00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:34 PM Page 1
LQVDQ QH RNXUVD RGXU !!
00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:34 PM Page 5
Güney Amerika’da bir yer Bolivya, Güney Amerika’nın kalbine yerleşmiş bir And Dağları (Aldino) ülkesidir. 7,5 milyon olan nüfusunun yüzde 42’si yerli halktır. Kalay, gümüş, bakır ve çinko başlıca zenginlik kaynaklarıdır. İspanya Krallığı’ndan 1825’te elde edilen Bolivya’nın topraklarında Kolomb öncesi ileri uygarlıkları yeşertmiştir.
Bolivya, çinko ihracatı sayesinde 20. yüzyılın ikinci on yılına kadar zenginleşmeyi sürdürdü. Bir halk ayaklanması sonucu devlet başkanlığını ele geçiren Salamanca, 1932’de, Paraguay’a savaş ilan etti. Chaco Savaşı olarak bilinen bu savaş, Bolivya’nın binlerce insan ve geniş topraklar kaybetmesiyle sonuçlandı.
5
00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:34 PM Page 6
1897’de, Bolivya, Şili’yle karşı karşıya geldiği Pasifik Savaşı’nda, denize olan tek çıkışını kaybetmişti. Ülke, 1937’den sonra, birbirini izleyen askeri darbelere, madenci ve köylü ayaklanmalarına sahne oldu. Ancak 1985’te, Victor Paz Estenssoro’nun ikinci başkanlık döneminde anayasal devamlılık sağlanabildi.
6
00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:34 PM Page 22
Buraya çok yakın bir yerde, bir doğum kliniğinde bir kadın, acı çekerken, yaşamının en unutulmaz, en özel anını birlikte yaşıyordu.
Celia de la Serna de Guevara çok kısa bir süre önce ilk çocuğunu doğurmuştu.
22
00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:34 PM Page 28
Bu sözcükler, o dönem için çok elverişliydi. 6 Eylül 1930’da José Félix Uriburu adında bir general, çok sık görülen bir biçimde, iktidarı silah gücüyle ele geçirir. Bir demokrat olan sivil başkan Hipolito Irigoyen, Martin Garcia Adası’na hapsedilir. Uriburu, Arjantin tarihinde daha sonra utanç yılları olarak anılacak olan ve askerlerin yarım yüzyıl boyunca anayasayı defalarca ihlal edecekleri, iktidarı ele geçirecekleri yeni bir dönemi başlatır. Baskı ve belirsizlik yıllarında, “yurtsever dolandırıcılık” olarak adlandırılan yolsuzluk gibi şiddet de günlük yaşamın bir parçası haline gelir. Sivil Arjantin Lejyonu denilen faşist bir grup, politik cinayetler işler. 9 Nisan 1931’de efsanevi anarşist Severino Di Giovanni kurşuna dizilir.
28
00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:34 PM Page 29
... Santa Fe’li senatör Lisandro de la Torre parlamentoda, İngiliz çıkarlarını gözeten et ticareti skandalını açıklar. Bu tartışmalardan birinde 23 Temmuz 1935’te, bir resmi koruma, de la Torre’nin çalışma arkadaşı ve dostu, Senatör Lorenzo Bordabehere’yi öldürür. Bu kişi 1939 yılında yolsuzluk iddiaları karşısında intihar edecektir.
24 Haziran 1935’te, Ernesto 7 yaşını doldurduğu sırada, Kolombiya’nın Medellin kentinde bir uçak düşer ve Carlos Gardel ölür. Tarih yıllar sonra onları büyük Arjantin efsaneleri başlığı altında bir araya getirecektir.
29
00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:34 PM Page 30
Dünyada durum daha iyi değildir. 1936 ve 1939 yılları arasında, iç savaş İspanya’yı kana bular. Cumhuriyetçi ve demokratik güçler, kendi kendini “Tanrı’nın inayetiyle İspanya’nın önderi” ilan eden Francisco Franco tarafından yenilgiye uğratılır. Franco zorbalık ve baskıyla 40 yıl boyunca ülkeyi elinde tutacaktır.
İtalya’da iktidarın sahibi Il Duçe adı verilen Benito Mussolini’dir. Faşizmin babası, demagojik ve hoşgörüsüz bir rejime, imparatorluk hayalleriyle önderlik eder.
30
00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:34 PM Page 31
Almanya’da Adolf Hitler, 1934’ten beri, devlet ve hükümet yönetimini elinde tutmaktadır. Muhalefeti ve sendikaları baskıcı yöntemlerle yavaş yavaş tasfiye eder. Ari ırkın “saflığı” arayışıyla Yahudi nüfusun yok edilmesi için bir kampanya başlatır ve savaşın ekonomik krizi çözümleyeceği düşüncesinin halk arasında yaygınlaşmasını sağlar. Büyük sermaye sahiplerinin desteğini alarak saldırgan bir dış politika uygular ve nihayet 1939 Eylül’ünde, Polonya’yı işgal eden Almanya, insanlığın anımsadığı en kanlı savaşı, İkinci Dünya Savaşı’nı başlatır.
