Pit 6 - lente 2017 by Groen

PB- PP

BELGIE(N) - BELGIQUE

Pit

LENTE 2017 (APR/MEI/JUN | NR. 6 | ERKENNINGSNUMMER P3A9044 | AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X

VIJF DOENERS WERKEN AAN RECEPTEN VOOR MORGEN // AAN TAFEL MET WIM LYBAERT EN BART CARON // DE REFTERREVOLUTIE IN TIEN STAPPEN // WIM OPBROUCK OVER DE STORM OP ONS BORD // PIKKEN ROBOTS ONZE JOBS IN?

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: MEYREM ALMACI, SERGEANT DE BRUYNESTRAAT 78-82, 1070 BRUSSEL

Gezond en lekker eten, van veld tot bord

INHOUD

In dit nummer 04 FOCUS Genieten van eten, van veld tot bord 12 NEXT ‘Laat de robots maar komen!’ 16 KIJK 18 GESPOT 20 360° 22 CIJFER Van vlees en bloed 23 COULISSEN 24 DICHTBIJ 26 CRUSH Ode aan ‘Alle Dagen Honger’ 28 DUBBEL Wim Lybaert en Bart Caron 31 U ZEGT

Pit is een gratis driemaandelijks tijdschrift voor leden en sympathisanten van Groen Verhuisd, nood aan een Pit-pauze of wil je lid worden van Groen? Breng ons op de hoogte via frontdesk@groen.be of 02 219 19 19. Complimentjes, suggesties of een vraag over een artikel? We staan voor je klaar op pit@groen.be. Werkten mee aan dit nummer Philippe Bossin, Annelies Debels, Gianni De Meester, Laurens De Meyer, Jonas Dutordoir, Annelore Nys, Julie Reniers, Stefan Vandenhende, Wim Vandonck Lay-out Els Sallets

Beeldmateriaal Bob Reijnders, Maarten Hannes, Herman Sleebus, Tom Verbruggen, Bas Bogaerts, Wouter Van Vooren, Arie Kievit, James Arthur Grafisch concept Anneleen Godemont en Isabelle Geeraerts Druk Pit wordt waterloos gedrukt bij Eco Print Center. Zo vermijden we een energieverslindende droogoven, sparen we liters water uit en werken de drukkers in een gezonde werkomgeving. Verantwoordelijke uitgever Meyrem Almaci Sergeant De Bruynestraat 78-82 1070 Brussel

2 // PIT

Niets in deze uitgave mag worden vermenigvuldigd of openbaar gemaakt zonder toestemming van de uitgever.

MEYREM

Voorjaarskriebels Aaaah, de lente! Eindelijk is ze daar. De appelboom staat vol bloesems en de bieslook groeit uitbundig. In de natuur komt weer volop kleur en leven. Het doet wat met een mens. Van een voorjaarspoets tot groene vingers: het lijkt wel alsof alles en iedereen bruist van hernieuwde energie. En die energie komt steeds meer van bij ons, letterlijk en figuurlijk. Het doet deugd om te zien dat zelf natuurlijk tuinieren of koken populairder is dan ooit. Steeds meer mensen willen weten waar het eten op hun bord vandaan komt en beleven de voldoening van zelf iets te creëren. Geen anonieme chemische samenstellingen, maar echte, verse ingrediënten vol smaak op het bord. Het is dan ook geen toeval dat een tv-programma als Het Goeie Leven met Wim Lybaert razend populair is. Zonder tierlantijntjes, flashy formats of spectaculaire montages terug naar de essentie gaan en terug aanknopen bij de natuur. Terug voelen hoe iets groeit en bloeit, en hoezeer toewijding en aandacht het verschil kan maken. Hoe vele kleine gebaren en dagelijkse volharding een mooie oogst kunnen opbrengen. Hoezeer pech en tegenslag roet in het eten kunnen strooien, maar opstaan en verdergaan uiteindelijk de boodschap is. Met respect voor de draagkracht van mens en natuur. Voorwaar een metafoor voor de tijd waarin we leven. Groen maakt het kleine groots. En vergeet niet: vele kleine dingen maken samen één grote beweging. Deze Pit laat zich het allerbeste lezen onder de eerste zonnestralen. Geniet ervan!

Veel leesgenot, Meyrem Almaci, Voorzitster Groen

MEYREM // 3

FOCUS

Genieten

VAN ETEN, VAN VELD TOT BORD

doeners werken aan recepten voor morgen Tekst Wim Vandonck

4 // PIT

Zes soorten appels, lekker blinkend in aangepaste belichting. Heerlijk geurend brood, net uit de oven. Eindeloze gangen met voedzame quinoamixen, veelbelovend superfood en tientallen soorten noten. Supermarkten zijn meer dan ooit een oase van gezonde voeding. Maar weten we ook echt wat er op ons bord ligt?

Ons voedsel legt een hele weg af voor het in onze kookpotten belandt. Als je die trajecten onder de loep neemt, frons je al snel de wenkbrauwen. We hebben in België bijvoorbeeld de ideale omstandigheden om lekkere appels te telen - wat we ook doen - maar toch importeren we er steeds meer uit exotische streken als Nieuw-Zeeland. Varkens kan je daarentegen quasi overal kweken, maar toch exporteren we meer dan de helft van onze varkens naar alle uithoeken van de wereld. Terwijl importeren we er massaal soja voor uit Zuid-Amerika. Hoe geraken we af van die absurde stromen zonder dat de landbouwsector overkop gaat en de winkelrekken halfleeg zijn? EEN NIEUWE VOEDSELPIRAMIDE De tijd is rijp voor een grondige koerswijziging van ons voedselbeleid. Zo eten we binnenkort gezonder en krijgen boeren opnieuw een eerlijke prijs voor hun producten. ‘Export en import moeten focussen op producten die zich onderscheiden op smaak en kwaliteit’, vindt Vlaams Parlementslid Bart Caron. ‘Voor België betekent dat dat we vooral conferenceperen, witloof en spruiten kunnen exporteren. Voor die producten hebben wij immers de beste omstandigheden.’ Met die aanpak wordt de voedselmarkt weer regionaler. ‘De producten uit onze eigen regio vormen opnieuw de basis van de voedselpiramide. Wij nemen daarvoor een straal van 300 kilometer als vuistregel. Dat brengt ons tot Amsterdam, Londen, Frankfurt en Parijs. Importproducten van de andere kant van de wereld vormen het topje van de piramide.’ Die ommezwaai is trouwens ook broodnodig voor de landbouwsector zelf. ‘De meeste van onze landbouwbedrijven doen aan massaproductie om tegemoet te komen aan de enorme druk van supermarkten en exporteurs’, weet Bart. ‘Veel boeren werken voor minder dan 5 euro per uur. Honderden van hen moeten zelfs leven van hun spaargeld en gaan vroeg of laat kopje onder. Ook voor hen is het tijd voor een duurzamer voedselbeleid, van veld tot bord.’ DE SUPERMARKTSWITCH Een belangrijke schakel in onze voedselketen zijn supermarkten. Heel wat ketens zijn gelukkig al bezig met gezonde en duurzame voeding. Federaal Parlementslid Anne Dedry beaamt. ‘Zo wijzigen veel retailers stapsgewijs de samenstelling van hun huismerkproducten, zodat ze minder suikers, zout en vet bevatten’, zegt ze. ‘Bovendien is er heel wat competitie om de gezondste te zijn. Dat kunnen we alleen maar aanmoedigen.’

Maar het kan nog veel beter, en daarom werkte Anne de supermarktswitch uit. Dat plan moet de retailers aanzetten om marketing vaker in te zetten voor gezonde voeding in plaats van ongezonde. ‘De supermarktswitch richt zich in de eerste plaats tot kinderen’, vertelt Anne. ‘Zij spelen immers een belangrijke rol in de aankoopbeslissingen van de ouders.’

Waarom geen Disneyfiguren op fruit, groenten en water?’ Er is nog veel werk aan de winkel, maar Bart en Anne zijn optimistisch. ‘Er beweegt heel wat’, besluiten ze. ‘Het is nu aan de overheden om de krachten te bundelen in een integraal voedselbeleid.’

‘Met de supermarktswitch willen we niet het handje van de retailers vasthouden’, legt Anne uit. ‘Ze kiezen zelf welke en hoeveel

‘Veel boeren werken voor minder dan 5 euro per uur’ engagementen ze aangaan om gezonde voeding te promoten. De supermarkten krijgen vervolgens een aantal sterren die aangeven hoe goed ze bezig zijn op het vlak van gezonde marketing.’ Daarnaast wil Anne de reclameafspraken uitbreiden naar de winkel. ‘Kinderen onder de twaalf jaar kunnen het onderscheid niet maken tussen neutrale informatie en reclame’, weet Anne. ‘Zij zijn een kwetsbare groep die ook in de supermarkt moet beschermd worden. Waarom geen Ploptomaatjes aan de kassa?

