DN Journaal 1987

Voor h o t eemt wos eP 88.: ~ w t l e & gw4#td,ldpmpmm op 3 c h T i f t ge$t@Ed ~ o a l 8b d j de w ~ e ~ z s i spbruis&i,i;: 2 a ~ i a m t wedst~&epaZtngsn4n m / d e lingen.

P o t o Bart R e e d i , j k j r .

T .

.

~

2rit-L :'~ W e d i j k jr.

.

.. . .

r

I,

Z m h ~25 $ m u d echter w a s dc go&n o m (IF v i x d me kt?=p&nd pn L d e n dn g q 2 r m d d w d s t r i j d e n aZsnop uerxeilc' vordm.

LA? grot* . ~ r m n . s t n gvan dEac k q i o e n 6 c ) r u p p n vat d<: iw Floor- i4qem*eij, dir uaar8chtjnEiJ'k door ni,jn htmeZ<..:j~, d i t 3pec:atrc, a z : m garnotiwei-r am 8 t a P t cwrschaun. F i o o r b s g m ds eerste mce mt aart 7s p t a a t s m t Ba& R c e d i j k u1e 30 Rn V m s drr: Cwi~c t le. 3n werde c!ane rr.indig& mt q de le pZaat8. FZaor war op de 28 p k t s GX Clmts op 8~ 3e gfuaSn. D B derde race eind':edt F:OOP P$ Ze I@ ptdnts, Hsnny v . d . Ilrirrk, d i d pcrst Wee wdst~:-:,idennEa 25stq w e ppfinished, wrd ?aoede en H m e b i ~ n 7 : zn9dn.

DR e 8 ~ d 8mce w r d vwr dcne t kmshebbcrs seer sflmnmd, mt wtr. h?nr 3~ wrd km e i q 8 n U j i i n i s t e =or geb*umn en jme1, Ftoor bleck k p t h ~ n t n mijn a e n w n in be&m-q t e IrebBnn on @tar$ta a t s sen mkst an poLsr? & 2~ p l a t s p gg.*ll& &OF Zenr4 u . d . B d n k ale Zo en B a r t qeedt:? c:a 3e.

Zi"ifrdwr uerd Ze h t s t s weds:Ajii Fen f o m i i t ~ i t ,uitpexwdrm- LW $ e 3 b w e , rEe K m s d m vhak nag van ~ R I :3 1 p l o d 8 a,? XOY h e x hoil'le~.

Echter, P h r m B u t g m n K w mderZfngu oisdd r- .:e: rn ex f z n l s i r t ~ n a l r rcapekticveZ.i$k Ze er; i p er: lions 02s #a. mfi? w t qgcmp wss om P a b b ~ w r ewor $e b Lijwr;.

Mu dP p r t ~ ~ u t t h ~ i > isn n gflog son p z c E l d g s m ~ a i : ' r :>rn men t n r u ~ s i s nop een

g e 8 h g d kmpnFiomechp 1941.

Foto Peter van Rwij

LE

In-

oor

--

.- . ..

"

.

I

r - '

,

. *.

-...'

-

7

- _ . ..

- .'=:..--

-

.-

Hlel .. -r

-

. < .. .

.. ..:--

-

HdeWtjn., . . - Gerard . -

& irelolg JeAe M r G m a . - . . , -* .-. - -

6

: -.

.

.

Potme?*?t Rce$i.jk .jr

A1 jarenlang drownden OR-zeilers u i t Edam en Monnickendam over een t o c h t naar Hoorn en tcrug Hiermee wil den ze het voorbeeld velgen van i l l u s t e r e voorgangers, d i e aan het e i n d van de vorige en midden deze eeww i n de zeer strenge w i n t e r s van respekt i e v e l ijk 1890 en 1940 mt hun grote ijsschui ten deze tocht a l s eersten v o l -

-

.

brachten.

O p zondag 1 februari 1987 was het dan zo ver, tfet was hetder weer. Het i j s l a g er prachtig b i j . Alleen de wind baarde ons zorgen.

Tot ongeveer h a l f twaalf i n de morgen was de wind t e m a k om t e vertrekken.

Daarna s t a k de wind i e t s op; net voldoende om de bootjec i n beweging t e k r i jgcn.

De vraag was o f h e t fluisterende windje ons rowel heen als terug w i l d e begeleiden.

