STAD VAN STRAKS by Gudrun Feldkamp

Evaluatie Kinderconferentie – korte notitie Afdeling Kwaliteitszorg, oktober 2016

Inhoud 1

Inleiding ......................................................................................................................................................... 1

Het bereik ...................................................................................................................................................... 4

De organisatie en samenwerking in- en extern .......................................................................................... 4

Publiciteit ....................................................................................................................................................... 5

Informatie vanuit de workshops .................................................................................................................. 6

De inzendingen ............................................................................................................................................. 7

Mening van de kinderen ............................................................................................................................... 8

Informatie uit de interviews ......................................................................................................................... 9

Financiën ..................................................................................................................................................... 10

Conclusies ................................................................................................................................................... 11

Bijlage 1 Vragenlijst kinderen Natuurfestival Stad van Straks ........................................................................ 13

Inleiding

De afdeling Kwaliteitszorg is gevraagd een evaluatie uit te voeren van de verschillende streekconferenties die in 2016 en 2017 worden gehouden rondom het thema Landschap. Hieronder valt ook de kinderconferentie, die uitgevoerd is onder de naam ‘Natuurfestival Stad van Straks’ in Rotterdam. Het Stad van Straks evenement bestaat uit workshops die bij 10 scholen en BSO’s (buitenschoolse kinderopvangcentra) in Rotterdam zijn gehouden (in de periode juni t/m augustus), een extra workshop met OERRR ambassadeur Lisa Wade in Ackerdijk (11 september) en het Natuurfestival zelf in Het Park onder de Euromast op zondag 25 september. Het doel van Stad van Straks is geformuleerd als ‘Een aantrekkelijke en feestelijke ontmoeting tussen Rotterdamse kinderen uit diverse delen van de stad, waarbij de kinderen zich uitspreken over de urgentie van groene ruimte in- en om de stad. Verder moet Stad van Straks het volgende teweeg brengen: 

Een beeld van wat kinderen willen met natuur en landschap in Stad van Straks,



Een signaal van die urgentie naar bestuurders en pers,



Wellicht een traditie om kinderen bij de ontwikkeling van landschapsvraagstukken te betrekken.



Het merk OERRR laden met een club gevoel in de zin van 'met elkaar redden we de wereld' en 'hoor jij ook bij die club die Rotterdam open groen en gezellig houdt?'



De brug slaan tussen natuur en stad door het project Noordrand / Midden-Delfland

Net zoals bij de andere conferenties zijn deze doelen onder te brengen bij de hoofddoelen van het Programma Landschapsimpuls: 1. Beweging worden: in dit geval kinderen aan het denken zetten over natuur in de stad en het signaal hieruit verder brengen. 2. Beeld/imago van NM veranderen: door nieuwe en brede aanpak de kinderen een stem geven en dit samen met partners en middels veel media-aandacht agenderen bij bestuurders.

3. Inhoudelijk: daadwerkelijk natuur en groen in en rond de stad willen verbeteren. 4. Intern: medewerkers bij NM kennis laten maken met deze nieuwe werkwijze om de dialoog aan te gaan. Tevens een doel van deze eerste streekconferenties is ervaring op doen met verschillende methodieken en in het geval van de kinderconferentie ook met een andere doelgroep. Bij deze kinderconferentie komen de volgende 3 programma’s samen en de hoop is dat zij elkaar hierdoor versterken: 1.

Programma Landschapsimpuls

OERRR

Programma Noordrand Rotterdam

De doelgroep is in het projectplan omschreven als: 

