Pit 7 - zomer 2017 by Groen

Pit

ZOMER 2017 (JUL/AUG/SEP) | NR. 7 | ERKENNINGSNUMMER P3A9044 | AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X

VIJF DOENERS PLAVEIEN DE WEG // TREIN-TRAM-BUS-KAMPIOEN IN 10 STAPPEN // DOORDENKER CATHY MACHARIS OVER DE STRIJD TEGEN FILES // FILIP WATTEEUW & COLLEGA LOT VAN HOOIJDONK BLIKKEN SAMEN TERUG EN KIJKEN VOORUIT

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: MEYREM ALMACI, SERGEANT DE BRUYNESTRAAT 78-82, 1070 BRUSSEL

Van filenaar fietskampioen

INHOUD

In dit nummer 04 FOCUS Van filenaar fietskampioen 12 DOORDENKER Mobiliteitsexpert Cathy Macharis 15 CIJFER Meer loon, meer vrijheid 16 KIJK 18 GESPOT 20 360Â° 22 GROEN WERKT 23 COULISSEN 24 DICHTBIJ 26 CRUSH Pepijn, Simon, Anton en Jesse brengen buren samen 28 DUBBEL Filip Watteeuw en Lot van Hooijdonk 31 U ZEGT

Pit is een gratis driemaandelijks tijdschrift voor leden en sympathisanten van Groen Verhuisd, nood aan een Pit-pauze of wil je lid worden van Groen? Breng ons op de hoogte via frontdesk@groen.be of 02 219 19 19.

Complimentjes, suggesties of een vraag over een artikel? We staan voor je klaar op pit@groen.be. Werkten mee aan dit nummer Philippe Bossin, Evelyn De Craene, Nicolas Dewulf, Marlies Fret, Jonas Dutordoir, Stefan Vandenhende, Wim Vandonck, Kee Verheyen Lay-out Els Sallets Beeldmateriaal Bigstock, Bob Reijnders, Sien Verstraeten, Lien Arits, Geertje De Waegeneer, Herman Sleebus, Jonas Roossens, Kristof Ghyselinck, Koen Verheijden, Bas Boogaerts

Grafisch concept Anneleen Godemont en Isabelle Geeraerts Druk Pit wordt waterloos gedrukt bij Eco Print Center. Zo vermijden we een energieverslindende droogoven, sparen we liters water uit en werken de drukkers in een gezonde werkomgeving. Verantwoordelijke uitgever Meyrem Almaci Sergeant De Bruynestraat 78-82 1070 Brussel

2 // PIT

Niets in deze uitgave mag worden vermenigvuldigd of openbaar gemaakt zonder toestemming van de uitgever.

MEYREM

Keerpunt Ons land kent een rijke geschiedenis van straffe wielrenners. In hun zog tienduizenden wielerliefhebbers die met familie en vrienden regelmatig een ritje maken op de weg. Ze worden vervoegd door steeds meer pendelaars en recreanten met een elektrische fiets, hier en daar een pedelec – zoals onze Björn Rzoska – of gewoon, de goede oude stadsfiets. Steeds meer Vlamingen stappen over van vier naar twee wielen. Logisch ook: het grootste deel van onze verplaatsingen zijn maar over enkele honderden meters. Vreemd genoeg pikt ons mobiliteitsbeleid daar niet op in. Het blijft inzetten op meer van hetzelfde, waardoor alles hopeloos in de knoop raakt. Mobiliteit is in ons vlakke land altijd een heikel punt geweest. Koning auto regeert ons Vlaamse beleid. De trein, bus, tram en fiets blijven eraan ondergeschikt, om over de benenwagen nog te zwijgen. Al te veel fietsen voetpaden zijn gewoonweg onveilig, waardoor mensen van de weeromstuit terug in hun auto kruipen. Met alle gevolgen vandien voor de luchtkwaliteit. Het keerpunt is bereikt. Mensen eisen terecht veiligere straten, aangenamere dorpen en steden, en vooral: gezondere lucht. En het goede nieuws is dat het kan. Alle alternatieven liggen op tafel om van ons land een fiets- in plaats van filekampioen te maken. In deze Pit passeren ze allemaal de revue. Geen excuses meer, ik ga alvast mijn benen invetten!

Veel leesgenot, Meyrem Almaci, Voorzitster Groen

MEYREM // 3

FOCUS

VAN FILENAAR

fietskampioen doeners plaveien de weg Tekst Wim Vandonck en Kee Verheyen

4 // PIT

België is tegelijk wielerland en filekampioen. Fietsen doen we eerder op zondag met het gezin dan om naar het werk te gaan. En het openbaar vervoer? Dat is soms net zo frustrerend als aanschuiven op de ring. Vlaams Parlementslid Björn Rzoska en Kamerlid Stefaan Van Hecke durven keuzes maken: ‘We moeten de ruimte teruggeven aan mensen. Voor een betere leefkwaliteit, voor een vlottere mobiliteit en voor nul verkeersdoden.’

Zeshonderd meter. Zo ver wil de Vlaming gemiddeld te voet of met de fiets gaan. Toch is het niet allemaal kommer en kwel. ‘Elektrische fietsen worden bijvoorbeeld steeds beter’, weet Björn Rzoska. ‘Je kan er tegenwoordig makkelijk tot vijftien kilometer mee afleggen en steeds meer mensen doen dat ook.’ Maar willen we echt veilige wegen, dan moet het aantal actieve weggebruikers fors omhoog. Björn: ‘Hoe meer fietsers en voetgangers, hoe minder verkeersdoden. Dat is heel logisch: tussen fietsers en voetgangers onderling gebeuren er zelden zware ongevallen. Bovendien houden automobilisten meer rekening met andere weggebruikers als die in grotere aantallen zijn.’ Groen werkte een ambitieus plan uit dat onze straten en pleinen niet alleen veiliger maakt, maar ook aangenamer en gezonder.

omwegen en zijn aansluitingen ondermaats met lange wachttijden tot gevolg. Vertrek daarom vanuit basisbereikbaarheid: moedig mensen aan om dichter bij knooppunten te gaan wonen en creëer een vraaggestuurd netwerk van openbaar vervoer.’

gratis hun fiets meenemen op trein, tram en bus en zorg voor degelijke fietsenstallingen aan haltes. Zoiets maakt echt een wereld van verschil.’

‘We moeten de ruimte teruggeven aan mensen’

POLITIEKE MOED Overdreven snelheid is, samen met alcohol, de belangrijkste oorzaak van dodelijke ongevallen. ‘Pas de maximumsnelheid aan aan de infrastructuur’, zegt Björn. ‘Waar er geen gescheiden fietspad is, mag je dan bijvoorbeeld maar 30 kilometer per uur rijden. En vooral: maak werk van veilige fietspaden, schoolstraten, fietsstraten, conflictvrije kruispunten ... Richt je ruimte zo in dat te snel rijden bijna onmogelijk wordt.’

TANDJE BIJSTEKEN

Ook Stefaan Van Hecke vindt het hoog tijd om de focus te verleggen naar een doordacht netwerk waar NMBS, De Lijn en andere vervoermiddelen op elkaar zijn afgestemd. ‘De IC- en IR-treinen vormen daarvan de ruggengraat. Broodnodig dus om daarin te blijven investeren. Het onderliggend net met L-treinen, voorstadstreinen, tram-, bus- en lightrailverbindingen moeten we verder uitbouwen. En tot slot zorgt een fijnmazig net dat je overal in het land vlot op je bestemming geraakt. Dat zijn niet alleen buslijnen, maar ook nieuwe vormen van collectief en openbaar vervoer. Denk aan autodelen, (betere) belbussen, deelfietsen en taxivervoer.’

Een gebrek aan ambitie heeft de Vlaamse Regering nochtans niet. Tegen 2020 wil ze 40 procent van het woon-werkverkeer duurzaam laten verlopen. Maar dan zal ze, zeker voor openbaar vervoer, een serieuze ommekeer moeten inzetten. ‘Momenteel is ons netwerk geënt op het idee van basismobiliteit’, vertelt Björn. ‘Iedereen in Vlaanderen moet een halte in de buurt hebben. Maar daardoor maken bussen soms vreemde

Om af te sluiten nog één missing link: die tussen fiets en openbaar vervoer. ‘De fiets is het ideale vervoermiddel voor de eerste en laatste kilometers van je reis’, weet Stefaan. ‘Laat mensen

Voor wie het toch nog te bont maakt, moeten we de pakkans verhogen met meer traject- en alcoholcontroles. ‘Hardleerse overtreders moeten we aanpakken met een alcoholslot en op termijn intelligente snelheidsassistentie, waarbij de wagen zich automatisch aan de toegestane snelheid houdt’, vindt Björn. ‘Maar beter voorkomen dan genezen natuurlijk’, voegt hij toe. ‘Onze verkeersopleiding en verkeerslessen op school vertrekken nog te veel vanuit het autostandpunt. Maak de verkeerseducatie breder dan dat en zorg dat mensen bewust deelnemen aan het verkeer. En toon nu eindelijk eens die politieke moed om het rijbewijs met punten in te voeren.’

