ΠΕ Ρ Ι Ε ΧΟΜ Ε ΝΑ
Πρόλογος τοῦ μεταϕραστῆ # 9%
Γενικὴ βιβλιογραϕία # 15 %
Συντομογραϕίες # 21 %
Α ᾽ γὼν ῾Ομήρου # 23 %
᾽ Επιλογὴ ἀπὸ τὰ σημειωματάρια καὶ ἄλλα σχετικὰ κείμενα # 41 %
8
ΦΡ. ΝΙΤΣΕ, ΑΓΩΝ ΟΜΗΡΟΥ
Παράρτημα Α΄ # 73 %
Παράρτημα Β ΄ # 79 %
Γενικὸ εὑρετήριο # 87 %
Πίνακας ἀρχαίων χωρίων # 93 %
ΑΓΩΝ ΟΜΗΡΟΥ 1
Λέγοντας ἀ ν θ ρ ω π ι σ μ ό,2 νοοῦμε κατὰ βάσιν κάτι ποὺ χ ω ρ ί ζ ε ι καὶ διακρίνει –ὑποτίθεται– τὸν ἄνθρωπο ἀπ ᾽ τὴ Φύση. Στὴν πραγματικότητα, ὡστόσο, τέτοια διάκριση δὲν ὑϕίσταται: οἱ «ϕυσικές» κ᾽ οἱ λεγόμενες καθαυτό «ἀνθρώπινες» ποιότητες συναναπτύσσονται. ῾ Ο ἄνθρωπος, στὶς ἀνώτερες κ᾽ εὐγενέστερες ἱκανότητές του εἶναι ὅλος Φύση, καὶ ϕέρει μέσα του τὸν παράξενο δυισμό της. Μάλιστα, οἱ τρομακτικὲς κ᾽ οἱ λεγόμενες ἀπάνθρωπες πλευρές του εἶναι, πιθανώτατα, τὸ γόνιμο ἔδαϕος κάθε εἴδους ἀνθρωπισμοῦ, ἀπ ᾽ τ ᾽ ὁποῖο, ἀποκλειστικά, ξεπηδοῦν ἡ ὁρμή, οἱ πράξεις καὶ τὰ ἔργα του. Οἱ ῞ Ελληνες, λοιπόν, ὁ πιὸ ἀνθρώπινος 3 λαὸς τῆς ᾽Αρχαιότητας, χαρακτηρίζονται ἀπὸ μιὰν ἰδιάζουσα βαναυσότητα, ἕναν πόθο τίγρης γιὰ καταστροϕή· τοῦτο ἦταν γνώρισμα καί τῆς ἐπὶ τὸ βαρβαρι-
24
ΦΡ. ΝΙΤΣΕ, ΑΓΩΝ ΟΜΗΡΟΥ
κώτερον μεγεθυμένης ἔκϕανσης τοῦ ῞ Ελληνα, τοῦ Μεγαλέξανδρου4 – μὰ μπροστὰ σ ᾽ ὅλ᾽ αὐτὰ ἐμεῖς, ποὺ μελετᾶμε τὴν ἱστορία καὶ τὴ μυθολογία τους μὲ γνώμονα τὴν ἐκθηλυμένη ἀντίληψη τοῦ σύγχρονου ἀνθρωπισμοῦ,5 τ ρ ο μ ά ζ ο υ μ ε... ῍ Ας θυμηθοῦμε ἁπλῶς τὴ σκηνὴ ὅπου ὁ ᾽Αλέξανδρος τρυπᾶ τὰ πόδια τοῦ Βάτι,6 τοῦ γενναίου ὑπερασπιστῆ τῆς Γάζας, τὸν δένει ἀπ ᾽ τὴν ἅμαξά του ζωντανό, καὶ τὸν σέρνει στὸ χῶμα, μ᾽ ὅλους τοὺς στρατιῶτες τριγύρω νὰ χλευάζουν – μιὰ ἀνατριχιαστικὴ καρικατούρα τοῦ ᾽Αχιλλέα, ποὺ κι αὐτὸς ἔτσι περίπου κακοποίησε τὸ κουϕάρι τοῦ ῞ Εκτορα... Μήπως ἐτοῦτες οἱ εἰκόνες δέν ἔχουν κάτι τὸ προσβλητικὸ κι ἀποκρουστικὸ γιὰ μᾶς; ᾽ Εδῶ κοιτᾶμε ὁλόισα τὴν ἄβυσσο τοῦ μίσους! Τὸ ἴδιο περίπου θὰ νοιώσουμε καὶ γιὰ τὸν ἀνήλεο ἀλληλοσπαραγμὸ τῶν δύο ἑλληνικῶν παρατάξεων – λογουχάρη στὸν κερκυραϊκὸ ξεσηκωμό.7 ῞ Οταν ὁ νικητὴς κάποιας μάχης θανατώνει τοὺς ἄντρες καὶ ξεπουλάει στὰ σκλαβοπάζαρα τὰ γυναικόπαιδα, ἐϕαρμόζει, ἀκριβῶς, τὸ Δ ί κ α ι ο τοῦ πολέμου· ἡ καθιέρωση τέτοιου Δικαίου δείχνει ὅτι γιὰ τὸν ῞ Ελληνα ἦταν ἀπόλυτα ἀναγκαῖο ν ᾽ ἀϕήνει τὸ μῖσος του νὰ ξεχυθεῖ ἐλεύθερα! Τότε ξαλάϕρωνε τὸ συγκρατημένο κ᾽ ἐξημμένο –σὰ θηρίο ἀνήμερο στὴ ϕυλακή του– συναίσθημα: ἡ τίγρη ὁρμοῦσε σὰ χείμαρρος, λάγνα σκληρότητα ἄστραϕτε στὰ τρο-