Minimaal 200 kinderen uit Rotterdam in de leeftijd van 9 t/m 12 jaar



Stakeholders uit de Rotterdamse groene sector



Lokale bestuurders



Lokale, regionale en landelijke pers

De opzet van het Stad van Straks project (bestaande uit workshops en het festival) is globaal als volgt: Kinderen worden opgeroepen om hun ideeën over de toekomst van natuur en landschap in en rondom Rotterdam te vertellen in een filmpje dat ze kunnen inzenden. De 5 leukste inzendingen gingen op 25 sept in gesprek met de jury en de 10 leukste plannen werden in een tijdcapsule gelanceerd en zullen gerealiseerd gaan worden. Het evenement is openbaar toegankelijk en hier waren diverse natuuractiviteiten en dergelijke dingen te doen. In de maanden voorafgaand aan het festival zijn op 10 scholen/buitenschoolse opvangcentra Stad van Straks workshops gehouden. Hierin ontdekken de kinderen samen met boswachters van NM de huidige natuur in en rond de stad en de kansen voor de toekomst. Aan het eind van de workshop worden ook filmpjes opgenomen voor de inzending. Daarnaast is op 11 sept een soortgelijke workshop gehouden, maar dan in het groot waar alle OERRR kinderen uit R’dam los van hun school/BSO een uitnodiging voor hebben gekregen. Ook is er een kickoff geweest met stakeholders om hen ook bij het festival te betrekken. De wens om een kinderconferentie te organiseren kwam oorspronkelijk van de NM directie vandaan (Marc van den Tweel). Vervolgens is Maaike Bruggink gevraagd als opdrachtgever, Bob Hartog is gedelegeerd opdrachtgever. Hans-Peter is hoofd projectleiding en daarnaast Arne Heineman, beiden vanuit het kernteam Landschapsimpuls. Het projectteam bestaat uit: Bob Hartog (voor aansluiting Programma Noordrand), Natascha Hokke (middelen), Ine Kelderman (OERRR), Maaike Wermer (communicatie en campagne). En Gudrun Feldkamp is extern ingehuurd voor de ontwikkeling en organisatie van de workshops en het festival. Gudrun heeft Petra de Koning ingehuurd om haar hierbij te helpen. Zowel Gudrun als Petra werken als zelfstandige al vaak samen aan kindernatuurprojecten in Rotterdam (bijv. het grote samenwerkingsproject De Stad Uit, waar Natuurmonumenten ook aan meedoet). De evaluatie van de kinderconferentie bestaat uit de volgende onderdelen: 1

Beoordelen inzendingen (zie website, totaal of steekproef bij veel inzendingen). Resultaat: overzicht van de wensen van kinderen t.a.v. groen in en rond de stad

Analyse van de basisgegevens (o.a. aantal uitnodigingen en inzendingen, aantal deelnemers workshop, aantal kinderen op festival, aantal partners, hoeveelheid publiciteit)

Bevragen van de kinderen op het festival. En spreken van enkele partnerorganisaties op het festival.

Digitale enquête onder de docenten of BSO leiders die meegedaan hebben aan de workshops

Interviews met enkele betrokkenen vanuit de organisatie

Meting van de aandacht sociale media

Begroting opvragen 2

Sfeerimpressie van het Stad van Straks festival

Het bereik

Er zijn in totaal 10 workshops gehouden op scholen en BSO’s. Bij de scholen werd de workshop vooral gehouden in de groepen 7 en/of 8 (kinderen van 10 t/m 12 jaar). Bij de BSO’s zijn de groepen wat diffuser. In totaal hebben 307 kinderen via school of BSO meegedaan aan de workshop. Vanuit deze workshops zijn in totaal 47 toekomst ideeën ingezonden door kinderen, waarvan er 40 bruikbaar waren. Op de kindernatuurdag op Ackerdijk hebben 12 kinderen mee gedaan aan de workshop onder leiding van Lisa Wade en hier zijn 9 inzendingen uitgekomen. Daarnaast zijn er 9 individuele inzendingen van kinderen binnen gekomen op www.StadvanStraks.nl . In totaal hebben 3.500 OERRR kinderen uit Rotterdam een uitnodiging voor Stad van Straks ontvangen (per email en per post). Daarnaast zijn er diverse aankondigingen, oproepen voor inzendingen en uitnodigingen voor het festival gedaan. Gratis publiciteit via website, regionale digitale nieuwsbrief (ca. 8000 abonnees), instagram e

en Facebook (bereik 1 post: 5000 personen, 2 post: 2500 personen) van Natuurmonumenten (regionaal account), Facebookfestivalpagina en diverse partners en organisaties die de berichtjes overnemen via hun eigen kanalen. Betaalde media: aankondiging op groot beeldscherm naast Rotterdam Centraal Station, 25 driehoeksborden op straat in Rotterdam, advertentie AD Rotterams dagblad, advertentie HAH-blad Havenloods en de verspreiding van 10.000 ansichtkaarten.

Op de festivaldag zelf zijn er ca. 1000 stempelkaarten verkocht aan kinderen. De schatting is dat er ruim 3000 bezoekers in totaal aanwezig waren (dus kinderen, ouders of begeleiders en andere bezoekers). Het is niet duidelijk hoeveel van de 1000 kinderen lid zijn van OERRR. Op de dag zelf zijn er 13 nieuwe OERRR leden bijgekomen.