Björn Rzoska Vlaams fractieleider Groen

Stefaan Van Hecke

Federaal Parlementslid Groen

FOCUS // 5

Mathieu de Lophem GENERAL MANAGER VAN DELIVEROO

‘Fietsen is vaak gewoon de snelste optie’

Eten bestellen vanuit je luie zetel is niets nieuws. Maar tot voor kort was je keuze vaak beperkt tot pizza en pita. Daar wil maaltijdbezorger Deliveroo verandering in brengen door samen te werken met kwaliteitsrestaurants. In één beweging veranderen ze ook het stadsbeeld: aftandse scootertjes maken plaats voor gezwinde fietsers. Mathieu de Lophem is general manager van Deliveroo België maar springt nog regelmatig zelf op de fiets om maaltijden te leveren. ‘Dat doen we allemaal minstens om de drie maanden’, vertelt hij. ‘Veel medewerkers doen het zelfs vaker. Klanten zijn altijd blij als je aankomt met hun eten en dat geeft veel voldoening.’ Wat Deliveroo bijzonder maakt, is dat ze in België de enige maaltijdbezorger zijn die 100 procent voor de fiets kiezen. ‘Logisch 6 // PIT

ook’, vindt Mathieu. ‘Op zulke korte afstanden is het vaak gewoon de snelste optie. Maar natuurlijk is fietsen ook ecologisch én sympathiek.’ Maaltijden bestellen kan in Brussel, Antwerpen, Gent, Leuven, Mechelen, Knokke en Luik. Deliveroo biedt veel meer dan pizza en pita aan en levert meestal binnen het halfuur. De dienst breidt wel uit naar andere steden, maar niet naar het platteland. ‘Met de auto leveren past niet bij ons en zou onze twee sterktes - snelheid en kwaliteit - onderuit halen’, klinkt het. Of de fietskoeriers genoeg betaald worden? Mathieu: ‘De meeste riders zijn studenten. Ze verdienen ongeveer tien euro per uur, plus fooien. Daarbovenop krijgen ze korting op fietsonderhoud. En natuurlijk zijn ze verzekerd en krijgen ze een veiligheidstraining.’

Evelien Marlier

WERKT MEE AAN EEN SPITSGIDS

©ID/Geertje De Waegeneer

Lijkt jouw trein soms op een sardineblikje? Als het van Spitsgids afhangt, is dat binnenkort verleden tijd. Reizigersorganisatie TreinTramBus en appontwikkelaar iRail werken samen aan een systeem dat voorspelt hoe druk je trein zal zijn. Steeds meer mensen hebben flexibele werkuren. ‘Zij kunnen perfect drukke treinen vermijden en er eentje vroeger of later nemen’, vertelt Evelien Marlier van TreinTramBus. ‘Zo ontstond het idee van Spitsgids. We voorspellen de drukte van treinen en integreren die informatie met bestaande routeplanners en apps.’ Dat veel treingebruikers het idee genegen zijn, bleek toen de initiatiefnemers een crowdfunding startten. Ze haalden vlotjes hun vooropgestelde doel van 3000 euro binnen. ‘Het project heeft

‘Iemand die een drukke trein vermijdt, maakt zo plaats voor anderen’ dan ook veel potentieel’, vindt Evelien. ‘Iemand die een drukke trein vermijdt, maakt zo ook meer plaats voor anderen.’ Volgens Evelien is duidelijke en snelle informatie de belangrijkste uitdaging voor de NMBS om het comfort van de treinreizigers te vergroten. ‘Communiceer zo snel mogelijk over vertragingen en aansluitingen. En stel die data open zodat ontwikkelaars er mee aan de slag kunnen en met frisse ideeën op de proppen kunnen komen.’ Evelien hoopt dat Spitsgids binnenkort in 90 procent van de gevallen correct kan weergeven hoe druk een trein is. ‘En natuurlijk willen we dat de NMBS aan de slag gaat met dit systeem. Als onze informatie beschikbaar is via zo veel mogelijk platformen, zal het spitsuur heel wat aangenamer worden voor veel mensen.’ FOCUS // 7

Koen Van Overmeiren CAMPAGNEMEDEWERKER VAN LAMA

‘Ik hoop dat ons project ooit overbodig wordt’ Bij mobiliteitsvraagstukken denken we vaak meteen aan de grote steden, maar ook in kleinere gemeenten beweegt er heel wat. Het Netwerk Duurzame Mobiliteit speelt in op de frisse ideeën van gemeentebesturen en burgers. In hun Laboratoria voor Mobiele Alternatieven (LaMA) zoeken ze samen oplossingen voor bijvoorbeeld meer veiligheid aan de schoolpoort, betere fietsinfrastructuur en aangenamere pleinen. ‘Gemeenten aarzelen vaak om met hun burgers samen te werken rond mobiliteit’, weet Koen Van Overmeiren, campagnemedewerker van LaMA. ‘Grotere steden doen dit wel al. Met dit project willen we die dynamiek naar de kleinere gemeenten brengen.’ LaMA organiseert samenkomsten en toont zo aan gemeenten hoe ze hun inwoners inspraak kunnen geven in mobiliteit. Koen: ‘Gemeentebesturen moeten niet bang zijn om hun inwoners inspraak te geven. Burgers vanaf 8 // PIT

het begin betrekken bij mobiliteitsvraagstukken moet de norm worden. Ik hoop dan ook dat ons project ooit overbodig wordt.’ Natuurlijk vraagt het ook wat extra inspanning. ‘Eén van de pilootprojecten was even spannend’, herinnert Koen zich. ‘De bijeenkomsten verliepen erg goed. Tijd dus om het voorstel te testen. De leerlingen ontwierpen paaltjes. Die gebruikten we om een probleemstraat aan de school te knippen voor doorgaand verkeer. Toch bleken heel wat mensen achteraf ontevreden. Gelukkig konden we snel met een nieuwe oplossing komen waar iedereen erg blij mee was.’ Mobiliteit en participatie zijn dan ook geen eindig verhaal. Blijven luisteren naar mensen is de boodschap. Eén principe keert echter steeds terug. ‘Veel problemen lossen zichzelf op als we de auto wat vaker thuislaten’, zegt Koen. ‘Gemeenten moeten zorgen dat je makkelijk te voet of met de fiets naar de sportclub of de winkel kan.’

Hadiel Holail Mohamed en Andries Aumann

ZETTEN WERKNEMERS OP DE FIETS

‘Veertig kilometer met de fiets? Makkelijk te doen’

Kan een eenvoudig voertuig van tweehonderd jaar oud onze ellenlange files uit de weg ruimen? Hadiel Holail Mohamed is vurig overtuigd van wel. Samen met Andries Aumann richtte ze een jaar geleden Cyclobility op. Met dat bedrijf leasen en verkopen ze elektrische fietsen aan ondernemingen. We staan er zelden bij stil, maar fietsen heeft ontelbaar veel voordelen. Je weet precies wanneer je aankomt, want je staat niet in de file en hebt geen last van vertragingen. Je beweegt en je maakt je hoofd leeg. Ook werkgevers profiteren mee. ‘Fietsende werknemers zijn gezonder en gelukkiger’, weet Hadiel. Fietsleasing kan zowel voor de werkgever als de medewerker budgetneutraal worden geïmplementeerd. Hoe dat komt? ‘Fietsleasing gaat van het brutoloon, waardoor de werkgever minder patronale lasten betaalt. De werknemer krijgt een fietsvergoeding en verdient dus het leasebedrag al fietsend terug. Bovendien krijg je er bij ons onderhoud, verzekering en pechverhelping bij.’ Hadiel en Andries kregen de fietsmicrobe al veel eerder te pakken. Hadiel maakte een lange fietsreis met haar gezin, Andries gaat vaak mountainbiken in de bergen. Hadiel: ‘We leerden elkaar kennen bij fietskoerierbedrijf Bubblepost. We wisten allebei: de fiets heeft zo veel potentieel, daar moeten we iets mee doen! En zo ontstond Cyclobility.’ Het duo schat de toekomst rooskleurig in. ‘Elektrische fietsen worden almaar lichter en efficiënter. Zelfs vandaag al kan je met een speed pedelec makkelijk veertig kilometer overbruggen. En dankzij de fietsvergoeding wordt dat ook steeds aantrekkelijker.’