ROEL HERMANS @RCJ_H

Verantwoorde kidsmarketing: van K3 mineraalwater in België tot Woezel en Pip appeltjes in Nederland 01:01 - 13 mrt. 2017

FOCUS // 5

Annelies Beyens HELPT BIOBOEREN AAN GROND

1 De prijs van landbouwgrond is de afgelopen tien jaar verdrievoudigd. Probeer dan maar eens als kleine bioboer een bedrijf uit de grond te stampen. De Landgenoten geeft hen een duwtje in de rug. ‘Via crowdfunding kopen we landbouwgronden aan en geven ze in gebruik aan bioboeren’, vertelt Annelies Beyens. De Landgenoten bezit momenteel tien hectare landbouwgrond, dankzij meer dan duizend schenkers en aandeelhouders. ‘Met ons fonds kunnen boeren een duurzaam project starten zonder zich diep in de schulden te steken’, zegt Annelies. ‘Bovendien geven we hen ook zekerheid op lange termijn.’ Als de Landgenoten een stuk grond koopt, is het de laatste keer dat die grond verkocht wordt. ‘Vanaf dan kan er enkel nog aan biolandbouw gedaan worden op die grond. Zo zorgen we dat de bodem weer vruchtbaar wordt en blijft.’ Nieuwe gronden verwerven is geen gemakkelijke klus. Maar sinds enkele maanden bewandelt de Landgenoten een nieuwe piste die alles in een stroomversnelling kan brengen. Annelies: ‘We gaan samenwerken met lokale overheden en publiek-private actoren - denk aan steden, gemeenten en OCMW’s - om gronden in erfpacht te krijgen. Voor de bioboeren is er geen verschil, maar op die manier kunnen wij wel veel meer grond verwerven.’

‘Verkoop landbouwgrond niet zomaar aan de hoogste bieder’ ‘De lokale besturen lopen daar ook warm voor’, weet Annelies. ‘Er gaat steeds meer aandacht naar een duurzaam voedselbeleid. Als we de boeren van de toekomst een kans willen geven, moeten we ook letterlijk ruimte voor hen maken in plaats van landbouwgronden zomaar aan de hoogste bieder te verkopen.’

6 // PIT

Laurence Claerhout

LEVERT LOKALE BOERDERIJPRODUCTEN

2 Maaltijdboxen als HelloFresh zijn de nieuwste voedingstrend. Alle ingrediënten voor een lekkere maaltijd, wekelijks geleverd aan je voordeur. Klinkt fantastisch, maar voor de boeren en het milieu maakt het nieuwe concept weinig verschil. Daar wil Linked.farm verandering in brengen. Linked.farm is een website waarop je in enkele klikken lokale en duurzame boerderijproducten kan bestellen. ‘Het marktaandeel van de korte keten stagneert al jaren’, vindt Laurence Claerhout van Linked.farm. ‘De supermarkten blijven een overweldigend aandeel hebben en korte keten zit vast in de marge. Door het klanten zo gemakkelijk mogelijk te maken, hopen we de duurzame en lokale producten een boost te geven.’ Makkelijk mag je best letterlijk nemen: in enkele minuten bestel je alle ingrediënten voor een heerlijk gerecht. Voor woensdag besteld, is vrijdag aan je deur geleverd. Voorlopig is Linked.farm enkel actief in de omgeving van Asse en rijdt Laurence elke week zelf rond met haar bestelwagen. Maar daar zal het niet bij blijven. ‘We willen vooral de initiatieven bundelen’, zegt ze. ‘We willen onze software inzetten voor andere korteketenprojecten, als een soort gemeenschappelijk goed. Binnenkort gaat er iemand met onze technologie aan de slag in de regio Aarschot.’ Ook voor de distributie kijkt Laurence verder dan haar neus lang is. ‘We kunnen samenwerken met ervaren en duurzame distributienetwerken. Denk aan stadsdepots en fietskoeriers.’

‘Mensen willen weten waar hun eten vandaan komt’ © ID/Tom Verbruggen

Of we over twintig jaar nog altijd met onze winkelkar staan aan te schuiven in de supermarkt? ‘Moeilijke vraag’, geeft Laurence toe. ‘Mensen zijn in elk geval op zoek naar meer authenticiteit. Ze willen weten waar hun eten vandaan komt en ze willen weer meer contact met elkaar.’

FOCUS // 7

Marieke Zwerver BAKT ZEEWIERBURGERS

‘Zeewier is de perfecte vleesopvolger’

Als je eind maart op ons politiek festival Next was, dan is de food truck The Dutch Weed Burger je vast niet ontgaan. Ze verkopen geen verdovende middelen, wel opvallende hamburgers op basis van zeewier en soja. De Next-organisatie liet niet toevallig haar oog vallen op deze food truck. ‘Zeewier is het voedsel van de toekomst’, weet Marieke Zwerver. ‘Zeewier zit boordevol eiwitten, mineralen en omega vetzuren’, vertelt Marieke. ‘We noemen het bewust geen vleesvervanger, maar een vleesopvolger.’ De burgers van The Dutch Weed Burger combineren soja en zeewier, zodat ze de perfecte bite krijgen die mensen gewoon zijn. Marieke: ‘Dat is ook onze strategie. Een hamburger is een heel laagdrempelig gerecht en is dus ideaal om mensen kennis te laten maken met nieuwe ingrediënten en combinaties.’

8 // PIT

Het zeewier haalt The Dutch Weed Burger bij Zeewaar, een duurzame zeewierboerderij in de Oosterschelde. ‘Om zeewier te telen heb je geen landbouwgrond en geen zoetwater nodig’, legt Marieke uit. ‘Een deel van onze missie is ook om de teelt van zeewier te stimuleren. Nu wordt er nog veel aan wildpluk gedaan, maar dat brengt het systeem uit balans.’ De smaakmogelijkheden zijn trouwens eindeloos. The Dutch Weed Burger gebruikt kombu voor de burgers en voor de saus kozen ze voor zeesla met een iets frissere toets. Maar er is ook bijvoorbeeld dulse, dat een beetje naar spek smaakt. Zeewier kan zelfs gebruikt worden als dierenvoeder, maar voor Marieke is de toekomst plantaardig. ‘Uit noodzaak’, vindt ze. ‘Ons huidige eetpatroon is een te grote belasting voor de planeet.’

Wim Verbesselt

HELPT GEZINNEN AAN TAFEL IN 1-2-3 EURO

‘Dertig steden en gemeenten staan te popelen om in te stappen’ Wat we eten, beslissen we vaak in de supermarkt. Gelukkig springen veel winkels op de kar van gezonde voeding. Samen met OCMW Kortrijk inspireert Colruyt gezinnen die het financieel moeilijk hebben om evenwichtig te koken. Wim Verbesselt leidt bij Colruyt het proefproject ‘Aan tafel in 1-2-3 euro’. ‘Elke twee weken bezorgen we Kortrijkse gezinnen die het niet breed hebben een inspiratieboekje met recepten die je voor maximum 1, 2 of 3 euro per portie kan koken’, vertelt hij. Dankzij ‘Aan tafel in 1-2-3 euro’ weten de deelnemende gezinnen perfect wat ze zullen betalen aan de kassa. Wim: ‘We vinden het belangrijk dat zij, net als iedereen, gewoon naar de supermarkt kunnen gaan.’