De organisatie en samenwerking in- en extern

Intern De organisatie van de kinderconferentie is uitgevoerd door de volgende medewerkers van Natuurmonumenten. Waarbij een groot deel van de organisatie in handen was van externen: Gudrun Feldkamp en Petra de Koning, die beiden een groot kinder-groen netwerk in Rotterdam hebben. Isi de Jongh is ingehuurd voor de vormgeving 4

Stad van Straks (zij is tevens vaste vormgever voor OERRR). Lisa Wade de ambassadrice van OERRR heeft de workshop in Ackerdijk geleid en op het Natuurfestival deed zij de presentatie en nog enkele workshops. Opdrachtgever: Maaike Bruggink Kernteam: Hans-Peter (projectleider), Maaike, Bob (vervangend opdrachtgever en programmamanager Noordrand Rotterdam), Natascha, Yna, Ine (OERRR) Evenementen /OERRR-benadering: Dorette Extra hulp tijdens Natuurfestival (bovenop aanwezigen kernteam + OERRR): Femke Deelstra (be Schelde), Dirk, Guus, Maurice, John, Juriaan, Johan (be Nieuwkoop/Delfland), Rinia, Arne en Willemijn (centraal kantoor). Daarnaast hebben nog ca. 7 vrijwilligers van Natuurmonumenten meegewerkt op het festival bij de verschillende activiteiten. TNS/NIPO (later moment): Marlous, Dieuwertje voor uitvoeringsagenda (Natuurmonumenten heeft TNS/NIPO opdracht gegeven voor een onderzoek onder ouders naar de vrijetijdsbesteding van hun kinderen in relatie tot groen en natuur. Er is voor gekozen om de uitkomsten van dit onderzoek niet op de dag van het Natuurfestival te presenteren, maar later.) Extern De volgende partners zijn bij de Stad van Straks aangehaakt: Gemeente Rotterdam met boswachter, imker en boomverzorgers en de wethouder bij de lancering van de tijdcapsule met de beste 10 inzendingen, IVN Scharrelkids, Rechtstreex, Rotterdamse Munt, Ravottuh, Vogelbescherming, Natuurhistorisch Museum, Samenwerkingsverband De Stad Uit. In de beginfase van het Stad van Straks project zijn de partnerorganisaties geïnformeerd en zijn zij vrijwel allemaal enthousiast aangehaakt, hetgeen concreet inhoudt dat ze meegeholpen hebben met de activiteiten op het festival dan wel daar een eigen stand of activiteit hadden. Negatieve geluiden (bijv. dat Natuurmonumenten zich op hun werkveld begeeft met deze kinderen natuuractie in Rotterdam) waren er niet. De Gemeente Rotterdam heeft actief geparticipeerd in de voorbereiding, procesondersteuning en wethouder Joost Eerdmans was de hoofdpersoon in de videoproductie van de tijdcapsule. In deze video zegt hij toe dat hij zich ervoor gaat inzetten dat de ideeën gerealiseerd gaan worden.

Publiciteit

Voor de aankondiging van het festival en de oproep om inzendingen te doen is vooraf veel publiciteit geweest zowel gratis als betaald, zie hoofdstuk 1. Op de dag zelf en daarna was er een: 

Radio interview RTV Rijnmond Chris Vemer http://www.rijnmond.nl/nieuws/146630/Chris-Natuurlijk-24-9Natuurfestival-in-Het-Park



Natuurfestival RTV Rijnmond nieuws zondag



Artikel AD Rotterdams Dagblad op maandag

Landelijke media ontbraken helaas, waarschijnlijk mede door concurrentie met het Marker Wadden weekend. Zo had bijv. het NOS Jeugdjournaal op zaterdag al een reportage gemaakt van de Expeditie Marker Wadden, waardoor ze het Natuurfestival Rotterdam hebben laten gaan. Op en rondom de dag van het Natuurfestival zijn er ruim 300 berichten over Stad van Straks (en andere passende zoektermen zoals Natuurfestival Rotterdam) geplaatst op sociale media. De kinderconferentie is wat dat bereik betreft vergelijkbaar met de Graafschap en de Kustontmoeting in Zuid-Holland (de kustontmoeting Zeeland had duidelijk meer berichtgeving en die in Noord-Holland minder). Zoals te verwachten viel is geen enkel 5

bericht negatief, zijn de meeste neutraal van toonzetting en 14% positief. De toonzetting was bij de andere streekconferentie vergelijkbaar, met het enige verschil dat daar meestal wel enkele negatieve berichten tussen zaten. De termen die in de berichtgeving op sociale media het meest genoemd zijn, zijn in onderstaande wordcloud weergegeven.

Informatie vanuit de workshops

De 10 workshops vonden plaats bij natuurgebieden rondom de stad. Thema’s waren: strand & duin, speelnatuur, natuurbeheer, groen en dieren in de stad. Wij hebben de leraren en groepsleiders van de scholen en BSO’s gevraagd om een digitale enquete in te vullen over hun ervaringen met de workshops. Hier kwam echter maar 3 keer respons op (1 van een school en 2 van een BSO). De resultaten hiervan zijn hieronder kort beschreven, maar hierbij moet de opmerking geplaatst worden dat vanwege de lage respons de antwoorden niet geheel representatief zullen zijn voor alle 10 de workshops. Alle respondenten geven aan dat zijn/haar interesse voor het onderwerp natuur en groen niet veranderd is door het volgen van de workshop. Ook de aandacht die ze in de klas of op de BSO aan dit thema geven is bij allemaal gelijk gebleven. Het merendeel geeft aan dat de kinderen het nog wel eens hebben over de workshop of elementen hieruit. Als rapportcijfer voor de workshop wordt één keer een 6 gegeven en twee keer een 7. Als verbeterpunten worden genoemd: 

‘Pedagogisch kan het veel beter. Voorbereiding moet beter. Kinderen geen woorden in de mond leggen.’