We waagden het erop. 18 Z e i l e r s vertrokken met h e t avontuur i n hun h a r t , r i c h t i n g Hoorn.

De eerste tussenstop was voor de haven van Volendam. Daar vond hergroeperi ng ptaats. Yolgende ha1 teplaats van Edam.

Daar bleek d a t v i e r s e i l e r s waren teruggegaan.

Z l j konden hun bootjes n i e t aan de gang houden.

Een w i j s b e s l u i t n a t u u r l j j k . Steeds moeter duwen i s n i e t p l e z i e r i g en zeker n j e t vol t e houden t o t aan Hoorn.

Het hele t r a j e k t naar Hoorn hebben we,

ons OD d e k u s t l i j n oriFnterend, kruisend meten a f !eggen. We moesten - om de v a a r t er i n t e houden lange slagen maken tat kilometers ver h e t IJsselmeer op.

De groep was daardoor helemaal uit elkaar getrokken. Overal r a g j e t o t aan de h o r i zon toe, de k l e i n e d r i e h o e k i g e z e i l t j e s zigzaggend tussen de ijsbergjes, scheuren en onbetrouwbaar u i tziende plekken hun wq zoeken op de l i c h t d e ~ n ~ n dvel o e r van een e i ndeloze i j s z e e .

E v e r t Rakker was de eniae d i e onderweq

,

tussenstop Volendam

pech kreea. Hid belandde i n een verradeI l j k ortcrcntnaar waK. G e l u k k i g b l e e f h i j droog door e r aan de goede kant u i t t e stappen. De schade aan de b o o t v i e 1 mee en h i j kon z e i 1end z i j n weg vervol gen Tot aan het Hoornse Hop v e r l i e p de t o c h t verdes probleemloos. Daar t e r p l e k k e echter werd b e t m o e i l i j k e r voor de z e i l e r r . Op de 4jsvloer l a g name11 j k een laagje bevroren hagel, d i e de snelhe4d van de boten t o t een b i j n a s t a p voets tempo afremde.

.

Foto: Gerda Meeuwissen

nog helemaal weg. De laatste k i l o m e t e r mar de havenlngang van Hoorn w a s Iopen en duwen geblazen. Puffend en zwetend verzamelden t e n s l o t t e 12 z e ~ l e r sz i c h voor de haveningang.

J e l l e Herrema en Gerard Halewijn hadden h e t eerder voor gezien gehouden en i n stalleerden z r c h m~ddenop h e t Hoornse Hop i n hun b o o t j e , wachtend op betere tijden.

De groep trak veel beki jk s Kamera ' r k l i kten onophorrdel ij k om d i t ongewone w l n t e r t a f e r e e l voor h e t nageslacht vast t e legaen.

Het kan misschien we1 weer 50 jaar duren voorda t een dergel ijke t o c h t opnieuw gehauden kan worden.

Als er op d a t moment wind was geweest hadden we t o door kunnen z e i l e n naar

.

Enkhuizen.

Nu besloten

I

we na een uur pauze terug

t e keren naar Monnickendam.

Nagestaard door l e e k we1 de hele bc-

vol k i n g van Hoorn Iiepen we, de bootjes voor ons u i t duwend, over de bevroren h a g e l van h e t %oorse Hop n a a r de IJsselmeerd~ jk, richting Scharwoude.

Na een k w a r t i e r t j e lopen en duwen narnen onze, inrniddels op w n d g e s p i t s t e hypergevoel ige, zi ntuigen een vleugje wind waar, d i e normale stervelingen n o o i t zouden opmerken. ledereen i n de s p r i n t , de boot i n en t o t ons onmetelijk genoegen zeilden we de stroeve hagelzone u i t .

I n de b u u r t van Scharwoude kwamen we F r i t s , Gerda en Rob Meeuwissen tegen. d i e ook nog Hoorn wilden aandoen.

In verband met het onbetrouwbare windje besloten ze met de grote groep terug t e zeilen naar Honnickendam.

Onder sproakjesachtige amstandiqheden Herd de t o c h t voortgeaet nsar h u i s .

Voor Monnickendam v c r r i c h t e n B a r t R e e d i j k Sr. en F r i t s Meeuwissen ongew i l d enig stuntwerk door met hun boten van e m t o t forse hooute opgekruide ijswal a f te springen, n i e t wetende d a t daarachter een f i k s e plons w a t e r stond.

