomsten en banen. Daar is niet eens heel veel kapitaal voor nodig, maar wel slimme innovaties die geïnspireerd zijn door

ARNAUD VERSTRAETE @ArnauVerstraete

Economie moet van ‘enkele kwetsbare kolossen’ naar ‘vele kleine flexibele bedrijven’ #GuntherPauli @Groen #nextstage 11:01 - 2 jun. 2016

BRUNO DE LILLE @BrunoDeLille

Gunter Pauli op #NextStage: als we boer juiste prijs betalen, willen veel mensen boer worden #andereeconomie @groen 11:44 - 2 jun. 2016

NEXT // 13

de wijsheid van de natuur. Door de oplossingen van het ecosysteem te evenaren en gebruik te maken van wat lokaal ter beschikking is, zullen we duurzaam zijn in alles wat we doen.’

HOE WIL JE DAT PRECIES REALISEREN? ‘Ons economisch denken vandaag draait rond altijd maar kosten besparen, vanuit het dogma dat een consument alleen maar het goedkoopste wil.

Bovendien zijn grondstoffen ontzettend goedkoop, waardoor ondernemers weinig gestimuleerd worden om echt duurzaam te werken. Daardoor is alles wat goed is voor jou en het milieu duur. Dat is de wereld op zijn kop.

De blauwe economie werkt met een heel nieuw zakenmodel waar nieuwe regels gelden. De nadruk ligt op lokale productie die alle tussenpersonen en grote merken passeert. Daardoor krijgt die lokale producent of boer een betere prijs en is de impact op het milieu veel kleiner, want grondstoffen worden hergebruikt en leveren op hun beurt nieuwe kapitaalstromen aan.’

KAN JE DAT MET EEN CONCREET VOORBEELD ILLUSTREREN? ‘Omdat ons economisch model dat vandaag stimuleert, werken veel bedrijven volgens wat ik noem de ‘pandastrategie’. Zoals een panda geliefd wil zijn en enkel bamboe eet, houden bedrijven zich enkel bezig met hun corebusiness. Slechts twee procent van alle geteelde koffie wordt effectief verbruikt. Dat zorgt voor veel afval en een te lage prijs voor de koffieboer. Multinationals die munt slaan uit die koffie trekken zich daar weinig van aan. Meer vooruitstrevend is de ‘kakkerlakstrategie’. Die eet wat er ter beschikking is, wil niet geliefd zijn en past zich telkens aan zijn omgeving aan. Wereldwijd werken bijvoorbeeld honderden kleine ondernemers samen met koffieboeren om paddenstoelen te kweken op koffiegruis.

Die kleine, lokaal gebonden samenwerkingsverbanden innoveren op eigen houtje de hele industrie. Ze zijn niet alleen goed voor het milieu maar zorgen ook voor een sociale meerwaarde die een goede prijs garandeert voor de boer en de lokale economie aanzwengelt.’

OVER HOEVEEL VAN DIE ‘BLAUWE BEDRIJFJES’ SPREKEN WE? ‘Zeker honderd businessmodellen, in verschillende delen van de wereld, vertegenwoordigen deze fundamentele verschuiving in de economie vandaag al. Elke zakelijk leider, in welk segment van de markt dan ook, zal erachter komen dat wat deze pioniers doen helemaal niets te maken heeft met wat de grote bedrijven ons vandaag de dag te bieden hebben.’

‘Met mijn kinderboeken heb ik meer impact dan met de bedrijven die ik oprichtte’ 14 // PIT

MOETEN WE NIET EERST ONS HELE CONSUMPTIEMODEL IN VRAAG STELLEN? ‘Deze economie is mogelijk, als je de consument en bedrijven doet inzien dat er heel wat voordelen in zitten. We moeten ons systeem van economische groei en consumptie in vraag stellen.

Neem nu papier. We vinden het normaal om een boom om te hakken, papier enkele keren te gebruiken en dan tot afval te verbranden. In China stond ik mee aan de wieg van een nieuw zakenmodel dat papier maakt op basis van steengruis. Intussen staan er al vier fabrieken, omdat de Chinezen door watertekort dringend op zoek moesten naar andere manieren om waterloos papier te produceren. Die strategische ommekeer aan de top is nodig.

Draaischijf is de financiering. De blauwe economie werkt niet met banken, hedgefunds of subsidies maar met geld dat er al is. Dat is de grootste doorbraak gebleken uit de talloze initiatieven in mijn boek.’

VOOR BELEIDSMAKERS EN GROTE BEDRIJVEN LIJKT HET TOCH NOG VOORAL BUSINESS AS USUAL. HOE WIL JE DIE MENTALITEITSWIJZIGING REALISEREN? ‘Eén van mijn mentoren vertelde me ooit dat sommige mensen dromen om aan de realiteit te ontsnappen, maar ik droom om de realiteit te veranderen. Kijk, de economie van de toekomst draait op ideeën van mensen. Mensen die vooral zelf aan de slag gaan, waar hun overheden, de Europese Unie en heel wat bedrijfsleiders en economen blijven vasthangen in analyses en oude dogma’s. Zo zijn er overal ter wereld innovatieve ideeën in de maak. Die twee bewegingen van onderuit en van bovenaf werken elkaar tegen, maar dat strookt niet met de realiteit en zal niet blijven duren. Als we onze kinderen enkel leren wat we al weten dan zullen ze het nooit beter doen. Tegen hen moeten we zeggen: we kunnen dromen en de realiteit veranderen – voorgoed. Daarom is kinderboeken schrijven ook mijn passie. Op een creatieve manier leer ik hen kennismaken met innovatieve oplossingen, wetenschap en techniek. Ik denk dat dit mijn grootste impact is, veel meer dan de bedrijven die ik heb opgericht.’

WHAT’S NEXT? Met Next Stage sloopt Groen de grenzen tussen spreker, publiek en politiek. Een verfrissend concept op unieke locaties in Vlaanderen en Brussel die de randen van je comfortzone aftast met eigenwijze ideeën en oorstrelende muziek van de toekomst. Als deelnemer schuif je mee aan tafel en bepaal je de vragen op het bord van de experts.