‘Er valt nog wel wat te behalen op pedagogisch vlak, hoe communiceer je met kinderen en hoe loop je met een groep kinderen veilig over straat.’



‘Het niveau was voor groep 8 wat aan de lage kant.’

Alle drie de respondenten gaven aan dat zij zelf niet bij het Natuurfestival aanwezig waren en dat ze ook niet gehoord hadden dat er kinderen uit hun groep waren geweest. Een van de respondenten gaf als opmerking nog mee: ‘Super initiatief! De kinderen interesseren zich vrijwel overal voor, en komen niet vaak in de natuur met een gids die ze alle leuke weetjes vertelt. Dit zou voor het stadskind een mooie plus zijn.’ Organisatrice Gudrun Feldkamp heeft haar bevindingen van de workshops beschreven in een korte notitie. De hoofdlijn hiervan is: 6



Kinderen zijn beïnvloedbaar, het is opletten om ze geen onderwerpen in de mond te leggen. Zo hadden de kinderen die op Tiengemeten een bevertocht hadden gedaan ook een plan bedacht om bevers in de stad te krijgen.



Kinderen blijken vanuit school en de media al best veel over natuur te weten, door ervan uit te gaan dat ze weinig kennis hebben raak je hun belangstelling kwijt. De sleutel om hun visie naar boven te krijgen lag in het vormen van kleine groepen en het aangaan van open gesprekken.



Meisjes willen bloemrijke stroken, natuurlijke oevers en ongerepte natuur. Jongens willen liever aparte locaties om te spelen (bijv. voetbalveld) met daaromheen ruimte voor natuur die met rust gelaten wordt.



Natuur is veel meer dan alleen planten en dieren zoals ook zwerfafval, vervuiling van water en lucht, lawaai, te veel auto’s, hondenpoep.



Kinderen zien echt de noodzaak om de natuur te beschermen tegen de drukte van de stad (veel mensen, veel auto’s, veel lawaai, veel gebouwen).



Er is een verlangen naar meer natuurwater voor vissen, eenden en om in te zwemmen.



Veel kinderen kennen de nabij gelegen natuur niet en waren er nog nooit geweest. Het enige groen wat ze kennen is de kinderboerderij.



Het werkt positief op de verbeeldingskracht van de kinderen om gebieden te bezoeken tijdens de workshop waar ze vrij kunnen rennen, struinen, ontdekken en zelf natuurervaringen kunnen op doen zodat ze niet steeds beperkt worden doordat ze moeten oppassen voor de drukke weg of bij de groep moeten blijven e.d..



Zelf de natuur ervaren (bijv. zeewier snoepen, hazelnoten plukken, wilde munt ontdekken, paddenstoelen en vogels zien, naaktslakken op je duim, oog in oog met Schotse Hooglanders) leidt tot vragen aan de boswachter en kennis opdoen.

De inzendingen

Wij hebben alle 40 inzendingen met toekomstideeën van de kinderen bekeken en deze geprobeerd in te delen in onderwerp en de mate waarin ze zorgen voor verbetering van natuur en landschap, de uitvoerbaarheid en de originaliteit. De uitkomst hiervan staat in tabel 1. Categorieën: 

Waar gaat het idee over? (sommige inzendingen omvatten ook meerdere onderwerpen) a)

Groene speelplekken

Andere recreatiemogelijkheden

Natuur zoals bos en grasland in en rond de stad

Groenstroken of parken

Specifieke soorten of soortgroepen

Anders namelijk … (bijv. milieu of ruimte)



Draagt het idee bij aan verbetering van natuur en landschap in en rond de stad?



Is het idee realistisch, makkelijk uitvoerbaar?



Is het een nieuw/origineel idee?

Tabel 1: indeling van de 40 inzendingen van de kinderen in categorieën (aantal inzendingen per categorie) Onderwerp a Groene speelplekken b Andere recreatiemog. c Natuur, bos, grasland d Groenstrook, park e Specifieke soort(groep) f Anders…

2 2 9 13 8 11

Verbetering natuur en landschap Niet/nauwelijks 14 Matig 21 Veel 5

Realistisch, uitvoerbaar Niet/nauwelijks 17 Matig 21 Goed 2

Nieuw, origineel Nee 16 Enigszins 14 Ja 10

Opvallende punten bij het doornemen van de inzendingen: 

Veel van de ideeën gaan niet of niet alleen over natuur maar ook over het milieu, zoals het filteren van de lucht, tegengaan van afval en schonere auto’s.