Het project kent een vliegende start. Na Kortrijk staan al dertig andere steden en gemeenten te popelen om in te stappen. ‘Het succes zit ‘m in het samenbrengen van kennis’, zegt Wim. ‘Wij zijn specialist in voeding, de steden en gemeenten in armoedebestrijding. Door onze krachten te bundelen, kunnen we echt het verschil maken.’ Het is niet het enige initiatief waarmee Colruyt Group een evenwichtig eetpatroon wil promoten. Zo stelden ze eerder een interactief lespakket samen voor lagere scholen. En onlangs brachten ze de app SmartWithFood uit waarmee je de samenstelling van producten kan analyseren. Erg handig voor mensen die een speciaal dieet moeten volgen. Wat Colruyt Group hierbij te winnen heeft? ‘We kijken niet enkel naar de centen, maar ook naar de maatschappelijke meerwaarde die we kunnen creëren’, oppert Wim. ‘Dat maakt ons bedrijf sterker op lange termijn.’ FOCUS // 9

Tine Heyse en Elke Decruynaere LATEN GENT LEKKER EN GEZOND ETEN

Gent wordt tot ver over de landsgrenzen geroemd voor haar voedselstrategie. Eén van de drijvende krachten achter dat beleid is Tine Heyse, Groen-schepen van Milieu, Klimaat, Energie en Noord-Zuid. ‘Maar zonder alle enthousiaste burgerinitiatieven en kleine bedrijven, zouden we nooit zo ver geraakt zijn’, zegt ze resoluut. Die initiatieven ondersteunt de stad met ‘Gent en Garde!’, een voedselstrategie die rond vijf pijlers is opgebouwd. Tine: ‘We zetten in op korte keten en op duurzame voedselproductie en -consumptie. Voedselafval dringen we terug en waar er toch afval is, proberen we zo veel mogelijk te hergebruiken als grondstof. Tot slot stimuleren we ook het sociale aspect van voedselinitiatieven.’ De stad is ambitieus. Zo zullen ze bijvoorbeeld elk jaar 100 ton voedselverspilling vermijden. ‘Vooral distributie en logistiek bleek een knelpunt te zijn’, weet Tine. ‘Daarom werkten we samen met het OCMW een logistiek platform uit om de overschotten te herverdelen.’ In een volgende stap krijgt de korte keten een stevige duw in de rug. ‘We willen daarbij de boeren de hand reiken. De korte keten bezorgt hen extra inkomen én meer respect van de consument.’ De sterkte van de Gentse voedselstrategie is dat het de hokjes van de beleidsdomeinen overschrijdt. Zo zorgde Elke Decruynaere, schepen van Onderwijs, Opvoeding en Jeugd (Groen), mee voor gezondere en duurzamere schoolmaaltijden voor liefst 4.500 kinderen in het stedelijk onderwijs. ‘Daarvoor werkt de Stad Gent samen met een nieuwe leverancier’, vertelt Elke. ‘Twintig procent van de ingrediënten zijn voortaan biologisch. De koks houden meer rekening met de seizoenen en donderdag blijft natuurlijk veggiedag. Trouwens, ook het transport gebeurt nu duurzamer. De leverancier is gevestigd in het Gentse, dus de vrachtwagens die vroeger uit Limburg kwamen blijven op stal.’ Eerder voerde Gent al gezonde tussendoortjes in. De stad is met de gezonde schoolmaaltijden voorloper in Vlaanderen, maar voor Elke is het slechts een eerste stap. ‘Toch is het nu al een verschil van dag en nacht’, vindt ze. ‘Dat vertellen de kinderen en de ouders me ook, en dat heb ik zelf kunnen proeven!’ (lacht) 10 // PIT

JACOB SEIDELL @jaapseidell

De EU heeft geen landbouwbeleid nodig maar een voedselbeleid. Duurzaam én gezonde voeding moeten centraal staan. 06:12 - 6 Feb 2017

FREEK VERDONCKT @FVerdonckt

Het landbouwbeleid van de toekomst moet kwaliteit boven kwantiteit kiezen, zegt Michel Vandenbosch van @GAIABrussels 10:47 - 15 Feb 2017

STEVEN ROGGE @StevenRogge

Elke maand worden in België 30.000.000 dieren geslacht. Velen zoals in #Tielt. Minder dierenleed? 365 #dagenzondervlees. Een aanrader. 19:31 - 23 Mar 2017

‘Zonder alle enthousiaste initiatieven zouden we nooit zo ver geraakt zijn’ FOCUS // 11

Bio

Geert Van Hootegem Geert Van Hootegem is professor sociologie aan de KU Leuven en een autoriteit op het vlak van de kwaliteit van werk. Zijn inzichten brengt hij in de praktijk met Prepared Mind: een expertenteam dat bedrijven helpt een ‘totale innovatie van hun organisatie’ door te voeren.

12 // PIT

‘LAAT DE ROBOTS MAAR KOMEN’

2.885.898. Zoveel Belgen dreigen op een bepaald moment ziek te worden van hun job. Een hallucinant cijfer, goed voor 78 procent van de bevolking. Hoe komt dat? En wat doen we eraan? Kan de digitalisering daarbij helpen? Of hebben we door de robots straks helemaal geen baan meer? Next gaf het woord aan Geert Van Hootegem, expert op het vlak van werk – dat van nu en van de toekomst. Wij vroegen of we mee in zijn glazen bol mochten kijken. Die heeft hij niet, maar zijn wetenschappelijk onderbouwd optimisme wilde hij wel delen. ‘Flip Kowlier vat het goed samen: ’t is allemaal een kwestie van organisatie.’ Tekst Julie Reniers Foto ID/Tom Verbruggen

‘We willen het over de toekomst van ons werk hebben, maar we weten amper hoe het vandaag zit’, begint Geert Van Hootegem. Hij legt nog een aantal cijfers op tafel: liefst 92 procent van onze arbeidscontracten zijn van onbepaalde duur. 63 procent van de werknemers klopt een vast aantal uren per week. 25 procent van de jobs zijn kortcyclisch: ze bestaan uit een handeling die of een denkpatroon dat elke tien minuten herhaald moet worden, de hele dag lang. ‘Dat is het soort banen waarvoor de Belg meer dan honderd jaar geleden zijn neus ophaalde toen die verkoos in Antwerpen de boot te nemen naar Amerika, op zoek naar een beter leven’, zegt hij. ‘Wat Henry Ford hen toen aanbood, daarvoor waren ze niet naar de States gekomen.’ HOE KOMT HET DAT ZOVEEL MENSEN ZIEK WORDEN VAN HUN JOB? Geert: ‘Het model dat we gebruiken om dat in kaart te brengen, is dat van Robert Karasek, een Amerikaanse socioloog en architect. Zijn onderzoeksvraag: bestaat er een verband tussen het werk dat we doen en de kans dat we chronische ziektes ontwikkelen? Hij kwam tot een vectorenstelsel op basis van twee variabelen. De eerste variabele gaat over ‘job demands’: wat wordt er van je gevraagd op je werk? Het tweede heeft te maken met ‘job control’: welke bronnen heb je binnen het bedrijf om aan die ‘demands’ te voldoen? Dat kan autonomie zijn, de mogelijkheid om opleiding te volgen, een andere dienst of collega’s waar je beroep op kan doen – maakt niet uit, zolang die bron er maar is.’ ‘Wat blijkt? Alleen wie op beide vlakken hoog scoort, loopt geen risico. En dat heeft niets met scholingsgraad te maken: het werk van een kok, van een poetsman of -vrouw, van een buitenwipper of buitenwipster kan evengoed in die categorie vallen. Flip Kowlier heeft gelijk als hij zingt: het is een kwestie van organisatie.’

WAT LOOPT ER DAN MIS MET DIE ORGANISATIE? ‘We organiseren ons tegenwoordig heel erg specialistisch. De arbeidsomstandigheden van de banen van vroeger, zoals in de mijnen of op het veld, waren dan wel gevaarlijker, maar het design van dat werk was minder bedreigend. De ‘job demands’ en ‘job control’ sloten veel meer bij elkaar aan. Een voorbeeld: dertig jaar geleden werd het werk op de luchthaven van Zaventem gedaan door zes à zeven bedrijven. Als je daar binnenkwam als nieuweling, had je veel mogelijkheden, je kon makkelijk binnen dezelfde organisatie iets anders gaan doen als je job je niet meer lag.’ ‘Wat we vandaag zien, is dat datzelfde werk nu door 260 verschillende bedrijven gedaan wordt: zij hebben zich allemaal gespecialiseerd in één klein stukje. En die bedrijven kennen elkaar niet, werken niet samen, geven vacatures niet door. Dus als je daar

EVITA WILLAERT @EvitaWillaert

Al te vaak gaat er in de strijd tegen #burnout te veel gewicht naar individu, te weinig naar bedrijfsorganisatie 16:07 - 14 Mar 2017

VBO-FEB @VBOFEB

‘De juiste vraag is ´Hoe kunnen we nieuwe technologieën koppelen aan organisatievragen’?’ Geert Van Hootegem 14:58 - 23 Feb 2017

NEXT // 13

nu werkt en het loopt mis, is de enige oplossing uit het systeem te stappen in plaats van door te schuiven naar een andere positie. Ook is de ruimte om problemen aan te pakken die groter zijn dan de specialisatie van elk klein bedrijf, verdwenen. Je ‘job control’ als werknemer is veel lager.’ ‘Bovendien is veel van het werk vandaag erg repetitief en niet flexibel geregeld. En worden we dus ziek. Daar wordt momenteel niets aan gedaan op politiek niveau – de wet-Peeters over ‘werkbaar wendbaar werk’ is eigenlijk allesbehalve dat. Die is gericht op flexibiliteit voor de werkgevers, niet voor de werknemers. Terwijl we ziekmakende arbeid net gigantisch zouden moeten belasten, want nu is het onze sociale zekerheid die de winst voor de aandeelhouders subsidieert.’