Over de eerste drie edities wordt nog altijd gesproken! Na Rutgers bommetje in Antwerpen klapte trendanalist Herman Konings uit de biecht over zelfrijdende mobiliteit in een Gents altaar, op de onkuise deuntjes van ‘I will, I swear’. Ceremoniemeester en stand-up comedian Erhan Demirci is je zoeklicht op de Next-Stagetribune. De derde editie in Brugge met de Steve Jobs van de duurzaamheid Gunter Pauli werd opgefleurd door de zoetgevooisde aller West-Vlaamse nachtegalen: Wanthanee, winnares van De Nieuwe Lichting 2016.

NEXT // 15

KIJK 1

1

Eén op vier Belgen kampt vroeg of laat met geestelijke gezondheidsproblemen. Slechts één derde van hen zoekt hulp. Zij belanden vaak op een wachtlijst die gemiddeld oploopt tot 84 dagen. Dat kan anders. Groen zette de deuren van het Vlaams Parlement open en luisterde naar jouw zorgen. Aan acht discussietafels werden de krijtlijnen uitgetekend van een betere geestelijke gezondheidszorg.

‘Met een gebroken been wacht je ook geen zes maanden voor je hulp krijgt van een dokter’, zegt Vlaams parlementslid Elke Van den Brandt.

‘Dat zou met geestelijke gezondheid ook niet het geval mogen zijn.

Wij willen werk maken van een beleidsshift.’ Het Open Parlement kadert in de campagne ‘Jouw zorg, onze zorg’. Onder die vlag verzamelen we zorgverhalen. Die helpen ons om onze schouders onder een beter zorgbeleid te zetten.

©Lien Arits

1

Oproep Heb jij een verborgen fototalent?

Op vakantie in het buitenland of op een zwoele zomeravond thuis in de tuin een inspirerend eerlijk, duurzaam of sociaal alternatief gespot?

Mail je buit naar pit@groen.be en wie weet schittert jouw foto in de volgende Pit.

2

Ik beslis. Met een gezonde portie strijdlust schaarden 60.000 bezoekers zich achter die leuze op The Belgian Pride. Een topeditie, ondanks de veiligheidsmaatregelen.

‘De huidige wet op transseksualiteit kan een stuk menselijker’, weet senator Petra De Sutter over het jaarthema. ‘Je geslacht juridisch laten aanpassen moet mogelijk worden met een zelfverklaring.

Zonder psychiatrische diagnose, zonder medische ingrepen en zonder verplichting tot sterilisatie.’

Voorzitster Meyrem Almaci besluit: ‘Zolang discriminatie bestaat, zal de Pride naast een groot feest, ook een politieke statement blijven.’ Precies daarom toonde ook Groen vurig haar strijdkleuren.

© Lien Arits

©Lien Arits

16 // PIT

© ID Ivan Put

2

3

©ID / Eric de Mildt

3

4

Minder jobs, minder koopkracht, harder werken, overheidsdiensten worden afgebroken en er is nul ambitie voor klimaat en milieu. Tot zover de kracht van verandering.

Gelukkig tonen duizenden doeners elke dag dat het anders kan.

Ouders onder druk, geëngageerde werknemers, onvermoeibare vrijwilligers, mensen zoals jij en ik. Samen kwamen we op straat tijdens de nationale betoging van 24 mei. Voor een eerlijker beleid, dat de grote vermogens laat meebetalen en Panamafraudeurs aanpakt. Voor een gezonder beleid, dat komaf maakt met miskleunen als de Turteltaks en in de plaats investeert in hernieuwbare energie. En voor een menselijker beleid, met haalbare jobs en tijd voor familie en vrienden.

4

Als Johan Boskamp, Peter Maes en Koen Wauters zich achter je project scharen, dan weet je zeker dat je een gevoelige snaar hebt geraakt.

Vlaams parlementslid Elisabeth Meuleman trok naar de basisschool in Jette en trapte er samen met de BV’s, bekende koks en 80 leerlingen de groene Refterrevolutie af. ‘Met de Refterrevolutie maken we de schoolmaaltijden lekkerder en gezonder en de refters gezelliger’, vertelt Meuleman. ‘Als we kinderen al op de schoolbanken laten proeven van lekker en gezond eten dan profiteren ze daar de rest van hun leven van.’ Groen bedacht ook een proefproject voor betaalbare maaltijden, zodat kansarme kinderen niet meer na schooltijd naar een sociaal restaurant moeten maar ‘s middags bij de vriendjes aan tafel kunnen schuiven.

4

©ID / Ivan Put

KIJK // 17

GESPOT

ZOMER films

THIS CHANGES EVERYTHING Avi Lewis / 2015 / 1u29 DEMAIN Mélanie Laurent en Cyril Dion 2016 / 1u58 PRIDE Matthew Warchus / 2014 / 1u19

Is het weer je zomergevoel niet gunstig gezind ? Met deze drie pareltjes van documentaires worden je rimpels van paniek weer heel even rustig. Ga op het puntje van je strandstoel zitten op zaterdag 27 augustus­ tijdens het eerste groene film­festival, op het jaarlijkse Groen Europees zomerweekend in Nieuwpoort.

Word opstandig bij de woorden van Naomi Klein in This changes everything. Geïnspireerd door Naomi Klein’s gelijknamige bestseller brengt regisseur Avi Lewis zeven krachtige portretten van gemeenschappen die aan de frontlinie van verandering staan. Ga mee op reis van Montana, naar de Indische kust tot helemaal in Beijing en raak ontroerd door kleine helden die grootse dingen doen.