De meeste ideeën gaan over de aanleg van groenstroken (ook op daken van gebouwen of bussen!) of parken of echt over natuur zoals bossen en graslanden.



Er zijn relatief weinig ideeën die gaan over groene speelplekken of andere recreatieve voorzieningen, het eigen belang speelt een minimale rol.



Uit de inzendingen is regelmatig te herleiden welke workshop ze hebben gevolgd. Zo gaan de inzendingen met de excursie naar het bos met Schotse Hooglanders veel over wildernis, bos en grote grazers en de ideeën n.a.v. de workshop op Tiengemeten over bevers en natte natuur. Ook zie je het idee van bijv. vliegende auto’s vaker terugkomen. De kinderen lijken makkelijk ideeën van anderen over te nemen.



Er zijn veel originele ideeën, die volwassenen waarschijnlijk niet zo snel bedacht zouden hebben. Bijv. Plein 1953 inrichten voor bevers, vliegende auto’s ontwikkelen of ondergronds gaan wonen zodat de natuur op de grond de ruimte krijgt, lucht zuiveren met filters op de lantaarnpalen, een grasdak op bussen en vergroening van de SS Rotterdam door o.a. de reddingsbootjes in te planten met bloemen en planten.

Op basis van de criteria verbetering natuur en landschap, uitvoerbaarheid en originaliteit komen (bij gelijke weging van de criteria) bij ons de volgende 6 ideeën als beste uit de bus. 1.

Groene SS Rotterdam

Natuurmonumenten 2.0 natuur in de stad

Aanleg van weilanden bij de woonwijken

Lucht zuiveren door filters op lantaarnpalen

Meer natuurwater in de stad

Grasvelden op gebouwen

De organisatie en jury hebben de volgende 10 inzendingen als beste uitgekozen en in de tijdcapsule gestopt. Betrokkenen gaan zich er voor inzetten dat deze ideeën gerealiseerd worden. 1.

Natuurmonumenten 2.0 natuur in de stad (1 prijs) e

Bevers op Plein 1953 (2 prijs)

Groene SS Rotterdam (3 prijs)

Meer zwemmeertjes

Kikkerpaden

Lucht zuiveren door filters op lantaarnpalen

Fontein in de vorm van een aardbei

Drijvend groen in het stadswater

Veilige en mooie wegen

10. Fietsen op de snelweg

Mening van de kinderen

Tijdens het festival hebben we 94 kinderen gevraagd wat zij van het festival en van natuur vinden. De vragenlijst is opgenomen in bijlage 1. De belangrijkste resultaten staan in tabel 2. Tabel 2: uitkomsten van de vragen aan de kinderen op het festival t/m 8 jaar Aantal, leeftijd 60 kinderen Gem. 6,6 jaar In welke natuur speel jij het liefst? 1 keuze mogelijk a) In het park 3 b) Op straat met 2 groenstrookje/bomen c) In natuurgebied 4 d) In de speelnatuur 51 Wat doe jij het liefst? In volgorde 1 = liefst, 5 = minst graag a) Gamen 187 Plek 3 b) Knutselen, 220 Plek 5 spelletje, lezen c) Naar natuur/park 179 Plek 2 d) Naar de speeltuin 117 Plek 1 e) Op straat spelen 197 Plek 4 Rapportcijfer festival Gem. 9,2

9 t/m 14 jaar 34 kinderen

Gem. 10,2 jaar

Resultaten totaal 94 kinderen Gem. 7,9 jaar

103 117

Plek 3 gedeeld Plek 4

290 337

Plek 3 Plek 5

99 88 103 Gem. 8,1

Plek 2 Plek 1 Plek 3 gedeeld

278 205 300 Gem. 8,8

Plek 2 Plek 1 Plek 4

6 0 1 27

Conclusies uit deze dialoog met de kinderen: 

We hebben geprobeerd om zoveel mogelijk oudere kinderen te spreken op het festival, maar die waren minder aanwezig. Uiteindelijk hebben we 60 kinderen bevraagd die 8 jaar of jonger zijn en 34 kinderen van 9 t/m 14 jaar. Dus de doelgroep van 9 t/m 12 jaar van het Stad van Straks programma was op de festivaldag zelf duidelijk minder aanwezig.



Bij de keuze in welke natuur het liefst gespeeld werd was de speelnatuur veruit favoriet. Het plaatje van de speelnatuur (de Speeldernis in Rotterdam) was ook wel heel aantrekkelijk met de water- en modderspeelplaats. Maar verder was het ook de verwachting dat de speelnatuur hoog zo scoren bij de kinderen. Bij de oudere kinderen wordt het park ook af en toe als favoriete groene plek genoemd.