‘Het is wat we een self-destroying prophecy noemen, een voorspelling die zichzelf onderuithaalt. We zeggen ‘we willen rijk worden’, met dat doel voor ogen gaan we ons werk op een bepaalde manier inrichten. Maar net door die manier van organiseren maken we zoveel kosten dat we uiteindelijk armer worden in plaats van rijker. Innovatieve organisatie kan net een concurrentievoordeel geven aan bedrijven.’ HOE KUNNEN WE DAT VERANDEREN? ‘Om ons werk gezonder te krijgen, moeten we nadenken over de manier waarop we het organiseren. Zodat de ‘job control’ overeenkomt met de ‘job demands’ en we allemaal in die hoogste categorie vallen. Nog eens, dat heeft niets te maken met het feit of je nu een universitair bent of een ongeschoolde arbeider.’ ‘Het is niet dat we niet weten hoe dat kan of moet gebeuren, het wetenschappelijke onderzoek is er, het is nu een kwestie van politieke keuzes. Maar dat is niet evident: de vrijheid van organisatie staat ingeschreven in de grondwet, het is moeilijk om politieke instrumenten te vinden om dingen binnen bedrijven aan te pakken. Mijn oproep aan progressieve beweging: ga aan de slag aan de binnenkant van de organisatiewereld.’ WE HEBBEN HET NU OVER GOEDE, GEZONDE BANEN, MAAR GAAN WE BINNEN TWINTIG JAAR EIGENLIJK NOG WEL JOBS HEBBEN? NEMEN DE ROBOTS HET NIET OVER? ‘Het einde van werk kondigen ze al sinds het begin der tijden aan. Ik ben al sinds de jaren 80 met dit onderwerp bezig, ik weet niet hoeveel keer ik dat al gehoord heb ondertussen. (lacht) Dat neemt niet weg dat we vandaag wel degelijk voor een nieuwe ontwikkeling staan. Je hebt de digitalisering, de stromen ‘big data’, waardoor we nieuwe algoritmes kunnen opstellen en de performantie toeneemt. Daarnaast is er inderdaad de robotisering, die zal maken dat er jobs verdwijnen. Het gevolg: schrik voor de robots.’ ‘Terwijl dat helemaal niet nodig is. Want wie kent de mosselman nog? De aalboer, het eerste beroep in de Van Dale? Of de zwikker, het laatste? Een job ontstaat als gevolg van het design van een organisatie; als het design verandert verdwijnen er dingen, maar komen er ook nieuwe bij. Dus: de beroepenmarkt verandert, maar arbeid blijft bestaan. We gaan niet minder moeten werken, maar net méér.’

‘We gaan niet minder moeten werken, maar net méér’

14 // PIT

HOE KOMT DAT? EN GAAT DAT DAN NIET TOT NOG MEER BURNOUTS LEIDEN? ‘Ik heb het vooral over langere loopbanen: met ‘meer werken’ bedoel ik over je hele leven heen. Dat we langer moeten werken, daar bestaat nu al een vrij grote maatschappelijke consensus over. Tot nu toe wordt dat politiek opgelost door mensen op latere leeftijd langer te laten werken. Daarnaast moeten we ook gaan kijken naar wat jongeren doen, en naar wat

een realistisch werkvolume is, rekening houdend met de levensfase waarin je je bevindt.’ ‘Het spreekt voor zich dat bij jonge mannen en vrouwen die net aan een gezin beginnen, meer ruimte daarheen moet gaan en minder naar arbeid. Het is het moment in je leven waarin je misschien wel het meeste nood hebt aan minder werken. Tegelijk is dat de levensfase van de grote investeringen, zoals een eigen huis. Alleen: op dat moment verdien je het minst van wat je in je hele loopbaan gaat verdienen. Dus kun je bijna niet anders dan meer te gaan werken. Dat klopt niet. Het totale werkvolume over onze loopbaan heen moet dan wel omhoog, maar hoe we dat volume vervolgens verdelen over onze levensloop, kan anders. Daar moeten we gaan differentiëren, innoveren.’ ‘Demografisch is er een fundamentele verandering aan de gang: de levensverwachting stijgt, het aantal kinderen dat geboren wordt daalt. Dat betekent dat er een gigantische productiviteitsboost nodig is. Zodus – laat de robots maar komen! En dan is het tijd voor de echte vraag: hoe moeten die jobs van de toekomst er uitzien? Dat gaat afhangen van de keuzes die we maken als samenleving, niet van de technologie op zich. Laten we ophouden met het te hebben over arbeid als een last, en laten we focussen op de lust die werk kan zijn. En laten we het dan vooral hebben over hoe we zulke ‘lustige’ jobs vorm kunnen geven.’

TROFEE VOOR

WERKBAAR WERK

Steeds meer bedrijven en organisaties beseffen dat gezonde en gelukkige werknemers dé sleutel tot succes zijn. Overal duiken er ideeën op om werk anders te organiseren. Groen-Kamerlid Evita Willaert wil de doeners belonen die hun schouders zetten onder werkbaar werk en hen aanmoedigen om hun voortrekkersrol te blijven spelen. Jullie nomineerden deze bedrijven en organisaties voor de trofee voor werkbaar werk.

GROEP INTRO Samen met medewerkers, partners en bedrijven maakt Groep INTRO werk van persoonlijke groei. Ze doen dit via arbeid, vorming en begeleiding. 'Werkbaar werk vertrekt voor ons bij eigenaarschap geven aan mensen: verantwoordelijkheid geven en zorgen dat mensen de kans krijgen om persoonlijk te groeien in hun job.'

HOF TEN AS Hof ten As is een brasserierestaurant in Melsbroek. Ze verwelkomen gasten voor gastronomische diners, zakenlunches, feesten en seminaries.

'Ik wil geen bullebak zijn die in de keuken staat te roepen wat er moet gebeuren. Iedereen krijgt en neemt verantwoordelijkheid om alles in goede banen leiden.'

!DROPS !DROPS is een sociaalinnovatieburo voor profit en non-profit organisaties. Ze ontwikkelen concrete oplossingen voor de maatschappelijke uitdagingen waar je als organisatie voor staat. 'Bij !DROPS kan je echt werken vanuit je passie. Je krijgt veel verantwoordelijkheid én vrijheid en er is veel aandacht voor 'je goed voelen.'

GOODPLANET GoodPlanet Belgium inspireert jong en oud om een duurzame

samenleving te realiseren, door positieve acties te ondernemen en expertise te delen. 'Bij GoodPlanet werken er twee talentmanagers. Zij organiseren met elke medewerker één talentgesprek per jaar en gaan bijvoorbeeld mee op zoek naar nuttige vormingen.'

FEMMA Femma is een vrouwenvereniging. Jaarlijks organiseert Femma meer dan 30 000 activiteiten. Femma strijdt voor gelijkheid, tijd en geluk voor vrouwen en mannen. 'We verlegden de focus van controle op tijd en plaats naar resultaatgericht werken in vrijheid en vertrouwen. En sinds kort werken we ook in een vlakke organisatiestructuur.'

Benieuwd wie er aan de haal gaat met de trofee? Eind april maken we de winnaar bekend op www.groen.be/ werkbaarwerk

NEXT // 15

KIJK 1

Het is intussen al meer dan een maand geleden, maar Next zindert nog steeds na. Met meer dan duizend deelnemers was de eerste editie van ons politiek festival meteen een schot in de roos. Bijna veertig sprekers gidsten ons naar de toekomst. De muren tussen deelnemers en sprekers werden gesloopt, zodat frisse ideeën en ongezouten meningen de vrije loop kregen. Een flinke portie ontspanning vormde de kers op de taart. Afsluiten deden we met theater, comedy, voetbal en een Next Party tot in de vroege uurtjes. 2 3

Wie door de deuren van Lamot wandelde, kwam meteen in een indrukwekkend laboratorium terecht. ‘Lab rats’ gidsten je langs 19 innovatoren die maar wat graag in gesprek gingen over hun project. Winkelen zonder verpakkingen? Dan zit je goed bij OHNE. Snel en makkelijk lokale boerderijproducten bestellen? Linked.farm timmert aan uitbreiding. Een concertticket kopen en meteen carpooling plannen? To Get There Together maakt het mogelijk. Jullie ideeën brachten de projecten van de innovatoren in een stroomversnelling. Ze gingen naar huis met bakken energie. Next Lab, dat is samen aan de toekomst werken in de praktijk.