Sinds ze Adolf Hitler opblies in Inglourious Basterds van Quentin Tarantino is wereldproblemen oplossen een specialiteit van Mélanie Laurent. Met Demain maakte de actrice een documentaire die vijf sterren verdient voor haar opzet en boodschap: niet jammerend orakelen over de ecologische en socio-economische catastrofes die ons boven het hoofd hangen, maar

wereldwijd het oor te luister leggen bij mensen en bewegingen die de mouwen hebben opgestroopt en, lokaal maar concreet, interessante alternatieven uitwerken.

De vertoning van Pride, een hilarische en ontroerende documentaire over de absurde chemie tussen holebi-activisten en arbeiders in het Engeland van Tatcher, is het eerste wapenfeit van onze kersverse werkgroep gender en diversiteit.

Ontdek hier het volledige programma van het Groen Europees Zomerweekend www.groen.be/zomerweekend

18 // PIT

‘ROUND-UP TOELATEN EN AMBACHTELIJKE RIJSTTAARTEN VERBIEDEN? WAT IS DIT VOOR EEN LAND?’ Spijkers met koppen slaat federaal parlementslid Muriel Gerkens (Ecolo) in een video die bijna 30.000 keer gedeeld werd op Facebook. Terwijl onze regering ambachtelijke rijsttaarten voor de zoveelste keer aan een grondig onderzoek onderwerpt, krijgt het landbouwgif glyfosaat vrij spel. De federale en Vlaamse regering steunen een nieuwe vergunning voor het gif van vijftien jaar.

‘Round-up toelaten en ambachtelijke rijsttaarten verbieden? Wat is dit voor land?’, vraagt Gerkens zich af. ‘Te veel suiker, te veel zout, te veel vet, te veel pesticiden ... dát is industriële voeding. Maar wie maakt men het leven zuur? De ambachtelijke producenten. Terwijl zij gezonde en natuurlijke ingrediënten gebruiken en hun producten via de korte keten verkopen.’ Gerkens kreeg luid applaus in het parlement en de video van haar tussenkomst ging in geen tijd viraal.

HAAL MEE GLYFOSAAT UIT DE WINKEL Groen startte intussen een petitie tegen de nieuwe vergunning voor glyfosaat. Het gif kan de gezondheid ernstige schade toebrengen en is gevaarlijk voor planten en dieren. Bovendien zijn er tal van alternatieven, zoals biologische landbouwers keer op keer bewijzen.

461.775 Views

3.689 Likes

29.158 Shares

Bio Muriel Gerkens (59) start haar politieke carrière in 1996 als secretaris van de Luikse Ecoloafdeling. Drie jaar later schopt ze het tot in het federaal parlement. Daar is Gerkens twee maal fractievoorzitter.

Ze zit ook jarenlang commissies voor die werken rond Volksgezondheid en Leefmilieu. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat ze haar tanden zet in het rijsttaartendossier.

Ambachtelijke bakkers het leven zuur maken en tegelijk de deur open laten voor vergif als Round-up?

Niet als het van Gerkens afhangt.

5 redenen om glyfosaat uit de winkel te halen www.groen.be/stopglyfosaat

GESPOT // 19

360°

HOE VOORKOMEN WE EEN NIEUWE PANAMA PAPERS? Na LuxLeaks en SwissLeaks sloegen begin april de onthullingen van Panama Papers de wereld opnieuw met verstomming. Miljoenen gelekte documenten wierpen een licht op wat ‘s werelds elite liever duister hield: haar niet belaste kapitaal. Talloze rijke VIP’s, twaalf wereldleiders en 732 Belgen ontweken en ontdoken jarenlang belastingen.

'Met Panama Papers hebben we een kantelpunt bereikt. Nu is het moment om werk te maken van fiscale rechtvaardigheid'

Belastingparadijzen als Panama trekken de economie scheef.

Fiscaal risicogedrag wordt beloond terwijl gezinnen opdraaien voor de gevolgen van de financiële crisis. In plaats van het zoveelste datalek af te wachten, werkte Groen voorstellen uit voor een eerlijkere fiscaliteit. Met deze maatregelen geven we de economie zuurstof en pakken we ongelijkheid aan.

Bart Staes (Europarlementslid)

PARADIJSBELASTING LEGT BELASTINGPARADIJZEN DROOG Met een paradijsbelasting leggen we de geldstromen van en naar ­belastingparadijzen droog. Europa stelde reeds spelregels op rond ­fiscale transparantie, maar koppelt daar geen consequenties aan.

Amerika doet dat wel. Landen die zich niet aan hun transparantieregels houden, moeten een heffing van 30 procent op transacties betalen.

Het gevolg? Landen als Zwitserland, de Bahama’s en Panama delen hun gegevens met Amerika maar houden de boeken angstvallig gesloten voor Europa. Tijd dus om ook een paradijsheffing in te voeren op transacties

20 // PIT

van en naar 31 belastingparadijzen.

Want op goodwill hoeven we niet te rekenen.

En wat met de bestaande belastingen? Op dit moment worden vennootschappen die bestuurd worden vanuit België hier belast. Dat is helaas een vage omschrijving waar creatieve boekhouders makkelijk omheen fietsen. Door vennootschappen waarvan minstens de helft van de aandelen in Belgische handen zijn hier te belasten, blokkeren we opnieuw een vluchtweg richting belastingparadijzen.

DEZE ACHTERPOORTJES MOETEN WE SLUITEN: 1

2

SCHAF DE AFKOOPWET AF

MAAK REGULARISEREN ONMOGELIJK

Te vaak draaien fraudeprocessen uit op pure tijd- en geldverspilling omdat beklaagden tot aan hun veroordeling hun proces kunnen afkopen. Door de mogelijkheid tot afkoping af te schaffen en de verjarings­ termijn op te trekken, zorgen we er voor dat rijken niet langer de rechter ontlopen.

Met de huidige regularisatie­ regeling schenken we fraudeurs immuniteit.

Ze kunnen gedeeltelijk regulariseren en doen alsof het een totale regularisatie is. De belasting­ambtenaar moet dan zijn onderzoek stopzetten. Dat kan niet langer: de regularisatieregels moeten uitdoven zodat we fraudeurs niet langer een hand boven het hoofd houden.