FOCUS // 9

Michael Arens

DEELT ZIJN ELEKTRISCHE AUTO

Michael Arens kocht in november vorig jaar zijn eerste elektrische auto. Hij deelt ‘m met andere gebruikers via Partago. ‘Ik denk niet dat ik ooit nog zonder autodelen wil’, klinkt het overtuigd. Partago is een autodeelplatform met enkel elektrische wagens. Het is een burgercoöperatie: als je wil instappen, koop je een aandeel van 250 euro. Dat bedrag geldt ook als waarborg. Daarna betaal je geen abonnementskosten. Het gebruik van de wagen wordt per minuut aangerekend via een prepaid systeem met rijbundels. Alles wordt geregeld via de Partago-app: van reserveren tot de auto openen en sluiten. Partago heeft zijn eigen vloot, maar je kan ook een auto kopen en ter beschikking stellen van het platform. Dat deden Michael en zijn vriendin. ‘Voor onze wagen van zo’n 27.000 euro kregen we subsidies en een groepskorting’, vertelt Michael. ‘Daardoor moesten we uiteindelijk slechts 13.000 euro neertellen. Dat bedrag verdienen we voor een groot deel terug met een vergoeding van Partago.’ Autodelen was voor Michael een heel logische keuze. ‘Onze vorige auto was aan vervanging toe, maar stond vaak stil. Nu betalen we enkel wanneer we de auto gebruiken. Het onderhoud, de keuring, de verzekering en de carwash neemt Partago op zich.’ Ook over elektrisch rijden is Michael heel tevreden. ‘Het is veel stiller waardoor je je rustiger voelt. En je hoeft je geen zorgen te maken over je CO2-uitstoot!’ Loop je met een elektrische wagen niet het risico stil te vallen midden op de snelweg? ‘Dat is verleden tijd’, verzekert Michael. ‘Het rijbereik is tegenwoordig al 300 kilometer, dus je kan zonder problemen een dagje naar zee rijden. Bovendien gaan de batterij-ontwikkelingen razendsnel: op een paar jaar tijd is de capaciteit verdubbeld. Er zijn ook steeds meer laadpalen, al is er natuurlijk nog wel werk aan de winkel. Er zouden meer palen moeten komen op bestemmingen waar je een tijdje langer blijft, zoals supermarkten en restaurants.’ 10 // PIT

JEROEN BAERT @jbaert

Die besparingen bij de Lijn gaan nu wel érg ver.

00:29 - 14 jun. 2017

CH. CHRISTIAENS @chchristiaens

Waarom treuzelen we nog met de km heffing en het #mobiliteitsbudget?#vlaanderen #filekampioen 08:52 - 13 mrt. 2017

‘Ik voel me veel rustiger in een elektrische auto’ FOCUS // 11

DOORDENKER We leggen een expert het vuur aan de schenen met vijf vlammende doordenkers. Houdt ze het hoofd koel?

Bio

Cathy Macharis

12 // PIT

Hoofd van de multidisciplinaire onderzoeksgroep MOBI (Mobility, Logistics and Automotive Technology Research Centre) aan de VUB. Zetelt in het Observatorium voor de Voetgangerszone, dat onderzoek doet naar het effect van de voetgangerszone.

Op vlak van mobiliteit is België niet de beste leerling van de Europese klas. Elke dag staat het verkeer uren vast rond Antwerpen en Brussel. Terwijl zijn de vrachtwagens maar voor de helft gevuld, waardoor er onnodige kilometers worden afgelegd. Laadinfrastructuur voor elektrische auto’s komt traag op gang, en ook de heraanleg van de Brusselse voetgangerszone laat op zich wachten. Pit daagt mobiliteitsexpert Cathy Macharis uit met vijf doordenkers. ‘We moeten personen- en goederenverkeer waar mogelijk vermijden. En anders verschuiven en verduurzamen.’ Foto ID/Sien Verstraeten

1 STAAN WE DANKZIJ DE SLIMME KILOMETERHEFFING BINNENKORT MINDER IN DE FILE? ‘Ik geloof in de slimme kilometerheffing, maar de manier waarop hij nu voor vrachtwagens is ingevoerd, is niet zo heel slim. Voorlopig is het niet meer dan een extra belasting. Dat komt doordat er geen rekening is gehouden met het moment van de dag waarop de vrachtwagens rijden. Er is geen stimulans om niet tijdens de piekuren te rijden, wat een enorme gemiste kans is. Bedrijven zouden veel meer richting nachtdistributie kunnen gaan, en daardoor het fileleed verminderen. Nu worden ze daartoe niet gestimuleerd. Als de kilometerheffing ook wordt ingevoerd voor personenwagens, zou dat op een slimmere manier moeten gebeuren. Daarbij moeten bestuurders bijvoorbeeld ook kijken naar sluipverkeer dat de kilometerheffing ongetwijfeld op gang brengt. Er moet een kilometerheffing op het hele wegennet komen. Een andere optie is een ‘congestion charge’, zoals die al bestaat in Londen, Stockholm en Göteborg. De mensen die de stad in willen met de auto moeten daarvoor tol betalen. Het succes is bewezen, het verkeer is flink afgenomen en zelfs de aanvankelijke tegenstanders zijn overtuigd. Dat zou ook voor het Brussels Gewest een heel interessante optie kunnen zijn. Het is wel belangrijk dat er een goed alternatief is. Er moeten worden geïnvesteerd in het openbaar vervoer en het fietsnetwerk.’

2 DE FEDERALE REGERING DISCUSSIEERT OPNIEUW VOLOP OVER HET MOBILITEITSBUDGET. IS DAT EEN STAP IN DE GOEDE RICHTING? ‘Als het voorstel van SD Worx wordt aangenomen is dat een spijtige zaak. De keuze tussen puur cash of puur auto biedt heel weinig mogelijkheden. Ik denk dat het noodzakelijk is om zoveel mogelijk vervoersopties aan te bieden en te ondersteunen. Uit ons onderzoek van een paar jaar geleden blijkt dat mensen met een salariswagen heel moeilijk kiezen voor een

ander type vervoer. Zelfs als het openbaar vervoer gratis zou zijn, stappen ze eerder in de auto. Hetzelfde probleem zie je bij de recente maatregel van het Brussels Gewest die werkgevers verplicht om bovenop de salariswagen een openbaar vervoerof fietsabonnement aan te bieden. Ik pleit daarom voor het idee van ‘Mobility as a Service’. Werknemers zouden een budget moeten krijgen om de verplaatsing te doen die op dat moment het meest geschikt is. Denk aan een combinatie van Villo!-fiets met treinabonnement. Daarnaast moet er, om op te bieden tegen de vele voordelen van de tankkaart, waar vaak het hele gezin van mee geniet, ook een ruim budget zijn. Denk bijvoorbeeld aan een huurauto om op vakantie te gaan in Italië. In de private sector zijn al een aantal goede voorbeelden waar werknemers hun mobiliteitsbudget heel breed kunnen inzetten. Zo krijgen werknemers bij energiebedrijf ENGIE de mogelijkheid om te kiezen voor een oppas, of voor een flexplek dichter bij huis. Ook het softwarebedrijf SAP staat daar al heel ver in.’

BRUNO DE LILLE @BrunoDeLille

Brussel heeft te weinig aandacht besteed aan voorlopige inrichting voetgangerszone. Gent heeft de nieuwe publieke plaatsen beter ingevuld. 05:54 - 6 jun. 2017

ERIK GRIETENS @Erik_BBL

Na de bierboot in Utrecht, nu de #biertrein in België: 5.000 vrachtwagens minder: I like! 11:34 - 13 jun. 2017

DOORDENKER // 13

WE BESTELLEN STEEDS MEER ONLINE. HOE KUNNEN WE DISTRIBUTIE VERDUURZAMEN?

STEEDS MEER STEDEN VOEREN VOETGANGERSZONES IN, MAAR IN BRUSSEL LOOPT HET STROP. WAT KAN BRUSSEL LEREN VAN GENT?

‘Dat is inderdaad de een grote uitdaging, want op dit moment blijft veel capaciteit van het goederenverkeer onbenut. Als het gaat om stadsdistributie spreken we van 38 procent, voor langere afstanden is dat zelfs 50 procent. We kunnen heel wat onnodige kilometers besparen als we de goederen meer zouden bundelen. De toekomstvisie voor goederenvervoer is het zogenaamde fysieke internet, waarbij het niet langer uitmaakt wie de beheerder van het netwerk is. Denk aan een mailtje sturen: we staan er zelden bij stil welk netwerk we gebruiken, of waar het allemaal passeert. In de toekomst zou goederenvervoer ook die kant op moeten gaan: voor de verlader doet het er niet langer toe doet welke operator vervoert, als de goederen maar op de eindbestemming aankomen. Daarvoor moet de informatie over de capaciteit en de routes transparanter worden. Op die manier kunnen we ook binnenvaart en de spoorwegen beter gebruiken. Er zijn al een aantal initiatieven die in die richting gaan. Kijk naar stadsdistributiecentra als CityDepot en Bubble Post. Ons CityLab-project is daar een ander voorbeeld van. We onderzoeken hoe we de capaciteit van bestelwagens voor apothekers beter kunnen benutten. Naast medicijnen, sturen ze ook producten voor buurtwinkels mee. Ook het mobiele depot van TNT hoort thuis in het rijtje. Dat is een omgebouwde vrachtwagen die de plaats inneemt van verschillende bestelwagens. Het mobiele depot rijdt één keer naar de stad, waarna de goederen met elektrische fietsen verder worden verplaatst.’