Een o n v r i j w i llige landinq in Ret w a t e r was hct gevolg.

Onder qrote h i l a r l t e i t werden baannin; en boten op h e t droge getrokken.

Om k w a r t aver v i e r ' s m ~ d d a g swas i e d e r een weer op de basis teruggekeerd.

I n k e t Mirror-paviljoen werd nog u i t g e breid nagepraat over de o n v e r g e t e l ~ j k e indrukkep d i e een ieder van deze h i s t o r i s c h e t o c h t had overcehouden.

B a r t S r . m l d e z e l f s de d ~ n s d a g d a a r o p naar Enkhu~zenheen en weer zerlen.

Helaas i s d a t niet doorgcgaan regens gebrek aan wind en zware m i s t d ~ edag.

Missch~end a t i n de aankomende winter ook d i e droom ggerealiseerd sal kunnen worden:

M a r k e r w a d r d

Fota: Gerda Meeuwissen

Frans v l u g t

-

--

-

-- --- ----==-

1

I

T

\.?> '

, r,

i

il k

I

-

:

*

1I I

I

.,

m-

d

..

'y*

I --.I r

ANDRIES HOEFHAMER VERTELT I n het voorgaande D.N.journaal vertelde Cees Kortenoeves over het i j s z e f l e n van v6br de tweede were1 door1 og en de ontwi kkel i ng tot de D. N. Nu v e r t e l d Andries Hoefhamer i e t s o v e r z i j n ervaringen.

.

B i j Andrtes i s h e t allemaal begonnen m e t het zeilen op de schaats i n het begin van de d e r t i g e r yaren.

J e schaatsen fungeerden dan a l s zwaard en j e kreeq h e t n a t u u r l i j k allemachtiq i n j e scheken. Toen voslde i k ook voo; h e t eerst h e t zeileffekt, d a t j e dus sneller dan de ware wind ging. De druk i n j e r e i l werd, evenals j e s n e l h ~ i d , enorm hoog en dan kon j e hem n i e t meer houden.

I n die periode l a s ik i e t s o v e r i j s z e i l e n e n heb eerst zo'n k r u i s gebouwd, met n a t u u r l i j k veel b e k i j k s hier, met een gewoon z e i l erop met een g a f f e l en een mast.

Die mast brak natuurl ij k dadeli j k a 1 s een r i e t j e a f , h6. De verstaging s a t verkeerd, t e hoog.

Nu i k dus het gevoel had t i j d e n s h c t z e i l e n en i e t s had gelezen over i n t e r n a t ~ o n a t ewedstrijden i n Oost-PruIsen, heb i k kontakt gehad met G e r r i t van WI j k .

I k heb geprobeerd hem mee t e k r i j g e n naar die wedstrijden. D a t was dus vdbr de tweede wereldoorlog i n de aanloop van de H i t l e r t i j d . Maar j a , Gerri t kon n i e t en zag er tegenop.

Toen i s een neef van me meegegaan.

We hebben w a t van d i e "Reise Marken" gekocht (dan kreeg j e nameli j k redukt i e op d e t r e i n ) en toen z i j n we, u i t e r a a r d zonder i j s z e i l e r s , op reis

gegaan.

Vergeet n i e t d a t haast niemand i n d i e t i j d een a u t o had, aanhangwagens bestonden er haast n i e t en de wegen er naar toe waren zeer slecht.

Toen we i n bngersburg aankwamen (aan de Masoerische zeeen) hebben we eesst een paar leren laarzen gekocht want het dooide namelijk nogal. Daarna r i j n we naar een c a f e gegaan en hebben een kamer besproken. Toen z i j n we naar het meer gelopen t e r w i j l we ondemeg iemand op s k i ' s tegekwamen. Die v e n t op d i e sCi's hadden we t a ingehaald want lopen ging veel sneller.

D a t i s me m i j n hele verdere leven ook bijgebleven, d a t skisn 1 s niks.

Na een lanqe wandelinq kwamen we b i j het clubgebouw en daar werd a1 snel door de ober v e r t e l d d a t er een paar Hollanders waren.

Als snel kwamen een paar l u i v a n d i e ijszeilbeweg~ngnaar ons toe.Mensen u i t T h a l l i n , 9eval , R$ga, S t e t t i n , Pantzig,dus overal vandaan.