De Belgische kaaimantaks, ingevoerd door de regeringMichel, is een schoolvoorbeeld van regelziekte. Door een kluwen aan kleine lettertjes zijn offshorevennootschappen er soms nog goedkoper van af dan voor de invoering van de taks. De Nederlandse doorkijkbelasting, die als inspiratie diende voor onze kaaimantaks, is veel doeltreffender. Nederlandse aandeelhouders worden immers verondersteld minstens vier procent dividend te ontvangen en worden hierop belast. Tijd voor Michel om hier eens in te snijden?

Het Welshe dorpje Crickhowell volgt het voorbeeld van multinationals en is offshore gegaan. De bewoners maakten ook een kant-en-klaar plan om offshore constructies op te zetten. Niet omdat ze geen belastingen willen betalen, maar om de regering het vuur aan de schenen te leggen.

Ze zijn het beu dat grote bedrijven vernuftige constructies opzetten om geen cent belasting te moeten betalen terwijl gezinnen en ondernemers de lasten dragen.

Na lang ijveren door de groene fractie, keurde het volledige Europees Parlement begin juni de opstart van een PanamaPapersonderzoekscommissie goed. Die commissie onderzoekt een jaar lang hoe ons fiscaal systeem gezonder kan worden.

De EU-ministers van Financiën bereikten ook een akkoord over wetgeving die belastingontduiking en fiscale competitie tussen Europese landen onderling moet tegengaan. De groenen juichen het initiatief toe, maar zijn ook kritisch. Het akkoord is immers sterk afgezwakt ten opzichte van het oorspronkelijke voorstel.

In de nasleep van Panama Papers hield president Obama een pleidooi voor een internationale belastinghervorming. ‘Het probleem is dat veel van de constructies legaal zijn, niet illegaal’, zei hij.

‘Geld dat het land op die manier uitstroomt, zou kunnen worden ingezet voor belangrijke behoeften in de VS, zoals educatie, jobcreatie en infrastructuur. Bedrijven die zich schuldig maken aan belastingontwijking, leggen de rekening neer bij de andere belastingbetalers.’

3 VOER EEN VERMOGENS­KADASTER IN De fiscus heeft al heel wat informatie, maar een duidelijk overzicht van de vermogens ontbreekt. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat een eerlijker fiscaal beleid uit blijft. Met een vermogenskadaster waarin elke Belg moet aangeven welk vermogen hij heeft, kan de ongelijkheid in kaart gebracht en aangepakt worden. In heel wat landen, zoals Frankrijk en Nederland, bestaat dat al.

1.053 In 2016 bezit

-2

6

van alle Belgen voor het eerst meer dan 1.000 miljard euro

31

77

126

171

222

291

405

VOER EEN VERMOGENS­ RENDEMENTSHEFFING IN De één procent meest vermogende Belgen bezit ruim de helft van de beursgenoteerde aandelen en bijna een derde van de obligaties. Door de rijkste Belgen te belasten op de winsten die ze maken op hun vermogen, kunnen we de lasten verlagen voor de middenklasse.

Een gezin met twee kinderen betaalt zo gemiddeld 2.700 euro minder belastingen per jaar.

360° // 21

CIJFER

SCHAUVLIEGE IS EEN NATUURRAMP Op Ierland na is er nergens in Europa zo weinig bos als in Vlaanderen.

13,7 PROCENT VAN VLAANDEREN IS BOS

20.800 HECTARE UITZONDERLIJK WAARDEVOL BOS IS BEDREIGD

63.000 HECTARE BOS IS OP PAPIER INDUSTRIE-, BOUW- OF LANDBOUWGROND

DE TRAAGHEID VAN SCHAUVLIEGE

350 VOETBALVELDEN DAT IS DE OPPERVLAKTE BOS DIE ELK JAAR IN VLAANDEREN GEKAPT WORDT

42.500 HECTARE BOS DREIGT GEKAPT TE WORDEN

22 // PIT

Slechts 13 procent van Vlaanderen is bos. Daarmee zijn we één van de minst beboste regio’s in Europa. En als we zo doorgaan, dan worden we zeker de twijfelachtige koploper.

Maar liefst een derde van het karige bosgebied is bedreigd met kap, omdat het niet of onvoldoende beschermd is. De bossen – in totaal 63.000 hectare – bevinden zich in zonevreemd gebied. Met andere woorden: Vlaanderen vindt dat er een andere invulling moet kunnen, zoals industrie of landbouw. ‘Daar moet dringend verandering in komen’, stelt Vlaams Parlementslid Hermes Sanctorum.

‘Zonevreemde bossen moeten beter beschermd worden. Dit stond onlangs op een ministerraad, maar werd weer uitgesteld.’

De oorzaak? ‘De traagheid van Schauvliege’, zucht Sanctorum.

COULISSEN

Gewapend met een camera trekken we op jacht naar de pittigste glimp van het leven achter de schermen van Groen.

Samen met groentenkok Frank Fol en topkok Fatima Marzoeki (El Warda) lanceerde Groen-parlementslid Elisabeth Meuleman de Refterrevolutie.

Ze kookten voor 40 scholieren in Borgerhout. ‘Met de Refterrevolutie worden schoolmaaltijden lekkerder en gezonder en refters gezelliger. Zelfs leerkrachten zullen de schoolmaaltijden niet kunnen weerstaan.’ © ID / Katrijn Van Giel

COULISSEN // 23

DICHTBIJ

BEERSEL Natuurorganisaties telden in Beersel liefst 143 bijensoorten.

Dat is meer dan een derde van alle soorten in België. Biologen uit het hele land komen kijken naar soorten die ze nog nooit hadden kunnen waarnemen.

HASSELT

Om de bijen te beschermen, stelde de gemeente een bijenplan op. ‘Twee jaar hebben we er aan gewerkt’, vertelt milieuschepen Veerle Leroy (Groen). ‘Veel gemeenten zijn bezig met de bescherming van bijen, maar onze inventarisatie en ons plan zijn uniek in Vlaanderen.