16 // PIT

8 9

5 6 7

Ging jij naar huis met een selfie met Jill Stein? De Amerikaanse presidentskandidate van de groene partij lokte een volle zaal voor haar vraag-me-alles-sessie. In een mum van tijd hing iedereen aan haar lippen voor een snedig gesprek over de rol van de groene beweging in deze woelige tijden. Te onthouden: in deze geglobaliseerde wereld zijn de groenen de enige politieke beweging die internationaal verbonden zijn. Peace, people en planet: wij hebben de sleutel voor verandering in handen.

Van al dat denken, debatteren en inspireren krijg je honger. Gelukkig selecteerde de Next-organisatie de lekkerste food trucks uit de regio. Op het menu stonden verrassende zeewierburgers met een stevige bite, heerlijk gegrilde focaccia’s, pittige wokgerechten en rijkelijk gevulde aardappelen. Wie nog plaats had voor een dessertje, kon zich tegoed doen aan een heerlijke vegan ice cream. Stuk voor stuk gewaagde gerechten, een perfect voorsmaakje van de toekomst.

©ID/Tom Verbruggen

KIJK // 17

GESPOT

TOP

tuin & bord

Het internet wemelt van de hippe recepten en handige tuiniertips. Een korte rondvraag op het Groen-hoofdkwartier leverde echter al snel enkele duidelijke koplopers op. Laat je verrassen door onze selectie en geniet volop van de heerlijke lentedagen.

Mme Zsazsa MADAMEZSAZSA.BLOGSPOT.BE

Karola’s Kitchen KAROLASKITCHEN.BE INSTAGRAM @KAROLAS_KITCHEN

Als je niet genoeg krijgt van Mme Zsazsa, is er ook het boek ‘De Moestuin van Mme Zsazsa’. Karola’s Kitchen portobellolinzenburger. Heerlijk verrassend! Er is zo veel informatie over gezond eten dat het soms moeilijk is de bomen door het bos te zien. Karolien, master in de biomedische (voedings)wetenschappen, helpt een handje. Ze deelt recepten en kooktips en zet groenten en fruit centraal op het menu.

18 // PIT

Iedereen kan wel eens advies gebruiken in huis, tuin en keuken. Mme Zsazsa snelt ter hulp! Elk jaar brengt ze de Zsazsalmanak uit. Die kalender bundelt haar nuttigste tips per maand. Op haar website deelt ze recepten, tuiniertrucjes en levensverhalen.

Jonge Sla JONGESLA.COM

Rosaliens Tuin van Eten INSTAGRAM @ROSIES_TUINVANETEN

Zin in meer food for thought uit de pen van Dorien Knockaert? Lees het essay dat ze schreef voor 20 jaar Oikos Tijdschrift op http://bit.ly/schafdekeukenaf. Dorien Knockaert is reporter en culinair redactrice van De Standaard. Dankzij haar blog Jonge Sla kan jij meegenieten van haar kookkunsten. Voor haar boek Goed Eten ging ze een jaar lang op zoek naar de eerlijke keuken.

Rosalien duikt ook regelmatig op met een column in de weekendeditie van Het Laatste Nieuws. Wil je meegenieten van de eerste lentedagen maar heb je geen eigen tuin? Volg dan zeker Rosaliens Tuin van Eten op Instagram. Zo kan je vol spanning mee uitkijken naar de eerste scheutjes in de moestuinbak en de piepjonge knopjes aan de bomen.

Ma Vie en Vert MAVIEENVERT.BE

Genieten zonder suiker: het kan. Klik zeker door naar de suikervrije recepten. Ma Vie en Vert is veel meer dan een kookblog. Kelly schrijft over groen doen, eten en leven. En daarbij staat zelf maken centraal. Van kokosmelk tot tandpasta: je kan het zo gek niet bedenken of Kelly heeft het al uitgeprobeerd.

Een nieuw receptje uitgeprobeerd? Een doorbraak in de moestuin? Originele blog ontdekt?

STUUR ONS JE MOOISTE FOTO'S EN JE FAVORIETE LINKS groen.be @groen @groenwerkt groen.be/whatsapp pit@groen.be

GESPOT // 19

360°

DE REFTERREVOLUTIE

STAPPEN Kinderen, ouders en leerkrachten willen lekkerdere en gezondere maaltijden op school. En dat kan. Met de Refterrevolutie garanderen we dat maaltijden en tussendoortjes gezond en duurzaam zijn, investeren we in refters en keukens en voeren we stapsgewijs ééneuromaaltijden in. Zo maken we eindelijk komaf met lege boterhammendozen en ongezonde voeding.

ELISABETH MEULEMAN Vlaams Parlementslid Groen

20 // PIT

Vandaag kan je in scholen vaak enkel frisdranken en snoepgoed krijgen. Voortaan bieden scholen ook gezonde tussendoortjes aan. Tegen 2020 is de switch helemaal gemaakt.

Scholen hebben al genoeg op hun bord. Daarom schakelen we gezondheidsbuddy’s in die de school ondersteunen in de uitbouw van hun voedingsbeleid.

In Kopenhagen krijgen leerlingen inspraak in de menu’s. De oudste leerlingen dienen mee de maaltijden op en krijgen een aparte eetruimte in ruil. Veel scholen laten hun maaltijden verzorgen door een extern bedrijf. Die maaltijden gezonder en kwaliteitsvoller maken, kan door de criteria in hun aan bestedingen aan te scherpen.

In het Schotse kanton East Ayrshire worden aanbieders voor schoolcontracten niet alleen beoordeeld op prijs, maar ook op kwalitatieve factoren zoals versheid, het gebruik van seizoensproducten, fair trade, afvalbeleid en sociaal engagement. Het project zorgde niet alleen voor gezondere voeding op school, maar gaf ook een boost aan de lokale economie.

Gezonde maar ook lekkere schoolmaaltijden: het gaat wel degelijk samen. We richten smaakcomités op. Zo kunnen kinderen proeven en feedback geven aan de koks en cateraars. Op een website kunnen scholen ervaringen en ideeën uitwisselen.

Koken met verse, lokale en seizoensgebonden producten vraagt speciale vaardigheden. We organiseren trainingen voor schoolkoks en maken de job uitdagender en aantrekkelijker.

De refters van Vlaamse scholen kunnen een pak aangenamer. Dankzij een investeringsplan over een termijn van tien jaar kunnen scholen de broodnodige aanpassingen doen.

Om de investering dubbel en dik terug te verdienen, kunnen refters gedeeld worden met de gemeenschap. Na de schooluren gebruiken we refters bijvoorbeeld als sociaal restaurant.

Veel kinderen en jongeren leren op school enkel de voedingsdriehoek. Dat breiden we uit met praktijklessen koken, al vanaf de kleuterschool. Aan het einde van zijn loopbaan kan elke leerling lekker en gezond koken.

In Rotterdam hadden alle basisscholen een stadsakker in de buurt van de school. Leerlingen werkten in de verschillende seizoenen mee aan de voedselproductie. Het project werd helaas stopgezet door de bezuinigingen.

Met een budget van 10 miljoen euro zorgen we in eerste instantie voor ééneuromaaltijden in scholen met een kansarm profiel. Bij een positieve evaluatie breiden we uit naar andere scholen.

In Engeland geniet maar liefst 86 procent van de leerlingen van gratis schoolmaaltijden. De maaltijden zorgen er voor meetbaar betere schoolresultaten. In België eten veel minder leerlingen op school. Willen we met schoolmaaltijden impact hebben op de volksgezondheid, dan hebben we een prijslimiet nodig.

Natuurlijk moeten schoolmaaltijden ook betaalbaar blijven. Daarom voeren we stapsgewijs ééneuromaaltijden in.

360° // 21

CIJFER

VAN VLEES EN BLOED Ons land produceert veel meer vlees dan we nodig hebben. Dat ontwricht de markt, legt een loodzware hypotheek op het milieu en is slecht voor onze gezondheid.

1 Als je alle Belgische runderen, varkens en kippen op een rij zet, krijg je een ketting van 24.000 kilometer. Dat is de afstand naar Zuid-Afrika en terug.

