Yusuf mkweli by Alitrah Foundation

Yusuf Mkweli (Tafsiri ya Sura Yusuf) ‫يوسف الصديق‬ ‫تفسير سورة يوسف‬

Kimeandikwa na: Sheikh Muhsin Qaraati

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 1

12/3/2014 11:12:45 AM

‫ترجمة‬

‫يوسف الصديق‬ ‫تفسير سورة يوسف‬

‫تأليف‬ ‫الشيخ محسن قرائتي‬

‫من اللغة العربية الى اللغة السوا حلية‬

‫‪12/3/2014 11:12:45 AM‬‬

‫‪40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 2‬‬

©Haki ya kunakili imehifadhiwa na: AL-ITRAH FOUNDATION ISBN: 978 – 9987 – 17 - 053 – 1 Kimeandikwa na: Sheikh Muhsin Qaraati Kimetarjumiwa na: Ustadh Hemedi Lubumba Selemani Kimehaririwa na: Alhaj Ramadhani S. K. Shemahimbo Kimepitiwa na: Mubarak A. Tila Kimepangwa katika Kompyuta na: Al-Itrah Foundation Toleo la kwanza: Mei, 2015 Nakala: 1000 Kimetolewa na kuchapishwa na: Alitrah Foundation S.L.P. - 19701, Dar es Salaam, Tanzania Simu: +255 22 2110640 / 2127555 Barua Pepe: alitrah@yahoo.com Tovuti: www.ibn-tv-com Katika mtandao: www.alitrah.info

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 3

12/3/2014 11:12:45 AM

Yaliyomo Neno la Mchapishaji........................................................................ 1 Neno la Mchapishaji wa Toleo la Kiarabu....................................... 3 Dibaji .......................................................................................... 8 Muhtasari Juuya Surat Yusuf........................................................... 8 Kauliza Mwenyezi Mungu............................................................... 8 Ayah 1 - 2 . .................................................................................... 10 Ayah 3 ........................................................................................ 13 Ayah 4 ........................................................................................ 18 Ayah 5 ........................................................................................ 23 Ayah 6 ........................................................................................ 27 Ayah 7 ........................................................................................ 30 Ayah 8 ........................................................................................ 33 Ayah 9 ........................................................................................ 37 Ayah 10 ........................................................................................ 40 Ayah 11 ........................................................................................ 42 Ayah 12 ........................................................................................ 43 Ayah 13 ........................................................................................ 46 Ayah 14 ........................................................................................ 47 Ayah 15 ........................................................................................ 49 Ayah 16 ........................................................................................ 51 Ayah 17 ........................................................................................ 53 Ayah 18 ........................................................................................ 54 Ayah 19 ........................................................................................ 56 Ayah 20 ........................................................................................ 58

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 4

12/3/2014 11:12:45 AM

Yusuf Mkweli

Ayah 21 ........................................................................................ 60 Ayah 22 ........................................................................................ 63 Ayah 23 ........................................................................................ 64 Ayah 24 ........................................................................................ 69 Ayah 25 ........................................................................................ 72 Ayah 26 - 27................................................................................... 75 Ayah 28 ........................................................................................ 79 Ayah 29 ........................................................................................ 81 Ayah 30 ........................................................................................ 82 Ayah 31 ........................................................................................ 84 Ayah 32 ........................................................................................ 87 Ayah 33 ........................................................................................ 90 Ayah 34 ........................................................................................ 94 Ayah 35 ........................................................................................ 95 Ayah 36 ........................................................................................ 97 Ayah 37 ........................................................................................ 99 Ayah 38 ...................................................................................... 102 Ayah 39 ...................................................................................... 105 Ayah 40 ...................................................................................... 108 Ayah 41 ...................................................................................... 109 Ayah 42 ...................................................................................... 111 Ayah 43 ...................................................................................... 113 Ayah 44 ...................................................................................... 115 Ayah 45 ...................................................................................... 116 v

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 5

12/3/2014 11:12:45 AM

Yusuf Mkweli

Ayah 46 ...................................................................................... 118 Ayah 47 ...................................................................................... 119 Ayah 48 - 49 . .............................................................................. 123 Ayah 50 ...................................................................................... 126 Ayah 51 ...................................................................................... 129 Ayah 52 ...................................................................................... 131 Ayah 53 ...................................................................................... 132 Ayah 54 ...................................................................................... 135 Ayah 55 ...................................................................................... 138 Ayah 56 - 57 . .............................................................................. 143 Ayah 58 ...................................................................................... 147 Ayah 59 ...................................................................................... 149 Ayah 60 ...................................................................................... 152 Ayah 61 ...................................................................................... 153 Ayah 62 ...................................................................................... 154 Ayah 63 ...................................................................................... 156 Ayah 64 ...................................................................................... 157 Ayah 65 ...................................................................................... 159 Ayah 66 ...................................................................................... 161 Ayah 67 ...................................................................................... 162 Ayah 68 ...................................................................................... 164 Ayah 69 ...................................................................................... 166 Ayah 70 ...................................................................................... 168 Ayah 71-72 . ................................................................................ 170

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 6

12/3/2014 11:12:45 AM

Yusuf Mkweli

Ayah 73-74 . ................................................................................ 171 Ayah 75 ...................................................................................... 172 Ayah 76 ...................................................................................... 173 Ayah 77 ...................................................................................... 176 Ayah 78 ...................................................................................... 178 Ayah 79 ...................................................................................... 179 Ayah 80 ...................................................................................... 181 Ayah 81 ...................................................................................... 183 Ayah 82 ...................................................................................... 183 Ayah 83 ...................................................................................... 184 Ayah 84 ...................................................................................... 187 Ayah 85 ...................................................................................... 189 Ayah 86 ...................................................................................... 190 Ayah 87 ...................................................................................... 191 Ayah 88 ...................................................................................... 193 Ayah 89 ...................................................................................... 194 Ayah 90 ...................................................................................... 196 Ayah 91 ...................................................................................... 198 Ayah 92 ...................................................................................... 200 Ayah 93 ...................................................................................... 202 Ayah 94 ...................................................................................... 206 Ayah 95 ...................................................................................... 209 Ayah 96 ...................................................................................... 210 Ayah 97 - 98 . .............................................................................. 212

vii

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 7

12/3/2014 11:12:45 AM

Yusuf Mkweli

Ayah 99 ...................................................................................... 214 Ayah 100 ..................................................................................... 216 Ayah 101 ..................................................................................... 221 Ayah 102 ..................................................................................... 227 Ayah 103 ..................................................................................... 228 Ayah 104 ..................................................................................... 229 Ayah 105 ..................................................................................... 231 Ayah 106 ..................................................................................... 232 Ayah 107 ..................................................................................... 235 Ayah 108 ..................................................................................... 236 Ayah 109 ..................................................................................... 237 Ayah 110 ..................................................................................... 239 Ayah 111 ..................................................................................... 243

viii

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 8

12/3/2014 11:12:45 AM

Yusuf Mkweli

‫بسم اهلل الرحمن الرحيم‬ NENO LA MCHAPISHAJI

itabu ulichonacho mikononi mwako asili yake ni cha lugha ya Kiarabu kwa jina la, Yusuf as-Siddiq (Tafsir Surah Yusuf), kilichoandikwa na Sheikh Muhsin Qaraati. Sisi tumekiita, Yusuf Mkweli (Tafsiri ya Sura Yusuf). Nabii Yusuf (a.s.) ni mtoto wa Nabii Yaaqub (a.s.). Kisa chake ni maarufu sana kama kilivyoelezwa katika katika Sura ya 12 ya Qur’ani Tukufu. Nabii Yusuf (a.s.) ni kielelezo cha usafi wa moyo na vitendo, uchamungu (takwa) na uadilifu. Aliweza kuvuka vikwazo vingi vya ushawishi na mateso kutoka kwa ndugu zake na watawala wa Misri. Hata hivyo, kutokana na takwa yake ya hali ya juu, aliibuka kuwa Waziri wa Firauni (Mfalme) wa Misr wa wakati huo. Kwa hakika kitabu hiki ni tafsiri ya Sura ya Yusuf ambayo inaelezea kisa kilicho bora kabisa (ahsanal qasas) cha Nabii Yusuf (a.s.) kutoka mwanzo mpaka mwisho. Mwandishi wa kitabu hiki ambaye ni mfasiri na mwalimu mashuhuri wa masomo ya Qur’ani, ametumia kalamu yake kuelezea sifa za Nabii Yusuf (a.s.) kwa kuwalenga hasa vijana ambao kwa hakika watapata somo la maana sana kutokana na kisa hiki kitukufu. Tumekiona kitabu hiki ni chenye manufaa sana hususan wakati huu ambapo vijana wetu kwa kuathiriwa na ushawishi na utamaduni wa Kimagharibi wameporomoka sana kimaadili.

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 1

12/3/2014 11:12:45 AM

Yusuf Mkweli

Taasisi yetu ya al-Itrah imeamua kukichapisha kitabu hiki kwa lugha ya Kiswahili kwa madhumuni yake yaleyale ya kuwahudumia Waislamu wazungumzaji wa lugha ya Kiswahili. Ni matumaini yetu kwamba kitabu hiki kitakuwa na manufaa makubwa kwao. Tunamshukuru ndugu yetu al-Haji Ustadh Hemedi Lubumba Selemani kwa kufanikisha tarjuma ya kitabu hiki katika lugha ya Kiswahili, pia na wale wote waliosaidia kwa njia moja au nyingine hadi kufanikisha kuchapishwa kwake na kuwa mikononi mwa wasomaji. Allah awalipe wote malipo mema hapa duniani na kesho Akhera pia. Amin! Mchapishaji Al-Itrah Foundation

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 2

12/3/2014 11:12:45 AM

Yusuf Mkweli

‫بسم اهلل الرحمن الرحيم‬ NENO LA MCHAPISHAJI WA TOLEO LA KIARABU

ituo cha Elimu na Mafunzo ya Qur’ani kiliasisiwa mwaka 1996 AD., kwa lengo la kusambaza kazi za maandishi, za sauti na za picha za Hujatul-Islam Wal-Muslimina Sheikh Muhsin Qaraati, na mpaka sasa kituo hiki katika nyanja hii kimefanikisha kazi zifuatazo: 1.

Kimechapisha upya vitabu vya zamani vya Hujatul-Islam WalMuslimina Sheikh Muhsin Qaraati, baada ya kuvisahihisha.

Kimechapisha kitabu ‘Tafsirun-Nuri’ ambacho ni tafsiri ya Qur’ani yote, ikiwa katika mijalada kumi na mbili.

Kimetoa kanda za video na CD zenye kuwavutia vijana ambazo ni mfululizo wa masomo juu ya imani za kiislamu.

Ndani ya miaka thelathini iliyopita kimeendesha na kuwasilisha kipindi katika runinga kuhusu Mafunzo ya Qur’ani Tukufu, kipindi kilichojulikana kwa jina la ‘kipindi cha tablighi, kipindi hiki kiliendeshwa kwa njia ya CD.

Kimeanzisha tovuti katika mtandao wa intaneti kwa anwani ifuatayo: www.Qaraati.ir ili kila mwenye kuhitaji maelezo ya tafsiri na vitabu vya Hujatul-Islam Wal-Muslimina Sheikh Muhsin Qaraati aweze kuvifikia. Mpenzi msomaji, hapa hatuna budi kuashiria kwamba kitabu 3

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 3

12/3/2014 11:12:45 AM

Yusuf Mkweli

hiki kilichopo mikononi mwako “Tafsiri ya Sura Yusuf” iliyopo ndani ya jalada la sita la “Tafsirun-Nuri” kimeitwa Yusuful-Qur’ani kwa sababu kisa cha Bwana wetu Yusuf ndio kisa kizuri kushinda vyote kama ilivyosema Qur’ani yenyewe. Na mwisho tunataraji kwamba kila kijana mwenye kuiamini Qur’ani Tukufu atatuletea maoni yake ili tulisukume mbele gurudumu la tafsiri ya Qur’ani Tukufu. Ili kuweza kutuma maoni tumia anwani ifuatayo: Sanduku la barua: 586 / 14185, Tehrani, Iran. Kituo cha Elimu na Mafunzo ya Qur’ani Tukufu.

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 4

12/3/2014 11:12:45 AM

Yusuf Mkweli

DIBAJI

‫بسم اهلل الرحمن الرحيم‬ Kwa jina la Mwenyezi Mungu Mwingi wa rehema Mwenye kurehemu. ila sifa njema ni ya Mwenyezi Mungu Mola wa walimwengu wote. Sala na salamu ziwe juu ya Bwana wetu Muhammadi na juu ya Aali zake watoharifu.

Licha ya kwamba Suratu Yusuf imechapishwa ndani ya jalada la sita la kitabu “Tafsirun-Nuri” lakini utamu wa kisa cha Bwana wetu Yusuf (a.s.), mvuto wake, na kule kujiridhisha kwetu kwamba njia bora kabisa ya kukifundisha kizazi kipya tafsiri na kukibainishia maeneo yake muhimu na kukionesha hazina zilizohifadhiwa ndani ya Kitabu hiki (Qur’ani) ni visa vya Qur’ani, kwa kuzingatia yote hayo ndio maana tumeazimia kuchapisha na kusambaza sehemu hii peke yake kutoka katika “Tafsirun-Nuri,” ili kwa uchache tusiwanyime raha ya kusoma sehemu ndogo toka katika Qur’ani wale ambao hawana muda wa kutosha wa kujisomea tafsiri yote kamili, ili waijue tafsiri yake na wafarijike na ufafanuzi wake na maelezo yake. Hapana shaka kwamba vijana wetu watajionea uwezo wa Mwenyezi Mungu ndani ya kisa ambacho kimekusanya maelfu ya nukta muhimu, na kadhalika taufiki ya Mwenyezi Mungu na neema yake kwangu kwa kuniafikisha kufafanua zaidi ya mas’ala mia tisa kupitia hazina yangu ndogo ya ujuzi ninaoumiliki na kuutoa ndani ya kijitabu kidogo kama hiki. Hakika mimi nina imani kwamba kusoma Sura hii tukufu, ndio njia bora kabisa ya kuingia ndani ya ulimwengu wa tafsiri, 5

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 5

12/3/2014 11:12:46 AM

Yusuf Mkweli

na jambo hilo ndilo lililopelekea kitengo cha tafsiri ya Qur’ani Tukufu kukipeleka kitabu hiki katika mashindano ya kipekee ya Qur’ani mwaka 2001 A.D. kikiwataka wadau wa tafakuri ya Qur’ani kukitumia kitengo kilichotajwa hapo juu mas’ala muhimu yaliyojitokeza ndani ya tafakuri zao na nukta zinazovutia katika nyanja hii, na kikatoa zawadi nono. Na tunamshukuru Mwenyezi Mungu kwamba kitengo hiki kilipokea takriba barua sabini zikiwa na maelfu ya nukta na mapendekezo mapya muhimu, na ndipo wahusika wa kazi hii walipofanya kazi ya kuchambua na kuchagua yale yanayooana na vigezo vilivyotakiwa na yanayotoa fikra mpya, yale yasiyokuwa na marudio wala kuchosha. Chapa hii ya sasa ya kitabu “Yusuf Mkweli” imejumuisha ujumbe na maangalizo 370 yaliyonyambuliwa toka kwenye tafakuri ambazo zilitumwa na ndugu zetu kwenye kitengo cha tafsiri ya Qur’ani Tukufu, yote yamejumuishwa kwenye maangalizo na mafunzo ya hapo kabla yaliyokuwa yamefikia 900, kwanza, ili wasomaji waweze kusoma fikra mpya iliyopatikana, pili ni ili suala muhimu liwe wazi kwao, nalo ni kwamba kufanya tafakuri ndani ya Qur’ani Tukufu kunamwezesha mwanadamu kufika kwenye nukta mpya ambazo hapo kabla hazikuwa ndani ya fikra zake. Hivyo maangalizo tuliyoyanyambua toka kwenye mafunzo hayo tumeyawekea alama ya nyota mwishoni. Mwisho natoa shukurani zangu na heshima zangu kwa wapendwa wote waliotuma maoni yao, ambao ni vigumu kutaja majina yao wote. Pia natoa shukurani zangu za dhati kwa Hujatul-Islam Wal-Muslimin Sheikh (Mujtaba Kalbasiy) na kwa waheshimiwa rafiki zake kwa kazi waliyoifanya katika kitengo cha tafsiri, ambao wametoa juhudi zao zote katika kufanya mashindano, kupitia kurasa na hatimaye kunyambua nukta na mas’ala muhimu ya kisasa. Nawaombea kwa 6

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 6

12/3/2014 11:12:46 AM

Yusuf Mkweli

Mwenyezi Mungu Mtukufu wa uwezo awawafikishe katika yale yenye kheri na wema kwao. Hapa hatuwezi kusahau kuashiria kwamba kila mmoja kati ya Hujatul-Islam Kalbasiy na Sulaymaniy amefanya kazi ya kupitia upya maudhui ya kitabu hiki na kusahihisha pale panapohitajika, hiyo ni katika mashindano ya Qurâ&#x20AC;&#x2122;ani yaliyofanyika mwaka 2004 A.D. Na pia waliingiza rai zao na maoni yao ndani ya kurasa hizi. Kadhalika namshukuru kwa heshima zangu zote kila ambaye anafikiwa na masâ&#x20AC;&#x2122;ala mpya au nukta muhimu mpya kisha anaituma kwetu. Muhsin Qaraati.

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 7

12/3/2014 11:12:46 AM

Yusuf Mkweli

‫بسم اهلل الرحمن الرحيم‬ Kwa jina la Mwenyezi Mungu Mwingi wa rehema Mwenye kurehemu.

MUHTASARI JUU YA SURAT YUSUF

urat Yusuf ni miongoni mwa sura zilizoteremka kipindi cha Makka, idadi ya Aya zake ni 111. Jina la Nabii Yusuf ndani ya Qur’ani Tukufu limetajwa mara 27, likiwa limetajwa mara 25 ndani ya sura hii. Sura hii tukufu kupitia Aya zake zilizoungana inaelezea kisa cha maisha ya Nabii Yusuf (a.s.) kwa namna ya hisia ya kuvutia na ya muhtasari. Kimeanza na maisha yake ya utotoni mpaka kupata kwake cheo cha uhazini wa hazina za Misri, huku kikiashiria usafi na utakasifu wake, na jinsi zilivyoshindwa tuhuma zilizozushwa dhidi yake, katika hayo yote kikibainisha uwezo wa Mwenyezi Mungu. Na ambalo hatuna budi kulitaja hapa ni kwamba kisa cha Nabii Yusuf (a.s.) hakijaelezwa ndani ya Qur’ani Tukufu isipokuwa ndani ya Sura hii tukufu, wakati ambapo Qur’ani Tukufu imesimulia visa vya Manabii wengine ndani ya Sura tofauti, kwa mfano kisa cha Nabii wetu Adam (a.s.) na Nabii Nuh (a.s.) vinapatikana ndani ya sura 12 za Qur’ani Tukufu. Kisa cha Kipenzi cha Mwenyezi Mungu Ibrahim (a.s.) ndani ya Sura 18. Kisa cha Nabii Saleh (a.s.) ndani ya Sura 11. Kisa cha Nabii Daud (a.s.) ndani ya Sura 5. Kisa cha Nabii Hud na Nabii Sulayman (a.s.) ndani ya Sura 4. Na kisa cha Nabii Issa na Nabii Zakariya (a.s.) ndani ya Sura 3.1 Taurati (ya sasa) imegusia kisa cha Nabii Yusuf (a.s.) katika kitabu cha mwanzo msitari wa 37 mpaka wa 50. Lakini unapolinganisha 1

Tafsiru al-Hadaiq. 8

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 8

12/3/2014 11:12:46 AM

Yusuf Mkweli

maelezo yaliyopatikana ndani Taurati na yale yaliyomo ndani ya Qur’ani Tukufu, asili ya kisa hiki inakubainikia licha ya kuwepo uzushi na uwongo uliotajwa na Taurati ya sasa. Kwa upande mwingine ni kwamba kisa cha Nabii Yusuf na Zulaykha kimechukua nafasi ya pekee katika sanaa ya lugha upande wa tungo za mashairi na visa, mfano ni ile tungo inayojulikana kwa jina la Yusuf na Zulaykha iliyotungwa na malenga wa ki-Iran Nidham Gunjawi, na kisa kinachojulikana kwa jina la Yusuf na Zulaykha cha malenga mkubwa Firdawsiy. Qur’ani Tukufu ndani ya Surat Yusuf inazungumzia shakhsiya ya Nabii Yusuf (a.s.) mara nyingi kushinda shakhsiya nyingine, kiasi kwamba inatutajia matukio mengi yaliyotokea katika maisha yake, wakati ambapo Aya zilizosimulia visa vya Manabii wengine vimegusia zaidi hali za kaumu zao, ukaidi wao na kuangamia kwao, kushinda zilivyozungumzia shakhsia ya Nabii husika. Katika baadhi ya riwaya yamepatikana maelezo yanayokataza kuwafundisha mabinti na wanawake Surat Yusuf, lakini baadhi ya wale wenye fikra sahihi hawazikubali riwaya hizo.2 Huenda kigezo cha katazo hapa ni kule kujikita katika kuelezea mapenzi na mbinu aliyoitumia Zulaykha mke wa Mheshimiwa, lakini hatudhani kwamba hiyo ina madhara iwapo kitaelezwa kwa namna na njia iliyoitumia Qur’ani Tukufu

At-Tafsiru al-Amthal. 9

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 9

12/3/2014 11:12:46 AM

kwamba hiyo ina madhara iwapo kitaelezwa kwa namna na njia iliyoitumia Qur’ani Tukufu Yusuf Mkweli

SURAT YUSUF

‫الرحيم‬ ‫م اهلل‬ ‫الرحمناﻟﺮﺣﻴﻢ‬ ‫ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ‬ Kwa jina la Mwenyezi Mungu Mwingi wa rehema Mwenye

Kwa jina la Mwenyezi Mungu Mwingi wa rehema Mwenye kurehemu. kurehemu.

Kauli ya Mwenyezi Mungu:

χ š θè=É)÷ès? Ν ö ä3¯= yè©9 $wŠÎ/ttã $ºΡ≡u™öè% μç ≈oΨø9t“Ρr& $! ¯ΡÎ) ∩⊇∪ ⎦ È ⎫Î7ßϑø9$# É=≈tGÅ3ø9$# M à ≈tƒ#u™ 7 y ù=Ï? 4 !9# “Alif laam raa. Hizo ni Aya za Kitabu kinachobainisha. Hakika sisi Tumeiteremsha Qur’ani kwa kiarabu ili mpate kutia akilini. (12:1-2)

“Alif laam raa. Hizo ni Aya za Kitabu kinachobainisha. Hakika Mazingatio:

sisi Tumeiteremsha Qur’ani kwa kiarabu ili mpate kutia akilini. (12:1-2) Kuna rai tofauti juu ya herufi hizi za mianzo ya Sura za Kwanza:

namna hii, miongoni mwa rai hizo ni hizi zifuatazo: Angalizo:

Hakika Qur’ani Tukufu inatokana na herufi hizi zinazo-

Hakika zinaashiria jina la sura inayoanzia na herufi hizo.

Kwanza: Kuna rai tofauti juu ya herufi hizi za mianzo ya Sura za tumiwa na watu namna hii, miongoni mwawote. rai hizo ni hizi zifuatazo:

1. Hakika Qur’ani Tukufu inatokana na herufi hizi zinazotumiwa na watu 3. wote. Hakika zenyewe ni aina moja miongoni mwa aina za viapo. 2. Hakika zinaashiria jina la sura inayoanzia na herufi hizo. 3. Hakika zenyewe ni aina miongonisiri mwa za viapo. 4. Hakika herufi hizomoja zinaashiria na aina miujiza ambayo hai4. Hakika herufi hizo zinaashiria siri na miujiza ambayo haijui jui isipokuwa Mwenyezi Mungu na Mtume wake (s.a.w.w.). isipokuwa Mwenyezi Mungu na Mtume wake (s.a.w.w.).

Lakini kwa kuzingatia kwamba kati ya sura 29 za Qur’ani Tukufu ambazo zote zinaanzia na herufi16za mianzo, na ni sura 24 tu ndizo zinazozungumzia muujiza wa Qur’ani baada ya herufi hizo, basi rai ya kwanza ndio iliyo karibu na usahihi, kama inavyoonekana.

Pili: Hakuna shaka kwamba kama Qur’ani Tukufu ingekuwa imeteremka kwa lugha yoyote ile, ingekuwa ni lazima hao wengine 10

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 10

12/3/2014 11:12:47 AM

ambazo zote zinaanzia na herufi za mianzo, na ni sura 24 tu ndizo zinazozungumzia muujiza wa Qur’ani baada ya herufi hizo, basi rai ya kwanza ndio iliyo karibu na usahihi, kama inavyoonekana. Mkweli Pili: Hakuna shaka kwambaYusuf kama Qur’ani Tukufu ingekuwa imeteremka kwa lugha yoyote ile, ingekuwa ni lazima hao wengine wawe wanaitambua vizurivizuri hiyohiyo lugha zake.Ama Ama wawe wanaitambua lughananakuzijua kuzijua siri siri zake. kuteremka kwakekwake kwa lugha ya kiarabu, sifa kuteremka kwa lugha ya kiarabu,hiyo hiyo ni ni kutokana kutokana nanasifa nyingi zanyingi kipekee, kati yakati hizo ni: ni: za kipekee, ya hizo

Lughainasifika ya kiarabu inasifika wa misamiati na 1. Lugha ya1. kiarabu kwa utajirikwa wa utajiri misamiati na ukamilifu kanuniambalo zake, nalo ni jambo sana ambalo hatulipati wa kanuni zake,ukamilifu nalo niwa jambo hatulipati katika lugha sana katika lugha nyingine. nyingine. 2. Yenyewe2. ni Yenyewe lugha yani watu wawatu peponi, hiyo hiyo ni kwa mujibu lugha ya wa peponi, ni kwa mujibuwa riwaya kadhaa. wa riwaya kadhaa. 3. Hakika lugha ya watu ambao Qur’ani Tukufu iliteremka baina yao 3. Hakika lugha ya watu ambao Qur’ani Tukufu iliteremka ni kiarabu, hivyo isingewezekana kuiteremsha kwa lugha nyingine. baina yao ni kiarabu, hivyo isingewezekana kuiteremsha kwa lugha nyingine.

Tatu: Mwenyezi Mungu ametumia neno Nuzul (kuteremka) alipozungumzia Qur’ani Tukufu na mvua, huenda ni kutokana na Tatu:ya Mwenyezi ametumia Nuzul (kuteremka) maeneo mengi mfananoMungu yaliyopo bainaneno ya hivyo viwili. Hapa alipozungumzia Qur’ani Tukufu na mvua, huenda ni kutokana na tunataja baadhi ya maeneo hayo: maeneo mengi ya mfanano yaliyopo baina ya hivyo viwili. Hapa tunataja baadhi ya maeneo hayo:

1. Vyote viwili huteremshwa kutoka mbinguni: 1.

Vyote viwili huteremshwa kutoka mbinguni:

L™!$tΒ Ï™!$yϑ¡¡9$# z⎯ÏΒ $uΖø9t“Ρr&uρ “Na tumeteremsha maji kutoka mbinguni” “Na tumeteremsha maji kutoka mbinguni” (Suratu al(Suratu al-Muuminun: 18). Muuminun: 18). 2. Vyote viwili ni tahiri na vinatoharisha. Qur’ani

2. Vyote viwili ni tahiri na vinatoharisha. Qur’ani Tukuinatoharisha roho dhidi ya shirki, ujinga na upotevu: ….. Ν ö ÍκÏj. na vinatoharisha. Qur’ani Tukufu fu inatoharisha roho dhidi ya shirki, ujinga na upotevu: 17 “Na“Na anawatakasa” al-Baqarah: 129). Na irki, ujinga na upotevu: ….. öΝÍκÏj.t“ãƒuρ ….. anawatakasa” (Suratu (Suratu al-Baqarah:

atu

129). Na inatoharishamwili: mwili: ….. ⎯ÏμÎ/Νä.tÎdγsÜã‹Ïj9 inatoharisha 129). Namvua mvua “Ili awatoharisheni” (Suratu al-An’fal: 11). (Suratu al-An’fal: 11). ….. “Ili awatoharisheni”

al-Baqarah:

/Νä.tÎdγsÜã‹Ïj9

….. “Ili awatoha

3. Qur’ani 11 Tukufu na mvua, vyote viwili ni zana za uhai, zana ya kimada ya uhai, na hutumika kuhuisha ardhi iliyo vyote viwili ni zana za uhai, mvuakuirudishia ni uwoto wake: hutumika kuhuisha ardhi iliyokufa na 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 11

12/3/2014 11:12:47 AM

harisha mwili: ⎯ÏμÎ/Νä.tÎdγsÜã‹Ïj9 (Suratu ….. “Ilial-Baqarah: awatoharisheni” “Na ….. anawatakasa” 129). Na mvua (Suratu al-An’fal: 11). (Suratu al-An’fal: 11). atu al-An’fal: 11). inatoharisha mwili: ….. ⎯ÏμÎ/Νä.tÎdγsÜã‹Ïj9 ….. “Ili awatoharisheni” 3. Qur’ani Tukufu na mvua, vyote viwili ni zana za uhai, mvua ni 3. Qur’ani Tukufu na mvua, vyote viwili ni zana za uhai, mvua ni (Suratu al-An’fal: 11). zana vyote ya kimada ya uhai, na uhai, hutumika ardhi iliyokufa na ur’ani Tukufu viwilina ni hutumika zana za mvuakuhuisha ni iliyokufa zananayamvua, kimada ya uhai, kuhuisha ardhi na Yusuf Mkweli kuirudishia uwoto wake: ya kimadakuirudishia ya uhai, na hutumika uwoto wake: kuhuisha ardhi iliyokufa na 3. Qur’ani dishia uwoto wake: Tukufu na mvua, vyote viwili ni zana za uhai, mvua ni zana ya kimada ya uhai, na hutumika kuhuisha ardhi iliyokufa na $\GøŠ¨Β Zοt$mvua ù#t/ ⎯ÏμÎ/ }‘Å↵ósãΖÏj9 3. uwoto Qur’ani Tukufu na mvua, vyote viwili$\ni kuirudishia wake: GøŠ¨Βzana Zοt$ù#t/za ⎯Ïμuhai, Î/ }‘Å↵ósãΖÏj9 GøŠ¨Β Zοt$na ù#t/ ⎯Ï μÎ/ ‘ } Å↵ósãΖÏj9kuhuisha ardhi ilini zana ya kimada ya $\uhai, hutumika “Iliyokufa kwayonatuipe uhai ardhi 49). uwotoiliyokufa” wake: ¨Β(Suratu Zοt$ù#t/ ⎯ÏμÎ/al-Fur’qan: ãΖÏj9 }‘Å↵ós “Ili kwayo tuipe uhaikuirudishia ardhi iliyokufa” (Suratu$\GøŠal-Fur’qan: 49). Na Qur’ani Tukufu ni zana ya kuuhishia nyoyo zilizo kufa zilizo kwayo tuipe ardhi iliyokufa” (Suratu al-Fur’qan: Na uhai Qur’ani Tukufu ni zana ya kuuhishia nyoyo49). zilizo kufa zilizo katika mghafala: Qur’ani Tukufu ni “Ili zanakwayo ya kuuhishia nyoyo zilizo kufa zilizo tuipe uhai ardhi iliyokufa” (Suratu al-Fur’qan: katika mghafala: “Ili kwayo tuipe uhai ardhi iliyokufa” (Suratu al-Fur’qan: 49). a mghafala: 49). Na Qur’ani zana ya kuuhishia nyoyo zilizo Na Qur’ani Tukufu Tukufu ni zananiya kuuhishia nyoyo zilizozilizo kufakufa zilizo ….. ( öΝà6‹ÍŠøtä† $yϑÏ9 öΝä.$tãyŠ #sŒÎ)….. katika mghafala: (Ν ö à6‹ÍŠøtä† $yϑÏ9 öΝä.$tãyŠ #sŒÎ)….. katika mghafala: ….. ( öΝà6‹ÍŠøtä† $yϑ….. Ï9 öΝä.$tãyŠ #sŒÎ)…..

“Anapokuiteni katika yale yanayokupeni (Suratu al…..yanayokupeni ( öΝà6‹ÍŠuhai” øtä† $yϑÏ9 uhai” öΝ(Suratu ä.$tuhai” ãyŠ #sŒÎ)….. yale “Anapokuiteni“Anapokuiteni katika yalekatika yanayokupeni alAn’fal: 25). apokuiteniAn’fal: katika25). yale yanayokupeni uhai” (Suratu (Suratu al-An’fal: 25). alal: 25). “Anapokuiteni katika yale yanayokupeni uhai” (Suratu al4. Vyote alama za baraka: 8 Ô u‘$t6ãΒ çμ≈oΨø9t“Ρr& ë=≈tGÏ. #x‹≈yδuρ Vyote viwilininiviwili alama ni za An’fal: 25).viwili 4. Vyote alama za baraka: baraka: Ô8u‘$t6ãΒ çμ≈oΨø9t“Ρr& ë=≈tGÏ. #x‹≈yδuρ yote viwili ni alama za baraka: Ô8u‘$t6ãΒ çμ≈oΨø9t“Ρr& ë=≈tGÏ. #x‹≈yδuρ “Kitabu kilichobarikiwa tulichokiteremsha.” (Suratu 92). al-An’am: “Kitabu kilichobarikiwa tulichokiteremsha.” (Suratu al-An’am: “Kitabu kilichobarikiwa tulichokiteremsha.” (Suratu al-An’am: abu kilichobarikiwa tulichokiteremsha.” (Suratu8 “Maji Qaf: 4. Vyote 92). viwili za yaliyobarikiwa” baraka: Ô u‘al-An’am: $t6ãΒ (Suratu çμ(Suratu ≈oΨø9t“Ρr& ë= ≈tQaf: GÏ. 9).#x‹ ≈yδuρ %Z.t≈tni 6•Β [™alama !$tΒ “Maji yaliyobarikiwa” 9). 92). %Z.t≈t6•Β [™!$tΒ “Maji yaliyobarikiwa” (Suratu Qaf: 9). .t≈t6•Β [™!$tΒ “Maji yaliyobarikiwa” (Suratu Qaf: 9). “Kitabu kilichobarikiwa tulichokiteremsha.” (Suratu al-An’am: Tukufu katika uteremkaji inafanana na mvua, 92). %Z.t≈t64. •Β [™!$tΒQur’ani “Maji yaliyobarikiwa” (Suratu wake Qaf: 9). kwani inateremka kidogo kidogo, Aya baada ya Aya. 18 18 Mafunzo: 18 1.

Qur’ani inatokana na herufi za alfabeti hizo zilizoashiriwa, 18 hivyo kama kutokana na herufi hizo mtaweza kutunga kitabu mfano wa Qur’ani tungeni. Ndiyo, kutokana na udongo mtu anaweza kutengeneza tofali na birika na mengineyo, lakini uwezo wa Mwenyezi Mungu hutoa ndani ya udongo huo mamia ya aina za majani, maua na matunda, pia aina tofauti za rangi, vyakula na ladha mbalimbali. Mwanadamu anaweza kutunga baadhi ya sentensi ndogo kutokana na herufi hizo, isipokuwa ni kwamba Mwenyezi Mungu Mtukufu ameleta Qur’ani yote 12

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 12

12/3/2014 11:12:48 AM

Yusuf Mkweli

kutokana na herufi hizo, Qur’ani ambayo kila ukurasa wake na msitari wake, bali ni kila neno lake na herufi yake ina siri nyingi na mas’ala zilizofichwa. 2.

Hakika kitendo cha Qur’ani Tukufu kuteremka kwa lugha ya Kiarabu, kwa upande mmoja, na kitendo cha Mwenyezi Mungu kuamuru kutafakari na kuzingatia maana zake, kwa upande mwingine, bila shaka ni ishara mbili zinazoonyesha kuwepo kwa dharura ya Waislamu kujifunza lugha ya Kiarabu: ”Qur’ani kwa kiarabu ili mpate kutia akilini..”

Lengo la kuteremshwa Qur’ani si tu ili isomwe na kufanywa baraka, bali ni ili iwe njia ya kumfungua mwanadamu akili na kumwendeleza: “Ili mpate kutia akilini.”

Kitabu chochote ni lazima kiwe wazi na bayana, na kiwe na malengo matukufu na mwongozo thabiti: ”Kitabu kinachobainisha..... ili mpate kutia akilini..” Kauli ya Mwenyezi Mungu:

βÎ)uρ β t #u™öà)ø9$# #x‹≈yδ y7ø‹s9Î) !$uΖø‹ym÷ρr& !$yϑÎ/ ÄÈ|Ás)ø9$# z⎯|¡ômr& y7ø‹n=tã Èà)tΡ ß⎯øtwΥ

∩⊂∪ š⎥⎫Î=Ï≈tóø9$# z⎯Ïϑs9 ⎯Ï&Î#ö7s% ⎯ÏΒ |MΨà2

“Sisi tunakusimulia simulizi nzuri sana kwa kukupa wahyi Qur’ani “Sisi simulizi nzuri sanamwa kwa hii. Natunakusimulia hakika kabla ya haya ulikuwa miongoni wasio na kukupa wahyi Qur’ani hii. Na hakika kabla ya habari.” (12:3)

haya ulikuwa miongoni mwa wasio na habari.” (3:3) Mazingatio:

Angalizo: Kwanza: Visa vina mchango mkubwa sana katika kumlea mwanadamu kwa sababu vyenyewe vinatoa sura kamili ya maisha ya umma Kwanza: Visa vina mchango mkubwa sana katika kumlea mwanadamu kwa sababu vyenyewe vinatoa sura kamili ya maisha ya 13 umma na uzoefu wake wa kielimu ndani ya maisha. Hivyo historia ni kioo cha mataifa mbalimbali, na kadiri tunavyojiweka karibu nayo na kuyatambua mataifa mbalimbali, kaumu mbalimbali na maendeleo yao ndivyo tunavyohisi kwamba tunaishi zama zao

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 13

12/3/2014 11:12:48 AM

Yusuf Mkweli

na uzoefu wake wa kielimu ndani ya maisha. Hivyo historia ni kioo cha mataifa mbalimbali, na kadiri tunavyojiweka karibu nayo na kuyatambua mataifa mbalimbali, kaumu mbalimbali na maendeleo yao ndivyo tunavyohisi kwamba tunaishi zama zao walizoishi na tunapitia katika matukio waliyopitia. Imam Ali (a.s.) katika wasia wake kwa mwanae Imam Hasan (a.s.) alimwambia: “Mwanangu mpenzi! Ingawa muda wa maisha yangu si mkubwa kama ule wa watu wengine waliofariki dunia kabla yangu, lakini niliyachunguza matendo yao na nilitafakari habari zao, na nilifuatilia athari zao, mpaka nikajiona kwamba mimi ni mmoja wao, bali kutokana na nilivyoyajua mambo yao ni kama niliishi na kufanya kazi pamoja na wa mwanzo wao mpaka na wa mwisho wao.” Huenda moja ya sababu zinazofanya kisa au hekaya ziwe na athari kubwa katika nafsi ya mwanadamu ni kule kukipenda kwake na kuvutiwa nacho. Wala tusisahau uzuri na mvuto wa kipekee uliyomo ndani ya vitabu na vyanzo vya kihistoria katika muda wote wa historia ya maendeleo ya mwanadamu, hiyo ni kutokana na kufahamika kwake kirahisi na kueleweka na wengi kati ya wasikilizaji wake, wakati ambapo tunaona kwa mfano masomo ya kikanuni na kiakili hayawavutii isipokuwa kundi dogo lenye kujihusisha na upande huu. Pili: Katika riwaya kadhaa Qur’ani Tukufu imeitwa “Simulizi nzuri kushinda nyingine,” hali hii ya Qur’ani Tukufu kuwa simulizi nzuri kushinda nyingine unapoilinganisha na vitabu vingine vya Mwenyezi Mungu haizuii Sura hii (Suratu Yusuf) kuwa ndio simulizi nzuri kushinda Sura nyingine za Qur’ani Tukufu. Tatu: Kuna tofauti kadhaa baina ya visa vinavyosimuliwa na Qur’ani Tukufu na visa vingine vinavyosimuliwa na wanadamu, miongoni mwa tofauti hizo ni: 14

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 14

12/3/2014 11:12:48 AM

kushinda nyingine unapoilinganisha na vitabu vingine vya Mwenyezi Mungu haizuii Sura hii (Suratu Yusuf) kuwa ndio simulizi nzuri kushinda Sura nyingine za Qur’ani Tukufu. Tatu: Kuna tofauti kadhaa baina ya visa vinavyosimuliwa na Yusuf Mkweli Qur’ani Tukufu na visa vingine vinavyosimuliwa na wanadamu, miongoni mwa tofauti hizo ni: 1. Msimuliaji na mpokezi wa visa vya Qur’ani Tukufu ni Mwenyezi MungunaMtukufu: 1. Msimuliaji mpokezi“Sisi wa tunakusimulia.” visa vya Qur’ani Tukufu ni Mwenyezi Mungu Mtukufu: “Sisi tunakusimulia.” 2. Hakika Qur’ani Tukufu ina lengo maalumu katika kila inalosema, na lengo lake niTukufu la juu naina adhimu, ni kumwongoa 2. Hakika Qur’ani lengonalo maalumu katika mwakila inalosema, na lengo lake ni lauzoefu juu na adhimu,yaliyopita, nalo ni nadamu na kumwongoza kupitia wa mataifa kumwongoa mwanadamu na kumwongoza kupitia uzoefu wa hiyo ni kwa sababu baadhi ya mataifa hayo imani zao, subira mataifa yaliyopita, wao hiyo uliwainua ni kwa sababu ya mataifa zao na uchamungu mpaka baadhi kilele cha utukufu, hayo imani zao, subira zao na uchamungu wao uliwainua wakati ambapo baadhi ya mataifa ukaidi wao, ujeuri na husuda mpaka kilele cha utukufu, wakati ambapo baadhinayauduni mataifa viliwadidimiza mpaka kwenye kina cha udhalili cha ukaidi wao, ujeuri na husuda viliwadidimiza mpaka kwenye chini kabisa. Hakuna shaka kwamba visa hivyo na hekaya hizo kina cha udhalili na uduni cha chini kabisa. Hakuna shaka zinaleta matumaini ndani ya moyo wa mwanadamu ili aimarike kwamba visa hivyo na hekaya hizo zinaleta matumaini ndani mbele ya wa matatizo na magumu mbalimbali, katika hili Qur’ani ya moyo mwanadamu ili aimarike mbele ya matatizo na Tukufu inasema: magumu mbalimbali, katika hili Qur’ani Tukufu inasema: ….. 8 x yŠ#xσèù ⎯ÏμÎ/ M à Îm7sVçΡ $tΒ È≅ß™”9$# ™Ï !$t6/Ρr& ⎯ ô ÏΒ 7 y ø‹n=tã È  à)¯Ρ yξä.uρ “Na yote tunayokusimulia katika 21 habari za Mitume ni ya kuupa nguvu moyo wako.” (Surat Hud: 11:120)

Qur’ani Tukufu yote ni haki tupu haina ngano wala mawazo ya kutunga: “Sisi tunakusimulia habari zao kwa haki.” (Suratu al-Kahfi: 13)

4. Nguzo zake ni yakini na si dhana: “Tena tutawasimulia kwa ilimu, wala Sisi hatukuwa mbali.” (Suratu al-Aaraf: 7). 5.

Inatutaka tutafakari na tuzingatie na si kudumaa: “Basi simulia simulizi, huenda wakatafakari.” (Suratu al-Aaraf: 176).

Inatoa mifano huku ikihimiza mazingatio, na si upuuzi au mchezo: “Kwa hakika katika simulizi zao mna mazingatio kwa wenye akili.” (Suratu Yusuf: 111). 15

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 15

12/3/2014 11:12:49 AM

Yusuf Mkweli

Nne: Kisa cha Nabii Yusuf (a.s.) kinazingatiwa kuwa ndio kisa kizuri kushinda vingine kwa sababu zifuatazo: 1.

Kwa sababu ni sehemu ya maneno ya wahyi, na ni sehemu ya visa vingi vyenye kuaminika na vyenye mazingatio. 2. Kisa kinatusimulia aina kubwa na nzito ya jihadi, nayo ni jihadi dhidi ya nafsi. 3. Shujaa wa kisa ni kijana aliyesifika kwa sifa zote za ukamilifu wa kibinadamu, kama vile subira, imani, uchamungu, utawa, uaminifu, hikima, msamaha na hisani. Hayo yote tutayashuhudia pindi tutakaposoma historia ya Nabii Yusuf (a.s.). 4. Masimulizi yanamalizika kwa wahusika wote wa kisa kupata mafanikio na furaha, Yusuf (a.s.) anapata cheo cha juu serikalini, ndugu zake wanatubia kwa Mwenyezi Mungu dhidi ya yale waliyomtendea Yusuf hapo kabla, baba yake Nabii Yaâ&#x20AC;&#x2122;qub (a.s.) anarudishiwa uoni wake, nchi inaokoka na ukame, na huzuni na husuda inabadilika na kuwa kiunganishi na mahaba. 5. Katika kisa hiki zimewasilishwa hali zenye kupingana moja pembeni mwa nyingine, kama vile mtengano na muungano, ukame na uoto, ukosefu wa imani na uwepo wa ikhlaswi, mmiliki na mmilikiwa, ndani ya kisima na kasri kubwa, utajiri na ufukara, utwana na ubwana, upofu na uoni, utawa na tuhuma. Tano: Visa na silimulizi zinazosimuliwa na Mwenyezi Mungu si tu ni visa vizuri kushinda vingine bali pia vitendo vyake vyote na matakwa yake yote ndio vyenye kudumu zaidi kushinda vingine, na hiyo ni kwa sababu zifuatazo: 1.

Yeye Ndiye Mbora wa waumbaji: â&#x20AC;&#x153;Mbora wa waumbajiâ&#x20AC;? (al-Muuminun: 14). 16

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 16

12/3/2014 11:12:49 AM

Yusuf Mkweli

3. 4.

Anamiliki vitabu vizuri kushinda vingine: “Mwenyezi Mungu ameteremsha hadithi nzuri” (Suratu Zumara: 23). Ndiye Bingwa wa watoa taswira: “Na akazifanya nzuri sura zenu” (Suratu Ghafir: 64). Anaonesha dini nzuri kushinda zote: “Na nani aliye bora kwa dini kuliko yule aliyeusalimisha uso wake kwa Mwenyezi Mungu” (Suratu Nisaa: 125). Anatoa malipo mazuri na makubwa kushinda yeyote yule: “Ili Mwenyezi Mungu awalipe bora ya waliyoyatenda” (Suratu Nur: 38). Na mkabala na mazuri yote hayo Mwenyezi Mungu anamtaka mwanadamu atende amali bora zaidi na nzuri zaidi: “Ili akufanyieni mtihani ajulikane ni nani miongoni mwenu mzuri zaidi wa vitendo” (Suratu Hud: 7).

Mafunzo: 1.

Tumetaja kwamba msimuliaji wa visa vya Qur’ani ni Mwenyezi Mungu Mtukufu, na hakuna shaka kwamba kadiri mpokezi alivyo mkweli na mwaminifu ndivyo kauli yake iwavyo na athari ndani ya nafsi na roho.

Utangulizi wa kisa una athari kubwa upande wa nafsi na malezi, kwa ajili hiyo ndio maana tunaiona Qur’ani Tukufu kabla ya kuanza kisa inaweka utangulizi, inabainisha kwamba inataka kuleta kisa au kadhia, na kwamba si kisa cha kawaida bali ni kile kilicho kizuri kushinda vyote. Haya yote ni ili kuamsha kwa mwanadamu hali ya kupenda kukisikiliza kisa hiki: “Sisi tunakusimulia simulizi nzuri sana.”* 17

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 17

12/3/2014 11:12:49 AM

Yusuf Mkweli

Hakuna shaka kwamba kisa kizuri kushinda vyote ni kile kinachotokana na wahyi: “Sisi tunakusimulia simulizi nzuri sana kwa kukupa wahyi Qur’ani hii.”

Kama ilivyo wazi ni kwamba Mtukufu Nabii (s.a.w.w.) kabla ya wahyi kumshukia alikuwa hakijui kisa cha Nabii Yusuf (a.s.): “Na hakika kabla ya haya ulikuwa miongoni mwa wasio na habari.”

Qur’ani Tukufu inafanya kazi ya kutoa habari na kuondoa mghafala na ujinga wa kutokujua kitu: Na hakika kabla ya haya ulikuwa miongoni mwa wasio na habari.”

Kauli ya mwenyezi Mungu: Ν ö åκçJ÷ƒr&u‘ tyϑs)ø9$#uρ }§ôϑ¤±9$#uρ $Y6x.öθx. u|³tã y‰tnr& àM÷ƒr&u‘ ’ÎoΤÎ) M Ï t/r'¯≈tƒ μÏ ‹Î/L{ # ß ß™θãƒ tΑ$s% øŒÎ)

∩⊆∪ š⎥⎪Ï‰Éf≈y™ ’Í<

“Yusuf alipomwambia baba yake: Ewe yake: baba yangu! Hakika mimi “Yusuf alipomwambia baba Ewe baba yangu! nimeotaHakika nyota kumi moja nanyota jua nakumi mwezinanimeota zikinisujumiminanimeota moja na jua na dia.” (12:4)(12:4) mwezi nimeota zikinisujudia.”

Mazingatio: Angalizo:

Kwanza: Kisa cha bwana wetu Yusuf (a.s.) kinaanza kwa ndoto ambayo inambashiria na bwana kumpa wetu matumaini mustakabali wenye ustaKwanza: Kisa cha Yusuf ya (a.s.) kinaanza kwa ndoto inambashiria na kumpa matumaini mustakabali wenye wi,ambayo na inamwandaa ili kuiandaa nafsi yake na ya kuitia nguvu kwa subira na inamwandaa yake naaliyokabidhiwa. kuitia nguvu kwa na ustawi, uvumilivu katika safariiliyakuiandaa kimalezinafsi ya kiungu subira na uvumilivu katika safari ya kimalezi ya kiungu Pili: Nabii Ya’qub (a.s.) ni mtoto wa Nabii Is’haqa (a.s.), na aliyokabidhiwa.

Is’haqa ni mtoto wa khalili wa Mwenyezi Mungu Ibrahim (a.s.), Nabii Ya’qub (a.s.) ni mtoto wanaNabii Is’haqa (a.s.),nanandugu Is’haqazao na Pili: Yusuf na Benjamin wanatokana mama mmoja, ni mtoto wa khalili wa Mwenyezi3 Mungu Ibrahim (a.s.), na Yusuf na wanatokana na mama mwingine. Benjamin wanatokana na mama mmoja, na ndugu zao wanatokana 3

na mama mwingine. Tafsiru Majmaul-Bayan.

Tatu: Ndoto za mawalii wa 18 Mwenyezi Mungu zinatofautiana, baadhi zinahitaji tafsiri na maana, kama hali ilivyo katika ndoto ya Nabii Yusuf (a.s.), wakati ambapo nyingine hazihitaji tafsiri na maana bali zinawasilisha ukweli halisi wa jambo, kama ndoto aliyoota khalili 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 18 wa Mwenyezi Mungu Ibrahim pindi alipoamrishwa 12/3/2014

11:12:49 AM

Yusuf Mkweli

Tatu: Ndoto za mawalii wa Mwenyezi Mungu zinatofautiana, baadhi zinahitaji tafsiri na maana, kama hali ilivyo katika ndoto ya Nabii Yusuf (a.s.), wakati ambapo nyingine hazihitaji tafsiri na maana bali zinawasilisha ukweli halisi wa jambo, kama ndoto aliyoota khalili wa Mwenyezi Mungu Ibrahim pindi alipoamrishwa kumchinja mwanawe Ismail (a.s.). Mafunzo: 1.

Ni lazima watoto wawe na imani na elimu na ujuzi wa mzazi wao na mapenzi yake kwao, na hivyo wamtake ushauri katika mambo ya maisha yao: “Yusuf alipomwambia baba yake.”

Hakuna shaka kwamba wazazi wawili ndio marejeo bora na chanzo aminifu katika kutatua matatizo ya watoto: “Ewe baba yangu!.”

Ni lazima wazazi na watoto watumie lugha ya adabu na njia ya adabu wakati wa mazungumzo yao, lugha inayoonyesha upendo, huruma na mapenzi: “Ewe baba yangu!.”

Ni lazima wazazi wasikilize ndoto wanazosimuliwa na watoto wao na kuzitilia manani: “Ewe baba yangu!.”

Kuna wakati ndoto huwa moja ya njia ambazo kupitia kwazo waweza kuufikia ukweli na kujua siri: “Hakika mimi nimeota.”

Mambo ya ndotoni hubadilika na kuwa alama na viashiria ambavyo huashiria baadhi ya kweli. Kwa mfano jua katika ndoto limeashiria baba, mwezi umeashiria mama, na nyota zimeashiria ndugu: “Hakika mimi nimeota nyota kumi na moja....” 19

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 19

12/3/2014 11:12:49 AM

Yusuf Mkweli

Hakuna shaka kwamba ndoto wanazoziota mawalii wa Mwenyezi Mungu ni ukweli uliyopo, kwani neno (Nimeona) limekaririwa ndani ya Aya hii ili kutilia mkazo kwamba yeye (a.s.) aliona kweli na si kwa kufikiria na kuwaza. 8. Nabii Yusuf (a.s.) aliona katika ndoto yake jua na mwezi na nyota vimekuwa kama vitu vyenye akili, aliviona vikimsujudia, ndio maana imetumika dhamiri ya watu katika kitendo.* 9. Wateule wa Mungu hufikia vyeo vya juu na hatimaye huwa dira ya wengine na mfano wa kuigwa: “Nimeota zikinisujudia.”* 10. Wakati mwingine kijana huwa na uwezo mkubwa ambao watu wenye umri mkubwa zaidi yake au wenye ujuzi zaidi yake hawana uwezo huo: “Zikinisujudia.” 11. Hakuna shaka kwamba njia ya kukianza kisa kwa ndoto na kukimalizia kwa tafsiri yake ndio njia bora ya kuandika visa na tamthilia.* Hadithi kuhusu ndoto: Mtukufu Mtume wa Mwenyezi Mungu (s.a.w.w.) alisema: “Ndoto zina aina tatu: Ufunuo kutoka kwa Mwenyezi Mungu, huzunisho kutoka kwa Shetani na mambo anayosimulia mwanadamu nafsi yake kisha anayaona usingizini.”4 Baadhi ya wataalamu wa ndoto na Ulamaa wa saikolojia wanaona ndoto kuwa ni matokeo ya hali ya kushindwa na kuanguka iliyojazana katika fahamu, hivyo katika kauli za wahenga kuna methali isemayo: “Ngamia mwenye njaa, katika ndoto yake huliona shamba la ngano likiwa limestawi kijanikibichi.” 4

Biharul-An’war, Juz. 14, Uk. 441. 20

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 20

12/3/2014 11:12:49 AM

Yusuf Mkweli

Wakati ambapo baadhi wanaona kwamba ndoto ni matokeo ya hisia za khofu na wasiwasi alionao mwanadamu, wengine wakasema ni matokeo ya matamanio yaliyozuiliwa na kudhibitiwa. Kwa kweli kwa kufuata rai hizi ni vigumu kutoa tafsiri moja katika ndoto zote. 1.

Wenye kuota ndoto wamegawanyika makundi kadhaa, nayo ni:

Kundi la kwanza: Ni wale wanaomiliki roho safi kama usafi wa kioo, hivyo baada ya hisia zao kulala huingia katika ulimwengu mwingine ambao humo hupokea ukweli ulio safi na wazi (kama vituo vya runinga ambavyo vina masafa maalumu na hivyo vinapokea mawimbi toka sehemu za mbali na za karibu). Aina hii ya ndoto safi na za moja kwa moja hazihitaji tafsiri yoyote wala maana yoyote. Kundi la pili: Ni wale watu ambao roho zao zina usafi wa kati, hawa huona ukweli wenye chenga chenga katika ulimwengu wa ndoto, ukweli ulioingiliwa na mawazo na mfananisho, (hapa ni lazima awepo mfasiri mbele ya king’amuzi ili afafanue filamu na abainishe nukta zisizofahamika). Kundi la tatu: Hawa ni wale ambao mawimbi yanagongana ndani yao na sura zinakatika. Ndoto wanazoziona hawa ni ndoto zilizoparaganyika hazina maana yoyote wala tafsiri yoyote, aina hii ya ndoto ambazo hazitafsiriki imeitwa na Qur’ani kwamba ni “Ndoto zilizoparaganyika.” Qur’ani Tukufu imeashiria katika baadhi ya Sura zake baadhi ya ndoto ambazo zilitimia kivitendo, kati ya hizo ni: 1.

Ndoto ya Nabii Yusuf (a.s.) inayohusu kusujudiwa na nyota kumi na moja, jua na mwezi, ambayo tafsiri yake ilitimia kwa yeye kufika kwenye kiti cha madaraka na hatimaye ndugu zake wakamtii na kumnyenyekea. 21

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 21

12/3/2014 11:12:49 AM

Yusuf Mkweli

Ndoto ya wafungwa wawili waliokuwa wamefungwa pamoja na Yusuf (a.s.), na ikatimia kwa mmoja wao kuachiwa huru na mwingine kunyongwa, kisa chao kimekuja ndani ya Sura Yusuf katika Aya ya 41.

Ndoto aliyoiota Mheshimiwa wa Misri kuhusu ng’ombe saba wanene na saba wakondefu, ambayo tafsiri yake iliti4. Ndoto aliyoiota Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) kuhusu uchache wa mia kwa kuingia miaka ya ukame.

idadi ya mushrikina katika vita ya Badri, na tafsiri yake ilikuwa ni 4. Ndoto aliyoiota Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) kuhusu uchache kushindwa kwa mushrikina.

wa idadi ya mushrikina katika vita ya Badri, na tafsiri yake ilikuwa ni kushindwa mushrikina. 5. Ndoto ya Mtukufu Mtumekwa (s.a.w.w.) kuhusu waumini kuingia 5. Ndoto ya Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) kuhusu waumini kuin-tafsiri msikiti mtukufu wakiwa wamenyoa vichwa vyao, ambayo giakwa msikiti mtukufu wakiwa vichwa vyao, amyake ilitimia kuikomboa Makkawamenyoa Tukufu na Waislamu kuizuru bayo tafsiri yake ilitimia kwa kuikomboa Makka Tukufu na Nyumba Tukufu ya Mwenyezi Mungu. Waislamu kuizuru Nyumba Tukufu ya Mwenyezi Mungu.

6. 6. Ndoto Ndotoyaya mama yake naMusa Nabii Musa (a.s.), ambayo mama yake na Nabii (a.s.), ambayo ilimwamuru kumwekakumweka mwanae ndani ya sanduku: ilimwamuru mwanae ndani ya sanduku: ÏNθç/$−G9$# ’Îû ÏμŠÏùÉ‹ø%$# Èβr& ∩⊂∇∪ #©yrθãƒ $tΒ y7ÏiΒé& ’ # n<Î) !$uΖøŠym÷ρr& øŒÎ) “Pale tulipompa wahyi mama yako yale yaliyotolewa wahyi. “Pale tulipomfunulia mama yako yaliyofunuliwa, yakuwa Kwamba mtie katika kisanduku...” (Suratu Twaha: 38 – 39). Riwaya mtie katikakwamba kisanduku...” (Suratu Twaha: 38 – 39). zimeonyesha makusudio ya ufunuo hapa ni ndoto.

Riwaya zimeonyesha kwamba makusudio ya ufunuo hapa ni ndoto. 7. Ndoto ya Nabii Ibrahim (a.s.) kuhusu kumchinja mwanae Ismail (a.s.).

7. Ndoto ya Nabii Ibrahim (a.s.) kuhusu mwanae Ukiachilia mbali ndoto zilizomo ndani kumchinja ya Qur’ani Tukufu hataIsmail (a.s.). katika maisha yetu ya leo kuna watu kadhaa ambao kupitia ndoto zao wameujua ukweli kadhaa ambao ni vigumu kwa watu wengine

Ukiachilia mbali ndoto zilizomo ndani ya Qur’ani Tukufu hata wa kawaida kuujua. katika maisha yetu ya leo kuna watu kadhaa ambao kupitia ndoto zao wameujua ukweli kadhaa ambao22ni vigumu kwa watu wengine wa kawaida kuujua. Ni vizuri tukataja hapa kwamba Al-Haji Sheikh Abbas al-Qummiy

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 22

12/3/2014 11:12:49 AM

Yusuf Mkweli

Ni vizuri tukataja hapa kwamba Al-Haji Sheikh Abbas alQummiy mwandishi wa kitabu Mafatihul-Jinan, alimjia mwanae ndotoni na kumwambia: “Hakika nina kitabu kiliwekwa kwangu kama amana hapo kabla, nakutaka ukirudishe kwa mwenyewe ili nafsi yangu iridhike na kupata raha katika ulimwengu wa barzakh.” Mwanae alipoamka alikwenda sehemu ambayo mzazi wake aliashiria, akakikuta kitabu alichoelezwa na mzazi wake, hivyo alipoamka kwenda alikwenda ambayo wakekitabu aliashiria, akakusudia kwasehemu mwenyewe ili mzazi amkabidhi chake, akakikuta kitabu alichoelezwa na mzazi wake, hivyo akakusudia alipofika mlangoni kitabu kilimdondoka na baadhi ya kurasa zake kwenda kwa mwenyewe ili amkabidhi kitabu chake, alipofika zikachanika, lakini yeye aliendeleanana baadhi safari mpaka kwa mwenye mlangoni kitabu kilimdondoka ya kurasa zake kitabu na akamkabidhi. Aliporudi, baba yake alimjia ndotoni zikachanika, lakini yeye aliendelea na safari mpaka kwatena mwenye na akamkabidhi. Aliporudi, baba yake alimjia tena hujamjulisha ndotoni na nakitabu kumwambia: “Ewe mwanangu mpendwa, kwa nini kumwambia: “Ewe mwanangu mpendwa, kwa nini hujamjulisha mwenye kitabu madhara yaliyokifika kitabu chake ili kwamba kama mwenye kitabu madhara yaliyokifika kitabu chake ili kwamba kama akitaka fidia kutoka kwako au chocote kitakachomridhisha basi akitaka fidia kutoka kwako au chocote kitakachomridhisha basi afanye hivyo?” afanye hivyo?” Kauli ya Mwenyezi Mungu:

Kauli ya Mwenyezi Mungu:

⎯ z ≈sÜø‹¤±9$# β ¨ Î) ( #´‰øŠx. 7 y s9 #( ρß‰‹Å3uŠsù 7 y Ï?uθ÷zÎ) ’ # n?tã 8 x $tƒö™â‘ È ó ÝÁø)s? ω Ÿ © ¢ o_ç6≈tƒ tΑ$s% ∩∈∪ ⎥ Ñ ⎫Î7•Β ρA ß‰tã Ç⎯≈|¡ΣM∼Ï9

“Akasema: Ewe Ewe mwanagu! mwanagu! Usiwasimulie Usiwasimuliendugu nduguzako zakondoto ndotoyako yako “Akasema: wasije wakakufanyia vitimbi. Hakika Shetani ni adui aliye dhahiri wasije wakakufanyia vitimbi. Hakika Shetani ni adui aliye dhahiri kwa mtu.” (12:5)kwa mtu.” (12:5) Angalizo:

Mazingatio: Kwanza:Kutunza Kutunzasiri sirinanakuificha kuifichani ni kanuni msingi katika Kwanza: kanuni ya ya msingi katika maimaisha, na lau kama Waislamu wangeifanyia kazi Aya hii Tukufu sha, na lau kama Waislamu wangeifanyia kazi Aya hii Tukufu basi basi maandishi yetu, utunzi wetu wa kielemu na kitaalamu na urithi maandishi utunzi wetu kielemu katika na kitaalamu wetu wetu wa yetu, thamani, vyote hiviwa visingetua maktabanazaurithi wageni (makafiri). Pia wageni hao wasingeweza kugundua hazina zetu, thamani zetu na uwezo wetu chini ya kivuli cha mtaalamu, 23 mwanadiplomasia na mtalii, lakini ni khiyana na uchache wa

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 23

12/3/2014 11:12:50 AM

Yusuf Mkweli

wa thamani, vyote hivi visingetua katika maktaba za wageni (makafiri). Pia wageni hao wasingeweza kugundua hazina zetu, thamani zetu na uwezo wetu chini ya kivuli cha mtaalamu, mwanadiplomasia na mtalii, lakini ni khiyana na uchache wa mawazo ndivyo vilivyofichua siri zetu z ote katika meza ya watu ambao mara zote ni wenye kutufanyia hila na vitimbi. Pili: Nabii Yusuf (a.s.) alimsimulia kisa chake baba yake mbali na masikio ya nduguze. Kama hili linajulisha kitu basi linajulisha uwerevu wake na akili zake. Mafunzo: 1.