Bijen zijn ontzettend belangrijk voor de bestuiving van onder andere landbouwgewassen. Daarom willen we er alles aan doen om onze bijen te beschermen. De gemeente geeft het goede voorbeeld door geen onkruidverdelgers te gebruiken en te kiezen voor bloemrijke en onderhoudsarme plantensoorten.’

Aan de kerk van Alsemberg is alvast een deel van het bijenplan tot uitvoering gebracht. Een zanderige heuvel - je zou er zo voorbij lopen herbergt er meer dan dertig soorten bijen. ‘En aan burgers vragen we om in hun tuin een stukje grond wat wilder te laten. Dat is immers de ideale biotoop voor bijen.’

24 // PIT

ROESELARE Op verschillende locaties in Roeselare worden hedendaagse topkunstwerken tentoongesteld die allemaal een link hebben met de natuur.

Buurtbewoners, scholen en organisaties zorgen voor een groen decor. Ze toveren pleinen om tot picknickweides, steegjes tot moestuinen en muren tot kruidentuinen. Volgens Filiep Bouckenooghe, Roeselaars schepen van Groenontwikkeling, toont het project welke impact groen in de stad kan hebben. ‘Het De Coninckplein kreeg voor The Green Line tijdelijk een groene invulling, maar vanaf volgend jaar wordt het plein definitief vergroend. Zo kregen we dus meteen een voorsmaakje van de toekomst van onze stad.’

De onbetaalbare kunstwerken van het M HKA worden tentoongesteld in ruimtes die soms nauwelijks meer zijn dan een veredelde garage.

Maar Bart De Baere, directeur van het museum, maakt zich geen zorgen. ‘Het zou veel onverantwoorder zijn om kunstwerken die eigendom zijn van de Vlaamse Gemeenschap, van alle Vlamingen dus, te verstoppen in de kelders van onze musea.’

Hasselt bouwt een nieuw zwembad in het Kapermolenpark. Dat kost een flinke duit, maar dat heeft ook zijn redenen. ‘We investeren in een duurzaam gebouw, waardoor we op termijn een pak geld kunnen besparen’, vertelt Groen-schepen van Energie Joost Venken. Een automatisch rolluik over het vijftigmeterbad moet een besparing opleveren van 280.000 kWh en de driedubbele beglazing 30.000 kWh. ‘Aan de huidige tarieven sparen we zo maar liefst 16.600 euro per jaar uit’, weet Venken. ‘Het rolluik kost ongeveer 120.000 euro, maar het is echt de moeite waard. Het voorkomt verdampen van het water, waardoor het makkelijker op temperatuur blijft en we de lucht minder moeten ontvochtigen. Onderhoud inbegrepen is onze investering zo op maximaal negen jaar terugverdiend.’ Het nieuwe zwembad krijgt ook een groendak dat voor een naadloze verbinding met het park zorgt.

MECHELEN Mechelen trapt dit najaar het stadsfestival OP.RECHT.MECHELEN af. Drie jaar lang wil het festival met tentoonstellingen, wandelingen, theater, filmvoorstellingen en debatten discussie uitlokken over onze rechtstaat. ‘In maart komt Royal de Luxe, het bekende straattheater met de reuzenpoppen, naar Mechelen. Een topprestatie voor onze kunststad’, glundert Groenschepen van Cultuur Björn Siffer.

SINT-NIKLAAS Slachtoffers van discriminatie of haatmisdrijven durven vaak geen klacht indienen bij de politie. Ze zijn bang niet serieus genomen te worden of vinden het moeilijk om persoonlijke zaken bloot te leggen.

Om de drempel te verlagen, komt er bij de politie van Sint-Niklaas een maatschappelijke cel die discriminatiemeldingen opvolgt.

De aanleiding van het festival is de 400ste verjaardag van de Grote Raad die vanuit Mechelen rechtsprak voor het Duitse, Franse en Nederlandse taalgebied. ‘Al 400 jaar wordt er in Mechelen rechtgesproken’, vertelt Groen-schepen van Cultuur Björn Siffer. ‘Het thema recht en rechtvaardigheid was nooit eerder zo actueel. Hoe bouwen we immers aan een efficiëntere rechtspraak zonder onze burgerlijke vrijheden in te leveren?

Groen-schepen van Welzijn Sofie Heyrman hoopt dat elke SintNiklase burger die te maken krijgt met discriminatie, gemakkelijker de stap zal zetten om klacht in te dienen. ‘De maatschappelijke cel wordt opgeleid door gelijkekansencentrum Unia. De agenten zullen een pak bagage meekrijgen. We willen dat ze de nodige kennis hebben, maar ook de juiste toon vinden om mensen verder te helpen.’

Cultuur is dé taal om met een breed publiek de dialoog aan te gaan over zo’n moeilijk thema.’

Naast het culturele aanbod zijn er ook congressen en debatten voor mensen die actief zijn in justitie.

Het resultaat daarvan moet een groenboek zijn met actiepunten voor de optimalisatie van justitie.

Afgelopen jaar kwamen er in SintNiklaas 60 meldingen binnen via het Unia-meldpunt discriminatie. ‘Dat is slechts het topje van de ijsberg’, weet Heyrman. ‘Discriminatie moet stoppen. Met de discriminatiecel en de nauwe samenwerking met Unia hopen we een stapje in de goede richting te zetten.’

BRUSSEL Het Eurostadion, waar de Rode Duivels in 2020 hun EK-matchen zouden moeten spelen, kost de belastingbetaler geen cent. Dat is althans wat Brussels minister Guy Vanhengel (Open Vld) beweert. Een berekening van Brussels parlementslid voor Groen Arnaud Verstraete bracht echter aan het licht dat ‘geen cent’ in dit geval 400 miljoen euro betekent. De belastingbetaler draait op voor parking, uitbating, bereikbaarheid, ter beschikking stellen van de grond, juridische adviezen en veiligheidskosten.