2 Het Belgisch vee produceert dagelijks 14 miljoen emmers vol mest, samen zo'n 183,4 miljoen liter.

3 Om één kilogram biefstuk te produceren, heb je 15.000 liter water nodig. Voor een kilo groenten is dat slechts 300 liter.

4 Dagen Zonder Vlees

Eén koe stoot op jaarsbasis meer broeikasgassen uit dan een heel jaar met een Porsche rijden (zo’n 15.000 kilometer).

80% Liefst 80 procent van de ontbossing wereldwijd is te wijten aan de veeteelt. In België gaat 76 procent van onze landbouwgrond naar veeteelt.

Vandaag eten Belgen 15 procent minder vlees dan tien jaar geleden. Dat is maar goed ook, want nog steeds eten we 60 procent meer vlees en vis dan de maximale aanbevolen hoeveelheid. Een te hoge vleesconsumptie wordt gelinkt aan typische ziektes als overgewicht, diabetes en hart- en vaatziekten. Al zes jaar lang motiveert Dagen Zonder Vlees mensen om tijdens de vasten minder vlees en vis te eten. En dat lukt hen aardig: dit jaar nemen zo’n 113.000 mensen deel. Samen besparen ze meer dan 4 miljoen baden water en evenveel broeikasgassen als 4 miljoen kilometer autorijden. Nu is het aan de landbouwsector om ook de omslag te maken. Een halvering van onze veehouderij kan niet langer een taboe zijn. Met een opkoopregeling voor noodlijdende landbouwbedrijven en natuurlijke afvloeiing kunnen we werk maken van een grondgebonden en milieuvriendelijke veehouderij. BRON: Laurens De Meyer ‘ Wat (w)eten we? De waarheid over ons voedsel’

Shit...

22 // PIT

COULISSEN Gewapend met een camera trekken we op jacht naar de pittigste glimp van het leven achter de schermen van Groen. Foto Arie Kievit

Jesse we can! Op verkiezingsdag steeg GroenLinks in Nederland van vier naar veertien zetels. In een dubbelinterview met GroenLinks-voorzitter Jesse Klaver en Groen-fractieleider Kristof Calvo toont ook deze laatste zich ambitieus: â&#x20AC;&#x2DC;De echte kracht van verandering komt van Groen.â&#x20AC;&#x2122;

COULISSEN // 23

DICHTBIJ

OUDENAARDE In onze muil geen zwerfvuil! Met die opvallende slogan slaan het Algemeen Boerensyndicaat en Groen in Oudenaarde de handen in elkaar. Ze gaan de strijd aan tegen rondslingerende blikjes, flessen, glas en verpakkingen in de bermen, weiden en akkers. Dat is nodig, want jaarlijks verliezen de Vlaamse boeren honderden melkkoeien en andere landbouwdieren door zwerfvuil. ‘Het kan niet dat dieren sterven en landbouwers economische schade lijden door onverantwoordelijk en asociaal gedrag’, zegt Groen-gemeenteraadslid en Vlaams Parlementslid Elisabeth Meuleman. In hun actieplan vragen het Boerensyndicaat en Groen aan de gemeenteraad om een affichecampagne te lanceren. Daarmee willen ze inwoners en toeristen bewust maken van de gevolgen van zwerfafval. Samen met straatvrijwilligers willen ze bovendien de gemeente opkuisen. Tot slot roepen ze het bestuur op om repressief op te treden als dat nodig is. Elisabeth zet het initiatief ook op de agenda van het Vlaams Parlement. Ze zal een voorstel indienen om statiegeld op blikjes en PET-flessen in te voeren. 24 // PIT

ZELLIK

TURNHOUT Op één jaar tijd viel Turnhout maar liefst vier keer in de prijzen voor hun groenbeleid. Zo sleepten ze de zilveren medaille van de prestigieuze Entente Florale in de wacht. Daardoor mag Turnhout zich de tweede groenste stad van Europa noemen. De Europese wedstrijd bekroont steden en gemeenten die de leefkwaliteit vergroten met een kwaliteitsvol groenbeleid. Ook hun stadsboerderij werd bekroond omdat ze milieubeleid en sociale integratie aan elkaar knoopt. Het Natuurpuntmuseum kreeg dan weer een ‘special achievement’ voor hun mooie ecologische tuin, die binnenkort opengesteld wordt voor het grote publiek. Natuurlijk ontbreekt ook de Grote Markt niet in het rijtje. De Vlaamse Vereniging voor Openbaar Groen riep het plein uit tot Mooiste Stadsplein van Vlaanderen. De kerktuin op dat plein ging lopen met de Openbaargroen-Award. Een hele opsteker voor het bestuur, want vijf jaar geleden was het kerkplein nog een grote parking.

De volkstuinen in Zellik ondergaan een grondige metamorfose, na er jaren verwaarloosd bij te liggen. Het terrein wordt een ecologische samentuin. Tientallen vrijwilligers saneren samen het overwoekerde gebied en toveren het om tot een prachtige tuin. Er komen hoogstammige fruitbomen, inheemse bessenstruiken, houtkanten en twee poelen. ‘De koppeling van een natuurvriendelijke inrichting aan een samentuin creëert meer biodiversiteit’, weet gedeputeerde voor de provincie VlaamsBrabant Tie Roefs (Groen). ‘Dat is goed voor koestersoorten zoals amfibieën en maakt de tuin meer klimaatbestendig.’ Deze zomer bouwt de Vlaamse Landmaatschappij nog een gemeenschapslokaal met een groendak, een serre en een gemeenschappelijk tuinhuis. Het beheer van de tuin is in handen van Groenten uit Zellik, een werkgroep van Velt Asse. Ze willen met de samentuin werken aan de sociale cohesie, buurtvorming en integratie in Zellik.

ANZEGEM Groot-Anzegem gaat een nieuw tijdperk in. De gemeenteraad keurde het Ruimtelijk Uitvoeringsplan goed. Zes voormalige textielsites krijgen een nieuwe bestemming. Zo stond de site Reynaert/Pouleyn in de Beukenhofstraat ingetekend als zwaar milieubelastende industrie, pal tussen verschillende woonzones. Zwaar vrachtverkeer en heel wat overlast dreigden voor de omwonenden, die 703 bezwaarschriften indienden tegen een nieuw project. Het gemeentebestuur luisterde naar hen. ‘De site krijgt een andere bestemming’, vertelt schepen van Ruimtelijke Ordening Jeremie Van Eeckhout (Groen). ‘Zwaar milieubelastende industrie hoort niet in een woonzone. Firma’s kunnen zich er nog steeds vestigen, maar wel onder strenge milieu- en mobiliteitsvoorwaarden.’ Ook de industriezone aan de Mekeirleweg wordt hertekend. ‘Het wordt een zone waar maximum zes bedrijven terechtkunnen met een lokale bedrijvigheid. Geen zware industrie dus.’ Eerder onderging ook de site Doutreloigne een gelijkaardige behandeling. Daar worden een tiental ambachtelijke bedrijven gecombineerd met een groene zone en gezinswoningen.

HASSELT Hasselt is niet bang van een experiment, ook niet tijdens carnaval. Dit jaar was er tijdens de sleuteloverhandiging aan prins carnaval op het Groenplein geen confetti en snoepgoed te bespeuren. In plaats daarvan koos het bestuur samen met het Feestcomité voor lavendel. Dat geurt lekker en is veel minder milieubelastend dan confetti. Het snoep wordt vervangen door zakjes lokaal fruit. Of het initiatief zich uitbreidt naar de hele carnavalsstoet, is nog niet zeker. Het stadsbestuur wil vooral mensen aanzetten om mee na te denken over milieuvriendelijkere alternatieven. En dat neemt schepen van Leefmilieu Joost Venken (Groen) heel serieus. ‘Studenten van Hogeschool PXL gaan de ecologische voetafdruk van de carnavalsstoet berekenen’, zegt hij. ‘Ze gaan na hoeveel snoepgoed en confetti er wordt verspreid en hoe groot de uitstoot van de wagens is. Met de resultaten kunnen we dan aan de slag om volgende edities duurzamer te laten verlopen.’