Ongeeni na wanenu kwa upendo na huruma: “Ewe mwanangu!.”*

Ni lazima wazazi wajenge uhusiano wa upendo baina yao na watoto wao ili kuwatia ushujaa wa kuwaeleza walichonacho na kujadiliana nao: “Ewe mwanangu!.”*

Ni wajibu kuwatahadharisha wanetu hatari za husuda na madhara yake ndani ya familia moja na jamii moja: “Ewe mwanangu! Usiwasimulie....”*

Ni jambo la dharura kuwafunza wanetu tangu udogoni suala la kuficha siri na kuwalea katika hali hiyo: “Ewe mwanangu! Usiwasimulie....”*

Ni lazima kuyagawa maarifa na mawazo mbalimbali, na kuyatenganisha baina ya yale ambayo ni siri na yasiyokuwa siri, na kuyatofautisha: “Ewe mwanangu! Usiwasimulie....”

Haipasi kumwambia kila mtu kila tunachokijua: “Ewe mwanangu! Usiwasimulie....” 24

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 24

12/3/2014 11:12:50 AM

Yusuf Mkweli

Hakuna shaka kwamba kuficha mambo mazuri kwa kuogopa husuda ni miongoni mwa mambo yanayoruhusiwa, bali ni jambo la dharura: “Ewe mwanangu! Usiwasimulie....”*

Tukihisi uwepo wa vipaji maalumu kwa mmoja wa wanetu, ni wajibu kutowajulisha wengine jambo hili: “Ewe mwanangu! Usiwasimulie....”*

Ni lazima kuchukua tahadhari na hatua za ulinzi wanapokuja watu werevu na mahiri: “Ewe mwanangu! Usiwasimulie....”*

10. Ikishindikana katika baadhi ya nyakati kusimulia ndoto, basi ni bora yasitajwe matukio mengi yasiyo ya ndotoni: “Ewe mwanangu! Usiwasimulie....” 11. Nabii Ya’qub (a.s.) naye pia alikuwa mjuzi wa kutafsiri ndoto: “Ewe mwanangu! Usiwasimulie ndugu zako ndoto yako....”* 12. Hakuna shaka kwamba kinga ni bora kuliko tiba, na kutokuwasimulia ndugu ndoto ni moja ya kinga ya kuzuia vichocheo vya husuda visiamke: “Usiwasimulie ndugu zako ndoto yako wasije wakakufanyia vitimbi.”* 13. Hata katika majumba ya Manabii kuna tabia mbaya baina ya watoto wao kama vile husuda na hila: “Usiwasimulie ndugu zako ndoto yako wasije wakakufanyia vitimbi.” 14. Tahadhari dhidi ya kuwasha moto wa husuda: “Usiwasimulie ndugu zako ndoto yako wasije wakakufanyia vitimbi.” 15. Husuda humpelekea mwenye nayo kutokujali haki za wengine hata kama ni jamaa zake wa karibu: “Usiwasimulie ndugu zako ndoto yako wasije wakakufanyia vitimbi.”* 25

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 25

12/3/2014 11:12:50 AM

Yusuf Mkweli

16. Ndugu wa Yusuf walitenda waliyotenda huku wakiwa hawajui chochote kuhusu ndoto yake wala jinsi itakavyokuwa hatima yake hapo baadaye, ingekuwaje kama wangelijua hilo? “Usiwasimulie ndugu zako ndoto yako wasije wakakufanyia vitimbi.”* 17. Hakuna shaka kwamba kuujali mustakbali na kuutafakari ni sifa nzuri: “Usiwasimulie ndugu zako ndoto yako wasije wakakufanyia vitimbi.”* 18. Kufichua baadhi ya siri na habari huleta madhara, baadhi ya siri ni muhimu kwa daraja ambalo lau kama zitatangazwa zitayaweka maisha ya mtu au watu katika hatari kubwa: “Usiwasimulie ndugu zako ndoto yako wasije wakakufanyia vitimbi.”* 19. Katika baadhi ya hali ni lazima kuikumbuka hatari kabla haijatokea: “Wasije wakakufanyia vitimbi.”* 20. Nabii Ya’qub (a.s.) alikuwa ana uhakika kwamba lau ndugu wa Yusuf watajua lolote kuhusu ndoto yake basi watamfanyia vitimbi: “Wasije wakakufanyia vitimbi.”* 21. Baadhi ya nyakati hakuna jinsi ni lazima kuwa na dhana mbaya na mtu katika mambo muhimu: “Wasije wakakufanyia vitimbi.” 22. Ni lazima wazazi wawe wanajua hisia za watoto wao mbele ya ndugu zao, ili waweze kuendesha nyumba kwa namna sahihi na inayotakiwa: “Wasije wakakufanyia vitimbi.” 23. Vitimbi na hila ni miongoni mwa matendo ya Shetani: “Wasije wakakufanyia vitimbi......Hakika Shetani ni adui aliye dhahiri kwa mtu.” 26

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 26

12/3/2014 11:12:50 AM

Yusuf Mkweli

24. Shetani hututeka kwa njia ya kuteka baadhi ya sababu za kindani, hivyo husuda ya ndugu wa Yusuf ilikuwa ni zana muhimu ya Shetani ili adhihirishe uadui wake kwa Yusuf: “Wasije wakakufanyia vitimbi......Hakika Shetani ni adui aliye dhahiri kwa mtu.” 25. Ni maarufu kwamba Shetani mlaaniwa ndiye adui mkubwa wa binadamu hata kama binadamu huyu ni mmoja wa watoto wa Manabii (a.s.): “Wasije wakakufanyia vitimbi...... Hakika Shetani ni adui aliye dhahiri kwa mtu.”* 26. Jaribuni kuwajulisha wanenu tangu utotoni hali ya Shetani, mbinu zake na njia zake: “Wasije wakakufanyia vitimwakakufanyiaShetani vitimbi......Hakika ni adui bi......Hakika ni adui aliye Shetani dhahiri kwa mtu.”* aliye dhahiri kwa mtu.”*

Kauli ya Mwenyezi Mungu:

…çμtFyϑ÷èÏΡ Ο  ÏFãƒuρ Ï]ƒÏŠ%tnF{$# È≅ƒÍρù's? ⎯ÏΒ y7ßϑÏk=yèãƒuρ 7 y •/u‘  š ŠÎ;tFøgs† y7Ï9≡x‹x.uρ

tΛ⎧Ïδ≡tö/Î) ã≅ö6s% ⎯ÏΒ 7 y ÷ƒuθt/r& #’n?tã $yγ£ϑn@r& !$yϑx. > z θà)÷ètƒ ÉΑ#u™ ’ # n?tãuρ  š ø‹n=tã t ≈ptôÎ)uρ ∩∉∪ Ο Ò ŠÅ3ym íΟŠÎ=tæ 7 y −/u‘ ¨βÎ) 4 ,

Na kadhalika Mola wako atakuteua na na atakufundisha tafsiri ya ya Na kadhalika Mola wako atakuteua atakufundisha tafsiri mambo. Na atatimiza neema Yake juu yako na juu ya ukoo wa mambo. Na atatimiza neema Yake juu yako na juu ya ukoo wa Ya’qub; Ya’qub;Kama Kamaalivyowatimizia alivyowatimiziahapo hapozamani zamanibaba babazako zakoIbrahim Ibrahim na na Is-haq. MolaWako Wakoni ni Mjuzi, Mwenye hekima.” Is-haq. Hakika Hakika Mola Mjuzi, Mwenye hekima.” (12:6) (12:6)

Mazingatio:

Angalizo:

Kwanza: Kutafsiri ndoto maana yake ni kuvuka kutoka nje ya ndoto

Kwanza: Kutafsiri ndoto maana yake ni kuvuka kutoka nje ya ndoto hadindani ndaniyake. yake. neno Ahadith lililopo katika linamaanisha hadi NaNa neno Ahadith lililopo katika Aya Aya linamaanisha maneno yoyote yale yanayomfikia mwanadamu kwa njia ya usikivu au wahyi nje ya usingizi au ndani ya 27 usingizi. Na Hadithi (jambo) ni linalomtokea mwanadamu usingizini na kwa ajili hiyo ndio maana ndoto imeitwa Hadithi. Pili: Nabii Ya’qub (a.s.) anafanya kazi ya kumtafsiria mwanae ndoto

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 27

12/3/2014 11:12:50 AM

Yusuf Mkweli

maneno yoyote yale yanayomfikia mwanadamu kwa njia ya usikivu au wahyi nje ya usingizi au ndani ya usingizi. Na Hadithi (jambo) ni linalomtokea mwanadamu usingizini na kwa ajili hiyo ndio maana ndoto imeitwa Hadithi. Pili: Nabii Ya’qub (a.s.) anafanya kazi ya kumtafsiria mwanae ndoto na kumjulisha jambo lake litakavyokuwa siku za usoni. Mafunzo: 1.

Manabii ni watu ambao huteuliwa na Mwenyezi Mungu baina ya viumbe wake: “Na kadhalika Mola wako atakuteua.”

Unyoofu wa mwanadamu haupimwi kwa msingi wa umri wake au miaka ya maisha yake, mmoja wao aweza kuwa mdogo kiumri lakini mkubwa kisifa na kivitendo, kama ilivyokuwa kwa Nabii Yusuf (a.s.) ambaye alikuwa mdogo ukimlinganisha na nduguze: “Na kadhalika Mola wako atakuteua.”*

Mawalii wa Mwenyezi Mungu wana uwezo wa kujua mustakbali wa watu wengine kwa njia ya ndoto, kama Nabii Ya’qub (a.s.) alivyopata habari za mustakbali wa mwanae Yusuf (a.s.), na aliyajua hayo kupitia ndoto ya mwanae: “Na kadhalika Mola wako atakuteua na atakufundisha tafsiri ya mambo.”

Si wajibu kumfundisha na kumtamkisha kila mtu elimu muhimu na maarifa ya ndani na ya msingi, bali ni lazima kuteua watu wenye sifa stahiki na uwezo wa kubeba majukumu ya elimu hizo na maarifa hayo, na ndio uwape elimu hizo, ndio maana Mwenyezi Mungu ndani ya Aya hii kataja kwanza neno: “Na kadhalika Mola wako atakuteua,” ki28

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 28

12/3/2014 11:12:50 AM

Yusuf Mkweli

sha ndio akasema: “Na atakufundisha.” yaani: “Na kadhalika Mola wako atakuteua na atakufundisha tafsiri ya mambo.”* 5.

Hakuna shaka kwamba elimu ndio zana kuu ambayo Mwenyezi Mungu huwatunuku wateule wake: “Na kadhalika Mola wako atakuteua na atakufundisha tafsiri ya mambo.”

Hakika Manabii (a.s.) ni wanafunzi wa Mwenyezi Mungu: “Na atakufundisha.”

Uwezo wa kutafsiri ndoto na kutoa maana zake ni moja ya zana ambazo Mwenyezi Mungu humtunuku mwanadamu: “Na atakufundisha tafsiri ya mambo.”

Hakika miongoni mwa njia ambazo tunaweza kuzitegemea katika kuwasiliana na ulimwengu wa ghaibu ni njia ya ndoto na njozi za kweli: “Na atakufundisha tafsiri ya mambo.”*

Hakuna shaka kwamba elimu aliyofunuliwa Yusuf (a.s.) ilikuwa ni elimu maalumu, elimu maalumu ya kutafsiri ndoto na si kila elimu, kama ilivyo wazi: “Na atakufundisha tafsiri ya mambo.”*

10. Cheo cha unabii na uongozi (au utawala) ni kilele cha neema, kwani makusudio ya kutimiziwa neema, ni Yusuf (a.s.) kufikia cheo cha unabii: “Na atatimiza neema yake juu yako.” 11. Katika lugha ya Kiarabu mababu ni sawa na mababa, kwani japokuwa Ibrahim na Is’haqa (a.s.) ni mababu wa Yusuf (a.s.) lakini Mwenyezi Mungu anamwambia Yusuf katika Aya hii: “Kama alivyowatimizia hapo zamani baba zako Ibrahim na Is’haq.” 29

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 29

12/3/2014 11:12:50 AM

cheo cha unabii: “Na atatimiza neema yake juu yako.” 1. Katika lugha ya Kiarabu mababu ni sawa na mababa, kwani japokuwa Ibrahim na Is’haqa (a.s.) ni mababu wa Yusuf (a.s.) lakini Mwenyezi Mungu anamwambia Yusuf katika Aya hii: Yusuf Mkweli “Kama alivyowatimizia hapo zamani baba zako Ibrahim na Is’haq.” 2. Hakuna shaka12. kwamba na mwongozo kipaji na kila Hakunaelimu, shaka mwongozo kwamba elimu, na kipaji na neema ya Mwenyezi Mungu anayopewa mtu fulani, neema kila neema ya Mwenyezi Mungu anayopewa mtu fulani, hizo hazikomei tuneema kwakehizo peke yake bali huwafikia hazikomei tu kwake pekepia yakendugu bali huwafikia zake na wanaukoo wake: “Na atatimiza neema yake juu neema pia ndugu zake na wanaukoo wake: “Na atatimiza yako na juu ya ukoo yakewa juuYa’qub.”* yako na juu ya ukoo wa Ya’qub.”* 3. Hakuna shaka kwamba kuutimizia neema ukoo wa Ya’qub 13. Hakuna shaka kwamba kuutimizia neema ukoo wa Ya’qub kunamaanisha kwamba ndugu zake Yusuf (a.s.) watatubia kwa kunamaanisha kwamba ndugu zake Yusuf (a.s.) watatubia Mwenyezi Mungu, na kwa toba hiyo hatima yao itakuwa na kwa Mwenyezi Mungu, na kwa toba hiyo hatima yao itakukheri bila shaka: “Na atatimiza neema yake juu yako na juu wa na kheri bila shaka: “Na atatimiza neema yake juu ya ukoo wa Ya’qub.”* yako na juu ya ukoo wa Ya’qub.”* 4. Hakika kuwachagua na kuwateua Manabii (a.s.) huwa kwa 14. na Hakika kuwachagua na kuwateua Manabii (a.s.) huwa kwa msingi wa elimu hekima za kiungu, kwa sababu Mwenyezi msingimwanzo wa elimuwa naAya: hekima zakadhalika kiungu, kwaMola sababu MweMungu anasema katika “Na nyezi Mungu anasema katika mwanzo wa Mola Aya: “Na kadWako atakuteua”, kisha mwishoni anasema: “Hakika halika Mola Wako atakuteua”, kisha mwishoni anasema: Wako ni Mjuzi, Mwenye hekima.” “Hakika Mola Wako ni Mjuzi, Mwenye hekima.”

auli ya MwenyeziKauli Mungu: ya Mwenyezi Mungu: ∩∠∪ ⎦ t ,Î#Í←!$¡¡=Ïj9 ×M≈tƒ#u™ ⎯ ÿ ÏμÏ?uθ÷zÎ)uρ # y ß™θãƒ ’Îû tβ%x. ô‰s)©9 *

“Kwa hakikana katika Yusufzake na ndugu zakeishara kuna ishara Kwa hakika katika Yusuf ndugu kuna kwa kwa w anaouliza.” (12:7) anaouliza.” (12:7)

Mazingatio:

Kwanza: Katika kisa cha Nabii Yusuf (a.s.) zinadhihiri baadhi ya ishara zinazoonesha uwezo wa Mwenyezi Mungu, na kila moja ni funzo la mwanzo kwa watu wenye akili, miongoni mwa ishara hizo ni: 1.

Ndoto iliyojaa siri ambayo aliiota Nabii Yusuf (a.s.). 30

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 30

12/3/2014 11:12:51 AM

Yusuf Mkweli

Kitendo cha kujua kutafsiri mambo.

Kitendo cha Nabii Yaâ&#x20AC;&#x2122;qub kujua mustakabali wa mwanae.

Kitendo cha Nabii Yusuf (a.s.) kutumbukizwa kisimani lakini bila kupatwa na madhara yoyote.

Kitendo cha Nabii Yaâ&#x20AC;&#x2122;qub (a.s.) kukosa uoni kisha kurejeshewa tena.

Kitendo cha kutoka ndani ya kina cha kisima mpaka kufikia kwenye uwezo na utawala.

Kitendo cha kuingia gerezani na kutoka moja kwa moja mpaka kwenye cheo cha utawala.

Utawa wake, usafi wake na kutuhumiwa kwake.

Mtengano na mkutano.

10. Utumwa na utwana. 11. Kuchagua kwake gereza ili kuyakimbia madhambi. 12. Uvumilivu wake na kuwasamehe kwake ndugu zake waliomdhulumu. Na kuna makumi ya nukta nyingine muhimu tutakazoziona katika Aya zijazo. Pili: Pembeni mwa ishara hizo kuna maswali mengi ambayo hujitokeza, na kila jibu la swali moja kati ya maswali hayo hutupa mwanga katika njia ya maisha: 1.

Husuda inawezaje kumfanya mtu amuuwe nduguye na kumteketeza?

Iliwezekanaje nguvu za watu kumi kukusanyika pamoja katika kufanya usaliti?

Iliwezekanaje Yusuf (a.s.) kuwasamehe kwa uvumilivu nduguze waliomuudhi? 31

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 31

12/3/2014 11:12:51 AM

Yusuf Mkweli

Inawezekanaje kwa kupitia utajo wa Mwenyezi Mungu mtu kuchagua gereza kuliko raha ya maasi.

Tatu: Hakika Sura hii tukufu iliteremka wakati ambao Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) na maswahaba zake walikuwa katika vikwazo vya kiuchumi na kijamii, hivyo kisa hicho kilikuwa kama dawa katika majeraha ya Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) na Waislamu pia. Ni kana kwamba Mwenyezi Mungu alitaka kumwambia Mtukufu Mtume Wake kwamba: Ikiwa baadhi ya watu wako wa karibu hawaamini dini hii, hilo lisikukatishe tamaa, hivi huoni jinsi nduguze Yusuf (a.s.) walivyomtumbukiza ndani ya kisima, lakini tulilolitaka ni kufanya heshima na utawala viwe sehemu ya Yusuf (a.s.), hakika mustakabali wenye ustawi ni lazima utakuja mbele yako ewe Muhammadi. Mafunzo: 1.

Hakuna shaka kwamba husuda huvuka mipaka ya ukoo na hisia za undugu. Hawa hapa nduguze Yusuf (a.s.) hawakujali chochote na wakala njama dhidi ya ndugu yao mdogo, hayo yote ni kwa sababu ya husuda: “Kwa hakika katika Yusuf na ndugu zake kuna ishara kwa wanaouliza.”

Ni lazima kumwandaa mtu kisaikolojia kabla ya kumfafanulia kisa na kumbainishia makusudio yake ili aweze kuchukua mafunzo yake, ndio maana Aya tukufu inaashiria kwamba kisa cha Yusuf kimejaa ishara nyingi muhimu na nukta za wazi ambazo zinaweza kuwa jibu la yale wanayodadisi waulizaji: “Kwa hakika katika Yusuf na ndugu zake kuna ishara kwa wanaouliza.”

Njia ya swali na jibu ni moja ya njia muhimu za kufikia ukweli: “Kwa wanaouliza.”* 32

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 32

12/3/2014 11:12:51 AM

Yusuf Mkweli

Kama hatuna kiu ya kujifunza basi tujue fika kamwe ha-

3. Njia ya swali na kwenye jibu ni moja njia muhimu za kufikia tutaweza kufikia lengoyatunalotaraji kutoka kwenye ukweli: “Kwa wanaouliza.”* mafunzo ya Qur’ani Tukufu: “Kwa wanaouliza.” 4. Kama hatuna kiu ya kujifunza basi tujue fika kamwe hatutaweza kufikia kwenyendani lengoya tunalotaraji kwenye 5. Hakuna shaka kwamba visa vya kutoka Qur’ani Tukufu mafunzo ya Qur’ani Tukufu: “Kwa wanaouliza.” kuna majibu ya maswali kadhaa katika mai5. Hakuna shaka kwamba ndani ya visayanayojitokeza vya Qur’ani Tukufu kuna sha ya “Kwa wanaouliza.” majibu ya watu: maswali kadhaa yanayojitokeza katika maisha ya watu: “Kwa wanaouliza.”

Kauli ya Mwenyezi Mungu:

≅ 9 ≈n=|Ê ’Å∀s9 $tΡ$t/r& ¨βÎ) πî t7óÁãã ⎯ ß øtwΥuρ $¨ΨÏΒ $oΨŠÎ/r& ’ # n<Î) =  ymr& νç θäzr&uρ # ß ß™θã‹s9 (#θä9$s% øŒÎ)

∩∇∪ A⎦⎫Î7•Β

“Waliposema: Hakika Yusuf na nduguye wanapendwa zaidi na “Waliposema: Hakika Yusuf na nduguye wanapendwa zaidi na baba baba yetu kuliko sisi na hali sisi ni kikundi imara. Hakika baba yetu kuliko sisi na hali sisi ni kikundi imara. Hakika baba yetu yumo yetu yumo katika upotevu dhahiri.” (12:8) katika upotevu dhahiri.” (12:8) Angalizo:

Mazingatio: Kwanza: Watoto wawili wa Ya’qub ambao ni Yusuf na Benjamini

Kwanza: wawilinawa Ya’qub ambao ni Yusuf na Benjamini walikuwaWatoto wanatokana mama mmoja, na watoto wake wengine walitokana na mama mwingine, wa na mapenzi ya wake Ya’qub kwa walikuwa wanatokana na mama moto mmoja, watoto wengine mwanae Yusuf uliwaka, ni ima kwa sababu ya udogo wake au kwa walitokana na mama mwingine, moto wa mapenzi ya Ya’qub kwa sababu ya sifa njema alizokuwa nazo, na moto wa husudu za ndugu mwanae Yusuf uliwaka, ni ima kwa sababu ya udogo wake au kwa zake uliwaka, zaidi ya husuda yao kwake ni ile kauli yao: “Hali sisi sababu ya sifaimara,” njema nayo alizokuwa nazo, na moto wa husudu zandani ndugu ni kikundi ni ishara kwamba wao walitumbukia zake zaidi ya husuda yao kwake ni ile kauli yao:baba “Hali ya uliwaka, jeuri na kiburi, jambo ambalo liliwapelekea kumsifu yaosisi sifa ya upotevunayo kutokana na kugawa kwake mapenzi yake kwa ni kwa kikundi imara,” ni ishara kwamba wao walitumbukia ndani usawa baina ya watoto wake. ya jeuri na kiburi, jambo ambalo liliwapelekea kumsifu baba yao kwa sifa ya upotevu kutokana na kugawa kwake mapenzi yake kwa usawa baina ya watoto wake. 39

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 33

12/3/2014 11:12:51 AM

Yusuf Mkweli

Pili: Baadhi ya watu hujaribu kupunguza hadhi za wengine, hivyo badala ya wao kufanya juhudi waweze kufikia vyeo vyao hujaribu kwa njia mbalimbali kushusha hadhi za wenzao. Tatu: Kuna tofauti baina ya kubagua na kutofautisha. La kwanza humaanisha kufadhilisha kitu bila kigezo cha haki au sababu ya msingi. Wakati ambapo la pili humaanisha kufadhilisha kitu kwa msingi wa kigezo stahiki. Kwa mfano, mwalimu huwapa wanafunzi wake alama tofauti, tofauti hii katika alama ina kigezo cha kimantiki na haitokani na dhulma. Na ni hivyo hivyo kiunganishi kinachowaunganisha baina ya baba (Ya’qub) na mtoto (Yusuf) ni kiunganishi kitokanacho na hekima na si dhulma, lakini nduguze Yusuf (a.s.) hawakuona kihalalishi cha uhusiano huo, hivyo wakasema: “Hakika baba yetu yumo katika upotevu dhahiri.” Nne: Uhusiano uliozidi kipimo baadhi ya nyakati husababisha matatizo. Huyu hapa Nabii Ya’qub (a.s.) alikuwa akimpenda sana mwanae Yusuf (a.s.), mapenzi haya yakapelekea kuamsha husuda ndani ya nafsi za nduguze, hivyo wakala njama ya kumtumbukiza kisimani. Na ni hivyo hivyo husemwa katika mapenzi ya Zulaykha kwa Yusuf (a.s.), mapenzi yaliyompelekea kuingia gerezani. Na la kuvutia hapa ni kwamba inasemekana kuwa askari magereza aliyekabidhiwa Yusuf kuna siku alimwambia: “Hakika mimi nakupenda ewe Yusuf.” Yusuf akamjibu: “Naogopa mapenzi haya yasije kuniteremshia mtihani mwingine, kwani halikunipata hili isipokuwa kwa sababu ya mapenzi, shangazi aliponipenda alinizushia wizi, baba aliponipenda ndugu zangu walinihusudu, na mke wa Mheshimiwa aliponipenda aliniweka gerezani.” Mafunzo: 1.

Husuda kwa watu wazima hupelekea kutokujali umri wao na kusahau shakhsiya yao, na hivyo hujishusha na kuwabughudhi 34

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 34

12/3/2014 11:12:51 AM

Yusuf Mkweli

walio wadogo kwao kiumri. Yusuf (a.s.) alikuwa mdogo kiumri kati ya watoto wa Ya’qub, lakini nduguze ambao walikuwa ni wakubwa kuliko yeye kiumri walimuhusudu kutokana na alichonacho bila kujali umri wao: “Hakika Yusuf na nduguye wanapendwa zaidi na baba yetu kuliko sisi.”* 2.

Watoto wakihisi uwepo wa ubaguzi baina yao, moto wa husuda hulipuka baina yao na miale yake huwaka ndani ya nyoyo zao: “Hakika Yusuf na nduguye wanapendwa zaidi na baba yetu kuliko sisi.”

Hakika shauku ya kila mmoja wetu kupendwa na wengine ni shauku ya kimaumbile iliyomo ndani ya mwanadamu, kwa ajili hii huumia sana wale wanaotengwa na kutelekezwa. Hakika nduguze Yusuf walidhani kwamba mapenzi ya baba yao kwa Yusuf yanapelekea baba yao kutowajali: “Hakika Yusuf na nduguye wanapendwa zaidi na baba yetu kuliko sisi.”

Nabii Ya’qub (a.s.) alikuwa akiwapenda watoto wake wote bila kubagua, lakini ndugu wa Yusuf walisema hakika Yusuf anapendwa sana na baba yao kuliko wao. Hii inamaanisha kwamba hata wao pia walikuwa wanapendwa na baba yao: “Hakika Yusuf na nduguye wanapendwa zaidi na baba yetu kuliko sisi.”*

Hakuna shaka kwamba mapenzi hayaji kwa nguvu na kulazimisha, ndugu zake Yusuf (a.s.) walikuwa na nguvu kuliko yeye lakini hawakuwa wanapendwa zaidi kuliko yeye: “Hakika Yusuf na nduguye wanapendwa zaidi na baba yetu kuliko sisi na hali sisi ni kikundi imara.”

Muungano na umoja ni miongoni mwa visababishi vya nguvu na uwezo: “Na hali sisi ni kikundi imara.”* 35

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 35

12/3/2014 11:12:51 AM

Yusuf Mkweli

Hakika ni kawaida kwamba kuelemea na kukimbilia kwenye kundi na umoja hupelekea kuunda sababu ya msambaratiko iwapo utakosa uongozi sahihi wenye imani. Ibara na ‘hali sisi ni kundi imara,’ linaonesha mshikamano lakini ni mshikamano usio na uongozi sahihi wenye imani: “Na hali sisi ni kikundi imara.”*

Pindi mtu fulani anapotaka kutenda makosa au maasi utamwona akijaribu kuhalalisha kitendo chake. Upande mmoja nduguze na Yusuf walikuwa wakiamini kuwa wao ni kundi imara lililoungana: “Na hali sisi ni kikundi imara”, na upande mwingine walikuwa wakidhani kuwa baba yao ni mpotevu: “Hakika baba yetu yumo katika upotevu dhahiri”, kwa kigezo hiki wakahalalisha husuda yao kwa ndugu yao.*

Hiyo ndio hali ya vijana wengi, hudhani kwamba wao peke yao ndio wenye hekima, hivyo utawaona hawawapi baba zao umuhimu wowote wa maana: “Na hali sisi ni kikundi imara. Hakika baba yetu yumo katika upotevu dhahiri.”*

10. Hakika kuhisi uwezo na nguvu hulemaza akili na kuizuia kufanya kazi: “Na hali sisi ni kikundi imara. Hakika baba yetu yumo katika upotevu dhahiri.”* 11. Hakuna shaka kwamba kipimo kisicho sahihi huzaa matokeo yasiyo sahihi, hivyo nguvu, uwezo na idadi vinapokuwa ndio kipimo pekee basi bila shaka matokeo yake yatakuwa ni kuwaona wachache kuwa ni upotevu: “Hakika baba yetu yumo katika upotevu dhahiri.”* 12. Mtu mbinafsi hutafuta sababu za kushindwa kwake kutoka kwa wengine badala ya kuzitafuta toka ndani ya nafsi yake. Nduguze Yusuf badala ya kusema sisi ni mahasidi, wao wa36

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 36

12/3/2014 11:12:51 AM

Yusuf Mkweli

likimbilia kumtuhumu baba yao kuwa ni mpotevu: ” Hakika baba yetu yumo katika upotevu dhahiri.”* 13. Kama tulivyosema, husuda haina mipaka, yenyewe huvuka mipaka yote, ikiwa ni pamoja na mipaka ya unabii na ubaba, baada ya hili si ajabu watoto kuwasifu baba zao kwa upotevu na dhulma: “Hakika baba yetu yumo katika upotevu dhahiri.” 14. Mghafala alionao mtu humpelekea kuwasifu wengine kwa up14. Mghafala alionao mtu humpelekea kuwasifu wengine kwa otevu na kuwatuhumu kwa makosa, wakati ambapo yeye ndiye upotevu na kuwatuhumu kwa makosa, wakati ambapo yeye anayeogelea ndani yandani upotevu uovu. Badala ya nduguze ndiye anayeogelea ya na upotevu na uovu. Badala Yuya suf kukiri husuda na njama baba nduguze Yusuf yao kukiri husuda yao, yaowao na walimtuhumu njama yao, wao yao kwa uovu na upotevu: yetu yumo katika walimtuhumu baba yao kwa“Hakika uovu na baba upotevu: “Hakika baba yetu yumo katika upotevu dhahiri.”* upotevu dhahiri.”* Kauli Mwenyezi Mungu: Kauli ya ya Mwenyezi Mungu: $YΒöθs% ⎯ÍνÏ‰÷èt/ ⎯ . ÏΒ #( θçΡθä3s?uρ Ν ö ä3‹Î/r& μç ô_uρ Ν ö ä3s9 ≅ ã øƒs† $ZÊö‘r& νç θãmtôÛ$# Íρr& # y ß™θãƒ (#θè=çGø%$#

∩®∪ t⎦⎫ÅsÎ=≈|¹

“Muuweni Yusuf au mtupeni nchi ya mbali, uso wa baba yenu uta“Muuweni Yusuf au mtupeni nchi ya mbali, uso wa baba waelekea Na baadanyinyi. ya haya ni watu (12:9) yenunyinyi. utawaelekea Namtakuwa baada ya haya wema.” mtakuwa ni watu wema.” (12:9)

Mazingatio: Angalizo:

Kwanza: Pindi mwanadamu anapopata neema hupatwa na moja kati mwanadamu neema hupatwaaunamasikitiko. moja kati yaKwanza: hali nnePindi zifuatazo: Husudaanapopata au ubahili au ukarimu ya hali nne zifuatazo: Husuda au ubahili au ukarimu au masikitiko. Mtu akijisemea mwenyewe: Sasa nimepata, lakini nimenyimwa neeMtu akijisemea mwenyewe: Sasa nimepata, lakini nimenyimwa ma fulani, natamani wote tungenyimwa neema hiyo. Hii ndio husuneema fulani, natamani wote tungenyimwa neema hiyo. Hii ndio da. Na akisema: Nataka neema hii iwe fungu letu letu tu sisi. Huu husuda. Na akisema: Nataka neema hii katika iwe katika fungu tu sisi. ndio Na akisema: NatakaNataka wengine waneemeke na neema Huuubahili. ndio ubahili. Na akisema: wengine waneemeke na hata kama litapelekea mimi kuikosa. Huu ndio ukarimu. Ama neema hatahilo kama hilo litapelekea mimi kuikosa. Huu ndio ukarimu. Ama akisema: Nitaneemeshwa kama walivyoneemeshwa wengine. Haya ndio masikitiko. 37

Pili: Imam al-Baqir (a.s.) amesema: “Baadhi ya nyakati nilikuwa naonesha mapenzi yangu kwa baadhi ya wanangu, nawaweka begani 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 37

12/3/2014 11:12:52 AM

Yusuf Mkweli

akisema: Nitaneemeshwa kama walivyoneemeshwa wengine. Haya ndio masikitiko. Pili: Imam al-Baqir (a.s.) amesema: “Baadhi ya nyakati nilikuwa naonesha mapenzi yangu kwa baadhi ya wanangu, nawaweka begani ijapokuwa hawakuwa wanastahiki mapenzi hayo, lakini ilikuwa ni kinga dhidi yao ili wasiwahusudu wanangu wengine, hatimaye kisa cha Yusuf kikajirudia.” Masomo: 1.

Hakuna shaka kwamba fikra za hatari humpelekea mwanadamu kutenda mambo ya hatari: “Hakika Yusuf na nduguye wanapendwa zaidi na baba yetu kuliko sisi...... Muuweni Yusuf.”

Hakika watoto kuhisi uwepo wa ubaguzi katika mapenzi ya baba yao, hali hiyo inaweza kuwapelekea kuuwana wao kwa wao. Ijapokuwa mapenzi ya Ya’qub na uhusiano wake wa daraja la juu kwa mwanae Yusuf yalitokana na kigezo sahihi, ila hilo halikuwazuia nduguze kuhisi ubaguzi, wakidhania kwamba yale mapenzi ya ziada kwa Yusuf hayakuwa na kigezo cha kimantiki, hisia hizi ndizo zilizowasukuma kumfanyia vitimbi na kula njama dhidi yake: “Hakika Yusuf na nduguye wanapendwa zaidi na baba yetu kuliko sisi......Muuweni Yusuf.”*

Baadhi ya watu ambao hawana mtazamo wa ndani au uwerevu wanaamini kwamba kumteketeza mpinzani wake kimwili au kumuuwa ndio njia bora ya kujinasua naye: “Muuweni Yusuf.”*

Husuda inaweza kumpelekea mwanadamu kumuuwa nduguye: “Muuweni Yusuf.” 38

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 38

12/3/2014 11:12:52 AM

Yusuf Mkweli

Wahalifu na watenda dhambi hushawishiana wao kwa wao, na hivyo nguvu yao huimarika kwa kuungana mkono wao kwa wao. Nduguze Yusuf walikuwa wakipiga kelele wakisema: Muuweni au mtupeni nchi ya mbali: “Muuweni Yusuf au mtupeni nchi ya mbali.”*

Kila mtu anatamani kuwa mpendwa, na anapohisi kuwa wengine hawampendi, hali hiyo huweka mlango wazi mbele ya hatari na maovu. Nduguze Yusuf walisema: Tukijinasua na Yusuf uso wa baba yetu utatuelekea: “Uso wa baba yenu utawaelekea nyinyi.”

Mahasidi hudhani kwamba aliye mbali na macho yu mbali

baba yetu utatuelekea: “Uso wa baba yenu utawaelekea na moyo pia. Nduguze Yusuf walikuwa wakiitakidi kimanyinyi.” kosa kwamba baba aliye yao asipomuona Yusufyuatamsahau 7. Mahasidi hudhani kwamba mbali na macho mbali na na zitawageukia wao: “Muuweni Yusuf au mtumoyo hisia pia. zake Nduguze Yusuf walikuwa wakiitakidi kimakosa kwamba baba yaoyaasipomuona atamsahau na hisia zake peni nchi mbali, uso Yusuf wa baba yenu utawaelekea.”* zitawageukia wao: “Muuweni Yusuf au mtupeni nchi ya 8. Qur’ani Tukufu inaona kwamba njia pekee inayomfanya mbali, uso wa baba yenu utawaelekea.”* aweinaona mpendwa wa watu ni imani na matendo mema: 8. Qur’animtu Tukufu kwamba njia pekee inayomfanya mtu awe mpendwa wa watu ni imani na matendo mema: ∩®∉∪ #tŠãρ ß⎯≈oΗ÷q§9$# ãΝßγs9 ã≅yèôfu‹y™ ÏM≈ysÎ=≈¢Á9$# (#θè=Ïϑtãuρ (#θãΖtΒ#u™ š⎥⎪Ï%©!$# β ¨ Î)

“Hakika walioamini na na wakatenda mema, Mwingi wa rehema “Hakika walioamini 1 wakatenda mema, Mwingi wa rehema atawajaalia mapenzi.” Lakini Shetani huwatelezesha baadhi 5 baadhi na atawajaalia mapenzi.” Lakini Shetani huwatelezesha na kuwaonesha kwamba njia pekee ya kupata hilo ni kumuuwa kuwaonesha kwamba njia pekee ya kupata hilo ni kumuuwa ndugu: ndugu: “Muuweni Yusuf aunchi mtupeni nchiuso yawa mbali, “Muuweni Yusuf au mtupeni ya mbali, baba uso yenuwa utababa yenu utawaelekea.” waelekea.” 9. Mahasadi wanaamini kwamba neema zao na kheri zao zitaongezeka kwawanaamini njia ya kuwauwa wengine: Yusuf 9. Mahasadi kwamba neema”Muuweni zao na kheri zao ziau mtupeni nchi ya mbali, uso wa baba yenu utawaelekea.” kwa njia baadhi ya kuwauwa ”Muuweni 10. Shetanitaongezeka hutaka kuwakinaisha ya watuwengine: na kuwadanganya kwaMaryam: kuwaambia mtatubia, akiwahalalishia kutenda kitendo 5 Sura 96. kibaya na kufanya makosa wakati muafaka: “Na baada ya haya mtakuwa ni watu wema.” 39 11. Daima haiwezekani kutegemea elimu na maarifa kuwa ndio zana za kuzuia uovu, bali la muhimu ni imani na uchamungu, kwani ijapokuwa nduguze Yusuf walikuwa wanajua madhara na ubaya wa kitendo chao cha kumuuwa Yusuf au kumtupa nchi ya mbali,12/3/2014 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 39

11:12:52 AM

Yusuf Mkweli

Yusuf au mtupeni nchi ya mbali, uso wa baba yenu utawaelekea.” 10. Shetani hutaka kuwakinaisha baadhi ya watu na kuwadanganya kwa kuwaambia mtatubia, akiwahalalishia kutenda kitendo kibaya na kufanya makosa wakati muafaka: “Na baada ya haya mtakuwa ni watu wema.” 11. Daima haiwezekani kutegemea elimu na maarifa kuwa ndio zana za kuzuia uovu, bali la muhimu ni imani na uchamungu, kwani ijapokuwa nduguze Yusuf walikuwa wanajua madhara na ubaya wa kitendo chao cha kumuuwa Yusuf au kumtupa nchi ya mbali, lakini pamoja na hayo walitekeleza mkakati wao: “Na baada ya haya mtakuwa ni watu wema.” 12. Mwanadamu kunuia kutubia kabla ya kutenda dhambi yake

12. Mwanadamu kunuia kutubia kabla ya kutenda dhambi yake ili ili ahalalishe uovu wake, hilo si chochote isipokuwa ni kuahalalishe uovu wake, hilo si chochote isipokuwa ni jidanganya mwenyewe mwenyewenanakujifungulia kujifunguliamlango mlangowawamaasi. maasi. kujidanganya Nduguze Yusuf walikuwa wakiambizana: Muuweni Yusuf Nduguze Yusuf walikuwa wakiambizana: Muuweni Yusuf kisha baada ya hapo tubuni na kuweni watu wema: “Na baada kisha baada ya hapo tubuni na kuweni watu wema: ya “Na haya mtakuwa ni watu wema.”* baada ya haya mtakuwa ni watu wema.”*

KauliyayaMwenyezi Mwenyezi Mungu: Kauli Mungu: Ù â ÷èt/ μç ôÜÉ)tGù=tƒ b= É àfø9$# M Ï t6≈uŠxî ’Îû νç θà)ø9r&uρ y#ß™θãƒ #( θè=çGø)s? Ÿω Ν ö åκ÷]ÏiΒ ×≅Í←!$s% tΑ$s%

∩⊇⊃∪ ⎦ t ,Î#Ïè≈sù Ο ó çGΨä. βÎ) Íοu‘$§‹¡¡9$#

“Akasema msemaji katiMsimuue yao: Yusuf, Msimuue lakini “Akasema msemaji kati yao: lakiniYusuf, mtumbukizeni mtumbukizeni ndani ya kisima, watamuokota baadhi ndani ya kisima, watamuokota baadhi ya wasafiri, ikiwa nyinyiya ni wasafiri, ikiwa nyinyi ni wenye kufanya.” (12:10) wenye kufanya.” (12:10)

Mazingatio: Angalizo:

Kwanza: Hakuna shaka kwamba kukataza maovu kuna faida na 40 za usoni. Katika kisa cha Nabii baraka nyingi ambazo hudhihiri siku Yusuf (a.s.) mmoja kati ya ndugu zake alifanya kazi ya kuwakataza nduguze maovu, akasema: ”Msimuuwe Yusuf,” na akaweza kuwakinaisha ndugu kwa kubadili rai yao katika suala hili, akawa 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 40 12/3/2014 ameokoa uhai wa Yusuf dhidi ya mauwaji. Baada ya miaka kadhaa

11:12:53 AM

Yusuf Mkweli

Kwanza: Hakuna shaka kwamba kukataza maovu kuna faida na baraka nyingi ambazo hudhihiri siku za usoni. Katika kisa cha Nabii Yusuf (a.s.) mmoja kati ya ndugu zake alifanya kazi ya kuwakataza nduguze maovu, akasema: ”Msimuuwe Yusuf,” na akaweza kuwakinaisha ndugu kwa kubadili rai yao katika suala hili, akawa ameokoa uhai wa Yusuf dhidi ya mauwaji. Baada ya miaka kadhaa pindi Yusuf (a.s.) alipokuwa mtawala aliiokoa nchi ya Misri dhidi ya ukame na baa la njaa. Hili linatukumbusha pia jinsi Asia mke wa Firaun alivyookoa uhai wa Musa (a.s.) kwa kumkataza Firaun kutenda uovu, alipomwambia: ”Msimuuwe.” Na hilo likapelekea Firaun kuachana na wazo la kumuuwa Musa (a.s.), kisha baada ya miaka kadhaa Musa (a.s.) aliweza kuwaokoa Wana wa Israil dhidi ya madhara ya Firaun na dhulma yake. Mafunzo: 1.

Kukataza maovu kunakofanywa na mtu fulani baadhi ya nyakati kunaweza kupelekea jamii kuachana na wazo la kutenda maovu hayo na kutoyarudia tena, bali kunaweza kuwaathiri pia. Mmoja wao alisema: Msimuuwe. Nalo ni neno moja tu, lakini liliweza kuliathiri kundi la watu na kubadili rai yao: “Akasema msemaji kati yao.”*

Jina la msemaji si muhimu bali la muhimu ni makusudio ya maneno yake na kauli yake. Hivyo Aya tukufu imeacha kutaja jina la msemaji na ikasema: “Akasema msemaji kati yao.”*

Haipasi kuogopa kundi la watu na kufuata rai yao wakati wa kusema haki, ndugu ambaye aliwakataza wenzake kutenda ovu hilo alikuwa mmoja, lakini hilo halikumzuia kutolinyenyekea kundi, na akaweza yeye peke yake kubadili rai yao: “Akasema msemaji kati yao: Msimuuwe Yusuf.”* 41

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 41

12/3/2014 11:12:53 AM

Yusuf Mkweli

Tukiwa hatuwezi kuzuia uovu wote kwa ukamilifu wake, basi kwa uchache tuzuie baadhi yake, hivyo ndugu aliyesema “msimuuwe” aliweza kubadili azma ya wengi katika suala la kumuuwa Yusuf na akaweza kuwazuia kumuuwa kwa kuwapa rai ya kumtupia kisimani. Ndiyo, kuna kipindi wakati wa kuzuia uharibifu ni lazima kuzuia uharibifu mkubwa kupitia uharibifu mdogo: “Msimuue Yusuf, lakini mtumbukizeni ndani ya kisima.”* Kauli ya Mwenyezi Mungu: ∩⊇⊇∪ β t θßsÅÁ≈oΨs9 …ã&s! $¯ΡÎ)uρ # y ß™θãƒ ’ 4 n?tã $¨Ζ0Βù's? Ÿω 7 y s9 $tΒ $tΡ$t/r'¯≈tƒ (#θä9$s%

“Wakasema: EweEwe babababa yetu! Mbona hutuamini kwa Yusuf na hakika “Wakasema: yetu! Mbona hutuamini sisi ni wenye kumnasihi.” (12:11) kwa Yusuf na hakika sisi ni wenye kumnasihi.” (12:11)

Mazingatio: Angalizo: Nduguze Yusuf (a.s.) walipoazimia kujinasua naye walikuja kwa Nduguze Yusuf (a.s.) walipoazimia kujinasua naye walikuja kwa baba yao na kumuomba amruhusu Yusuf atoke pamoja nao, lakini baba yao na kumuomba amruhusu Yusuf atoke pamoja nao, lakini alikataa na ndipo walipoleta baadhi ya hoja, wakamwambia: babababa alikataa na ndipo walipoleta baadhi ya hoja, wakamwambia: “Ewe baba yetu! Mbona hutuamini kwa Yusuf.” “Ewe baba yetu! Mbona hutuamini kwa Yusuf.” Mafunzo: Mafunzo: kuvuma: “Na“Na hakika sisi ni wenye 1. Debe Debetupu tupuhaliachi haliachi kuvuma: hakika sisi ni wenye kumnasihi.” kumnasihi.” 2. Haipasi kumwamini kila ndugu, kwani Ya’qub (a.s.) 2. hata Haipasi ndugu, kwani Ya’qub (a.s.) kablakumwamini ya safari hii kila alikuwa akizuia Yusuf kutoka na hata kabla ya dalili safarijuu hii ya alikuwa Yusuf kutoka na nduguze, nduguze, hilo niakizuia kwamba nduguze walianza kwa kushutumu hilonina wakimkosoa babawalianza yao kwakwa sera kushdalili juu ya hilo kwamba nduguze yake hii, wakamwambia: “Ewe baba yetu! Mbona utumu hilo na wakimkosoa baba yao kwa sera yake hii, hutuamini kwa Yusuf.” 3. Ni lazima kujihadhari na tabia ya kufuata kila upepo, na 42 kujizuia na majina ambayo hayana maana yoyote, kwani hata haini anaweza kujiita mnasihi: “Na hakika sisi ni wenye kumnasihi.” Daima 42 adui hujaribu kutoa dhamana za hali yake ili 12/3/2014 40_14_Yusuf4. Mkweli_3_Dec_2014.indd 1.

11:12:54 AM

Yusuf Mkweli

wakamwambia: “Ewe baba yetu! Mbona hutuamini kwa Yusuf.” 3. Ni lazima kujihadhari na tabia ya kufuata kila upepo, na kujizuia na majina ambayo hayana maana yoyote, kwani hata haini anaweza kujiita mnasihi: “Na hakika sisi ni wenye kumnasihi.” 4. Daima adui hujaribu kutoa dhamana za hali yake ili kuweza kuepushia mbali shaka yoyote dhidi yake: “Na hakika sisi ni wenye kumnasihi.” 5. Mara nyingi haini hukimbilia kuwatuhumu wenzake kwa uzembe, huku akidai kwamba sababu ya uzembe huu ni kule kutoaminiwa na wenzake: “Ewe baba yetu! Mbona hutuamini kwa Yusuf.” 6. Mwanadamu tangu siku ya kwanza kuumbwa alidanganywa kwa jina la nasaha na kumtakia kheri. Tusisahau kwamba Shetani alipotaka kuwatelezesha Adam na Hawa aliwaambia: “Kwa yakini mimi ni miongoni mwa wanaokunasihini.”6 Na nduguze Yusuf walisema: “Na hakika sisi ni wenye kumnasihi.” 7. Hakuna shaka kwamba husuda humlazimisha mwenye nayo kutenda maasi kama vile uwongo na hila hata kwa watu ambao ni watukufu kwake: “Na hakika sisi ni wenye kumnasihi.” Kauli ya Mwenyezi Mungu:

َ ‫أَ ْر ِس ْل ُه َم َع َنا َغ ًدا َي ْر َت ْع َو َي ْل َع ْب َوإِنَّا لَ ُه لَ َحا ِف ُظ‬ ‫ون‬ “Mpeleke kesho pamoja nasi afaidi na acheze, na bila shaka sisi tutamhifadhi.” (12:12) 6

Sura Aaraf: 21. 43

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 43

12/3/2014 11:12:54 AM

Yusuf Mkweli

Mazingatio: Kwanza: Hakika watoto na vijana bali ni mwanadamu kwa sura ya jumla, anahitaji mapumziko, mazoezi na liwazo. Aya hii tukufu inabainisha kwamba sababu ya msingi ya kimantiki iliyopelekea Yaâ&#x20AC;&#x2122;qub (a.s.) kukubali Yusuf atoke pamoja na nduguze ni ile hali ya Yusuf kuhitaji kucheza na kuburudika. Riwaya kadhaa zimetaja kwamba ni lazima muumini atenge sehemu ya wakati wake kwa ajili ya mapumziko, raha na burudani, na kustarehe kupitia ladha alizohalalisha Mwenyezi Mungu ili kwamba apate nguvu ya kutekeleza kazi zake nyingine.7 Pili: Kwa jina la mazoezi, michezo na upuuzi, mpaka leo bado vijana wanatengwa mbali na malengo yao ya kweli na wanahimizwa kuendelea kughafilika mbali na wajibu wao bila kujali walikotoka, walipo na wanakoelekea. Hivyo ni lazima tuamiliane na michezo na mazoezi kwa umakini ili kupitia michezo hiyo tuweze kupata kila lililo la maana. Mabeberu na wenye nia mbaya wanajaribu kufanikisha malengo yao duni kupitia mazoezi na michezo, na kwa jina la diplomasia wanatutumia majasusi hatari na wanatumia udanganyifu ili kutambua siri zetu za kijeshi chini ya kivuli cha mshauri wa kijeshi, na kwa jina la haki za binadamu wanawatetea vibaraka wao na waandamizi wao, kwa jina la tiba na madawa wanawajazia watendaji wao na vibaraka wao silaha za maangamizi, kwa jina la wataalamu wa uchumi wanafanya kazi ya kuhakikisha nchi dhaifu zinaendelea kuwa dhaifu na wanafanya kazi ya kuzididimiza, kwa jina la uendelezaji misitu wanaharibu mashamba na kuteketeza misitu na mapori, na kwa jina la masomo ya kiislamu wanajaribu kuchafua sura ya Uislamu na kuuwasilisha katika sura nyingine. 7

â&#x20AC;&#x201A; Rejea Nahjul-Balaghah, Hikima ya 390. 44

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 44

12/3/2014 11:12:54 AM

Yusuf Mkweli

Mafunzo: 1.

Ni lazima mtoto atakapo kusafiri achukue idhini kutoka kwa mzazi wake: “Mpeleke kesho pamoja nasi.”

Nduguze Yusuf walitumia hoja ya kisharia na kimantiki katika kumdanganya baba yao: “Mpeleke kesho pamoja nasi afaidi na acheze.”

Wazazi na walezi wenye moyo safi na wa kweli na wenye ku-

2. Nduguze Yusuf walitumia hoja ya na kisharia kimantiki katika wajali watoto kama watakuwa ratibanainayofaa kwa ajili ya kumdanganya baba yao: “Mpeleke kesho pamoja nasi afaidi wakati wa mapumziko ya michezo na burudani maalumu kwa na acheze.” ajili yanawatoto vijana,moyo kamwe hawataweza kuwa3. Wazazi walezinawenye safiwengine na wa kweli na wenye nasa ndani ya maji walitumia kuwajali watoto kamamachafu. watakuwaNduguze na ratiba Yusuf inayofaa kwa ajili hali ya ya wakati ya michezo na burudani maalumu kwa nduguwa yaomapumziko kuhitaji michezo na mazoezi kumnasa: “Mpeleke ajili ya watoto na vijana, kamwe wengine hawataweza kuwanasa kesho pamoja nasi afaidi na acheze.”* ndani ya maji machafu. Nduguze Yusuf walitumia hali ya ndugu michezo na mazoezi “Mpeleke 4. yao Ni kuhitaji lazima kuwafuatilia wanetu kumnasa: wanapokuwa katikakesho michezo pamoja nasi afaidi na acheze.”* yao na burudani zao: “Na bila shaka sisi tutamhifadhi.”* 4. Ni lazima kuwafuatilia wanetu wanapokuwa katika michezo yao burudani zao:mtu “Nahuhisi bila shaka sisi wa tutamhifadhi.”* 5. naKuna wakati uwepo mpango na njama mbaya 5. Kuna wakati mtu huhisi uwepo wa mpango na njama pindikwa pindi mwenzake anapong’ang’ania jambo hukumbaya akilitetea mwenzake anapong’ang’ania jambo huku akilitetea kwa madai na Hebu uhifadhi. Hebu Aya iliyotangulia yamadai ulinziya na ulinzi uhifadhi. angalia, Ayaangalia, iliyotangulia inasema: inasema: ni wenye kumnasihi.” Na“Na hii in“Na hakika“Na sisi hakika ni wenyesisi kumnasihi.” Na hii inasema: asema:sisi “Na hakikakumnasihi.”* sisi ni wenye kumnasihi.”* hakika ni wenye

ya Mwenyezi KauliKauli ya Mwenyezi Mungu:Mungu: çμ÷Ψtã óΟçFΡr&uρ Ü=øÏe%!$# ã&s#à2ù'tƒ βr& ß∃%s{r&uρ ⎯ÏμÎ/ (#θç7yδõ‹s? βr& û©Í_çΡâ“ósu‹s9 ’ÎoΤÎ) tΑ$s% θè=Ï≈xî š ∩⊇⊂∪ χ

“Akasema: Kwa hakika inanihuzunisha kwamba nyinyi mwende naye, na ninahofia asije mbwa 45 mwitu akamla nanyi mmeghafilika naye.” (12:13) Mafunzo: 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 45

12/3/2014 11:12:54 AM

Yusuf Mkweli

“Akasema: Kwa hakika inanihuzunisha kwamba nyinyi mwende naye, na ninahofia asije mbwa mwitu akamla nanyi mmeghafilika naye.” (12:13)

Mafunzo: 1.

Kuwajali watoto na kuwalea ni miongoni mwa sifa za Manabii: “Kwa hakika inanihuzunisha kwamba nyinyi mwende naye, na ninahofia asije mbwa mwitu akamla.”

Manabii nao pia huhuzunika kwa sababu ya mtengano na mwachano: “Kwa hakika inanihuzunisha.”*

Tazama kwamba mtihani wa Mwenyezi Mungu huwa katika mambo muhimu kwa binadamu. Nabii Ya’qub (a.s.) alikuwa akimjali sana mwanae Yusuf na akimtilia umuhimu kiasi kwamba hawezi kutengana naye, hali hii ikawa jaribio lake na mtihani wake kutoka kwa Mwenyezi Mungu: “Kwa hakika inanihuzunisha kwamba nyinyi mwende naye, na ninahofia asije mbwa mwitu akamla.”*

Jihadharini kufichua yaliyomo moyoni mwenu na yanayopita ndani ya fikra zenu: “Ninahofia asije mbwa mwitu akamla.” Nabii Ya’qub (a.s.) kama baba alikuwa anajua vizuri husuda za watoto wake na ndio maana alimwambia Yusuf (a.s.): “Usiwasimulie ndugu zako ndoto yako.” Lakini katika Aya hii hakuwabainishia lengo lao – Husuda – lililopo nyuma ya kumtaka kwao Yusuf waende naye katika michezo, bali anatumia nyudhuru nyingine kama vile khofu yake kwamba asije akaliwa na mbwa mwitu nao wakiwa wameghafilika naye.*

Ni lazima tuwape wanetu uhuru na maamuzi. Lakini mzazi kumpenda mwanawe na kumuhami dhidi ya hatari zinazom46

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 46

12/3/2014 11:12:55 AM

Yusuf Mkweli

kabili ni kanuni za msingi, lakini ni lazima tusisahau kwamba uhuru wa mtoto pia ni kanuni muhimu, hivyo ndivyo alivyofanya Ya’qub (a.s.) alipomwacha mwanawe Yusuf atoke na nduguze, kwa sababu alikuwa akijua vizuri kwamba ni lazima siku moja kijana autumie uhuru wake kwani ipo siku atatengana na mzazi wake ili ajichagulie marafiki na apate fursa ya kutafakari na kutadabari mambo, na aweze kujisimamia mwenyewe kwa nyayo zake kwa uthabiti na imani, licha ya kwamba hilo litamwachia baba yake majonzi na huzuni na litambebesha machungu na matatizo mengi ya kutengana naye. 6. Si kila mtu anafaa kuambiwa siri zetu, kwani hilo linaweza 6. Si kila mtu anafaa kuambiwa siri kujijua, zetu, kwani hilondipo linaweza kusababisha kutekwa bila na hapo baba Ya’qub kusababisha kutekwa bila kujijua, na hapo ndipo baba Ya’qub (a.s.) aliposema: “Ninahofia asije mbwa mwitu akamla.”* (a.s.) aliposema: “Ninahofia asije mbwa mwitu akamla.”* 7. Mghafala katika madhara, Nabii Ya’qub 7. hututumbukiza Mghafala hututumbukiza katika madhara, Nabii (a.s.) Ya’qub (a.s.) alisema: “Ninahofia asije mbwa mwitu akamla nanyi alisema: “Ninahofia asije mbwa mwitu akamla nanyi mmeghafilika naye.”* naye.”* mmeghafilika Kauli Mungu: ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi ∩⊇⊆∪ tβρçÅ£≈y‚©9 #]ŒÎ) !$¯ΡÎ) îπt7óÁãã ß⎯óstΡuρ Ü=øÏe%!$# ã&s#Ÿ2r& ÷⎦È⌡s9 (#θä9$s% “Wakasema:Ikiwa Ikiwa mbwa mbwa mwitu sisisisi ni kundi imara, basi “Wakasema: mwituatamla atamlanana ni kundi hakika sisi tutakuwa wenye hasara.” (12:14) imara, basi hakika sisi tutakuwa wenye hasara.” (12:14)

Mafunzo:Mafunzo: 1. Wakubwa wanaweza kuona na kugundua hatari ambazo wa1. Wakubwa hatari ambazo dogowanaweza hawawezi kuona kuziona,nanakugundua hiyo ni kutokana na uzoefu wao wadogonahawawezi kuziona, na hiyo ni kutokana na ujuzi wao katika hekaheka za maisha, lakiniuzoefu sasa tunaona wao nabaadhi ujuzi ya wao katika hekaheka za maisha, lakini vijana kutokana na nguvu zao hawajalisasa hatari: “Na tunaona baadhi ya vijana kutokana na nguvu zao hawajali hatari: “Na sisi ni kundi imara.” Baba alikuwa na wasiwasi lakini watoto walikuwa na kiburi kutokana na nguvu zao na 47 kundi lao. 2. Nguvu si dalili ya uaminifu, nduguze Yusuf walikuwa na nguvu lakini hawakuwa waaminifu: “Na sisi ni kundi 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 47 12/3/2014 imara.”*

11:12:55 AM

Yusuf Mkweli

sisi ni kundi imara.” Baba alikuwa na wasiwasi lakini watoto walikuwa na kiburi kutokana na nguvu zao na kundi lao. 2.

Nguvu si dalili ya uaminifu, nduguze Yusuf walikuwa na nguvu lakini hawakuwa waaminifu: “Na sisi ni kundi imara.”*

Nduguze hawakuwa na wasiwasi wala khofu ya kwamba Yusuf atashambuliwa na kuvamiwa na mbwa mwitu, hivyo kauli yao: “Na sisi ni kundi imara basi hakika sisi tutakuwa wenye hasara” haikuwa chochote isipokuwa ni kujitangazia heshima yao na kutotoa fursa kwa mtu kutilia shaka nguvu zao na uwezo wao.*

Mmoja wetu akikubali jukumu lolote au kutunza amana yoyote na hali hana uwezo na jukumu hilo, hali hiyo itaharibu rasilimali yake, utu wake, jina lake na heshima yake, na bila shaka ni lazima atakuwa miongoni mwa waliyokhasirika: “Hakika sisi tutakuwa wenye hasara.”

Miongoni mwa sifa za mnafiki ni kujionesha kwa hisia za uwongo na udanganyifu. Nduguze Yusuf walimwambia baba yao: “Hakika sisi tutakuwa wenye hasara.”