‘Minister Vanhengel schenkt privéondernemers alle winsten van dit miljoenenproject en laat de belastingbetaler opdraaien voor alle kosten’, vertelt Verstraete. ‘Dat is onrechtvaardig. Bovendien weigert hij om het parlement en de bevolking te informeren over de contracten en kosten.’

Over de veiligheidskosten heeft Vanhengel zelfs gelogen tegen het parlement. Verstraete: ‘Ik vroeg hem in december of hij fiscale of financiële voordelen had toegekend om de akkoorden rond Eurostadion te kunnen sluiten. Hij heeft dat toen ontkend, maar intussen ontdekten we dat hij een maand voordien een constructie opzette waardoor niet langer RSC Anderlecht maar het Brussels Gewest opdraait voor de veiligheidskosten van ongeveer 1 miljoen euro per jaar.’

De achterkamertjespolitiek en uitgaven worden verantwoord met het vooruitzicht van een openingsmatch op het EK in 2020. Maar die deadline halen wordt een huzarenstukje door een opeenstapeling van blunders. ‘Zo beslisten de trekkers Vanhengel en Alain Courtois (MR) in 2013 dat het stadion op parking C moest komen. Maar ze hebben nooit nagegaan of daar wel màg gebouwd worden. Pas eind 2015 kwamen ze er achter dat dit niet mocht. Nu betaalt de gemeenschap gerechts­ procedures met dure advocaten om dit zaakje opgelost te krijgen.’

De UEFA stelde eind 2016 als deadline voor de start van de bouw, maar die kan nu onmogelijk gehaald worden. ‘In het beste geval kan er gestart worden begin 2017’, besluit Verstraete.

DICHTBIJ // 25

CRUSH CRUSH brengt een ode aan de doeners, kleine helden die grootse dingen doen: mensen verbinden, de handen uit de mouwen steken en creatieve oplossingen bedenken, tegen het boegeroep in. Elke nieuwe Pit geven we één van hen een papieren podium. Lees dit als een liefdes­verklaring van Groen.

‘Wij willen jongeren het gevoel geven: durf dromen, experimenteer, ga op je bek. Zet jezelf te kakken, het komt allemaal wel goed. De show must go on, wat er ook gebeurt’ 26 // PIT

Iñaki Bouillon & Vic Van Den Bossche TWINTIGERS // ORGANISATORISCHE DUIZENDPOTEN IN DE BRES VOOR JONG TALENT UIT LEUVEN

Tekst Tess Vonck Foto ID / Andreas Van Esbroeck

Vic (rechts) start in september een opleiding podiumtechnieken aan het Rits in Brussel. Student Sociaal Werk Iñaki trekt een paar maand op uitwisseling naar Bordeaux waar hij een circusfestival zal organiseren. De voorbije twee jaar brachten de vrienden vooral veel tijd door op café, om de organisatie van Jammin’ with Fonske in goede banen te leiden. Al veertien edities zijn ze in samenwerking met de Leuvense jeugddienst de onzichtbare handen achter hét muziekfestival voor en door jongeren aan het Rector De Somerplein. Een laboratorium voor talent in spe maar vooral een plek waar jongeren mogen vallen, dromen en hun vleugels spreiden, als tegengif voor een maatschappij die enkel draait om prestatie en succes.

‘Een paar jaar geleden stond Snoop Dog op Marktrock naast toen onbekende Leuvense revelaties als Selah Sue …

Sinds Live Nation de boel opkocht, krijgen bands die niet binnen hun strakke format passen weinig kansen. Leuven ademt nog altijd muziek, maar er is amper ruimte voor een ander geluid of beginnende groepen. Om groot te worden moet je eerst de kans krijgen om te groeien. Jammin’ wil een blad zonder lijntjes zijn waar dat experiment mogelijk is.

Wij geven hen een platform met kwaliteit, een netwerk, technische ondersteuning én een vergoeding. We vergeten als samenleving soms hoe belangrijk het is om jongeren het gevoel te geven dat hun passie iets waard is, ook al kan je het niet altijd in waarde uitdrukken. Dat is waar Jammin’ with Fonske om draait. Obstakels weg nemen zodat we weer durven dromen, of je nu muzikant bent of organisatorische skills hebt. Dat werkt. Bands als Snowy White Giants die ooit nog op ons podium stonden, hoor je nu op Studio Brussel.

The show must go on, wat er ook gebeurt. Het is de grootste les die we uit de voorbije twee jaar achter de schermen geleerd hebben. Die magische momenten toen muzikanten en publiek voor onweer gingen schuilen in een fietsenstalling om dan weer verder te dansen alsof er niets was gebeurd, terwijl wij zaten te stressen dat alles in het water zou vallen. Leren organiseren is leren loslaten en flexibel zijn.

Het is bijna een fulltime job maar als je goesting hebt om je voor iets te engageren en je krijgt vertrouwen, dan komt tijd vanzelf. Deze keer werken we voor het eerst samen met een team vrijwilligers uit het zesde middelbaar.

Zij brengen verfrissende ideeën binnen die ons kind alleen maar beter maken en wij delen onze ervaring als mentor, net zoals we zelf onze sporen hebben verdiend.

Maak je muziek, dan moet je de beste zijn. Organiseer je iets, dan moet het allemaal perfect zijn. Kies je een studie, dan kies je best van de eerste keer goed. De samenleving zadelt ons op met onrealistische verwachtingen. Ze maakt jongeren bang om niet goed genoeg te zijn, om uit de boot te vallen, om te mislukken. Wij willen hen het gevoel geven: doe maar, experimenteer maar, ga maar op je bek. Zet jezelf te kakken, het komt allemaal wel goed.

Durf dromen. Dat doen we zelf ook. Ooit stampen we samen een eigen festival uit de grond. Spannend idee niet?

En als het niet lukt? Dan komt er wel een beter plan. The show must go on.’