Α. ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΠΟ ΤΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
1
[16(20, 24, 28)1871-2] [...Νὰ χρησιμοποιήσω τὴ μουντὴ βοιωτικὴ ἀτμόσϕαιρα ὡς χαρακτηριστικὴ τοῦ Προ-ομηρικοῦ.] Περιγραϕὴ τοῦ π ρ ο - ο μ η ρ ι κ ο ῦ Κόσμου, ἔπειτα τοῦ ὁ μ η ρ ι κ ο ῦ, κ᾽ ὕστερα ὁ ἐρχομὸς τοῦ ἀ γ ῶ ν ο ς. Τὸ προ-ομηρικὸ σκηνικό: τέσσερεις θεότητες ἔχουν στήσει τὸ ὀλέθριο βασίλειό τους, καταδυναστεύοντας τοὺς θνητούς· ἡ Φιλότης, ἡ ᾽Απάτη, τὸ Γῆρας καὶ ἡ ῎ Ερις – ὅλοι τους παιδιὰ τῆς Νύχτας. Τ ᾽ ὁρμητικὸ κῦμα τοῦ βάναυσου προ-ομηρικοῦ Κόσμου ἔϕερε στὸ διάβα του τὸν ᾽ Ορϕέα, τὸν Μουσαῖο, τοὺς καθαρμοὺς καὶ τὶς συναϕεῖς ἀσκητικὲς ροπὲς τῆς λατρείας τους. [] Γιὰ τὸ Προ-ομηρικὸ πρέπει κανεὶς νὰ μελετήσει τὸ ᾽ Ετρουσκικό· εἶναι συγγενές. (Οἱ ῾ Ελληνο-᾽ Ιταλοὶ δὲν ἦρθαν γιὰ διασκέδαση σ ᾽ αὐτὸ τὸν κόσμο...)46
42
ΦΡ. ΝΙΤΣΕ, ΑΓΩΝ ΟΜΗΡΟΥ
῾ Ο ἀσιατικὸς πολιτισμὸς συνέβαλε τὰ μέγιστα στὴν καταπράυνση τοῦ βάναυσου προ-ομηρικοῦ Κόσμου. ῾ Ο ἡσιόδειος Κόσμος τῶν ῎Εργων εἶν ᾽ ἀχνὸς ἀπόηχος τῆς μὴ ὁμηρικῆς ἐκείνης κατάστασης. Τὶς περισσότερες ϕορές, πᾶνε νὰ πιάσουν τὸν ὁμηρικὸ Κόσμο ἀπ ᾽ τὴν ἠ θ ι κ ὴ πλευρά, καὶ τὸν παρερμηνεύουν. Δὲν εἶναι ὄμορϕος, καλὸς κι ἁρμονικός. Βέβαια, ἀπὸ κ α λ λ ι τ ε χ ν ι κ ὴ ἄποψη, ξεχειλίζουν ἡ ζωντάνια, ἡ εὐθυμία, οἱ καθαρὲς καὶ σταθερὲς γραμμές. 2
[16(31)1871-2] Οἱ ἀρχαιότεροι μυθικοὶ ἀγῶνες: ᾽Απόλλων καὶ Μαρσύας,47 ὁ Θάμυρις48 μὲ τὶς Μοῦσες, κ᾽ ἡ Νιόβη.49 Ὑπερβασία* τῆς ῎ Εριδας, ποὺ συγκρίνεται ὣς καὶ μὲ τοὺς ἴδιους τοὺς θεούς.
3
[16(8)1871-2] Τὸ ραψωδὸ ὡς δημιουργό† –ὡς πνευματικὴ παρουσία καθεαυτή– δὲν τὸν ὑπολογίζουν, παρὰ τὸν ἐξομοιώνουν μὲ τὸν πρῶτο ἥρωα τῆς ποίησης, τὸν ῞ Ομηρο. Παράξενο. ᾽Αρνοῦνταν τὴν ὅποια ἀναγνώριση στὸ ποιοῦν ὑποκείμενο... Μὲ τὴν ἅμιλλα ξεχωρίζει ὁ τ εχ ν ί τ η ς.‡ Μονάχα ὅπου ὑπάρχει τέχνη χειρωνακτικὴ§ ὑπάρχει καὶ ἅμιλλα.
* ῾ Ελληνικὰ στὸ πρωτότυπο.
† ῾ Ελληνικὰ στὸ πρωτότυπο. ‡ Στὸ πρωτότυπο: Handwerker (=χειρώνακτας, χειροτέχνης). § Στὸ πρωτότυπο: Handwerk (=χειροτέχνημα, χειροτεχνία).
Αναζητ'στε το εδ,
www.gutenbergbooks.gr /gutenbergbooks