JETTE Jette plaatst twee fietspompen en vier fietsreparatiestations op enkele druk bezochte plaatsen zoals de ingang van de bibliotheek en de gemeenteadministratie. ‘Natuurlijk zijn het niet enkel deze pompen en reparatiestations die van Jette een fietsgemeente maken’, zegt schepen van Mobiliteit Nathalie De Swaef (Ecolo-Groen). ‘We werken ook aan veilige wegen met gemarkeerde fietsinfrastructuur, gescheiden fietspaden, fietsstraten, fietsboxen enzoverder. De fietspompen en reparatiestations zijn wel dat extraatje dat toont dat de gemeente letterlijk plaats maakt voor de fiets.’ Dat bewijst trouwens ook hun nieuwste maatregel: binnenkort krijg je in Jette tot 150 euro terugbetaald bij de aankoop van een elektrische fiets. Nathalie: ‘We hopen dat de premie een duwtje in de rug betekent voor de Jettenaren en dat ze vaker voor de fiets zullen kiezen, zeker voor woon-werkverkeer.’ DICHTBIJ // 25

CRUSH CRUSH brengt een ode aan de doeners, kleine helden die grootse dingen doen: mensen verbinden, de handen uit de mouwen steken en creatieve oplossingen bedenken, tegen het boegeroep in. Elke nieuwe Pit geven we één van hen een papieren podium. Lees dit als een liefdesverklaring van Groen.

‘Durf toch eens simpele gerechten maken ! Recepten zijn er om te inspireren, niet om minutieus te volgen’ 26 // PIT

Johanna Goyvaerts, Barbara Serulus en Mayken Craenen

ZOEKEN UIT WAAR JE ETEN VANDAAN KOMT

Tekst Wim Vandonck Foto ID/Maarten Hannes

Aan een grote poort in hartje Borgerhout bel ik aan. Johanna neemt me mee door een prachtig gebouw. ‘Een oud fabriekspand’, weet ze me te vertellen. Het kantoor van Alle Dagen Honger is licht ingericht, met hippe meubelen en overal notities met ideeën voor nieuwe projecten. Barbara zit klaar met een groene thee, Mayken nipt aan haar koffie. Johanna gaat voor een glas water, simpel. Alle Dagen Honger is een culinair projectbureau. Een wat? ‘We zijn eigenlijk begonnen als een eenvoudige foodblog, maar al gauw wilden we het verhaal achter ons eten te weten komen’, vertelt Johanna. Barbara valt haar bij: ‘Dat ging heel snel. We gingen naar een lezing over patenten op zaden en daar is Alle Dagen Honger beginnen kiemen tot een veel breder project. Een culinair projectbureau is dan ook een brede vlag waaronder we alle drie de ruimte hebben om dingen uit te proberen.’ Hun foodblog alledagenhonger.be won jaar na jaar de Weekend Blog Award voor beste foodblog. Twee jaar geleden brachten de kokkinnen een boek uit. ‘De Helden van het Echte Eten’ brengt portretten van hun helden, de ambachtsmensen uit de voedingssector. En dan is er nog KRACHTVOER, een jaarlijks festival dat mensen wil aanzetten om na te denken over het voedsel op hun bord. Terwijl we hun indrukwekkend conto overlopen, komt een oud idee bovendrijven. ‘We dromen al lang van een magazine’, zegt Barbara enthousiast. ‘Een hele uitdaging, maar misschien moeten we er eens werk van maken.’ Hun projecten schieten alle kanten op maar achter alles zit wel een duidelijke missie: het verhaal achter ons eten blootleggen. ‘Toch is ook dat heel organisch gegroeid’, biecht Mayken op. ‘Het klopt dat we willen tonen welke weg voedsel aflegt voor het op je bord beland. We willen onze kennis delen, zonder te moraliseren. Maar die missie hebben we niet op één moment vastgelegd.’ Of Alle Dagen Honger kan meesurfen op de trend van gezonde, lokale en duurzame voeding? Johanna: ‘Er is de afgelopen jaren heel veel veranderd. Mensen eten bewuster. Maar toch zijn velen het noorden kwijt. Ze hebben nood aan een houvast. Dat is merkwaardig, want eigenlijk moet je gewoon luisteren naar je lichaam en je gezond verstand gebruiken.’ ‘Durf toch eens simpele gerechten maken’, vult Mayken haar aan. ‘Een lekkere maaltijdsoep is óók een maaltijd. Recepten zijn er om te inspireren, niet om minutieus te volgen.’ En dan vormt zich een nieuw plan: een bundeling van basisrecepten waarop je kan variëren en experimenteren. ‘Dat moet ik opschrijven’, zegt Barbara en ze haalt haar notitieboekje. De vrouwen gaan de toekomst positief tegemoet. Ze kunnen zich alle drie helemaal op hun culinaire passies storten, maar ook over de landbouw- en voedingssector zijn ze positief. ‘De klepel is nu helemaal doorgeslagen’, vindt Johanna. ‘Dat zal zichzelf corrigeren. En hé, lokaal is helemaal niet zo eng als mensen soms denken. We moeten gewoon een nieuwe balans vinden tussen mondiaal en lokaal.’ ‘Weet je wat we nodig hebben? Een minister van voeding’, besluit Barbara. ‘Iemand ambitie?’ CRUSH // 27

DUBBEL

De ene is Vlaams Parlementslid, de ander maakt tv-programma’s. Maar wat Bart Caron en Wim Lybaert gemeen hebben, is een liefde voor eten. Góed eten. ‘Mensen zijn dat een beetje verleerd, echte smaken.’

Wim Lybaert is wellicht de bekendste moestuinier van Vlaanderen. In zijn programma Het Goeie Leven gaat hij samen met zes duo’s aan de slag op een wei aan de Oude Abdij van Drongen. Als lid van de commissie voor Landbouw bekommert Bart Caron zich in het Parlement op een ander niveau om varkens, witloof en tomaten. We schuiven aan voor een gesprek over platte lasagne, rode kool en de weg van ons eten naar ons bord. ‘WE ETEN NIET MEER VOOR FUEL, VOOR DE ENERGIE, MAAR VOOR FUN’, ZEGT EEN PERSONAGE IN DE AMERIKAANSE SERIE GIRLS. AKKOORD? Wim: ‘Zeker. Ik probeer dat zelf zoveel mogelijk te doen, ik vind het een goede zaak dat we eten voor de

fun. Maar de overgrote meerderheid eet omdat ze moeten eten – dat is echt waar, hè. Als ik op reis ga met vrienden, neem ik uren de tijd om te koken. Die mensen appreciëren dat dan enorm, maar zelf gaan ze dat nooit doen.’ Bart: ‘Voor mij is smaak ook een heel belangrijke drijfveer. Ik eet heel graag heel lekker. Dat staat ook in ons partijprogramma: voor de nota landbouwbeleid van Groen heb ik het woord ‘lekker’ in de titel gezet, naast gezond en verantwoord. Lekker eten is fantastisch, een belevenis.’ Wim: ‘Ik denk wel dat de mensen dat een beetje verleerd zijn, echt goed eten.’

‘Voor kwaliteit willen mensen ook betalen, daar ben ik van overtuigd’ Tekst Wim Vandonck Foto’s ID / Wouter Van Vooren 28 // PIT

‘Ja, we hebben in Het Goeie Leven varkens geslacht. Maar die hebben wel een prachtleven gehad’ HOE BEDOEL JE? Wim: ‘Kijk naar de scholen bijvoorbeeld. Man, als ik zie wat voor rommel mijn kinderen daar op hun bord krijgen. Het strafste is: mijn vrouw maakt dan thuis lasagne met allemaal verse groentjes – en dan hebben ze liever die die ze op school krijgen. Want daarvoor moeten ze geen moeite doen: ze proeven daar geen rozemarijn in, ze komen geen krokant worteltje tegen, geen stukje selder. Echte smaken leren kennen kost tijd, maar die moeite moet je doen.’ Bart: ‘Klopt. Weet je, jonge mensen lusten ook geen klassieke muziek, de meesten vinden dat saai en vervelend. Met de jaren verandert dat, ontdekken ze de kwaliteit, de beleveniswaarde, en gaan ze er toch in mee. Dat is een groeiproces, een opvoedingsproces. En is dat niet met smaak en eten niet hetzelfde?’ Wim: ‘Ik vind dat je gelijk hebt, maar bij klassieke muziek doet het er eigenlijk niet toe of je dat nu goed vindt of niet.’ Bart: ‘Hallo man, dat doet er wél toe!’ (lacht) Wim: (onverstoorbaar) ‘Als je niet van klassieke muziek houdt,

DUBBEL // 29

doe je daar geen vlieg kwaad mee. Maar met voedsel wel. Heel die industriële landbouw is de wereld zo ongelooflijk om zeep aan het helpen. Ik zie dat ook in mijn moestuin: vroeger werkte ik niet biologisch. Als ik een jaar niet moestuinierde, groeide er ook geen onkruid meer. De hele werking van de bodem was doorbroken.’ DAT DE INDUSTRIËLE VEETEELT EEN PROBLEEM IS, WEET IEDEREEN NU, DOOR DIE BEELDEN UIT HET SLACHTHUIS VAN TIELT. Wim: ‘Ik was eigenlijk het meest geschokt over die grote verontwaardiging. Alleen de vegetariërs en veganisten hebben het recht om zo op hun achterste poten te gaan staan, vind ik. Als je vlees eet, moet je niet schrikken dat dat gebeurt. Die beesten worden niet doodgekieteld, hè. Mensen willen het gewoon niet weten. Kop in ’t zand.’ Bart: ‘Dat toont aan hoe vervreemd we zijn van ons voedsel. Iedereen koopt wel eens bereide spaghettisaus in de winkel, dat is hoe we nu eenmaal leven vandaag, maar we vergeten zo de link met de oorsprong van die producten. Hoe dan ook, de toekomst is plantaardig.