CRUSH // 27

DUBBEL

‘Wat me opvalt, is dat religie vaak geen rol speelt in het radicaliseringsproces. Godsdienst wordt er pas achteraf over gegoten, als een sausje om alles te verantwoorden’ STEFAAN VAN HECKE

‘Wij zijn Vlamingen. We blijven koterijen bijbouwen, maar stellen het huis zelden in vraag. Zo is het ook met onze politiek.’ Tien jaar geleden trok Hind Fraihi al aan de alarmbel.

Er gaat iets grondig mis in een deel van de moslimgemeenschap, schreef ze toen in ‘Undercover in Klein-Marokko’. Radicale literatuur lag voor het rapen in Molenbeek.

Sjeiks en imams ronselden er om te gaan vechten in Afghanistan. En de jongeren, die zagen toen al geen toekomst en waren vatbaar voor extremistische ideeën.

Een decennium later geeft Hind haar boek opnieuw uit, want de problematiek is nog steeds brandend actueel. Groenkamerlid Stefaan Van Hecke probeert intussen het tij te keren. ‘Het is gedaan met knip- en plakwerk. We moeten investeren in veiligheid, maar vooral ook in onderwijs, welzijn en werk.’

Tekst Wim Vandonck Foto’s ID / Andreas Van Esbroeck

28 // PIT

‘Meer leven!’, roept Hind uit. ‘We werk gemaakt worden van een moeten opnieuw de tijd nemen om efficiënt veiligheidsbeleid, maar op zoek te gaan naar dingen die ons minstens even belangrijk is dat beroeren. Kunst, literatuur, muziek… de gemeenschappen inzetten op We hebben een passie nodig. We arbeid en onderwijs. En het lokale leven te veel met onze beide niveau is dan weer onmisbaar om voeten op de grond. We zakken er voor te zorgen dat mensen weer zelfs in de grond en de aarde staat verbinding leggen met elkaar.’ ons aan de lippen. Het gedachtengoed van IS is verschrikkelijk, maar Hind: ‘Ik mis vaak de subjectieve ze verkopen wel een passie.’ De factoren in het politieke debat: toon is meteen gezet. De twee hart, ziel en mentaliteit. Als ik trekken, ondanks hun andere om me heen kijk, vraag ik me af achtergrond en stijl, aan hetzelfde waar onze dromen gebleven zijn. eind. Stefaan: ‘Onze samenleving Neem nu onze schoolgebouwen: heeft niet meer productiviteit zo troosteloos! Om het wat kort nodig, maar meer verbondenheid.’ door de bocht te stellen: je neemt je smartphone, op zoek naar een NA AANSLAGEN ZIEN WE droom, en je vindt het kalifaat.

TELKENS MENSEN MET ALLERLEI (lacht zuinig) Scholen zouden ACHTERGRONDEN SAMEN OP net een plek moeten zijn waar je STRAAT KOMEN TEGEN TERREUR. kan dromen over de toekomst.’

IS DAT GEEN VERBONDENHEID? Stefaan: ‘Precies! Dat bewijst ZIJN MOSLIMJONGEREN dat mensen verbinding zoeken DAAROM ZO VATBAAR VOOR en vinden. Maar zoiets bereik je DE PROPAGANDA VAN IS? natuurlijk niet alleen door vanuit Hind: ‘Een groeiende groep in de Brussel een reeks wetten door te samenleving kampt met levensvoeren. Daarom pleit ik voor een moeheid. Kijk naar het enorme globale aanpak waarbij alle niveaus aantal burn-outs en depressies. samenwerken. Federaal moet er Ook de zelfdodingscijfers onder jongeren zijn bij de hoogste in de wereld. De moslimgemeenschap gelooft sterk in het hiernamaals.

IS pakt daar mee uit en biedt moslimjongeren die het niet meer zien zitten een uitweg in de vorm van hun zelfverklaarde kalifaat.

Maar wat zou er gebeuren als we autochtone jongeren een vluchtweg zouden bieden, bijvoorbeeld in de vorm van een onbewoond eiland? Zouden we een leegloop zien? Het komt er op neer dat we één problematiek delen maar er anders mee omgaan, elk vanuit zijn achtergrond en zijn religie.’

‘We hebben een passie nodig.

We leven te veel met onze beide voeten op de grond’ HIND FRAIHI

Stefaan: ‘Wat me opvalt, is dat religie vaak geen rol speelt in het radicaliseringsproces. Die jongeren leiden vaak geen religieus leven. Godsdienst wordt er pas achteraf over gegoten, als een sausje om alles te verantwoorden.’

DUBBEL // 29

Hind: ‘Het is heel moeilijk om de vinger op de oorzaak van radicalisering te leggen. Tewerkstelling en scholingsgraad spelen een belangrijke rol maar het profiel van geradicaliseerden en strijders is de afgelopen jaren nog veel diffuser geworden. Nu zijn er ook hoog-opgeleiden die naar Syrië vertrekken.

Een toenemend deel van de jonge generatie dreigt te radicaliseren.’

Stefaan: ‘De impact van ons buitenlandbeleid valt niet te onderschatten.’

Hind: ‘Onze banden met Saudi-Arabië, dat is hypocrisie van de bovenste plank!’

‘Mensen zijn een mix van goed en kwaad. De hamvraag is hoe we het mooiste in iedereen naar boven halen’ HIND FRAIHI

Stefaan: ‘Ze sponsoren het salafisme maar toch doet de regering er zaken mee. Dat kunnen we niet maken. Bij de opstart van de parlementaire onderzoekscommissie vond de meerderheid dat we de ‘mislukte integratie’ moesten onderzoeken als mogelijke onderliggende oorzaak van radicalisering.

Akkoord, zeiden we toen, geen taboes voor ons. Maar dan moeten we ook ons buitenlandbeleid van de afgelopen jaren onder de loep durven nemen. Het is natuurlijk niet dé oorzaak van radicalisering, maar wel één van de vele puzzelstukjes.’

WAT LOOPT ER MIS BIJ DE VEILIGHEIDSDIENSTEN? Stefaan: ‘Het is te gemakkelijk om alles op één persoon te steken.