Bij de keuze wat de kinderen het liefst doen in hun vrije tijd staat natuur op mooie tweede plek bij beide leeftijdscategorieën. Op 1 staat de speeltuin, op 2 natuur/bos, op 3 gamen, op 4 op straat spelen en op 5 spelletjes (niet gamen) doen of knutselen of lezen binnen.



Gemiddelde rapportcijfers bij de jongere kinderen is een 9,2 (zij geven veel 10-en), de oudere kinderen zijn iets kritischer en geven gemiddeld een 8,2. Het totaal gemiddelde rapportcijfer is een 8,8.

Informatie uit de interviews

We hebben voor de kinderconferentie 4 betrokkenen uit het kernteam geïnterviewd. De belangrijkste opmerkingen en aandachtspunten die hieruit naar voren kwamen zijn in deze paragraaf verwoord. Experiment De kinderconferentie was een groot experiment, met een nieuwe doelgroep (voor een conferentie), een nieuwe aanpak en een samenwerking met mensen en organisaties die we niet kenden. Alle geïnterviewden zijn heel tevreden over het verloop van het programma, zowel het workshop gedeelte als het Natuurfestival zelf dat qua weer en opkomst niet beter had gekund. Het netwerk en de expertise van de twee externen heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan het succes van Stad van Straks. Deze kinderconferentie is wat doelgroep en opzet betreft heel afwijkend van de andere conferenties, maar het is wel goed om deze tevens te bekijken in het totale pakket aan dialoogmiddelen (vormen van luisteren) waarmee Natuurmonumenten nu en ook al voorgaande jaren aan het experimenteren is. In het verlengde daarvan is de kinderconferentie ook niet de enige schakel maar een van de schakels in het betrekken van kinderen bij de natuur in en rondom Rotterdam. Workshopgedeelte Het was tevoren zoeken naar een juiste insteek voor deze dialoog met kinderen. Hoe pak je dat zo aan dat je een open gesprek met de kinderen krijgt, waarna zij concrete toekomst ideeën gaan bedenken en inzenden, zonder dat ze daarbij te veel gestuurd zijn door de opzet van de workshops. Het workshop gedeelte wordt door iedereen als geslaagd gezien. Vooral het werken met kleine groepjes kinderen is een succesfactor. Er zijn in korte tijd (3 maanden) ruim 300 kinderen bereikt. Als kanttekening wordt genoemd dat deze voorbereiding eerder had moeten starten; 3 maanden voor de workshops is inclusief de zomervakantie echt te kort. Bij een betere voorbereiding had er meer uit de workshops gehaald kunnen worden. Ook is men tevreden over de diversiteit binnen de bereikte doelgroep, zowel alloch- als autochtone kinderen hebben meegedaan aan de workshops en waren op het festival. Voor een eerste kinderconferentie is de doelgroep 9 t/m12 jaar goed gekozen. Vanzelfsprekend trekt het festival ook veel jongere kinderen aan. Voor de toekomst kan ook gekeken worden naar een uitbreiding naar de middelbare schoolkinderen (12 t/m 17 jaar) die middels het projectgericht werken ook een thema als natuur in en bij de stad verder kunnen uitwerken. Natuurfestival Successen op het Natuurfestival waren de hoge opkomst en de klanttevredenheid (niet gemeten, indrukken) en de diversiteit aan aanwezigen. Het hippe aanbod aan activiteiten (groot strokasteel, speelnatuur in het park gebouwd, bomen klimmen met de boomverzorgers, de filmproductie met de tijdcapsule) heeft hier echt aan bijgedragen. Het enige wat tegenviel was de aanwezigheid van landelijke media. 9