4 ELEKTRISCHE WAGENS ZITTEN VERSTRIKT IN EEN FISCAAL KLUWEN OP Z’N BELGISCH. HOE STOMEN WE ONS LAND KLAAR VOOR ELEKTRISCH RIJDEN?

‘De kilometerheffing is nu niet meer dan een extra belasting’

14 // PIT

‘Er is inderdaad nog heel veel werk om het fiscale systeem positiever te maken. Voor particulieren in Vlaanderen is er een subsidiesysteem, in Brussel alleen voor bestelwagens. Maar een nog groter probleem is op dit moment de infrastructuur. Zo lang er geen laadinfrastructuur is, komt er geen transitie. En doordat de transitie nog niet gaande is, komen belangrijke discussies niet op gang. Kijk naar het taxiplan in Brussel. Dat had nog veel meer kunnen gaan over elektrische auto’s. Maar door het gebrek aan laadinfrastructuur, wordt de discussie op de lange baan geschoven. Heel anders dan in Nederland, waar massaal geïnvesteerd in de laadinfrastructuur. Er staan inmiddels 30.000 laadpalen en dat heeft zijn vruchten afgeworpen. Noorwegen is dan weer koploper op het vlak van verkoop van elektrische auto’s. Eén op de drie auto’s is inmiddels elektrisch. Noorwegen heeft vooral gewerkt op maatregelen die consumenten helpen over de streep te trekken. Door bijvoorbeeld vrijstelling bij tolsystemen, gratis parkeren en het gebruik van gereserveerde rijstroken. Dat laatste was een enorm succes omdat het verkeer in Oslo vaak vast staat. In de beginfase zijn dat soort dingen nodig, om tegemoet te komen aan de consument vanwege de hoge aankoopprijs. Als daarna de vraag hoog genoeg is, komt ook de massaproductie op gang en zal de kostprijs dalen.’

‘In Gent was er ook heel veel tegenstand in het begin, dus wat dat betreft lijkt het op elkaar. Maar helaas is er in Brussel weinig transparantie en communicatie geweest. Het Observatorium voor de Voetgangerszonen, waar ik deel van uitmaak, is ook pas na een jaar opgericht. We proberen daarmee de impact op de luchtkwaliteit, mobiliteit en veiligheid te objectiveren en het debat te staven met objectieve cijfers. Ook spijtig is het dat het momentum niet is aangegrepen. Op het moment dat bekend raakte dat er een voetgangerszone kwam is er nauwelijks campagne gevoerd. Er is vooral gecommuniceerd rond veranderingen van bushaltes, maar het openbaar vervoer is niet extra in de kijker gezet. Mensen zijn gewoontedieren, dus als er iets frappants gebeurt, moeten politici en openbaarvervoersmaatschappijen dat aangrijpen om mensen in een andere routine te helpen. Nu is het afwachten wat het effect is. Mijn aanvoelen is dat het openbaar vervoer meer wordt gebruikt, en de fiets ook. En de problemen voor de automobilisten zijn minder groot dan gedacht. Dat heeft op den duur het effect dat mensen hun weg weer terugvinden met de auto door de stad.’

CIJFER

MEER LOON, MEER VRIJHEID Door de hoge loonkost is het in België voor een werkgever vandaag aantrekkelijker om werknemers te betalen met een auto of tankkaart dan in euro’s. Zo subsidieert België zijn eigen files.

12%

Het mobiliteitsbudget

12 procent van de werknemers heeft een salariswagen. Dat zijn ongeveer 500.000 wagens.

4 2

Een salariswagen legt jaarlijks 14.000 kilometer méér af dan een privéwagen. De grootste boosdoener zijn tankkaarten.

Salariswagens kosten bijna 5 miljard euro. Dat is meer dan wat we uitgeven aan NMBS, De Lijn en MIVB samen.

5 75 procent van de salariswagens gaat naar een man. Zo vergroten we de loonkloof.

Salariswagens leggen elke dag 40 miljoen kilometer af. Dat is 1.041 keer rond de aarde.

94 procent van de salariswagens rijden op diesel. Die stoten 3 keer meer fijnstof uit en 10 keer meer stikstof.

Wat als alle werknemers recht hebben op een vergoeding voor woonwerkverkeer? Of ze nu met de auto, trein, bus, fiets of te voet gaan? Dat is het mobiliteitsbudget van Groen: meer loon, meer vrijheid, en dat voor iedereen. Zeven op tien Vlamingen is voorstander, zo blijkt een bevraging van onderzoeksbureau iVOX. Niet verwonderlijk, want het is veel eenvoudiger, duurzamer en rechtvaardiger dan het ontspoorde systeem van hoge loonkosten en salariswagens. Met een flexibel en slim belastingkrediet raken we opnieuw op het juiste spoor. Afhankelijk van hoe ver je van je werk woont, krijg je een jaarlijks mobiliteitsbudget van minstens 700 euro dat kan oplopen tot 2780 euro per jaar. Dit betaalt jouw vervoersonkosten. Je kiest zelf welk vervoersmiddel het best bij jouw woon-werksituatie past. Het geld dat je over hebt, mag je houden. Slim gezien toch?

Bereken je mobiliteitsbudget op groen.be/mobiliteitsbudget

CIJFER // 15

KIJK 1

2 3

Tijdens zijn eerste bezoek aan ‘hellhole’ Brussel - zijn woorden, voor de duidelijkheid - trakteerden 10.000 mensen president Trump op een betoging van formaat. Tegenover zijn haatdragende discours plaatsten de betogers een positieve boodschap van hoop en verbondenheid. Voor hen geen discriminerende moslimbans, seksistische praat en asociale maatregelen. Groen wandelde mee onder de leuze ‘make climate great again’ en roept België en Europa op om extra inspanningen te leveren voor het klimaat.

Dat heel wat mensen vinden dat het anders kan, bewijst ook de Grote Parade van Hart Boven Hard. Voor het tweede jaar op rij brachten ze meer dan 20.000 mensen op de been. Ze bouwden de langste tafel ooit, in hartje Brussel. Een tafel waar plaats is voor iedereen. Op het menu? Eerlijke fiscaliteit, leefbare jobs, geen discriminatie en een einde aan de besparingen in de zorg-, cultuuren onderwijssector. Duizenden mensen die samen op tafel kloppen voor een ander beleid, dat kan de regering niet langer negeren.

16 // PIT

In Vlaanderen worden bijna 13 procent van de kinderen in kansarmoede geboren. Een onaanvaardbare situatie, vindt Vlaams Parlementslid An Moerenhout. Een maand lang gaat ze op bezoek bij armoedeorganisaties in de steden waar kansarmoede het hoogst is. ‘We willen zo de mensen en kinderen achter de statistieken een gezicht geven’, klinkt het. ‘In het parlement blijven we druk uitoefenen opdat minister Homans eindelijk écht de strijd aanbindt tegen armoede.’ 6 7

In de Kronenburgwijk in DeurneNoord gaf Antwerps fractieleider Wouter Van Besien het startschot voor een marathon van huisbezoeken. ‘Het is geen toeval dat we voor deze wijk kiezen’, vertelt Wouter. ‘Ze heeft te kampen met veel fijnstof en wordt door veel politici vergeten. Voor ons telt elke Antwerpenaar mee en daarom starten we hier onze marathon van huisbezoeken.’ De komende maanden trekken de enthousiaste vrijwilligers door heel ‘t Stad om in gesprek te gaan met alle Antwerpenaren.

KIJK // 17

GESPOT

DIGITAL TOGETHER 8 OKTOBER 2017 KAAITHEATER BRUSSEL TICKETS & INFO WWW.KAAITHEATER.BE WWW.ECOPOLIS.BE

Informeren, actievoeren, vriendschappen sluiten, daten, werken, gamen… Vroeger deden we het allemaal samen en in het echt. Nu doen we het steeds vaker digitaal, alleen achter ons bureau. Wat betekent ‘samen’ vandaag nog en wat kunnen we ‘samen doen’? Hoe kan digitalisering onze samenleving socialer en ecologischer maken? Ecopolis, het topevent van Denktank Oikos, is de jaarlijkse afspraak voor wie bezig is met een duurzame toekomst. De derde editie brengt opnieuw denkers en doeners samen voor een dag vol inspirerende debatten, workshops en documentaires. Als key note sprekers verwelkomt Ecopolis Aral Balkan en Kate Raworth. Aral ijvert met zijn alternatieve onderneming ‘Ind.ie’ voor rechtvaardigheid in het digitale tijdperk. Kate zoekt als econoom uit hoe we sociale en ecologische uitdagingen kunnen aanpakken.