Baadhi ya watu hufanya bidii kutimiza malengo yao duni hata kama hilo litaharibu jina lake na kuondoa heshima yake. Nduguze Yusuf (a.s.) walisema: Kama mbwa mwitu atamshambulia ndugu yetu mbele ya macho yetu na hali sisi ni kundi imara na kundi shupavu, hatutabakia na heshima yoyote wala hadhi yoyote baina ya jamaa zetu: “Hakika sisi tutakuwa wenye hasara.”* Kauli ya Mwenyezi Mungu:

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 48

12/3/2014 11:12:55 AM

Nduguze Yusuf (a.s.) walisema: Kama mbwa mwitu atamshambulia ndugu yetu mbele ya macho yetu na hali sisi ni kundi imara na kundi shupavu, hatutabakia na heshima yoyote wala hadhi yoyote baina ya jamaa zetu: “Hakika sisi tutakuwa wenye hasara.”* Yusuf Mkweli

Kauli ya Mwenyezi Mungu: Οßγ¨Ζt⁄Îm6t⊥çFs9 μÏ øŠs9Î) !$uΖøŠym÷ρr&uρ 4 Éb=ègø:$# ÏMt6≈uŠxî ’Îû νç θè=yèøgs† βr& #( þθãèuΗødr&uρ ⎯ÏμÎ/ #( θç7yδsŒ $£ϑn=sù

∩⊇∈∪ β t ρáãèô±o„ ω Ÿ öΝèδuρ #x‹≈yδ öΝÏδÌøΒr'Î/

“Basi walipokwenda naye na wakakubaliana wamtumbukize ndani “Basi walipokwenda naye na wakakubaliana wamtumbukize ndani ya kisima. Na tukampa wahyi bilalao ya kisima. Na tukampa wahyi bila shaka utakuja waambia jambo shaka utakuja jambo(12:15) lao hili na hali hili na haliwaambia hawatambui.” hawatambui.” (12:15)

Mazingatio:

Angalizo: Utashi wa Mwenyezi Mungu ulipoamua Yusuf (a.s.) awe mtawala na Utashi bwanawa mkubwa, ilikuwa lazima aingie hatua ya mchuMwenyezi Munguniulipoamua Yusuf katika (a.s.) awe mtawala na jo bwana utakaomwezesha kupatani cheo kabisa anakuwa mkubwa, ilikuwa lazimahicho. aingieMwanzo katika hatua ya mchujo mtumwa ili baadaye aje kuwahurumia watumwa, alitupwa kisimani na akapelekwa gerezani ili aje kuwahurumia wafungwa waliodhulu54 miwa. Hii inatukumbusha alilosema Mwenyezi Mungu kumwambia Mtukufu Mtume (s.a.w.w.): “Kwani hakukukuta yatima akakupa makazi......basi yatima usimwonee!.”

Mafunzo: 1.

Hakika kundi fulani kuafikiana juu ya jambo fulani si dalili kwamba wao wako katika haki. Nduguze Yusuf hapa walikubaliana jambo moja lakini nia zao zilikuwa mbaya kabisa: “Na wakakubaliana wamtumbukize ndani ya kisima.”

Hakuna budi kuashiria hapa kwamba hakika Yusuf hakupata wahyi isipokuwa baada ya kutengana na mzazi wake na baada ya kupatwa na alilotendewa na ndugu zake: “Basi walipokwenda naye.....Na tukampa wahyi.”*

Tazama, hakika msaada wa Mwenyezi Mungu huwafikia mawalii wa Wake wakati wa matatizo na nyakati ngumu: “Na 49

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 49

12/3/2014 11:12:56 AM

Yusuf Mkweli

wakakubaliana wamtumbukize ndani ya kisima. Na tukampa wahyi.” 4.

Hakuna shaka kwamba rafiki bora na faraja nzuri kwa Yusuf kushinda zote alipokuwa ndani ya kina cha kisima ni wahyi wa Mwenyezi Mungu na kule kumjulisha utakavyokuwa mustakabali wake: “Na tukampa wahyi.”

Bila shaka Yusuf (a.s.) alikuwa anafaa kupata wahyi wa Mwenyezi Mungu hata alipokuwa kijana: “Na tukampa wahyi.”

Hakika Mwenyezi Mungu huwajaribu waja wake wema kwa mitihani migumu ili awaongoe na kuwatakasa: “Na tukampa wahyi.”*

Hapana shaka kwamba mtu kujua mustakabali wake na jinsi siku zake za usoni zitakavyokuwa, hali hiyo huleta utulivu na amani moyoni. Hakika kilichotuliza woga wa Yusuf kisimani na kumtia utulivu na kumpa amani ni wahyi na bishara ya jinsi utakavyokuwa mustakabali wake: “Na tukampa wahyi bila shaka utakuja waambia jambo lao hili na hali hawatambui.”*

Matumaini ndio rasilimali kuu katika kuendeleza maisha. Yusuf alifunuliwa na Mwenyezi Mungu kwamba ataokoka toka kisimani na atatoka humo akiwa salama salimini, na atakuja kuwaambia ndugu zake kuhusu kitendo chao hiki kibaya: “Na tukampa wahyi bila shaka utakuja waambia jambo lao hili na hali hawatambui.”*

Kwakuwa mwisho wa ubaya ni fedheha na aibu basi ni lazima kwa mtu mwenye akili ajipambe na subira na aidhibiti nafsi 50

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 50

12/3/2014 11:12:56 AM

Yusuf alifunuliwa na Mwenyezi Mungu kwamba ataokoka oka kisimani na atatoka humo akiwa salama salimini, na atakuja kuwaambia ndugu zake kuhusu kitendo chao hiki kibaya: “Na tukampa wahyi bila shaka utakuja waambia ambo lao hili na hali hawatambui.”*Yusuf Mkweli wakuwa mwisho wa ubaya ni fedheha na aibu basi ni lazima kwa mtu mwenye yake: akili ajipambe na subira aidhibiti ”Na tukampa wahyinabila shakanafsi utakuja waambia yake: ”Na tukampa wahyi bila shaka utakuja waambia jambo lao hili na hali hawatambui.”* ambo lao hili na hali hawatambui.”* Mnapozungumzia matendo mabaya jizoezesheni kutumia kutumia lugha 10. Mnapozungumzia matendo mabaya jizoezesheni ugha ya mafumbo bila kuweka bayana. Angalia ya mafumbo bila kuweka bayana. Angaliajinsi jinsi lilivyotumika ilivyotumika fumbo katika kuzungumzia njama ya ya kumuuwa fumbo katika kuzungumzia njama kumuuwa Yusuf (a.s.): Yusuf (a.s.): “Jambo lao hili.”* “Jambo lao hili.”* Kauli ya Mwenyezi Mungu:

a Mwenyezi Mungu:

∩⊇∉∪ šχθä3ö7tƒ [™!$t±Ïã öΝèδ$t/r& ρÿ â™!%y`uρ

a kwa baba yao usiku“Na wakilia.” (12:16) wakaja kwa baba yao usiku wakilia.” (12:16)

Mazingatio: Qur’ani inaonesha kuwa kuna aina nne za vilio, au kuna machozi ya

inaonesha kuwa aina kuna nne: aina nne za vilio, au kuna machozi ya : 1.

Machozi yatokanayo na shauku, kama ilivyotokea kwa kundi

1. Machozi yatokanayo na shauku, kama ilivyotokea kwa kundi fulani lala wakiristo, wakiristo,pale palemacho machoyao yaoyalipotiririka yalipotiririkamachozi machozi kufulani 56 tokana nanakusikia yaAya Ayaza zaQur’ani Qur’aniTukufu: Tukufu: kutokana kusikia baadhi baadhi ya ì Æ øΒ¤$!$# ∅ š ÏΒ âÙ‹Ïs? óΟßγuΖãŠôãr& “ # ts? Α É θß™§9$# ’n<Î) tΑÌ“Ρé& !$tΒ #( θãèÏϑy™ #sŒÎ)uρ Èd,ysø9$# z⎯ÏΒ #( θèùztä $£ϑÏΒ

wanaposikia yaliyoteremshwa kwa Mtumeutaona utaonamacho macho yao “Na“Na wanaposikia yaliyoteremshwa kwa Mtume machozi kwa sababu haki waliyoitambua.” yaoyanachururika yanachururika machozi kwa yasababu ya haki waliyoitambua.”

Machozi ya huzuni na masikitiko. Baadhi ya Waislamu wak-

2. Machozi ya huzuni na masikitiko. Baadhi ya Waislamu weli walikuwa wakitokwa na machozi pindi watambuapo tu wakweli walikuwa wakitokwa na machozi pindi watambuapo tu kwamba Mtume (s.a.w.w.) hatawatuma kwenye uwanja wa vita kwenda kupigana kutokana51na kutokuwa na silaha: ∩®⊄∪ tβθà)ÏΖãƒ $tΒ #( ρß‰Ågs† ω  r& $ºΡt“ym ÆìøΒ¤$!$# z⎯ÏΒ âÙ‹Ïs? Ο ó ßγãΖã‹ôãr&¨ρ (#θ©9uθs? …..

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 51

12/3/2014 11:12:57 AM

Èd,ysø9$# z⎯ÏΒ (#θèùztä $£ϑÏΒ “Na wanaposikia yaliyoteremshwa kwa Mtume utaona macho yao yanachururika machozi kwa sababu ya haki “Na wanaposikia yaliyoteremshwa kwa Mtume utaona macho waliyoitambua.” yao yanachururika machozi kwa sababu ya haki Yusuf Mkweli waliyoitambua.” 2. Machozi ya huzuni na masikitiko. Baadhi ya Waislamu

wakweli walikuwa wakitokwa na machozi pindi watambuapo 2. Machozi yaMtume huzuni na(s.a.w.w.) masikitiko. Baadhikwenye ya Waislamu kwamba (s.a.w.w.) hatawatuma uwanja tu kwamba Mtume hatawatuma kwenye uwanjawa wa vita wakweli walikuwa wakitokwa na machozi pindi watambuapo kwenda kupigana kutokana na kutokuwa na na silaha: vita kwenda kupigana kutokana na kutokuwa silaha: tu kwamba Mtume (s.a.w.w.) hatawatuma kwenye uwanja wa vita kwenda kupigana kutokana na kutokuwa na silaha: ∩®⊄∪ tβθà)ÏΖãƒ $tΒ (#ρß‰Ågs† ω  r& $ºΡt“ym ÆìøΒ¤$!$# z⎯ÏΒ Ù â ‹Ïs? Ο ó ßγãΖã‹ôãr&¨ρ (#θ©9uθs? ….. ∩®⊄∪ tβθà)ÏΖãƒ $tΒ (#ρß‰Ågs† ω  r& $ºΡt“ym ÆìøΒ¤$!$# ⎯ z ÏΒ Ù â ‹Ïs? Ο ó ßγãΖã‹ôãr&¨ρ (#θ©9uθs? ….. “Tena wakarudi na macho yao yanamiminika machozi kwa ya “.....wakarudi hali macho yao yanamiminika machozi kwa huzuni huzuni ya kukosakutopata cha kutoa.” (9:92) cha kutoa.” (9:92) “Tena wakarudi na macho yao yanamiminika machozi kwa huzuni kukosaya cha kutoa.” (9:92) 3. ya Machozi khofu na unyenyekevu. Mawalii wa Mwenyezi

Mungu ya walikuwa wanaanguka chini Mawalii kusujudu wa na wakilia 3. Machozi khofu na unyenyekevu. Mwenyezi 3. Machozi ya khofu na unyenyekevu. Mawalii wa Mwenyezi pindi tu wasikiapo Aya za Mwenyezi Mungu: Munguwalikuwa walikuwa wanaanguka chini kusujudu wakilia pindi Mungu wanaanguka chini kusujudu na na wakilia tu wasikiapo Aya zaza Mwenyezi pindi tu wasikiapo Aya MwenyeziMungu: Mungu: ∩∈∇∪ ) $|‹Å3ç/uρ #Y‰£∨ß™ (#ρ”yz ⎯ Ç ≈uΗ÷q§9$# àM≈tƒ#u™ Λ÷ Ïιø‹n=tæ ’ 4 n?÷Gè? #sŒÎ) ..... ∩∈∇∪ ) $|‹Å3ç/uρ #Y‰£∨ß™ (#ρ”yz ⎯ Ç ≈uΗ÷q§9$# àM≈tƒ#u™ Λ÷ Ïιø‹n=tæ ’ 4 n?÷Gè? #sŒÎ) .....

57 Rehema huanguka kusujudu na “Wanaposomewa za Mwingi “Wanaposomewa Aya zaAya Mwingi wa wa Rehema huanguka kulia.”(19:58). katika Aya nyingine: 57 Na kusujudu na kulia.”(19:58). Na katika Aya nyingine:

∩⊇⊃®∪ ) %Yæθà±äz Ο ó èδß‰ƒÌ“tƒuρ χ š θä3ö7tƒ β È $s%øŒF|Ï9 tβρ”Ïƒs†uρ “Na huanguka kifudifudi na huku wanalia, na inawazidishia “Na huanguka kifudifudi na huku wanalia, na inawazidishia unyenyekevu.” (17:109). unyenyekevu.” (17:109). 4. Machozi ya uwongo, na ndiyo machozi yaliyokuwa yakiwatoka nduguze pindi walipokuja kwa yaomachozi na kumpayaliyokuwa habari 4. Yusuf Machozi ya uwongo, nababa ndiyo yakiwakwamba mbwa mwitu amemshambulia ndugu yao Yusuf: toka nduguze Yusuf pindi walipokuja kwa baba yao na kumpa “Wakaja kwa baba yao usiku wakilia.” Mafunzo:

habari kwamba mbwa mwitu amemshambulia ndugu yao Yusuf: “Wakaja kwa baba yao usiku wakilia.”

1. Mara nyingi mla njama hutumia vizuri wakati na hisia katika kutekeleza uwongo wake. Nduguze Yusuf (a.s.) walikuja kwa baba yao usiku wakitumia giza lake kwa kulia na kupiga kelele, 52 huku wakiwa na matumaini kwamba giza hilo litaficha hila yao na mbinu yao kwa baba yao: “Usiku wakilia.” 2. Si kila wakati kilio huwa ni alama ya ukweli wa mwenye kulia, hivyo haipasi kuamini kila aina ya kilio: “Usiku wakilia.” 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 52

12/3/2014 11:12:58 AM

unyenyekevu.” (17:109). 4. Machozi ya uwongo, na ndiyo machozi yaliyokuwa yakiwatoka nduguze Yusuf pindi walipokuja kwa baba yao na kumpa habari Yusuf Mkweli kwamba mbwa mwitu amemshambulia ndugu yao Yusuf: “Wakaja kwa baba yao usiku wakilia.” Mafunzo: Mafunzo: 1. Mara nyingi mla njama hutumia vizuri wakati na hisia katika 1. Mara kutekeleza nyingi mlauwongo njama wake. hutumia vizuriYusuf wakati nawalikuja hisia katika Nduguze (a.s.) kwa kutekeleza uwongo wake. Nduguze (a.s.) kwa baba yao usiku wakitumia giza lakeYusuf kwa kulia na walikuja kupiga kelele, baba huku yao usiku wakitumia giza lake kwa kulia na kupiga kelele, wakiwa na matumaini kwamba giza hilo litaficha hila yao huku na wakiwa kwamba giza hilo litaficha hila yao mbinu na yaomatumaini kwa baba yao: “Usiku wakilia.” na mbinu yao kwa baba yao: “Usiku wakilia.” 2. Si2. kilaSiwakati kiliokilio huwa ni alama yayaukweli kulia, kila wakati huwa ni alama ukweliwa wamwenye mwenye kulia, hivyohivyo haipasi kuamini kila kila ainaaina ya kilio: “Usiku wakilia.” haipasi kuamini ya kilio: “Usiku wakilia.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu:

$oΨÏè≈tGtΒ y‰ΖÏã y#ß™θãƒ $uΖò2ts?uρ ß,Î7oKó¡nΣ $oΨö7yδsŒ $¯ΡÎ) !$tΡ$t/r'¯≈tƒ #( θä9$s%

t⎦⎫Ï%Ï‰≈|¹ $¨Ζà2 öθs9uρ $uΖ©9 9⎯ÏΒ÷σßϑÎ/ M | Ρr& !$tΒuρ ( Ü=øÏe%!$# &ã s#Ÿ2r'sù

“Wakasema: Ewe baba Hakika tulikwenda kushindana mbio “Wakasema: Ewe babayetu! yetu! Hakika tulikwenda na tukamwacha kwenye vitu vyetu, basikwenye mbwa mwitu kushindana mbio Yusuf na tukamwacha Yusuf vitu akamla. Na wewe hutatuamini, ijapokuwa tunasema kweli.” (12:17)

Mafunzo:

Uwongo huzaa uwongo. Nduguze Yusuf (a.s.) waliongopa mara tatu mfululizo ili kujisafisha na kosa lao. Kwanza ni kauli yao: “Hakika tulikwenda kushindana mbio.” Pili ni kauli yao: “Na tukamwacha Yusuf kwenye vitu vyetu.” Na uwongo wa tatu ni: “Basi mbwa mwitu akamla.”

Uwongo husahaulika, kwani ijapokuwa mwanzoni walimwambia baba yao kuwa wanataka kusuhubiana na Yusuf ili wakacheze pamoja, lakini katika taarifa yao wanasema kuwa 53

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 53

12/3/2014 11:12:59 AM

kauli yao: “Hakika tulikwenda kushindana mbio.” Pili ni kauli yao: “Na tukamwacha Yusuf kwenye vitu vyetu.” Na uwongo wa tatu ni: “Basi mbwa mwitu akamla.” 2. Uwongo husahaulika, kwani ijapokuwa mwanzoni Yusuf Mkweli walimwambia baba yao kuwa wanataka kusuhubiana na Yusuf ili wakacheze pamoja, lakini katika taarifa yao walimuachakuwa kwenyewalimuacha vitu vyao: “Na kwenye tukamwacha kwe-“Na wanasema vituYusuf vyao: nye vitu vyetu.”* tukamwacha Yusuf kwenye vitu vyetu.”* 3. Kuendesha mashindano ni suala lenye historia ndefu, ni la 3. tangu Kuendesha mashindano suala lenye historia ndefu, ni la tanzamani: “Hakikanitulikwenda kushindana mbio.” gu zamani: “Hakika tulikwenda kushindana mbio.” 4. Mwongo huwang’ang’aniza watu wamsadikishe yeye: “Na hutatuamini, ijapokuwa kweli.”* 4. wewe Mwongo huwang’ang’aniza watutunasema wamsadikishe yeye: “Na wewe hutatuamini, ijapokuwa tunasema kweli.”*

Kauli ya Mwenyezi Mungu:

öΝä3s9 M ô s9§θy™ ≅ ö t/ Α t $s% 4 > 5 É‹x. 5Θy‰Î/ ⎯ÏμÅÁŠÏϑs% 4’n?tã ρâ™!%y`uρ tβθàÅÁs? $tΒ 4’n?tã ãβ$yètGó¡ßϑø9$# ª!$#uρ ( ×≅ŠÏΗsd ×ö9|Ásù ( #\øΒr& öΝä3Ý¡àΡr&

“Na wakaja kanzu yake yake ina damu ya uongo, akasema: bali nafsi bali “Na wakaja nanakanzu ina damu ya uongo, akasema: zenu zimewashawishi kutenda jambo, lakini subira ni njema. Na nafsiMwenyezi zenu zimewashawishi kutenda jambo, lakini subira ni Mungu ndiye wa kuombwa msaada kwa haya mnayoyasenjema. Na Mwenyezi Mungu ma.”ndiye (12:18)wa kuombwa msaada kwa haya mnayoyasema.” (18)

Mazingatio:

Hakuna shaka kwamba subira na uvumilivu juu ya maamuzi ya Mwenyezi Mungu ni jambo jema na zuri, lakini je kuna uzuri gani 59 juu ya dhulma anayotendewa na thawabu gani katika kufanya subira mtoto bila kosa lolote? Mpaka Ya’qub baada ya haya yote aseme: “Lakini subira ni njema.” Jibu ni kwamba, kwanza Ya’qub (a.s.) kwa njia ya wahyi alikuwa anajua vizuri kuwa mwanawe bado angali hai anaruzukiwa. Pili, lau kama Ya’qub (a.s.) angejaribu kuchukua maamuzi mengine kinyume na aliyochukua, hilo lingepelekea watoto wake kwenda kisimani na kumfanyia vitendo vibaya zaidi ili kwamba waepukane naye milele. Ama jambo la tatu ni kwamba, Ya’qub hakutaka kuamiliana nao 54

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 54

12/3/2014 11:12:59 AM

Yusuf Mkweli

kwa njia ambayo itaziba kabisa na milele milango ya toba kwao, ijapokuwa walikuwa madhalimu. Mafunzo: 1.

Ni lazima tuamke na kujilinda dhidi ya propaganda na upotoshaji. Nduguze Yusuf kuja kwa baba yao na kanzu iliyotapakaa damu ya uongo ni aina moja ya upotoshaji wa mambo: “Na kanzu yake ina damu ya uongo.”

Tujihadhari tusidanganyike kwa njia za “sihusiki au madai ya kuzuliwa ya uongo,” kwani Nabii Ya’qub hakudanganywa kwa kanzu iliyojaa damu wala kwa machozi ya wanawe, bali alisema: “Bali nafsi zenu zimewashawishi kutenda jambo.”

Mara zote Shetani na nafsi hujaribu kuyapamba maasi na kuyahalalisha ili yaonekane mazuri mbele ya macho ya mtu: “Bali nafsi zenu zimewashawishi kutenda jambo.”

Ya’qub (a.s.) alikuwa anajua vizuri kwamba mtoto wake hajaliwa na mbwa mwitu, na dalili juu ya hilo ni kwamba hakuwataka watoto wake walete dalili juu ya madai yao, kama vile mifupa na mabaki ya viungo vyake: “Bali nafsi zenu zimewashawishi kutenda jambo.”*

Matukio yanayomtokea mwanadamu yana wajihi mbili: Mtihani na uovu: “Damu ya uongo”, subira na wema: “Subira ni njema.”*

Ni mazuri kiasi gani mashambulizi wanayorudisha Manabii wa Mwenyezi Mungu wakati wa kupambana na matukio magumu: “Subira ni njema.”

Ni lazima tuombe msaada kutoka kwa Mwenyezi Mungu wakati tunapoingia katika matukio, na huku tukijipamba na subira, 55

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 55

12/3/2014 11:12:59 AM

Yusuf Mkweli

uthabiti na uwezo wa ndani: “Subira ni njema Na Mwenyezi Mungu ndiye wa kuombwa msaada.”* 8.

Ni lazima kumwomba Mwenyezi Mungu subira na uvumilivu: “Subira ni njema Na Mwenyezi Mungu ndiye wa kuombwa msaada.”*

Subira bora kushinda zote ni mja asimsahau Mola Wake hata kama moyo wake umechomwa kiasi gani na machozi yamtiririka kadiri gani: “Na Mwenyezi Mungu ndiye wa kuombwa msaada.”

10. Hakuna shaka mtu kuvumilia njama za wanawe dhidi ya ndugu yao ni jambo gumu na linaumiza sana, hivyo hakuna budi katika hali kama hii kuomba msaada wa Mwenyezi Mungu na subira toka Kwake: “Na Mwenyezi Mungu ndiye wa kuombwa msaada.”* 11. Kauli ya Nabii Ya’qub (a.s.) kwa wanawe: “Na Mwenyezi Mungu ndiye wa kuombwa msaada kwa haya mnayoyasema”, badala ya kuwaambia: “Kwa mliyoyatenda”, alitaka kuwapasha kwamba madai yao hayasadikiki.* Kauli ya Mwenyezi Mungu: çνρ•| r&uρ 4 ÖΝ≈n=äî #x‹≈yδ “ 3 uô³ç6≈tƒ tΑ$s% ( …çνuθø9yŠ ’ 4 n<÷Šr'sù öΝèδyŠÍ‘#uρ #( θè=y™ö‘r'sù ο× u‘$§‹y™ ôNu™!%y`uρ

χ š θè=yϑ÷ètƒ $yϑÎ/ 7ΟŠÎ=tæ ª!$#uρ 4 πZ yè≈ŸÒÎ/

“Ukaja msafara. msafara. Wakamtuma Wakamtuma mchota mchota maji maji wao. wao. Akatumbukiza Akatumbukiza “Ukaja ndoo yake. Akasema: Eee habari njema! Huyu hapa mvulana! ndoo yake. Akasema: Eee habari njema! Huyu hapa mvulana! Wakamficha ili awe bidhaa. Na Mwenyezi Mungu ni Mjuzi Wakamficha ili awe bidhaa. Na Mwenyezi Mungu ni Mjuzi wa wa wawanayoyafanya.” (12:19) nayoyafanya.” (12:19) Angalizo: 56

Kwanza: Hakuna shaka kwamba Mwenyezi Mungu huwa hawaachi waja Wake wema peke yao, bali wakati wa shida huwasaidia kwa msaada toka Kwake ili awaokoe na maafa. Yeye ndiye aliyemuokoa Nuhu (a.s.) alipokuwa juu ya mawimbi ya tufani, Yunusu (a.s.) 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 56 12/3/2014

11:13:00 AM

Yusuf Mkweli

Mazingatio: Kwanza: Hakuna shaka kwamba Mwenyezi Mungu huwa hawaachi waja Wake wema peke yao, bali wakati wa shida huwasaidia kwa msaada toka Kwake ili awaokoe na maafa. Yeye ndiye aliyemuokoa Nuhu (a.s.) alipokuwa juu ya mawimbi ya tufani, Yunus (a.s) alipokuwa ndani ya tumbo la chewa, na Yusuf (a.s.) alipokuwa ndani ya kina cha kisima chenye giza. Yeye ndiye aliyemuokoa Ibrahim (a.s.) kutoka kwenye moto, Musa (a.s.) akiwa katikati ya bahari, Muhammadi (s.a.w.w.) alipokuwa pangoni na Ali (a.s.) alipokuwa juu ya kitanda cha Mtume (s.a.w.w.) wakati wa kujitoa muhanga badala ya Mtume (s.a.w.w.). Pili: Uwezo wa Mwenyezi Mungu ulitaka kamba iliyozamishwa ndani ya kisima iwe sababu ya kumwokoa Yusuf (a.s.) kutoka kwenye kina cha kisima hicho chenye giza, ili baadaye afike katika Kasri na akae juu ya kiti cha ufalme, hivyo angalieni matunda ya kamba ya Mwenyezi Mungu: “Shikamaneni na kamba ya Mwenyezi Mungu…” Mafunzo: 1.

Baadhi ya nyakati ndugu husababisha mtu kutumbukia ndani ya kisima (matatizo) lakini Mwenyezi Mungu kwa uweza wake huwatuma watu wa mbali kuja kumuokoa: “Ukaja msafara.”

Mgawanyo wa kazi ni moja ya misingi ya utawala katika maisha ya kijamii: “Wakamtuma mchota maji wao.” Yaani mtu aliyekuwa amekabidhiwa jukumu la maji, jambo ambalo linaonesha kuwa watu wa misafara huwa wanagawana kazi baina yao, na mchota maji ni mmoja kati ya watu wenye majukumu katika msafara huo. 57

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 57

12/3/2014 11:13:00 AM

ya kisima (matatizo) lakini Mwenyezi Mungu kwa uweza wake huwatuma watu wa mbali kuja kumuokoa: “Ukaja msafara.” 2. Mgawanyo wa kazi ni moja ya misingi ya utawala katika maisha ya kijamii: “Wakamtuma mchota maji wao.” Yaani Yusuf Mkweli mtu aliyekuwa amekabidhiwa jukumu la maji, jambo ambalo linaonesha kuwa watu wa misafara huwa wanagawana kazi baina yao, na mchota majiwenzao ni mmoja kati ya watu wenye 3. Baadhi ya watu huwaona kama bidhaa: “Wakamficha majukumu katika msafara huo. ili awe bidhaa.” 3. Baadhi ya watu huwaona wenzao kama bidhaa: “Wakamficha ili awe bidhaa.” 4. 4. Tunaweza watuwatu wengine ukweli,ukweli, lakini haiwezekani Tunawezakuwaficha kuwaficha wengine lakini kumficha ukweli Mwenyezi Mungu kwani Yeye ndiye haiwezekani kumficha ukweli Mwenyezi Mungu kwani YeyeMjuzi ndiye kila kitu: “Wakamficha ili awe bidhaa. Na wa kilaMjuzi kitu:wa“Wakamficha ili awe bidhaa. Na Mwenyezi Mwenyezi Mungu ni Mjuzi wa wanayoyafanya.” Mungu ni Mjuzi wa wanayoyafanya.”

Kauli ya Mwenyezi Mungu:

∩⊄⊃∪ š⎥⎪Ï‰Ïδ≡¨“9$# z⎯ÏΒ ÏμŠÏù (#θçΡ%Ÿ2uρ ;οyŠρß‰÷ètΒ zΝÏδ≡u‘yŠ <§øƒ2 r ¤∅yϑsVÎ/ çν÷ρuŸ°uρ

“Nawakamuuza wakamuuzakwa kwathamani thamaniduni duni kwa kwa pesa pesa za za kuhisabiwa, kuhisabiwa, na na wali“Na kuwa hawana haja naye.” (12:20) walikuwa hawana haja naye.” (20)

Mazingatio: Angalizo: Hakikaanayemuuza anayemuuza Yusuf (a.s.) thamani hii rahisi bila shaka ni Hakika Yusuf (a.s.) kwakwa thamani hii rahisi bila shaka ni lazimaatajuta, atajuta,kwani kwani hakika umri, ujana, utukufu, uhuru, na usafi, lazima hakika umri, ujana, utukufu, uhuru, na usafi, vyote kimoja katikati ya mambo hayahaya ni sawa na Yusuf, hivyohivyo vyotehivi hivikila kila kimoja ya mambo ni sawa na Yusuf, ninilazima kuyauza rahisi. lazimakujizuia kujizuia kuyauza rahisi. Mafunzo:

Hakuna shaka kwamba anachokipata mwanadamu kwa wepesi ni rahisi kwake kukiacha na kutokijali, hivyo kwa sababu msafara ulimpata Yusuf bila taabu yoyote ndio maana walimuuza kwa thamani duni: “Na wakamuuza kwa thamani duni kwa pesa za kuhisabiwa.”

Tazama, soko la watumwa lilizoeleka tangu zamani, hivyo msafara uliomuokota Yusuf ulimuuza kama mtumwa: “Na wakamuuza.” 58

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 58

12/3/2014 11:13:00 AM

Yusuf Mkweli

Subhanallah! Muda ambao msafara uliachana na Yusuf na kumuuza kwa thamani duni, ulikuwa ni muda wa hatima yake ambao ulibadili maisha yake yote. Ndiyo haipasi kwa watu kama Yusuf kuhuzunika wakati wowote na sehemu yoyote kwa sababu ya kutothaminiwa na watu: “Na wakamuuza kwa thamani duni kwa pesa za kuhisabiwa.”

Mtu asiyejua thamani ya kitu hukidharau na kutokijali. Msafara ulipokuwa haujui thamani ya Yusuf (a.s.) wala nafasi yake walimdharau na kumuuza kwa thamani duni: “Na wakamuuza kwa thamani duni kwa pesa za kuhisabiwa.”

Watu watajua tu thamani ya watu adhimu hata kama ni baada ya muda fulani na hata kama ni baada ya muda mrefu. Ijapokuwa msafara ulimuuza Yusuf kwa thamani duni kama mtumwa, lakini muda ulimfungulia mlango mkubwa mpaka katika kiti cha utawala: “Na wakamuuza kwa thamani duni kwa pesa za kuhisabiwa.”

Tazama, hakika sarafu zina historia ndefu inayorejea mpaka kabla ya zaidi ya miaka elfu iliyopita: “Kwa pesa za kuhisabiwa.”

Majahili wasiomjua Yusuf walimuuza kwa thamani duni, lakini kundi la wanawake wenye kujua mambo na wenye mapenzi naye walimuona kama malaika mtukufu: “Na wakamuuza kwa thamani duni kwa pesa za kuhisabiwa.” Imam as-Sadiq (a.s.) anasema: “Kuna wakati mwanamke huwa na ufahamu wa mambo kushinda mwanamume:”8 “Hakuwa huyu ila ni Malaika mtukufu.” Kauli ya Mwenyezi Mungu:

Usulul-Kafiy Juz. 2 Uk.306. 59

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 59

12/3/2014 11:13:00 AM

wakamuuza kwa thamani duni kwa pesa za kuhisabiwa.” Imam as-Sadiq (a.s.) anasema: “Kuna wakati mwanamke huwa na ufahamu wa mambo kushinda mwanamume:”1 “Hakuwa huyu ilaYusuf ni Malaika mtukufu.” Mkweli Kauli ya Mwenyezi Mungu: ÷ρr& $! oΨyèxΨtƒ βr& #©|¤tã μç 1uθ÷WtΒ ’ÍΓÌò2r& ÿ⎯ÏμÏ?r&tøΒeω u óÇÏiΒ ⎯ÏΒ μç 1utIô©$# “Ï%©!$# tΑ$s%uρ

≅ È ƒÍρù's? ⎯ÏΒ …çμyϑÏk=yèãΨÏ9uρ Ú Ç ö‘F{$# ’Îû # y ß™θã‹Ï9 $¨Ψ©3tΒ y7Ï9≡x‹Ÿ2uρ 4 #V$s!uρ …çνx‹Ï‚−GtΡ ∩⊄⊇∪ šχθßϑn=ôètƒ ω Ÿ Ä¨$¨Ζ9$# u sYò2r& £⎯Å3≈s9uρ ⎯ÍνÌøΒr& ’ # n?tã ë=Ï9%yñ ! ª $#uρ 4 ] Ï ƒÏŠ$ymF{$#

“Na aliyemnunua kule Misri mkewe: Mtengen“Na yule yule aliyemnunua kule alimwambia Misri alimwambia mkewe: Mtengenezee makazi ya heshima, huenda akatufaa ezee makazi ya heshima, huenda akatufaa au tukamfanya mtoto.auNa tukamfanya mtoto. Na Yusuf kama katika hivyo nchi tulimkalisha Yusuf kufasiri katika kama hivyo tulimkalisha ili tumfundishe nchi ili Na tumfundishe kufasiri ndiye mambo. Na katika Mwenyezi Mungu mambo. Mwenyezi Mungu mshindi jambo lake, ndiye mshindilakini katikawatu jambo lake, lakini watu wengi hawajui.” wengi hawajui.” (12:21) (12:21)

Mazingatio: Angalizo: Ibara ”Huenda akatufaa au tukamfanya mtoto.” imekuja ndani ya Qur’ani Tukufu mara mbili.auMara ya kwanza ni katika suala la Nabii Ibara ”Huenda akatufaa tukamfanya mtoto.” imekuja ndani ya Qur’ani Mara ya katika suala la Nabii Musa (a.s.)Tukufu pindi mara jamaambili. na askari wakwanza Firaunniwalipomuokota akiwa Musa (a.s.) pindi jamaa na askari wa Firaun walipomuokota akiwa ndani ya sanduku lililokuwa limembeba Musa (a.s.) dhidi ya maji. ndani ya sanduku lililokuwa limembeba Musa (a.s.) dhidi ya maji. Mke wawaFiraun Firaun:“Msimuuwe “Msimuuwe huenda akatuMke Firaunakamwambia akamwambia Firaun: huenda akatufaa faaauautukamfaya tukamfaya mtoto.” Na mara ya pili ni hapa, pindi mheshimimtoto.” Na mara ya pili ni hapa, pindi mheshimiwa wawa waMisri Misrialipomwambia alipomwambia mkewe: “Huenda akatufaa au tukammkewe: “Huenda akatufaa au tukamfaya faya mtoto.” Ndiyo, uwezo wa Mwenyezi Mungu ulitaka nyoyo za watawala wa Misri zijae mapenzi ya kumpenda mtoto huyu mdogo, 1 Usulul-Kafiy Juz. 2 Uk.306. na masikini huyu mgeni aliye mtumwa, ili hilo liwe ni maandalizi 65 yafaayo kwa mtoto na kwa mtumwa ili waje kuwa watawala siku za usoni. Mafunzo: 1.

Utukufu na haiba vilionekana katika sura ya Nabii Yusuf (a.s.) jambo ambalo lilipelekea Mheshimiwa wa Misri kumuusia mkewe kumjali Yusuf: “Mtengenezee makazi ya heshima.” 60

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 60

12/3/2014 11:13:01 AM

Yusuf Mkweli

Mwanamke ndiyo msingi na nguzo ya nyumba: “Mtengenezee makazi ya heshima.”

Fanyeni kila mnaloliweza kuhakikisha mnawataka ndugu zenu na rafiki zenu waamiliane vizuri na watu wengine: “Mtengenezee makazi ya heshima.”

Angalieni mustakabali katika muamala wenu: ”Huenda akatufaa.”

Tukiamiliana na wengine kwa msingi wa kuheshimiana, basi hawatayafelisha matumaini yetu katika kutafuta msaada wa hali na mali kwao: “Mtengenezee makazi ya heshima, huenda akatufaa.”

Hakuna shaka kuwa Mwenyezi Mungu ndiye aliyeshika hatamu za nyoyo, Yeye ndiye aliyeingiza mapenzi ya kumpenda Yusuf ndani ya moyo wa aliyemnunua: “Huenda akatufaa au tukamfaya mtoto.”

Ni lazima kuchukua maamuzi yanayofaa baada ya kulitathmini jambo husika. Mwanzo lengo la kumnunua Yusuf lilikuwa ni ili awasaidie katika kazi za nyumbani: “Huenda akatufaa.” Kisha baadaye alitamani amfanye mwanae: “Au tukamfaya mtoto.”

Inaonekana tabia ya kuwa na watoto wa kulea ilikuwa maarufu tangu zamani: “Au tukamfaya mtoto.”

Ni wazi kwamba Mheshimiwa wa Misri hakuwa na watoto: “Au tukamfaya mtoto.”

10. Kuna wakati chenye madhara hunufaisha. Watoto wa Ya’qub (a.s.) walimtumbukiza ndugu yao Yusuf (a.s.) ndani ya kisima ili akitoka humo moja kwa moja aingie ndani ya Kasri la wafalme: “Na kama hivyo tulimkalisha Yusuf katika nchi.” 61

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 61

12/3/2014 11:13:01 AM

Yusuf Mkweli

11. Msiwadharau watumishi wenu kwani huenda siku za usoni wakaja kuwa watawala au waheshimiwa: “Na kama hivyo tulimkalisha Yusuf katika nchi.” 12. Elimu ni moja ya masharti ya kupata wadhifa: “Na kama hivyo tulimkalisha Yusuf katika nchi ili tumfundishe kufasiri mambo.” 13. Hakika baada dhiki ni faraja, yule aliyeuzwa jana kama mtumwa tena kwa thamani duni leo anaishi ndani ya Kasri na kisa chake kitakuja kusimuliwa zama zote: “Na wakamuuza kwa thamani duni……………….Na kama hivyo tulimkalisha Yusuf katika nchi.” 14. Majaaliwa ya Mwenyezi Mungu yasiyoshindwa yalitaka Yusuf (a.s.) atoke ndani ya kisima na yamkalishe juu ya kiti cha utawala: “Na kama hivyo tulimkalisha Yusuf katika nchi.” 15. Mwenendo wa Mwenyezi Mungu ni kheri kuishinda shari: “Na Mwenyezi Mungu ndiye mshindi katika jambo lake.” 16. Lile tunalodhani kuwa ni tukio kwa kweli huwa ni mpango wa Mwenyezi Mungu wenye hikima ili kuweza kutekeleza utashi wake Mwenyezi Mungu: “Na Mwenyezi Mungu ndiye mshindi katika jambo lake.” 17. Mnaweza mkalichukia jambo na hali ndio lenye kheri kwenu. Kidhahiri tukio linaonesha Yusuf alitumbukizwa kisimani, lakini ukweli ni kwamba utashi wa Mwenyezi Mungu ulikuwa una mipango mingine: “Na kama hivyo tulimkalisha Yusuf katika nchi.......lakini watu wengi hawajui.” 18. Watu huwa hawaoni isipokuwa dhahiri ya mambo na ya matukio huku wakiwa hawajui chochote kuhusu makusudio ya Mwenyezi Mungu na malengo Yake katika matukio hayo: “La62

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 62

12/3/2014 11:13:01 AM

tulimkalisha Yusuf katika nchi.......lakini watu wengi hawajui.” 18. Watu huwa hawaoni Yusuf isipokuwa dhahiri ya mambo na ya Mkweli matukio huku wakiwa hawajui chochote kuhusu makusudio ya Mwenyezi Mungu na malengo Yake katika matukio hayo: kini watu wengi hawajui.” “Lakini watu wengi hawajui.”

Kauli ya Mwenyezi Mungu:

∩⊄⊄∪ t⎦⎫ÏΖÅ¡ósßϑø9$# “Ì“øgwΥ y7Ï9≡x‹x.uρ 4 $Vϑù=Ïãuρ $Vϑõ3ãm çμ≈oΨ÷s?#u™ ÿ…çν£‰ä©r&  x n=t/ $£ϑs9uρ “Na alipofikilia kukomaa kwake, tulimpa hukumu nana elimu. NaNa “Na alipofikilia kukomaa kwake, tulimpa hukumu elimu. hivyo ndivyo tunavyowalipa watendaowatendao mema.” mema.” (12:22) (12:22) hivyo ndivyo tunavyowalipa Angalizo: Mazingatio:

Ukomavu maana yake ni uimara, na hapa anaashiria ukomavu Ukomavu maana yake ni uimara, na hapa anaashiria ukomavu wa wa kimwili na kiroho. kimwili na kiroho. Mafunzo: Mafunzo:

1. Sharti lala elimu elimu na na hikima hikima ni ni maandalizi maandalizi na na utayari: utayari: “Na “Na al1. Sharti ipofikilia kukomaa kwake, tulimpa hukumu na elimu.” alipofikilia kukomaa kwake, tulimpa hukumu na elimu.” 2. Hekima si elimu: “Tulimpa hukumu na elimu.” Elimu ni 2. Hekima si elimu: “Tulimpa hukumu na elimu.” Elimu ni yayakini na maarifa, wakati hekima ni muono unaomuongoza kini na maarifa, wakati hekima muonokuwa unaomuongoza mwamwanadamu kwenye haki. Mtu ni anaweza na elimu na nadamu kwenye Mtu akateleza anaweza katika kuwa maamuzi na elimu yake na ujuzi ujuzi lakini pamojahaki. na hayo lakini pamojahesabu na hayo akateleza maamuzi yakehana na akana akakosea zake, na hiikatika ni dalili ya kuwa muono wa kuweza kumwepusha na kuwa makosa aumuono upotovu. kosea hesabu zake, na hii ni dalili ya hana wa kuMwenyezi Mungu alimpa Yusuf (a.s.) elimu naMwenyezi hikima vyote weza kumwepusha na makosa au upotovu. Mungu pamoja. alimpa Yusuf (a.s.) elimu na hikima vyote pamoja. 3.

Elimu za Manabii si za68kujifunza, kwani Mwenyezi Mungu anasema: “Tulimpa hukumu na elimu.”

Hakuna shaka kwamba elimu kuwa pembezoni mwa hekima ni jambo la dharura na la lazima na lenye tija pia: “Tulimpa hukumu na elimu.” 63

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 63

12/3/2014 11:13:01 AM

3. Elimu za Manabii si za kujifunza, kwani Mwenyezi Mungu anasema: “Tulimpa hukumu na elimu.” 4. Hakuna shaka kwamba elimu kuwa pembezoni mwa hekima ni jambo la dharura na Yusuf la lazima na lenye tija pia: “Tulimpa Mkweli hukumu na elimu.” 5. Ni lazima kubainisha sababu za kuwapa au kuwauzulu 5. wahusika Ni lazima kubainisha za kuwapa kuwauzulu wavyeo, hivyo sababu kwa sababu Yusufau (a.s.) alikuwa husika vyeo, kwa sababu (a.s.) alikuwa miongoni miongoni mwahivyo watendao mema Yusuf tulimpa elimu na hekima: mwa watendao mema tulimpa elimu naNa hekima: “Tulimpa hu“Tulimpa hukumu na elimu. hivyo ndivyo tunavyowalipa watendao Ndiyo, kama tutatenda kumu na elimu. Na hivyomema.” ndivyo tunavyowalipa watendao mema tutakuwa tunafaa kupata thawabu zatunafaa Mwenyezi mema.” Ndiyo, kama tutatenda mema tutakuwa kupata Mungu: “Na hivyo ndivyo tunavyowalipa watendao thawabu za Mwenyezi Mungu: “Na hivyo ndivyo tunavyowmema.” alipa watendao mema.” 6. Hakuna shaka kwamba watendao mema ndio wenye kufaulu 6. katika Hakuna shakahii: kwamba wenye kufaulu dunia “Na watendao hivyo mema ndivyondio tunavyowalipa katika dunia hii: “Na hivyo ndivyo tunavyowalipa watendao watendao mema.” mema.” 7. Si kila anayemiliki uwezo wa kielimu au wa kimwili hupata Mwenyeziuwezo Mungu, ni lazima awekimwili pia mtenda 7. huruma Si kilaya anayemiliki wa kielimu au wa hupata mema: “Na hivyo ndivyo tunavyowalipa watendao huruma ya Mwenyezi Mungu, ni lazima awe pia mtenda mema: mema.” “Na hivyo ndivyo tunavyowalipa watendao mema.” Kauli ya Mwenyezi Kauli ya Mwenyezi Mungu: Mungu:

M ô s9$s%uρ U š ≡uθö/F{$# M Ï s)¯=yñuρ ⎯ÏμÅ¡ø¯Ρ ⎯tã $yγÏF÷t/ †Îû θu èδ ©ÉL©9$# çμø?yŠuρ≡u‘uρ š s9 |Mø‹yδ x ß Î=øãƒ ω Ÿ …çμ¯ΡÎ) ( “ y #uθ÷WtΒ ⎯ z |¡ômr& þ’În1u‘ …çμ¯ΡÎ) ( ! « $# Œs $yètΒ tΑ$s% 4  ∩⊄⊂∪ šχθßϑÎ=≈©à9$#

“Na bibi mwenye nyumba aliyokuwemo (Yusuf) alimshawishi kiny-

“Na bibi mwenye nyumba aliyokuwemo (Yusuf) Njoo. alimshawishi ume cha nafsi yake. Na akafunga milango akasema: Akasema: kinyume cha nafsi Na akafunga milango akasema: Njoo. Najikinga kwayake. Mwenyezi Mungu. Hakika yeye ni Bwana wangu ameyatengeneza vizuri makazi yangu. Hakika waliodhulumu hawatengenekewi.” (12:23)

Mazingatio:

Kuna kauli mbili kuhusu tafsiri ya: “Najikinga kwa Mwenyezi Mungu. Hakika yeye ni Bwana Wangu ameyatengeneza vizuri 64

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 64

12/3/2014 11:13:02 AM

Yusuf Mkweli

makazi yangu.” Ya kwanza: Najikinga kwa Mwenyezi Mungu Bwana Wangu ambaye ameyatengeneza vizuri makazi yangu. Ya pili: Hakika Mheshimiwa wa Misri ni mmiliki wangu na bwana wangu, na bado naendelea kuishi ndani ya nyumba yake na kupata fadhila zake, naye ndiye aliyekuusia juu yangu kwa kukwambia: ”Mtengenezee makazi ya heshima.” sasa itakuwaje nimfanyie khiyana? Mitazamo yote miwili ina watetezi ambao hutoa ushuhuda na dalili mbalimbali juu ya madai yao. Ama sisi tunaelemea kwenye kauli ya kwanza. Yusuf hakutenda dhambi kwa sababu ya uchaji wake na kwa kumuogopa kwake Mwenyezi Mungu, na si eti kwa sababu anaishi ndani ya nyumba ya Mheshimiwa, na wala si eti kwa sababu Mheshimiwa ana fadhila juu yake na kwa sababu hii ndio maana hakumgusa mkewe, la hasha si hivyo, thamani ya sababu hii si chochote ukilinganisha na thamani ya uchaji na kumuogopa Mwenyezi Mungu. Hatuna budi hapa kuashiria kwamba hakika neno “Bwana wako” limetajwa mara kadhaa ndani ya Aya za Sura hii Tukufu zikimwashiria Mheshimiwa wa Misri, lakini makusudio ya neno ”Bwana wangu” sehemu yoyote ya Sura hii ni Mwenyezi Mungu na si mwingine, kama inavyoonekana wazi. Huu ni upande mmoja, upande wa pili ni kwamba je inaingia akilini mtu mfano wa Yusuf (a.s.) aporomoke mpaka katika mustawa huu na ashushe hadhi yake kwa kumwita Mheshimiwa wa Misri Bwana. Mafunzo: 1.

Daima maasi na madhambi makubwa huanza kwa upole na ushawishi: “Alimshawishi.”

Haitoshi tu mwanamume kuwa msafi na mtawa, kwani hata wanawake wakati mwingine wanaweza kuwatongoza na ku65

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 65

12/3/2014 11:13:02 AM

Yusuf Mkweli

washawishi wanaume: “Na bibi mwenye nyumba aliyokuwemo (Yusuf) alimshawishi kinyume cha nafsi yake.” Hakika matamanio ya mke wa Mheshimiwa yalifikia kiwango cha juu kabisa hadi yakamfanya mateka mbele ya kijana miongoni mwa vijana wake: “Na bibi mwenye nyumba aliyokuwemo (Yusuf) alimshawishi kinyume cha nafsi yake.” Jitahidini msiwe mnataja jina la mkosefu, bali mtajeni kwa ishara. Tazameni jinsi ambavyo Qur’ani Tukufu haikutaja jina la mtu wala kutaja jina la mke wa Mheshimiwa ambaye alimtaka Yusuf kimapenzi bali ilimtaja kwa fumbo: ”Na bibi mwenye nyumba aliyokuwemo (Yusuf).” Msiwaache vijana majumbani peke yao wakiwa pamoja na wanawake wasio maharimu wao, hilo hufungua mlango wa ushawishi baina yao: “Na bibi mwenye nyumba aliyokuwemo (Yusuf) alimshawishi kinyume cha nafsi yake.” Mara nyingi mapenzi au ashki huongezeka kidogo kidogo kutokana na ushawishi. Uwepo wa Yusufu (a.s.) muda wote ndani ya nyumba na kwa namna ya kuendelea ndio ulioamsha mapenzi na ashki: “Na bibi mwenye nyumba aliyokuwemo (Yusuf).” Jaribuni mnapowasilisha maudhui zinazohusu matatizo ya kimaadili basi myawasilishe kwa adabu na siri: “Na bibi mwenye nyumba aliyokuwemo (Yusuf) alimshawishi kinyume cha nafsi yake.” Hakuna shaka kwamba uwepo wa mwanamume na mwanamke wasiokuwa maharimu sehemu moja peke yao, kitendo hiki huandaa mazingira ya kutenda maasi: “Na akafunga milango akasema: Njoo.” Ni wazi kwamba zinaa ni kitendo kinachochukiwa tangu zamani, na kwa ajili hiyo ndio maana Zulaykha alifunga milango yote: “Na akafunga milango akasema: Njoo.” 66

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 66

12/3/2014 11:13:02 AM

Yusuf Mkweli

10. Ni sahihi kwamba Zulaykha alifunga milango yote lakini mlango wa kukimbilia kwa Mwenyezi Mungu daima ulikuwa wazi: “Na akafunga milango........Najikinga kwa Mwenyezi Mungu.” 11. Mazingira na nyakati za mitihani ya Mwenyezi Mungu hutofautiana, kuna kipindi mitihani inatokea ndani ya kisima na kuna kipindi inatokea ndani ya makasiri: “Na bibi mwenye nyumba aliyokuwemo (Yusuf) alimshawishi kinyume cha nafsi yake........ Najikinga kwa Mwenyezi Mungu.” 12. Uchamungu unaweza kuzishinda sababu za upotofu na vyanzo vya makosa: “Najikinga kwa Mwenyezi Mungu.” 13. Kushikamana na Mwenyezi Mungu kunamzuia mtu kutenda madhambi au makosa: “Najikinga kwa Mwenyezi Mungu.” 14. Kiongozi wenu au mkubwa wenu akiwaamuru kutenda dhambi msimtii: “Na akafunga milango akasema: Njoo. Akasema: Najikinga kwa Mwenyezi Mungu.” 15. Muombeni Mwenyezi Mungu kabla ya kuingia katika mitego ya maasi: “Akasema: Najikinga kwa Mwenyezi Mungu.” 16. Mtu anaweza kuendelea kuwa msafi, mtawa na mkweli hata ndani ya Kasri la Mfalme: “Akasema: Najikinga kwa Mwenyezi Mungu.” 17. Hakika hatari ya matamanio ya kijinsia ni kubwa, hivyo hakuna njia zaidi ya kuomba msaada kwa Mwenyezi Mungu ili aweze kukuokoa nayo: “Akasema: Najikinga kwa Mwenyezi Mungu.” 18. Mara nyingi jambo ambalo huliogopa mtu aliyetopea katika starehe na mwabudu matamanio ni fedheha ya nje, kwa ajili hiyo ndio maana Zulaykha alifunga milango vizuri. Ama mtu 67

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 67

12/3/2014 11:13:02 AM

Yusuf Mkweli

mchamungu haogopi kitu chochote isipokuwa Mwenyezi Mungu hivyo utamuona haiogopi fedheha kadiri anavyomuogopa Mwenyezi Mungu: “Akasema: Najikinga kwa Mwenyezi Mungu.” 19. Hakika aina nzuri za uchamungu ni kutokutenda madhambi kwa ajili ya haki na kwa ajili ya kumpenda Mwenyezi Mungu na kwa kuhisi upendo wake kwetu. Uchamungu si kuogopa fedheha hapa duniani au moto huko Akhera: “Akasema: Najikinga kwa Mwenyezi Mungu. Hakika yeye ni Bwana wangu, ameyatengeneza vizuri makazi yangu.” 20. Hakuna shaka kwamba kukumbuka wema wa Mwenyezi Mungu huwa na kichocheo katika kuacha maasi: “Hakika yeye ni Bwana wangu, ameyatengeneza vizuri makazi yangu.” 21. Kukumbuka hatima ya maasi kuwa kunazuia kuyatenda: “Hakika waliodhulumu hawatengenekewi.” 22. Hakuna shaka kitendo cha kuhamasisha zinaa na kumwandalia mazingira ya jambo hilo kijana msafi ni dhulma dhidi ya nafsi, dhidi ya mume au mke na jamii kwa ujumla: “Hakika waliodhulumu hawatengenekewi.” 23. Kitendo cha kutenda maasi ndani ya muda mfupi kinaweza kuwa sababu ya mtendaji wake kunyimwa mafanikio milele: “Hakika waliodhulumu hawatengenekewi.” 24. Hakuna shaka kwamba kutenda maasi ni moja ya aina za kukufuru neema ya Mwenyezi Mungu: “Hakika waliodhulumu hawatengenekewi.” 25. Ni lazima kutafakari hatima ya kitendo kabla ya kuanza kukitenda: “Hakika waliodhulumu hawatengenekewi.”

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 68

12/3/2014 11:13:02 AM

Yusuf Mkweli

24. Hakuna shaka kwamba kutenda maasi ni moja ya aina za kukufuru neema ya Mwenyezi Mungu: “Hakika waliodhulumu hawatengenekewi.” 26. Yusuf (a.s.) hakusahau fanaka hata alipokuwa katika mapam25.bano Ni lazima kutafakari hatima ya kitendo kabla waliodhulumu ya kuanza na kiumbe mfano wa Zulaykha: “Hakika kukitenda: “Hakika waliodhulumu hawatengenekewi.” hawatengenekewi.” 26. Yusuf (a.s.) hakusahau fanaka hata alipokuwa katika mapambano na kiumbe mfano wa Zulaykha: “Hakika 27. Hakika mtu anayejua nafasi yake na anayeheshimu wadhifa waliodhulumu hawatengenekewi.” hawezi kuuza nafsi thamani ndogo au ladha 27.wake Hakika mtu anayejua nafasiyake yake kwa na anayeheshimu wadhifa yenye kupita “Waliodhulumu hawatengenekewi.” wake hawezi kuuza nafsi yake kwa thamani ndogo au ladha yenye kupita “Waliodhulumu hawatengenekewi.” Dhulma inapoingilia inapoingilia mlango fanaka hutokea mlango ule: ule: 28. 28.Dhulma mlangohuu huu fanaka hutokea mlango “Hakika waliodhulumu hawatengenekewi.” “Hakika waliodhulumu hawatengenekewi.”

Kauli ya Mwenyezi Kauli ya Mwenyezi Mungu: Mungu: ∃ t ÎóÇuΖÏ9 7 y Ï9≡x‹Ÿ2 4 ⎯ÏμÎn/u‘ z⎯≈yδöç/ #u™§‘ βr& Iωöθs9 $pκÍ5 Ν § yδuρ ( ⎯ÏμÎ/ ôM£ϑyδ ô‰s)s9uρ ∩⊄⊆∪ š⎥⎫ÅÁn=ø⇐ßϑø9$# $tΡÏŠ$t6Ïã ô⎯ÏΒ …çμ¯ΡÎ) 4 u™!$t±ósxø9$#uρ u™þθ¡9$# μç ÷Ζtã

“Na hakika (mke) alimtamani naye angelimtamani kama asingeona “Na hakika (mke) alimtamani naye angelimtamani kama dalili ya Mola wake. Hivyo ndivyo ilivyokuwa ili tumwepushie uovu asingeona dalili ya Mola wake. Hivyo ndivyo ilivyokuwa ili na uchafu. Hakika yeye ni katika waja wetu waliotakaswa.” (12:24) tumwepushie uovu na uchafu. Hakika yeye ni katika waja wetu waliotakaswa.”(12:24)

Mazingatio:

Angalizo:

Kwanza: Imam as-Sadiq (a.s.) amesema: “Dalili ya Mola ni nuru Kwanza: as-Sadiq (a.s.) amesema: “Dalili ya Mola ni nuru ya elimuImam na hekima aliyoitaja Mwenyezi Mungu katika Ayayazilizoelimu na hekima aliyoitaja Mwenyezi Mungu katika Aya tangulia: “Tukampa hekima na elimu.” Ama yale yaliyoashiriwa zilizotangulia: “Tukampa hekima na elimu.” Ama na baadhi ya riwaya kwamba makusudio ya dalili hapa ni yale ile ndoto ya Yusuf (a.s.), sura ya baba yake na Jibril (a.s.), kauli hiyo haina 74 mashiko. Pili: Mara nyingi Qur’ani Tukufu imeashiria jinsi ambavyo maadui wa Mwenyezi Mungu wamekuwa wakiazimia kutekeleza njama dhidi ya mawalii wake na jinsi ambavyo Mwenyezi Mungu 69

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 69

12/3/2014 11:13:02 AM

Yusuf Mkweli

amekuwa akizifanya njama hizo tupu zisizo na mafanikio. Kwa mfano, wakati Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) alipokuwa akirejea kutoka kwenye vita vya Tabuk wanafiki walijaribu kubadili mwelekeo wa ngamia aliyekuwa kapandwa na Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) ili aelekee upande ambao wataweza kumuuwa, lakini hilo halikutimia: “Na wakajihimu kufanya ambayo hawakuweza kuyafikia.”9 Pia kuna wakati walitaka kumpotosha: “Kundi moja kati yao lingedhamiria kukupoteza.”10 Au pale walipojiandaa kumdhuru: “Walipotaka watu kukunyoosheeni mikono, Naye akaizuilia mikono yao kukufikieni.”11 Lakini Mwenyezi Mungu alifelisha matarajio yao na juhudi zao. Tatu: Yusuf (a.s.) alikuwa msafi, mtawa, na dalili juu ya hilo ni yale aliyosema yeye mwenyewe na waliyoyasema wale walioishi naye, na hapa tunakuletea ushuhuda juu ya hilo: 1.

Mwenyezi Mungu amesema: “Hivyo ndivyo ilivyokuwa ili tumwepushie uovu na uchafu. Hakika yeye ni katika waja wetu waliotakaswa.”

Yusuf (a.s.) alikuwa akikariri kauli: “Akasema: Ewe Mola wangu! Gereza linapendeza zaidi kwangu kuliko haya wanayoniitia.” Na sehemu nyingine alisema: “Mimi sikumfanyia khiyana alipokuwa hayupo.”

3. Kauli ya Zulaykha: “Hakika nilimtaka kinyume cha nafsi yake, lakini akakataa.” 4. Kauli ya Mheshimiwa wa Misri: “Yusuf! Achana na haya. Na wewe mwanamke omba msamaha kwa dhambi zako.” Sura Tawba: 74. Sura Nisaa : 113. 11 Sura Maida: 11 9

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 70

12/3/2014 11:13:02 AM

Yusuf Mkweli

Ushahidi wa shuhuda kutoka katika jamaa wa Zulaykha ambaye alisema: “Ikiwa kanzu yake imechanwa mbele, basi mke ni mkweli na yeye (Yusuf) ni katika waongo. Na ikiwa kanzu yake imechanwa nyuma basi mke ni muongo na yeye Yusuf ni katika wakweli.”

Maneno ya wanawake wa Misri: ”Hasha lillah! Sisi hatukujua ubaya wowote kwake.”

Ahadi ya Ibilisi aliyojiwekea mwenyewe kwamba atawapoteza watu wote: “Isipokuwa waja wako waliotakaswa.”12

Mafunzo: 1.

Mtu hawezi kujiokoa mwenyewe na mtelezo isipokuwa kwa huruma ya Mwenyezi Mungu na rehema Zake: “Naye angelimtamani kama asingeona dalili ya Mola wake.” 2.

Mtu anaweza kuona dalili fulani wakati wowote na katika mazingira yoyoye nayo ikawa ndio sababu ya kuokoka kwake: “Naye angelimtamani kama asingeona dalili ya Mola wake.”

Manabii wana matamanio ya kibinadamu kama watu wengine wa kawaida, lakini imani yao kwamba Mwenyezi Mungu yupo kila sehemu na kila wakati huwazuia kutenda maasi: “Naye angelimtamani kama asingeona dalili ya Mola wake.”

Kughafilika na utajo wa Mwenyezi Mungu huandaa mazingira ya kutenda maasi, wakati ambapo kumkumbuka Mwenyezi Mungu humzuia mtu dhidi ya maasi: “Naye angelimtamani kama asingeona dalili ya Mola wake.”