De zondebok van Jambon, de verbindingsofficier in Turkije, bleek met verlof te zijn toen hij melding kreeg over de terugkeer van El 30 // PIT

Bakraoui. Blijkbaar is er niemand die zijn taken overneemt als hij ziek of met verlof is. Onze veiligheidsdiensten werken keihard, maar ze zijn onderbemand en worden slecht geleid. We moeten naar efficiëntere veiligheidsdiensten met een sterke democratische controle.’

Hind: ‘Het is ook zo’n ontzettend monoculturele omgeving.

Hoogopgeleide, blanke mannen met een houding van: wat kom jij hier doen, mevrouwtje? Ze hebben totaal geen voeling met het veld en lachten de problematiek in Molenbeek gewoon weg.’ (gefrustreerd) Stefaan: ‘Bij wijze van spreken waren de inlichtingendiensten

de afgelopen jaren nog bezig met de Koude Oorlog. De dreigingen veranderen constant.

Toen ze beseften dat ze meer Arabischsprekenden of gespecialieerde ICT’ers nodig hadden, was het al te laat. En het zijn vaak de specialisten die we nodig hebben, die in de eerste aanwervingsronde bij Selor afvallen omdat ze struikelen over een algemene test. De procedures bij Selor zijn nuttig om uit duizend kandidaten een tiental ambtenaren te selecteren, maar voor de veiligheidsdiensten hebben we een aparte procedure nodig. Zo doen ze het ook in het buitenland.

Wij kunnen als blanke mannen niet gaan uitleggen dat IS een foute interpretatie van de Koran

hanteert. We hebben de allochtone gemeenschap hard nodig.’

EN ZO BELANDEN WE WEER BIJ VERBONDENHEID. Hind: ‘Mensen zijn een mix van goed en kwaad. De hamvraag is hoe we het mooiste in iedereen naar boven halen. Het wordt tijd dat we stoppen met kiezeltjes verleggen en aan de rotsen beginnen.’

Stefaan: ‘We moeten veel meer inzetten op de klassieke beleidsdomeinen: welzijn, onderwijs en werk. Mensen moeten opnieuw kunnen dromen. Maar dat staat natuurlijk helemaal haaks op de besparingspolitiek die momenteel gevoerd wordt.’

U ZEGT

Marc Van Ranst

HOOGLERAAR KU LEUVEN

© Tim Dirven

Koning, keizer, admiraal... Optima kende ze allemaal !

Politici van allerlei pluimage hebben zich danig verbrand in de lawine van financiële schandalen die recent aan het licht zijn gekomen. Blijkbaar was en is het bon ton om een politieke carrière af te sluiten als bestuurslid van een financiële instelling in een sector waar het geld letterlijk en figuurlijk voor het grijpen ligt. Laten we er niet flauw over doen: banken vragen die uitbollende toppolitici niet om in hun Raad van Bestuur te zetelen omwille van hun geniale financiële inzichten of vernuftige bancaire knowhow. Ze hengelen naar deze politici omdat ze hopen dat die vlak na hun politieke carrière nog een uitgebreid netwerk hebben, wat die oude krokodillen toelaat om via de jongere generatie parlementairen (van wie ze de mentor waren) en via de banktoezichthouders (die ze benoemden) toch nog onrechtstreeks en onzichtbaar mee aan de knoppen te zitten.

Wanneer het de bedrijven financieel voor de wind gaat, blijven deze hand-en-spandiensten uiteraard een vorm van belangenvermenging. Maar daar kraaide in het verleden geen haan naar. Wanneer een bank echter door onverantwoord beleid (waarvoor de graaipolitici mee verantwoordelijk zijn) op de fles gaat, dan werden tot nu toe de grote putten gedempt met publieke fondsen, kwamen kleine aandeelhouders immer in de kou te staan en waren er juridisch weinig of geen consequenties voor de ‘daders’. Dit heeft zowel bij de politici als bij de ‘captains of industry’ geleid tot een bijzonder fout gevoel van onschendbaarheid. Wanneer die politici in extremis het zinkende schip verlaten door ontslag te nemen uit hun graaifunctie, is dit enorm doorzichtig en een aanfluiting van het intellect van de brave kiezer.

Het kan anders. Zo moet het verboden worden dat actieve politici bestuursfuncties bekleden bij spelers in de privésector die continu met de overheid in overleg zijn of waar de overheid contracten aan toekent. We moeten ook de roltrap blokkeren die rechtstreeks leidt van politieke en kabinetsmandaten naar vetbetaalde banen in de peripolitieke privésector.

Het zou voor politieke mandaathouders en kabinetsmedewerkers van bij het begin duidelijk moeten zijn dat ze voor een afgesproken maar redelijke periode niet de overstap naar de privésector kunnen zetten.

Wie zich brandt, moet op de blaren zitten. De straffeloosheid van de bestuurders van (groot)banken moet stoppen. Daadkrachtige parlementaire onderzoekscommissies moeten tot op het bot kunnen gaan in hun onderzoeksdaden. En indien strafbare feiten aan het licht komen, moet strafrechtelijke vervolging de regel zijn, niet de uitzondering.

Groen koestert haar schone handen nauwgezet en consequent en moet verder aan de kar trekken. De timing is ‘optimaal’.

U ZEGT // 31

KEEP KISSING Na de schietpartij in een homoclub in het Amerikaanse Orlando ontwaakte de wereld in een woelig debat over homofobie en religie. Al snel doken op sociale media foto’s op van kussende koppels om te tonen dat onverdraagzaamheid ons niet klein krijgt. Brussels Parlementslid Bruno De Lille waarschuwde in een opiniestuk voor recuperatie. ‘Wij homo’s, lesbiennes, bi’s en transgenders, willen geen symbool zijn.

Niet van het ene kamp, niet van het andere.

We vragen gewoon dezelfde rechten als elke andere burger en de vrijheid om ons leven te leiden zoals iedereen dat kan.’

©ID / Eric de Mildt