18 // PIT

Oikos is een onafhankelijke denktank die werkt aan sociaalecologische verandering door het maatschappelijk debat te voeden vanuit ecologisch perspectief.

Schakelcongres 2017 Elke dag zetten duizenden doeners zich in om de samenleving menselijker, eerlijker en gezonder te maken. Hoe kan de overheid die enthousiaste initiatieven volop verzilveren? Op 17 en 18 november 2017 bepalen we samen onze visie op de samenwerking tussen overheid, burgers, ondernemers en middenveld tijdens het Schakelcongres. Drie thema’s staan centraal: mobiliteit, economie en (gezondheids)zorg. Op ons Schakelcongres-platform werd er al stevig gediscussieerd in 11 online debatten. Dit zijn de opvallendste reacties. MOBILITEIT

ECONOMIE

ZORG

Jan Van den Bergh

Stefaan De Wilde

Gerda Schotte

‘Een (gedeeltelijk) zelfrijdende auto in de stad kan een aantal nadelen van autodelen verminderen: verplaatsing van/naar standplaats zou autonoom kunnen gebeuren (zonder inzittenden), zelfs wanneer de eigenlijke verplaatsing nog steeds door een menselijke bestuurder gebeurt.’

‘Ik heb het gevoel dat economie een doel op zich is geworden en dat het geen middel meer is. Misschien heb ik het dan over winst. Winst is in deze dolgedraaide economie een doel op zich en zou eerder een positief gevolg moeten zijn van bedrijfsvoering.’

‘Ik heb bijna 30 jaar inspecties gedaan in de ouderenzorg en ben nu recent met pensioen. Wat mij betreft kunnen we de ouderenzorg beter niet overlaten aan commerciële bedrijven. Toegegeven, ik heb wel enkele woonzorgcentra gezien die uitgebaat werden door private personen en die een goede kwaliteit leverden maar dit was echt de minderheid.’

Laat je stem horen op het Schakelcongres op 17 en 18 november en bepaal mee de visie van Groen.

BLIJF OP DE HOOGTE www.schakelcongres.be groen.be @groen @groenwerkt groen.be/whatsapp

Ben jij een held van de Roosevelt? Vlak voor de zomer knipte het Antwerpse stadsbestuur de leien. Door hun aanpak dreigde de stad lamgelegd te worden. Daarom kwam Jong Groen Antwerpen met een opvallende actie op de proppen. Aan de Rooseveltplaats, het drukste verkeersknooppunt van het centrum van Antwerpen, deelden ze stickers uit aan de fietsers. Fietsers zijn immers de vergeten helden van het Antwerpse verkeersdrama, klinkt het. ‘Om de Rooseveltplaats over te steken heb je een stevige portie heldenmoed nodig’, verklaart Nik Meeusen, voorzitter van Jong Groen Antwerpen. ‘Met deze actie moedigen we mensen aan om te blijven fietsen. Tegelijk sturen we een signaal: Antwerpen snakt naar een beleid dat het welzijn van haar inwoners centraal stelt en kiest voor veilige, gezonde en gemakkelijke vervoersmiddelen.’

GESPOT // 19

360Â°

TREIN-TRAM-BUSKAMPIOEN

STAPPEN Ons land heeft heel wat in huis om koploper in openbaar vervoer te worden. Maar met treinen van een halve eeuw oud en bussen die voortdurend te laat komen, win je geen harten. Het openbaar vervoer in BelgiĂŤ kan en moet stipter, vlotter en aangenamer. Alleen zo pakken we de ellenlange files aan.

20 // PIT

Betaalbaar openbaar vervoer. De besparingen en prijsstijgingen laten zich pijnlijk voelen: vorig jaar vervoerde De Lijn bijvoorbeeld 11 miljoen reizigers minder dan het jaar daarvoor.

In Wenen kan iedereen alle openbaar vervoer gebruiken voor slechts 1 euro per dag. En dat gaat niet ten koste van de kwaliteit. Zo moet je er nooit langer dan twee minuten wachten op een metro.

Maak van NMBS, De Lijn en MIVB opnieuw pioniers. Investeer in ecologische bussen, trams en treinen en moderne haltes en stations.

Maak dringend werk van het Gewestelijk ExpresNet (GEN). Dat is een netwerk van treinen rond Brussel die heel frequent rijden. Ook Gent en Antwerpen krijgen zulke voorstadsnetten.

Tijd in de file is verloren tijd. Op de trein kan je werken of je ontspannen. Vergroot het comfortsvoordeel en rol eindelijk wifi uit op de trein.

Deutsche Bahn biedt op al zijn treinen wifi aan. Zij zijn lang niet de enige: ook in Nederland en Zweden heb je op de meeste treinen een internetverbinding. In België lopen testen.

Niemand staat graag recht in de gang: pak capaciteitsproblemen daadkrachtig aan. Zet langere treinen in op piekmomenten en voorzie extra bussen waar nodig. Zet het comfort van de reiziger centraal.

Overstappen blijven vaak een pijnpunt. NMBS, De Lijn en MIVB moeten hun verbindingen beter op mekaar afstemmen zodat mensen geen halfuur moeten wachten op hun aansluiting.

De fiets is het vervoermiddel bij uitstek om de eerste of laatste kilometers van je reis af te leggen. Laat reizigers gratis hun fiets meenemen op bus, tram en trein en zorg voor degelijke fietsparkingen aan haltes en stations.

België heeft al een elektronische kaart voor vervoerbewijzen - de MOBIB-kaart - maar die wordt nog niet ten volle benut. Vergemakkelijk de aankoop en controle van tickets met één ticketsysteem en pak de wildgroei aan tarieven aan.

In Nederland reis je in het hele land met een OV-chipkaart met abonnement en/of saldo. Stap je op een bus, tram of trein? Even je kaart inbiepen en je bent vertrokken. De plannen in België gaan ook in die richting, maar de uitvoering gaat ontzettend traag.

Andere informatie op de app dan aan de halte? Dat kan niet langer. Zorg voor juiste, duidelijke en actuele informatie via alle kanalen. Maak alle data beschikbaar voor externe partners zoals Google Maps.

Met het mobiliteitsbudget zorg je dat werknemers bewuster zullen kiezen hoe ze pendelen. Maak er werk van, en meer mensen zullen het openbaar vervoer verkiezen boven de salariswagen met bijhorend fileleed.

In Kopenhagen – de fietsstad bij uitstek – neem je gratis de fiets mee op het openbaar vervoer. Alle taxi’s hebben er zelfs een fietsrek.

360° // 21

GROEN WERKT Onze groene politici trekken onvermurwbaar aan de kar en maken ons land stap voor stap menselijker, eerlijker en gezonder met stuitend haalbare oplossingen. Groen werkt, en dat staat nu ook zwart op wit.

BONDGENOTEN? Vlak voor de zomer ging er een schokgolf door Brussel. Klokkenluider en Brussels Parlementslid Arnaud Verstraete (Groen) bracht aan het licht dat de bestuurders van daklozenorganisatie Samusocial riante zitpenningen kregen voor vergaderingen waarvan geen bewijs is dat ze ooit plaatsvonden. Burgemeester Yvan Mayeur (PS) kreeg tot 19.000 euro per jaar aan vergoedingen, betaald met giften die voor daklozen bedoeld waren. Na dagenlang talmen nam hij ontslag, om vervolgens vervangen te worden door de al even omstreden Philippe Close (PS). 'Het is meer dan ooit tijd voor een nieuwe politiek', beaamt Arnaud. 'De Brusselaars verdienen beter dan dit. Het stadsbestuur moet schoon schip maken.' Het verhaal kreeg al snel een staartje, want Samusocial is helaas niet de enige vzw in de stad die geld doorsluist naar graaipolitici. 'Wij blijven strijden voor een open en eerlijk bestuur.'