Sura Hijri: 40. 71

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 71

12/3/2014 11:13:02 AM

Yusuf Mkweli

4. Kughafilika na utajo wa Mwenyezi Mungu huandaa mazingira

5. yaUtakasifu ni ngao inayomzuia asiingie ndani ya maakutenda maasi, wakati ambapo mtu kumkumbuka Mwenyezi Mungu humzuia mtu dhidi ya maasi: “Naye angelimtamani si: “Hivyo ndivyo ilivyokuwa ili tumwepushie uovu na kama asingeona dalili wake.” uchafu. Hakika yeyeyaniMola katika waja wetu waliotakaswa.” 5. Utakasifu ni ngao inayomzuia mtu asiingie ndani ya maasi: 6. “Hivyo Mwenyezi Mungu amechukua ya kuwalinda ndivyo ilivyokuwa ili dhamana tumwepushie uovu nawaja wake waliotakaswa: ndivyo ili tumuchafu. Hakika yeye ni “Hivyo katika waja wetuilivyokuwa waliotakaswa.” 6. Mwenyezi kuwalinda wajawaja wepushieMungu uovu amechukua na uchafu.dhamana Hakikaya yeye ni katika wake waliotakaswa: “Hivyo ndivyo ilivyokuwa ili wetu waliotakaswa.” tumwepushie uovu na uchafu. Hakika yeye ni katika waja 7. wetu Uovu na uchafu havikai pamoja na utakasifu: “Hivyo ndiwaliotakaswa.” vyona ilivyokuwa ili tumwepushie uovu na uchafu. Hakika 7. Uovu uchafu havikai pamoja na utakasifu: “Hivyo ndivyo ilivyokuwa ili tumwepushie na uchafu. Hakika yeye yeye ni katika waja wetuuovu waliotakaswa.” ni katika waja wetu waliotakaswa.” 8. Utakasifu haukomei Yusuf mmoja miongoni 8. Utakasifu haukomei kwakwa Yusuf tu, tu, kilakila mmoja miongoni mwetu anaweza kufikia cheo cha watakaswa iwapo atapita mwetu anaweza kufikia cheo cha watakaswa iwapo atapita njiaileileileilealiyoipita aliyoipita Yusuf (a.s.): “Hakika ni katinjia Yusuf (a.s.): “Hakika yeye yeye ni katika waja wetu waliotakaswa.” Ibara ”katika waja wetu” ka waja wetu waliotakaswa.” Ibara ”katika waja wetu” haimuhusu kilakila mmoja miongoni haimuhusuYusuf Yusufpeke pekeyake yakebalibali mmoja miongoni mwetu anaweza kuwa mfano wake. mwetu anaweza kuwa mfano wake. Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu: ôMs9$s% 4 É>$t7ø9$# #t$s! $yδy‰Íh‹y™ $uŠxø9r&uρ 9ç/ßŠ ⎯ÏΒ …çμ|ÁŠÏϑs% ôN£‰s%uρ > z $t7ø9$# $s)t6tGó™$#uρ

∩⊄∈∪ ÒΟŠÏ9r& U ë #x‹tã ρ÷ r& z⎯yfó¡ç„ βr& HωÎ) #¹™þθß™ y7Ï=÷δr'Î/ yŠ#u‘r& ô⎯tΒ â™!#t“y_ $tΒ

“Na wote wawili wakakimbilia mlangoni na mwanamke “Na wote wawili wakakimbilia mlangoni na mwanamke akairarua akairarua kanzu yake kwa nyuma. Wakamkuta bwana wake kanzu yake kwa nyuma. Wakamkuta bwana wake mlangoni. Akasemlangoni. Akasema: Hapana malipo ya mwenye kukusudia uovu ma: Hapana malipo ya mwenye kukusudia uovu kwa mkeo isipokuwa kufungwa gerezani au kupewa adhabu iumizayo.” (12:25)

Mazingatio:

Kushindana ni kule kushindana baina ya watu wawili au zaidi. Yusuf (a.s.) alikimbilia mlangoni kukimbia dhambi na maasi, na Zu72

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 72

12/3/2014 11:13:03 AM

Yusuf Mkweli

laykha alikuwa akikimbia nyuma yake kana kwamba walikuwa wakishindana kufika mlangoni. Mafunzo: 1.

Haitoshi tu kukimbilia kwa Mwenyezi Mungu na kujikinga kwake bali ni lazima pia kuyakimbia madhambi: “Na wote wawili wakakimbilia mlangoni.”

Kuna wakati muonekano wa matendo hufanana lakini tofauti huwa katika malengo na nia. Subhanallah, mmoja anakimbilia mlangoni ili nafsi yake isichafuliwe kwa madhambi na mwingine anakimbilia mlangoni ili aichafue nafsi yake: “Na wote wawili wakakimbilia mlangoni.”

Kujisalimisha kwenye dhambi na maasi kwa hoja ya milango iliyofungwa ni hoja dhaifu, hivyo kwa yule anayejua kuwa bahati inaweza kumshukia na milango ikafunga ni lazima ataifuata milango hiyo: “Na wote wawili wakakimbilia mlangoni.”

Haipasi kudharau mazingira ya kosa, kwani mkosaji huenda akawa ameacha athari nyingi nyuma yake: “Na mwanamke akairarua kanzu yake kwa nyuma.”

Inawajibika mtu wakati mwingine awe anafanya ukaguzi wa ghafla ndani ya nyumba yake na sehemu ya kazi yake: “Wakamkuta bwana wake mlangoni.”

Wakati mwingine mlalamikaji huwa ndiye aliyetenda kosa, na hapa Zulaykha ndiye aliyetenda kosa, lakini yeye ndiye aliyeharakisha kumshitaki Yusuf kwa mumewe na kudai kuwa katendewa ubaya: “Akasema: Hapana malipo ya mwenye kukusudia uovu kwa mkeo.” 73

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 73

12/3/2014 11:13:03 AM

Yusuf Mkweli

Mtenda kosa hutumia huruma na hisia za jamaa zake wa karibu ili kuivua nafsi yake na kosa husika. Zuleykha katika mazingira hayo haraka sana aliweza kumwambia mumewe, hakika mtumwa huyu duni alitaka kuvunja heshima yako na ya mkeo: “Mwenye kukusudia uovu kwa mkeo.”

Ni ada ya watu wenye vyeo na wenye ushawishi katika jamii kuwatuhumu wengine hata kama wao ndio wenye makosa: “Mwenye kukusudia uovu kwa mkeo.”

Hakika gereza na vifungo kwa wahalifu ni suala lenye historia ndefu tangu zamani: “Hapana malipo ya mwenye kukusudia uovu kwa mkeo isipokuwa kufungwa gerezani au kupewa adhabu iumizayo.”

10. Kuashiria adhabu ni kuelezea mamlaka ya mke wa Mheshimiwa na nguvu yake: “Hapana malipo ya mwenye kukusudia uovu kwa mkeo isipokuwa kufungwa gerezani au kupewa adhabu iumizayo.” 11. Si mapenzi ndio yaliyompelekea Zulaykha kupendekeza hayo (kifungo au adhabu) bali ni hasira za muda, kwani hakika tabia ya mtu mwenye mapenzi ya kweli ni kujitoa muhanga kwa ajili ya mpendwa wake na kipenzi chake na si kumtuhumu na kumweka gerezani kwa dhulma: “Hapana malipo ya mwenye kukusudia uovu kwa mkeo isipokuwa kufungwa gerezani au kupewa adhabu iumizayo.” 12. Kuna wakati hasira humpelekea mwenye nazo kuwa muuwaji: “Kufungwa gerezani au kupewa adhabu iumizayo.” 13. Inaonekana kuwa Zulaykha alikuwa na ushawishi mkubwa ndani ya serikali iliyokuwa ikitawala, na ndio maana tunamuona hapa anapendekeza Yusuf (a.s.) afungwe au aadhibiwe adhabu 74

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 74

12/3/2014 11:13:03 AM

Yusuf Mkweli

kali, na anafungwa: “Hapana malipo ya mwenye kukusudia mwenye uovu kwa mkeo isipokuwa kufungwa uovu kwakukusudia mkeo isipokuwa kufungwa gerezani au kupewa gerezani au kupewa adhabu iumizayo.” adhabu iumizayo.” Kauli ya Mwenyezi Kauli ya Mwenyezi Mungu:Mungu: χ š %x. βÎ) $! yγÎ=÷δr& ô⎯ÏiΒ ‰ Ó Ïδ$x© ‰ y Îγx©uρ 4 ©Å¤ø¯Ρ ⎯tã ©Í_ø?yŠuρ≡u‘ }‘Ïδ tΑ$s% tβ%x. βÎ)uρ

∩⊄∉∪ ⎦ t ⎫Î/É‹≈s3ø9$# ⎯ z ÏΒ θu èδuρ M ô s%y‰|Ásù 9≅ç6è% ⎯ÏΒ ‰ £ è% …çμÝÁŠÏϑs%

∩⊄∠∪ ⎦ t ⎫Ï%Ï‰≈¢Á9$# z⎯ÏΒ θu èδuρ M ô t/x‹s3sù 9ç/ßŠ ⎯ÏΒ ‰ £ è% …çμÝÁŠÏϑs%

“Akasema Yeye ndiye aliyenitaka bila kumtaka. ya mimi “Akasema(Yusuf): (Yusuf): Yeye ndiye aliyenitaka bila ya mimi kumtaka. Na shahidi, aliyekuwa katika jamaa za mke, Na shahidi, aliyekuwa katika jamaa za mke, akatoa ushahidi,akatoa ikiwa ushahidi, ikiwa kanzu mbele, yake basi imechanwa mbele, basi (Yusuf) mke ni kanzu yake imechanwa mke ni mkweli na yeye ni mkweli na yeye (Yusuf) ni katika waongo. Na ikiwa kanzu yake katika waongo. Na ikiwa kanzu yake imechanwa nyuma basi mke ni imechanwa nyuma mke ni na yeye (12:26-27) Yusuf ni katika muongo na basi yeye Yusuf ni muongo katika wakweli.” wakweli.” (26 – 27) Mazingatio: Angalizo: Kwanza: Baadhi ya Riwaya zimetaja kwamba shahidi aliyeashiriKwanza: BaadhiTukufu ya Riwaya zimetaja kwamba shahidi aliyeashiriwa wa na Qur’ani ni mtoto mchanga na aliweza kuongea kwa nauwezo Qur’ani Tukufu ni mtoto mchanga na aliweza kuongea wa Mwenyezi Mungu kama alivyoweza kuongea Nabiikwa Isa uwezo wa Mwenyezi Mungu kama alivyoweza kuongea Nabii Isa (a.s.), lakini hatuwezi kuziamini riwaya hizo kwa sababu hazina ma(a.s.), lakini hatuwezi kuziamini riwaya hizo kwa sababu hazina shiko imara. Ni bora tukakadiria kwamba shahidi alikuwa ni mmoja mashiko imara. Ni bora tukakadiria kwamba shahidi alikuwa ni kati yakati washauri wa Mheshimiwa na ambaye mmoja wa mmoja ya washauri wa Mheshimiwa na alikuwa ambayenialikuwa ni jamaa wa mkewe. Bila shaka alikuwa ni mtu mwerevu na mwenye mmoja wa jamaa wa mkewe. Bila shaka alikuwa ni mtu mwerevu na akili, naakili, shahidi (mshauri) alikuwa ameambatana na Mheshimmwenye nahuyu shahidi huyu (mshauri) alikuwa ameambatana na iwa wakati huo wa tukio. Mheshimiwa wakati huo wa tukio. Pili: Angalia, Yusuf (a.s.) hakuwa miongoni mwa waongeaji wa kwanza, na laiti kama mke wa Mheshimiwa asingeongea na 80

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 75

12/3/2014 11:13:03 AM

Yusuf Mkweli

kumtuhumu basi Yusuf (a.s.) asingelazimika kuongea chochote na wala asingemuumbua na kumfedhehesha, lakini yeye Zulaykha ndiye aliyeanza shari na Yusuf akamjibu: “Yeye ndiye aliyenitaka bila ya mimi kumtaka.” Tatu: Linalosikitisha sana ni kwamba mara nyingi mtu msafi na mtawa ndio hutuhumiwa kidhulma, kwa mfano hakuwepo mtakasifu kama Bi. Mariam (s.a.) katika zama zake, lakini hakusalimika na tuhuma ya zinaa kutoka kwa majahili. Na ni hilo hilo lilimkuta Nabii Yusuf (a.s.) aliyekuwa mtakasifu na mtawa wa kweli, mke wa Mheshimiwa alimtuhumu kuwa alitaka kumtendea uovu. Lakini ni kwamba utashi wa Mwenyezi Mungu kupitia hoja na dalili nzuri mno ulithibitisha kuwa hao wawili (Mariam na Yusuf) hawakuhusika na ni watakasifu. Nne: Kanzu katika kisa cha Yusuf (a.s.) ilicheza duru muhimu. Hapa kanzu iliyochanika nyuma ilikuwa dalili ya kumvua Yusuf na tuhuma na kuthibitisha tuhuma hiyo kwa mke wa Mheshimiwa. Wakati ambapo sehemu nyingine kubakia kwa kanzu katika uzima wake bila kuchanika kulikuwa ni dalili ya kuthibitisha tuhuma kwa ndugu zake, kwani baada ya Yusuf (a.s.) kutupiwa kisimani, walichukua kanzu yake wakaipakaza damu ya uongo na wakaipeleka kwa baba yao na kumwambia: “Mbwa mwitu amemla Yusuf.” Baba yao aliwauliza: “Mbona basi kanzu yake haijachanika?” Na mwisho wa kisa kanzu itakuwa sababu ya macho ya baba yake, Ya’qub (a.s.) kurudishiwa uoni. Mafunzo: 1. Ni lazima mtuhumiwa ajitetee na aoneshe ni nani mhalifu wa kweli, na hili ndilo alilofanya Yusuf (a.s.) pindi alipojibu maneno ya Zulaykha: “Hapana malipo ya mwenye kukusudia 76

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 76

12/3/2014 11:13:04 AM

Yusuf Mkweli

uovu kwa mkeo.....” kwa kauli yake: “Yeye ndiye aliyenitaka bila ya mimi kumtaka.” Hilo lilikuwa jibu muafaka likionesha kuwa Zulaykha ndiye aliyenuia kutenda maasi na si yeye. 2.

Ni lazima Kadhi na hakimu asikilize malalamiko ya mlalamikaji na utetezi wa mtuhumiwa, kisha aombe dalili na vidhibiti kisha achunguze vielelezo, ili baada ya hapo aweze kutoa mtazamo wake na rai yake. Katika kisa hiki mke wa Mheshimiwa alidai kuwa Yusuf (a.s.) ndiye aliyemtaka kimapenzi: “Hapana malipo ya mwenye kukusudia uovu kwa mkeo.....”, Yusuf akajivua tuhuma kwa kusema: “Yeye ndiye aliyenitaka bila ya mimi kumtaka.” Ama shahidi yeye alitoa alama za kuutambua uongo na ukweli kwa njia ya mpasuko uliokuwepo kwenye kanzu, je upo mbele au nyuma.

Hakuna shaka kwamba kumtetea mtu ambaye hahusiki na kosa ni wajibu wa kibinadamu, si kila mara ukimya ni dhahabu: “Na shahidi, aliyekuwa katika jamaa za mke, akatoa ushahidi.”

Kutoa msaada wa hali na mali ili kusaidia kuufikia ukweli ni jambo zuri: “Na shahidi, aliyekuwa katika jamaa za mke, akatoa ushahidi.”

Katika hukumu shahidi ni yule anayeongea kulingana na vidhibiti huku akiyatia nguvu maneno yake kwa vielelezo: “Na shahidi, aliyekuwa katika jamaa za mke, akatoa ushahidi.”

Mwenyezi Mungu humhami mtu pasipo yeye mwenyewe kujua: “Na shahidi, aliyekuwa katika jamaa za mke, akatoa ushahidi.”

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 77

12/3/2014 11:13:04 AM

Yusuf Mkweli

Pindi utashi wa Mwenyezi Mungu unapoingilia kati, utaona watu wa karibu na mhalifu wanatoa ushahidi dhidi yake: “Na shahidi, aliyekuwa katika jamaa za mke, akatoa ushahidi.”

Si ruhusa katika ushahidi au hukumu kuzingatia nasaba na ukoo wa mtuhumiwa au cheo chake au udugu wake: “Na shahidi, aliyekuwa katika jamaa za mke, akatoa ushahidi.”

Hakuna shaka kwamba ushahidi wa baadhi ya ndugu dhidi ya ndugu zao huleta utulivu na usadikisho: “Na shahidi, aliyekuwa katika jamaa za mke, akatoa ushahidi.”

10. 10. Kadhi ni lazima ajali vidhibiti na vielelezo, atilie maanani hivyo zaidi kuliko kauli za mlalamikaji au mtuhumiwa: “Akasema: Hapana malipo ya mwenye kukusudia uovu kwa mkeo........Akasema: Yeye ndiye aliyenitaka bila ya mimi kumtaka.......Na shahidi, aliyekuwa katika jamaa za mke, akatoa ushahidi, ikiwa kanzu yake.” 11. Ukadhi na uhakimu unahitaji mtu mjuzi na hodari wa mambo: “Na shahidi, aliyekuwa katika jamaa za mke, akatoa ushahidi, ikiwa kanzu yake….” 12. Katika elimu ya upelelezi wa makosa unawezekana kumtambua mhalifu na kugundua mambo mengi kupitia vielelezo na athari zilizoachwa eneo la uhalifu: “Ikiwa kanzu yake…..” 13. Ni dharura katika elimu ya upelelezi wa makosa kutumia njia maalumu ili kuweza kugundua kosa na mhalifu husika: “Ikiwa kanzu yake imechanwa nyuma.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: 78

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 78

12/3/2014 11:13:04 AM

vielelezo na athari zilizoachwa eneo la uhalifu: “Ikiwa kanzu yake…..” 13. Ni dharura katika elimu ya upelelezi wa makosa kutumia njia maalumu ili kuweza kugundua kosa na mhalifu husika: “Ikiwa kanzu yake imechanwa nyuma.” Yusuf Mkweli Kauli ya Mwenyezi Mungu: £ ä.y‰ø‹x. β ¨ Î) ( £⎯ä.Ï‰ø‹Ÿ2 ⎯ÏΒ …çμ¯ΡÎ) tΑ$s% 9 ç/ßŠ ⎯ÏΒ £‰è% …çμ|ÁŠÏϑs% #u™u‘ $£ϑn=sù ∩⊄∇∪ Λ× ⎧Ïàtã ⎯ “Basi mume alipoona kanzu imechanwa nyuma, alisema: Hii ni “Basi mume alipoona kanzu imechanwa nyuma, alisema: Hii ni katika vitimbi vyenu (wanawake). Hakika vitimbi vyenu ni katika vitimbi vyenu (wanawake). Hakika vitimbi vyenu ni vikuu.” vikuu.” (12:28) (12:28)

Mazingatio:

83 Kwanza: Ijapokuwa Qur’ani Tukufu inasifu vitimbi vya Shetani kuwa ni dhaifu: “Hakika vitimbi vya Shetani ni dhaifu”13 lakini inavisifu vitimbi vya wanawake katika Aya hii kuwa ni adhimu. Tafsiri as-Swafiy inataja kuwa sababu ya hilo ni kwamba ushawishi wa Shetani huwa katika muda mfupi na kwa siri, lakini ushawishi wa mwanamke una upole na upendo na ni ushawishi wa kudumu wenye kuonekana.

Pili: Wakati mwingine tunamuona Mwenyezi Mungu anafanya vitendo vikubwa kupitia njia rahisi, kwa mfano Abraha alihiliki kwa njia ya makundi ya ndege, utando wa buibui ulikuwa sababu ya kumwokoa Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) dhidi ya mushrikina. Mwenyezi Mungu akamfundisha mwanadamu kuzika maiti kwa njia ya kunguru, na akabainisha utakasifu wa Mariam (a.s.) na utawa wake kupitia maneno ya mtoto mchanga, akathibitisha utakaso na usafi wa Yusuf (a.s.) kupitia kanzu iliyochanika. Ndege hudihudi alikuwa sababu ya taifa zima kuamini na akafichua jambo la watu wa pangoni kupitia sarafu za zamani. Mafunzo: 1. 13

Unahitajika uadilifu katika maamuzi, na yawe yamejengeka juu ya msingi na dalili na yawe mbali na upendeleo au chuki

Sura

Nisaa: 76. 79

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 79

12/3/2014 11:13:04 AM

Yusuf Mkweli

binafsi: “Basi mume alipoona kanzu imechanwa nyuma, alisema: Hii ni katika vitimbi vyenu (wanawake).” 2.

Dalili za kimantiki humlazimisha kila aliye mwadilifu kujisalimisha na kukiri. Mfano, Mheshimiwa wa Misri hakuwa na lingine isipokuwa kukubali maneno ya shahidi: “Na shahidi, aliyekuwa katika jamaa za mke, akatoa ushahidi......... Alisema: Hii ni katika vitimbi vyenu (wanawake).”

Ni wajibu kurejea athari na vielelezo vinavyohusu eneo la tukio na kuvichunguza kwa umakini: “Basi mume alipoona kanzu imechanwa nyuma.”

Tunapofika katika hitimisho lenye uhakika na la yakini ni lazima tutangaze hukumu bila kusita: “Basi mume alipoona kanzu imechanwa nyuma, alisema.”

5. Hakuna shaka kwamba Mheshimiwa wa Misri alikuwa akilishughulikia tatizo kwa uadilifu na usawa angalau kwa asilimia fulani, hivyo hakuanza kumtuhumu yeyote bila ya kuhakiki jambo kwanza, na hapa wamuona anampa haki mhusika naye ni Yusuf (a.s.): “Basi mume alipoona kanzu imechanwa nyuma, alisema: Hii ni katika vitimbi vyenu (wanawake).” 6.

Haiwezekani kuficha mwanga wa Jua uliokamilika, na hakika haki haifichiki, ni lazima uhalifu wa mhalifu siku moja utakuja kufichuka: “Hii ni katika vitimbi vyenu (wanawake).”

Ni wajibu juu yetu kuikubali haki hata kama ni chungu na itatusababishia madhara. Mheshimiwa wa Misri hapa alikiri kuwa mkosefu ni mkewe na si Yusuf (a.s.): “Hii ni katika vitimbi vyenu (wanawake).” 80

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 80

12/3/2014 11:13:04 AM

(wanawake).” 6. Haiwezekani kuficha mwanga wa Jua uliokamilika, na hakika haki haifichiki, ni lazima uhalifu wa mhalifu siku moja utakuja kufichuka: “Hii ni katika vitimbi vyenu (wanawake).” 7. Ni wajibu juu yetu kuikubali haki hata kama ni chungu na Yusuf Mkweli itatusababishia madhara. Mheshimiwa wa Misri hapa alikiri kuwa mkosefu ni mkewe na si Yusuf (a.s.): “Hii ni katika vitimbi vyenu (wanawake).” 8. 8.Jihadharini na mitego ya wanawake makhabithi, hakika hatari Jihadharini na mitego ya wanawake makhabithi, hakika hatari yote zao:“Hakika “Hakikavitimbi vitimbi vyenu ni vikuu.” yoteiko ikokatika katika hila hila zao: vyenu ni vikuu.”

Kauli ya Mwenyezi Mungu:

t ⎫Ï↔ÏÛ$sƒø:$# z⎯ÏΒ ÏMΖà2 7 Å ¯ΡÎ) ( 7 Å Î7/Ρx‹Ï9 “ÌÏøótGó™$#uρ 4 #x‹≈yδ ⎯ ô tã Ú ó Ìôãr& ß#ß™θãƒ ∩⊄®∪ ⎦ “Yusuf! Achana na haya. Na wewe mwanamke omba msamaha kwa dhambi hakika ni miongoniomba mwa msamaha wakosaji.”kwa “Yusuf! Achanazako, na haya. Na wewe wewe mwanamke (12:29) dhambi zako, hakika wewe ni miongoni mwa wakosaji.” (12:29)

Mafunzo:

Mheshimiwa wa Misri alipenda jambo hili la fedheha libakie kuwa siri, lakini hakujua kwamba ipo siku jambo hili litajulikana kwa watu wote waliomo ardhini mpaka siku ya mwisho, ili tu kuthibitisha kutohusika Yusuf katika kosa: “Yusuf! Achana na haya.”

Mheshimiwa wa Misri alimuomba Yusuf afiche jambo hili ili lisitie doa sifa yake au kuleta pigo katika cheo chake na madaraka yake: “Yusuf! Achana na haya.”

Ni wazi kwamba Mheshimiwa wa Misri hakutazama mas’ala ya sharafu, heshima na wivu, hivyo alijizuia hata kumfokea mkewe bali akatosheka tu na kumtaka aombe msamaha: “Na wewe mwanamke omba msamaha kwa dhambi zako.”

Ni wazi pia kwamba viongozi wasio waumini hawana ujasiri wa kutoa maamuzi mazito na hatari dhidi ya ndugu zao waliotenda makosa: “Na wewe mwanamke omba msamaha kwa dhambi zako.” 81

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 81

12/3/2014 11:13:04 AM

Yusuf Mkweli

Hakuna shaka kwamba mwanamke yeyote kuanza uhusiano na mtu asiyekuwa mumewe ni jambo lisiloruhusiwa na ni kinyume na sheria: “Na wewe mwanamke omba msamaha kwa dhambi zako.”

Kuanza uhusiano wa kijinsia usiokuwa wa kisheria unaotokana na matamanio ni jambo lisilokubalika hata kwa wale wasiokuwa na dini: “Na wewe mwanamke omba msamaha kwa dhambi zako.” Kauli ya Mwenyezi Mungu:

$yγxtóx© ‰ ô s% ( ⎯ÏμÅ¡ø¯Ρ ⎯tã $yγ9tGsù ßŠÍρ≡tè? “Í ƒÍ•yèø9$# ßNr&tøΒ$# ÏπoΨƒÏ‰yϑø9$# ’Îû ο× uθó¡ÎΣ Α t $s%uρ * ∩⊂⊃∪ ⎦ & ⎫Î7•Β ≅ 9 ≈n=|Ê ’Îû $yγ1ut∴s9 $¯ΡÎ) ( $‰7ãm

“Nawanawake wanawake wa mjini wakawa wanasema: Mke wa “Na wa mjini wakawa wanasema: Mke wa mheshimiwa mheshimiwa anamtaka mtumishi wake pasipo kutamaniwa anamtaka mtumishi wake pasipo kutamaniwa naye. Hakika amenaye. Hakika amegubikwa na mapenzi. Sisi yuko hakika tunamuona gubikwa na mapenzi. Sisi hakika tunamuona katika upotevu yuko katika upotevu uliodhahiri.” (12:30) ulio dhahiri.” (12:30) Angalizo:

Mazingatio:

Kwanza: Kumbuka kwamba kuna makundi mawili yaliyoona kwamba kuwa na uhusiano imara na Yusuf ni alama ya upotevu Kwanza: Kumbuka kwamba makundi mawili yaliyoona kwamuliodhahiri. Kundi la kwanzakuna ni nduguze Yusuf waliosema kuhusu bamapenzi kuwa nayauhusiano na Yusuf ni alama ya upotevu baba yaoimara kwa mwanawe Yusuf: “Hakika babauliodhayetu yumo katika upotevu dhahiri.” Kundi la pili ni wanawake wa hiri. Kundi la kwanza ni nduguze Yusuf waliosema kuhusu mapenzi waliusifu uhusiano Zulaykha kwayetu Yusuf kwakayaMisri baba ambao yao kwa mwanawe Yusuf:wa “Hakika baba yumo kusema: “Hakika sisi tunamuona yuko katika upotevu tika upotevu dhahiri.” Kundi la pili ni wanawake wa Misri ambao uliodhahiri.”

waliusifu uhusiano wa Zulaykha kwa Yusuf kwa kusema: “Hakika sisiPili: tunamuona katika upotevu Kila mmojayuko alikuwa akimtaka Yusufuliodhahiri.” kwa ajili yake mwenyewe.

Baba yake alikuwa akimzingatia kuwa ndiye mwanawe wa pekee: “Ewe mwanangu.” Na msafara uliomuokota kutoka kisimani ulimtaka awe bidhaa yake na 82 rasilimali watakayofaidika nayo: “Wakamuuza kwa thamani duni.” Na Mheshimiwa wa Misri alikuwa anatamani amfanye mwanawe: “Tumfanye mtoto.” Na Zulaykha alimzingatia kama mpenzi wake na mtumwa wake katika mapenzi: “Hakika amegubikwa na mapenzi.” Na wafungwa 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 82 12/3/2014

11:13:05 AM

Yusuf Mkweli

Pili: Kila mmoja alikuwa akimtaka Yusuf kwa ajili yake mwenyewe. Baba yake alikuwa akimzingatia kuwa ndiye mwanawe wa pekee: “Ewe mwanangu.” Na msafara uliomuokota kutoka kisimani ulimtaka awe bidhaa yake na rasilimali watakayofaidika nayo: “Wakamuuza kwa thamani duni.” Na Mheshimiwa wa Misri alikuwa anatamani amfanye mwanawe: “Tumfanye mtoto.” Na Zulaykha alimzingatia kama mpenzi wake na mtumwa wake katika mapenzi: “Hakika amegubikwa na mapenzi.” Na wafungwa gerezani walimzingatia kama mfasiri wa ndoto zao: “Tupe tafsiri yake.” Ama Mwenyezi Mungu Yeye alimteua awe Mtume: “Mola wako atakuteua.” Kwa kweli Yusuf hakubakiwa na chochote katika starehe za dunia isipokuwa cheo hiki cha juu nacho ni cheo cha unabii na utume: “Na Mwenyezi Mungu ndiye mshindi katika jambo lake.” Mafunzo: 1.

Mara nyingi habari za familia za wakuu husambaa haraka kushinda za watu wengine, hivyo ni lazima wachukue tahadhari katika matendo yao: “Na wanawake wa mjini wakawa wanasema: Mke wa mheshimiwa.”

Angalia, hata kufunga milango hakukuzuia fedheha: “Akafunga milango.........Na wanawake wa mjini wakawa wanasema: Mke wa mheshimiwa.”

Mara nyingi makosa yanayotendwa na wanafamilia hunasibishwa na mkuu wa familia: “Mke wa mheshimiwa anamtaka mtumishi wake.” Kauli ya Mwenyezi Mungu:

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 83

12/3/2014 11:13:05 AM

wakawa wanasema: Mke wa mheshimiwa.” Mara nyingi makosa yanayotendwa na wanafamilia hunasibishwa na mkuu wa familia: “Mke wa mheshimiwa anamtaka mtumishi wake.” Yusuf Mkweli

Kauli ya Mwenyezi Mungu: ≅ ¨ ä. M ô s?#u™uρ $\↔s3−GãΒ ⎯ £ çλm; N ô y‰tGôãr&uρ ⎯ £ Íκös9Î) M ô n=y™ö‘r& ⎯ £ ÏδÌõ3yϑÎ/ M ô yèÏϑy™ $¬Ηs>sù ⎯ z ÷è©Üs%uρ …çμtΡ÷y9ø.r& …ÿ çμuΖ÷ƒr&u‘ $¬Ηs>sù ( ⎯ £ Íκön=tã l ó ã÷z$# M Ï s9$s%uρ $YΖŠÅj3Å™ £⎯åκ÷]ÏiΒ ;οy‰Ïn≡uρ

∩⊂⊇∪ Ο Ò ƒÌx. 7 Ô n=tΒ ωÎ) #! x‹≈yδ β ÷ Î) #·|³o0 #x‹≈yδ $tΒ ! ¬ · | ≈ym ⎯ z ù=è%uρ £⎯åκu‰Ï‰÷ƒr&

“Aliposikia vitimbi vyao. Aliwaita na akawawekea matakia, na “Aliposikia vitimbi vyao. Aliwaita na akawawekea matakia, na akampa kila mmoja wao kisu. Akasema: Tokea mbele yao. akampa kila mmoja wao kisu. Akasema: Tokea mbele yao. WalWalipomuona kitu kikubwa na wakakata ipomuona wakaona wakaona ninikitu kikubwa na wakakata mikonomikono yao. Na yao. wakasema: Na wakasema: “Hasha lillahi! Huyu si mtu, hakuwa huyu “Hasha lillahi! Huyu si mtu, hakuwa huyu ila ni Malaika ila ni Malaika mtukufu.” (12:31) mtukufu.” (12:31) Mazingatio:

Kwanza: Tunaweza kutoa tafsiri mbili katika jumla “Wakakata mikono yao”, tafsiri ya kwanza ni kwamba wanawake walikata mikono yao badala ya kukata matunda waliyopewa. Ama tafsiri ya pili maana yake inaweza kuwa wanawake waliacha ghafla kumenya matunda. Pili: Hasha katika lugha ya kiarabu ni neno linaloonesha kuepukana na kitu na kuwa mbali nacho. Ilikuwa ni ada zama hizo kwamba ukitaka kumtakasa mtu fulani na aibu kwanza umtakase Mwenyezi Mungu kisha mtu unayetaka kumtakasa. Tatu: Inaonekana mke wa Mheshimiwa alikuwa na aina fulani ya propaganda na siasa, hivyo kupitia kitendo cha kuwaalika wanawake aliweza kuwaweka mbele ya jambo lililotokea na kuwashtukiza kwa jambo ambalo hawakutarajia.

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 84

12/3/2014 11:13:05 AM

Yusuf Mkweli

Mafunzo: 1.

Si dharura lengo la kuzungumzia mambo ya watu wengine liwe ni kuwaonea huruma wale waliofikwa na mambo hayo, bali wakati mwingine lengo huwa ni kuwahusudu au kula njama au kufanya mipango dhidi yao: “Aliposikia vitimbi vyao.”

Huenda lengo la wanawake hao kufichua na kutangaza mapenzi ya Zulaykha kwa Yusuf (a.s.) ni kutaka kupata njia itakayowawezesha na wao kumuona huyu ambaye amewasha moto wa mapenzi ndani ya moyo wa mke wa Mheshimiwa: “Aliposikia vitimbi vyao.”

Wakati mwingine mazingira hulazimu kujibu kitimbi kwa kitimbi, kadhalika wanawake wa Misri kupitia kutangaza kwao fedheha ya mke wa Mheshimiwa walikuwa wakipanga jambo fulani, ndipo mke wa Mheshimiwa akawaalika nyumbani kwake akiamini kwamba mwaliko huo utakuwa jibu muafaka dhidi ya mipango yao kwake: “Aliposikia vitimbi vyao. Aliwaita.”

Akiwa anataraji kuwa atadhibiti madai na uvumi ulioenezwa na baadhi ya wanawake Zulaykha aliamua kuwawekea wazi jambo husika wale wanawake ambao yeye aliamini kuwa ndio vinara wa kusambaza madai hayo: “Aliposikia vitimbi vyao. Aliwaita.”

Wakati mwingine mhalifu hujaribu kuwapa wengine duru katika kosa lake ili ionekane alichokifanya ni suala la kawaida na hivyo aivue nafsi yake kutoka kwenye kosa hilo: “Aliposikia vitimbi vyao. Aliwaita.”

Hakuna shaka kuwa kutoa huduma maalum na ya pekee kwa kila mgeni ni jambo lipendwalo sana na lina athari kubwa za kiroho: “Na akampa kila mmoja wao kisu.” 85

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 85

12/3/2014 11:13:05 AM

Yusuf Mkweli

Ni lazima kumtii kiongozi na mwenye madaraka isipokuwa kama utii huu ni kumuasi Mwenyezi Mungu: “Akasema: Tokea mbele yao. Walipomuona.”

Kusikia si sawa na kujionea kwa macho: “Walipomuona wakaona ni kitu kikubwa.”

Mwanadamu hunyenyekea na kujisalimisha bila kupenda mbele ya adhama na utukufu wa mtu mwingine: “Walipomuona wakaona ni kitu kikubwa.”

10. Nyuma ya yote hayo ni kwamba Zulaykha kwa kitendo hiki alitaka kuwafunga mdomo wanawake wa Misri, kwa kumuona tu Yusuf mara moja viganja vyao havikuweza kuendelea kumenya matunda, vipi kwa yule anayeishi naye ndani ya nyumba moja anamuona usiku na mchana: “Walipomuona wakaona ni kitu kikubwa na wakakata mikono yao.” 11. Msipende kuharakisha kukosoa, kwani huenda na wewe ungekuwa sehemu yake ungefanya kama alivyofanya. Wanawake walipomuona Yusuf (a.s.) walirukwa na akili kama zilivyomruka Zulaykha: “Walipomuona wakaona ni kitu kikubwa na wakakata mikono yao.” 12. Mwanadamu hujikuza na kujipa sura kubwa kushinda uhalisia wake, lakini wakati wa mtihani ndipo mtu huheshimiwa au kudharauliwa: “Walipomuona wakaona ni kitu kikubwa na wakakata mikono yao.” 13. Mapenzi huleta upofu na uziwi: “Walipomuona wakaona ni kitu kikubwa na wakakata mikono yao.” Bila shaka mtakuwa mmesoma katika riwaya kadhaa kwamba Imam Ali (a.s.) alitolewa mshale kutoka katika mguu wake akiwa ndani ya swala bila kuhisi chochote. Ndiyo, usishangae, ikiwa mapenzi 86

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 86

12/3/2014 11:13:05 AM

Yusuf Mkweli

ya kidunia yaliondoa fahamu za wanawake na wakaweza kuikata mikono yao badala ya matunda, basi ni lipi linaloweza kufanywa na mapenzi ya kiroho na ya kina mbele ya uzuri wa kweli?! 14. Nabii Yusuf (a.s.) alikuwa na uzuri wa kupindukia lakini pamoja na hivyo alikuwa kigezo katika utawa na usafi: “Walipomuona wakaona ni kitu kikubwa na wakakata mikono yao. Na wakasema: “Hasha lillahi!” 15. Uzuri wa Yusuf (a.s.) ulikuwa sababu ya yeye kufikwa na matatizo, lakini elimu yake na uchaji wake vilichukua dhamana ya kumuokoa na matatizo hayo. Ndiyo, uzuri wa kiroho ni muhimu sana kushinda uzuri wa kimwili. 16. Ni wazi kwamba wamisri wakati huo walikuwa wakimwamini Mwenyezi Mungu na uwepo wa Malaika: “Na wakasema: “Hasha lillahi! Huyu si mtu, hakuwa huyu ila ni Malaika mtukufu.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu:

⎯ÏμÅ¡ø¯Ρ ⎯tã …çμ›?Šuρ≡u‘ ‰ ô s)s9uρ ( ÏμŠÏù ©Í_¨ΖçFôϑä9 “Ï%©!$# ⎯ £ ä3Ï9≡x‹sù ôMs9$s%

⎦ t ⎪ÌÉó≈¢Á9$# ⎯ z ÏiΒ $ZΡθä3u‹s9uρ ⎯ £ uΖyfó¡ãŠs9 …çνããΒ#u™ $! tΒ ≅ ö yèøtƒ Ν ö ©9 ⎦È⌡s9uρ ( zΝ|Á÷ètFó™$$sù

∩⊂⊄∪ “Akasema (yule bibi): Huyu ndiye mliyekuwa mkinilaumia. Hakika nilimtaka kinyume cha nafsi yake, lakini akakataa. Na asipofanya ni“Akasema (yule basi bibi): Huyushaka ndiye mliyekuwa mkinilaumia. nayomwamrisha hapana atafungwa gerezani na atakuwa Hakika nilimtakamiongoni kinyumemwa cha madhalili.” nafsi yake, (12:32) lakini akakataa. Na asipofanya ninayomwamrisha basi hapana shaka atafungwa gerezani na atakuwa miongoni mwa madhalili.” (12:32) Angalizo: 87

Hakuna shaka kwamba mazingira ya kijamii na hali ya kisaikolojia ya watu vina athari kubwa katika kujibu mashambulizi. Mke wa Mheshimiwa ambaye alikuwa akihofia habari za kitendo kibaya alichokitenda zisienee na hivyo akafunga milango, sasa amekuwa

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 87

12/3/2014 11:13:06 AM

Yusuf Mkweli

Mazingatio: Hakuna shaka kwamba mazingira ya kijamii na hali ya kisaikolojia ya watu vina athari kubwa katika kujibu mashambulizi. Mke wa Mheshimiwa ambaye alikuwa akihofia habari za kitendo kibaya alichokitenda zisienee na hivyo akafunga milango, sasa amekuwa jasiri huku akiwaona wanawake wa Misri wakimtetea katika kosa lake alilolitenda, sasa anatangaza waziwazi upumbavu wake: “Ndiyo, mimi ndiye niliyemtaka kimapenzi.” Mara nyingi kutenda maovu na madhambi huwa kunakuwa jambo la kawaida pale jamii inaposhindwa kujali na kuonesha hisia yoyote mbele ya uovu huo. Dua maarufu ya Kumayl inaashiria suala hili: “Ewe Mwenyezi Mungu nisamehe madhambi ambayo huondoa kinga.” Hiyo ni kwa sababu kutenda maasi yoyote au dhambi yoyote mwanzoni huwa ni vigumu, lakini pole pole soni humtoka mtendaji wake mpaka huwa ni ada kwake kutenda. Mafunzo: 1.

Siku ni mzunguko, msiwalaumu wengine kwani huenda zamu ikakufikia nawe ukatumbukia walimotumbukia: ”Huyu ndiye mliyekuwa mkinilaumia.”

Mapenzi maovu hatima yake ni fedheha: ”Hakika nilimtaka kinyume cha nafsi yake.”

Waongo hawachelewi kufedheheka, mtu ambaye jana alisema Yusufu alitaka kumtendea uovu mkeo: ”Malipo ya mwenye kukusudia uovu kwa mke” leo anakiri na kusema: ”Hakika nilimtaka kinyume cha nafsi yake.”

Utawa na usafi vimechukua dhamana ya kuwafedhehesha waovu: ”Hakika nilimtaka kinyume cha nafsi yake.” 88

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 88

12/3/2014 11:13:06 AM

Yusuf Mkweli

Hata mpinzani anaweza kukiri usafi na utawa wa mpinzani wake, na hii inaonesha kuwa hata dhamira ya mhalifu ipo siku inaweza kutamka: “Hakika nilimtaka kinyume cha nafsi yake, lakini akakataa.”

Hakuna shaka kwamba utawa na usafi ni miongoni mwa dharura za unabii: Na kadhalika Mola wako atakuteua........ lakini akakataa.”

Miongoni mwa watakasifu wamo wale ambao hutoa thamani za ubinafsi wa wengine na hatimaye huingia gerezani: ”Hakika nilimtaka kinyume cha nafsi yake, lakini akakataa. Na asipofanya ninayomwamrisha basi hapana shaka atafungwa gerezani.”

Mwenye ashki ya uovu hakuna analojali isipokuwa ni kutimiza malengo yake na wala haogopi kutumia njia yoyote ile ili afikie katika malengo yake: “Na asipofanya ninayomwamrisha basi hapana shaka atafungwa gerezani.”

Cheo kisipoambatana na imani na uchamungu kinaweza kutumika kwa ajili ya kutimiza matamanio ya nafsi: ”Na asipofanya ninayomwamrisha basi hapana shaka atafungwa gerezani.”

10. Kama tulivyotaja mwanzo, Zulaykha alikuwa na ushawishi na nafasi katika serikali ya Misri zama hizo: ”Na asipofanya ninayomwamrisha basi hapana shaka atafungwa gerezani.” 11. Kutumia cheo na ushawishi alionao mtu ndio silaha inayotumiwa na madikteta: ”Na asipofanya ninayomwamrisha basi hapana shaka atafungwa gerezani.” 89

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 89

12/3/2014 11:13:06 AM

Yusuf Mkweli

12. Vitisho vya kuwatia watu gerezani na kuwadhalilisha ndio njia ambazo hutumiwa daima na madikteta: ”Basi hapana shaka atafungwa gerezani na atakuwa miongoni mwa madhalili.” 13. Tizama utawala wa matamanio ya nafsi, bado unamfanya Zulaykha aendelee na hasira zake hata baada ya jambo kufichuka: ”Hakika nilimtaka kinyume cha nafsi yake, lakini akakataa. Na asipofanya ninayomwamrisha basi hapana shaka atafungwa gerezani.” 14. Mwenye ashki iliyoshindwa hugeuka na kuwa adui mkubwa: ”Basi hapana shaka atafungwa gerezani na atakuwa miongoni mwa madhalili.” 15. Kuishi ndani ya makasri huwa kunaua wivu na ghera. Ijapokuwa Mheshimiwa aligundua usaliti wa mkewe na akamtaka atubu kutokana na kitendo chake, ila ni kwamba hali hiyo haikumzuia Zulaykha kuendelea na kitendo chake cha mwanzo. 16. Watumwa wa matamanio na madikteta wanaona kwamba kuizuia nafsi ya matamanio njia ya kui16. Watumwa wa matamanio nadhidi madikteta wanaona nikwamba kufedhehesha na kudhalilisha: ”Na atakuwa zuia nafsi dhidi ya matamanio ni njia ya kufedhehesha na kudmiongoni mwa madhalili.” halilisha: ”Na atakuwa miongoni mwa madhalili.” Kauli ya Mwenyezi Mungu:Mungu: Kauli ya Mwenyezi ©Íh_tã ô∃ÎóÇs? ω  Î)uρ ( Ïμø‹s9Î) û©Í_tΡθããô‰tƒ $£ϑÏΒ ¥’n<Î) =ymr& ß⎯ôfÅb¡9$# Éb>u‘ tΑ$s%

∩⊂⊂∪ t⎦⎫Î=Îγ≈pgø:$# z⎯ÏiΒ ⎯ä.r&uρ £⎯Íκös9Î) Ü=ô¹r& ⎯ £ èδy‰ø‹x.

“Akasema: Ewe Ewe MolaMola wangu! Gereza linapendeza zaidi kwangu “Akasema: wangu! Gereza linapendeza zaidi kwangu kuliko haya wanayoniitia. vitimbivyao vyaonitakuliko haya wanayoniitia.Na Nakama kama hutaniondolea hutaniondolea vitimbi nitawaelekea na nitakuwa miongoni mwamwa wajinga.” (12:33) waelekea na nitakuwa miongoni wajinga.” (12:33) Angalizo:

Kwanza: Yusuf alikuwa ni mwanamume kwa maana yote ya neno hilo, kuna wakati alikuwa muhanga wa husuda ya nduguze, lakini pamoja na hilo hakuonesha chuki au uadui dhidi yao. Mara ya pili12/3/2014 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 90

11:13:06 AM

Yusuf Mkweli

Mazingatio: Kwanza: Yusuf alikuwa ni mwanamume kwa maana yote ya neno hilo, kuna wakati alikuwa muhanga wa husuda ya nduguze, lakini pamoja na hilo hakuonesha chuki au uadui dhidi yao. Mara ya pili akawa shabaha ya ashki ya Zulaykha lakini hakuiruhusu nafsi yake kutenda maasi. Alipopata cheo alichopata kamwe hakufikiria kulipiza kisasi kwa ndugu zake mkabala wa yale waliyomtendea. Mara ya nne alipoona hatari ya baa la njaa na ukame linaitishia Misri alipendelea kubaki kuliko kurudi katika nchi yake, na akawa ametoa msaada katika kuendesha mambo ya nchi na kuiokoa na baa lake. Pili: Kila mtu ana mpendwa wake na kipenzi chake, na mpendwa wa Yusuf ni gereza kiasi kwamba alipendelea gereza kuliko dhambi na maasi anayoitiwa. Miongoni mwa watu wapo wanaopendelea dunia na michezo yake: “Wale wanaofadhilisha maisha ya dunia kuliko Akhera.”14 Lakini muumini hana anachokipenda zaidi ya Mwenyezi Mungu: “Lakini walioamini wanampenda Mwenyezi Mungu zaidi.”15 Mafunzo: 1.

Miongoni mwa adabu za dua ni kuelekea kwenye umola wa Mwenyezi Mungu: “Akasema: Ewe Mola wangu!”

Mawalii wa Mwenyezi Mungu hufadhilisha maisha magumu kuliko maisha ya raha chini ya kivuli cha maasi: “Akasema: Ewe Mola wangu! Gereza linapendeza zaidi kwangu kuliko haya wanayoniitia.”

Si kila aliye uraiani ni raia mwema na wala si kila aliye gerezani ni mhalifu: “Akasema: Ewe Mola wangu! Gereza linapendeza zaidi kwangu kuliko haya wanayoniitia.”

14 15

Sura Ibrahim: 3. Sura al-Baqarah: 165. 91

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 91

12/3/2014 11:13:06 AM

Yusuf Mkweli

Mtu akipata msaada kutoka kwa Mwenyezi Mungu huwa na uwezo wa kujiepusha na maasi katika mazingira yoyote yale, la muhimu ni kujiweka mbali na mazingira ya madhambi na maasi: “Akasema: Ewe Mola wangu! Gereza linapendeza zaidi kwangu kuliko haya wanayoniitia.”

5. Waovu hawawezi kujiepusha kutenda maasi: “Akasema: Ewe Mola wangu! Gereza linapendeza zaidi kwangu kuliko haya wanayoniitia.” 6.

Hakuna shaka kwamba dua na maombi na kutaka msaada wa Mwenyezi Mungu ni miongoni mwa njia ambazo humzuia mwanadamu kutenda maasi na uovu wa kijinsia: “Akasema: Ewe Mola wangu! Gereza linapendeza zaidi kwangu kuliko haya wanayoniitia.”

Utu wa mtu una uhusiano wa karibu sana na roho yake na nafsi yake na si mwili wake na sura yake, hivyo roho yake ikiwa huru na safi basi itageuza gereza na kuwa pepo yenye neema, ama roho yake ikiwa chini ya mikandamizo mbalimbali basi Kasri kwake hugeuka na kuwa gereza kubwa: “Akasema: Ewe Mola wangu! Gereza linapendeza zaidi kwangu kuliko haya wanayoniitia.”

Ni uzuri ulioje mtu kujitenga mbali na jamii iliyoharibika ili abaki mbali na maasi. Yusuf (a.s.) alikuwa anaomba ajitenge mbali na mazingira yake hata kama ni kwa gharama ya kuishi gerezani: “Akasema: Ewe Mola wangu! Gereza linapendeza zaidi kwangu kuliko haya wanayoniitia.”

Ni lazima kutanguliza radhi za Mwenyezi Mungu kabla ya radhi za mtu mwingine yeyote: “Akasema: Ewe Mola wangu! Gereza linapendeza zaidi kwangu kuliko haya wanayoniitia.” 92

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 92

12/3/2014 11:13:06 AM

Yusuf Mkweli

10. Hakuna usalama mbali na huruma na rehema za Mwenyezi Mungu. Hakuna shaka kwamba njia pekee ya kujiokoa na mazingira magumu ni kumtegemea Mwenyezi Mungu: “Na kama hutaniondolea vitimbi vyao.” 11. Kuna wakati mtihani wa Mwenyezi Mungu huongezeka muda baada ya muda. Yusuf (a.s.) kabla ya haya alikuwa chini ya mtego wa mwanamke mmoja, lakini sasa kazungukwa na mitego kadhaa inayofanana na mwanamke yule: “Na kama hutaniondolea vitimbi vyao.” 12. Angalia jinsi Yusuf alivyoyasifu maasi kwa neno: “Nitawaelekea.” Lakini alilisifu gereza kwa kusema: “Gereza linapendeza zaidi kwangu.” Hali hiyo inaonesha kwamba utakaso na umaasumu ni vitu vilivyoota mizizi ndani yake: “Akasema: Ewe Mola wangu! Gereza linapendeza zaidi kwangu kuliko haya wanayoniitia....nitawaelekea.” 13. Hakuna shaka kwamba kuelekea upande wa maasi na kukimbia nyuma ya matamanio mabaya ni moja ya aina za ujinga: “Nitawaelekea na nitakuwa miongoni mwa wajinga.” 14. Kutenda madhambi na maasi husababisha mtu kunyang’anywa elimu na vipaji alivyopewa na Mwenyezi Mungu. Kumbuka Aya zilizotangulia zilisema: “Tulimpa elimu na hekima.” Na hapa Yusuf (a.s.) anasema: “Nitakuwa miongoni mwa wajinga.” 15. Ujinga si tu kutokujua kusoma na kuandika, bali ni pamoja na kutanguliza starehe za muda mfupi kwa kuchelewesha radhi za Mwenyezi Mungu. Na huu ndio ujinga wa kweli: “Nitakuwa miongoni mwa wajinga.” 93

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 93

12/3/2014 11:13:06 AM

zilisema: “Tulimpa elimu na hekima.” Na hapa Yusuf (a.s.) anasema: “Nitakuwa miongoni mwa wajinga.” 15. Ujinga si tu kutokujua kusoma na kuandika, bali ni pamoja na kutanguliza starehe za muda mfupi kwa kuchelewesha radhi za Mwenyezi Mungu. Na huu ndio Yusuf Mkweli ujinga wa kweli: “Nitakuwa miongoni mwa wajinga.” 16. kutofanyia kazi elimu yakeni nao ni pia: ujinga pia: 16. MtuMtu kutofanyia kazi elimu yake nao ujinga “Nitakuwa “Nitakuwa miongoni mwa wajinga.” miongoni mwa wajinga.”

ya Mwenyezi Kauli ya Kauli Mwenyezi Mungu: Mungu: ∩⊂⊆∪ ÞΟŠÎ=yèø9$# ßì‹Ïϑ¡¡9$# uθèδ …çμ¯ΡÎ) 4 £⎯èδy‰ø‹x. çμ÷Ζtã t∃u|Çsù …çμš/u‘ …çμs9 z>$yftFó™$$sù “Basi Mola akamwitikia na akamuondoshea vitimbi “Basi wake Mola wake akamwitikia na akamuondoshea vitimbivyao; vyao; hakika yeye ni Msikizi, Mjuzi.” (12:34) hakika yeye ni Msikizi, Mjuzi.” (12:34) Mafunzo: Mafunzo:

98 Mwenyezi Mungu hujibiwa: “Basi Maombi ya mawalii wa Mola wake akamwitikia.”

Kuna wakati shida na matatizo huwa sababu ya kushukiwa na rehema za Mwenyezi Mungu na uokovu wake: “Akasema: Ewe Mola wangu! Gereza linapendeza zaidi kwangu........ Basi Mola wake akamwitikia.”

Usafi na utawa ni miongoni mwa vichocheo muhimu vinavyosababisha maombi kujibiwa: “Akasema: Ewe Mola wangu! Gereza linapendeza zaidi kwangu........Basi Mola wake akamwitikia.”

Kuwa na nia safi kwa ajili ya Mwenyezi Mungu tu wakati wa kuomba dua ni moja ya sababu zinazopelekea kuwahi kujibiwa na kushukiwa na rehema za Mwenyezi Mungu: “Akasema: Ewe Mola wangu! Gereza linapendeza zaidi kwangu........ Basi Mola wake akamwitikia.”

Mwenyezi Mungu alimwitikia haraka Yusuf (a.s.) pindi alipomuomba amuondolee vitimbi vya wanawake wa Misri: “Basi Mola wake akamwitikia.” 94

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 94

12/3/2014 11:13:07 AM

Yusuf Mkweli

Kuna wakati adui hufanya mambo katika namna ambayo ina maslahi na muumini, ijapokuwa adui wa Yusuf (a.s.) alifikia malengo yake ya kumweka Yusuf gerezani lakini hali hiyo ndiyo iliyopelekea Yusuf (a.s.) kujiepusha na Zulaykha na maswahiba zake: “Basi Mola wake akamwitikia na akamuondoshea vitimbi vyao.”

Si lazima mtu awe Nabii ndio awe maasumu. Yusuf alikuwa maasumu dhidi ya maasi hata kabla hajawa Nabii: “Basi Mola wake akamwitikia na akamuondoshea vitimbi vyao.” 8. Hakuna shaka kwamba kujibiwa dua ni dalili ya kwamba Mwenyezi Mungu ni Msikizi, Mwenye kuona 8. Hakuna shaka kwamba kujibiwa dua ni dalili ya kwamba Mwena Mjuzi: “Basi Mola wake akamwitikia..... hakika nyezi Mungu ni Msikizi, Mwenye kuona na Mjuzi: “Basi Mola yeye ni Msikizi, Mjuzi.” wake akamwitikia..... hakika wanarejea yeye ni Msikizi, 9. Mtu ambaye watu wengine kwakeMjuzi.” katika mambo yao, ni lazima awe na sifa nzuri ili aweze 9. Mtu ambaye watuya wengine wanarejea kwake katika mambo kutatua matatizo watu na kuyatenganisha kupitia yao, lazima na ndivyo sifa nzuri ili aweze kutatuaMungu matatizo ya elimuniyake, naawe hivyo alivyo Mwenyezi watu na kuyatenganisha kupitia elimu yake, na hivyo wakati anapoitikia maombi: “Basi Mola wakendivyo alivyo Mwenyezihakika Munguyeye wakati anapoitikia maombi: “Basi akamwitikia..... ni Msikizi, Mjuzi.” Mola wake akamwitikia..... hakika yeye ni Msikizi, Mjuzi.” Kauli yaMungu: Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi

∩⊂∈∪ &⎦⎫Ïm © 4 ®Lym …çμ¨ΖãΨàfó¡uŠs9 ÏM≈tƒFψ$# #( ãρr&u‘ $tΒ ‰ Ï ÷èt/ ⎯ . ÏiΒ Μçλm; #y‰t/ ¢ΟèO ikawadhihirikia baada kuona ishara ya kuwa wamfunge “Kisha “Kisha ikawadhihirikia baada yayakuona ishara ya kuwa kwa muda.” (12:35) wamfunge kwa muda.” (12:35) Mafunzo: Mafunzo: 1. Kuna usemi usemao: Majununi alitupia jiwe ndani ya kisima 1. Kuna usemi usemao: Majununi alitupia ndani yaalitumwanaume mia moja wakashindwa kulitoa. jiwe Mwanamke kisima wanaume moja wakashindwa kulitoa. bukia katika mapenzimia ya mwanamume, lakini wakuu wa nchi Mwanamke alitumbukia katika mapenzi ya mwanamume, lakini 95 wakuu wa nchi wote hawakuweza kuzuia fedheha: “Kisha ikawadhihirikia baada ya kuona.” 2. Mara nyingi makasri hujitambulisha kwa ujasiri na 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 95 upumbavu, kwani licha ya kwamba zipo dalili za 12/3/2014

11:13:07 AM

Yusuf Mkweli

wote hawakuweza kuzuia fedheha: “Kisha ikawadhihirikia baada ya kuona.” 2.

Mara nyingi makasri hujitambulisha kwa ujasiri na upumbavu, kwani licha ya kwamba zipo dalili za yakini juu ya utawa na utakasifu wa Yusuf (a.s.) lakini bado wanaona ni lazima wamtie gerezani: “Kisha ikawadhihirikia baada ya kuona ishara ya kuwa wamfunge kwa muda.”

Si kila wakati uzuri huwa sababu ya furaha kwani mara nyingi humletea mwenye nao matatizo na misukosuko: “Kisha ikawadhihirikia baada ya kuona ishara ya kuwa wamfunge kwa muda.”

Mara nyingi maamuzi ya Ikulu za madikteta huwa siri na kwa sura ya nje, na lengo huwa kuwatia hatiani watu wasiohusika: “Wamfunge kwa muda.”

Katika jamii zilizoharibika tunawaona mafisadi wakiwa huru huku watu wema wakiteswa magerezani: “Wamfunge kwa muda.”

Mara nyingi wakosaji huwa hawakubali kuwajibika kwa makosa yao - na hasa watu wenye madaraka na mamlaka - bali hufanya kila juhudi kuwatoa wengine kafara dhidi ya yale waliyotenda wao: “Wamfunge kwa muda.”

Katika serikali za kidikteta wadhulumiwa ni wengi kushinda wasiokuwa wadhulumiwa: “Wamfunge kwa muda.”

Kodi ya utawa na utakasifu ni kubwa mno: “Wamfunge kwa muda.”

Malengo ya watu wenye ushawishi na madaraka huko Misri kumfunga Yusuf (a.s.) yalikuwa ni kuondoa fedheha katika nyumba ya Mheshimiwa na kupunguza uvumi: “Wamfunge kwa muda.” 96

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 96

12/3/2014 11:13:07 AM

Yusuf Mkweli

10. Maamuzi ya jopo la majaji kama yatakuwa yanafuata matakwa ya wanasiasa na wenye ushawishi, basi tusiulize muda wa kifungo: “Wamfunge kwa muda.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: ( #\ôϑyz çÅÇôãr& û©Í_1u‘r& þ’ÎoΤÎ) !$yϑèδß‰tnr& tΑ$s% ( Èβ$u‹tFsù z⎯ôfÅb¡9$# çμyètΒ Ÿ≅yzyŠuρ

$uΖø⁄Îm;tΡ ( çμ÷ΖÏΒ çö©Ü9$# ã≅ä.ù's? #Z”ö9äz ©Å›ù&u‘ s−öθsù ã≅Ïϑômr& û©Í_1u‘r& ’ þ ÎoΤÎ) ãyzFψ$# Α t $s%uρ

∩⊂∉∪ t⎦⎫ÏΖÅ¡ósßϑø9$# z⎯ÏΒ š1ttΡ $¯ΡÎ) ( ⎯ ÿ Ï&Î#ƒÍρù'tGÎ/

“Na wakaingia gerezani pamoja naye vijana wawili. Mmoja wao “Na wakaingia gerezani pamoja naye vijana wawili. Mmoja wao akasema: Hakika mimi nimeota nakamua mvinyo. Mwingine akasema: Hakika mimi nimeota nakamua mvinyo. Mwingine akaseakasema: Hakikamimi mimi nimeota nimebeba mkate ya kichwa ma: Hakika nimeota nimebeba mkate juu juu ya kichwa changu changu na ndege wanaula hebu tuambie tafsiri yake. Kwani sisi na ndege wanaula hebu tuambie tafsiri yake. Kwani sisi tunakuona tunakuona wewe niwewe katika watu wema.” (12:36) ni katika watu wema.” (12:36) Angalizo:

Mazingatio: Hadithi zinasema kwamba sababu iliyopelekea wafungwa kumwita Yusuf (a.s.)zinasema mtu mwema ni sababu kwa sababu alikuwa akiwauguza Hadithi kwamba iliyopelekea wafungwa kumwita wagonjwa huko, akiwasaidia wahitaji msaada na akiwaachia nafasi Yusuf (a.s.) mtu mwema ni kwa sababu alikuwa akiwauguza wagwatu wengine.1 onjwa huko, akiwasaidia wahitaji msaada na akiwaachia nafasi watu wengine.16 Mafunzo: 1. Mafunzo:

Ni wazi kwamba gereza alilokuwemo Yusuf (a.s.) ni gereza la watu wote: “Na wakaingia gerezani pamoja naye vijana wawili.” Yusuf (a.s.) ni gereza 1. Ni wazi kwamba gereza alilokuwemo 2. la watu wote: Hatupasi kudharau ndoto, kwanipamoja zinaweza kuwa “Na wakaingia gerezani naye vijana na siri nyingi, kwani hata watu wa kawaida wawili.” wanaweza kuota ndoto muhimu: “Hakika mimi 16 Tafsiru Nurut-Thaqalayn na Mizanul-Hikma. nimeota nakamua mvinyo.” 97 1

Tafsiru Nurut-Thaqalayn na Mizanul-Hikma.

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 97

102

12/3/2014 11:13:07 AM

Yusuf Mkweli

Hatupasi kudharau ndoto, kwani zinaweza kuwa na siri nyingi, kwani hata watu wa kawaida wanaweza kuota ndoto muhimu: “Hakika mimi nimeota nakamua mvinyo.”

Hakuna shaka kwamba mtu mwenye uwezo na aliye tayari anaweza kuleta manufaa popote pale hata akiwa gerezani. Yusuf (a.s.) alitoa huduma nzuri hata gerezani: “Hebu tuambie tafsiri yake.”

Tazama, watu wema kutokana na usafi wa nyoyo zao na utakaso wa vifua vyao wanaweza kuona mambo ambayo watu wengine hawawezi: “Hebu tuambie tafsiri yake. Kwani sisi tunakuona wewe ni katika watu wema.”

Mtu akimwamini mtu humjulisha siri zake: ”Kwani sisi tunakuona wewe ni katika watu wema.”

Tazama jinsi watu wenye sifa za kipekee wanavyoweza kuwaathiri wengine hata kama watakuwa wamezungukwa na kuta za gereza: “Kwani sisi tunakuona wewe ni katika watu wema.”