We eten steeds minder vlees en die tendens is niet te stoppen. Goed voor mens en dier.’ ALS JE WEET WAAR HET VANDAAN KOMT, IS HET DAN WEL CORRECT OM VLEES TE ETEN? Wim: ‘Voor Het Goeie Leven hebben we ook drie varkens opgekweekt. Ik ging die zelf elke dag eten geven op de wei. Ja, we hebben die geslacht, maar die hebben wel een prachtleven gehad. En dat proef je ook.’ Bart: ‘Ik heb als parlementslid veel kwekers bezocht, en die megastallen zijn echt een verschrikking. We hebben het nu over de eindfase, maar alles wat ervoor komt is even gruwelijk: varkens die nooit het daglicht zien, zeugen die amper kunnen neerliggen, zoveel ammoniak in de lucht … Als je je dieren buiten laat lopen, ga je veel beter vlees hebben. Maar het duurt dan wel dubbel zo lang voordat ze dik genoeg zijn om te slachten. En de opbrengst is heel laag: de boer verdient nauwelijks vijf euro aan één dier. Daarom zijn ze wel verplicht om op zo’n grote schaal te werken. Dat model zit helemaal verkeerd.’

‘Wist je dat er vandaag meer blikken rode kool verkocht worden dan echte kolen?’ 30 // PIT

HET MOET DUS ANDERS. MAAR GAAT HET ETEN VOOR MIJ, DE CONSUMENT, DAN NIET VEEL DUURDER WORDEN? Bart: ‘De prijs die je betaalt voor je biefstuk in de supermarkt, is het tienvoudige van wat de boer er voor krijgt. In de voedingssector zit het verdienmodel niet bij de primaire producent, maar bij de verwerkingsindustrie. De boer heeft geen macht in die keten. Als de prijs aan de primaire bron, bij de boer dus, 10 procent zou stijgen, moet jij 1 procent meer voor je biefstuk betalen. En voor kwaliteit willen mensen ook betalen, daar ben ik van overtuigd.’ Wim: ‘Bart, jij spreekt uit de politiek. Maar voor mij is dat een complex kluwen. Ik kom daar niet uit – niet als consument, en niet als tv-maker. Wat ik denk: schrap die keten gewoon helemaal. Een boer die rechtstreeks aan de consument verkoopt, kan leven van honderd zeugen, heeft een kweker mij gezegd. Dat is wat ik wou laten zien in Het Goeie Leven: de bron van het eten.’ Bart: ‘De korte keten, zoals dat heet. Dat verdienmodel wint gelukkig ook aan belang.’

Wim: ‘Tegelijk moeten we het zeggen zoals het is: wij hebben allebei ook het geld om kwaliteit te kopen, hè. Toen ik zei dat vlees duurder moet zijn, kreeg ik bakken kritiek over mij heen: ‘En de arme mensen dan?’ We móeten helemaal geen zeven dagen op zeven vlees eten. Maar wist je dat er meer blikken rode kool verkocht wordt dan echte rode kolen? Als je een echte rode kool koopt, kost dat je anderhalve euro, en je kunt er met acht man van eten.’ MAAR JE HEBT WEL TWEE UUR NODIG OM HEM BEHOORLIJK KLAAR TE MAKEN. Allebei: (joelend) ‘Dat is het, daar zit het ’m!’ Bart: ‘Dat zegt dus ook iets over onze stijl van leven. Hoe we eten, is hoe we leven. Je hebt dat natuurlijk niet altijd zelf in de hand: je moet werken, voor de kinderen zorgen, soms voor ouders. Druk, druk, druk. Dan neem je al eens sneller een bokaal. In alle eerlijkheid, bij ons is dat ook soms zo.’ Wim: ‘Ik heb een kookboek geschreven en aan mijn recept voor rode kool ben je ook twee uur kwijt. Maar het is dan wel de beste kool die je ooit gegeten hebt. Voilà.’

U ZEGT

Wim Opbrouck ACTEUR EN ZANGER

Wereldwijd kan onze voedselproductie de toenemende vraag niet meer bijhouden. De vraag naar plantaardige voedingsstoffen, vlees, vis, zuivel en biobrandstoffen is niet meer in verhouding met de toenemende groei van de wereldbevolking. We vissen te veel vis, we eten te veel vlees, kweken bergen groenten, fruit en boter. De kippen leggen staand en de kalkoen is bijna uitgestorven. Wij hebben te veel, anderen te weinig. De manier waarop we met ons voedsel omgaan is ontaard in een kant-enklare bedevaart naar de supermarkt. De horror van de realiteit is een totaal gemanipuleerde voedselproductie in handen van enkele multinationals die straks ook nog het drinkwater privatiseren.

Foto Bas Bogaerts

Er woedt een zware storm boven onze weilanden en akkers. Maar, goede lezer, ik zie iets veranderen in de hoofden van de mensen. Ik zie de fonkeling van iets nieuws, iets anders, beter, respectvoller, smaakvoller. Het gebeurt in steden en dorpen, het gebeurt in alle werelddelen. De revolutie komt van binnenuit. Kleinschalig, traag, maar vastberaden. De vraag naar beter en duurzamer klinkt steeds luider, dwingender, oorverdovend. Gij die het weten kunt, gij die oordeelt, gij die beleid maakt, gij die normen en quota oplegt, gij die het voedsel inspecteert! Geef ons heden ons dagelijks brood en verlos ons van onze genetisch gemanipuleerde zonden. Verlos ons van Monsanto, Coca Cola en Burger King. Verlos ons van de boterberg, de overbevissing, de overbemesting, de chemische sproeistoffen en de industrieel gebakken pistolets. Verlos ons van het smeltend poolijs en het gat in ons verstand.

â&#x20AC;&#x2DC;Ik zie de fonkeling van iets nieuws, iets anders, beter, respectvoller, smaakvollerâ&#x20AC;&#x2122;

Geef ons traagheid, duurzaamheid. Geef ons volkstuinen, groene steden en heldere waterlopen. Geef ons bijen op het dak, moestuinen. Laat ons groenten kweken, in de stad en op het platteland. Laat ons gemengde hagen aanplanten met daaronder kruidlagen. Geef ons de wilde bosaardbei, de dovenetel, en verlos ons van bladblazers en bosmaaiers. Leer ons zeisen, maak de industriezones groen, bouw speelplaatsen om tot tuinen, kweek kippen, konijnen, kweek het varken en de koe en weet wat je eet. Ik geloof in urban gardening, ik geloof in community supported agriculture. Maar plak er alstublieft geen labels op, kom mij niet vertellen wat goed en wat kwaad is. Laten we niet voor onze eigen kerk prediken, maar laten we het duurzame woord verspreiden, uit liefde en respect voor onze beschaving, in de hoop op een betere wereld, en vooral, in de wetenschap dat we vegen voor onze eigen deur. In de wetenschap dat er meer en groter nodig is om de toekomst van ons voedsel en van onze planeet veilig te stellen. Om te beginnen bij het begin. Il faut cultiver son jardin! Wij moeten onze tuin bewerken! U ZEGT // 31

57%

16:23

Traveling? Yes, enjoying the sun and the beach. You? I’m on my way to Europe. Had to flee my country. Omg, why? Because I’m gay ...

Wouter 39

 Online now 218 meters away

NO BORDERS FOR PRIDE De strijd voor aanvaarding stopt niet aan de landsgrenzen. Laten we samen vechten voor gelijke rechten, hier en aan de andere kant van de wereld. Op 20 mei trekt de pride door de Brusselse straten, met een duidelijke eis: betere rechten voor LGBTI+-vluchtelingen. Wandel jij mee met Groen? WOUTER DE VRIENDT Federaal parlementslid Groen

#pridebe