Saoedi-Arabië schendt mensenrechten met de regelmaat van de klok en zorgt voor instabiliteit in de hele regio, maar België pakte tot voor kort het land steevast met fluwelen handschoenen aan. Dankzij Groen en Ecolo komt daar een einde aan. De Kamer keurde onze resolutie goed die een serieuze kentering teweeg brengt. 'België zal geen handelsmissies meer doen naar SaoediArabië en Saoedische investeringen worden onder de loep genomen', verklaart Kamerlid Wouter De Vriendt. 'Vlaanderen, Wallonië en Brussel worden aangemaand geen wapens meer uit te voeren naar Saoedi-Arabië. Het Belgisch leger mag ook geen materiaal meer verkopen aan het land. In de commissie vrouwenrechten ijvert België bovendien voor de verbetering van de situatie in Saoedi-Arabië.' Wouter voelt zich gesterkt door liefst 8.000 mensen die een petitie van Groen ondertekenden. 'Dit is een echte game changer: eindelijk komt er meer aandacht voor ethiek en mensenrechten in onze buitenlandse betrekkingen. Ook als het gaat om andere landen die de mensenrechten schenden, kunnen we voortaan op tafel kloppen.'

Arnaud Verstraete

Wouter De Vriendt

KLOKKENLUIDER

Brussels Parlementslid

22 // PIT

Federaal Parlementslid

OPEN PARLEMENT Wat zou jij doen als je één dag minister van onderwijs was? Vlaams Parlementslid Elisabeth Meuleman nodigde leraren, leerlingen en onderwijsexperts uit in het Vlaams Parlement voor inspirerende gesprekken over de toekomst van het lerarenberoep. Er kwamen tal van vernieuwende en verrassende ideeën boven. ‘Goede ideeën en diverse stemmen uit het onderwijsveld verdienen een megafoon’, vindt Elisabeth. ‘We kregen enorm veel positieve reacties. Leerkrachten staan te popelen om na te denken over hun beroep en om te leren van elkaar.’ Elisabeth gaat nu met de voorstellen aan de slag in het parlement en doet aanbevelingen voor het beleid.

Elisabeth Meuleman Vlaams Parlementslid

COULISSEN COULISSEN

Gewapend met een camera trekken we op jacht naar de pittigste glimp van het leven achter de schermen van Groen. Foto ID/Jonas Roossens

â&#x20AC;&#x2DC;Met al mijn liefde voor de stad wil ik de harde politiek een halt toeroepen en een progressief bestuur op de been brengen.â&#x20AC;&#x2122; Met die woorden kondigt Wouter Van Besien aan de progressieve krachten in Antwerpen te willen bundelen. Hij gaat ook praten met mensen van buiten de politiek en trekt door de stad met een ploeg vrijwilligers voor een marathon van huisbezoeken.

COULISSEN // 23

DICHTBIJ

SINT-NIKLAAS Het stadsbestuur van SintNiklaas vervangt haar auto’s door elektrische wagens en fietsen. Zo wil de stad een voorbeeld zijn voor haar inwoners op vlak van duurzaam vervoer.

BEERSEL De leerlingen van de Beerselse basisscholen verlaagden al voor het tweede jaar op rij het energieverbruik van hun schoolgebouwen. Het doel van De Bende van Beersel is om ieder jaar vijf procent minder te verbruiken. ‘Als de scholen zo verder doen, halen ze tegen 2020 zeker de 20 procent minder energieverbruik’, glundert milieuschepen Veerle Leroy.

‘De vijf elektrische wagens vervangen zeven klassieke voertuigen’, vertelt Groen-schepen van Duurzaamheid Wout De Meester. ‘Het is dus niet enkel een kwestie van duurzaamheid, maar ook van efficiëntie. We fietsen ook zo veel mogelijk, maar jammer genoeg kunnen we niet alles met de fiets doen.’ In de toekomst wilt Sint-Niklaas ook voor zwaardere voertuigen, zoals grotere bestelwagens, overschakelen naar een duurzaam alternatief. ‘Dat kan voorlopig nog niet omdat de elektrische motoren nog niet sterk genoeg zijn,’ legt Wout uit. ‘Maar we overwegen wel een proefproject met een bestelwagen op aardgas.’ Het grote voordeel van de elektrische wagens is dat ze ‘s nachts kunnen worden opgeladen in de stadswerkplaats. De stad wil nog meer laadpalen plaatsen op publiek domein. Er staat al een paal op het Heymanplein en een aan de Stadsschouwburg. Binnenkort komen er in het centrum van SintNiklaas nog negen laadpalen bij. 24 // PIT

WAREGEM Heel wat Waregemnaren hebben geen plaats voor een eigen moestuin. Daarom opent de stad in februari een volkstuinpark. De volkstuintjes – zo’n zestigtal – komen er mede dankzij Tonny Demuytere (Groen), voormalig gemeenteraadslid in Waregem. ‘Iedereen moet de kans krijgen om te tuinieren’, vindt Tonny. ‘Zo’n tuintje brengt mensen bij elkaar, je kan er ervaringen uitwisselen en je hebt nog wat beweging. Enkel voordelen dus.’ Tegen februari 2018 moet het volkstuinpark klaar zijn, net op tijd het nieuwe moestuinseizoen. De tuinders betalen een kleine jaarlijkse vergoeding voor hun lapje grond. Waregem kiest daarvoor bewust voor een klein bedrag om ook mensen die het niet breed hebben een kans te geven. Alles wat de tuiniers oogsten in hun tuintje mogen ze zelf houden. Tuinhier Waregem staat in voor de coördinatie van het park. In oktober wordt een vergadering georganiseerd voor geïnteresseerden. Potentiële tuiniers kunnen zich nu al kandidaat stellen via de website van Waregem.

De leerlingen trekken zelf het project. Samen met hun leerkrachten stelden ze regels op die het verbruik gevoelig deden dalen. ‘Dat gaat om vrij eenvoudige, maar doeltreffende dingen’, legt Veerle uit. ‘Zoals de gordijnen gesloten houden bij koud weer, de klasruimte verluchten of ervoor zorgen dat de verwarming en de verlichting uitgeschakeld is na schooltijd en tijdens het weekend.’ De Beerselse basisscholen haalden dus al twee jaar op rij hun klimaatdoelsteling. En er is nog meer goed nieuws: er komen nieuwe Bendes bij, zowel in omliggende gemeentes als in de rest van Vlaanderen.

BRUSSEL ALKEN Alken wordt een pleegzorggemeente. Ze brengt pleegzorg regelmatig in de aandacht en organiseert infosessies en sensibiliseringsacties. Er wordt een korting voorzien voor pleegkinderen in buitenschoolse opvang en iedere nieuwe pleegouder heeft recht op een installatiepremie. ‘Zo kunnen we elk kind gelijke kansen bieden’, stelt OCMWvoorzitter Frank Vroonen (Groen). ‘Kinderen krijgen in de pleegzorg de kans om een netwerk op te bouwen buiten de armoedesituatie.’ Pleegzorg ligt Frank nauw aan het hart omdat zijn gezin ook een kind opvangt. ‘Pleegzorg is bovendien één van de belangrijkste sleutels om als gemeente generatiearmoede te doorbreken’, legt hij uit. ‘Pleegkinderen krijgen in hun pleeggezin nieuwe rolmodellen voorgeschoteld die deuren voor hen kunnen openen.’ Alken inspireert: ook andere Limburgse gemeenten zetten zich meer en meer in voor sterke pleegzorg.

Dit jaar viert de fiets zijn tweehonderdste verjaardag. In de twintigste eeuw was hij nog het belangrijkste vervoermiddel voor de meeste mensen, maar jammer genoeg moest hij enkele decennia later opnieuw plaatsruimen voor koning auto. Nu is de fiets helemaal klaar voor een comeback. Dankzij nieuwe technologieën kunnen we steeds méér vervoeren over nog langere afstanden. Om dat te vieren, organiseerden Groen en Ecolo op 6 juni een fietscolloquium in het Brussels Parlement. ‘Progressieve beleidsmakers en onderzoekers vertelden er over hun toekomstvisie op mobiliteit’, vertelt Brussels fractieleider Bruno De Lille. ‘De fiets speelt daarin een belangrijke rol. Groen en de fietsersbeweging zijn blij dat ons verhaal steeds meer mensen enthousiast maakt over fietsen.’ ‘Er zijn veel Europese steden die tonen dat het anders kan’, vindt Bruno. ‘De auto thuislaten betekent geen files, veilig verkeer, gezonde lucht en fitte burgers. Ook in Brussel beweegt er wat en willen de mensen het anders zien. Groen en Ecolo willen in de toekomst een duurzaam mobiliteitsmodel uitbouwen. De fiets kan hét vervoersmiddel van de 21ste eeuw worden, daar ben ik zeker van.’