31
00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:35 PM Page 75
Derme çatma silahlarıyla yirmi isyancı adaletsizliklerden ve yoksulluktan bıkmış köylüleri disiplinli davranışları, coşkuları ve fikirlerine duydukları inançla kendilerine katılmaya çağırırlar... 17 Ocak 1957’de Magdalena Nehri yakınlarında askeri bir birliği alarak ilk zaferlerini kazanırlar (Plata Çarpışması). Granma Çıkarması’ndan iki ay sonra 2 Şubat’ta da Crescencio ile birlikte gelen bir grup daha kendilerine katılır. Ve Che çok kıymetli bir armağan alır.
BİR DOKTOR ÇANTASI...
ELBETTE EVLAT. BİZE DAHA İYİ BAKASIN DİYE...
75
00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:35 PM Page 118
Che, lüks tüketim maddelerinin ithalatını denetim altında tutmak için kararnameler çıkartır, yüksek vergiler uygulatır. Bu arada, halkın alışveriş yaptığı dükkanlarda temel ihtiyaç malzemeleri bollaşır. Ve sonrasında oluşan kimi eleştirileri bir röportajında yanıtlar: YALNIZCA ZENGİNLER HAYAT PAHALILIĞINDAN SÖZ EDİYOR. FAKİRLER BÖYLE DÜŞÜNMÜYOR; ŞİMDİ ONLARIN PALTOLARI, EKMEĞİ, SÜTÜ, MEYVESİ, ŞEKERİ, GÖMLEĞİ VAR. ÖNCEDEN BUNLARI NOEL’DE BİLE SATIN ALAMIYORLARDI.
Şeker ihracatının 1 milyon tondan 1 milyon 900 bin tona yükseltilmesi, başlattığı girişimlerden biridir ve bu düşe yaklaşılmasını, sanayileşme hareketine hız kazandırılmasını sağlar.
118
00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:35 PM Page 120
Gözler Küba’nın üzerindedir. Pentagon’daki ve Latin Amerika ülkelerindeki askeri uzmanlar kitabı okurlar, hakkında önlemler düşünürler. 1960 Şubat’ında Sovyet diplomat Anastas Mikoyan ülkeyi ziyaret ettiği sırada devrimin, Sovyet çizgisinde ilerlememesine rağmen ekonomik yardım önerir. Kısa bir süre sonra, varoluşçu Fransız filozof Jean-Paul Sartre ve hayat arkadaşı yazar Simone de Beauvoir Küba’yı ziyaret ederler. Sartre’ın geziden çıkardığı sonuç şu olur: BU DEVRİMİN KENDİNE ÖZGÜ BİR KARAKTERİ OLDUĞUNU ŞİMDİ ANLIYORUM. ÇÜNKÜ, ÖNCÜL BİR İDEOLOJİYLE KENDİNİ TANIMLAMAYA ÇALIŞMADAN, YAPMASI GEREKENİ YAPIYOR.
Soğuk Savaş kritik bir noktadadır; ABD ve SSCB arasındaki ilişki, politik, ekonomik ve stratejik nedenlerle her geçen gün kötüleşmektedir. O günlerde Marksist ekonomist Carlos Rafael Rodríguez’le sık sık görüşen Che, mayıs ayında, şekerin dışında başka üretimleri amaçlayan hızlandırılmış sanayileşme planını açıklar. Bu girişimler, şeker almamak ve petrol satmamakla Küba’yı tehdit ederek baskı yapan ABD’yi daha da kaygılandırır. Che, halkın gözünde, yürütülmekte olan programın en sıkı savunucusudur.
120
00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:35 PM Page 121
ABD’lilerin şüpheyle karışık ilgi odağı olur. 8 Ağustos 1960’ta fotoğrafı Time dergisinin kapağına taşınır: “Büyüleyici ve tehlikeli”
BEYNİ N U ’N O CASTR ABD Küba şekerini almaktan vazgeçer, bu boşluk SSCB ve Çin tarafından doldurulur. Che, Kuzey Amerikalılar’a olan borçları ödememe kararı alır. Eylül ayında, kalabalık bir halk kurultayı, Fidel, Raúl ve Che tarafından kaleme alınan ve BİZDEN KORKUYORLAR, ABD’nin müdahalesini reddeden BİZİ YALNIZLAŞTIRMAK VE YOK ETMEK kararı onaylar. ABD, Küba’yla İSTİYORLAR. ÇÜNKÜ olan bütün ticaretini keserek bu BİZİM ÖRNEK karara yanıt verir. OLUŞTURMAMIZDAN KORKUYORLAR, BÜTÜN AMERİKA’DA KOOPERATİFLERİN FİLİZLENMESİNDEN VE BÜYÜK ÇİFTLİKLERİN ORTADAN KALKMASINDAN KORKUYORLAR.
121
00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:36 PM Page 178
ZAFERE KADAR DAİMA!