OERRR De centrale OERRR medewerkers gaven aan dat ze maar weinig tijd in dit project mochten steken, terwijl er wel een grote vraag was. Aandachtspunt voor toekomst is dan ook om inzet van mensen beter af te stemmen op de vraag. De meerwaarde voor OERRR is vooral gelegen in het scholen- en BSO programma met de workshops waar direct met de kinderen het gesprek over en in de natuur wordt gevoerd. Voor OERRR zou het mooi zijn als er een structureel lesprogramma opgezet kan worden. Het Natuurfestival zelf, dat ook maar ten dele OERRR branded was, kost veel geld en inzet van mensen maar levert qua OERRR leden en bekendheid relatief weinig op. Samenwerking bestuurders en andere organisaties Natuurmonumenten is als een krachtige organisatie neergezet. Ook zijn de banden met de Gemeente Rotterdam door het Stad van Straks programma aangehaald en is er een nieuw netwerk ontstaan niet alleen met de gemeente maar met tal van lokale en regionale organisaties. Natuurmonumenten verwacht dat ze hier echt baat bij heeft als het om het lostrekken van bestaande plannen zoals bijv. in de Noordrand gaat. Wethouder Joost Eerdmans wil een kopie van alle ingezonden ideeën en heeft uitgesproken dat hij ervoor gaat zorgen dat ze gerealiseerd worden. Er is middels een kick-off bijeenkomst veel energie gestoken in de samenwerking met de regionale natuur- en milieuclubs en die zijn ook vrijwel allemaal aangehaakt; het tijdig betrekken was hier heel belangrijk. Realisatie toekomst ideeën Natuurmonumenten gaat zich er sterk voor maken dat de 10 beste ideeën ook daadwerkelijk uitgevoerd gaan worden. Zoals gezegd heeft ook de gemeente haar medewerking hiervoor toegezegd. Het is nu zoeken naar een herkenbare manier waarop Natuurmonumenten kan laten zien dat ze met de plannen aan de slag is. Hoe dit gaat gebeuren is nu nog onzeker, maar duidelijk is dat er in ieder geval een vervolg in gang gezet moet gaan worden. Vaker inzetten? De geïnterviewden vinden het lastig om aan te geven of ze een zelfde soort kinderconferentie op andere plekken zouden willen herhalen. Het zou zeker veel goodwill kweken, maar het rendement zal eerst beter in beeld gebracht moeten worden, denk aan OERRR leden, naamsbekendheid, draagvlak e.d. in relatie tot inzet en kosten. Een volgende kinderconferentie zou wel goedkoper kunnen omdat de ontwikkelkosten er af zijn, maar het geheel blijft veel tijd en geld kosten. Inzet is het meest urgent in de grote steden met relatief weinig groen en veel kinderen. Vanuit de issues die in die specifieke stad spelen zou je ook het Stad van Straks programma moeten opzetten, het bewegingsdoel van Natuurmonumenten lift daar vanzelf bij mee. Kijk ook naar hoe je zo’n Natuurfestival positioneert in het hele OERRR aanbod van Wilde Buiten dagen e.d. wellicht kan het ook onder die naam voortgezet worden.

Financiën

De begroting voor de kinderconferentie is opgenomen in tabel 3. De facturen zijn op deze korte termijn nog lang niet allemaal binnen, waardoor het nog te vroeg is voor een overzicht van daadwerkelijke kosten. Bij de vorige conferenties zaten begroting en realisatiekosten echter dicht bij elkaar. De grote verschillen van de kinderconferentie t.o.v. de Kustontmoetingen komen vooral op het conto van de € 40.000 die begroot is voor inkoop techniek en uitvoering. Ook zijn de wervingskosten voor de deelnemers hoger, maar dit gaat om een relatief gering bedrag. Tabel 3: begroting kinderconferentie Kostenpost Ondersteuning door bureau Inkoop techniek en uitvoering Communicatiemiddelen/film/gedicht

Begroot bedrag (€) 15000 15000 20000 20000 6000

Extra inkoop interne ondersteuning Locatie en catering Wervingskosten deelnemers Onvoorzien Totaal

5000 5000 1600 2400 90000

10 Conclusies Het Stad van Straks project is zeker geslaagd te noemen. Er zijn veel kinderen bereikt, ruim 300 via de workshops en 1000 op het festival, wat mede te danken was aan het heerlijke zomerse weer. De kinderen vonden het natuurfestival erg leuk, zij gaven gemiddeld een rapportcijfer van 8,8. De kinderen gaven aan dat ze in hun vrije tijd het liefste naar een speeltuin gaan, gevolgd door natuur of bos op de tweede plek. Daarna komen gamen, op straat spelen en binnen spelletjes doen of knutselen of lezen. Het thema natuur, in dit geval om in te spelen, scoort dus bij hen relatief hoog. Bij de keuze uit verschillende typen natuur in of bij de stad (bos, park, groenstrook op straat, speelnatuur) hadden vrijwel alle bijna 100 ondervraagde kinderen voorkeur voor de speelnatuur (en het merendeel was hier ook wel eens geweest). Op het festival zijn 13 OERRR leden geworven. Wat opviel was dat er relatief weinig kinderen van 9 t/m 12 jaar op het festival waren en dat hier ook weinig passende activiteiten voor waren, terwijl dit wel de doelgroep van de dialoog was. De workshops werden door de kinderen, begeleiders en organisatie hoog gewaardeerd. Kleine verbeterpunten zijn er op het vlak van didactiek, aansluiting bij de doelgroep en ruimere planning zodat ze beter opgenomen kunnen worden in het lesprogramma. De kinderen hebben hun ideeën over natuur in de stad kunnen doorgeven en daar zijn 40 min of meer bruikbare inzendingen uitgekomen. De toekomstplannen van de kinderen gaan hoofdzakelijk over het verbeteren van groen, park of natuur in of bij Rotterdam, maar daarnaast is ook het milieu (afval, schoon water en lucht) een belangrijk onderwerp. Veel plannen zijn echt origineel en zouden niet zo snel door volwassenen bedacht zijn. Het signaal dat kinderen verbetering willen van de natuur in hun stadse omgeving is uitvoerig in de lokale en regionale media gekomen en doorgegeven aan bestuurders van de gemeente Rotterdam. Bovenstaande in ogenschouw nemend is zeker invulling gegeven aan de drie doelen van de kinderconferentie: 