DUFFEL De gemeenten Duffel, Lier, Mechelen en Willebroek bundelen hun krachten en bieden hun inwoners goedkopere elektrische fietsen en bakfietsen aan. ‘De elektrische fiets zit in de lift’, zegt de Duffelse schepen van Mobiliteit Staf Aerts (Groen). ‘Toch houden de kostprijs en het ruime assortiment nog veel mensen tegen om er een te kopen. Daarom organiseren we de groepsaankoop.’ Via de samenaankoop betalen de inwoners van de vier gemeenten een verlaagde prijs voor hun fietsen. Daar krijgen ze, afhankelijk van het model, een eerste onderhoudsbeurt en een jaar gratis pechhulp bij. Bovendien krijgen ze op enkele accessoires 10 procent korting. Wie toch nog twijfelde, kon tijdens de lente de fietsen eerst een keertje uitproberen op testdagen. Er werden in totaal 360 elektrische fietsen en 41 bakfietsen besteld. ‘Dat is een duidelijk teken dat de fietsen in de smaak vallen,’ stelt Staf vast. In Duffel werden het meeste elektrische fietsen verkocht, terwijl de Mechelaars het meeste elektrische bakfietsen kochten. DICHTBIJ // 25

CRUSH CRUSH brengt een ode aan de doeners, kleine helden die grootse dingen doen: mensen verbinden, de handen uit de mouwen steken en creatieve oplossingen bedenken, tegen het boegeroep in. Elke nieuwe Pit geven we één van hen een papieren podium. Lees dit als een liefdesverklaring van Groen.

‘Het is een pak gezelliger geworden in onze straat’

26 // PIT

Pepijn, Simon, Anton en Jesse BRENGEN BUREN SAMEN

Tekst Kee Verheyen Foto Kristof Ghyselinck

Er klinkt geklop en geboor op de achtergrond wanneer ik Anton opbel. ‘We zijn net een gevelbank aan het installeren’, lacht hij verontschuldigend. Het gaat dan ook hard voor de vier vrienden: iedereen lijkt plots een bank tegen zijn voorgevel te willen. ‘Het was eigenlijk een idee van de vader van Pepijn, mijn huisgenoot’, legt Anton uit. ‘Hij vond dat we meer tijd aan de voorkant van ons huis moesten doorbrengen, in plaats van op ons koertje. Zoals vroeger.’ Het idee klinkt erg simpel, maar in de straat waar Pepijn en Anton wonen heeft de gevelbank de sfeer grondig veranderd. ‘Het is er een pak gezelliger geworden sinds we ‘s avonds op onze gevelbank zitten’, vertelt Anton. ‘Je leert buren kennen en dat brengt een grote verandering teweeg. De levenskwaliteit in een straat verbetert merkbaar als er een goede band is tussen buren. Zo’n bank is daar een goed opstapje voor.’ Dat de gevelbanken in het oog springen, merkte Anton tijdens een vakantie in Turkije. ‘Ik kwam een Gentenaar tegen die niet eens in mijn straat woonde maar hij kende wel dat huis met die bank tegen de gevel’, lacht hij trots. De vier vrienden Pepijn, Simon, Anton en Jesse besloten om gevelbanken te beginnen maken op bestelling. Om dat te kunnen realiseren, startten ze een crowdfunding op. Die liep onlangs af en ze heeft haar doel meer dan bereikt: ze haalden genoeg geld om op de gevelbanken in productie te laten gaan. ‘We beseffen dat een gevelbank niet voor iedereen betaalbaar is. Daarom willen we met buurtwerkingen in zee gaan. Iedereen die een gevelbank wilt, moet er volgens ons één kunnen krijgen. Een gevelbank versterkt het buurtgevoel, dus iedereen heeft er baat bij.’ In Gent rijden de vier vrienden rond op bakfietsen om de banken in elkaar te gaan zetten. ‘Die fietsen sluiten een beetje aan bij onze filosofie. We proberen de verkoop ook zo te organiseren dat we per keer meerdere banken kunnen gaan installeren. Dit is namelijk niet ons hoofdberoep, dus een goede planning hebben we echt nodig.’ Ook buiten Gent zijn de banken voortaan verkrijgbaar, maar dan moet je ze wel zelf monteren. De vier pakken ook de productie duurzaam aan. De gevelbanken worden gemaakt van duurzaam FSC-hout. Daarvoor werken ze samen met Recup&Design, een lokale sociale werkplaats waar de medewerkers van afval designproducten maken. Maar brengt dat dan geen hinder met zich mee, zo’n gevelbank? Anton verzekert van niet. ‘Je gaat automatisch meer rekening houden met je buren als je elkaar goed kent. Het wordt dan ook makkelijker om te vragen of het wat stiller kan, mocht er toch te veel lawaai zijn.’ De flexibiliteit van de gevelbank blijkt nog haar grootste troef. ‘Permanente banken mogen vaak niet aan de gevel uit angst voor overlast. Ze zouden bijvoorbeeld zomaar nachtelijke romances kunnen uitlokken’, grinnikt Anton. ‘Een gevelbank plooi je op en ze is weg’, legt hij uit. ‘En je kan de ijzers gebruiken om je fiets ‘s nachts vast te maken. Heel handig.’ CRUSH // 27

DUBBEL

Filip Watteeuw, Gents schepen voor Mobiliteit (Groen), kijkt zijn ogen uit in fietsstad Utrecht. Maar Lot van Hooijdonk, wethouder voor Mobiliteit (GroenLinks) in die stad, sust zijn lofzang. ‘Je moet stoppen met opkijken naar Nederlandse steden, Filip. Wat jij hebt gedaan in Gent, daar mag je trots op zijn.’

Het waren bewogen jaren voor beide politici. In Utrecht koos Lot voor de geleidelijke aanpak. Zij stelde een verkeersplan op dat alle mobiliteitsdoelstellingen tot 2025 bundelt. ‘Maar in Gent konden we ons dat niet veroorloven’, zegt Filip. ‘De regio is aan het dichtslibben en de leefkwaliteit kwam in het gedrang.’ Daarom introduceerde Gent op 3 april het circulatieplan. Doorgaand verkeer wordt geweerd en voetgangers, fietsers en bewoners krijgen weer meer ruimte. EXPERTS LOVEN JULLIE AANPAK. LOT WERD BESTE JONGE BESTUURDER GEKROOND EN FILIP MAG ZICH MOBILITEITSPERSOONLIJKHEID

VAN HET JAAR NOEMEN. WAT DOET DAT MET JULLIE? Lot van Hooijdonk: ‘Het is natuurlijk hartstikke leuk dat collega’s de moeite nemen om je te nomineren voor zo’n prijs. Maar waar je het echt voor doet, is dingen realiseren. Wij doen veel herinrichtingen van gevel tot gevel, zo ben je letterlijk met mooie dingen bezig. In één beweging verander je ook de balans van het verkeer en geef je meer ruimte aan voetgangers en fietsers. Het is zo leuk als het lukt om mensen daarvoor op één lijn te krijgen.’ Filip Watteeuw: ‘Zo zie ik het ook. Niemand kan ontkennen dat zo’n erkenning van experts deugd doet. Maar het plezier

‘Het is zo leuk als het lukt om mensen op één lijn te krijgen’ Tekst Wim Vandonck Foto’s ID / Koen Verheijden 28 // PIT

‘De eerste dag van het circulatieplan gingen overal de duimen omhoog’ dat je hebt van een nieuwe fietsonderdoorgang, of een straat die mooi heraangelegd is ... Dáár doe je het voor. Ik fiets soms rond in de stad om te kijken hoe alles loopt. Tijdens die tochtjes kunnen grote groepen fietsers mij nog altijd ontroeren. Ben ik nu te soft geworden? (lacht) We krijgen zelfs de eerste fietsfiles in Gent. Met de auto in de file staan is pure stress, maar op de fiets krijg je een gemeenschapsgevoel.’ ZULKE VERANDERING STUIT OOK OP WEERSTAND. HOE GAAN JULLIE DAAR MEE OM? Filip: ‘Bij mij is de teneur totaal veranderd. Voor de introductie van het circulatieplan was er heel veel tegenstand. Nu is dat totaal gekeerd. Tijdens de eerste dag van het plan was ik op stap met een journaliste en overal kreeg ik bedankingen en gingen de duimen omhoog. De journaliste vroeg me zelfs of ik het in scène had gezet.’ Lot: ‘Mobiliteitsvraagstukken zijn vaak erg polariserend. Twee weken geleden kreeg ik mijn eerste doodsbedreiging.’ Filip: ‘Dat hebben we dan gemeen!’ (lacht)

Lot: ‘Ik probeer altijd op zoek te gaan naar hoe het echt zit. Waarom voelen mensen zich niet veilig? Waarom klagen ze over files? Ik ben een fact based politicus: ik baseer me op cijfers en onderzoeken. Tegelijk weet ik dat verkeer en auto’s het gevoel raken. Mensen zijn gehecht aan hun wagen of bezorgd over de veiligheid van hun kinderen.’ VAN WAAR KOMT DIE POLARISERING? Filip: ‘Automobiliteit is zo diep in onze Vlaamse cultuur verweven. Iedere ingreep lijkt mensen te raken. In Gent is het verhaal van de leefkwaliteit wat verloren gegaan in het gepolariseerde debat. Het ging vooral over de doorstroming van autoverkeer en dat is erg jammer.’ Lot: ‘Ik kreeg veel weerstand bij het invoeren van de milieuzone, vooral van buiten Utrecht. In die milieuzone worden de oudste dieselwagens geweerd om de luchtkwaliteit op te krikken. Er werd mij verweten dat dat een heel botte maatregel was, terwijl die juist heel precies is. Door maar twee procent van de auto’s te weren, realiseren we dertig procent minder roetuitstoot in deze categorie.