Hata wahalifu na wenye makosa wanaitambua nafasi ya juu ya watu wema: “Kwani sisi tunakuona wewe ni katika watu wema.”

Hakika wema wa Yusuf (a.s.) kwa watu waliomzunguka ulikuwa ni hatua ya kwanza ya kuwavutia kwake na kuwafikishia dini yake. Yusuf (a..s) kwa sababu ya wema wake kwa wafungwa na huduma yake kwao aliweza kuchuma mapenzi yao na mahaba yao na hivyo akastahiki kupewa jina la mtu mwema: “Kwani sisi tunakuona wewe ni katika watu wema.”

Mtu anaweza kuwa mwema hata kama hamiliki mali au uhuru. Yusuf (a.s.) hakuwa anamiliki mali au utajiri au uhuru bali ali98

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 98

12/3/2014 11:13:08 AM

Yusuf Mkweli

kuwa gerezani: “Kwani sisi tunakuona wewe ni katika watu wema.” Ni lazima kwanza tuthibitishe wema wetu ili baada ya hapo ndio tuweze kuwafikishia wengine dinikwanza yetu. Yusuf (a.s.) wema ambayewetu alitambulika 10. Ni lazima tuthibitishe ili baada kwa ya hapo jina la mtu mwema, alifanya kazi ya tablighi na amndio tuweze kuwafikishia wengine dini yetu. Yusuf (a.s.) kuwaelekeza rafiki zake gerezani na kuwalingania baye alitambulika kwa jina la mtu mwema, alifanya kazi ya kwenye tauhidi kabla hajaanza kuwatafsiria ndoto tablighi na kuwaelekeza rafiki zake gerezani na kuwalingania zao: kwenye tauhidi kabla hajaanza kuwatafsiria ndoto zao: 11. Kuwasilisha maarifa sahihi ni miongoni mwa mifano halisi ya wema. Wafungwa walisema: 11. Kuwasilisha sahihi ni miongoni mwa mifanondani halisi ya Tupemaarifa tafsiri za ndoto zetu na siri zilizomo wema. Wafungwa walisema: Tupe za ndoto zetu ni na siri ya ndoto hizo: “Kwani sisitafsiri tunakuona wewe zilizomokatika ndani watu ya ndoto hizo: “Kwani sisi tunakuona wewe wema.” ni katika watu wema.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu: 10.

$yϑä3u‹Ï?ù'tƒ βr& Ÿ≅ö6s% ⎯Ï&Î#ƒÍρù'tGÎ/ $yϑä3è?ù'¬6tΡ ωÎ) ⎯ ÿ ÏμÏΡ$s%y—öè? ×Π$yèsÛ $yϑä3‹Ï?ù'tƒ ω Ÿ tΑ$s%

Νèδuρ «!$$Î/ β t θãΖÏΒ÷σãƒ ω Θ 7 öθs% 's ©#ÏΒ àMø.ts? ’ÎoΤÎ) 4 þ’În1u‘ ©Í_yϑ¯=tæ $£ϑÏΒ $yϑä3Ï9≡sŒ 4 ∩⊂∠∪ tβρãÏ≈x. öΝèδ ÍοtÅzFψ$$Î/

“Akasema: Hakitawafikia chakula mtakachopewa ila nitawaambia “Akasema: Hakitawafikia chakula mtakachopewa ila hakika hakika yake kabla hakijawafikia. Haya ni katika aliyonifundisha nitawaambia yake kabla hakijawafikia. Haya ni katika Mola Wangu. Hakika mimi Hakika nimeachamimi mila ya watu wasiomwamini aliyonifundisha Mola Wangu. nimeacha mila ya Mwenyezi Mungu na wao wanaikanusha Siku Mwisho.” (12:37) watu wasiomwamini Mwenyezi Mungu na waoyawanaikanusha Siku ya Mwisho.” (12:37) Mazingatio: Angalizo: Kwanza: Tafsiri ya kifungu cha kwanza cha Aya hii Tukufu maana yake Tafsiri inawezayakuwa: Hakika kwa uwezo Mungu Kwanza: kifungu cha kwanza cha wa AyaMwenyezi hii Tukufu maanamimi chakula hivyo nawezaMungu pia kufasiri yake najua inaweza kuwa:mtakacholetewa, Hakika kwa uwezo wamimi Mwenyezi mimindo-

104

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 99

12/3/2014 11:13:08 AM

Yusuf Mkweli

to zenu. Hii ina maana kwamba Yusuf (a.s.) alikuwa akitoa habari za mambo mengine ukiachilia mbali uwezo wake wa kutafsiri ndoto, kama alivyokuwa Isa (a.s.) alipokuwa akiwaeleza watu ni vyakula vipi na vinywaji vipi wamevihifadhi ndani ya majumba yao au watakavyokula. Pili: Swali: Kwa nini Yusuf (a.s.) hakuharakisha kutafsiri ndoto za waliomuomba awatafsirie lakini alisogeza mbele hilo mpaka wakati mwingine? Jibu: al-Fakhru Razi katika kujibu hilo ametoa sababu kadhaa katika tafsiri yake: 1.

Yusuf (a.s.) alitaka wakae mkao wa kungojea ili aweze kutumia fursa hiyo kuwafanyia tablighi na kuwaongoza, kwani huenda mtu aliyehukumiwa kunyongwa akaamini kabla ya kunyongwa.

Alitaka izidi imani yao kwake kupitia chakula kitakachowafikia.

Alitaka kuwavutia zaidi ili wanyamaze na wasikilize mazungumzo yake kwa umakini.

Kwa kuwa kunyongwa ilikuwa ni tafsiri ya mmoja kati ya wafungwa, Yusuf (a.s.) alitaka kumwandaa kwa kumpa wakati ili asimshitukize kwa habari mbaya.

Mafunzo: 1.

Anahitaji athari kubwa sana ili mtu aweze kuwabainishia watu wengine uwezo wake wa kielimu na ukamilifu wake: â&#x20AC;&#x153;Akasema: Hakitawafikia chakula mtakachopewa ila nitawaambia hakika yake kabla hakijawafikia.â&#x20AC;?

100

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 100

12/3/2014 11:13:08 AM

Yusuf Mkweli

Ni wajibu kuwasaidia wengine kupitia yale tunayoyajua: “Haya ni katika aliyonifundisha Mola Wangu.”

Kila tunachokijua ni kutoka kwa Mwenyezi Mungu na ni fadhila yake: “Haya ni katika aliyonifundisha Mola Wangu.”

Hakuna shaka kwamba moja ya malengo ya mtu kujifunza ni malezi: “Haya ni katika aliyonifundisha Mola Wangu.”

Hakika Mwenyezi Mungu ni Mjuzi Mwenye hekima, hamfungulii mwanadamu mlango wowote mbele yake bila lengo au sababu maalumu. Ndiyo, hakika anayekimbia kutoka kwenye giza la ukafiri ni lazima atafika kwenye nuru ya elimu, “Haya ni katika aliyonifundisha Mola Wangu. Hakika mimi nimeacha mila ya watu wasiomwamini Mwenyezi Mungu.” Sababu ya kutafuta elimu hii ni ili auache ukafiri.

Ni lazima tuitumie fursa vizuri iwezekanavyo. Yusuf (a.s.) alianza kujihusisha na elimu na imani kabla ya kuanza kujihusisha na ufasiri wa ndoto: “Nitawaambia hakika yake kabla hakijawafikia...... Hakika mimi nimeacha mila ya watu wasiomwamini Mwenyezi Mungu.”

Hakika msingi wa imani ni kujitenga na aliyejitenga mbali na Mwenyezi Mungu (al-Baraatu) na kumpenda anayempenda Mwenyezi Mungu (at-Tawaliy). Tazama Aya hii inaashiria hali ya kujitenga mbali na makafiri (al-Baraatu): “Hakika mimi nimeacha mila ya watu wasiomwamini Mwenyezi Mungu.” Wakati Aya ifuatayo inaonesha kumpenda anayempenda Mwenyezi Mungu (at-Tawaliy): “Na nikafuata.”

Hatutakiwi kuwanasibisha watu na upotevu moja kwa moja, bali tufuate njia zisizokuwa za moja kwa moja katika tablighi. 101

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 101

12/3/2014 11:13:08 AM

Yusuf Mkweli

9. 9.

Yusuf (a.s.) hakuwaambia acheni ukafiri, bali alisema mimi nimeacha ya ukafiri: “Hakika mimi nimeacha mila ya mimi njia nimeacha mila ya watu wasiomwamini watu wasiomwamini Mwenyezi Mungu.” Mwenyezi Mungu.” Katika dini zote imani ya Mungu Mmoja ilikuwa ikienda sambamba imani ya kuamini ya ikienda Mwisho: Katika dini zotenaimani ya Mungu MmojaSiku ilikuwa sam“Hakika mimi nimeacha mila ya watu bamba na imani ya kuamini Siku ya Mwisho: “Hakika mimi wasiomwamini Mwenyezi Mungu na Mungu wao nimeacha mila ya watu wasiomwamini Mwenyezi wanaikanusha Siku ya Mwisho.” na wao wanaikanusha Siku ya Mwisho.”

Kauli ya Mwenyezi Kauli ya Mwenyezi Mungu: Mungu:

βr& $! uΖs9 šχ%x. $tΒ 4 > z θà)÷ètƒuρ , t ≈ysó™Î)uρ Ο z ŠÏδ≡tö/Î) “ ü Ï™!$t/#u™ 's ©#ÏΒ àM÷èt7¨?$#uρ « $# ≅ È ôÒsù ⎯ÏΒ  š Ï9≡sŒ 4 ™& ó©x« ⎯ÏΒ ! « $$Î/ x8Îô³Σ ⎯ £ Å3≈s9uρ ¨ Ä $¨Ζ9$# ’n?tãuρ $uΖøŠn=tã !

∩⊂∇∪ β t ρãä3ô±o„ Ÿω ¨ Ä $¨Ζ9$# usYò2r&

“Na nikafuata mila ya baba zangu Ibrahim nana Is’haq “Na nikafuata mila ya baba zangu Ibrahim Is’haqnanaYa’qub. Ya’qub. Haitufalii sisi kumshirikisha Mwenyezi Mungu nanakitu Haitufalii sisi kumshirikisha Mwenyezi Mungu kituchochote. chochote. ni katika fadhila Mwenyezi Mungu Mungu juu nana juujuu ya watu, Hiyo Hiyo ni katika fadhila yayaMwenyezi juuyetu yetu ya wengi hawashukuru.” watu, lakini watulakini wengiwatu hawashukuru.” (12:38) (12:38) Mazingatio: Angalizo: Kwanza: Hakuna shaka ya ukoo mchango katika kujenga Kwanza: Hakuna shaka asiliasili ya ukoo ina ina mchango katika kujenga shakhsiya ya na mtuhuchangia na huchangia kumkubali, kwa hii, ajilinahii, shakhsiya ya mtu watu watu kumkubali, kwa ajili ili na ili ajitambulishe, aliashiria kuzingatia ajitambulishe, Yusuf Yusuf aliashiria babu babu zake zake kwa kwa kuzingatia waowao ni ni Manabii wa Mwenyezi Mungu, akikusudia kubainisha asili Manabii wa Mwenyezi Mungu, kwakwa hilohilo akikusudia kubainisha asili ya ukoo wakewake na utakasifu wa kizazi chake kwakwa upande mmoja, na na ya ukoo na utakasifu wa kizazi chake upande mmoja, kwa kwa upande mwingine utakasifuwawa upande mwinginenini kubainisha utakasifu witowito wakewake anaouanaoufikisha. Nayo ni njia ile ile aliyoifuata Mtukufu Mtume fikisha. Nayo ni njia ile ile aliyoifuata Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) (s.a.w.w.) kwani alikuwa akisema: “Mimi ni yule Nabii Umiyyi

107 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 102

102

12/3/2014 11:13:09 AM

Yusuf Mkweli

kwani alikuwa akisema: “Mimi ni yule Nabii Umiyyi ambaye jina lake limetajwa ndani ya Tauratndani na Injil. Na ni kwa mtindo huo ambaye jina lake limetajwa ya Taurat na Injil. Na huo ni kwa Imam Husain (a.s.) alijitambilisha Karbala na Imam as Sajjad (a.s.) mtindo huo huo Imam Husain (a.s.) alijitambilisha Karbala na Imam alijitambulisha mbele ya watu wa Sham, aliposema kila mmoja as Sajjad (a.s.) alijitambulisha mbele pale ya watu wa Sham, pale aliposema mmoja wao: “MimiZahrau.” ni mwana wa Fatima Zahrau.” wao: “Mimikila ni mwana wa Fatima Pili: Neno “mila” ndani Qur’ani Tukufu limekuja maana Pili: Neno “mila” ndani ya ya Qur’ani Tukufu limekuja kwakwa maana ya yadini, dini,nalo naloninijina jina lala sheria sheria aliyowawekea aliyowawekea Mwenyezi Mwenyezi Mungu Mungu waja waja wake kufika katika katika wakekupitia kupitia ndimi ndimi za za Manabii Manabii ili ili kwazo kwazo waweze waweze kufika ujiraniwa waMwenyezi MwenyeziMungu. Mungu. Dini Dini ya ya Ibrahim Ibrahim (a.s.) imeitwa ujirani imeitwa “Mila “Mila ya Ibrahim” kwa namna ifuatayo: ya Ibrahim” kwa namna ifuatayo: ⎯ ô ÏΒ È⎦⎪Ïd‰9$# ’Îû /ö ä3ø‹n=tæ ≅ Ÿ yèy_ $tΒuρ Ν ö ä38u;tFô_$# θu èδ 4 ⎯ÍνÏŠ$yγÅ_ , ¨ ym «!$# ’Îû (#ρß‰Îγ≈y_uρ

z ŠÏδ≡tö/Î) Ν ö ä3‹Î/r& 's ©#ÏiΒ 4 8ltym ….. 4 Ο

“Nafanyeni fanyeni juhudi ya Mwenyezi Mungu kama “Na juhudi kwa kwa ajili yaajili Mwenyezi Mungu kama inavyostainavyostahiki yake. Yeye amekuteueni. Wala hakuweka hiki jihadi yake.jihadi Yeye amekuteueni. Wala hakuweka juu yenu mam17 juuboyenu mambo katika dini. ya Nayo niyenu milaIbrahim.” ya baba yenu mazito katikamazito dini. Nayo ni mila baba 1 Ibrahim.”

Mafunzo:

1. Mafunzo: Kuifikia haki kunahitaji kwanza kuitambua batili na kuiacha: “Hakika mimi nimeacha mila ya watu wasiomwa1. Kuifikia haki kunahitaji kwanza kuitambua batili na mini Mwenyezi Mungu na waonimeacha wanaikanusha Siku ya kuiacha: “Hakika mimi mila ya watu Mwisho.” wasiomwamini Mwenyezi Mungu na wao 2.

wanaikanusha ya Mwisho.” Babu yake mtu ni moja Siku ya baba zake naye pia huitwa kwa neno 2. Babu yake mtu ni moja ya baba zake naye pia huitwa baba: “Na nikafuata mila ya baba zangu Ibrahim na Is’haq kwa neno baba: “Na nikafuata mila ya baba zangu na Ya’qub.” Ibrahim na Is’haq na Ya’qub.”

Manabii ni lazima watokane na koo tukufu na takasifu: “Na nikafuata mila ya baba zangu Ibrahim na Is’haq na Ya’qub.”

1 17

Sura Hajj: 78.

108 103

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 103

12/3/2014 11:13:09 AM

Yusuf Mkweli

4. 5.

10.

18 19

Hakuna shaka kwamba lengo la Manabii wote ni moja: “Na nikafuata mila ya baba zangu Ibrahim na Is’haq na Ya’qub.” Inaonekana mara ya kwanza Yusuf kujitambulisha nasaba yake ilikuwa gerezani: “Na nikafuata mila ya baba zangu Ibrahim na Is’haq na Ya’qub.” Ni lazima tunapobainisha njia zisizofaa tubainishe pia njia zinazofaa: “Hakika mimi nimeacha mila ya watu wasiomwamini Mwenyezi Mungu na wao wanaikanusha Siku ya Mwisho. Na nikafuata mila ya baba zangu Ibrahim na Is’haq na Ya’qub.” Pindi wazazi wetu wanapokuwa ni wale watu waliofuata njia ya tauhidi na haki basi hakuna kitu bora zaidi ya kujifakharisha nao na kuwafuata wao: “Na nikafuata mila ya baba zangu Ibrahim na Is’haq na Ya’qub.” Mababa au mababu wa Manabii (a.s.) hawakuwa mushrikina: “Haitufailii sisi kumshirikisha Mwenyezi Mungu na kitu chochote.” Kujitenga na shirki na kuipiga vita ndio msingi unaosisitizwa na dini za kimungu: “Haitufailii sisi kumshirikisha Mwenyezi Mungu na kitu chochote.” Hakuna shaka kwamba shirki ya namna yoyote ile haikubaliki, kwani ni lazima kuamini upweke wa Mungu Mtukufu: “Sema: Mwenyezi Mungu ni mmoja.” Na kumwabudu Yeye peke Yake: “Wala asimshirikishe yeyote katika ibada ya Mola Wako Mlezi”18 huku tukiamini kuwa hakuna yeyote anayeshirikiana Naye katika sifa au ukamilifu: “Hapana kitu kama mfano Wake.”19 Kwa ufupi ni kwamba tauhidi yetu iwe katika dhati Yake, sifa Zake na ibada Yake, kwa pamoja.

Sura al-Kahfi: 110. Sura Shura: 11. 104

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 104

12/3/2014 11:13:09 AM

Yusuf Mkweli

“Hapana kitu kama mfano Wake.”1 Kwa ufupi ni kwamba tauhidi yetu iwe katika dhati Yake, sifa Zake 11. Kujitenga mbali na shirki na kushikamana na Tauhidi na na ibada Yake, kwa pamoja. mafundisho ya Manabii kufuata amri zao ninataufiki yanaMwe11. Kujitenga mbali nana shirki na kushikamana Tauhidi nyezi Mungu: “Hiyo ni katika ya Mwenyezi Mungu.” mafundisho ya Manabii nafadhila kufuata amri zao ni taufiki ya Mwenyezi Mungu: “Hiyo ni katika fadhila ya 12. UwingiMwenyezi si kipimoMungu.” cha kutambua usahihi: “Lakini watu wengi 12. Uwingi si kipimo cha kutambua usahihi: “Lakini watu hawashukuru.” wengi hawashukuru.” 13. Anayeipa mgongo njia ya Manabii hukufuru neema za 13. Anayeipa mgongo njia ya Manabii hukufuru neemawengi za MweMwenyezi Mungu: “Lakini watu nyezi Mungu: “Lakini watu wengi hawashukuru.” hawashukuru.”

Kauli ya Mwenyezi Mungu:

∩⊂®∪ â‘$£γs)ø9$# ß‰Ïn≡uθø9$# ª!$# ÏΘr& îöyz šχθè%ÌhxtG•Β Ò>$t/ö‘r&u™ Ç⎯ôfÅb¡9$# Ä©t<Ås9|Á≈tƒ “Enyi wafungwawenzangu wenzangu wawili! Je, waungu wengi “Enyi wafungwa wawili! Je, waungu wengi wanaofarikiwanaofarikiana ni bora au Mwenyezi Mungu Mmoja Mwenye ana ni bora au Mwenyezi Mungu Mmoja Mwenye nguvu?” (12:39) nguvu?” (12:39)

Mazingatio: Angalizo: Kwanza: wanaKwanza: Wanadamu Wanadamu wapo wapo katika katikamakundi makundimatatu: matatu:Wapo Wapo wanaokubali mabadiliko kama maji na hewa, hivi viwili huwa okubali mabadiliko kama maji na hewa, hivi viwili huwa havina havinamaalumu, umbo maalumu, bali vyenyewe hufuata la chombo au umbo bali vyenyewe hufuata umboumbo la chombo au sehemu sehemu vilipo. Kundi la pili ni wale wagumu kama chuma ambao vilipo. Kundi la pili ni wale wagumu kama chuma ambao huendelea huendelea kuwa wagumu mbele ya mgandamizo wowote wa nje. kuwa wagumu mbele mgandamizo wowote wa nje. Ama kazi kundi la Ama kundi la tatu ni layaviongozi na maimamu ambao hufanya tatu ni la viongozi na maimamu hufanyanayo kazi ni yarangi kuwabadili ya kuwabadili wengine na kuwapa ambao rangi maalumu, ya wengine na kuwapa rangi maalumu, nayo ni rangi ya haki. Yusuf 1 Sura Shura: 11. watu wa kundi la tatu, kwani aliweza kubadili shirki (a.s.) ni katika ya gerezani kuwa tauhidi. 110 Pili: Qur’ani Tukufu kupitia Aya zake nyingi imezoea kutumia njia ya ulinganisho na maswali, hapa tunagusia baadhi ya mifano inayomhusu Mwenyezi Mungu: 105

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 105

12/3/2014 11:13:09 AM

Yusuf Mkweli

“Sema: Je! Yupo katika miungu yenu ya ushirikina aliyeanzisha kuumba viumbe, na kisha akavirejesha.” (Sura Yunus: 34).

“Sema Je! Yupo katika miungu yenu ya ushirikina anayeongoa katika haki?” (Sura Yunus: 35).

“Sema: Je! Nitafute Mola Mlezi asiyekuwa Mwenyezi Mungu, na hali Yeye ndiye Mola Mlezi wa kila kitu?” (Suratul- An’am:164).

“Je! Mwenyezi Mungu ni bora, au wale wanaowashirikisha naye?” (Suratu Namli: 59).

Mafunzo: 1.

Ni wajibu kuwaita watu kwa njia yenye kuonesha mapenzi na huruma: “Enyi wafungwa wenzangu wawili!.”

Ili tuweze kuamsha maumbile na kuyazindua ni lazima tujaribu kutumia mapenzi na wema: “Enyi wafungwa wenzangu wawili!.”

Mtu anawajibika kwa marafiki zake na maswahiba zake: “Enyi wafungwa wenzangu wawili!.”

Ni juu yetu kutumia sehemu na nyakati za vuguvugu kufanya tablighi. Yusuf (a.s.) alipohisi wafungwa wanahitaji tafsiri za ndoto zao kutoka kwake alitumia fursa hiyo na akaanza tablighi: “Enyi wafungwa wenzangu wawili! Je, waungu wengi wanaofarikiana ni bora au Mwenyezi Mungu Mmoja Mwenye nguvu?.”

Njia ya ulinganisho na maswali ni moja ya njia za kutolea mwongozo na uongofu: “Enyi wafungwa wenzangu 106

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 106

12/3/2014 11:13:09 AM

Yusuf Mkweli

wawili! Je, waungu wengi wanaofarikiana ni bora au Mwenyezi Mungu Mmoja Mwenye nguvu?.” 6.

Imani ya Mungu mmoja ndio msingi wa imani. Yusuf alianza daawa yake kwanza kwa tauhidi: “Je, waungu wengi wanaofarikiana ni bora au Mwenyezi Mungu Mmoja Mwenye nguvu?”

Hakuna shaka kwamba kuwa na waungu wengi ni moja ya vyanzo vya mfarakano na mgawanyiko. Ama Mungu mmoja ni sababu ya umoja: “Je, waungu wengi wanaofarikiana ni bora au Mwenyezi Mungu Mmoja Mwenye nguvu?.”

Mwanadamu kupitia maumbile yake huukimbia mfarakano na mgawanyiko. Yusuf (a.s.) alitumia maumbile ya mwanadamu kuthibitisha Mungu mmoja: “Je, waungu wengi wanaofarikiana ni bora au Mwenyezi Mungu Mmoja Mwenye nguvu?.”

Umoja na tauhidi ni misingi ya uwezo na ushindi: “Je, waungu wengi wanaofarikiana ni bora au Mwenyezi Mungu Mmoja Mwenye nguvu?.”

Kauli ya Mwenyezi Mungu: $pκÍ5 ª!$# tΑt“Ρr& !$¨Β Νà2äτ!$t/#u™uρ óΟçFΡr& !$yδθßϑçGøŠ£ϑy™ [™!$yϑó™r& HωÎ) ÿ⎯ÏμÏΡρßŠ ⎯ÏΒ tβρß‰ç7÷ès? $tΒ

£⎯Å3≈s9uρ ãΝÍh‹s)ø9$# ß⎦⎪Ïe$!$# y7Ï9≡sŒ 4 çν$−ƒÎ) HωÎ) (#ÿρß‰ç7÷ès? ωr& ttΒr& 4 ¬! ωÎ) ãΝõ3ß⇔ø9$# ÈβÎ) 4 ?⎯≈sÜù=ß™ ⎯ÏΒ ∩⊆⊃∪ šχθßϑn=ôètƒ Ÿω Ä¨$¨Ζ9$# usYò2r&

“Hamuabudu badalayake yake majina matupu mliyoyapanga “Hamuabudu badala ila ila majina matupu mliyoyapanga wewenyewe baba Mwenyezi hakuyateremshia nyewe na na baba zenu.zenu. Mwenyezi MunguMungu hakuyateremshia dalili dalili yoyote. Hapana hukumu isipokuwa ya Mwenyezi Mungu tu. Ameamrisha msimwabudu yoyote isipokuwa Yeye tu. Hiyo 107 ndiyo dini iliyonyooka, lakini watu wengi hawajui.” (12:40) Mafunzo: 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 107

12/3/2014 11:13:10 AM

Yusuf Mkweli

yoyote. Hapana hukumu isipokuwa ya Mwenyezi Mungu tu. Ameamrisha msimwabudu yoyote isipokuwa Yeye tu. Hiyo ndiyo dini iliyonyooka, lakini watu wengi hawajui.” (12:40)

Mafunzo: 1.

Kila mungu asiyekuwa Mwenyezi Mungu ni uzushi mtupu na ni batili, bali ni miongoni mwa ndoto za washirikina na baba zao: “Hamuabudu badala yake ila majina matupu mliyoyapanga wenyewe na baba zenu.”

Baadhi ya tawala, taasisi, semina, makongamano, warsha, mikutano na mabaraza ya usalama, pia ikiwemo anwani nyingi na majina mengi, si chochote zaidi ya majina tu, si chochote isipokuwa ni masanamu ya kisasa tunayoyashuhudia katika wakati wetu huu, na watu wanayafuata badala ya Mwenyezi Mungu: “Hamuabudu badala yake ila majina matupu mliyoyapanga wenyewe na baba zenu.”

Uzamani na kutangulia si dalili ya haki, shirki ni ya tangu zamani lakini si dalili kwamba ni haki, hivyo hoja yenu ni dhaifu: “Hamuabudu badala yake ila majina matupu mliyoyapanga wenyewe na baba zenu. Mwenyezi Mungu hakuyateremshia dalili yoyote.”

Lazima imani itokane na dalili na hoja ya kiakili au ya kunukuu: “Mwenyezi Mungu hakuyateremshia dalili yoyote.”

Hatutakiwi kutii isipokuwa amri za Mwenyezi Mungu, Yeye peke Yake ndiye Mwenye haki ya kutoa amri: “Hapana hukumu isipokuwa ya Mwenyezi Mungu tu.”

108

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 108

12/3/2014 11:13:10 AM

Yusuf Mkweli

Ibada ya kweli ndio njia iliyonyooka na thabiti: “Ameamrisha msimwabudu yoyote isipokuwa Yeye tu. Hiyo ndiyo dini iliyonyooka, lakini watu wengi hawajui.”

Kanuni yoyote au sheria yoyote isiyokuwa ya Mwenyezi Mungu ni upuuzi mtupu: “Hiyo ndiyo dini iliyonyooka, lakini watu wengi hawajui.”

Haipasi kutegemea isipokuwa imani ya kweli na thabiti, kwa sababu kutegemea imani yoyote isiyotokana na dalili ni hasara tupu: “Hiyo ndiyo dini iliyonyooka, lakini watu wengi hawajui.”

9. Watu wengi hawajui uimara wa dini ya Mwenyezi Mungu. Ima ni kwa sababu ni wajinga wanaojua ujinga wao au ni wajinga wasiojua ujinga wao huku wakidhani wanajua kitu wakati ukweli hawajui chochote: “Hiyo ndiyo dini iliyonyooka, lakini watu wengi hawajui.” 10. Ujinga ni ardhi yenye rutuba kwa ajili ya kustawisha shirki: “Hiyo ndiyo dini iliyonyooka, lakini watu wengi hawajui.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: Ü=n=óÁãŠsù ãyzFψ$# $¨Βr&uρ ( #\ôϑyz …çμ−/u‘ ’Å+ó¡uŠsù $yϑä.ß‰tnr& $! ¨Βr& Ç⎯ôfÅb¡9$# Ä©t<Ås9|Á≈tƒ

∩⊆⊇∪ Èβ$u‹ÏGøtGó¡n@ ÏμŠÏù “Ï%©!$# ãøΒF{$# z©ÅÓè% 4 ⎯ÏμÅ™ù&§‘ ⎯ÏΒ çö©Ü9$# ≅ ã à2ù'tFsù

“Enyi wafungwa wenzangu wawili! Ama mmoja wenu “Enyi wafungwa wenzangu wawili! Ama mmoja wenu atamnyweatamnywesha bwana wake mvinyo. Na ama mwingine sha bwana wake mvinyo. Na ama mwingine atasulubiwa na ndege atasulubiwa na ndege watamla kichwa chake. Imekwisha katwa watamla ya kichwa chake.mlilokuwa Imekwishamkiuliza.” katwa hukumu hukumu hilo jambo (12:41)ya hilo jambo mlilokuwa mkiuliza.” (12:41) Angalizo: 109

Neno Bwana hutumika kumaanisha mtawala, mmiliki, Sayidi na mwenye madaraka. Mfano ni kama usemapo: Bwana wa nyumba hii. Hivyo jumla: “Atamnywesha bwana wake mvinyo,” maana yake atamnywesha sayidi wake mvinyo. 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 109 12/3/2014

11:13:10 AM

Yusuf Mkweli

Mazingatio: Neno Bwana hutumika kumaanisha mtawala, mmiliki, Sayidi na mwenye madaraka. Mfano ni kama usemapo: Bwana wa nyumba hii. Hivyo jumla: “Atamnywesha bwana wake mvinyo,” maana yake atamnywesha sayidi wake mvinyo. Mafunzo: 1.

Ni lazima kuheshimu hadhi za wengine na kuwaita kwa adabu hata kama hawaamini kile tunachoamini: “Enyi wafungwa wenzangu wawili!.”

Ni lazima kuheshimu utaratibu katika kukidhi mahitaji ya wateja, hivyo tafsiri ya kwanza ilikuwa ni ya yule wa kwanza kuwasilisha ndoto yake: “Ama mmoja wenu atamnywesha bwana wake mvinyo.”

Baadhi ya ndoto zina tafsiri muhimu hata kama zitakuwa zimekuja ndani ya usingizi wa mtu mushriku: “Ama mmoja wenu atamnywesha bwana wake mvinyo.”

Jaribuni kwanza kutaja habari za furaha kwanza ndipo mtaje za huzuni: “Ama mmoja wenu atamnywesha bwana wake mvinyo. Na ama mwingine atasulubiwa.”

Mfasiri wa ndoto anaweza kufasiri ndoto hata kama ndoto hiyo ni mbaya: “Na ama mwingine atasulubiwa.”

Tafsiri aliyoitaja Yusuf (a.s.) haikuwa ya kubahatisha au ya hisia bali ilikuwa ni habari ya uhakika: “Imekwisha katwa hukumu ya hilo jambo mlilokuwa mkiuliza.” 110

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 110

12/3/2014 11:13:10 AM

Mfasiri wa ndoto anaweza kufasiri ndoto hata kama ndoto hiyo ni mbaya: “Na ama mwingine atasulubiwa.” Tafsiri aliyoitaja Yusuf (a.s.) haikuwa ya kubahatisha au ya hisia bali ilikuwa ni habari ya uhakika: Yusuf Mkweli “Imekwisha katwa hukumu ya hilo jambo mlilokuwa mkiuliza.”

Kauli ya Mwenyezi Kauli ya Mwenyezi Mungu: Mungu: μç 9|¡Σr'sù  š În/u‘ ‰ y ΨÏã ’ÎΤöà2øŒ$# $yϑßγ÷ΨÏiΒ 8l$tΡ …çμ¯Ρr& £⎯sß “Ï%©#Ï9 tΑ$s%uρ Ç ôfÅb¡9$# ’Îû ] y Î7n=sù ⎯ÏμÎn/u‘ t ò2ÏŒ ß⎯≈sÜø‹¤±9$# ∩⊆⊄∪ ⎦ t ⎫ÏΖÅ™ ì y ôÒÎ/ ⎯

“Na aliyemdhania kuwa kuwaataokoka ataokoka katika “Naakamwambia akamwambiayule yule aliyemdhania katika wawili wawili hao: Unikumbuke mbele ya bwana wako. Lakini shetani hao: Unikumbuke mbele ya bwana wako. Lakini shetani akamsaakamsahaulisha kumtaja kwa bwana Basi (Yusuf) akakaa haulisha kumtaja kwa bwana wake.wake. Basi (Yusuf) akakaa gerezani gerezani miaka kadhaa.”miaka (12:42) kadhaa.” (12:42)

Mazingatio:

Angalizo:

Kwanza: Dhana ni jina la hali itokanayo na alama. Inapoongezeka

Kwanza: Dhanakatika ni jinaAya la hali itokanayo na alama.Yusuf Inapoongezeka huwa yakini, Tukufu iliyotangulia anaeleza wazi huwa yakini, katika Aya Tukufu iliyotangulia Yusuf anaeleza wazi nakwa kwayakini yakinikwamba kwamba mmoja ya wafungwa wawili ataachiwa na mmoja katikati ya wafungwa wawili ataachiwa hurunanamwingine mwingine atanyongwa. Hivyo dhana, halioneshi huru atanyongwa. Hivyo nenoneno dhana, hapahapa halioneshi kuwaalikuwa alikuwa shaka na uhuru na hakuwa na uhakika. kuwa nana shaka na uhuru na hakuwa na uhakika.

“Bidh’u” maana ya “Kadhaa” (katika Kiswahili), Pili: Pili: NenoNeno “Bidh’u” lenyelenye maana ya “Kadhaa” (katika Kiswahili), katikaKiarabu Kiarabu wingi uliopo baina ya tatu na tisa. Wafasiri katika ni ni wingi uliopo baina ya tatu na tisa. Wafasiri wengiwengi

wamesema Yusuf (a.s.) alibaki gerezani miaka saba. Na Mwenyezi Mungu Ndiye ajuaye zaidi. 116 Tatu: Katika Baadhi ya tafsiri kuna maelezo kwamba maana ya jumla “Shetani akamsahaulisha,” ni kwamba Shetani alimsahaulisha Yusuf kumkumbuka Mola Wake hivyo akaomba msaada kutoka kwa mhudumu wa vinywaji vya Mfalme badala ya kuomba kutoka kwa Mwenyezi Mungu, na kwa ajili hiyo akakaa gerezani muda wote huo. Hilo haliwezekani kwa Yusuf isipokuwa kwa maana ya kuacha awla (kilicho bora zaidi). Ama mwandishi wa Tafsirul-Mizani amesema: Hapana shaka kwamba riwaya kama hizo zinapingana na Qur’ani Tukufu, kwa sababu Qur’ani yenyewe katika Sura hii hii katika Aya ya 24 imetaja kwamba Yusuf ni miongoni 111

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 111

12/3/2014 11:13:11 AM

Yusuf Mkweli

mwa watu waliotakaswa, nasi twajua kwa yakini kulingana na Aya nyingine za Qur’ani kwamba Shetani hana utawala kwa watu waliotakaswa. Zaidi ya hayo ni kwamba katika Aya nyingine kuna maelezo: “Na akasema yule aliyeokoka katika wale wawili, akakumbuka baada ya muda.” jambo linaloonesha kwamba Yusuf (a.s.) kuendelea kabakia gerezani kulitokana na mhudumu wa vinywaji kusahau na si kwa sababu ya Yusuf mwenyewe. Mafunzo: 1.

Hata Manabii nao hutatua matatizo kwa njia za kawaida, na jambo hilo halipingani na tauhidi na kumtegemea Mwenyezi Mungu: “Unikumbuke mbele ya bwana wako.” Yusuf anamkumbusha Mheshimiwa wa Misri dhulma na uonevu aliofanyiwa.

Si kila ombi ni rushwa. Yusuf (a.s.) hakuomba malipo wala rushwa kutokana na kutafsiri ndoto, bali alisema: Nataraji utamfikishia Mfalme malalamiko yangu: “Unikumbuke mbele ya bwana wako.”

Ili kuthibitisha kutohusika na uhalifu inawezekana kutumia njia yoyote ile inayoruhusiwa kisharia kufikisha malalamiko yako kwenye masikio ya wahusika: “Unikumbuke mbele ya bwana wako.”

Hapana shaka kwamba maisha ya kwenye makasri na starehe zake husahaulisha kila kitu ikiwemo machungu na maumivu yanayowapata masikini na wadhulumiwa: “Lakini shetani akamsahaulisha kumtaja kwa bwana wake.” Mara nyingi baadhi ya watu huwasahau marafiki na maswahiba zao wa zamani bali hata mambo mengi yaliyopita baada tu ya kuokoka na matatizo na magumu na hatimaye kufika kwenye raha, amani, vyeo vya juu na starehe walizokuwa wakiziota. 112

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 112

12/3/2014 11:13:11 AM

zake husahaulisha kila kitu ikiwemo machungu na maumivu yanayowapata masikini na wadhulumiwa: “Lakini shetani akamsahaulisha kumtaja kwa bwana wake.” Mara nyingi baadhi ya watu huwasahau marafiki na maswahiba zao wa Mkweli zamani bali hata mamboYusuf mengi yaliyopita baada tu ya kuokoka na matatizo na magumu na hatimaye kufika kwenye raha, amani, vyeo vya juu na starehe walizokuwa wakiziota. 5. Kutoka Yusuf (a.s.)gerezani gerezaninanakuvuliwa kuvuliwatuhuma tuhumanini mambo mambo 5. Kutoka Yusuf (a.s.) yaliyokuwa yanapingana malengo Shetani, hivyo alifanyaliyokuwa yanapingana na na malengo ya ya Shetani, hivyo alifanya ya kazi ya kuhakikisha anamsahaulisha mhudumu wa vinywaji kazi ya kuhakikisha anamsahaulisha mhudumu wa vinywaji yale maagizo aliyopewa: “Lakini shetani kumtaja yale maagizo aliyopewa: “Lakiniakamsahaulisha shetani akamsahaulisha kwa bwana wake.” kumtaja kwa bwana wake.”

Kauli ya Mwenyezi Kauli ya Mwenyezi Mungu:Mungu: yìö7y™uρ ∃ Ô $yfÏã ììö7y™ ⎯ £ ßγè=à2ù'tƒ 5β$yϑÅ™ ;N≡ts)t/ yìö7y™ “ 3 u‘r& þ’ÎoΤÎ) à7Î=yϑø9$# tΑ$s%uρ $tƒö™”=Ï9 Ο ó çGΨä. βÎ) }‘≈tƒö™â‘ ’Îû ’ÎΤθçFøùr& _|yϑø9$# $pκš‰r'¯≈tƒ ( M ; ≈|¡Î0$tƒ t yzé&uρ 9 ôØäz BM≈n=ç7/Ψß™

š ∩⊆⊂∪ χ ρçã9÷ès?

“Na mfalme:Hakika Hakika mimi nimeota ng’ombe saba “Naakasema akasema mfalme: mimi nimeota ng’ombe saba walionowalionona wanaliwa na ng’ombe saba waliokonda; na saba mashuke na wanaliwa na ng’ombe saba waliokonda; na mashuke masaba na makavu. mengineEnyi makavu. Enyi wakubwa niambieni bichimabichi na mengine wakubwa niambieni maana ya ndoto maana ya ndoto yangu ikiwa nyinyikutabiri mnaweza kutabiri yangu ikiwa nyinyi mnaweza ndoto.” (12:43)ndoto.” (12:43) Mazingatio: 118 Kwanza: Mpaka sasa Sura hii Tukufu imetaja ndoto kadhaa, kati ya hizo ni ndoto ya Yusuf mwenyewe, kisha ndoto za wafungwa wenzake na sasa ni ndoto ya Mfalme. Ndoto ya kwanza aliyoiota Yusuf ilimsababishia matatizo kama tulivyoona, lakini ndoto za wengine zilikuwa ndio sababu ya utukufu wake.

Ndani ya Taurat kuna maelezo yafuatayo: “Baada ya kupita miaka miwili Firaun aliota ndoto, aliona amesimama jirani na mto Naili, ghafla akawaona ng’ombe saba wenye mandhari mazuri na wenye miili iliyonona, wakitoka mtoni na kwenda wenyewe kwenye mbuga ya majani na kuanza kula. Kisha aliona ng’ombe wengine 113

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 113

12/3/2014 11:13:11 AM

Yusuf Mkweli

saba wenye mandhari mbaya na waliokonda, wakitoka mtoni na kusimama jirani na ng’ombe wale wa kwanza ufukweni mwa mto, na wale ng’ombe saba wenye mandhari mbaya wakawameza mara moja wale ng’ombe saba wenye mandhari nzuri na walionona. Firaun akashtuka kutoka usingizini, kisha akalala, akaota tena kwa mara ya pili, akaota mashuke saba mabichi yaliyostawi na kujaa yameota kutoka katika shina moja. Kisha akaona mashuke saba makavu yameharibiwa na upepo mkali uliokuwa ukivuma kutoka mashariki, kisha mashuke hayo makavu yakayameza mashuke mabichi yaliyostawi na kujaa.”20 Pili: Katika riwaya kadhaa kuna maelezo kwamba ndoto zina aina tatu: Aina ya kwanza huwa ni bishara ya kiungu. Aina ya pili, chanzo chake huwa ni Shetani na lengo lake ni kukupa woga na khofu. Na aina ya tatu ni ndoto zilizoparaganyika, kama wasemavyo. Mafunzo: 1.

Mwenyezi Mungu aliliokoa taifa zima na njaa na ukame kwa njia ya ndoto aliyoiota Mfalme dhalimu, lakini kwa sharti kwamba mfasiri wa ndoto hiyo awe ni Yusuf (a.s.) na si mtu mwingine: “Na akasema mfalme: Hakika mimi nimeota.”

Mfalme wa Misri alikuwa ameota zaidi ya mara moja ndoto za kutisha: “Na akasema mfalme: Hakika mimi nimeota.”

Inaonekana wanyama na vitu ndotoni huashiria matukio maalumu, kwa mfano ng’ombe waliokonda wajulishe njaaa na upungufu wa chakula, wakati ambapo ng’ombe walionona walijulisha kheri na wingi wa chakula: “Hakika mimi nimeota ng’ombe saba walionona wanaliwa na ng’ombe saba waliokonda.”

Tafsirul- Mizan. 114

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 114

12/3/2014 11:13:11 AM

Yusuf Mkweli

Tazama jinsi wenye madaraka na wenye ushawishi wanavyohisi khofu na hatari pindi waonapo kitu kisicho cha kawaida, na khofu yao huwa ni kuogopa wasinyang’anywe vyeo na mamlaka yao: “Na akasema mfalme: Hakika mimi nimeota....... Enyi wakubwa niambieni maana ya ndoto yangu ikiwa nyinyi mnaweza kutabiri ndoto.”

Hapana shaka kwamba hata watawala wanahitaji ushauri wa wataalamu katika mambo mbalimbali ya kuendesha nchi: “Enyi wakubwa niambieni maana ya ndoto yangu ikiwa nyinyi mnaweza kutabiri ndoto.”

Ni lazima kurejea kwa wataalamu na wajuzi wa ndoto ili kupata tafsiri yake, na si kila kurejea kwa kila mtu: “Enyi wakubwa niambieni maana ya ndoto yangu ikiwa nyinyi mnaweza kutabiri ndoto.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: ∩⊆⊆∪ t⎦⎫ÏϑÎ=≈yèÎ/ ÄΝ≈n=ômF{$# È≅ƒÍρù'tGÎ/ ß⎯øtwΥ $tΒuρ ( 5Ο≈n=ômr& ß]≈tóôÊr& #( þθä9$s%

“Wakasema: Ni ndoto zilizoparaganyika wala sisi sio wenye “Wakasema: Ni ndoto zilizoparaganyika wala sisi sio wenye kujua kujua tafsir ya ndoto hizi.” (12:44) tafsir ya ndoto hizi.” (12:44) Mafunzo: Mafunzo: 1.

Haipasi kutunga visingizio ili kuhalalisha ujinga wetu na kutokuwa kwetu na maarifa. Ijapokuwaujinga kundiwetu la na kuHaipasi kutunga visingizio ili kuhalalisha waliomzunguka halina wa tokuwa kwetu naMfalme maarifa. lilikuwa Ijapokuwa kundiuwezo la waliomzunguka kufasiri ndoto ya Mfalme lakini wao walisemandoto ni ndoto Mfalme lilikuwa halina uwezo wa kufasiri ya Mfalme zilizoparaganyika ili kuhalalisha kutokujua kwao, lakini wao walisema ni ndoto zilizoparaganyika ili kuhalalisha badala ya kukiri kwamba hawajui: “Wakasema: Ni kutokujua kwao, badala ya kukiri kwamba hawajui: “Wakasendoto zilizoparaganyika.” ma: ndoto zilizoparaganyika.” KunaNi ndoto nyingi ambazo huonekana kuwa ni

zilizoparaganyika lakini tafsiri yake inawezekana: “Wakasema: Ni ndoto zilizoparaganyika.” 115 3. Ewe mpindisha upinde mpindo usiofaa, usiudhulumu upinde upe upinde mpindo wake. Mjuzi wa ndoto anaweza kuzitafsiri lakini asiyejua huleta visingizio na 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 115 sababu kuwa ni ndoto zilizoparaganyika haiwezekani

12/3/2014 11:13:11 AM

Yusuf Mkweli

Kuna ndoto nyingi ambazo huonekana kuwa ni zilizoparaganyika lakini tafsiri yake inawezekana: “Wakasema: Ni ndoto zilizoparaganyika.”

Ewe mpindisha upinde mpindo usiofaa, usiudhulumu upinde upe upinde mpindo wake. Mjuzi wa ndoto anaweza kuzitafsiri lakini asiyejua huleta visingizio na sababu kuwa ni ndoto zilizoparaganyika haiwezekani kuzitafsiri: “Wala sisi sio wenye kujua tafsir ya ndoto hizi.” Kauli ya Mwenyezi Mungu:

َ ‫َو َق‬ ‫ال الَّ ِذي َن َجا ِم ْن ُه َما َو َّاد َك َر َب ْع َد أُ َّم ٍة أََنا أَُنبِّئُ ُك ْم‬ ُ‫ب َت ْأويلِ ِه َفأَ ْر ِسل‬ ‫ون‬ ِ ِ ِ “Na akasema yule aliyeokoka katika wale wawili, akakumbuka baada ya muda: Mimi nitawaambia tafsiri yake, basi nitumeni.” (12:45) Mafunzo: 1.

Hapana shaka kwamba athari za wema na amali njema ni lazima zitaonekana hata kama ni baada ya muda fulani. Mhudumu wa vinywaji wa Ikulu aliyekuwa kafungwa gerezani pamoja na Yusuf (a.s.) alikumbuka kuwa Yusuf anaweza kufasiri ndoto: ”Na akasema yule aliyeokoka katika wale wawili, akakumbuka baada ya muda: Mimi nitawaambia tafsiri yake, basi nitumeni.”

Ni vibaya sana kuwakumbuka marafiki wakati wa haja tu. Marafiki wa Yusuf (a.s.) hawakumkumbuka isipokuwa baada 116

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 116

12/3/2014 11:13:11 AM

Yusuf Mkweli

3. 4.

ya kuwa wanahitajia mtu wa kuwafasiria ndoto: “Akakumbuka baada ya muda.” Mara nyingi mtu baada ya kupata cheo cha juu au nafasi nzuri husahau hali yake ya nyuma: “Akakumbuka baada ya muda.” Anayewaongoza wenzake kufanya kitendo fulani naye huwa mshirika katika kitendo hicho: “Na akasema yule aliyeokoka katika wale wawili, akakumbuka baada ya muda: Mimi nitawaambia tafsiri yake, basi nitumeni.” Rafiki wa Yusuf (a.s.) gerezani alikuwa akiamini uwezo na ujuzi wa Yusuf hivyo alimpa uhakika Mfalme kwamba ni lazima atamtafsiria ndoto yake: “Mimi nitawaambia tafsiri yake, basi nitumeni.” Ni lazima tuwatambulishe ulamaa na wataalamu kwa watu wengine ili waweze kufaidika na ujuzi wao: “Mimi nitawaambia tafsiri yake, basi nitumeni.” Kuna ulamaa na wajuzi kadhaa wamesahaulika, hivyo hatupaswi kuwadharau: “Mimi nitawaambia tafsiri yake, basi nitumeni.” Ni wajibu juu yetu kuwajali walimu, tuwafuate na si wao watufuate sisi: “Mimi nitawaambia tafsiri yake, basi nitumeni.”

ya Mwenyezi Kauli yaKauli Mwenyezi Mungu: Mungu: ì ì ö7y™ ⎯ £ ßγè=à2ù'tƒ 5β$yϑÅ™ N ; ≡ts)t/ ì Æ ö7y™ ’Îû $uΖÏFøùr& , ß ƒÏd‰Å_Á9$# $pκš‰r& ß#ß™θãƒ Ä¨$¨Ζ9$# ’n<Î) ì ß Å_ö‘r& ’ þ Ìj?yè©9 M ; ≈|¡Î0$tƒ tyzé&uρ 9 ôØäz M B ≈n=ç7/Ψß™ Æìö7y™uρ Ô∃$yfÏã

∩⊆∉∪ β t θßϑn=ôètƒ óΟßγ¯=yès9

“Yusuf! Ewe mkweli! Tueleze nini maana ya ng’ombe saba wanene kuliwa na ng’ombe saba 117 waliokonda na mashuke saba mabichi na mengine yaliyokauka. Ili nirejee kwa watu wapate kujua.” (12:46) Angalizo:

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 117

12/3/2014 11:13:12 AM

Yusuf Mkweli

“Yusuf! Ewe mkweli! Tueleze nini maana ya ng’ombe saba wanene kuliwa na ng’ombe saba waliokonda na mashuke saba mabichi na mengine yaliyokauka. Ili nirejee kwa watu wapate kujua.” (12:46)

Mazingatio:

Kwanza: Mkweli: Ni yule ambaye kakithiri kusema ukweli. Imesemekana ni sifa ya mtu ambaye kamwe hasemi uongo. Na ikasemekana ni sifa ya mtu ambaye haongopi kutokana na kuzoea kusema ukweli. Hivyo rafiki wa Yusuf alizitambua nyendo na kauli za Yusuf kipindi chote alichokuwa naye gerezani, na hasa baada ya kuona kwa macho yake ukweli wa tafsiri ya ndoto yake na ya ndoto ya rafiki yake mwingine, hivyo yote hayo yalimpelekea kumwita Yusuf “Mkweli.” Pili: Mwenyezi Mungu amemwita Ibrahimu Mkweli: “Na mtaje katika Kitabu Ibrahim. Hakika yeye alikuwa mkweli, Nabii.”21 Pia akamwita Khalili: “Na Mwenyezi Mungu alimfanya Ibrahim kuwa ni khalili mwandani.”22 Akamwita Mariam Mkweli: “Na mama yake ni mwanamke mkweli.”23 Na akamwita Mteule: “Kwa hakika Mwenyezi Mungu amekuteuwa.”24 Kadhalika akamwita Yusuf Mkweli: “Yusuf! Ewe mkweli.”25 Na akampa cheo na uwezo: “Na hivyo ndivyo tulivyompa cheo Yusuf.”26 Akamwita Idirisa Mkweli: “Na mtaje Idirisa katika Kitabu. Hakika yeye alikuwa ni kweli Nabii.”27 Na akampa daraja ya juu: “Na tulimuinua daraja ya juu.”28 Kadhalika wale ambao hawapo katika cheo hicho lakini Sura Mariam: 41. Sura Nisaa: 125. 23 Sura Maida: 75. 24 Sura Aal Imran: 42. 25 Sura Yusuf 46. 26 Sura Yusuf: 56. 27 Sura Mariam: 56. 28 Sura Mariam: 57. 21 22

118

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 118

12/3/2014 11:13:12 AM

Yusuf Mkweli

wao wapo pamoja na wasema kweli: “Hao wapo pamoja na wale aliowaneemesha Mwenyezi Mungu miongoni mwa Manabii na wasema kweli”29. Pili: Mkweli: Ni jina alilojivua Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) na akamvisha jina hilo Imam Ali (a.s.).30 Tatu: Maana ya Aya: “Wapate kujua”, inaweza ikawa ni watu wajue nafasi ya Yusuf (a.s.) na thamani ya kuwepo kwake baina yao. Yaani nitarejea kwa watu ili wajue kuwa wewe ni johari ya thamani. Mafunzo: 1.

Ni lazima kutaja sifa nzuri za mtu kabla ya kuwasilisha ombi: “Yusuf! Ewe mkweli! Tueleze.”

Maswali yetu na matatizo yetu ni lazima tuwaeleze wale wenye ujuzi na walio wakweli, wema: ”Yusuf! Ewe mkweli!.”

3. 3. Hapana Hapana shaka kuwa nadola serikali zinahitaji ulamaa na watu shakadola kuwa na serikali zinahitaji ulamaa na wema: “Yusuf! Ewe“Yusuf! mkweli!Ewe Tueleze.” watu wema: mkweli! Tueleze.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu: $£ϑÏiΒ ξ W ‹Î=s% ωÎ) ⎯ ÿ Ï&Î#ç7.⊥ß™ ’Îû νç ρâ‘x‹sù ôΜ›?‰|Áym $yϑsù $\/r&yŠ ⎦ t ⎫ÏΖÅ™ yìö7y™ β t θããu‘÷“s? tΑ$s% t θè=ä.ù's? ∩⊆∠∪ β

“Akasema: miaka saba mfululizo. Mtakachovuna kiacheni “Akasema:Mtalima Mtalima miaka saba mfululizo. Mtakachovuna katika mashuke yake, isipokuwa kidogo mtakachokula.” (12:47) kiacheni katika mashuke yake, isipokuwa kidogo

mtakachokula.” (12:47) Mazingatio:

Angalizo:Yusuf (a.s.) bila kumlaumu rafiki yake kwa kusahau kwake Kwanza: Sura Nisaa: 69. Kwanza: Yusuf (a.s.) bila kumlaumu rafiki yake kwa kusahau Tafsiru Atwibul-Bayan. Na Tafsiru al-Kabir, mwishoni mwa Aya ya 28 ya Sura Ghafir. kwake kipindi chote hicho, alifanya kazi ya kutafsiri ndoto ya Mfalme bila sharti wala kikwazo. Yusuf aliitikia na akatoa tafsiri ya 119 ndoto kwa sababu kuficha elimu na kuibana hasa wakati ambapo jamii nzima inaihitajia, hali hiyo haioani na nafasi ya mtu mtakasifu na mwema.

29 30

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 119

12/3/2014 11:13:12 AM

Yusuf Mkweli

kipindi chote hicho, alifanya kazi ya kutafsiri ndoto ya Mfalme bila sharti wala kikwazo. Yusuf aliitikia na akatoa tafsiri ya ndoto kwa sababu kuficha elimu na kuibana hasa wakati ambapo jamii nzima inaihitajia, hali hiyo haioani na nafasi ya mtu mtakasifu na mwema. Pili: Badala ya kufanya kazi ya kutafsiri ndoto Yusuf alitoa njia ya kupambana na ukame na upungufu wa chakula kupitia mpango ulio wazi, ili aibainishie jamii kwamba ukiachia mbali uwezo wake wa kutafsiri ndoto lakini pia ana uwezo wa kutoa mpango madhubuti na mkakati uliokamilika. Mafunzo: 1.

Ni lazima tuoneshe mipango yetu madhubuti bila masimango wala malipo: “Akasema: Mtalima.”

Linapokuja suala la jamii nzima ni lazima kufumbia macho matatizo binafsi. Yusuf (a.s.) hakuzungumzia suala la yeye kuwekwa gerezani kwa kuwa hilo ni tatizo lake binafsi, hivyo akafadhilisha kutoa suluhisho la tatizo linaloigusa jamii nzima na watu wake: “Akasema: Mtalima.”

Kukabiliana na misukosuko wakati jamii inapokuwa katika mazingira magumu na mazito ni miongoni mwa wajibu mkubwa wa serikali: “Akasema: Mtalima.”

Serikali hazina budi kuwa na habari za baa la njaa na mazingira ya ukame na kuepuka athari za shinikizo la matatizo hayo kwa kuzitumia vizuri siku za raha: “Akasema: Mtalima.”

Ni lazima kutumia kiwango cha juu cha nguvu tulizonazo katika mazingira yanayostahiki: “Akasema: Mtalima.”

120

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 120

12/3/2014 11:13:12 AM

Yusuf Mkweli

Ni lazima kuongeza uwezo wa uzalishaji na uwezo wa kufanya kazi wakati wa shida: “Akasema: Mtalima.”

Ni lazima kwa mawalii wa Mwenyezi Mungu kujali na kutilia mkazo suala la watu kuishi kwa raha na furaha, na waweke mipango ya muda mrefu na mfupi ili kuhakikisha hilo linatimia: “Akasema: Mtalima miaka saba mfululizo.”

Hapana shaka kwamba wakati ni zana muhimu katika malengo, mpango na uendeshaji wa mambo: “Akasema: Mtalima miaka saba mfululizo.”

Haitoshi kuelezea hali halisi iliyopo, bali ni lazima pia kutoa suluhisho kupitia mpango wenye tija: “Akasema: Mtalima miaka saba mfululizo.”

10. Suala la kupanga matumizi, kuweka akiba na kutunza ni suala la dharura na muhimu sana. Lakini bahati mbaya jamii nyingi wanajali tu kutumia: “Mtakachovuna kiacheni katika mashuke yake, isipokuwa kidogo mtakachokula.” 11. Ni suala la dharura serikali kusimamia na kudhibiti uzalishaji na ugavi wakati wa mazingira yasiyokuwa ya kawaida: “Mtakachovuna kiacheni katika mashuke yake, isipokuwa kidogo mtakachokula.” 12. Hapana shaka kwamba kuiacha ngano katika mashuke yake huifanya idumu muda mrefu na ndio njia bora ya kuitunza: “Mtakachovuna kiacheni katika mashuke yake, isipokuwa kidogo mtakachokula.” 13. Kupitia mikakati na mipango madhubuti watu wanaweza kujiandaa kupambana na matukio yatokanayo na mabadiliko ya tabia nchi, kama vile ukame, upungufu wa mvua na matetemeko ya ardhi: “Mtakachovuna kiacheni katika mashuke yake, isipokuwa kidogo mtakachokula.” 121

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 121

12/3/2014 11:13:12 AM

Yusuf Mkweli

14. Mipango na kujali mustakabali havipingani na hali ya kumtegemea Mwenyezi Mungu au kuridhia amri Yake, ni lazima tuyakabili majaaliwa kwa mipango: “Mtakachovuna kiacheni katika mashuke yake, isipokuwa kidogo mtakachokula.” 15. Lazima mipango na mikakati iwe ni ile inayoweza kutekelezeka. Hapana shaka kwamba sayansi na teknolojia bora iliyokuwepo zama hizo ilikuwa inalazimu kuiacha ngano kwenye mashuke yake: “Mtakachovuna kiacheni katika mashuke yake, isipokuwa kidogo mtakachokula.” 16. Kuna wakati chenye madhara huleta manufaa. Ukame ulioikumba Misri haukuwa kitu isipokuwa ni utangulizi na maandalizi ya kumfanya Yusuf apande ngazi ya heshima na utawala, zaidi ya hapo ni ili kuwafundisha wamisri njia za uhifadhi chakula na kazi ya kilimo: “Akasema: Mtalima miaka saba mfululizo. Mtakachovuna kiacheni katika mashuke yake, isipokuwa kidogo mtakachokula.” 17. Ni dharura serikali ya nchi kuchukua hatua za makusudi za kuweka mipango ya muda mrefu ili kupambana na matatizo ya kiuchumi ambayo huikumba jamii: “Akasema: Mtalima miaka saba mfululizo. Mtakachovuna kiacheni katika mashuke yake, isipokuwa kidogo mtakachokula.” 18. Tukipatacho leo ni akiba yetu ya kesho, na tutakachokiharibu leo kitatupelekea tuwaombe wengine siku za usoni: “Mtakachovuna kiacheni katika mashuke yake, isipokuwa kidogo mtakachokula.” 19. Hata ndoto za makafiri zinaweza kuwa na baadhi ya ishara maalumu na maelezo ya matukio halisi, na zinaweza hata kube122

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 122

12/3/2014 11:13:12 AM

18.

Tukipatacho leo ni akiba yetu ya kesho, na tutakachokiharibu leo kitatupelekea tuwaombe wengine siku za usoni: “Mtakachovuna kiacheni katika mashuke yake, isipokuwa kidogo mtakachokula.” Yusuf Mkweli 19. Hata ndoto za makafiri zinaweza kuwa na baadhi ya ishara maalumu na maelezo ya matukio halisi, na hata kubeba mafunzo ya ulinzi wa jamii: bazinaweza mafunzo ya ulinzi wa jamii: “Akasema: Mtalima miaka “Akasema: Mtalima miaka saba mfululizo. saba mfululizo. Mtakachovuna kiacheni katika mashuke Mtakachovuna kiacheni katika mashuke yake, yake, isipokuwa kidogo mtakachokula.” isipokuwa kidogo mtakachokula.” 20. lazimatutoe tutoe juhudi zetu ziwe bima 20. NiNilazima juhudi zetu leoleo ili ili ziwe bima yetuyetu borabora keskesho: “Akasema: Mtalima miaka saba ho: “Akasema: Mtalima miaka saba mfululizo…….Kisha mfululizo…….Kisha itakuja baadaye.” itakuja baadaye.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: Mungu: Kauli ya Mwenyezi  Î) £⎯çλm; ÷Λä⎢øΒ£‰s% $tΒ z⎯ù=ä.ù'tƒ ×Š#y‰Ï© Óìö7y™ y7Ï9≡sŒ Ï‰÷èt/ .⎯ÏΒ ’ÎAù'tƒ §ΝèO $£ϑÏiΒ Wξ‹Î=s% ω ÏμŠÏùuρ â¨$¨Ζ9$# ß^$tóãƒ ÏμŠÏù ×Π%tæ y7Ï9≡sŒ Ï‰÷èt/ ⎯ . ÏΒ ’ÎAù'tƒ §ΝèO

∩⊆∇∪ β t θãΨÅÁøtéB

∩⊆®∪ β t ρçÅÇ÷ètƒ

“Kisha itakuja baadaye miaka saba ya shida itakayokula kile mlichokitanguliza, isipokuwa kidogo 128 mtakachokihifadhi. Kisha baada ya haya utakuja mwaka ambao watu watapata mvua na watakamua.” (12:48 - 49)

Mazingatio: Kwanza: Jumla “Yughathun Nas” inaweza kuwa na maana ya msaada, kwa maana kwamba Mwenyezi Mungu atawasaidia watu. Au inaweza kuwa na maana ya kwamba kutakuwa na mvua nyingi ili iwe mwisho wa tukio lenye machungu. Pili: Yusuf (a.s.) alitoa tafsiri ya ng’ombe saba waliokonda na walionona, na mashuke mabichi na makavu, kuwa ni miaka kumi na nne, saba ya njaa na saba ya neema, ama mwaka wa kumi na tano ni mwaka wa kunyesha mvua na kheri nyingi kupatikana ikiwa ni 123

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 123

12/3/2014 11:13:13 AM

Yusuf Mkweli

pamoja na neema ambazo hazikuonekana katika ndoto ya Mfalme. Hiyo ni kuelezea matukio ya baadaye ya ghaibu aliyoelimishwa Yusuf na Mwenyezi Mungu ili yapatikane mazingira muafaka ya kufikisha unabii wake: Kisha itakuja baadaye miaka.” Tatu: Ili idara iwe na utendaji mzuri katika jamii lazima iwe na masharti yafuatayo: 1.