Een open gesprek aangaan met de kinderen over natuur in of bij de stad



Een beeld van wat kinderen willen met natuur en landschap in of bij Rotterdam in de toekomst



Een signaal van die urgentie doorgeven aan bestuurders en pers

Voor realisatie van de plannen van de kinderen, indien haalbaar en realistisch, zijn toezeggingen gedaan vanuit de gemeente en door Natuurmonumenten. Naast het programma landschapsimpuls zijn ook de programma’s Noordrand Rotterdam en OERRR aan de kinderconferentie gekoppeld. Voor het programma Noordrand Rotterdam is voor Natuurmonumenten vooral het gegenereerde nieuwe groene netwerk in de stad en de samenwerking met de gemeente waardevol. De verwachting is dat hierdoor ontwikkelingen in de Noordrand op meer draagvlak kunnen rekenen en daardoor sneller losgetrokken kunnen worden. Voor OERRR is vooral het directe gesprek met de kinderen in de workshops van meerwaarde. Het festival zelf zorgt voor enige naamsbekendheid van OERRR maar levert weinig extra leden en betrokkenheid op. De organisatie kost veel inzet van medewerkers en veel geld (zeker in vergelijking met andere dagen van OERRR). Per workshop (10 in totaal) is een begeleider en een boswachter nodig. En op het festival hebben naast het kernteam en het bureau nog 11 medewerkers meegewerkt naast ca. 7 van onze vrijwilligers. Voor een experiment is deze grote inzet te rechtvaardigen, maar als het middel van de kinderconferentie structureler ingezet gaat worden zal verlaging van de kosten en een heldere keuze voor inzet van de medewerkers zeker nodig zijn. Een verdere inbedding in het OERRR programma met (door ING of andere partners) gesponsorde dagen zoals de Wilde Buiten Dagen kan hier een oplossing voor bieden. Voor verdere inzet van de 11

kinderconferentie in de toekomst zal ook goed gekeken moeten worden naar de doelen die nagestreefd worden. Gaat het puur om de dialoog met kinderen dan is vooral het workshopgedeelte van belang. Maar gaat het daarnaast ook om het imago van Natuurmonumenten, het willen zijn van een beweging ook voor kinderen en om een doorwerking richting bestuurders dan kan een groots festival met veel media-aandacht en veel partnerorganisaties daar een wezenlijke bijdrage aan leveren. Als je de kinderconferentie met de huidige drie doelen nogmaals wil inzetten, kies dan voor de grote steden met veel kinderen en weinig groen. En richt de aanpak van de dialoog met de kinderen op de issues die in die specifieke omgeving spelen, want dat heeft de hoogste urgentie. Het Natuurmonumentendoel om een beweging te worden lift daarbij mee.

Bijlage 1 Vragenlijst kinderen Natuurfestival Stad van Straks 1. Hoe oud ben je? 2. Hoe heb jij gehoord van dit festival? a) Via school of BSO b) via OERRR (e-mail of post) c) via stukje in krantjes of posters in de buurt d) anders 3. In welke natuur speel jij het liefst? Meerkeuze antwoorden zijn weergegeven in foto’s (voor deze bijlage klein afgebeeld) a) In het park b) Op straat met groenstrookje/bomen c) In een natuurgebied d) In de speelnatuur

4. En als je ook uit hele andere speeldingen kan kiezen, wat doe jij het liefst? Zie foto’s vraag wat doe jij het liefst, laat aanwijzen. Wij noteren de volgorde van het liefst (plek 1) tot het minst graag (plek 5) a) Gamen op computer, spelcomputer of IPad b) Knutselen, bordspelletjes of lezen c) De natuur of het park in d) Naar de speeltuin e) Op straat spelen

5. Wat vind jij van dit festival? Geef een rapportcijfer. 1 – 10 6. Wat vond je het leukste van wat je (tot nu toe) gedaan hebt op het festival? 7. Bij bedankje uitdelen (OERRR stickervel en flyer) de vraag: ken jij OERRR al? Ja/nee