DUBBEL // 29

Kijk, vroeger bekommerden verkeerswethouders zich vooral om verkeersdeelnemers. Ik maak me net zo veel zorgen over de omwonenden. Zij leven er, terwijl passanten zo weer weg zijn. De leefkwaliteit is veel belangrijker dan de doorstroming.’ MAAR MOET DAT TEN KOSTE VAN DE AUTOMOBILIST? Lot: ‘Mensen denken dat alles gaat stilstaan als je asfalt weghaalt. En dat als je wegen bijbouwt, de overlast verdwijnt door een betere doorstroming. Niets is minder waar: infrastructuur trekt aan. Meer wegen, meer auto’s, meer files.’ Filip: ‘Fietsinvesteringen worden vaak aangevochten door automobilisten. Op bewonersavonden zeg ik dan soms: en wat als we die 10.000 fietsers die hier passeren in de auto zetten? Wat denk je dat er dan gebeurt? En dan begrijpen mensen dat fietsinvesteringen een goede zaak zijn voor hun buurt.’

ZIJN JULLIE PIONIERS MET DIE VISIE? Filip: ‘Ja, maar in Vlaanderen ben je al snel een pionier. We maken in Gent scherpe keuzes en dat gebeurt elders te weinig. Vlamingen kiezen te vaak voor halve oplossingen. Lot zei me ooit: als je iets doet, doe het dan meteen goed. Dat heb ik altijd onthouden.’ Lot: ‘Ik ben vooral trots op onze herinrichtingen. Nederland heeft een goede traditie op vlak van ruimtelijke ordening, maar wij kijken systematisch naar de ruimte van gevel tot gevel. Daarin zijn we echt toonaangevend en dat vinden experts ook.’ Filip: ‘Jullie aanpak voor nieuwe projecten vind ik ook wel revolutionair.’ Lot: ‘We zeggen steeds vaker tegen projectontwikkelaars: wat je ook doet, je project mag slechts zo veel autobewegingen veroorzaken. Zo laat je hen mee nadenken over mobiliteit. We zijn nu goed met

ze in gesprek over het inruilen van plekken voor privéauto’s naar deelauto’s.’ HOE ZIET JULLIE IDEALE STAD ER UIT? Filip: ‘Wie ben ik om te zeggen hoe een stad er moet uitzien? Dat vullen mensen zelf in. Kijk maar naar onze leefstraten: elke straat richt die helemaal anders in. Wij moeten er wel voor zorgen dat er letterlijk en figuurlijk ademruimte is voor iedereen.’ Lot: ‘De ideale stad bestaat niet maar als we meer mensen op de fiets krijgen, komen we wel een stapje dichterbij. Liefst zeventig procent van alle verplaatsingen zijn op fietsafstand.’ Filip: ‘Ook autodelen kan heel wat in gang zetten. Tien families die één auto delen, dat is toch schitterend? Zo creëer je ruimte in de stad en wordt het gevecht om een fietspad aan te leggen op een parkeerplaats plots veel kleiner.’

WAARVAN DROMEN JULLIE NOG? Filip: ‘We hebben nu het gebied binnen de ring aangepakt, maar mensen uit wijken buiten de ring zijn ook vragende partij om hun buurt aangenamer te maken.’ Lot: ‘Iets heel symbolisch: de oude grachten autovrij maken. Onze grachten zijn prachtig, die ga je toch niet vol auto’s zetten? Over enkele jaren zal niemand nog begrijpen dat die daar ooit gestaan hebben.’ JULLIE HEBBEN ALLEBEI AL VAN HET NATIONALE NIVEAU GEPROEFD. NOG AMBITIES OP DAT VLAK? Filip: ‘Ik ben heel blij met wat ik nu kan doen. Het gaat mij niet om burgemeester of minister worden. Ik wil dingen kunnen realiseren in de praktijk. En wie goed beleid voert, heeft ook impact op andere steden en het nationale niveau.’ Lot: ‘Ik ben ook gelukkig in Utrecht. GroenLinks is hier groot. Zo krijgen we dingen gedaan. Ook ik probeer een voorbeeldfunctie te vervullen en laat me bewust horen in Den Haag of Brussel.’

‘Wie goed beleid voert, heeft ook impact op andere steden en het nationale niveau’

30 // PIT

U ZEGT

Kris Peeters MOBILITEITSEXPERT

Je kent ze wel, die economen die ons geduldig uitleggen dat we om goeie managers te krijgen, bereid moeten zijn riante lonen en nog betere bonussen te betalen. De logica zelve! Maar meestal hebben die lieden het over ons loon. Dat blijft best bescheiden en zou liefst nog wat krimpen. Hoge lonen leiden immers tot een zwakkere concurrentiepositie met het buitenland. Ook de logica zelve! Alleen jammer dat ze dat ook in het buitenland zeggen, waardoor ook daar de lonen worden gedrukt, waardoor wij, ter wille van onze concurrentiepositie extra moeten inleveren, waarna – zie boven. Kwatongen noemen het wel eens een race to the bottom. Je kunt het ook een vicieuze cirkel noemen. Klinkt neutraler.

Kris Peeters is auteur van ‘De file voorbij’ en ‘Weg van mobiliteit’.

Ook in de mobiliteit hebben we van die cirkels. Meer dan genoeg zelfs. Zo is het openbaarvervoeraanbod in grote delen van ons land ondermaats. Daardoor nemen maar weinig mensen het openbaar vervoer, waardoor onze regeringen er niet in willen investeren. Gevolg? Minder mensen nemen het openbaar vervoer, waarna er nog minder geld aan wordt besteed. Enzovoort. Om het met één van mijn leermeesters te zeggen: geen enkel openbaar vervoer is zo duur als slecht openbaar vervoer. Zo leidt het feit dat wij met de auto ‘overal’ geraken ertoe dat wij ‘overal’ gaan wonen, werken en winkelen. Waardoor wij zonder auto uiteindelijk ‘nergens’ meer geraken. Gevolg? Er komen noodgedwongen auto’s bij. De rest kan je zelf bedenken. Nog eentje om het af te leren: doordat zoveel ouders hun kroost met de auto naar school brengen is de weg er naartoe gevaarlijk. Gevolg? Steeds meer ouders brengen hun kroost met de auto naar school, waardoor … En zo voort en zo verder. Valt het op? Die vicieuze cirkels zijn eigenlijk spiralen naar onder.

De logica zelve

Maar spiralen hebben één voordeel: je kunt ze omdraaien en dan worden het springveren. Dat klinkt bedrieglijk eenvoudig. Maar is het daarom dom? Of onmogelijk? Stel: we investeren de miljarden die jaarlijks naar salariswagens gaan in meer en beter openbaar vervoer. Dat zou neerkomen op een verdubbeling van de huidige budgetten en allicht op veel meer bus-, tram- en treinreizigers. Daardoor worden miljardeninvesteringen in nieuwe wegen overbodig en wordt het interessanter om dicht bij een knooppunt te gaan wonen. Dat versterkt dan weer de kernen zodat het openbaar vervoer meer reizigers goedkoper kan bedienen. Lintbebouwing en weidewinkels zouden uit de gratie raken, wat dan weer enorme besparingen aan nutsvoorzieningen oplevert. Daardoor zou … Stop! Voor je het weet is de spiraal veranderd in een lanceerbaan naar een samenleving die veiliger, socialer en vriendelijker is voor milieu, klimaat, kinderen en ouderen. En minder olieverslaafd. Verdorie, als we niet oppassen verstevigen we ook onze concurrentiepositie. Noem het collateral profit. Dan hebben die economen ook nog iets om op te kauwen. U ZEGT // 31

1.500

Bijna 1.500 nieuwe leden vonden dit jaar de weg naar Groen. Tegenover angst en verdeeldheid zetten wij – sterker dan ooit – hoop en verbondenheid. Dit is het moment om op te staan voor een menselijkere, eerlijkere en gezondere samenleving. Deel de nieuwe hoop en sluit je aan bij Groen of nodig je vrienden en familie uit om er bij te komen. www.groen.be/wordlid