Watu wawe na imani nayo: “Kwani sisi tunakuona wewe ni katika watu wema.”

Ipambike na sifa ya ukweli kikauli na kimatendo: “Yusuf ewe mkweli.”

Elimu na ujuzi: “Aliyonifundisha Mola Wangu.”

Makadirio sahihi: “Mtakachovuna kiacheni katika mashuke yake.”

Watu waikubali na kuitii, hiyo ni kwa sababu watu waliafikiana na mpango wa Yusuf (a.s.).

Mafunzo: 1.

Ni lazima tuwazindue watu na kuwahadharisha na matatizo na majanga yanayoweza kutokea baadaye ili wajiandae kukabiliana nayo: “Kisha itakuja baadaye miaka saba ya shida.”

Kuweka akiba na kuwa na mpango maalumu kwa ajili ya siku za majanga na siku ngumu ni moja ya njia zenye kuokoa na muhimu sana: “Kisha itakuja baadaye miaka saba ya shida itakayokula kile mlichokitanguliza.”

124

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 124

12/3/2014 11:13:13 AM

Yusuf Mkweli

Njia pekee ya kuliokoa taifa na majanga na matatizo ni kuwa na mipango sahihi, kujiandaa kwa ajili ya siku za usoni na kuwa na mtazamo sahihi kuhusu mustakabali: “Kisha itakuja baadaye miaka saba ya shida itakayokula kile mlichokitanguliza.”

Jitahidini kuhifadhi na kutunza kiasi fulani cha mbegu wakati wa matumizi, na inapasa mkihifadhi sehemu yenye usalama na ulinzi: “Isipokuwa kidogo mtakachokihifadhi.”

Katika mazingira magumu ni lazima kuhifadhi kwa kufuata misingi na njia za kiasili: “Isipokuwa kidogo mtakachokihifadhi.”

Ni wajibu juu yetu kujifunza njia za kuhifadhi, kutunza na kubadili vyakula ili kuvihifadhi visiharibike: “Isipokuwa kidogo mtakachokihifadhi.”

Hakika baada ya dhiki ni faraja: “Kisha baada ya haya utakuja mwaka ambao watu watapata mvua na watakamua.”

Ni lazima kuwapa watu matumaini juu ya mustakabali wao ili waweze kuvumilia shida na majanga: “Kisha baada ya haya utakuja mwaka ambao watu watapata mvua na watakamua.”

Mvua za kupindukia zitokanazo na ongezeko la joto na ongezeko la kiwango cha mvua ni miongoni mwa njia zenye kusaidia katika mipango ya kilimo: “Kisha baada ya haya utakuja mwaka ambao watu watapata mvua na watakamua.”

10. Ndoto zinaweza kutupa habari za kutokea matukio fulani na pia zinaweza kuwa alama za kuelekeza namna ya kutatua matatizo ya mtu: “Kisha baada ya haya utakuja mwaka ambao watu watapata mvua na watakamua.” 125

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 125

12/3/2014 11:13:13 AM

baada ya haya utakuja mwaka ambao watu watapata mvua na watakamua.” 10. Ndoto zinaweza kutupa habari za kutokea matukio fulani na pia zinaweza kuwa alama za kuelekeza namna ya kutatua Yusufmatatizo Mkweli ya mtu: “Kisha baada ya haya utakuja mwaka ambao watu watapata mvua na watakamua.” 11. Daima kutatuayamatatizo watu nchi bila 11. Daima tujitahidi tujitahidi kutatua matatizo watu bilaya kutazama kutazama nchi mpango yao au aliouweka utaifa wao, hivyo yao au utaifa wao, hivyo Yusuf (a.s.)mpango haukualiouweka Yusuf (a.s.) haukuwa kwa ajili ya nchi wa kwa ajili ya nchi aliyozaliwa. aliyozaliwa. 12. Hapana shaka kwamba elimu na maarifa ni alama za 12. Hapana shaka kwamba elimu na maarifa ni alama za maendeleo maendeleo na dola kudumu, na ni nyenzo ya msingi na dola kudumu, na ni jamii nyenzo ya msingi kuiletea jamii katika kuiletea amani na raha.katika Mpango aliouweka amani naYusuf raha. (a.s.) Mpango aliouweka Yusufna(a.s.) kupamkatika kupambana njaa katika na ukame ni bana na njaa na ukame ni dalili ya elimu yake na uerevu wake. dalili ya elimu yake na uerevu wake.

Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu: $tΒ &ã ù#t↔ó¡sù  š În/u‘ ’ 4 n<Î) ôìÅ_ö‘$# Α t $s% Α ã θß™§9$# νç u™!%y` $£ϑn=sù ( ⎯ÏμÎ/ ’ÎΤθçGø$# 7 à Î=pRùQ$# tΑ$s%uρ ∩∈⊃∪ ×Λ⎧Î=tæ £⎯ÏδÏ‰øŠs3Î/ ’În1u‘ ¨βÎ) 4 £⎯åκu‰Ï‰÷ƒr& z⎯÷è©Üs% ©ÉL≈©9$# Íοuθó¡ÏiΨ9$# ãΑ$t/ “Na mfalme Basi mjumbe alipomjia YusufYusuf alise“Na mfalmeakasema: akasema:Nileteeni. Nileteeni. Basi mjumbe alipomjia ma: RejeaRejea kwa bwana wako na umuulize habari ya habari wale wanawake alisema: kwa bwana wako na umuulize ya wale waliokata mikono yao. Hakika Mola Wangu anajua vizuri vitimbi vyao.” (12:50)

Mazingatio:

131

Kwanza: Yusuf (a.s.) kupitia tafsiri yake ya ndoto ya Mfalme aliweza kuthibitisha na kuweka mpango makini na madhubuti bila kuweka sharti lolote au kuomba malipo yoyote. Alithibitisha kuwa yeye si mhalifu au mfungwa wa kawaida, bali yeye ni mtu tofauti na mjuzi. Pili: Mjumbe wa Mfalme alipofika kwa Yusuf (a.s.), yeye Yusuf hakujali suala la yeye kutolewa gerezani bali aliomba faili la kadhia iliyotangulia kwa sababu hakutaka msamaha wa Mfalme ulingane na juhudi zake katika kuuthibitishia umma utawa wake na utakasifu wake, na alitaka kumjulisha Mfalme ufisadi na dhulma iliyokuwa ikitokea katika serikali iliyotangulia. 126

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 126

12/3/2014 11:13:13 AM

Yusuf Mkweli

Tatu: Huenda Yusuf hakutaja jina la mke wa Mheshimiwa wa Misri kwa ajili ya kumhesimu, hivyo akaishia kugusia kikao cha wanawake kilichofanyika siku hizo: Rejea kwa bwana wako na umuulize habari ya wale wanawake waliokata mikono yao.” Nne: Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) alisema; ”Nastaajabishwa na subira ya Yusuf, Mfalme wa Misri alipomhitaji hakumpa sharti la kumtoa gerezani kama malipo ya kutafsiri kwake ndoto. Na walipotaka kumtoa gerezani hakutoka mpaka tuhuma ilipofutwa.”31 Mafunzo: 1.

Ni wajibu dola kuwaachia huru toka gerezani wataalamu iwapo hawakutenda makosa: “Na mfalme akasema: Nileteeni.”

Haipasi kungojea katika kunufaika na wataalamu, hasa katika mazingira magumu: “Na mfalme akasema: Nileteeni.”

Hapana shaka kwamba watawala wanawahitajia wasomi na wanafikra wakubwa: “Na mfalme akasema: Nileteeni.”

Mwenyezi Mungu akitaka huweka haja ya Mfalme kwa mtumwa aliye gerezani: “Na mfalme akasema: Nileteeni.”

Ni wazi kwamba Yusuf (a.s.) hakuutambua utawala wa Mfalme juu yake: “Rejea kwa bwana wako.”

Ni lazima kwa watumishi na wafanyakazi wa viongozi na watawala kuwaheshimu viongozi wao na wakuu wao hata kama ni makafiri: “Rejea kwa bwana wako.”

Uhuru haulingani na kitu chochote, hivyo kuthibitisha kutohusika na uhalifu ni jambo muhimu sana kushinda uhuru: “Rejea kwa bwana wako na umuulize habari ya wale wanawake waliokata mikono yao.”

Tafsiru Atwibul-Bayan. 127

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 127

12/3/2014 11:13:13 AM

Yusuf Mkweli

Mfungwa ambaye anataka kabla ya kutoka gerezani kwanza kesi yake ipitiwe upya ili kuhakiki kosa, bila shaka huyu hajatenda kosa: “Rejea kwa bwana wako na umuulize habari ya wale wanawake waliokata mikono yao.”

Yusuf (a.s.) alianza kwanza kusafisha mawazo ya watu, baada ya hapo ndipo alipokubali cheo alichopewa: “Rejea kwa bwana wako na umuulize habari ya wale wanawake waliokata mikono yao.”

10. Ni wajibu kwa kila mtu kutetea heshima yake na sifa yake: “Rejea kwa bwana wako na umuulize habari ya wale wanawake waliokata mikono yao.” 11. Kuna wakati kushitakiana kwenye mahakama za kikafiri huwa ni jambo linaloruhusiwa: “Rejea kwa bwana wako na umuulize habari ya wale wanawake waliokata mikono yao.” 12. Katika mazingira tete kama yaliyomfika Yusuf (a.s.) pamoja na Mfalme hairuhusiwi kuficha ukweli ambao unaharibu sifa yako kwa watu wengine: “Rejea kwa bwana wako na umuulize habari ya wale wanawake waliokata mikono yao.” 13. Huenda kauli ya Yusuf (a.s.), ni kwa sababu tukio lile lilikuwa la watu wengi lisiloweza kupingika: “Rejea kwa bwana wako na umuulize habari ya wale wanawake waliokata mikono yao.” 14. Wanawake wote kipindi hicho walikuwa na duru katika njama ya kumweka Yusuf gerezani: “Hakika Mola wangu anajua vizuri vitimbi vyao.”

128

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 128

12/3/2014 11:13:14 AM

Yusuf Mkweli

15. Ijapokuwa vitimbi vya adui si zaidi ya vitimbi vyao isipokuwa ni kwamba Mwenyezi Mungu ni Mjuzi wa vitimbi vyote na ni Mwenye dhamana ya kuwaokoa mawalii Wake dhidi ya vitimbi hivyo: “Hakika Mola Wangu anajua vizuri vitimbi vyao.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: $uΖôϑÎ=tæ $tΒ ! ¬ · | ≈ym ∅ š ù=è% 4 ⎯ÏμÅ¡ø¯Ρ ⎯tã # y ß™θãƒ ⎦ ¨ —∫Šuρ≡u‘ øŒÎ) ⎯ £ ä3ç7ôÜyz $tΒ tΑ$s%

⎯tã …çμ›?Šuρ≡u‘ $O tΡr& , ‘ ysø9$# È } ysóÁym ⎯ z ≈t↔ø9$# “Í ƒÍ•yèø9$# N ß r&tøΒ$# M Ï s9$s% 4 ™& þθß™ ⎯ÏΒ Ïμø‹n=tã ∩∈⊇∪ ⎥ š ⎫Ï%Ï‰≈¢Á9$# ⎯ z Ïϑs9 …çμ¯ΡÎ)uρ ⎯ÏμÅ¡ø¯Ρ

“Akasema: Mlikuwamna mna nyinyi mlipomshawishi Yusuf “Akasema: Mlikuwa nininini nyinyi mlipomshawishi Yusuf kinykinyume chayake? nafsi yake? Wakasema: Hasha lillah!ubaya Sisi ume cha nafsi Wakasema: Hasha lillah! Sisi hatukujua hatukujua ubaya kwake. Mke wa mheshimiwa akasema: wowote kwake. Mkewowote wa mheshimiwa akasema: Sasa haki imedhihiri. Mimihaki ndiye niliyemtaka kinyume nafsi yake kinyume na hakikacha yeyenafsi ni Sasa imedhihiri. Mimi ndiyecha niliyemtaka wakweli.” (12:51) yake na hakika yeye katika ni katika wakweli.” (12:51)

Mazingatio: Angalizo: Katika tukio hili ilitimia kawaida miongoni mwa kawaida za Katika tukio hili ilitimia kawaida miongoni mwamatatizo kawaidayote za Mwenyezi Mungu, na ambayo ilipelekea kutatua Mwenyezi Mungu, wa na kweli: ambayo ilipelekea kutatua matatizoMunyote kupitia uchamungu “Na anayemcha Mwenyezi kupitia uchamungu wa kweli: “Na anayemcha Mwenyezi Mungu gu humtengezea njia ya kutokea. Na humruzuku kwa njia humtengezea 32 njia ya kutokea. Na humruzuku kwa njia asiyotazamia” asiyotazamia”1 Mafunzo: Mafunzo: 1. Pindi kundi fulani linapofumbia macho jambo fulani ni lazima mkuu wa nchikundi yeyefulani mwenyewe kulichunguza jambofulani hilo na 1. Pindi linapofumbia macho jambo ni kuliundia mahakama chininchi ya yeye usimamizi wake:kulichunguza “Akasema: lazima mkuu wa mwenyewe Mlikuwa mnahilo nininanyinyi mlipomshawishi Yusuf kinyume jambo kuliundia mahakama chini ya usimamizi wake: “Akasema: Mlikuwa mna nini nyinyi cha nafsi yake?.” mlipomshawishi Yusuf kinyume cha nafsi yake?.” 32 Sura Talaq: 2 – 3. 129 1

Sura Talaq: 2 – 3.

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 129

135

12/3/2014 11:13:14 AM

Yusuf Mkweli

Ni lazima kuwaita watuhumiwa ili waweze kujitetea. Ni wazi kuwa Zulaykha alikuwepo yeye mwenyewe katika baraza hilo: “Mke wa mheshimiwa akasema.”

Hapana shaka kwamba nyakati za shida huwa hazidumu ni lazima huja nyakati za raha. Baada ya tuhuma zote hizo za kwamba Yusuf (a.s.) alitaka kumtendea ubaya mke wa Mheshimiwa, sasa wote wamekiri kuwa hakuna ubaya wowote aliotaka kumtendea yeyote: “Sisi hatukujua ubaya wowote kwake.”

Wanawake wa Misri hawakukiri tu kuwa Yusuf hakuwa mkosaji wala mhalifu, bali pia walimuondolea kila aina ya upotevu au ubaya kiukamilifu: “Sisi hatukujua ubaya wowote kwake.”

Haki iko wazi na batili iko wazi na kamwe haki haipotei kwa mwenye kuitafuta: “Sasa haki imedhihiri.”

Hakika baadhi ya wakati kubainisha ukweli wa baadhi ya mambo kunahitaji wakati: “Sasa haki imedhihiri.”

Ni lazima itafika siku moja dhamira zitatamka na kuitambua haki: “Mimi ndiye niliyemtaka kinyume cha nafsi yake.” Kama hali ilivyo pindi mgandamizo wa nguvu ya wananchi na mazingira unapoongezeka na kuwalazimisha madikteta kuitambua haki. Mke wa Mheshimiwa alipoona kwa macho yake wanawake wote wamekiri utakasifu wa Yusuf (a.s.) na utawa wake, hakuwa na budi isipokuwa ni kujisalimisha na kushindwa.

8. Mheshimiwa alitaka kuficha kadhia ya mkewe kumtaka kimapenzi Yusuf (a.s.), lakini Mwenyezi Mungu alifichua jambo hilo kwa walimwengu wote na mpaka siku ya mwisho ili kuthibitisha kutohusika kwa Yusuf na utakasifu wake: “Mimi ndiye niliyemtaka kinyume cha nafsi yake.” 130

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 130

12/3/2014 11:13:14 AM

Yusuf Mkweli

9.9.

MwenyeziMungu Munguatakapo atakapohumfanya humfanyaadui aduimwenyewe mwenyewe kuwa Mwenyezi kuwa yasababu kuokoka tuhuma na kuondoa tuhuma sababu kuokokaya na kuondoa aliyokuzushia: “Hakialiyokuzushia: “Hakika yeye ni katika wakweli.” ka yeye ni katika wakweli.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu: ∩∈⊄∪ t⎦⎫ÏΖÍ←!$sƒø:$# ‰ y øŠx. “Ï‰öκu‰ ω Ÿ ©!$# ¨βr&uρ Í=ø‹tóø9$$Î/ çμ÷Ζäzr& Ν ö s9 ’ÎoΤr& zΝn=÷èu‹Ï9 y7Ï9≡sŒ “Hayo ni apate kujua kuwa mimi sikumfanyia khiyana “Hayo ni apate kujua kuwa mimi sikumfanyia khiyana alipokuwa alipokuwa hayuko. Na kwamba Mwenyezi Mungu haviongoi hayuko. Na kwamba Mwenyezi Mungu haviongoi vitimbi vya wavitimbi vya wahaini.” (12:52) haini.” (12:52)

Mafunzo: Mafunzo: 1. 1. 2.2. 3. 3. 4.

4. 5.

5. 6. 6.

Mtu mwenye kujithamini hafikirii kulipiza kisasi bali hufikiria Mtu mwenye kujithamini hafikirii kulipiza kisasi bali kurejesha heshima yake na kufichua ukweli: “Hayo ni apate hufikiria kurejesha heshima yake na kufichua ukweli: kujua.” “Hayo ni apate kujua.”

Tusiwenanadhana dhanambaya mbayandani ndaniyayamawazo mawazoyetu: yetu:“Hayo “Hayoni apTusiwe ni apate kujua.” ate kujua.” Mke kufanya vitimbi ni kumsaliti mumewe: “Hayo ni Mke kufanya ni kumsaliti mumewe: “Hayo ni apate apate kujua vitimbi kuwa mimi sikumfanyia khiyana.” Kutofanya katika mazingira siri uficho ni alama kujua kuwakhiyana mimi sikumfanyia khiyana.” ya imani ya kweli: “Hayo ni apate kujua kuwa mimi Kutofanya khiyana katika mazingirahayuko.” siri uficho ni alama ya imsikumfanyia khiyana alipokuwa ani ya kweli: “Hayo ni apate kujua kuwa khiyana mimi sikumfanyia Mhaini hufanya kila kitimbi ili kuficha yake: khiyana alipokuwa hayuko.” “Na kwamba Mwenyezi Mungu haviongoi vitimbi vya wahaini.” Mhaini hufanya kila kitimbi ili kuficha khiyana yake: “Na Yusuf (a.s.) alitaka kumfahamisha Mfalme kwamba kwamba Mwenyezi Mungu haviongoi vitimbi vya wahaini.” utashi wa Mwenyezi Mungu una nafasi kubwa katika kuchora wa matukio: “Na kwamba Yusuf (a.s.) mwelekeo alitaka kumfahamisha Mfalme kwamba utashi wa Mwenyezi Mungu haviongoi vitimbi vya wahaini.” Mwenyezi Mungu una nafasi kubwa katika kuchora mwelekeo wa matukio: “Na kwamba Mwenyezi Mungu haviongoi vitimbi vya wahaini.” 137 131

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 131

12/3/2014 11:13:14 AM

Yusuf Mkweli

Vitimbi vya mhaini humtiahumtia mwenyewe katikakatika mtegomtego na hati7. Vitimbi vya mhaini mwenyewe na ma yakehatima ni mbaya. tukiwa watu safitukiwa Mwenyezi yakeNdiyo, ni mbaya. Ndiyo, watuMungu safi Mwenyezi hatawaachia wachafueMwesifa hatawaachia waovuMungu wachafue sifa yetu:waovu “Na kwamba yetu: “Na kwamba Mwenyezi Mungu haviongoi nyezi Mungu haviongoi vitimbi vya wahaini.” vitimbi vya wahaini.” 8. Ni kawaida ya Mwenyezi Mungu kuwafelisha wahaini, Ni kawaida ya Mwenyezi Mungu kuwafelisha wahaini, kukuwafanya washindwe na kufichua fedheha yao: “Na wafanya washindwe na kufichua fedheha yao: “Na kwamba kwamba Mwenyezi Mungu haviongoi vitimbi vya Mwenyezi Mungu haviongoi vitimbi vya wahaini.” wahaini.”

Kauli Mwenyezi Mungu: Kauli ya ya Mwenyezi Mungu: ‘Ö θàxî ’În1u‘ β ¨ Î) 4 þ’În1u‘ Ο z Ïmu‘ $tΒ ωÎ) ™Ï þθ¡9$$Î/ ο8 u‘$¨ΒV{ § } ø¨Ζ9$# ¨βÎ) 4 © û Å¤øtΡ — ä Ìht/é& !$tΒuρ * ∩∈⊂∪ ×Λ⎧Ïm§‘

“Nami hakika nafsi nafsindiyo ndiyoiamrishayo iamrishayomno mno “Nami sijitakasi sijitakasi nafsi yangu; hakika uovu,isipokuwa isipokuwa ambayo Mola Wangu ameirehemu. Hakika uovu, ileile ambayo Mola Wangu ameirehemu. Hakika Mola Mola Wangu ni Mwingi wa maghufira, kurehemu.” Wangu ni Mwingi wa maghufira, Mwenye Mwenye kurehemu.” (12:53) (12:53) Angalizo: Mazingatio: Kwanza:Qur’ani Qur’ani Tukufu Tukufu imetaja imetaja aina kadhaa Kwanza: kadhaa za za nafsi, nafsi,kati katiya yahizo hizo ni: Nafsi iamrishayo maovu, ambayo humpeleka mwanadamu katika ni: Nafsi iamrishayo maovu, ambayo humpeleka mwanadamu katika mabaya,na naisipodhibitiwa isipodhibitiwa na na akili akili basi basi humfikisha humfikisha motoni. mabaya, motoni.Nafsi Nafsiya ya pili ni ile ya lawama, ambayo humlaumu mtenda dhambi kutokana pili ni ile ya lawama, ambayo humlaumu mtenda dhambi kutokana na yale aliyotenda, hivyo humsuka kwenda kutubu na kuomba nasamahani, yale aliyotenda, hivyo humsuka kwenda kutubu naNafsi kuomba samahizi zimetajwa katika Suratu al-Qiyamah. ya tatu ni hani, zimetajwa Suratudaraja al-Qiyamah. Nafsi yaManabii tatu ni nafsi nafsihizi tulivu, hakunakatika anayefikia hii isipokuwa na mawalii waliokulia ndani daraja ya tabiahii njema, na katika kila mtihani wao tulivu, hakuna anayefikia isipokuwa Manabii na mawalii waliokulia ndani ya tabia njema, na katika kila mtihani wao hutoka kichwa juu huku wakiwa ni wenye 138 kumwelekea sana na kushika132

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 132

12/3/2014 11:13:15 AM

Yusuf Mkweli

mana sana na Mwenyezi Mungu, hii imetajwa katika Suratu al-Fajri. Yusuf (a.s.) anaona kuwa kutofanya kwake khiyana, kutoka kwake kwenye mtihani huku akiwa ameshinda ni huruma ya Mwenyezi Mungu na rehema Zake na hivyo hajitakasi mwenyewe, kwa sababu maumbile ya mwanadamu ni kukosea. Katika riwaya kadhaa kuna maelezo kuhusu hatari za nafsi, na kuwa kuzikweza nafsi ni kuiharibu akili na huo ni mtego mkubwa wa Shetani. Imam Zainul-Abidin (a.s.) katika munajati wa 15 anataja hatari za nafsi, na bila shaka kuna faida nyingi kama tutazingatia hilo. Mafunzo: 1.

Kamwe haipasi kuzikweza nafsi zetu na kuzitakasa: “Nami sijitakasi nafsi yangu.”

Ukamilifu ni mwanadamu kutoikweza nafsi yake hata kama watu wote watamsifia kwa mazuri, kama ilivyotokea kwa Nabii Yusuf (a.s.), alisifiwa na nduguze, mke wa Mheshimiwa wa Misri, shahidi, Mfalme pamoja na wafungwa, lakini pamoja na hali hiyo bado anasema: “Nami sijitakasi nafsi yangu.”

Matamanio ya nafsi ni hatari kubwa haipasi kuyadharau: “Hakika nafsi ndiyo iamrishayo mno uovu.”

Manabii ni maasumu lakini wana matamanio ya kibinadamu, lakini huwa wanayadhibiti kwa nguvu ya imani: “Hakika nafsi ndiyo iamrishayo mno uovu.”

Ni lazima kutetea usafi wa nafsi na kujibu tuhuma, na wakati huo huo ni lazima tukiri ubaya wa nafsi zetu na tujilinde kwa Mwenyezi Mungu dhidi yake: “Hakika nafsi ndiyo iamrishayo mno uovu.” 133

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 133

12/3/2014 11:13:15 AM

Yusuf Mkweli

Nafsi huendelea kumtamanisha mwanadamu mpaka kumwingiza katika matendo maovu: “Hakika nafsi ndiyo iamrishayo mno uovu.”

Maumbile ya mwanadamu na matamanio yake humsukuma mwanadamu kuasi ila pale anaporehemewa na Mwenyezi Mungu: “Hakika nafsi ndiyo iamrishayo mno uovu, isipokuwa ile ambayo Mola Wangu ameirehemu.”

Rehema za Mwenyezi Mungu ndio kamba pekee ya uokovu, kwani mwanadamu kama atajitegemea mwenyewe basi mashambulizi ya nafsi yake yatampata: “Hakika nafsi ndiyo iamrishayo mno uovu, isipokuwa ile ambayo Mola wangu ameirehemu.”

Malezi aliyopata Yusuf ni malezi makhususi kutoka kwa Mwenyezi Mungu: “Hakika Mola wangu ni Mwingi wa maghufira, Mwenye kurehemu.”

10. Mlezi lazima awe na sifa ya huruma na msamaha: “Hakika Mola wangu ni Mwingi wa maghufira, Mwenye kurehemu.” 11. Haipasi kukata tamaa na huruma ya Mwenyezi Mungu bila kujali matatizo yote yanayokufika: “Hakika Mola wangu ni Mwingi wa maghufira, Mwenye kurehemu.” 12. Msamaha ni utangulizi na dalili ya rehema za Mwenyezi Mungu kutaka kuteremka: “Hakika Mola Wangu ni Mwingi wa maghufira.” Kisha ni “Mwenye kurehemu.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: 134

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 134

12/3/2014 11:13:15 AM

Yusuf Mkweli

$uΖ÷ƒt$s! Πt öθu‹ø9$# 7 y ¨ΡÎ) Α t $s% …çμyϑ¯=x. $£ϑn=sù ( ©Å¤øuΖÏ9 μç óÁÎ=÷‚tGó™r& ⎯ ÿ ÏμÎ/ ’ÎΤθçGø$# 7 à Î=yϑø9$# tΑ$s%uρ

∩∈⊆∪ ⎦ × ⎫ÏΒr& î⎦⎫Å3tΒ

“Akasema mfalme:Mleteni Mleteni awe wangu mwenyewe. Basi “Akasema mfalme: awe wangu mwenyewe. Basi alipozunalipozungumza naye alisema: Hakika kwetu niheshima, mwenye gumza naye alisema: Hakika wewe leo wewe kwetu leo ni mwenye heshima, mwenye kuaminika.” (12:54) (12:54) mwenye kuaminika.” Angalizo: Mazingatio: Kwanza: Yusuf Yusuf (a.s.) (a.s.) alipoachiwa alipoachiwa huru huru kutoka kutoka gerezani Kwanza: gerezani alitaka alitaka kulisifu gereza kupitia baadhi ya ibara, hivyo aliandika kwenye kuta kulisifu gereza kupitia baadhi ya ibara, hivyo aliandika kwenye zake: ”Hili ni kaburi la watu hai, nyumba ya huzuni, uzoefu wa kuta zake: ”Hili ni kaburi la watu hai, nyumba ya huzuni, uzoefu wa marafiki na furaha ya maadui.” marafiki na furaha ya maadui.” Pili: Mfalme alipogundua ukweli na uaminifu wa Yusuf kupata Pili: Mfalme alipogundua ukweli na uaminifu wa na Yusuf na uhakika kuwa hakumfanyia khiyana alimchagua kwa ajili kupata uhakika kuwa hakumfanyia khiyana alimchagua kwayake ajili mwenyewe. Angalia jinsi Mwenyezi Mungu anavyomlipa mja yake mwenyewe. Angalia jinsi Mwenyezi Mungu anavyomlipa mja mwaminifu. Hakuna shaka malipo yake ni kumchagua na kumteua, mwaminifu. shakaMungu malipo anawazungumzia yake ni kumchagua na kumteua, katika hili Hakuna Mwenyezi Manabii kwa 1 katika Mwenyezi Mungu anawazungumzia Manabii kwa kusema:hili “Nami nimekuteua wewe, basi sikiliza unayofunuliwa” kusema: “Nami nimekuteua wewe, basi sikiliza unayofunuliwa”33 Tatu: Mfalme kupitia neno “kwetu” anatangaza wazi kwamba Tatu: Mfalme kupitia neno “kwetu” anatangaza wazi kwamba Yusuf ana nafasi na sehemu ndani ya moyo wake, si ndani ya moyo Yusuf sehemu ndani ya moyo wake, ndani ya moyo tu baliana pianafasi katikanaserikali yake, hivyo maafisa wotesimna wajibu wa tukumsikiliza bali pia katika serikali yake, hivyo maafisa wote mna wajibu wa na kumtii. kumsikiliza na kumtii. Nne: Kuwa na nguvu na uaminifu vyote pamoja ni jambo la dharura, Nne: Kuwa na nguvu na uaminifu vyote pamoja ni jambo la kwani mwaminifu asiye na uwezo hawezi kufanya kitu, na mwenye dharura, kwani mwaminifu asiye na uwezo hawezi kufanya kitu, na nguvu asiye mwaminifu ataharibu mali ya umma. mwenye nguvu asiye mwaminifu ataharibu mali ya umma. 1 33

Sura Twaha: 13.

141 135

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 135

12/3/2014 11:13:15 AM

Yusuf Mkweli

Mafunzo: 1.

Mwenyezi Mungu ni Muweza, akitaka anaweza kumfanya mfungwa wa jana kuwa Rais wa leo: “Akasema mfalme: Mleteni awe wangu mwenyewe.”

Huduma za watu zinastahiki malipo na sifa, ili Mfalme amlipe Yusuf (a.s.) kwa kitendo cha kumtafsiria ndoto aliamuru Yusuf aachiwe huru na akamkirimu kwa kumpa cheo na nafasi katika serikali yake: “Akasema mfalme: Mleteni awe wangu mwenyewe.”

Hata mushriku na kafiri hufarijika na ukamilifu wa kiroho kwa sababu ndivyo maumbile ya mwanadamu yalivyoumbwa: “Akasema mfalme: Mleteni awe wangu mwenyewe.”

Vyeo muhimu na hatari vinahitaji uwezo na ujuzi, na pia vinahitaji kukubaliwa na kuheshimiwa. Yusuf (a.s.) kwa sababu ya utawa wake, uwezo wake, kutafsiri kwake ndoto na haiba yake aliweza kukubaliwa na kupewa heshima maalumu, na hali hii ilimwathiri Mheshimiwa wa Misri hadi akaweza kumchagua kwa ajili yake mwenyewe: “Akasema Mfalme: Mleteni awe wangu mwenyewe.”

Utakasifu, uaminifu, ukweli na utawa, zote hizi ni sifa ambazo huwapelekea wafalme kuzinyenyekea: “Akasema mfalme: Mleteni awe wangu mwenyewe.”

Usaili wa ana kwa ana una athari kubwa wakati wa kuwachagua watu: “Basi alipozungumza naye alisema.”

Mtu hutambulika kupitia ulimi wake, hutatambua dosari za mtu na mazuri yake mpaka azungumze: “Basi alipozungumza naye alisema.” 136

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 136

12/3/2014 11:13:15 AM

Yusuf Mkweli

Kuna wakati mkuu wa nchi kabla ya kumpa mtu majukumu makubwa analazimika kwanza kumfanyia usaili wa ana kwa ana: “Basi alipozungumza naye alisema.”

Majukumu muhimu na makubwa yanamfaa mtu mwenye uwezo na uzoefu: “Basi alipozungumza naye alisema: Hakika wewe leo.”

10. Mkweli mwaminifu hupata hadhi ya kukubaliwa na kuheshimiwa na viongozi wote hata na makafiri pia: “Basi alipozungumza naye alisema: Hakika wewe leo kwetu ni mwenye heshima, mwenye kuaminika.” 11. Wanawake wa Misri walipomuona Yusuf walishtuka na kujikata mikono yao, Mfalme wa Misri alipoona uaminifu wake na usafi wake aliiweka Misri yote chini ya mamlaka yake (a.s.), je wangemfanyia nini Yusuf kama wangegundua mazuri yake yote? 12. Tutakaporidhishwa na uaminifu wa mtu, uwezo wake na ukweli wake, tusisite kumkabidhi majukumu: “Hakika wewe leo kwetu ni mwenye heshima, mwenye kuaminika.” Mheshimiwa wa Misri aliazimia kweli katika maamuzi yake. 13. Washauri wa karibu wa viongozi lazima wawe watu wachamungu na wenye uwezo, waaminifu na wenye mipango madhubuti, sifa zote hizi alikuwanazo Yusuf: “Akasema mfalme: Mleteni awe wangu mwenyewe........Hakika wewe leo kwetu ni mwenye heshima, mwenye kuaminika.” 14. Mkabidhini majukumu yule mnayeamini dini yake na imani yake: “Hakika wewe leo kwetu ni mwenye heshima, mwenye kuaminika.” 137

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 137

12/3/2014 11:13:15 AM

14. 15.

Mkabidhini majukumuYusuf yule Mkweli mnayeamini dini yake na imani yake: “Hakika wewe leo kwetu ni mwenye heshima, mwenye kuaminika.” Mfalme alimpa Yusuf Yusufutawala utawalausio usionanasharti shartilolote lolotewala mipaka 15. Mfalme alimpa wala mipaka yoyote: “Hakika wewe leo kwetu ni yoyote: “Hakika wewe leo kwetu ni mwenye heshima, mwemwenye heshima, mwenye kuaminika.” nye kuaminika.”

Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu: ∩∈∈∪ Ο Ò ŠÎ=tæ á î ŠÏym ’ÎoΤÎ) ( Ú Ç ö‘F{$# ⎦ È É⎩!#t“yz ’ 4 n?tã ©Í_ù=yèô_$# tΑ$s% “Akasema (Yusuf): Nifanye mweka nchi,mimi hakika mimi ni “Akasema(Yusuf): Nifanye mweka hazina wahazina nchi, wa hakika mlinzi, mjuzi.” (12:55) ni mlinzi, mjuzi.” (12:55)

Angalizo: Mazingatio:

Swalinini - Kwa nini(a.s.) Yusufalitoa (a.s.)wazo alitoalawazo la kutaka kuKwanza: Kwanza: Swali - Kwa Yusuf kutaka pewa majukumu? zaidi, kwa nini aliomba kupewa majukumu? Kwa ibaraKwa iliyoibara waziiliyo zaidi,wazi ni kwa nininialiomba uongozi? uongozi? Jibu: Kutokana na ndoto ya Mfalme Yusuf (a.s.) aliingiwa na Jibu: Kutokana na ndoto ya Mfalme Yusuf (a.s.) aliingiwa na khofu khofu akihofia watu wasije wakapatwa madhara, na alijiona kuwa akihofia watu wasije wakapatwa na madhara, nana alijiona kuwa ni ni uwezo mtu mwenye uwezohatima wa kudhibiti mbaya ya kiuchumi, mtu mwenye wa kudhibiti mbaya yahatima kiuchumi, ndipo ndipo alipotoa ombi la kuchukua majukumu ili awaondolee watu alipotoa ombi la kuchukua majukumu ili awaondolee watu hatari na madhara. hatari na madhara. Pili: Swali - Kwa(a.s.) nini Yusuf alijisifu mwenyewe Pili: Swali - Kwa nini Yusuf alijisifu(a.s.) mwenyewe na uwezo na uwezo wake, mbona Qur’ani Tukufu inasema: “Msizitakase wake, mbona Qur’ani Tukufu inasema: “Msizitakase nafsi zenu”?nafsi zenu”? Jibu: Yusuf (a.s.) alijisifu mwenyewe na uwezo wake ili aweze Jibu: Yusuf (a.s.) alijisifu mwenyewe na uwezo wake ili aweze kupata jukumu kwa sababu alijikuta ni mtu mwenye uwezo wa kupata jukumu kwa sababu alijikuta ni mtu mwenye uwezo wa kuzuia matokeo mabaya ya kiuchumi, njaa na ukame, hakujisifu kwa kujifakharisha wala kinyume na sheria. 144 Tatu: Swali - Kwa nini Yusuf (a.s.) alishirikiana na kusaidiana na serikali ya kikafiri? Mbona Qur’ani Tukufu imekataza hilo kwa kusema: “Wala msilazimiane na wale waliodhulumu” 138

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 138

12/3/2014 11:13:16 AM

Yusuf Mkweli

Jibu: Yusuf (a.s.) kukubali majukumu haikuwa ni kumsaidia dhalimu bali ni ili awavushe watu katika kipindi cha baa la njaa na magumu yake, hivyo Yusuf (a.s) hakufanya kitendo chochote kinachoonesha kutaka kujipendekeza na kuwahadaa wananchi, kwani mara nyingi wanasiasa hutumia mgongo wa matatizo na kuongezeka kwa hatari kuwahadaa wananchi, lakini Yusuf (a.s.) hakuacha nafasi yake na hivyo aliweka mbele kazi ya kuwahudumia wananchi. Kama hakuna uwezekano wa kuiangusha serikali fisadi, inapasa angalau kwa uchache tufanye kazi ya kuondoa dhuluma yake na upotevu wake ndani ya serikali kwa njia ya kuchukua baadhi ya majukumu na kuwahudumia watu. Ndani ya kitabu Tafsirul-Amthal kuna maelezo: “Hakika suala la kuchunga kanuni isemayo: “Kutanguliza lililo muhimu zaidi kisha lifuatie la muhimu” ni kanuni ya msingi kwa mtazamo wa akili na sheria kwa kufuata mfano huu: Ni muhimu kwamba tusiisaidie serikali ya kidhalimu kwa kujizuia kuchukua vyeo na majukumu ndani ya serikali hiyo, lakini la muhimu zaidi kuliko hilo ni kuwaokoa wananchi na hatari za njaa, kwa sababu hiyo ndio maana tunamuona Yusuf (a.s.) hakuchukua cheo chochote cha kisiasa serikalini ili asiwe amemsaidia dhalimu na serikali yake, na wala hakuchukua cheo cha kijeshi ili asije akamwaga damu pasipo haki. Alichofanya ni kujitolea kubeba majukumu ya kiuchumi ili aweze kuwaokoa watu na baa la njaa. Imam ar-Ridha (a.s.) anasema: “Dharura ilipomtaka Yusuf (a.s.) kubeba majukumu ya uhazini wa Misri hakusita kujitwisha jukumu hili.” Mfano mwingine katika hilo ni Ibnu Yaqtwin ambaye alikuwa waziri katika baraza la ukhalifa wa Bani Abbasiy kwa maelekezo kutoka kwa Imam al-Kadhim (a.s.), kwa sababu uwepo wa watu wema kama hawa ndani ya serikali ya kidhalimu huwa ni kutengeneza marejeo ya wanyonge na wanaodhulumiwa. Imam Ja’far as-Sadiq 139

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 139

12/3/2014 11:13:16 AM

Yusuf Mkweli

(a.s.) anasema: “Kafara ya matendo ya mtawala ni kukidhi mahitaji ya ndugu.” Imam ar-Ridha (a.s.) aliulizwa: Kwa nini ulikubali umakamu katika serikali ya Maamun? Alijibu: “Yusuf (a.s.) alikubali kuingia katika serikali ya Mfalme mshirikina na hali yeye ni Nabii, na mimi si chochote zaidi ya kuwa Wasii wa Nabii na niliingia ndani ya serikali ya mtu anayeudhihirisha Uislamu kwa kulazimishwa, wakati ambapo Yusuf (a.s.) aliingia kwa utashi wake mwenyewe na akakubali majukumu kutokana na hatari iliyokuwepo.’” Nne: Yusuf (a.s.) alipochukua cheo na madaraka hakuomba kukutana na mzazi wake, bali aliomba aachiwe jukumu la uhazini, ni kwa sababu kukutana na mzazi wake kunabeba mazingira ya huruma binafsi wakati ambapo kuwaokoa watu na baa la njaa kunabeba ujumbe wa kijamii. Tano: Imam as Sadiq (a.s.) anawaambia wale wenye kuzitia uzito nafsi zao na kuwaita watu waje kuwasaidia: “Mnasemaje kuhusu Nabii Yusuf (a.s.) aliyemwambia Mheshimiwa wa Misri: “Akasema (Yusuf): Nifanye mweka hazina wa nchi, hakika mimi ni mlinzi, mjuzi.” wakati ambapo madaraka na cheo chake kilikuwa kikubwa kiasi kwamba wakati huo nchi ilikuwa imefika hadi mipaka ya Yemen....eneo lote hilo lilikuwa chini yake na hatujaona akilalamikiwa na yeyote.” Sita: Katika riwaya moja Imam ar-Ridha (a.s.) alisema: “Katika miaka saba ya mwanzo Yusuf (a.s.) alikuwa akihifadhi ngano, ukame na njaa vilipoanza katika miaka saba ya pili alikuwa akigawa chakula alichokihifadhi hazina katika miaka iliyotangulia, aliwagawia watu chakula cha siku nzima kwa uangalifu na uaminifu, hivyo akailinda Misri dhidi ya ukata na hali ngumu. Katika miaka ya ukame Yusuf (a.s.) hakulala hata usiku mmoja akiwa ameshiba, ili naye ahisi hali ya wenye njaa. 140

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 140

12/3/2014 11:13:16 AM

Yusuf Mkweli

Saba: Imekuja katika Tafsirul-Bayan na Tafsirul-Mizan kwamba ukame ulipoanza katika mwaka wa kwanza, Yusuf (a.s.) aliwauzia watu ngano kwa dhahabu na fedha, katika mwaka wa pili kwa johari na vito vya thamani, katika mwaka wa tatu kwa wanyama, katika mwaka wa nne kwa vijakazi na watumwa, katika mwaka wa tano kwa majumba, katika mwaka wa sita kwa mashamba na katika mwaka wa saba kwa nafsi zao wenyewe na watoto wao. Ulipomalizika mwaka wa saba wa ukame, huku akiwa amewamiliki watu wote na mali zao, alikwenda kwa Mheshimiwa wa Misri na kumwambia: “Watu na mali zao ni milki yangu, isipokuwa ni kwamba namfanya Mwenyezi Mungu shahidi na ninakufanya ewe Mfalme shahidi kwamba hakika mimi ninawaacha huru, nawarudishia mali zao kama ninavyokurudishia Kasri, kiti cha madaraka na pete, wizara haikuwa chochote kwangu zaidi ya kuwa njia ya kuwaokoa watu, na sikuwa na haja nyingine, hivyo amiliana nao kwa uadilifu na wema.” Mfalme aliposikia maneno haya alijishusha mbele ya utukufu wa Yusuf na uwezo wa nguvu zake, ulimi wa Mfalme haukuweza tena kujizuia kutoa shahada mbili kwa kusema: ”Nashahidilia kwamba hakuna Mungu wa haki isipokuwa Allah, na hakika wewe ni Mtume wake, nimekuwa miongoni mwa waumini na wewe umekuwa Mfalme.” Nane: Wakati wa kuchagua watu kwa ajili ya majukumu ni lazima tuwachague kwa kufuata vigezo vya Qur’ani, kwani ukiachilia mbali kigezo cha: “Mlinzi, mjuzi” kuna vigezo vingine vilivyotajwa na Qur’ani, kati ya hivyo ni: 1.

Imani: “Je, aliyekuwa muumini ni kama yule aliye fasiki? Hakika hawawi sawa”

Kutangulia: “Waliotangulia ndio waliotangulia. Hao ndio watakaokaribishwa”

Hijra: “Na wale walioamini lakini hawakuhama nyinyi hamna haki ya kurithiana nao hata kidogo...” 141

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 141

12/3/2014 11:13:16 AM

Yusuf Mkweli

Uwezo wa kimwili na kielimu: “Na akampa nguvu katika elimu na mwili”

safi: “Baba yako hakuwa mtu muovu”

Jihadi na upambanaji: “Na Mwenyezi Mungu amewafadhilisha wenye kupigana jihadi kwa wasiopigana jihadi.”

Mafunzo: 1.

Ni wajibu kujitolea kubeba majukumu makubwa pindi ikilazimika kufanya hivyo: “Akasema (Yusuf): Nifanye mweka hazina wa nchi.”

Unabii unaoana na serikali na siasa, kama ambavyo dini haiachani na siasa: “Akasema (Yusuf): Nifanye mweka hazina wa nchi.”

Wakati wa kutumia uwezo wako ni lazima kujihadhari na matamanio binafsi: “Akasema (Yusuf): Nifanye mweka hazina wa nchi.”

Uwezo kwanza kisha ndio kubeba majukumu: “Akasema mfalme: Mleteni awe wangu mwenyewe” ”Akasema (Yusuf): Nifanye mweka hazina wa nchi.”

Uwezo na ustadi ukitimia tunapaswa tumiliki ujasiri na hali ya kujiamini katika kubeba majukumu: “Akasema (Yusuf): Nifanye mweka hazina wa nchi.”

Kiongozi hata awe na cheo kikubwa kiasi gani bado anahitajia ushauri kutoka kwa mtu wa chini yake aliye mwaminifu na mkweli. Hakika Mheshimiwa wa Misri alisikiliza ushauri wa Yusuf (a.s.) na akamkubalia: “Akasema (Yusuf): Nifanye mweka hazina wa nchi.” 142

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 142

12/3/2014 11:13:16 AM

Yusuf Mkweli

Uraia si sharti katika kuchukua majukumu, Yusuf (a.s.) hakuwa Mmisri lakini alipata cheo cha juu zaidi katika serikali ya Misri: “Akasema (Yusuf): Nifanye mweka hazina wa nchi.”

Kuonesha vipaji na uwezo wakati wa dharura haipingani na kumtegemea Mwenyezi Mungu, kuipa nyongo dunia na ikhlasi: “Hakika mimi ni mlinzi, mjuzi.”

Kupitia sifa mbili zilizotajwa na Mfalme kwa Yusuf (a.s.) inawezekana kufichua baadhi ya sifa nzuri za kiongozi afaaye: “Hakika wewe leo kwetu ni mwenye heshima, mwenye kuaminika.” Yaani ni mwenye uwezo na uaiminifu. Na pia kupitia sifa mbili alizozielezea Yusuf mwenyewe tunaweza kugundua hilo: “Hakika mimi ni mlinzi, mjuzi.” Yaani mhifadhi na mwenye ujuzi na taaluma ya uhifadhi. Kauli ya Mwenyezi Mungu:

⎯tΒ $uΖÏFuΗ÷qtÎ/ = Ü ŠÅÁçΡ 4 ™â !$t±o„ ] ß ø‹ym $pκ÷]ÏΒ &é §θt6tGtƒ Ú Ç ö‘F{$# ’Îû # y ß™θã‹Ï9 $¨Ψ©3tΒ y7Ï9≡x‹x.uρ #( θãΖtΒ#u™ ⎦ t ⎪Ï%©#Ïj9 × öyz οÍ tÅzFψ$# ã ô_V{uρ

∩∈∉∪ ⎦ t ⎫ÏΖÅ¡ósßϑø9$# t ô_r& ì ß ‹ÅÒçΡ ω Ÿ uρ ( â™!$t±®Σ

∩∈∠∪ β t θà)−Gtƒ (#θçΡ%x.uρ

“Na hivyo hivyondivyo ndivyotulivyompa tulivyompacheo cheo Yusuf katika humo Yusuf katika nchinchi akaeakae humo popote apendapo. Tunamfikishia rehemarehema zetu tumtakaye, wala hatupotepopote apendapo. Tunamfikishia zetu tumtakaye, wala zi ujira waujira wafanyao mema. Na ujira wa ni akhera bora kwa hatupotezi wa wafanyao mema. Na akhera ujira wa ni wale bora walioamini na wakawa wanamcha (Mungu).” (12:56 –(12:56 57). – kwa wale walioamini na wakawa wanamcha (Mungu).” 57). Mazingatio: Angalizo: Kwanza: Aya hizi mbili zinamsifia Yusuf (a.s.) kwa kumvisha sifa za hisani, Aya imanihizi na mbili uchamungu. Kwanza: zinamsifia Yusuf (a.s.) kwa kumvisha sifa za hisani, imani na uchamungu.

143

11:13:17 AM

Yusuf Mkweli

Pili: Sura hii inatupa fursa ya kulinganisha baina ya utashi wa Mwenyezi Mungu na baina ya utashi wa watu na matamanio yao. Nduguze Yusuf (a.s.) walitaka kumdhalilisha kwa kumtumbukiza kisimani na kisha kwa kumuuza, wakati ambapo Mwenyezi Mungu alitaka kumkirimu, na ndipo Mheshimiwa wa Misri alipomuusia mke wake: “Yafanye vizuri makazi yake.” Naye mke wa Mheshimiwa alitaka kuchafua sifa yake na kuharibu sharafu yake, lakini Mwenyezi Mungu alimtakasa na uchafu. Wengine walitaka kumfunga Yusuf gerezani ili kumdhalilisha na kuharibu ari yake: “Hapana shaka atafungwa gerezani na atakuwa miongoni mwa madhalili.” Lakini utashi wa Mwenyezi Mungu ulilinda heshima yake na utukufu wake na hatimaye ukamzawadia serikali ya Misri: “Na hivyo ndivyo tulivyompa cheo Yusuf.” Tatu: Imam as-Sadiq (a.s.) alisema: “Yusuf alikuwa mtu huru mwenye kujiheshimu, hakuathiriwa na husuda ya nduguze, kutupwa kwake kisimani, matamanio ya wanawake kwake na yote yaliyofuata baadaye ikiwemo kuwekwa gerezani, kuzushiwa, uongozi na utawala.” Nne: Malipo ya Akhera ni bora kushinda malipo ya duniani, hiyo ni kwa sababu: 1.

Hayana kipimo maalumu wala mipaka: “ Watapata humo wanayoyataka”

Ni ya kudumu: “Watakaa humo milele”

Hayana mipaka na vigezo maalumu: “Tutakaa peponi popote tutakapo”

Ni malipo bila hesabu: “Malipo yao pasipo hisabu”

Hayafikwi na maafa, majanga wala maradhi: “Humo hawataugua” 144

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 144

12/3/2014 11:13:17 AM

Yusuf Mkweli

Mafunzo: 1.

Ada ya Mwenyezi Mungu huwapa utukufu na heshima watu wema na wachamungu: “Na hivyo ndivyo.”

Ni sahihi kwamba Mfalme wa Misri alimwambia Yusuf: “Hakika wewe leo kwetu ni mwenye heshima, mwenye kuaminika”, lakini ukweli ni kwamba Mwenyezi Mungu ndiye aliyemtunuku Yusuf heshima hiyo: “Na hivyo ndivyo tulivyompa cheo Yusuf.”

Utawala ni haki ya serikali, ina haki ya kuutumia wakati wowote ipendapo: “Na hivyo ndivyo tulivyompa cheo Yusuf katika nchi akae humo popote apendapo.”

Utawala ni rehema iwapo umo mikononi mwa wenye kustahiki, la sivyo ni mateso na adhabu: “Tunamfikishia rehema zetu tumtakaye.”

Yusuf alipata mamlaka pana: popote apendapo.”

Kamwe hayapotei malipo mbele ya Mwenyezi Mungu, yawe ya amali yoyote ile: “Wala hatupotezi ujira wa wafanyao mema.”

Kupoteza haki za watu hutokana na ima ujinga, au ubahili au udhaifu au.. na yote hayo hayapatikani kwa Mwenyezi Mungu: “Wala hatupotezi ujira wa wafanyao mema.”

Kushika utawala na serikali hapa duniani hakukinzani na dhana ya wema, imani na uchamungu: ”Na hivyo ndivyo tulivyompa cheo Yusuf....wala hatupotezi ujira wa wafanyao mema.” 145

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 145

12/3/2014 11:13:17 AM

Yusuf Mkweli

Utashi wa Mwenyezi Mungu hauwi nje ya nidhamu na mantiki, hivyo pindi Mwenyezi Mungu anaposema: haimaanishi yoyote yule, bali anaongezea kwa kusema hakika utashi wetu haukosi malengo bali huwa ni kwa mujibu wa wema wa watu: “Wala hatupotezi ujira wa wafanyao mema.”

10. Hapa duniani mtu mwema hulipwa kulingana na wema wake, na atapata thawabu nyingi huko Akhera: “Wala hatupotezi ujira wa wafanyao mema. Na ujira wa akhera ni bora.” 11. Haipasi kwa mtu mwema kukata tamaa iwapo hatopata malipo ya duniani, kwa sababu Mwenyezi Mungu kamwe hapotezi ujira wake huko Akhera: “Wala hatupotezi ujira wa wafanyao mema. Na ujira wa akhera ni bora.” 12. Ufalme na serikali havilingani na malipo ya Akhera: “Na ujira wa akhera ni bora.” 13. Thawabu za dunia na serikali havikati kiu ya wachamungu, hiyo ni kwa sababu Akhera ndio shabaha yao na ndio lengo la matamanio yao: “Na ujira wa akhera ni bora.” 14. Kama mtamcha Mwenyezi Mungu basi mtashukiwa na rehema kutoka Kwetu: “Tunamfikishia rehema zetu tumtakaye, wala hatupotezi ujira wa wafanyao mema. Na ujira wa akhera ni bora kwa wale walioamini na wakawa wanamcha (Mungu).” 15. Hakika imani humnufaisha muumini aliyetenda dhambi iwapo tu imeambatana na uchamungu, la sivyo hatima yake haitajulikana: “Na ujira wa akhera ni bora kwa wale walioamini na wakawa wanamcha (Mungu).” 146

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 146

12/3/2014 11:13:17 AM

Yusuf Mkweli

16. Uchamungu una ujira mkubwa sana na wa kudumu pale tu iwapo ni sifa ya kudumu kwa mwenye nayo: “Na ujira wa akhera ni bora kwa wale walioamini na wakawa wanamcha (Mungu).” 17. Kupata thawabu za Akhera kunahitaji imani na kudumu 17. Kupata thawabu za Akhera kunahitaji imani na kudumu katika katika uchamungu: “Na ujira wa akhera ni bora kwa uchamungu: “Na ujira wa akhera ni bora (Mungu).” kwa wale waliowale walioamini na wakawa wanamcha amini na wakawa wanamcha (Mungu).” ya Mwenyezi Kauli yaKauli Mwenyezi Mungu: Mungu: ∩∈∇∪ tβρãÅ3ΖãΒ …çμs9 öΝèδuρ óΟßγsùtyèsù Ïμø‹n=tã (#θè=yzy‰sù y#ß™θãƒ äοuθ÷zÎ) u™!$y_uρ “Wakaja ndugu zake Yusuf wakaingia kwake. Yeye akawajua “Wakaja ndugu zake Yusuf wakaingia kwake. Yeye akawajua na wao na wao hawakumjua.” (12:58) hawakumjua.” (12:58) Angalizo: Mazingatio: Watu waliishi miaka saba wakiwa ndani ya neema ya kutosha na Watu waliishi miaka saba wakiwa ndani ya neema ya kutosha na mvua za nyingi kama alivyowatabiria Yusuf (a.s.), kisha ikafuata mvua za mingine nyingi kama (a.s.),Misri kisha ikafuata miaka saba ikiwa alivyowatabiria na ukame ambaoYusuf uliikumba yote na miaka saba mingine ikiwa na ukame ambao uliikumba Misri ukafika mpaka kwenye baadhi ya maeneo ya ardhi ya Palestina nayote na ukafika mpaka kwenye baadhi ya maeneo ardhi ya Palestina Kan’ani, ndipo Ya’qub alipowaambia wanawe:ya“Nendeni Misri na Kan’ani, ndipoBasi Ya’qub alipowaambia wanawe: “Nendeni Miskutafuta chakula.” wakafika Misri wakiwa miongoni mwa wageni wengi waliofika kwa Yusuf (a.s.) na kuanza kumlalamikia ri kutafuta chakula.” Basi wakafika Misri wakiwa miongoni mwa hali yao mbaya ya familia zao. Alipowaona lakini wao wageni wenginawaliofika kwa Yusuf (a.s.) naaliwajua kuanza kumlalamikia hawakumjua. Walistahiki hilo, kwa sababu wao walipoachana nayewao hali yao mbaya na ya familia zao. Alipowaona aliwajua lakini alikuwa mdogo, walimtupia ndani ya kisima, hawakukutana naye na hawakumjua. Walistahiki hilo, kwa sababu wao walipoachana naye wala hawakuhisi kabisa kuwa atapata cheo, uongozi na mamlaka alikuwa katika mdogo, walimtupia ndani ya kisima, hawakukutana naye aliyonayo serikali ya Misri, na kipindi hiki kilichukua karibu na wala hawakuhisi kabisa kuwa atapata cheo, uongozi na mamlaka miaka ishirini mpaka thelathini. Kwani Yusuf alipookolewa toka aliyonayo katika Misri, nauwezo kipindi kilichukua karibu kisimani alikuwa niserikali mvulanayamwenye wahiki kutambua mambo thelathini. KwaniiliYusuf toka kinamiaka hivyo ishirini Mfalmempaka wa Misri alimnunua awe alipookolewa mfanyakazi katika nyumba yake, baada ya hapo alikaa miaka kadhaa gerezani, kisha akaachiwa huru, ikapita miaka saba ya mwanzo ya neema na mvua, kisha ikaingia miaka saba mingine,147 nayo ndio miaka ya ukame na 154 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 147

12/3/2014 11:13:17 AM

Yusuf Mkweli

simani alikuwa ni mvulana mwenye uwezo wa kutambua mambo na hivyo Mfalme wa Misri alimnunua ili awe mfanyakazi katika nyumba yake, baada ya hapo alikaa miaka kadhaa gerezani, kisha akaachiwa huru, ikapita miaka saba ya mwanzo ya neema na mvua, kisha ikaingia miaka saba mingine, nayo ndio miaka ya ukame na baa la njaa, na hapo ndipo Yusuf alipopata fursa ya kuonana na nduguze. Masomo: 1.

Wakati wa ukame hakuna haja ya kutumia utaratibu wa wakala, bali ni wajibu kila mmoja yeye mwenyewe kwenda ofisi husika kupokea fungu lake ili kuzuia watu wasitumie fursa hiyo kuwahujumu wengine. Nduguze Yusuf walikuwa na uwezo wa kumtuma mmoja wao kwa niaba ya wote lakini walikwenda wote pamoja.

Nchi nyingine zikituomba tuzipe msaada wakati wa ukame mkali, ni juu yetu kuwakubalia ombi lao: “Wakaja ndugu zake Yusuf.”

Haifai kubweteka na kufanya uvivu wakati wa shida na matatizo, hata kama haja inatutaka kuomba msaada kutoka nchi nyingine: “Wakaja ndugu zake Yusuf.”

Kuna wakati dhalimu huhitajia msaada wa mdhulumiwa: “Wakaja ndugu zake Yusuf.”

Ilikuwa ni rahisi sana ugeni kuonana na Yusuf, hata kwa wale wasiokuwa Wamisri. Inapasa kiongozi awe na utaratibu unaomrahisishia kuonana na watu ili aweze kujua hali zao.