U i teindel ij k kwam e r ook een "Herr Landrat" naar ons t o e , d a t i s ongeveer w a t h i e r de kommissaris van de Koningtn i s . H i j had een grote Mercedes voor de deur staan. .

Omdat de w e d s t r j j d e n verschoven waren i n verband met de dooi hadden we geen !eld genoeg om t e blijven m a a r dat was Herr Landrat" n i e t met ons eens en h i j stelde ons voor naar de jeugdherberg t e gaan. O a t zau h i j v~el verzorgen en dan zouden we iedere dag worden u i tgenodigd om t e eten b i j familie's en waren we daar t e g a s t .

We hebben het prachtig gehad.

De eerste dag d a t we naar de jeugdherberg gingen, vanuit het clwbhuis, kwamer we daar voorrijden i n d i e g r o t e Hercedes m e t chauffeur. We zaten achterin naar elkaar te knipogen (Andries s c h i e t I n d~ lach a l s h i j er aan terug denkt!. ZO deftig gingen w i j op reis.

We hebben een machtige t $ j d gehad, zoals ik a1 z e i en de week d i e daarop v o l g d e was het zeker d a t de wedstrijden doorg i ngen.

E r heerst daar een vastelandkl imaat dus v r i e s t h e t e r ook zo weer,dan i s e r zo 40 t o t 60 cm. ijs b i j .

Die jongens zeilden we1 met de vroege p a s e n zo i n hun overhemd op de resten van het i j s i n d a t meer. Er i s helemaal geen stroming dus dat b l i j f t p r a c h t ~ g 't iggen M e t da$ dooiweer kregen we een s c h u i t , een 20 m, toe maar!! Probeer maar o f j e e r gang i n k u n t k r i j g e n . d f en toe ging het we1 maar h e t was een zware baan.

De wedstrijden z e l f hebben we dus 003 e c h t gezien me de Eintup-klasse ( 1 5 m), de 20 y , de 25 rn en de t l e i n s t e klasse van 12 m . h t was i e t s nieuws. Je had ook de v r i j e klasse d i e onder andere de. snelste was van allemaal.

Tepper, een grote houthandel aar aan het meer, had er &en gemaakt met een d r a a l bare loperplank r o d a t de romp a l t i j d met de kop i n de schijnbare wind s t a a t .

De m p was hoog opgebound ( z i e f o t o ) hol, i n eea K-vown r i c h t i n g giek zodat het z e i l overging i n de romp. De romp was dus ook zeiloppervlak.

2 E r stond 15 rn op. H i j heeft ee hele middag m e t storm gezeild met 4% plus dan de romp.Dit g i n g met snelheden

.

f

van 160 - 180 km/uur.

B i j terugkomst ben i k m i j n volgende i j s z e i l e r s gaan bouwen. I k heb toen zel f s idealen gehad om er ook heen t e gaan rnaar hoe zou i k e r moeten komen?

I k z e i l d e h i e r ( i k was de enige) en had een v i s s e m n , een oersterke vent.

Die man t a t met z i j n rug naar me toe en h i j moest de schoot aantrekken over teven schijven. H i j kon we1 trekken en h e t was een doodgoeie man m a a r i k vertrouwde n i e t op hem. Als j e schaats ging l i f t e n h i e l d h i j de sshoot met een paar slagen om z i j n pols en l i e t dus de schoot n i e t vieren. Gewoon omd a t h~j dat gevoel n j e t had. toen dacht i k , dat ding moet i k a l l e e n kunnen zeilen en dam mag h i j mee a l s b a l l a s t .

I k heb een l i e r gemaakt, met een f r i k t i e van een r n ~ t e r f i e t s , een kettingoverbrenqing en een p o e l i e en een pal erop tegen h e t terugslaan, net a l s een a n k e r l i e r van een oude klipperaak.

En aPs nu dus j e zijschaats omhoog ging en j e schoot moest vieren dan l i e t i k even met m'n voet de z a a k ontkoppelen.

Dan vierde h l f even i e t s en rneteen kon j e weer een paar slagen aeven, 1k was dus onafhankel i jk"van iemand.

Alteen kun j e zo'n d i n g n r e t zeilen, j e t r e k t j e lam man! En j e moet b l i j v e n vasthouden en sturen.