Kumbukumbu ya mambo ya utotoni huwa haitoki ndani ya kumbukumbu ya mwanadamu. Nduguze Yusuf walikutana naye ukubwani, lakini Yeye bado alikuwa na kumbukumbu na 148

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 148

12/3/2014 11:13:17 AM

Yusuf Mkweli

matukio ya utoto wao, na kwa ajili hii aliwajua bila wao kumjua: “Yeye akawajua na wao hawakumjua.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: ’Îûρé& þ’ÎoΤr& χ š ÷ρts? Ÿωr& 4 Ν ö ä3‹Î/r& ⎯ ô ÏiΒ Νä3©9 ˆ 8 r'Î/ ’ÎΤθçGø$# tΑ$s% Ν ö ÏδÎ—$yγpg¿2 Νèδt“£γy_ $£ϑs9uρ

∩∈®∪ ⎦ t ,Î!Í”∴ßϑø9$# ç öyz O$tΡr&uρ Ÿ≅ø‹s3ø9$#

“Alipowatengenezea mahitaji yao aliwaambia: Nileteeni ndugu “Alipowatengenezea mahitaji yao aliwaambia: Nileteeni ndugu yenu yenu Je hamuoni kuwaninatimiza mimi ninatimiza na kwa kwa baba.baba. Je hamuoni kuwa mimi kipimo nakipimo kwamba kwamba mimi ni mbora wa wakaribishao?” (12:59) mimi ni mbora wa wakaribishao?” (12:59) Angalizo: Mazingatio: Kwanza: Yusuf (a.s.) alisema: “Nileteeni ndugu yenu kwa baba.” Kwanza: Yusuf (a.s.) alisema: “Nileteeni ndugu yenu kwa baba.” Hakusema mdogo wangu wa kuzaliwa naye, hiyo inaonesha kuwa Hakusema mdogo naye, kuwa Yusuf aliongea naowangu kama wa mtukuzaliwa asiyewajua, na hiyo ndipoinaonesha wao wenyewe Yusuf aliongea nao kama mtu asiyewajua, na ndipo wao wewalipomfichulia nasaba yao kuwa wao ni watoto wa Ya’qub mjukuu nyewe walipomfichulia nasaba kuwayawao ni watoto wa Ya’qub wa Ibrahim (a.s.), (kama ilivyoyao ndani vitabu vya tafsiri). Na kwambawababa yao (a.s.), ni mzee sana, huzuni ashindwe mjukuu Ibrahim (kama ilivyo ndaniimemfanya ya vitabu vya tafsiri). kutembea na simanzi imemmaliza kwa sababu ya mwanaye kuliwa Na kwamba baba yao ni mzee sana, huzuni imemfanya ashindwe na mbwa na mwitu, na niimemmaliza miaka mingi bado anamlilia. Tumemwacha kutembea simanzi kwa sababu ya mwanaye kuliwa mdogo wetu mmoja kwake ili amtunze na kumhudumia, hivyo kama na mbwa mwitu, na ni miaka mingi bado anamlilia. Tumemwacha utatupa mafungu yao tutarejea kwao tukiwa na furaha. Yusuf mdogo mmoja ili amtunzemizigo na kumhudumia, hivyo kama aliwapawetu mahitaji yaokwake na akawaandalia yao kiasi cha ngamia utatupa yao tutarejea Yusuf alikumi namafungu akawaongezea mingine kwao miwilitukiwa ambayonanifuraha. mafungu mawili wapa mahitaji yao na akawaandalia mizigo yao kiasi cha ngamia ya baba yake Ya’qub na mdogo wake Benjamini. kumi na akawaongezea mingine miwili ambayo ni mafungu mawili Pili: Ili yake kuwapa nduguze wahalifu hamasa na tamaa ya kurudi tena ya baba Ya’qub na mdogo wake Benjamini. kwake aliwaambia: ni mbora wakaribishao.” Pili:Yusuf Ili kuwapa nduguze“Mimi wahalifu hamasawa na tamaa ya kurudi Yaani mimi ni mbora wa wale wakaribishao wageni. Wakasema tena kwake Yusuf aliwaambia: “Mimi ni mbora wa wakaribishao.” tutatilia mkazo suala la kumleta kwako. Hii ilitokana na motisha na hamasa ya Yusuf kwao. Ama Mwenyezi Mungu Yeye ana maelezo mengine juu ya motisha, pale anaposema: “Na Mwenyezi Mungu ni 149

156 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 149

12/3/2014 11:13:18 AM

Yusuf Mkweli

Yaani mimi ni mbora wa wale wakaribishao wageni. Wakasema tutatilia mkazo suala la kumleta kwako. Hii ilitokana na motisha na hamasa ya Yusuf kwao. Ama Mwenyezi Mungu Yeye ana maelezo mengine juu ya motisha, pale anaposema: “Na Mwenyezi Mungu ni Mbora wa watoao riziki”34 “Na Wewe ni Mbora wa kughufiria”35 “Na Wewe ni Mbora wa wanaohukumu”36 “Na Mwenyezi Mungu ndiye Mbora wa wenye kupanga”37 “Na Wewe ndiye Mbora wa wanaorithi”38 “Naye ndiye Mbora wa wenye kuhukumu.”39 Masomo: 1. Ugawaji wa chakula kilichokuwa kimehifadhiwa huko Misri ulikuwa ukifanyika chini ya usimamizi wa moja kwa moja kutoka kwa Nabii Yusuf (a.s.): “Alipowatengenezea mahitaji yao.” 2. Kwa baraka za uendeshaji wa Yusuf (a.s.) na hekima zake wananchi wa Misri walifanikiwa kuivuka miaka ya ukame, bali waliweza hata kuzisaidia nchi za jirani: “Alipowatengenezea mahitaji yao.” 3. Kutunza siri na kusema ukweli ni sifa mbili za lazima kwa mwanadamu. Yusuf (a.s.) alisema: “Ndugu yenu”, hakusema ndugu yangu. Aliweza kusema ukweli na wakati huo huo akawa ametunza siri. 4. Wale wanaotoa misaada ya kiuchumi sawa wawe watu binafsi au mashirika au nchi, wanaweza kutumia misaada hii kuhakikisha ustawi unapatikana au masilahi mengine yanatimia: “Nileteeni ndugu yenu kwa baba.” Sura al-Jum’ah: 11. Sura Aaraf : 155. 36 Sura Aaraf : 89. 37 Sura Aal Imran: 54. 38 Sura An’biyaa: 89. 39 Sura Aaraf : 87. 34 35

150

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 150

12/3/2014 11:13:18 AM

Yusuf Mkweli

Kupunja na kuiba vipimo hairuhusiwi hata wakati wa majanga na ukame: “Je hamuoni kuwa mimi ninatimiza kipimo.”

Wakati wa kupima ni lazima kipimo kijulikane ujazo wake: “Je hamuoni kuwa mimi ninatimiza kipimo.”

Tuwalipe wema wale watutendeao ubaya. Yusuf (a.s.) aliwatimizia kipimo ndugu zake bila kujali dhulma waliyomfanyia na wala dhulma hiyo haikumzuia kuwatimizia kipimo: “Je hamuoni kuwa mimi ninatimiza kipimo.”

Kawaida upunjaji wowote au uadilifu wowote unaofanywa na kiongozi (mfanyakazi au msaidizi) huchukuliwa kuwa umefanywa na mkuu wake wa kazi: “Je hamuoni kuwa mimi ninatimiza kipimo.”

Muamala unaohusu nafaka katika zama za Yusuf ulikuwa unafanywa kupitia kipimo cha kilo: “Je hamuoni kuwa mimi ninatimiza kipimo (kilo).”

10. Ni lazima kiongozi mwenye jukumu la kugawa mahitaji ya watu wote awe na sifa ya uadilifu: “Je hamuoni kuwa mimi ninatimiza kipimo.” 11. Haipasi kugeuza mamlaka kama njia ya kujiongezea kipato: “Je hamuoni kuwa mimi ninatimiza kipimo na kwamba mimi ni mbora wa wakaribishao.” 12. Kuwaenzi wageni ni moja ya sifa za Manabii: “Na kwamba mimi ni mbora wa wakaribishao.” 13. Tuwaheshimu wasafiri na wageni waingiao katika miji yetu, hata katika vipindi vya ukame na majanga: “Na kwamba mimi ni mbora wa wakaribishao.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: 151

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 151

12/3/2014 11:13:18 AM

Kuwaenzi wageni ni moja ya sifa za Manabii: “Na kwamba mimi ni mbora wa wakaribishao.” Tuwaheshimu wasafiri na wageni waingiao katika miji yetu, hata katika vipindi vya ukame na majanga: “Na kwamba mimi ni mbora wa wakaribishao.” Yusuf Mkweli

12. 13.

Kauli ya Mwenyezi Mungu: Ÿ uρ “Ï‰ΖÏã öΝä3s9 Ÿ≅ø‹x. ξ Ÿ sù ⎯ÏμÎ/ ’ÎΤθè?ù's? Ο ó ©9 βÎ*sù ∩∉⊃∪ Èβθç/tø)s? ω “Msiponiletea basi hampati kipimo chochote kwanguwala wala msiniku“Msiponiletea basi hampati kipimo chochote kwangu rubie.” (12:60) msinikurubie.” (12:60)

Mafunzo:

158

Njia yenye mafanikio katika kuendesha idara ni kutumia ukali na upole kwa pamoja. Anatakiwa aanze kwanza na upole: “Na kwamba mimi ni mbora wa wakaribishao”, usipofaa ndipo akimbilie kwenye ukali na kutoa onyo: “Msiponiletea basi hampati kipimo chochote kwangu wala msinikurubie.”

Inatupasa kuondoa vyanzo vya unyonyaji na kuteketeza sababu zake, kwani aliyopo akizoea kuhujumu fungu la asiyekuwepo basi tutakuwa tumeufungulia unyonyaji mlango: “Msiponiletea basi hampati kipimo chochote kwangu wala msinikurubie.”

Ni lazima kuitekeleza kanuni kwa watu wote bila ubaguzi baina ya mtu wa karibu au mgeni, kila mmoja ni lazima achukue fungu lake: “Msiponiletea basi hampati kipimo chochote kwangu wala msinikurubie.”

Si lazima kiongozi kutekeleza onyo lake kama lilivyo, kwani Yusuf (a.s.) hakuwa tayari kuacha ndugu zake waangamie kwa njaa: “Msiponiletea basi hampati kipimo chochote kwangu wala msinikurubie.”

5. Kuwa na azma katika kutekeleza mipango ni moja ya sifa za kiongozi mwenye mafanikio: “Msiponiletea basi hampati 152

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 152

12/3/2014 11:13:18 AM

waangamie kwa njaa: “Msiponiletea basi hampati kipimo chochote kwangu wala msinikurubie.” Kuwa na azma katika kutekeleza mipango ni moja ya sifa za kiongozi mwenye mafanikio: “Msiponiletea Yusuf Mkweli basi hampati kipimo chochote kwangu wala msinikurubie.”

kipimo chochote kwangu wala msinikurubie.”

wenyezi Mungu:Kauli ya Mwenyezi Mungu: ∩∉⊇∪ tβθè=Ïè≈xs9 $¯ΡÎ)uρ çν$t/r& çμ÷Ψtã ßŠÍρ≡uã∴y™ (#θä9$s% “Wakasema: 159“Tutamshawishi baba yake, na hakika sisi tutafanya.” (12:61)

Mazingatio: “Kushawishi” ni kujaribu kumkinahisha mwingine katika matakwa yake, na kutaka ambacho hakitaki au kushawishi ambayo hana ushawishi nayo, na hiyo ni kwa uombezi na hila. Inabainika husuda katika maneno ya nduguze Yusuf, pale wanaposema: “Baba yake”, badala ya kusema: ”Baba yetu”, kama ambavyo hata mazungumzo yao mwanzoni mwa sura yalikuwa: “Hakika Yusuf na nduguye wanapendwa zaidi na baba yetu kuliko sisi.” Mafunzo: 1.

Safari ya mtoto mdogo ni lazima iwe kwa idhini ya baba yake na kwa kuafiki kwake: “Wakasema: Tutamshawishi baba yake, na hakika sisi tutafanya.”

Nduguze Yusuf (a.s.) walikuwa wanajua kuwa baba yao atawakatalia ombi lao la kufuatana na ndugu yao Benjamini: “Wakasema: Tutamshawishi baba yake, na hakika sisi tutafanya.”

153

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 153

12/3/2014 11:13:18 AM

Yusuf Mkweli

Baada ya Ya’qub kuumizwa na tukio la mwanaye Yusuf (a.s.) hakuwa anaachana na mwanawe Benjamini, hivyo kumtenganisha mtoto na baba lilikuwa ni jambo gumu: “Wakasema: Tutamshawishi baba yake, na hakika sisi tutafanya.” Kauli ya Mwenyezi Mungu:

óΟÎγÎ=÷δr& ’ # n<Î) (#þθç7n=s)Ρ$# #sŒÎ) !$pκtΞθèùÌ÷ètƒ Ο ó ßγ¯=yès9 Ν ö ÏλÎ;%tnÍ‘ ’Îû öΝåκtJyè≈ŸÒÎ/ (#θè=yèô_$# ÏμÏΨ≈uŠ÷GÏÏ9 tΑ$s%uρ

ó ßγ¯=yès9 ∩∉⊄∪ χ š θãèÅ_ötƒ Ο

“Akawaambia watumishiwake: wake:Tieni Tieni bidhaa katika mizigo “Akawaambia watumishi bidhaa zaozao katika mizigo yao yao ili wazione watakaporudi kwa watu wao ili wapate kurejea.” ili wazione watakaporudi kwa watu wao ili wapate kurejea.” (12:62) (12:62)

Mazingatio: Angalizo:

Kwanza: Aya zilizotangulia zimemsifu Yusuf (a.s.) kwa sifa kadKwanza: Aya zilizotangulia zimemsifu Yusuf (a.s.) kwa sifa kadhaa haa mfano wa “Mkweli, Mwema na Mwenye ikhlaswi”, ni kweli mfano wa “Mkweli, Mwema na Mwenye ikhlaswi”, ni kweli kabisa kabisa mtu mwenye sifa kama hawezi kuitumia hazina kuukwa kwa mtu mwenye sifa kama hizi hizi hawezi kuitumia hazina kuu kumpendelea mzazi wake wala ndugu zake, na hivyo huenda alikukumpendelea mzazi wake wala ndugu zake, na hivyo huenda sudia kuwapa kutoka kwenye fungu lakelake binafsi. alikusudia kuwapa kutoka kwenye fungu binafsi. Pili: Aliwarudishia mali zao ili upungufu wa mali usizuie

Pili: Aliwarudishia mali zao ili upungufu wa mali usizuie safari yao safari pili: “Ili wapateUkiachia kurejea.” Ukiachia kwamba ya pili:yao “Iliya wapate kurejea.” mbali kwambambali kuwarudishia kuwarudishia ni daliliwake ya upendo wake na safi mali ni dalilimali ya upendo kwao,wake moyokwao, wakemoyo safi kwao kwao na kutokuwa na niakatika mbaya katika kuwahimiza kumleta ndugu kutokuwa na nia mbaya kuwahimiza kumleta ndugu yao. Na kuweka mali kwa sirikwa katika ni dalili kuwa yao. Na kuweka mali siri bidhaa katika zao bidhaa zao ninyingine dalili nyingine hakutaka kuwapa kwa kuwasimanga, na pia nina ilipia kuilinda wezi. na kuwa hakutaka kuwapa kwa kuwasimanga, ni ili na kuilinda

wezi. Tatu: Jana Yusuf alikuwa mtumwa na mhudumu, leo anamiliki Tatu: Jana Yusuf alikuwa mtumwa na mhudumu, leo anamiliki watumwa na wahudumu, lakini hilo halikumfanya alipe kisasi au watumwa nachuki wahudumu, lakini hilozake halikumfanya alipe nao, kisasi kuwawekea na nongwa ndugu pindi alipokutana baliau kuwawekea nongwa ndugu zake pindi alipokutana nao, aliwarudishiachuki malina yao ili kuwahisisha kwamba yeye bado anawapenda. Mafunzo:

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 154

154

12/3/2014 11:13:19 AM

Yusuf Mkweli

bali aliwarudishia mali yao ili kuwahisisha kwamba yeye bado anawapenda. Mafunzo: 1.

Kiongozi mwenye uwezo ni yule ambaye mipango yake na miradi yake ina sifa ya ugunduzi na hali mpya: “Tieni.”

Tulipe ubaya kwa wema: “Tieni bidhaa zao.”

Kuunga udugu maana yake ni kusaidiana na si kuoana katika sifa: “Tieni bidhaa zao.”

Kuchukua mali kutoka kwa mzazi mtu mzima na kutoka kwa mzazi kunapingana na heshima ya ubinadamu: “Tieni bidhaa katika mizigo yao.”

Yusuf (a.s.) aliwapa watu kadhaa kazi ya kuwarudishia ndugu zake mali, huenda katika hilo alilenga kutekeleza kazi hiyo kwa haraka iwezekanavyo bila nduguze kujua: “Tieni bidhaa katika mizigo yao .”

Inapasa msaada tunaowasaidia watu uwe siri kadiri iwezekanavyo: “Tieni bidhaa katika mizigo yao .”

Haipasi kisasi wala chuki bali inapasa zawadi yenye kutuunganisha siku za usoni: “Tieni bidhaa katika mizigo yao ili wazione watakaporudi kwa watu wao ili wapate kurejea.”

Ili kuziteka nyoyo za watu inapasa kujitolea mali: “Tieni bidhaa katika mizigo yao ili wazione watakaporudi kwa watu wao ili wapate kurejea.”

Wema na amali njema ni njia mbili kuu za kuvutia nyoyo za watu: “Tieni bidhaa katika mizigo yao ili wazione watakaporudi kwa watu wao ili wapate kurejea.” 155

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 155

12/3/2014 11:13:19 AM

Yusuf Mkweli

10. Wakuu wa kazi wanapasa kuwawekea wazi wafanyakazi wao nukta zinazohusu mipango yao na miradi yao ili wawe viongozi wenye uwezo. Yusuf (a.s.) aliwajulisha wote kuwa lengo la kazi yake hii ni kuuhakikishia msafara safari yao ya kurudi: “Akawaambia watumishi wake: Tieni bidhaa zao katika mizigo yao ili wazione watakaporudi kwa watu wao ili wakatika mizigo yao ili wazione watakaporudi kwa pate kurejea.” watu wao ili wapate kurejea.” 11. Hakuna yakini kamili kuwa mradi na mpango utatimia kama 11. Hakuna yakini kamili kuwa mradi na mpango utatimia ulivyolengwa: “Ili wapate kurejea.” kama ulivyolengwa: “Ili wapate kurejea.” ya Mwenyezi Mungu: KauliKauli ya Mwenyezi Mungu: ö≅tGò6tΡ $tΡ$yzr& !$oΨyètΒ ö≅Å™ö‘r'sù ã≅øŠs3ø9$# $¨ΖÏΒ yìÏΖãΒ $tΡ$t/r'¯≈tƒ (#θä9$s% óΟÎγ‹Î/r& #’n<Î) (#þθãèy_u‘ $£ϑn=sù

∩∉⊂∪ tβθÝàÏ≈yss9 …çμs9 $¯ΡÎ)uρ

“Basi kwa baba yao, yao, walisema: “Ewe baba Tumeny“Basiwaliporudi waliporudi kwa baba walisema: “Eweyetu! baba yetu! imwa chakula, chakula, basi mtume ndugu yetundugu pamojayetu nasipamoja ili tupatenasi kupiTumenyimwa basi mtume ili miwa na kwa hakika sisi tutamlinda.” (12:63) tupate kupimiwa na kwa hakika sisi tutamlinda.” (12:63)

Mafunzo: Mafunzo: 1. Ya’qub (a.s.) alikuwa na utawala kamili juu ya mke wake na 1.watoto Ya’qub (a.s.) alikuwa na utawala kamili juu ya mke wake kiasi kwamba harakati zao zote zilikuwa chini ya wake na watoto wake kiasi kwamba harakati zao zote uangalizi wake: “Walisema: Ewe baba yetu! Tumenyimwa zilikuwa chini ya uangalizi wake: “Walisema: Ewe chakula.” baba yetu! Tumenyimwa chakula.” Benjamini asingeweza bila yake baba kuafiki: yake kuafiki: 2. 2.Benjamini asingeweza kusafirikusafiri bila baba “Basi “Basi mtume ndugu yetu pamoja nasi.” mtume ndugu yetu pamoja nasi.” 3. Kutumia hisia ni njia yenye mafanikio katika kutimiza 3. Kutumia hisia ni njia yenye mafanikio katika kutimiza malengo malengo au kujijengea imani kwa wengine: “Basi au kujijengea “Basi mtume ndugu yetu mtumeimani ndugukwa yetuwengine: pamoja nasi.” nasi.” wahalifu hukimbilia kwenye njia ya kutia 4.pamojaDaima msisitizo na mkazo kwa sababu ya hisia walizonazo: “Kwa hakika sisi tutamlinda.” 156 Kauli ya Mwenyezi Mungu: 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 156

12/3/2014 11:13:19 AM

Yusuf Mkweli

Daima wahalifu hukimbilia kwenye njia ya kutia msisitizo na mkazo kwa sababu ya hisia walizonazo: “Kwa hakika sisi tutamlinda.” Kauli ya Mwenyezi Mungu:

( $ZàÏ≈ym î öyz ! ª $$sù ( ã≅ö6s% ⎯ÏΒ μÏ ‹Åzr& ’ # n?tã Ν ö ä3çGΨÏΒr& !$yϑŸ2 ωÎ) Ïμø‹n=tã öΝä3ãΨtΒ#u™ ö≅yδ tΑ$s%

∩∉⊆∪ t⎦⎫ÏΗ¿q≡§9$# ãΝymö‘r& θu èδuρ

“Akasema: Je nikuaminini nikuamininikwa kwa huyu kama nilivyokuaminini “Akasema: Je huyu kama nilivyokuaminini kwa kwa nduguye zamani? Basi Mwenyezi ndiyewa mbora wa nduguye zamani? Basi Mwenyezi Mungu Mungu ndiye mbora kulinda, na ndiye zaidi kuliko wanaorehemu.” (12:64) kulinda, na anayerehemu ndiye anayerehemu zaidi kuliko wanaorehemu.” (12:64) Mazingatio: Angalizo: Kwanza: Swali - Ya’qub aliwezaje kuwaamini watoto wake na kuKwanza: - Ya’qub licha aliwezaje kuwaamini watoto wake na wapa nduguSwali yao Benjamini ya kuwa na historia chungu kutoka kuwapa ndugu yao Benjamini licha ya kuwa na historia chungu kwao? kutoka kwao? Jibu: Fakhru Razi katika kutafsiri hilo anatoa dhana kadhaa Jibu: Fakhru kutafsiri hilo anatoa zinazoweka waziRazi kwa katika nini Ya’qub aliwakubalia, nazodhana ni: kadhaa zinazoweka wazi kwa nini Ya’qub aliwakubalia, nazo ni: 1. Nduguze Yusuf (a.s.) hawakutimiza malengo yao katika kitenchao cha kwanza, nalo ni kupendwa namalengo baba yao.yao katika 1.do Nduguze Yusuf (a.s.) hawakutimiza kitendo chakwa kwanza, nalo niilikuwa kupendwa na babakuliko yao. ili2. Husuda yachao ndugu Benjamini ni ndogo

vyokuwa kwa Yusuf (a.s.). 2. Husuda ya ndugu kwa Benjamini ilikuwa ni ndogo kuliko ilivyokuwa 3. Huenda ukamekwa na Yusuf baa la(a.s.). njaa vilijenga mazingira ya kipekee yaliyolazimu safari ya pili. 3. Huenda ukame na baa la njaa vilijenga mazingira ya kipekee yaliyolazimu ya pili. ya tukio la kwanza, kutokana na 4. Huenda alisahausafari mazingira 4. Huenda alisahau mazingira ya tukio la kwanza, kutokana na miaka mingi kupita. miaka mingi kupita. 157

164 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 157

12/3/2014 11:13:20 AM

Yusuf Mkweli

Au huenda Mwenyezi Mungu alimpa bishara ya kumlinda mwanawe.

Pili: Katika Aya ya 12, Ya’qub aliwaamini watoto wake katika suala la kumhifadhi Yusuf (a.s.) na hatimaye akapata mtihani wa kutengana naye na kuondokewa na uoni wake. Lakini kwa Benjamini alimkabidhi suala hilo Mwenyezi Mungu kwa kusema: “Basi Mwenyezi Mungu ndiye mbora wa kulinda.” Naye akamrejeshea nguvu zake, uoni wake na mwanawe. Mafunzo: 1. 2.

Hairuhusiwi kufanya haraka kumwamini mtu ambaye ana historia mbaya: “Akasema: Je nikuaminini kwa huyu.” Mtu kujikumbusha matukio ya kuumiza yaliyopita kunamlinda mwanadamu dhidi ya matukio ya siku za usoni: “Akasema: Je nikuaminini kwa huyu kama nilivyokuaminini kwa nduguye zamani?” Yaani niliwaamini kwa nduguye kabla ya leo na matokeo yake ni kama mnavyojua. Hatupaswi kukata tamaa mwanzoni tu mwa kukwama kwa mambo. Ya’qub (a.s.) alimkabidhi ndugu yake kwa ndugu zake mara ya pili, lakini baada ya kutawakali kwa Mwenyezi Mungu: “Basi Mwenyezi Mungu ndiye mbora wa kulinda.” Nduguze Yusuf (a.s.) walidhani kwamba wana uwezo wa kumlinda ndugu yao: “Kwa hakika sisi tutamlinda.” Baba yao Ya’qub akawakumbusha kuwa Mwenyezi Mungu ndiye mwenye kulinda: “Basi Mwenyezi Mungu ndiye mbora wa kulinda.” Sababu za kimaada zisituhadae vyovyote zitakavyokuwa, bali ni lazima tumtegemee Mwenyezi Mungu: “Basi Mwenyezi Mungu ndiye mbora wa kulinda.” 158

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 158

12/3/2014 11:13:20 AM

Yusuf Mkweli

6. 6.Kwa baada Kwakutumainia kutumainiarehema rehemapana panaza za Mwenyezi Mwenyezi Mungu Mungu na na baada ya ya kumtegemea YeyeYeye ndipondipo twende kuyakabili matukio: “Basi kumtegemea twende kuyakabili matukio: “Basi Mwenyezi Mungu ndiye kulinda na Mwenyezi Mungu ndiye mbora wa mbora kulindawa na ndiye anayndiye anayerehemu zaidi kuliko wanaorehemu.” erehemu zaidi kuliko wanaorehemu.” 7. Ulinzi wa Mwenyezi Mungu na hifadhi Yake ni dhihirisho la 7. Ulinzi wa Zake: Mwenyezi na hifadhi dhihirisho rehema “BasiMungu Mwenyezi MunguYake ndiyeni mbora wa la rehema Mwenyezi Mungu ndiye wa kulinda Zake: na “Basi ndiye anayerehemu zaidimbora kuliko wanaorehemu.” kulinda na ndiye anayerehemu zaidi kuliko wanaorehemu.” ya Mwenyezi Mungu: KauliKauli ya Mwenyezi Mungu: ( ©Èöö7tΡ $tΒ $tΡ$t/r'¯≈tƒ #( θä9$s% ( Ν ö Íκös9Î) N ô ¨Šâ‘ Ο ó ßγtFyè≈ŸÒÎ/ #( ρß‰y`uρ Ο ó ßγyè≈tFtΒ #( θßstGsù $£ϑs9uρ ô ¨Šâ‘ $oΨçGyè≈ŸÒÎ/ ⎯ÍνÉ‹≈yδ ( 9 Ïèt/ ≅ Ÿ ø‹x. Šß #yŠ÷“tΡuρ $tΡ%s{r& á à xøtwΥuρ $uΖn=÷δr& ç ÏϑtΡuρ ( $oΨøŠs9Î) N

∩∉∈∪ ×Å¡o„ ×≅ø‹Ÿ2 y7Ï9≡sŒ

“Walipofungua mizigo yao wakakuta wamerudishiwa bidhaa zao. “Walipofungua mizigo yao Tutake wakakuta wamerudishiwa Wakasema: Ewe baba yetu! nini zaidi? Hizi bidhaa bidhaa zetu zao. Wakasema: Ewe baba yetu! Tutake nini zaidi? Hizi bidhaa tumerudishiwa. Na tutaleta chakula kwa ajili ya watu wetu na tutamzetu Na tutaleta kwa ajili ya watu wetu lindatumerudishiwa. ndugu yetu na tutapata ziadachakula ya kipimo cha ngamia mmoja. na tutamlinda ndugu yetu na tutapata ziada ya kipimo cha Hicho ni kipimo kidogo.” (12:65) ngamia mmoja. Hicho ni kipimo kidogo.” (12:65) Mazingatio: Angalizo:Huenda maana ya Aya tukufu ni kwamba kipimo tuliKwanza:

chopewa ni kichache hakitutoshi, hivyo ni bora twende mara nyKwanza: Huenda maana ya Aya tukufu ni kwamba kipimo ingine ili tukapate fungu lahakitutoshi, nyongeza. hivyo ni bora twende mara tulichopewa ni kichache nyingine ili tukapate la nyongeza. Pili: Neno Namir fungu humaanisha ngano, na makusudio ya “Chakula kwa ajili ya watu wetu”, ni tutarejea kwao tukiwa na ngano. Pili: Neno Namir humaanisha ngano, na makusudio ya “Chakula Tatu: na “Na ziadatukiwa ya kipimo cha ngamia kwa ajili Kutokana ya watu wetu”, ni tutapata tutarejea kwao na ngano. mmoja.” Tunagundua kwamba fungu la kila mmoja lilikuwa ni kipimo cha ngamia mmoja na anakipokea aliyepo. 166 159

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 159

12/3/2014 11:13:20 AM

Yusuf Mkweli

Mafunzo: 1. Utukufu wa Yusuf (a.s.) haukomei kwenye ubinadamu wake Tatu: Kutokana na “Na tutapata ziada ya kipimo cha ngamia tu baliTunagundua ni mpaka kwenye kumlealilikuwa mwanadammoja.” kwamba namna fungu yake la kilayammoja ni mu: “Walipofungua mizigo yao wakakuta wamerudishiwa kipimo cha ngamia mmoja na anakipokea aliyepo. bidhaa zao”, Yusuf aliwapa ndugu zake mahasidi wasiomtaMafunzo: ka zawadi kwa siri ili awaachie wazi mlango wa kurudi tena kwake. Mwenyezi Mungu anasema: “Zuia uovu kwa lililoku1.wa Utukufu wa Yusuf (a.s.) haukomei kwenye ubinadamu wake jema zaidi…..” tu bali ni mpaka kwenye namna yake ya kumlea mwanadamu: “Walipofungua mizigo yao wakakuta 2. Kutokupokea pesa za ununuzi wa Yusuf bidhaaaliwapa kuna aina fulani ya wamerudishiwa bidhaa zao”, ndugu zake udhalili kwawasiomtaka mnunuzi, hivyo ikiwa ni ili kutoa zawadi,wazi basi mahasidi zawadi kwaniasiri awaachie wa kurudi tenapesa kwake. Mwenyezi Mungu anasema: ni mlango bora kwanza upokee za manunuzi, kisha umrudishie “Zuia uovu kwa lililokuwa jema zaidi…..” kwa njia ya hekima: “Walipofungua mizigo yao wakakuta 2.wamerudishiwa Kutokupokea pesa za ununuzi bidhaa zao.” wa bidhaa kuna aina fulani ya udhalili kwa mnunuzi, hivyo ikiwa nia ni kutoa zawadi, basi ni bora kwanza upokee pesa za manunuzi, kisha umrudishie 3. Mkuu ndiye“Walipofungua mwenye wajibumizigo wa kuiandalia familia kwa wa njiafamilia ya hekima: yao wakakuta yake chakula: “Na tutaleta chakula kwa ajili ya watu.” wamerudishiwa bidhaa zao.” 3. Mkuu wa familia ndiye mwenye wajibu wa kuiandalia familia yake chakula: kwa ajililake ya watu.” 4. Kutumia mfumo“Na wa tutaleta kila mtuchakula kuwa na fungu wakati wa 4. Kutumia mfumo wa kila mtu kuwa na fungu lake wakati wa majanga ni utaratibu wenye mafanikio na wenye kutakiwa: majanga ni utaratibu wenye mafanikio na wenye kutakiwa: “Na tutapata ziada “Na tutapata ziadayayakipimo kipimocha changamia ngamiammoja.” mmoja.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu: βr& HωÎ) ÿ⎯ÏμÎ/ ©Í_¨Ψè?ù'tFs9 ! « $# š∅ÏiΒ $Z)ÏOöθtΒ Èβθè?÷σè? 4©®Lym öΝà6yètΒ …ã&s#Å™ö‘é& ô⎯s9 tΑ$s% ∩∉∉∪ ×≅‹Ï.uρ ãΑθà)tΡ $tΒ 4’n?tã ! ª $# tΑ$s% óΟßγs)ÏOöθtΒ çνöθs?#u™ !$£ϑn=sù ( öΝä3Î/ Þ x $ptä†

167 160

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 160

12/3/2014 11:13:21 AM

Yusuf Mkweli

“Akasema: Sitampeleka nanyi mpaka mnipe ahadi kwa Mwenyezi Mungu kwamba mtamleta kwangu ila ikiwa mmezungukwa. Basi walipompa ahadi yao, alisema: Mwenyezi Mungu ndiye mtegemewa kwa tuyasemayo.” (12:66)

Mafunzo: 1.

Inapasa kuchukua ahadi katika makubaliano na kutotosheka na uhusiano wa undugu: “Akasema: Sitampeleka nanyi mpaka mnipe ahadi kwa Mwenyezi Mungu kwamba mtamleta kwangu ila ikiwa mmezungukwa.”

Kumwamini Mwenyezi Mungu, kiapo, nadhiri, na ahadi bado vinaendelea kuwakilisha ahadi nzito: “Akasema: Sitampeleka nanyi mpaka mnipe ahadi kwa Mwenyezi Mungu kwamba mtamleta kwangu ila ikiwa mmezungukwa.”

Kama mtu atavunja ahadi au kufanya kitendo kibaya basi ni lazima tuimarishe ahadi yetu naye siku za usoni: “Akasema: Sitampeleka nanyi mpaka mnipe ahadi kwa Mwenyezi Mungu kwamba mtamleta kwangu ila ikiwa mmezungukwa.”

Ni wajibu kutowaruhusu wanetu kusuhubiana na watu wengine ila baada ya uchunguzi na upembuzi: “Akasema: Sitampeleka nanyi mpaka mnipe ahadi kwa Mwenyezi Mungu kwamba mtamleta kwangu ila ikiwa mmezungukwa.”

Ni lazima mikataba iwe na kipengele maalumu kinachozungumzia matukio na mambo yasiyotarajiwa yanayoweza kujitokeza: “Ila ikiwa mmezungukwa.” Yaani kama tutapatwa na tukio lisilotarajiwa basi katika hali hii hatutawajibika.

161

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 161

12/3/2014 11:13:21 AM

Yusuf Mkweli

Kitendo cha kutilia mkazo ahadi kisitusahaulishe kumtegemea 6. Kitendo cha kutilia mkazo ahadi kisitusahaulishe kumtegemea Mwenyezi Mungu: “Mwenyezi Mwenyezi Mungu: “MwenyeziMungu Mungundiye ndiye mtegemewa mtegemewa kwakwa tuyasemayo.” tuyasemayo.”

Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu: ©Í_øîé& $! tΒuρ ( π7 s%ÌhxtG•Β > 5 ≡uθö/r& ⎯ ô ÏΒ #( θè=äz÷Š$#uρ ‰ 7 Ïn≡uρ > 5 $t/ ⎯ . ÏΒ #( θè=äzô‰s? ω Ÿ © ¢ Í_t6≈tƒ tΑ$s%uρ

≅ È ©.uθtGuŠù=sù μÏ ø‹n=tæuρ ( M à ù=©.uθs? μÏ ø‹n=tã ( ! ¬ ω  Î) Ν ã õ3çtø:$# ÈβÎ) ( ™> ó©x« ⎯ÏΒ ! « $# ∅ š ÏiΒ Νä3Ζtã

∩∉∠∪ tβθè=Åe2uθtFßϑø9$#

“Akasema: Enyi wanangu! bali ingieni “Akasema: wanangu!Msiingie Msiingiemlango mlangommoja, mmoja, bali ingieni kwa Wala mimi siwafai na chochote mbele ya kwamilango milangombalimbali. mbalimbali. Wala mimi siwafai na chochote mbele Mwenyezi Mungu; hukumu haiko haiko ila kwaila Mwenyezi Mungu tu, juu ya Mwenyezi Mungu; hukumu kwa Mwenyezi Mungu Yake ninategemea na juu yake yeye wanaotegemea.” tu, yeye juu Yake yeye ninategemea na wategemee juu yake yeye wategemee (12:67) wanaotegemea.” (12:67)

Mafunzo: Mafunzo: 1. Huruma ya ubaba huwafikia watoto wote hata wale wenye hatia 1. Hurumamwao: ya ubaba huwafikia watoto wote hata wale wenye miongoni “Akasema: Enyi wanangu.” hatia miongoni mwao: “Akasema: Enyi wanangu.” 2. Ni na wajibu kutafakari na kujua njia njia za kulinda us2. dharura Ni dharura na wajibu kutafakari na kujua za kulinda alama wa watoto: “Akasema: EnyiEnyi wanangu.” usalama wa watoto: “Akasema: wanangu.” 3. Iwapo amri imetoka kwa mtu mwenye elimu na hekima basi si 3. Iwapo amrialiyeamrishwa imetoka kwa mtu mwenye na hekima basi lazima kuuliza sababuelimu za amri hiyo, yaani si lazima aliyeamrishwa za amri hiyo, yaani atatekeleze bila kuuliza kuuliza sababu: sababu “Msiingie mlango mmoja.” ekeleze bilawa kuuliza “Msiingie mmoja.” 4. Wakati safari sababu: ndio fursa nzuri yamlango kutoa nasaha. Ya’qub aliwanasihi watoto wake wakati wa safari yao kwa 4. Wakati wa safari“Akasema: ndio fursa nzuri kutoa nasaha. Ya’qub alikuwaambia: Enyi ya wanangu! Msiingie mlango mmoja.” wanasihi watoto wake wakati wa safari yao kwa kuwaambia: “Akasema: Enyi wanangu! Msiingie mlango mmoja.” 169 162

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 162

12/3/2014 11:13:22 AM

Yusuf Mkweli

kujiepusha mbali na vitendo vinavyoweza kuamsha hisia, dhana mbaya na mitazamo isiyo ya kawaida, kwani kitendo cha kundi la vijana kuingia mji wa ugenini bila shaka hupelekea watu kuwa na dhana mbaya na shaka juu yao: “Msiingie mlango mmoja.”

Tusitosheke tu na kukataza na kuzuia, bali ni lazima kutoa suluhisho lifaalo: “Akasema: Enyi wanangu! Msiingie mlango mmoja, bali ingieni kwa milango mbalimbali.”

Ili lengo litimie tunahitaji kutumia njia za milango yote: “Bali ingieni kwa milango mbalimbali.”

Kiongozi mwenye kufaa ukiachilia mbali mipango yake pia ni lazima kila uwezekano auchukulie umuhimu, hiyo ni kwa sababu mwanadamu hajitoshelezi peke yake katika kuendesha mambo yake, kwani wakati wowote utashi wa Mwenyezi Mungu unaweza kuingilia kati hata kama mwanadamu kachukua tahadhari zote na mbinu zote, hivyo hakuna kinachotoa uhakika kwa mwanadamu kuwa mipango yake itatimia: “Wala mimi siwafai na chochote mbele ya Mwenyezi Mungu.”

Mwanadamu hamiliki chochote zaidi ya kujisalimisha kwenye majaaliwa ya Mwenyezi Mungu: “Wala mimi siwafai na chochote mbele ya Mwenyezi Mungu.”

10. Mwenyezi Mungu ndiye Jaji Mkuu wa ulimwengu wote: “Hukumu haiko ila kwa Mwenyezi Mungu tu.” 11. Tahadhari na uangalifu ni mambo ya lazima: “Msiingie mlango mmoja”, na pia kumtegemea Mwenyezi Mungu: “Juu yake yeye ninategemea.” 163

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 163

12/3/2014 11:13:22 AM

Yusuf Mkweli

12. Haisihi kutawakali ila kwa Mwenyezi Mungu: “Juu yake yeye ninategemea.” 13. Ya’qub alimtegemea Mwenyezi Mungu na akawahimiza wengine kumtegemea Yeye (s.w.t.): “Juu yake Yeye ninategemea na juu yake Yeye wategemee wanaotegemea.” Kauli ya Mwenyezi Kauli ya Mwenyezi Mungu: Mungu:

! « $# ⎯ z ÏiΒ Οßγ÷Ζtã ©Í_øóãƒ χ š %Ÿ2 $¨Β Νèδθç/r& öΝèδttΒr& ß]ø‹ym ô⎯ÏΒ #( θè=yzyŠ $£ϑs9uρ

$yϑÏj9 Ο 5 ù=Ïæ ρä%s! …çμ¯ΡÎ)uρ 4 $yγ9ŸÒs% > z θà)÷ètƒ Ä§øtΡ ’Îû πZ y_%tn ω  Î) ™> ó©x« ⎯ÏΒ

∩∉∇∪ šχθßϑn=ôètƒ Ÿω Ä¨$¨Ζ9$# usYò2r& £⎯Å3≈s9uρ çμ≈oΨôϑ¯=tæ

“Walipoingia alivyowaamrisha baba yao,haikuwafaa haikuwafaa kitu “Walipoingia kamakama alivyowaamrisha baba yao, kitu kwa Mwenyezi Mungu; isipokuwa ni haja tu iliyo katika nafsi ya kwa Mwenyezi Mungu; isipokuwa ni haja tu iliyo katika nafsi ya Ya’qub aliitimiza. Na hakika yeye ana elimu kwa tuliyomfundisha, Ya’qub aliitimiza. lakini Nawatu hakika yeye (12:68) ana elimu kwa wengi hawajui. tuliyomfundisha, lakini watu wengi hawajui. (12:68) Mazingatio: Angalizo: Wafasiri wametoa kauli kadhaa kuhusu haja ambayo Ya’qub alikuwa Wafasiri wametoa kadhaa kuhusu ambayo akitarajia ndani kauli ya nafsi yake nayo ikawahaja imetimia, kati Ya’qub ya kauli alikuwa ndani ya nafsi yake nayo ikawa imetimia, kati ya hizoakitarajia ni: kauli hizo ni: 1. Ndugu wawili, Yusuf na Benjamini kukutana, na mmoja ndani ya upweke wake, hata kama itakuwa ni kwa 1. Ndugukutoka wawili, Yusuf na Benjamini kukutana, na mmoja kusingiziwa wizi. kutokammoja ndani wao ya upweke wake, hata kama itakuwa ni kwa mmoja waona kusingiziwa wizi. 2. Baba mwanawe kukutana kwa haraka sana katika namna 2. Baba naambayo mwanawe kukutana kwa haraka sana katika namna tutaifafanua katika kurasa zijazo. ambayo tutaifafanua katika kurasa zijazo. 3. Kutekeleza amri bila kujali hatima yake. Haja ya Ya’qub ilikuwa ni utekelezwe wasia huu kama ulivyo kwa njia ya 164 kuingilia milango tofauti, na hatima yake ni kwa Mwenyezi Mungu.

Mafunzo:

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 164

12/3/2014 11:13:22 AM

Yusuf Mkweli

Kutekeleza amri bila kujali hatima yake. Haja ya Ya’qub ilikuwa ni utekelezwe wasia huu kama ulivyo kwa njia ya kuingilia milango tofauti, na hatima yake ni kwa Mwenyezi Mungu.

Mafunzo: 1.

Uzoefu wenye machungu humtia akili mwanadamu, humfunza na kumfanya asikilize kauli za wakubwa: “Walipoingia kama alivyowaamrisha baba yao.”

Kumtii baba ni wajibu na kuna faida: “Walipoingia kama alivyowaamrisha baba yao.”

Tunapozungumzia utovu wa nidhamu wa mtu na sifa zake mbaya tusisahau pia kutaja mazuri yake. Ikiwa watoto wa Ya’qub walimpa baba yao sifa ya upotevu, ni hao hao leo wamesamehewa hilo kwa kule kutekeleza amri zake: “Walipoingia kama alivyowaamrisha baba yao.”

Mipango na umakini na kuchukua tahadhari za lazima ni jambo lenye kunufaisha chini ya kivuli cha utashi wa Mwenyezi Mungu na mapenzi yake, Mwenyezi Mungu asipotaka, yote hayo hayatakuwa na athari yoyote: “Haikuwafaa kitu kwa Mwenyezi Mungu.”

Ya’qub alikuwa anajua mambo na siri ambazo hakuona faida ya kuzitaja na kuzitangaza: “Isipokuwa ni haja tu iliyo katika nafsi ya Ya’qub aliitimiza.”

Mwenyezi Mungu husikiliza maombi ya mawalii wake na huwatekelezea mahitaji yao: “Isipokuwa ni haja tu iliyo katika nafsi ya Ya’qub aliitimiza.” 165

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 165

12/3/2014 11:13:22 AM

Yusuf Mkweli

Elimu ya Manabii inatokana na elimu ya Mwenyezi Mungu: “Na hakika yeye ana elimu kwa tulivyomfundisha.”

Watu wengi hawamjui ni nani aliye mjuzi wa kweli: “Na hakika yeye ana elimu kwa tulivyomfundisha, lakini watu wengi hawajui.”

Watu wengi hujali sababu na husahau mamlaka ya Mwenyezi Mungu na wajibu wa kumtegemea Yeye: “Lakini watu wengi hawajui.”

10. Uwingi si kipimo cha kujua haki ni ipi na batili ni ipi: “Lakini watu wengi hawajui.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu: $yϑÎ/ ó§Í≥tFö;s? Ÿξsù x8θäzr& O$tΡr& þ’ÎoΤÎ) Α t $s% ( çν$yzr& μÏ ø‹s9Î) #”uρ#u™ y#ß™θãƒ ’ 4 n?tã (#θè=yzyŠ $£ϑs9uρ

∩∉®∪ šχθè=yϑ÷ètƒ (#θçΡ$Ÿ2

“Walipoingiakwa kwa Yusuf alimkumbatia yake akasema: “Walipoingia Yusuf alimkumbatia ndugundugu yake akasema: Hakika mimi ni nduguyo. usihuzunike waliyokuwa Hakika mimi ni Basi nduguyo. Basi kwa usihuzunike kwawakiyafanya.” waliyokuwa (12:69) wakiyafanya.” (12:69) Angalizo: Mazingatio: Kwanza: Tafsiri Tafsiri zinasema zinasema kuwa watoto wa Kwanza: wa Ya’qub walipoingia walipoingia Misri walikuwa wageni wa Yusuf (a.s.), Yusuf akawawekea Misri walikuwa wageni wa Yusuf (a.s.), Yusuf akawawekea kila kila wawilisahani sahani moja moja ya ya chakula, chakula, Benjamini Benjamini akabaki wawili akabaki peke peke yake yake hivyo hivyo akamkalisha ubavuni mwake, kisha kila wawili akawaandalia akamkalisha ubavuni mwake, kisha kila wawili akawaandalia chumchumba kimoja, na akamchukua Benjamini chumbani kwake. ba kimoja, na wao akamchukua Benjamini alianza chumbani kwake. WalipokuWalipokuwa wawili Benjamini kumlalamikia Yusuf wa wao wawili Benjamini alianzazake kumlalamikia Yusuf miaka vitendoyote vya vitendo vya ubaya vya ndugu walivyovitenda iliyopita na hasa jinai yao dhidi ya Yusuf (a.s.). Hapa ndipo Yusuf aliposhusha pumzi na kutuliza moyo 166 wa nduguye kwa kumwambia: ”Usihuzunike, mimi bado ni Yusuf yule yule unayemjua, sijabadilika: “Hakika mimi ni nduguyo.” Pili: Aya “Basi usihuzunike kwa waliyokuwa wakiyafanya” 12/3/2014

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 166

11:13:23 AM

Yusuf Mkweli

ubaya vya ndugu zake walivyovitenda miaka yote iliyopita na hasa jinai yao dhidi ya Yusuf (a.s.). Hapa ndipo Yusuf aliposhusha pumzi na kutuliza moyo wa nduguye kwa kumwambia: ”Usihuzunike, mimi bado ni Yusuf yule yule unayemjua, sijabadilika: “Hakika mimi ni nduguyo.” Pili: Aya “Basi usihuzunike kwa waliyokuwa wakiyafanya” inaweza kuwa na tafsiri mbili: Ya kwanza: Usihuzunike kwa yale waliyokufanyia ndugu zako. Ya pili: Usijali mbinu tutakayoitumia kukubakiza hapa, na kipimo watakachokiweka ndani ya mzigo wako, muda wote utakaokuwa hapa kwangu. Mafunzo: 1.

Mpaka jana nduguze Yusuf walikuwa wakijigamba kwa nguvu zao wakisema: “Na sisi ni kundi lenye nguvu”, na sasa wamekuja kwa Yusuf wakiwa madhalili wakimuomba chakula: “Walipoingia kwa Yusuf.”

Maneno ya vigawanyo: Tabia yake, usiri wake na uwazi wake. Yusuf alimpa siri ndugu yake Benjamini kwa kumwambia: “Hakika mimi ni nduguyo.”

Baadhi ya mambo haipaswi siri yake kumpa mtu isipokuwa watu maalamu: “Hakika mimi ni nduguyo.”

Mtu akipata neema basi aipe mgongo kumbukumbu yenye kuumiza. Yusuf alikutana na nduguye na shukurani yake kwa neema hii ilikuwa ni kusahau yaliyopita: “Basi usihuzunike kwa waliyokuwa wakiyafanya.”

Ni wajibu kumwandaa mhusika kinafsi kabla ya kutekeleza mbinu yoyote pamoja naye. Benjamini aliambiwa wewe uta167

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 167

12/3/2014 11:13:23 AM

3. Baadhi ya mambo haipaswi siri yake kumpa mtu isipokuwa watu maalamu: “Hakika mimi ni nduguyo.” 4. Mtu akipata neema basi aipe mgongo kumbukumbu yenye kuumiza. Yusuf alikutana na nduguye na shukurani yake kwa neema hii ilikuwa ni kusahau yaliyopita: “Basi usihuzunike Yusuf Mkweli kwa waliyokuwa wakiyafanya.” 5. Ni wajibu kumwandaa mhusika kinafsi kabla ya kutekeleza mbinu yoyote pamoja naye. Benjamini aliambiwa wewe utabaki baki hapahoja kwayahoja wiziusihuzunike: hivyo usihuzunike: “Basi usihuhapa kwa wiziya hivyo “Basi usihuzunike.”

zunike.”

Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu: çÏèø9$# $yγçF−ƒr& β î ÏiŒxσãΒ tβ©Œr& §ΝèO μÏ ‹Åzr& È≅ômu‘ ’Îû sπtƒ$s)Åb¡9$# Ÿ≅yèy_ öΝÏδÎ—$yγpg¿2 Νèδt“£γy_ $£ϑn=sù

ö ä3¯ΡÎ) ∩∠⊃∪ tβθè%Ì≈|¡s9 Ν

“Alipokwisha yaoakaweka akawekapishi pishikatika katika “Alipokwishawatengenezea watengenezea mahitaji mahitaji yao mzigo wa ndugu yake. Kisha akanadi mwenye kunadi: Enyi mzigo wa ndugu yake. Kisha akanadi mwenye kunadi: Enyi wasafiri! wasafiri! Hakika Hakika nyinyi ni wezi.” (12:70) nyinyi ni wezi.” (12:70)

Mazingatio: Angalizo: Kwanza: Si mara ya kwanza Yusuf (a.s.) kutoa fikra mpya, aliweka shehena nzima ya ngamia mmoja ndani ya mizigo ya ndugu zake ili awahakikishie kurudi kwao, na mara 174 hii ameweka pishi ya thamani ndani ya mzigo wa ndugu yake ili ambakishe kwake. Pili: Katika safari iliyotangulia alimwamuru mfanyakazi wake kuweka bidhaa ndani ya mizigo ya ndugu zake, na katika safari ya pili ameweka kwa mkono wake pishi ndani ya mzigo wa Benjamini, kwa kuwa ni jambo la siri: “Akaweka kopo katika mzigo wa ndugu yake.” Tatu: Tasfiri zimetaja kwamba Yusuf (a.s.) alikaa faragha na ndugu yake Benjamini na akamuomba abakie kwake, naye alikubali lakini aliweza kumwelezea hali halisi aliyonayo baba yake na kwamba amechukua ahadi kwa nduguze kuwa ni lazima watamrejesha. Yusuf (a.s.) alimwambia: Nitalipangilia jambo la kubaki kwako liende sawia na kitendo cha kurudi kwako. Kwa kweli jambo hili linashabihiana na yale yanayotokea katika filamu 168

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 168

12/3/2014 11:13:23 AM

Yusuf Mkweli

na katika tamthilia, ambapo mtu huja na kujionesha kuwa ni mhalifu na hivyo kiongozi humwajibisha na hata kumwadhibu, hayo yote huwa kwa kuafikiana na mtu anayemkusudia na kwa ridhaa yake ili watimize maslahi yao ya juu. Nne: Swali: Kwa nini katika kisa hiki tuhuma ya wizi imeelekezwa kwa watu wasiohusika? Jibu: Benjamini alikuwa anajua mbinu hii na tuhuma hii itakayomtokea naye aliafikiana nayo na aliridhia kikamilifu kubakia kwa Yusuf (a.s.). Na ijapokuwa nduguze waliingia katika matatizo ya kubanwa na kuhojiwa isipokuwa ni kwamba mwishoni aliwaondolea tuhuma hiyo na kuwasafisha, achilia mbali kwamba Yusuf (a.s.) mwenyewe ndiye aliyeweka kopo ndani ya mzigo wa nduguye bila maafisa wengine kujua hilo, hivyo ilikuwa ni kawaida wao kuwaita hawa: “Hakika nyinyi ni wezi.” Tano: Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) amesema: “Hakuna uongo kwa mwenye kufanya suluhu.” Kisha alisoma Aya hii (12:70). Mafunzo: 1.

Wakati mwingine ni lazima kuyabariki baadhi ya matukio ili kufichua baadhi ya siri fulani, kwani kumtuhumu kwa wizi mtu asiyehusika na wizi, kwa ajili ya masilahi ya kijamii ni jambo linaloweza kulazimishwa na mazingira: “Enyi wasafiri! Hakika nyinyi ni wezi.”

Kawaida mhalifu anapodhihiri ndani ya kundi fulani, kundi huitwa kwa jina la kosa lake na uhalifu wake: “Enyi wasafiri! Hakika nyinyi ni wezi.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: 169

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 169

12/3/2014 11:13:23 AM

jambo linaloweza kulazimishwa na mazingira: “Enyi wasafiri! Hakika nyinyi ni wezi.” 2. Kawaida mhalifu anapodhihiri ndani ya kundi fulani, kundi huitwa kwa jina la kosa lake na uhalifu wake: “Enyi wasafiri! Hakika nyinyi ni wezi.” Yusuf Mkweli

Kauli ya Mwenyezi Mungu: ⎯yϑÏ9uρ Å7Î=yϑø9$# tí#uθß¹ ß‰É)øtΡ (#θä9$s% ∩∠⊇∪ šχρß‰É)øs? #sŒ$¨Β ΟÎγøŠn=tæ (#θè=t6ø%r&uρ (#θä9$s%

∩∠⊄∪ ÒΟŠÏãy— ⎯ÏμÎ/ O$tΡr&uρ 9Ïè/t ã≅÷Η¿q ⎯ÏμÎ/ u™!%y`

“Wakasema nana hali wamewaelekea: Mmepoteza nini? Wakasema: “Wakasema hali wamewaelekea: Mmepoteza nini? Tumepoteza pishi la mfalme na atakayelileta atapata shehena nzima Wakasema: Tumepoteza pishi la mfalme na atakayelileta ya ngamia na mimi ni mdhamini.” – 72) atapata shehena nzima ya ngamia na mimi (12:71 ni mdhamini.” (12:71 – 72) Mafunzo: Mafunzo: 1. Ndugu walikimbilia kusema: “Mmepoteza nini?” wakiashiria haipasi kuwatuhumu kabla ya kuwa na uhakika na kili1.kuwa Ndugu walikimbilia kusema: “Mmepoteza nini?” wakiashiria chopotea. kuwa haipasi kuwatuhumu kabla ya kuwa na uhakika na kilichopotea. 2. Kutoa zawadi ni njia iliyokuwa inafuatwa tangu zamani: “Na atakayeileta atapata shehena nzima ya ngamia.”

Zawadi hutolewa kulingana 176na watu na mazingira ya zama hizo, na bila shaka wakati wa ukame na baa la njaa shehena nzima ya ngamia ndio zawadi nono zaidi.

Mdhamini ni lazima awe ni mtu maalumu na aliyeainishwa: “Na mimi ni mdhamini.”

Na awe na sifa inayompa hadhi ya kuwa mdhamini: “Na mimi ni mdhamini.”

Kukimbilia kwenye dhamana ili kumhakikishia mtu uaminifu ni njia yenye historia ndefu: “Na mimi ni mdhamini.” Kauli ya Mwenyezi Mungu:

170

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 170

12/3/2014 11:13:24 AM

“Na mimi ni mdhamini.” 5. Na awe na sifa inayompa hadhi ya kuwa mdhamini: “Na mimi ni mdhamini.” 6. Kukimbilia kwenye dhamana ili kumhakikishia mtu uaminifu ni njia yenye historia ndefu: “Na mimi ni mdhamini.” Yusuf Mkweli

Kauli ya Mwenyezi Mungu: (#θä9$s% ∩∠⊂∪ ⎦ t ⎫Ï%Ì≈y™ $¨Ζä. $tΒuρ ÇÚö‘F{$# ’Îû ‰ y Å¡øãΖÏ9 $uΖ÷∞Å_ $¨Β ΟçFôϑÎ=tæ ‰ ô s)s9 ! « $$s? (#θä9$s% ∩∠⊆∪ ⎦ t ⎫Î/É‹≈Ÿ2 Ο ó çGΖä. βÎ) ÿ…çνäτℜt“y_ $yϑsù

“Wakasema:Wallahi Wallahi mnajua vyema kwamba sisi hatukuja “Wakasema: mnajua vyema kwamba sisi hatukuja kufanya kufanya ufisadi wala sisi si wezi. Wakasema: ufisadi katika nchi katika hii walanchi sisi sihii wezi. Wakasema: Malipo yake yatMalipoakuwa yake yatakuwa ni nini ikiwa nyinyi ni (12:73 waongo?” ni nini ikiwa nyinyi ni waongo?” – 74)(12:73 – 74) Mazingatio: Angalizo:Nduguze Yusuf (a.s.) walisema: Ninyi mnajua kuwa Kwanza: hatukuja katika nchi ili kufanya au kuiba.kuwa LaKwanza:hapa Nduguze Yusufyenu (a.s.) walisema:uharibifu Ninyi mnajua kini hawa wanaoambiwa watajuaje kama kweli hawakuja kwa ajili hatukuja hapa katika nchi yenu ili kufanya uharibifu au kuiba. Lakini yahawa kuiba? Katika hilowatajuaje kuna kauli kadhaa: ni kwa kwa ajili njia ya ya wanaoambiwa kama kweli Huenda hawakuja utakaso Yusuf (a.s.), na huenda walikaguliwa wakati kuiba? uliofanywa Katika hilonakuna kauli kadhaa: Huenda ni kwa njia ya utakaso uliofanywa na Yusuf (a.s.), na huenda walikaguliwa wakati wa kuingia Misri, hivyo ni wajibu kuwakagua wageni wanaoingia na wa kuingia hasa Misri,wakati hivyo wa ni wajibu kuwakagua wageniusalama wanaoingia na wanaotoka, majanga ili kuhakikisha wa nia

zao na malengo yao.

177 Pili: Dhana yenye nguvu ni kwamba muulizaji hapa ni Nabii Yusuf (a.s.), kwa kuwa anajua jibu la nduguze litakuwa kwa mujibu wa kanuni za nchi ya Kan’ani na kwa mujibu wa sheria ya Nabii Ya’qub (a.s.).

Mafunzo: 1.

Historia safi ni ushahidi wa kutohusika: “Wakasema: Wallahi mnajua vyema.”

Wakati huo Misri ilikuwa na chombo cha usalama makini na madhubuti, na chombo hicho kilijiridhisha kupitia ujuzi wake kwamba msafara huu haukuja kwa lengo la kufanya uharibifu: “Wakasema: Wallahi mnajua vyema.” 171

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 171

12/3/2014 11:13:24 AM

Mafunzo: 1. Historia safi ni ushahidi wa kutohusika: “Wakasema: Wallahi mnajua vyema.” 2. Wakati huo Misri ilikuwa na chombo cha usalama makini na Yusuf Mkweli madhubuti, na chombo hicho kilijiridhisha kupitia ujuzi wake kwamba msafara huu haukuja kwa lengo la kufanya uharibifu: “Wakasema: Wallahi mnajua vyema.” 3. 3.Wizi ya uharibifu uharibifu katika katikanchi: nchi: Wizininimoja moja ya ya mifano mifano halisi halisi ya “Wakasema: Wallahi mnajua vyemavyema kwamba sisi hatukuja “Wakasema: Wallahi mnajua kwamba sisi kufanya ufisadi katika nchi hii wala sisi sio wezi.” hatukuja kufanya ufisadi katika nchi hii wala sisi sio wezi.” 4. 4.Kuamsha kwa ajili ajili ya yakuainisha kuainishaadhabu: adhabu: Kuamshadhamira dhamira ya ya mhalifu mhalifu kwa “Wakasema: Malipo “Wakasema: Malipoyake yakeyatakuwa yatakuwanininini niniikiwa ikiwanyinyi nyinyini ni waongo?.” waongo?.”

ya Mwenyezi Mungu: KauliKauli ya Mwenyezi Mungu: š ⎫ÏϑÎ=≈©à9$# “Ì“øgwΥ 7 y Ï9≡x‹x. 4 …çνäτℜt“y_ uθßγsù ⎯Ï&Î#ômu‘ ’Îû ‰ y É`ãρ ⎯tΒ …çνäτℜt“y_ (#θä9$s% ∩∠∈∪ ⎥ “Wakasema: Malipoyake yakeni ni yule ambaye itaonekana “Wakasema: Malipo yule ambaye itaonekana katikakatika mzigo mzigo wake, basi huyo ndiye malipo yake. Hivyo ndivyo wake, basi huyo ndiye malipo yake. Hivyo ndivyo tunavyowalipa tunavyowalipa madhalimu.” (12:75) (12:75) madhalimu.”

Mafunzo:

178

Katika baadhi ya sheria za zamani adhabu ya mwizi ilikuwa ni kumfanya mtumwa. Na katika tafsiri Majmaul-Bayan kuna maelezo kuwa muda wa utumwa wa mwizi ulikuwa ni mwaka mmoja: “Basi huyo ndiye malipo yake.”

Sheria hizo hazikuwa na ubaguzi wala upendeleo, hivyo adhabu ya kufanywa mtumwa ilikuwa ikimhusu kila mwizi: “Malipo yake ni yule ambaye itaonekana katika mzigo wake.”

Ni lazima kumweleza mtuhumiwa kosa lake, kanuni na adhabu zinazohusu kosa husika, hiyo ni ili kuzuia pingamizi yake au kutaka kwake kupunguziwa: “Malipo yake ni yule ambaye itaonekana katika mzigo wake.”

172

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 172

12/3/2014 11:13:25 AM

Yusuf Mkweli

Ni lazima uwepo ushahidi wa wazi ili uweze kumkinaisha mtuhumiwa: “Malipo yake ni yule ambaye itaonekana katika mzigo wake.”

Kuwepo mtuhumiwa ndani ya kundi haimaanishi kuwa kundi zima linahusika na tuhuma hiyo: “Malipo yake ni yule ambaye itaonekana katika mzigo wake.”

Mhalifu aliyetenda uhalifu katika nchi ya kigeni anaweza kuhukumiwa kulingana na sheria ya nchi yake na si ya nchi hiyo ya kigeni: “Hivyo ndivyo tunavyowalipa madhalimu.”