D i t a l l e s heb ik i n de o o r l o g gebouwd.

I k g i n g h i e r voor de k u s t we1 zeilen t e r w i j l de D u i t s e r s de w a c h t hadden.

En maar k i j k e n met d i e k i j k e r s . Maar

'

'

I k heb h e t z e i 1 b i j Z e i l jnga l a t e n ma ken.

K i j k een f o t o u i t Oosterzee i n 1954 (de t r o f e e s t a a t nog op de schoorsteen, er gebeurde n i e t s . een z i l v e r e n plaquette).

J a , wet brutaal n a t u v r l i j k .

De s t a r t was er, z i j g i n g e n naar d e (ondertussen lopen we naar b u i ten e e r s t e boei t o e . D a t g i n g r e c h t voor naar een houten schuur en daar l i g t , h e t l a p j e , de f o k l o e f u i t z e t t e n , nog kompteet ingebouwd tvssen a l l e r l e i een z e i t e r b i j en daar g i n g het heen. opgeslagen m a t e r i a l e n , de ijszeiler Maar daar kon i k n i k s mee beginnen en waar we nu o v e r praten.) i k g i n g precies 180 graden weg.

K i j k , d i t i s de balk, h e t s t o e l t j e I k d r a a i d e weg n a d a t i k getopen had en (van iepen, gemaakt door een wagenmaker), gang gemaakt had en z e i l d e een h e e l daar i s de l i e r , i k z i t a a r d i g c e n t r a a l , e i n d weg en toen g i n g i k a1 v e r voor een enkele staaldraad, h i e r z a t h e t hun om de eerste boei heen (weer w o r d t t e l f de z e i 1 op a1 s van de2romp d i e ik e r gelachen). H i j k n i k t naar z i j n vrouw, h i e r v o o r verkocht heb, 14 m dus. z i j z a t i n h e t restaurantende friezen Fen he1 e small e boot. K i jk z e g t zeiden " k i j k , d i e v e n t z e i l t de ver Andries Koefhamer, i k weet n i e t o f j e ' keerde kant o p , d i e i s helernaal gek." nog j e t s o p v a l t wat ook niemand h e e f t ?

Maar j a , na 3 ronden l a g i k v e r voor Onder de r e e f t o u w t j e s z i t een s t r o o k en toen z i j n de f r i e z e n helemaal wakker l i jketouw. geworden. Daags ervoor hadden ze me a1 z i j n z e i l e n en t o t schemer lagen ze op Het vaordeel i s d a t zo'n z e i l dus weer hun buik t e Xi j i e n naar rn'n i j i e r i en op de i e i f d e manier i n de gieh z i t , de de h e l e n a c h t hebben ze doorgewerkt om krachten n i e t op de r e e f g a t e n komen en de schaatsen na t e maken. J a r e n l a t e r h e t z e i l dus n i e t u i t s c h e u r t .

.

heb i k a c h t e r k a n t van de boot e r d f gehaald en ben er aan begonnen f r o n t b e s t u r i n q t e maken.

De k o n s t r u k t i e i s nu t o d a t i k a c h t e r de l o p e r p l a n k kom t e - z i t t e n . . Die z i t t i n g - w i 1 i k heel breed maken zodat ik ock naar l o e f kan gaan z i t t e n .

H i e r b i j moet h e t s t u u r dus ook cardanisch opgehangen worden zodat i k d i t mee kan nemen. Op deze manier ben i k van h e t d r a a i e n van k u r k e t r e k k e r s a f . A l s j e b i j voorbeeld over een i j s s c h o t s o f iets d e r g e l i j k s g i n g , k r e e g de stuurschaats een ' k l a p en vl-oog even de l u c h t i n en op d i t moment werd de s l i p i n g e l e i d .

Dan draaide j e dus @en k u r k e t r c k k e r en stond j e s t i l .

D i t was ook-een van de l a a t s t e weds t r i jden i n deze i j s z e i l e r s : L a t e r h i b I k b i j Hunspeet we1 van Acker en zo z i e n komen met hun nieuwe b o o t j e s , de DN's. De " s n o r " was e r ook b i j ( J . E i n d hoven, red.), d a t was ongeveer i n 1960.

Peter van R o o i j

I

~

1971 T ~ p p e r Uontrr7.ca 195jd