Wizi ni mfano halisi na wa wazi wa dhulma, kwani katika Aya hii limekuja neno “dhalimu” badala ya neno “mwizi”: “Hivyo ndivyo tunavyowalipa madhalimu.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: 4 Ïμ‹Åzr& ™Ï !%tæÍρ ⎯ÏΒ $yγy_t÷‚tGó™$# §ΝèO Ïμ‹Åzr& Ï™!%tæÍρ Ÿ≅ö6s% óΟÎγÏGu‹Ïã÷ρr'Î/ r&y‰t6sù

š Ï9≡x‹x. βr& HωÎ) Å7Î=yϑø9$# È⎦⎪ÏŠ ’Îû νç $yzr& ‹ x è{ù'uŠÏ9 tβ%x. $tΒ ( # y ß™θã‹Ï9 $tΡô‰Ï.  ÒΟŠÎ=tæ Ο A ù=Ïæ “ÏŒ Èe≅à2 s−öθsùuρ 3 â™!$t±®Σ ⎯¨Β ;M≈y_u‘yŠ ßìsùötΡ 4 ª!$# ™u !$t±o„

“Basi akaanza yaokabla kablayaya mzigo ndugu “Basi akaanzana na mizigo mizigo yao mzigo wa wa ndugu yake;yake; kisha kisha akaitoa katika mzigo wa ndugu yake. Hivyo ndivyo akaitoa katika mzigo wa ndugu yake. Hivyo ndivyo tulivyomfanyia tulivyomfanyia hila Yusuf hakuweza kumchukua ndugu hila Yusuf hakuweza kumchukua ndugu yake katika shariayake ya katika sharia ya mfalme, isipokuwa Mwenyezi mfalme, isipokuwa alivyotaka Mwenyezi alivyotaka Mungu. Tunawatukuza Mungu. tuwatakao. Na juu kila kwenyeTunawatukuza vyeo tuwatakao.kwenye Na juu vyeo ya kila mwenye elimu yukoyaajuaye mwenye elimu yuko ajuaye zaidi.” zaidi.”(12:76) (12:76) Angalizo: Benjamini alikuwa mtulivu asiye na wasiwasi, hiyo ni kwa kuwa 173 alikuwa anajua tangu kabla vipengele vya mbinu yote, na dalili juu ya hilo ni kile kitendo cha yeye kutokubisha chochote katika kisa hiki. Ili kutunza siri ya mbinu na kutoruhusu shaka, alianza kukagua mizigo ya watu wengine, na alipokuta pishi kwenye mzigo wa 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 173 12/3/2014

11:13:25 AM

Yusuf Mkweli

Mazingatio: Benjamini alikuwa mtulivu asiye na wasiwasi, hiyo ni kwa kuwa alikuwa anajua tangu kabla vipengele vya mbinu yote, na dalili juu ya hilo ni kile kitendo cha yeye kutokubisha chochote katika kisa hiki. Ili kutunza siri ya mbinu na kutoruhusu shaka, alianza kukagua mizigo ya watu wengine, na alipokuta pishi kwenye mzigo wa nduguye aliamua kumbakisha Misri kama walivyoafikiana hapo mwanzo. Kisa hiki kilikuwa ni mbinu ya Mwenyezi Mungu, kwa sababu kwa mujibu wa kanuni za nchi ya Misri, Yusuf hakuwa na uwezo wa kumbakisha mwizi kwake kama rehani. Mafunzo: 1.

Inapasa vyombo vya usalama vifanye kazi yake katika namna ambayo havitaamsha utata na dhana mbaya. Vyombo hivi havikuanza kukagua mizigo ya Benjamini bali vilianza mizigo ya ndugu zake: “Basi akaanza na mizigo yao kabla ya mzigo wa ndugu yake.”

Ni kawaida vitendo vya vyombo kunasibishwa na kiongozi wake, hivyo: “Basi akaanza” haimaanishi kuwa Yusuf alianza yeye mwenyewe kukagua mizigo, isipokuwa ibara ya Qur’ani Tukufu inasema: “Basi akaanza.”

Inaruhusiwa kisheria Mtawala kukagua mali za watuhumiwa: “Basi akaanza na mizigo yao kabla ya mzigo wa ndugu yake.”

Tafakari, mazingatio na kujua suluhisho ni miongoni mwa msaada wa ghaibu: “Hivyo ndivyo tulivyomfanyia hila Yusuf.” 174

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 174

12/3/2014 11:13:26 AM

Yusuf Mkweli

Fikra za Yusuf zilikuwa ni ilhamu kutoka kwa Mwenyezi Mungu: “Hivyo ndivyo tulivyomfanyia hila Yusuf.”

Kitendo cha Benjamini kubakia kwa ndugu yake kilikuwa ni kwa ajili ya maslahi ya ndugu yake: “Hivyo ndivyo tulivyomfanyia hila Yusuf.”

Kuheshimu kanuni ni jambo la lazima hata kwenye serikali zisizokuwa za kimungu: “Hivyo ndivyo tulivyomfanyia hila Yusuf hakuweza kumchukua ndugu yake katika sharia ya mfalme.”

Ni lazima viongozi kuheshimu kanuni bila kuzivunja. Yusuf (a.s.) aliheshimu kanuni za Misri, hivyo alitumia mbinu madhubuti katika kumbakisha nduguye: “Hivyo ndivyo tulivyomfanyia hila Yusuf hakuweza kumchukua ndugu yake katika sharia ya mfalme.”

Nafasi za kiroho na kiuchamungu zina daraja na ngazi tofauti: “Tunawatukuza kwenye vyeo tuwatakao.”

10. Elimu ndio kipimo cha ubora na utukufu: “Tunawatukuza kwenye vyeo tuwatakao. Na juu ya kila mwenye elimu yuko ajuaye zaidi.” 11. Elimu ya binadamu ina mipaka maalumu: “Na juu ya kila mwenye elimu yuko ajuaye zaidi.” Kauli ya Mwenyezi Mungu:

175

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 175

12/3/2014 11:13:26 AM

Yusuf Mkweli

Kauli ya Mwenyezi Mungu: öΝs9uρ ⎯ÏμÅ¡øtΡ ’Îû ß#ß™θãƒ $yδ§y™r'sù 4 ã≅ö6s% ⎯ÏΒ …ã&©! Óˆr& − s ty™ ‰ ô s)sù − ø Ìó¡o„ βÎ) (#þθä9$s% * ó çFΡr& tΑ$s% 4 Ο ó ßγs9 $yδÏ‰ö6ãƒ ∩∠∠∪ χ š θàÅÁs? $yϑÎ/ Ν ã n=ôãr& ! ª $#uρ ( $ZΡ%x6¨Β @x© Ο

“Wakasema:Kama Kama ameiba, basi yake ndugu ameiba “Wakasema: ameiba, basi ndugu pia yake ameibapia zamani. Yuzamani. Yusuf aliyaweka siri hakuwadhihirishia; moyoni mwakeakasema: wala suf aliyaweka siri moyoni mwake wala hakuwadhihirishia; akasema: Nyinyi mko katika hali anajua mbaya Nyinyi mko katika hali mbaya zaidi; na Mwenyezi Mungu zaidi; na Mwenyezizaidi Mungu anajua zaidi(12:77) mnayoyasema.” (12:77) mnayoyasema.” Angalizo: Mazingatio: Miongoni mwa mwa sababu sababu zilizopelekea zilizopelekea Yusuf Miongoni Yusuf (a.s.) (a.s.) kuwaambia kuwaambia nduguze: “Nyinyi mko katika hali mbaya zaidi” ni ile husuda nduguze: “Nyinyi mko katika hali mbaya zaidi” ni ile husuda yao yao kwa ndugu yao, uongo wao na uzushi wao. kwa ndugu yao, uongo wao na uzushi wao. Mafunzo: Mafunzo: 1. Mbele ya mtuhumiwa hakuna zaidi ya kukana kosa kwa kusema yeye si mwizi: ”Wala si wezi,” zaidi ya 1. Mbele ya mtuhumiwa hakuna zaidi sisi ya kukana kosaaukwa kusekuhalalisha kitendo chake kwa kusema wezi ni wengi: “Basi ma yeye si mwizi: ”Wala sisi si wezi,” au zaidi ya kuhalalisha ndugu yake pia ameiba zamani.” kitendo chake kwa kusema wezi ni wengi: “Basi ndugu yake 2. Mahasidi humwaga sumu hata baada ya miaka mingi: “Basi piandugu ameiba zamani.” yake pia ameiba zamani.” 3. Mwenendo na tabia ya mtu huacha athari fulani kwa ndugu 2. Mahasidi humwaga sumutabia hatazabaada ya huacha miaka mingi: “Basi yake, kama ambavyo mama athari katika ndugu pia ameiba zamani.” tabiayake za mtoto wake, Yusuf na Benjamini walikuwa ndugu wa mama mmoja: “Basi ndugu yakeathari pia ameiba 3. Mwenendo na tabia ya mtu huacha fulani zamani.” kwa ndugu 4. Upendo na mapenzi vinapokosekana tuhuma hutolewa yake, kama ambavyo tabia za mama huachayake atharipia katika tabia kiholela: “Kama ameiba, basi ndugu ameiba za mtoto wake, Yusuf na Benjamini walikuwa ndugu wa mama mmoja: “Basi ndugu yake pia ameiba zamani.” 182 4. Upendo na mapenzi vinapokosekana tuhuma hutolewa kiholela: “Kama ameiba, basi ndugu yake pia ameiba zamani”, 176

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 176

12/3/2014 11:13:26 AM

Yusuf Mkweli

kwani kupatikana pishi kwenye mzigo wa Benjamini si dalili ya kwamba yeye ni mwizi. Kitendo cha nduguze kutamka neno wizi na kung’ang’ani hilo, ilikuwa kwa msukumo wa husuda yao na chuki yao. 5.

Mapenzi yanapokosekana dogo huwa kubwa, kwani kitenzi ”Kama ameiba” ni cha wakati uliopo na unaoendelea, na hapo kinaonesha kuendelea kwa kitendo, nduguze Yusuf (a.s.) walikitumia kitenzi hicho badala ya kitenzi cha wakati uliopita ulioisha ili waweze kubainisha nia yao katika kauli, kwamba tabia ya ndugu yao daima ni wizi.

Ili tufikie malengo ni wajibu juu yetu tuvumilie uzushi na maneno ya uongo: “Kama ameiba, basi ndugu yake pia ameiba zamani.”

Wakati mwingine mtu hukimbilia kuwatuhumu wengine ili kumchafulia sifa yake: “Kama ameiba, basi ndugu yake pia ameiba zamani.”

Uvumilivu na kifua kipana ni miongoni mwa sifa za uongozi, Yusuf (a.s.) alisikia tuhuma za wazi dhidi ya ndugu yake kutoka kwa ndugu zake, lakini alizificha na hakuonesha kwao alilonalo moyoni: “Yusuf aliyaweka siri moyoni mwake wala hakuwadhihirishia.”

Tusifichue siri kwa sababu ya mgandamizo wa hisia. Yusuf (a.s.) alisikia tuhuma ya wizi kutoka kwa nduguze, lakini kwa ajili ya maslahi ya juu hakuweza kufichua siri yake: “Wakasema: Kama ameiba, basi ndugu yake pia ameiba zamani. Yusuf aliyaweka siri moyoni mwake wala hakuwadhihirishia.”

177

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 177

12/3/2014 11:13:26 AM

Yusuf Mkweli

10. Na hata kama Benjamini alikuwa ameiba pishi lakini ndugu zake ni wabaya zaidi kushinda yeye, kwa sababu walimfanyia njama mbaya ndugu yao Yusuf hapo kabla: “Nyinyi mko katika hali mbaya zaidi.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: ⎯ z ÏΒ 7 y 1ttΡ $¯ΡÎ) ( …ÿ çμtΡ%x6tΒ $tΡy‰tnr& ‹ õ ã‚sù #ZÎ6x. $V‚ø‹x© $\/r& …ÿ ã&s! β ¨ Î) “â ƒÍ“yèø9$# $pκš‰r'¯≈tƒ (#θä9$s% ∩∠∇∪ š⎥⎫ÏΖÅ¡ósßϑø9$#

“Wakasema: Hakika anaye baba mzeemzee sana.sana. Kwa “Wakasema:Ewe Ewemheshimiwa! mheshimiwa! Hakika anaye baba hiyohiyo mchukue mmojammoja wetu badala Hakika sisi tunakuona Kwa mchukue wetuyake. badala yake. Hakika sisi wewe ni katika watu wema.” (12:78) tunakuona wewe ni katika watu wema.” (12:78)

Mazingatio: Angalizo: Nduguze ndugu yao yao Benjamini Benjamini Nduguze Yusuf Yusuf(a.s.) (a.s.) walipoona walipoona kuwa suala la ndugu limekuwa ni ni lazima lazima na kuna ahadi waliyochukua limekuwa waliyochukua mbele mbele ya ya baba babayao yao na hasa wakijua kwa yakini kuwa historia yao mbaya na Yusuf (a.s.) na hasa wakijua kwa yakini kuwa historia yao mbaya na Yusuf (a.s.) ingali katika katika kichwa kichwa cha cha Ya’qub Ya’qub (a.s.), (a.s.), walihisi ingali walihisi kwamba kwamba kurudi kurudibila bila Benjamini litakuwa ni jambo lenye kuhuzunisha sana, hivyo Benjamini litakuwa ni jambo lenye kuhuzunisha sana, hivyo wakakimwakakimbilia kwenye njia za kubembeleza na kuamsha hisia, hivyo bilia kwenye njia za kubembeleza kuamsha hisia, wakaanza kumwagia sifa nzuri nanakumpamba kamahivyo vile: wakaanHakika za kumwagia sifa nzuri na kumpamba kamanavile: wewe wewe ni Mheshimiwa mwenye mamlaka ni Hakika miongoni mwani Mheshimiwa mwenye mamlaka na niwake miongoni mwa sana, watenda mema, watenda mema, na hakika mzazi ni mzee mchukue mmoja wetu badala yake. Hayo sana, yote ni ili wavute huruma na na hakika mzazi wake ni mzee mchukue mmoja wetuyake badala hisani yake. yake. Hayo yote ni ili wavute huruma yake na hisani yake. Mafunzo: Mafunzo: Majaliwa ya Mwenyezi Mungu ipo siku yatamtumbukiza kila 1. 1.Majaliwa ya Mwenyezi Mungu ipo siku yatamtumbukiza kila aliye dhalimu na aliye jeuri ndani ya shimo la udhalili, aliye dhalimunana ibara: aliye jeuri ndani ya shimo udhalili, kutokutokana “Wakasema: Ewe lamheshimiwa!” inadhihiri lugha ya kushindwa na kubembeleza. 178

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 178

184

12/3/2014 11:13:27 AM

Yusuf Mkweli

kana na ibara: “Wakasema: Ewe mheshimiwa!” inadhihiri lugha ya kushindwa na kubembeleza. 2.

Mwenyezi Mungu atawapa heshima wale wote waliodhalilishwa na wafuasi wa hawaa: “Wakasema: Ewe mheshimi2. wa!.” Mwenyezi Mungu atawapa heshima wale wote waliodhalilishwa na wafuasi wa hawaa: “Wakasema: Ewe mheshimiwa!.” 3. Hakika mabadiliko ya dahari na mgeuko wake wa kupanda na 3. kushuka, Hakika mabadiliko daharihayawezi na mgeuko wakemabadiliko wa kupandakatika na udhaifu nayanguvu kuleta kushuka, udhaifu na nguvu hayawezi kuleta mabadiliko hali za watu Yusuf (a.s.) kila muda na katika katika hali zawema. watu wema. Yusuf mkweli (a.s.) mkweli kila muda na hali na mazingira yote alikuwa mwema, kiasi kwamba aliisikia katika hali na mazingira yote alikuwa mwema, kiasi kwamba ibara: “Hakika tunakuona wewe ni katika wema”, aliisikia ibara: sisi “Hakika sisi tunakuona wewewatu ni katika kutoka marafiki zakekwa huko gerezani alipokuwemo humo watu kwa wema”, kutoka marafiki zake huko gerezani alipokuwemo miaka kadhaa ya adhabu, kadhalika miaka kadhaa yahumo adhabu, kadhalika aliisikia ibara hiyo zama za aliisikia ibara hiyo zama za nguvu yake na uwezo wake. nguvu yake na uwezo wake.

ya Mwenyezi Kauli Kauli ya Mwenyezi Mungu:Mungu: ∩∠®∪ šχθßϑÎ=≈sà©9 #]ŒÎ) !$¯ΡÎ) ÿ…çνy‰ΨÏã $oΨyè≈tFtΒ $tΡô‰y`uρ ⎯tΒ ωÎ) x‹è{ù'¯Ρ βr& «!$# sŒ$yètΒ Α t $s% “Akasema:Mwenyezi Mwenyezi Mungu Mungu apishe yule tu“Akasema: apishe mbali mbalikumchukua kumchukuailaila yule liyekuta mali ikoiko kwake. Hivyo basi basi tutakuwa ni wenye kudhutuliyekuta maliyetu yetu kwake. Hivyo tutakuwa ni wenye lumu.” (12:79) kudhulumu.” (12:79)

Mazingatio: Angalizo: Kwanza: Umakini Umakini wa katika kutumia maneno unaaKwanza: wa Yusuf Yusuf(a.s.) (a.s.) katika kutumia maneno shiria kuwakuwa hakutaka kumwita Benjamini mwizi, hivyo unaashiria hakutaka kumwita Benjamini mwizi,hakusema: hivyo “Tuliyemkuta mwizi” balimwizi” alisema: “Yule tuliyekuta yetu iko hakusema: “Tuliyemkuta bali alisema: “Yulemali tuliyekuta mali yetu iko kwake.” kwake.” Pili: Lau Yusuf angelitaka kumbakisha ndugu asiyekuwa Benjamini angelitaka kumbakisha ndugu asiyekuwa basi Pili: mbinuLau yake Yusuf isingefanikiwa, na nduguze wangemchukulia kuwa Benjamini basi wangemwadhibu mbinu yake kwa isingefanikiwa, nduguze ni mwizi na hivyo aina kadhaa zana adhabu, na hivyo nduguye huyo angehisi kuwa kamfanyia uadui bila kosa. Mafunzo:

179

185 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 179

12/3/2014 11:13:27 AM

Yusuf Mkweli

wangemchukulia kuwa ni mwizi na hivyo wangemwadhibu kwa aina kadhaa za adhabu, na hivyo nduguye huyo angehisi kuwa kamfanyia uadui bila kosa. Mafunzo: 1.

Kuheshimu kanuni na maamuzi ni wajibu kwa watu wote, na kutokuheshimu ni suala lisiloruhusiwa hata kwa Mheshimiwa wa Misri: “Akasema: Mwenyezi Mungu apishe mbali.”

Mtu mwema huwa hairuhusu nafsi yake kuvunja kanuni: “Akasema: Mwenyezi Mungu apishe mbali.”

Kadhi hatakiwi kufuata hisia zake binafsi: “Akasema: Mwenyezi Mungu apishe mbali.”

Ukadhi ni jukumu hatari hivyo ni lazima kujilinda kwa Mwenyezi Mungu dhidi ya majaribu yake: “Akasema: Mwenyezi Mungu apishe mbali.”

Hakika Nabii Yusuf alijikinga sehemu mbili: Ya kwanza katika faragha yake na Zulaykha. Na pili wakati wa kuhukumu na kutoa maamuzi.

Kuvunja sheria ni dhulma na ni kuwanyima watu haki yao, haipasi kuvunja sheria ili kutimiza matakwa binafsi: “Akasema: Mwenyezi Mungu apishe mbali kumchukua ila yule tuliyekuta mali yetu iko kwake.”

Hairuhusiwi kumwadhibu asiyehusika badala ya muhalifu, hata kama itakuwa ni kwa ridhaa yake: “Akasema: Mwenyezi Mungu apishe mbali kumchukua ila yule tuliyekuta mali yetu iko kwake.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: 180

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 180

12/3/2014 11:13:27 AM

Yusuf Mkweli

َ ‫صوا َنجيًّا َق‬ ‫ير ُه ْم أَلَ ْم‬ ُ ‫ال َك ِب‬ ُ َ‫اس َتيْأَ ُسوا ِم ْن ُه َخل‬ ْ ‫َفلَ َّما‬ ِ ُ ‫اك ْم َق ْد أَ َخ َذ َعلَي‬ ُ ‫َتعْلَ ُموا أَ َّن أََب‬ ‫ْك ْم َم ْو ِث ًقا ِم َن اللهَِّ َو ِم ْن‬ َ ْ‫ْر َح أ‬ ُ ‫َقب‬ َ ‫ُوس‬ َ ‫ال ْر‬ ٰ‫ض َحتَّى‬ ُ ‫ْل َما َف َّر ْطتُ ْم ِفي ي‬ َ ‫ف َفلَ ْن أَب‬ َ ‫ْر ْال َحا ِك ِم‬ ‫ين‬ ُ ‫َي ْأ َذ َن لِي أَِبي أَ ْو َي ْح ُك َم اللهَُّ لِي َو ُه َو َخي‬ “Walipokata tamaa naye walikwenda kando kunong’ona. Akasema mkubwa wao: Je, hamjui kuwa baba yenu amechukua ahadi kwenu kutoka kwa Mwenyezi Mungu. Na hapo zamani mlikosea katika Yusuf? Basi sitaondoka nchi hii mpaka baba yangu aniruhusu au Mwenyezi Mungu anihukumie; naye ni mbora wa mahakimu.” (12:80) Mafunzo: 1.

Tuwe mashupavu na madhubuti ili madhaifu wa nafsi wasiweze kututamani: “Walipokata tamaa naye”, lakini kubembelezwa na kuombwa kuhurumia kusituzuie kutekeleza sheria ya Mwenyezi Mungu au kuwa madhubuti.

Siku moja nduguze Yusuf kwa msukumo wa jeuri, nguvu na uwezo walikutana ili kumfanyia hila Yusuf ili wajitenge mbali naye, wakasema: “Muuweni Yusuf au mtupeni nchi ya mbali......Msimuue Yusuf, lakini mtumbukizeni ndani ya kisima”, lakini leo nguvu zimewabwaga mbele ya Yusuf (a.s.) huku wakiwa wameinamisha vichwa wakinong’enezana na kubembeleza ili wamchukue Benjamini na kwenda naye: “Walipokata tamaa naye walikwenda kando kunong’ona.”

Mtoto mkubwa ndiye naibu wa baba asiyekuwepo katika kubeba majukumu ya wanafamilia: “Akasema mkubwa wao.” 181

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 181

12/3/2014 11:13:27 AM

Yusuf Mkweli

Ni dharura kuheshimu utaratibu wa umri katika familia na jamii: “Akasema mkubwa wao.”

Aliye mkubwa ndiye hubeba zaidi uzito wa jukumu wakati wa majanga na matatizo kushinda mwingine yeyote: “Akasema mkubwa wao.”

Ni wajibu kuheshimu ahadi na makubaliano: “Je, hamjui kuwa baba yenu amechukua ahadi kwenu kutoka kwa Mwenyezi Mungu.”

Ahadi na makubaliano yaliyodhibitiwa huzuia njia zote zinazoweza kutoa mwanya wa kugeuka na kwenda kinyume: “Je, hamjui kuwa baba yenu amechukua ahadi kwenu kutoka 7.kwa Ahadi na makubaliano Mwenyezi Mungu.” yaliyodhibitiwa huzuia njia zote zinazoweza kutoa mwanya wa kugeuka na kwenda kinyume: 8. Hiyana uhalifu huzikosesha usingizi dhamira hai muda wote “Je, na hamjui kuwa baba yenu amechukua ahadi kwenu wakutoka uhai wao: hapo zamani mlikosea katika Yusuf.” kwa“Na Mwenyezi Mungu.” 8. Hiyana na uhalifu huzikosesha usingizi dhamira hai muda 9. Kung’ang’ana ni moja ya njia zilizokuwa zikitumiwa hapo wote wa uhai wao: “Na hapo zamani mlikosea katika zamani ili kufikia malengo yanayokusudiwa: “Basi sitaondoka Yusuf.” hii.” 9.nchi Kung’ang’ana ni moja ya njia zilizokuwa zikitumiwa hapo zamani ili kufikia malengo yanayokusudiwa: “Basi 10. Ugeni ni bora kushinda udhalili: “Basi sitaondoka nchi hii.” sitaondoka nchi hii.” 10. Ugenituwe ni bora udhalili: “Basi sitaondoka hii.”ni 11. Lazima na kushinda dhana nzuri na Mwenyezi Mungu:nchi “Naye 11. Lazima tuwe na dhana nzuri na Mwenyezi Mungu: “Naye ni mbora wa mahakimu.” mbora wa mahakimu.” ya Mwenyezi Kauli Kauli ya Mwenyezi Mungu:Mungu: $uΖôϑÎ=tæ $yϑÎ/ ωÎ) $! tΡô‰Íκy− $tΒuρ − s ty™ y7uΖö/$# χ  Î) $! tΡ$t/r'¯≈tƒ #( θä9θà)sù Ν ö ä3‹Î/r& #’n<Î) (#þθãèÅ_ö‘$# ∩∇⊇∪ ⎦ t ⎫ÏàÏ≈ym = É ø‹tóù=Ï9 $¨Ζà2 $tΒuρ

“Rudini kwa baba yenu, na mwambieni: Ewe baba yetu! Hakika mwanao ameiba, na hatutoi 182 ushahidi ila tunayoyajua; wala hatukuwa wenye kuhifadhi mambo ya ghaibu.” (12:81) Mafunzo: 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 182

12/3/2014 11:13:28 AM

Yusuf Mkweli

“Rudini kwa baba yenu, na mwambieni: Ewe baba yetu! Hakika mwanao ameiba, na hatutoi ushahidi ila tunayoyajua; wala hatukuwa wenye kuhifadhi mambo ya ghaibu.” (12:81)

Mafunzo: 1.

Mwanadamu ni kiumbe anayejipenda mwenyewe, nduguze Yusuf (a.s.) walipotaka kupata fungu kubwa walisema: “Basi mtume ndugu yetu pamoja nasi”, lakini mazungumzo ya tuhuma yalipoanza walisema: “Mwanao” ameiba na hawakusema ndugu yetu.

Lazima ushahidi utokane na elimu na yakini: “Na hatutoi ushahidi ila tunayoyajua.” 2. Lazima ushahidi utokane na elimu na yakini: “Na hatutoi 3. Lazima katika ahadi na makubaliano kuambatanisha ufafanuzi ushahidi ila tunayoyajua.” unaohusu matukio hali zisizotarajiwa: “Wala ufafanuzi hatukuwa 3. Lazima katika ahadi na na makubaliano kuambatanisha wenye kuhifadhi mambo ya ghaibu.” unaohusu matukio na hali zisizotarajiwa: “Wala hatukuwa wenye kuhifadhi yakupitia ghaibu.” 4. Ni lazima kuomba mambo msamaha maneno yaliyo wazi wazi: 4. Ni lazima kuomba msamaha kupitia maneno yaliyo wazi wazi: “Wala hatukuwa wenye kuhifadhi mambo ya ghaibu.” “Wala hatukuwa wenye kuhifadhi mambo ya ghaibu.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu: ∩∇⊄∪ šχθè%Ï‰≈|Ás9 $¯ΡÎ)uρ ( $pκÏù $uΖù=t6ø%r& û©ÉL©9$# uÏèø9$#uρ $pκÏù $¨Ζà2 ©ÉL©9$# sπtƒös)ø9$# È≅t↔ó™uρ “Na waulize watu wa mji tuliokuwako na msafara tuliokuja nao. “Na waulize watu wa mji tuliokuwako na msafara tuliokuja nao. Na Na hakika sisi tunasema kweli.” (12:82) hakika sisi tunasema kweli.” (12:82) Angalizo: Mazingatio: Katika Yusuf Katikakisa kisacha chaYusuf Yusufnanambwa mbwamwitu, mwitu,nduguze nduguze Yusufhawakuwa hawakuwa nana dalili za kutoa, lakini katika tukio hili mazungumzo yao dalili za kutoa, lakini katika tukio hili mazungumzo yao wanayawanayatia nguvu kwa dalili: Ya kwanza ni kuwauliza raia wa Misri. Pili ni kuwauliza watu wa msafara tuliokuwa nao. Katika tukio la 183 Yusuf walisema: “Hata tukiwa tunasema kweli”, jambo linaloonesha shaka na kutokujiamini, lakini hapa wanataja ibara: “Na hakika sisi tunasema kweli”, kutokana na neno hili ni kwamba wao wanatilia mkazo ukweli wao. 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 183 12/3/2014

11:13:28 AM

Yusuf Mkweli

tia nguvu kwa dalili: Ya kwanza ni kuwauliza raia wa Misri. Pili ni kuwauliza watu wa msafara tuliokuwa nao. Katika tukio la Yusuf walisema: “Hata tukiwa tunasema kweli”, jambo linaloonesha shaka na kutokujiamini, lakini hapa wanataja ibara: “Na hakika sisi tunasema kweli”, kutokana na neno hili ni kwamba wao wanatilia mkazo ukweli wao. Mafunzo: 1.

Uongo na ubaya wa hapo kabla unamfanya mtu aendelee kutiliwa shaka katika kauli yake madamu angali hai: “Na waulize watu wa mji.”

Ushahidi wa kuona kwa macho ni njia inayokubalika zaidi katika kuthibitisha madai: “Na waulize watu wa mji tuliokuwako 2. Ushahidi wa kuona kwa macho ni njia inayokubalika zaidi na msafara tuliokuja nao.” katika kuthibitisha madai: “Na waulize watu wa mji tuliokuwako na msafara tuliokuja nao.” 3. 3.SiSijambo juu ya ya uongo: uongo:“Na “Na jamborahisi rahisi kundi kundi kubwa kubwa kuafikiana kuafikiana juu waulize msafara tuliokuja tuliokuja waulizewatu watuwa wamji mji tuliokuwako tuliokuwako na na msafara nao. NaNa hakika nao. hakikasisi sisitunasema tunasemakweli.” kweli.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu: $·èŠÏΗsd óΟÎγÎ/ ©Í_u‹Ï?ù'tƒ βr& ª!$# ©|¤tã ( î≅ŠÏΗsd ×ö9|Ásù ( #XöΔr& öΝä3Ý¡àΡr& öΝä3s9 ôMs9§θy™ ö≅t/ tΑ$s%

∩∇⊂∪ ÞΟŠÅ6ysø9$# ÞΟŠÎ=yèø9$# θu èδ …çμ¯ΡÎ) 4

“Akasema:Bali Balinafsi nafsi zenu zimewashawishi jambo fulani. Basi “Akasema: zenu zimewashawishi jambo fulani. Basi subira subira ni njema. Huenda Mwenyezi Mungu akaniletea wote ni njema. Huenda Mwenyezi Mungu akaniletea wote pamoja. Hakika pamoja. Hakika Yeye ni Mjuzi, Mwenye hekima.” (12:83) Yeye ni Mjuzi, Mwenye hekima.” (12:83) Angalizo: 184 Kwanza: Nduguze Yusuf (a.s.) walipokuja kwa baba yao na kanzu yake ikiwa imetapakaa damu huku wakionesha huzuni na kilio, walisema mbwa mwitu amemla Yusuf, Ya'aqub aliwajibu: “Nafsi zenu zimewashawishi jambo fulani”, yaani nafsi zenu 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 184 12/3/2014 zimewapambia kitendo hiki na nitafanya subira njema juu ya jambo

11:13:29 AM

Yusuf Mkweli

Mazingatio: Kwanza: Nduguze Yusuf (a.s.) walipokuja kwa baba yao na kanzu yake ikiwa imetapakaa damu huku wakionesha huzuni na kilio, walisema mbwa mwitu amemla Yusuf, Ya’aqub aliwajibu: “Nafsi zenu zimewashawishi jambo fulani”, yaani nafsi zenu zimewapambia kitendo hiki na nitafanya subira njema juu ya jambo hili ambalo mmekubaliana kulitenda. Na pia katika tukio hili (pindi anapotaka kutengana na mwanawe Benjamini na mwanawe mkubwa), Ya’qub anarudia tena ibara ileile iliyotangulia. Mtu anaweza kujiuliza, tukio la Yusuf lilikuwa ni matokeo ya njama iliyopangwa na kutekelezwa na ndugu zake, lakini katika tukio la Benjamini hakuna njama, hivyo kwa nini basi Ya’qub amerudia ibara ileile na kwa tamko lile lile: “Bali nafsi zenu zimewashawishi jambo fulani. Basi subira ni njema”? Mwandishi wa Tafsirul-Mizan ameweka maelezo juu ya maudhui hii kwa kusema: ”Nabii Ya’qub (a.s.) kwa kauli yake hii alitaka kuwabainishia watoto wake kuwa kutengana kwake na watoto wake hawa wawili ni matokeo ya kitendo chao cha kwanza dhidi ya Yusuf. Pili: Kuna wakati subira hutokana na kutokuwa na ujanja na kushindwa, kwa mfano tu ni haya maneno ya watu wa motoni: “Ni sawa juu yetu kama tutapapatika au tutafanya subira.” Yaani subira yetu au kupapatika kwetu hakuna athari yoyote katika uokovu wetu. Na kuna kipindi subira hutokana na akili na lengo ili kujisalimisha katika radhi za Mwenyezi Mungu, subira hii huwa na sifa yake makhususi kulingana na hali husika, kwa mfano subira katika medani ya jihadi ni aina mojawapo ya ushujaa, subira dhidi ya dunia ni aina mojawapo ya kutoipenda dunia, subira dhidi ya maasi ni aina mojawapo ya uchamungu, subira dhidi ya matamanio ni aina mojawapo ya utawa, na subira dhidi ya mali ya haramu ni mojawapo ya uchamungu. 185

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 185

12/3/2014 11:13:29 AM

Yusuf Mkweli

Tatu: Kuna kipindi maovu na mabaya hutimia kupitia Shetani: “Pindi Shetani alipowapambia matendo yao.” Na kuna kipindi hutimia kwa njia ya mapambo ya dunia, na kuna kipindi hutimia kwa kitendo cha mwanadamu mwenyewe: “Bali nafsi zenu zimewashawishi jambo fulani.” Mafunzo: 1.

Nafsi ya mwanadamu hufanya kazi ya kumpambia mabaya ili kuhalalisha maasi: “Bali nafsi zenu zimewashawishi jambo fulani.”

Subira ni sifa ya muumini, na subira njema ni ile ambayo mwanadamu hatamki linalotia doa hali yake ya kujisalimisha kwa Mwenyezi Mungu na kuridhia majaaliwa yake: “Basi subira ni njema.”

Matumaini yetu yawe kwa Mwenyezi Mungu, na wala tusikate tamaa na rehema zake: “Huenda Mwenyezi Mungu akaniletea wote pamoja.”

Ya’aqub alikuwa na imani kamili kuwa watoto wake watatu: Yusuf, Benjamini na mwanawe mkubwa, wangali hai, na kwamba ipo siku atakutana nao wote: “Huenda Mwenyezi Mungu akaniletea wote pamoja.”

Si jambo gumu kwa Mwenyezi Mungu kutatua tatizo la zamani na jipya yote pamoja, Yeye ni Muweza wa kuwakutanisha Yusuf na ndugu yake sehemu moja: “Huenda Mwenyezi Mungu akaniletea wote pamoja.”

Muumini kwa uoni wake anaona kwamba shida na matatizo ni utekelezaji wa hekima ya Mwenyezi Mungu: “Hakika Yeye ni Mjuzi, Mwenye hekima.” 186

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 186

12/3/2014 11:13:29 AM

Mungu akaniletea wote pamoja.” 5. Si jambo gumu kwa Mwenyezi Mungu kutatua tatizo la zamani na jipya yote pamoja, Yeye ni Muweza wa kuwakutanisha Yusuf na ndugu yake sehemu moja: “Huenda Mwenyezi Mungu akaniletea wote pamoja.” Yusuf Mkweli 6. Muumini kwa uoni wake anaona kwamba shida na matatizo ni utekelezaji wa hekima ya Mwenyezi Mungu: “Hakika Yeye ni Mjuzi, hekima.” 7. Kitendo chaMwenye mtu kuwa na yakini na hekima ya Mwenyezi Mun7. gu Kitendo cha mtu kuwa na yakini na hekima ya Mwenyezi humsaidia kuwa na subira na uvumilivu wakati wa shida na Mungu humsaidia kuwa na subira na uvumilivu wakati wa matatizo: “Basi subira ni njema. Huenda Mwenyezi Mungu shida na matatizo: “Basi subira ni njema. Huenda akaniletea pamoja. Hakika ni Mjuzi, Mwenyezi wote Mungu akaniletea woteYeye pamoja. HakikaMwenye Yeye hekima.” ni Mjuzi, Mwenye hekima.”

Kauli ya Mwenyezi Kauli ya Mwenyezi Mungu:Mungu: θu ßγsù β È ÷“ßsø9$# š∅ÏΒ çν$uΖøŠtã ôMÒu‹ö/$#uρ y#ß™θãƒ ’ 4 n?tã 4’s∀y™r'¯≈tƒ tΑ$s%uρ öΝåκ÷]tã 4’¯<uθs?uρ ∩∇⊆∪ ÒΟŠÏàx. “Na akajitenga nao, na akasema: Oh! Masikitiko yangu juu ya Yusuf! Na macho yake yakawa meupe kwa huzuni naye akawa anaizuia.” (12:84)

Mazingatio:

192

Kwanza: Ni huzuni na ghadhabu pamoja, macho ya Ya’qub yalikuwa yakichururuzika machozi, na ulimini mwake kuna tamko la: “Oh! Masikitiko yangu juu ya Yusuf!” huku moyo wake ukiwa umejaa huzuni. Pili: Katika riwaya ya Imam al-Baqir (a.s.) ni kwamba alisema: “Baba yangu Ali bin Husain (a.s.) katika kila mnasaba alikuwa akimlilia babu yangu licha ya kwamba ilikuwa imepita miaka 20 tangu kufariki, ndipo siku moja akaulizwa: Kwa nini unalia hivi? Akajibu: Ya’qub alikuwa na watoto kumi na moja, mmoja wao alipokosekana, licha ya kwamba (Ya’qub) alikuwa anajua kuwa angali hai lakini alipofuka macho kutokana na kulia, hivyo iweje mimi nisilie na hali nilishuhudia mauwaji ya baba yangu na ndugu zangu, na watu kumi na saba kutoka nyumba ya unabii wakiuwawa mbele ya macho yangu? 187

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 187

12/3/2014 11:13:29 AM

Yusuf Mkweli

Mafunzo: 1.

Husuda husababisha udhalili dahari yote. Ya’qub alijitenga na watoto wake mahasidi: “Na akajitenga nao.”

Watoto hawa walikuwa wanatamani Yusuf atoweke ili wachukue nafasi yake katika moyo wa baba yao, lakini kwa husuda yao walijivutia ghadhabu ya baba yao: “Na akajitenga nao.”

Ya’aqub alikuwa na yakini kuwa dhuluma hajafanyiwa mtoto mwingine bali kafanyiwa Yusuf: “Oh! Masikitiko yangu juu ya Yusuf!”

Huzuni na kilio cha kupindukia vinaweza kumsababishia mtu upofu: “Na macho yake yakawa meupe kwa huzuni.”

Masikitiko, huzuni, kilio na upendo, vyote hutokana na hisia zitokanazo na maarifa, Ya’aqub alipofuka kwa sababu alikuwa anajua ni nani anayemlilia: “Na macho yake yakawa meupe kwa huzuni.”

Msiba huwa mkubwa kulingana na ukubwa wa mhusika. Dhulma na ubaya anaofanyiwa Yusuf ni tofauti na dhulma anayofanyiwa mtu mwingine, unavyotaja jina Yusuf ni tofauti na unavyotaja jina la mmoja wa ndugu zake: “Na macho yake yakawa meupe kwa huzuni.”

Inajuzu kumwaga machozi na kuwa na huzuni kutokana na kutengana na wapendwa: “Na macho yake yakawa meupe kwa huzuni.”

Subira ya mwanadamu ina mipaka na inaweza kumwaga machozi: “Na macho yake yakawa meupe kwa huzuni.” 188

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 188

12/3/2014 11:13:29 AM

Dhulma na ubaya anaofanyiwa Yusuf ni tofauti na dhulma anayofanyiwa mtu mwingine, unavyotaja jina Yusuf ni tofauti na unavyotaja jina la mmoja wa ndugu zake: “Na macho yake yakawa meupe kwa huzuni.” 7. Inajuzu kumwaga machozi na kuwa na huzuni kutokana na Yusuf Mkweli kutengana na wapendwa: “Na macho yake yakawa meupe kwa huzuni.” 8. Subira ya mwanadamu ina mipaka na inaweza kumwaga 9. Kuzuia ghadhabu ni moja ya sifa za waumini, nalo ni jambo machozi: “Na macho yake yakawa meupe kwa huzuni.” linalosifika: “Naye ni akawa 9. Kuzuia ghadhabu moja anaizuia.” ya sifa za waumini, nalo ni jambo linalosifika: “Naye akawa anaizuia.” 10. Kilio na huzuni havipingani na subira wala havipingani na hali 10. Kilio na huzuni havipingani na subira wala havipingani na ya kuzuia ghadhabu: “Basi “Basi subirasubira ni njema...... Oh! Masikihali ya kuzuia ghadhabu: ni njema...... Oh! tiko yangu juu ya Yusuf!.” Masikitiko yangu juu ya Yusuf!.”

Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu: ∅ š ÏΒ β t θä3s? ρ÷ r& $·Êtym χ š θä3s? © 4 ®Lym # y ß™θãƒ ã à2õ‹s? #( àσtGøs? ! « $$s? (#θä9$s% ∩∇∈∪ š⎥⎫Å3Î=≈yγø9$# “Wakasema: Wallahi huachi kumkumbuka Yusuf mpaka uwe “Wakasema: Wallahi huachi kumkumbuka Yusuf mpaka uwe mgonjwa au uwe katika wenye kuangamia.” (12:85) mgonjwa au uwe katika wenye kuangamia.” (12:85)

Mafunzo: 11. Yusuf (a.s.) na watu mfano194 wake wana haki ya kuishi milele ndani ya kumbukumbu bila kufutika. Mawalii wa Mwenyezi Mungu hawaachi kumkumbuka Yusuf wa zama zao na kumlilia ndani ya dua an-Nudbah: “Wallahi huachi kumkumbuka Yusuf.” 12. Ukitaka kupima jinsi gani unampenda mpendwa wako, chunguza ni kiasi gani unamkumbuka: “Wallahi huachi kumkumbuka Yusuf.” 13. Ndani ya moyo wa mtu anayemjua vizuri Yusuf mna moto ambao hakuna ajuaye maumivu yake isipokuwa yeye mwenyewe: “Wallahi huachi kumkumbuka Yusuf mpaka uwe mgonjwa au uwe katika wenye kuangamia.” 189

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 189

12/3/2014 11:13:30 AM

kumkumbuka Yusuf.” 2. Ukitaka kupima jinsi gani unampenda mpendwa wako, chunguza ni kiasi gani unamkumbuka: “Wallahi huachi kumkumbuka Yusuf.” 3. Ndani ya moyo wa mtu anayemjua vizuri Yusuf mna moto Yusuf Mkweli ambao hakuna ajuaye maumivu yake isipokuwa yeye mwenyewe: “Wallahi huachi kumkumbuka Yusuf mpaka uwe mgonjwa au uwe katika 14. Matatizo ya saikolojia huachawenye atharikuangamia.” ndani ya mwili: “Wal4. Matatizo ya saikolojia huacha athari ndani ya mwili: “Wallahi lahi huachi kumkumbuka Yusuf mpaka uwe mgonjwa au huachi kumkumbuka Yusuf mpaka uwe mgonjwa au uwe kuangamia.”Hakika Hakikabaadhi baadhiyayautengano utengano uwekatika katika wenye wenye kuangamia.” huuwa, msiba na namauti, mauti,ndiyo, ndiyo,hakuna hakuna upendo huuwa, basi basi itakuwaje itakuwaje msiba upendo unaoshinda unaoshinda upendo upendo wa mzazi.

Kauli ya Mwenyezi Kauli ya Mwenyezi Mungu:Mungu: ∩∇∉∪ χ š θßϑn=÷ès? ω Ÿ $tΒ ! « $# ∅ š ÏΒ Ν ã n=ôãr&uρ «!$# ’n<Î) ’ þ ÎΤ÷“ãmuρ ©Éo\t/ #( θä3ô©r& $! yϑ¯ΡÎ) tΑ$s% “Akasema: Majonzi yangu na huzuni yangu yangu ninamshtakia Mwenyezi “Akasema: Majonzi yangu na huzuni ninamshtakia Mungu Na ninajua kwa Mwenyezi yale msiyoyajua.” (12:86) Mwenyezi Mungu Na ninajua kwa Mwenyezi yale msiyoyajua.” (12:86) Mazingatio: Angalizo: Kwanza: Katika Qur’ani Tukufu kuna mifano kuhusu Manabii Kwanza: Katika Qur’ani Tukufu kuna mifano kuhusu Manabii wanavyokimbilia kwa Mwenyezi Mungu, kati ya mifano hiyo ni: wanavyokimbilia kwa Mwenyezi Mungu, kati ya mifano hiyo kutoni: Bwana wetu Adam (a.s.) alikimbilia kwa Mwenyezi Mungu kana na kosa lake: “Wakasema: 195 Bwana wetu tumezidhulumu nafsi zetu.” Na Nabii Ayubu kutokana na maradhi yake: “Mimi yamenipata madhara.” Na Nabii Musa kutokana na ufakiri na haja: “Mola wangu Mlezi! Hakika mimi ni mhitaji wa kheri utakayoniteremshia.” Na Nabii Ya’qub kutokana na kutengana na watoto wake: “Majonzi yangu na huzuni yangu ninamshtakia Mwenyezi Mungu.”

Pili: Huenda ibara: “Yale msiyoyajua,” ni ile tafsiri ya Ya’aqub kuhusu ndoto ya Yusuf (a.s.). Mafunzo: 1.

Kujifunga kwenye msiba huathiri moyo na hali ya kisaikolojia ya mwanadamu na huuweka usalama wake katika hatari, 190

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 190

12/3/2014 11:13:30 AM

Yusuf Mkweli

na pia kelele, mayowe na kuchana mifuko na nguo humharibia sifa mwanadamu na hadhi yake, hali zote hazitakiwi. Jambo la maana hapo ni kukimbilia kwa Mwenyezi Mungu na kumshitakia Mwenyezi Mungu huzuni: “Akasema: Majonzi yangu na huzuni yangu ninamshtakia Mwenyezi Mungu.” 2.

Muumini hashitakii huzuni yake isipokuwa kwa muumba wake: “Akasema: Majonzi yangu na huzuni yangu ninamshtakia Mwenyezi Mungu.”

Mtu wa kawaida huyapitia matukio kijuu juu bila tafakuri, wakati mtu mwenye mtazamo wa mbali huyapitia matukio kwa kuyatafakari kiundani mpaka siku ya Kiyama: “Na ninajua kwa Mwenyezi yale msiyoyajua.”

Ya’aqub alikuwa anajua kwa yakini kuwa mtoto wake angali hai na kuwa ipo siku watakutana, achilia mbali kwamba alikuwa anajua mambo mengine kuhusu Mwenyezi Mungu na sifa Zake na yalikuwa yamefichikana kwa wengine: “Na ninajua kwa Mwenyezi Mungu yale msiyoyajua.”

Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu: ⎯ÏΒ #( θÝ¡t↔÷ƒ($s? ω Ÿ uρ μÏ ŠÅzr&uρ # y ß™θãƒ ⎯ÏΒ #( θÝ¡¡¡ystFsù #( θç7yδøŒ$# ¢©Í_t7≈tƒ ∩∇∠∪ β t ρãÏ≈s3ø9$# Πã öθs)ø9$# ω  Î) ! « $# y Ç ÷ρ§‘ ⎯ÏΒ § ß t↔÷ƒ($tƒ Ÿω …çμ¯ΡÎ) ( «!$# Çy÷ρ§‘

“Enyiwanangu! wanangu! Nendeni mkamtafute na nduguye wala “Enyi Nendeni mkamtafute YusufYusuf na nduguye wala msimsikate na faraja ya Mwenyezi Hakika hawakati kate tamaatamaa na faraja ya Mwenyezi Mungu.Mungu. Hakika hawakati tamaa tamaa nayafaraja ya Mwenyezi Mungu isipokuwa watu makafiri.” na faraja Mwenyezi Mungu isipokuwa watu makafiri.” (12:87) (12:87)

Mafunzo:

191

1. Haipasi kwa mzazi kukata mahusiano yake na wanawe moja kwa moja. Licha ya kwamba mzazi alijitenga na watoto12/3/2014 wake 11:13:31 AM

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 191

Yusuf Mkweli

Mafunzo: 1.

Haipasi kwa mzazi kukata mahusiano yake na wanawe moja kwa moja. Licha ya kwamba mzazi alijitenga na watoto wake katika Aya tukufu: “Na akajitenga nao.” Lakini alijirudi katika Aya hii ili awafunike kwa huruma yake kwa kusema: “Enyi wanangu!.”

Maarifa na kupenda kujua mambo kunahitaji uchangamfu na harakati: “Nendeni mkamtafute Yusuf na nduguye.”

Hatuwezi kupata huruma ya Mwenyezi Mungu kwa uvivu: “Nendeni mkamtafute Yusuf na nduguye wala msikate tamaa.”

Mawalii hawakati tamaa na hujaribu kuzuia wengine wasikate tamaa: “Na nduguye wala msikate tamaaa.”

Kukata tamaa ni alama ya ukafiri, hiyo ni kwa sababu mwenye kukata tamaa hudhani ndani ya nafsi yake kuwa uwezo wa Mwenyezi Mungu umekwisha: “Wala msikate tamaa na faraja ya Mwenyezi Mungu. Hakika hawakati tamaa na faraja ya Mwenyezi Mungu isipokuwa watu makafiri.”

Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu: π7 8y_÷“•Β π7 yè≈ŸÒÎ7Î/ $uΖ÷∞Å_uρ • ‘Ø9$# $uΖn=÷δr&uρ $uΖ¡¡tΒ “â ƒÍ“yèø9$# $pκš‰r'¯≈tƒ #( θä9$s% μÏ ø‹n=tã #( θè=yzyŠ $£ϑn=sù ∩∇∇∪ ⎥ š ⎫Ï%Ïd‰|ÁtFßϑø9$# “Ì“øgs† ! © $# ¨βÎ) ( $! uΖøŠn=tã − ø £‰|Ás?uρ ≅ Ÿ ø‹s3ø9$# $uΖs9 Å∃÷ρr'sù

“Basi walipoingia kwa Yusuf walisema: Ewe mheshimiwa! Imetupata shida sisi na watu wetu na tumeleta mali kidogo, basi tupimie kipimo na fanya kama unatupa sadaka; hakika 192 Mwenyezi Mungu huwalipa wanaotoa sadaka.” (12:88) Angalizo: 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 192

12/3/2014 11:13:31 AM

Yusuf Mkweli

“Basi walipoingia kwa Yusuf walisema: Ewe mheshimiwa! Imetupata shida sisi na watu wetu na tumeleta mali kidogo, basi tupimie kipimo na fanya kama unatupa sadaka; hakika Mwenyezi Mungu huwalipa wanaotoa sadaka.” (12:88)

Mazingatio: Kwanza: Baadhi ya wafasiri wanasema kuwa makusudio ya: “Na fanya kama unatupa sadaka” ni ombi lao la kutaka awarudishie Benjamini. Pili: Riwaya zinasema: Ya’aqub aliwapa watoto wake barua kwenda kwa Yusuf (a.s.) ikiwa inamsifu na kumwelezea na kumfafanulia hali ya Kan’ani na ukame uliyoifika, huku akimuomba amwachie Benjamini na kuwavua ndugu zake na tuhuma ya wizi na awarejeshe wote kwake. Yusuf aliposoma barua mbele ya ndugu zake aliibusu na kuipitisha machoni mwake kisha alilia mpaka nguo zake zikalowa. Ndugu zake walishangaa heshima hii aliyoionesha kwa baba yao kwani walikuwa bado hawajajua ni utambulisho wake, ndimo kidogo kidogo matumaini yakaanza kuingia ndani ya macho yao na hasa walipoona uchekaji wa Yusuf, wakasema huyu hapa Yusuf. Mafunzo: 1.

Lengo la Ya’aqub lilikuwa ni Yusuf: “Nendeni mkamtafute Yusuf”, wakati ambapo shabaha ya nduguze ilikuwa ni chakula: “Basi tupimie kipimo.”

Mwenye dharau naye ipo siku atadharauliwa, nduguze Yusuf walikuwa wakijigamba kwa kauli kadhaa: “Sisi ni kundi lenye nguvu” “Ndugu yake aliwahi kuiba” “Hakika baba yetu yupo katika upotevu mkubwa”, lakini leo wamekuja wote 193

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 193

12/3/2014 11:13:32 AM

Yusuf Mkweli

1. Lengo la Ya’aqub lilikuwa ni Yusuf: “Nendeni mkamtafute Yusuf”, wakati ambapo shabaha ya nduguze ilikuwa ni wakiwa duni wenyekipimo.” kudhalilika ili waseme: “Imetupata shida chakula: “Basi tupimie sisi na watunaye wetu.” 2. Mwenye dharau ipo siku atadharauliwa, nduguze Yusuf walikuwa wakijigamba kwa kauli kadhaa: “Sisi ni kundi 3. lenye Kuomba halialiwahi na malikuiba” kunahitaji adabubaba maalumu, nguvu”msaada “Nduguwayake “Hakika kwa muhtasari A: Kumsifu kwa yule mweyetuambayo yupo katika upotevu ni: mkubwa”, lakini leomazuri wamekuja kutoa msaada: wotenye wakiwa duni “Ewe wenyemheshimiwa!” kudhalilika -iliB: Kufafanua waseme: haja “Imetupata shida sisi na watu wetu.” na kuwasilisha haja: “Imetupata shida sisi na watu wetu.” 3. Kuomba msaada wa na“Mali mali kunahitaji C: Upungufu wahali mali: kidogo.” adabu maalumu, ambayo kwa muhtasari ni: A: Kumsifu kwa mazuri yule msaada: “Ewemsaada mheshimiwa!” - B: kutoa 4. mwenye Kuundakutoa kichocheo kwa mtoa ili kumtamanisha Kufafanua na fanya kuwasilisha “Imetupata sisi Mwemsaada:haja “Na kamahaja: unatupa sadaka;shida hakika na watu wetu.” - C: Upungufu wa mali: “Mali kidogo.” nyezi Mungu huwalipa wanaotoa sadaka.” 4. Kuunda kichocheo kwa mtoa msaada ili kumtamanisha kutoa msaada: “Na fanya kama unatupa sadaka; hakika 5. Ufukara unatosha kuwa ukafiri: “Hakika Mwenyezi Mungu Mwenyezi Mungu huwalipa wanaotoa sadaka.” huwalipa wanaotoa sadaka.” 5. Ufukara unatosha kuwa ukafiri: “Hakika Mwenyezi Mungu huwalipa wanaotoa sadaka.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu: ∩∇®∪ šχθè=Îγ≈y_ óΟçFΡr& øŒÎ) Ïμ‹Åzr&uρ y#ß™θã‹Î/ Λä⎢ù=yèsù $¨Β Λä⎢ôϑÎ=tæ ö≅yδ tΑ$s% Je, mnajua mlivyomfanyia na ndugu yake “Akasema:“Akasema: Je, mnajua mlivyomfanyia YusufYusuf na ndugu yake mlipokuwa wajinga?” (12:89) mlipokuwa wajinga?” (12:89) Mazingatio: Angalizo: Kwanza: Swali moja linaweza kuwa na malengo mengi, sawa yawe mazuri ya moja kujenga au mabaya la sawa Yusufyawe (a.s.): “Je, Kwanza: Swali linaweza kuwa ya na kuudhi, malengoswali mengi, mazurimnajua ya kujenga au mabaya ya kuudhi, swali la Yusuf (a.s.): “Je, mlivyomfanyia Yusuf na ndugu yake”, huenda kupitia mnajua mlivyomfanyia Yusuf na ndugu yake”, huenda kupitia swali hilo alitaka kuwaambia kuwa yeye alikuwa anajua yote yaliyotokea, au lengo ni kuwabainishia ubaya wa tendo lao ili watubu, 199 au huenda alitaka kupoza kiu ya ndugu yake Benjamini aliyekuwe194

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 194

12/3/2014 11:13:32 AM

Yusuf Mkweli

po katika kikao hicho, au alitaka kuwafokea au kudhihirisha nguvu na utukufu alioneemeshwa na Mwenyezi Mungu au ni mshangao dhidi ya kuomba kwao sadaka bila kujali mabaya yote waliyotenda. Kati ya sababu zilizotajwa tunaamini kwamba tatu za mwanzo zinaoana na nafasi ya Yusuf (a.s.) na hadhi yake, wakati ambapo zilizobaki zinapingana na heshima na hadhi yake iliyotajwa na Aya zifuatazo, kwani ijapokuwa walimtuhumu kwa wizi lakini alikaa kimya bila kuwajibu, bali aliwaambia: “Leo hapana lawama juu Yenu.” Pili: Neno ujinga halikomei tu kwenye maana ile mashuhuri, bali humaanisha pia hali ya matamanio kuishinda akili ya mwanadamu, nayo ni aina ya mghafala. Mtenda dhambi ni mjinga hata kama ni aalimu, hiyo ni kwa sababu kwa mghafala wake hununua moto kwa ajili ya nafsi yake. Mafunzo: 1.

Ipo siku daftari la matendo ya mwanadamu litafunuliwa na ataulizwa kuhusu aliyotenda: “Akasema: Je, mnajua mlivyomfanyia Yusuf.”

Uvumilivu ni kutojali mambo madogo madogo, ndiyo maana tunamuona Yusuf akiuliza kwa sura ya jumla: “Akasema: Je, mnajua mlivyomfanyia Yusuf.”

Ukipata bahati ya kuwa na nguvu na uwezo basi usiwasahau wanaodhulumiwa: “Akasema: Je, mnajua mlivyomfanyia Yusuf na ndugu yake.”

Uvumilivu ni kukubali udhuru wa aliyetenda kosa. Yusuf (a.s.) aliwaambia ndugu zake: Mlilolitenda ilikuwa ni wakati wa ujinga na si sasa: “Mlipokuwa wajinga?.” 195

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 195

12/3/2014 11:13:32 AM

4. Uvumilivu ni kukubali udhuru wa aliyetenda kosa. Yusuf (a.s.) aliwaambia ndugu zake: ilikuwa ni wakati wa YusufMlilolitenda Mkweli ujinga na si sasa: “Mlipokuwa wajinga?.”

ya Mwenyezi Mungu: KauliKauli ya Mwenyezi Mungu: ( !$uΖøŠn=tã ª!$# ∅tΒ ô‰s% ( ©År& !#x‹≈yδuρ ß#ß™θãƒ $O tΡr& tΑ$s% ( ß#ß™θãƒ |MΡV{ y7¯ΡÏ™r& (#þθä9$s% ∩®⊃∪ š⎥⎫ÏΖÅ¡ósßϑø9$# tô_r& ßì‹ÅÒãƒ Ÿω ©!$# χÎ*sù ÷É9óÁtƒuρ È,−Gtƒ ⎯tΒ …çμ¯ΡÎ)

“Wakasema: Je,wewe wewenini Yusuf? Akasema: Mimi ni Yusuf na “Wakasema: Je, Yusuf? Akasema: Mimi ni Yusuf na huyu huyu ni yangu! nduguMwenyezi yangu! Mungu Mwenyezi Mungu ametuneemesha. ni ndugu ametuneemesha. Hakika mwenye Hakika mwenye uchamungu akasubiri basi haupotezi Mwenyeziujira Mungu uchamungu na akasubiri basi na Mwenyezi Mungu wa wafanyaomema.” mema.” (12:90) (12:90) haupotezi ujira wa wafanyao Angalizo: Mazingatio: Kwanza: Kadiri wakati ulivyokuwa ulivyokuwa unakwenda Kwanza: unakwenda ndivyo ndivyo mshangao mshangao wa nduguze Yusufu ulivyokuwa unaongezeka kutokana na kwa wa nduguze Yusufu ulivyokuwa unaongezeka kutokanakulia na kulia Mfalme wa wa Misri ambaye alikuwa akisoma kwa Mfalme Misri ambaye alikuwa akisomabarua baruayaya Ya’qub. Ya’qub. Amejuaje kisa cha Yusuf? Na zaidi ya hapo anafanana sana na Amejuaje kisa cha Yusuf? Na zaidi ya hapo anafanana sana na YuYusuf, au ndiyo Yusuf mwenyewe? Hivi si bora tumuulize suf, au ndiyo Yusuf mwenyewe? si bora mwenyewe? mwenyewe? Je itakuwaje kama Hivi si Yusuf si tumuulize atadhani kuwa sisi ni Je itakuwaje si Yusuf atadhani kuwa sisi ni wapi majununi? Na majununi? Nakama je akiwa ndiyesimwenyewe, tutaziweka sura zetu je akiwa mwenyewe, tutaziweka wapi sura zetu kwa yale tukwa yale ndiye tuliyomtendea? Hivyo ndivyo walivyokuwa nduguze Yusuf liyomtendea? ndivyo Yusuf baina ya baina ya shida Hivyo na mvutano wawalivyokuwa kifikra mpakanduguze wakavunja ukimya wao kwa kumuuliza Mheshimiwa: Hivi wewe ndiye Yusuf? ya shida na mvutano wa kifikra mpaka wakavunja ukimya Baada wao kwa swali hili, hali ilikuwaje? Naapa kwa Mwenyezi Mungu ni msanii kumuuliza Mheshimiwa: Hivi wewe ndiye Yusuf? Baada ya swali yupi hali anayeweza kuelezea yaliyojitokeza ndaniMungu ya vifuanivya nduguze hili, ilikuwaje? Naapa kwa Mwenyezi msanii yupi ikiwa ni pamoja na hisia zilizochanganyikana na khofu, aibu, wivu, anayeweza kuelezea yaliyojitokeza ndani ya vifua vya nduguze ikiwa ni pamoja na hisia zilizochanganyikana na khofu, aibu, wivu, furaha na kilio kilichokomea kooni, hakuna awezaye kutoa sura halisi ya woga na ukubwa wa tukio201 hilo.

Pili: Ni lazima kuwaandalia watu mazingira mazuri kwa ajili ya kuuliza maswali na kudadisi ili kuwatamanisha na kuwanyanyua 196

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 196

12/3/2014 11:13:33 AM

Yusuf Mkweli

kupitia zana za kimalezi. Alama za kuuliza na maswali vilikuwa vikiongezeka ndani ya mawazo ya nduguze Yusuf, na walikuwa wajisemea: Kwa nini Mheshimiwa ameng’ang’ania kuwa tuje na Benjamini, kwa nini pishi imepatikana ndani ya mizigo yetu, kuna siri gani? Kwa nini mara ya kwanza aliturudishia mali zetu? Alijuaje kisa cha Yusuf? Je ataendelea kutupa chakula? Hivyo ndivyo maswali na hisia zilivyokuwa zikigongana ndani ya vichwa vyao mpaka wakaamua kuvunja ukimya wao kwa kuuliza: Je wewe ndiye Yusuf? Naye akawajibu: Ndiyo. Watu wasingeweza kumjua kama Mwenyezi Mungu asingempa idhini ya kujitambulisha. Mafunzo: 1.

Miaka inapita na matukio yenye uchungu yanafuatana na kuacha athari ya kina katika uhusiano na maarifa kwa daraja ambayo ndugu hawezi kumtambua ndugu yake: “Wakasema: Je, wewe ni Yusuf?.”

Mawalii wa Mwenyezi Mungu wanaona kuwa neema zote ni kutoka kwa Mwenyezi Mungu: “Mwenyezi Mungu ametuneemesha.”

Mtu hulipwa mema kuanzia hapa hapa duniani kutokana na subira yake na uchamungu wake: “Mimi ni Yusuf na huyu ni ndugu yangu! Mwenyezi Mungu ametuneemesha. Hakika mwenye uchamungu na akasubiri basi Mwenyezi Mungu haupotezi ujira wa wafanyao mema.”

Anayefaa uongozi na utawala ni yule aliyevumilia mbele ya msukosuko wa matukio na husuda, na akaizuia nafsi yake dhidi ya matamanio, na akafanya subira dhidi ya udhalili, gereza na madai ya ubaya: “Hakika mwenye uchamungu na akasu197

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 197

12/3/2014 11:13:33 AM

Yusuf Mkweli

biri basi Mwenyezi Mungu haupotezi ujira wa wafanyao gerezamema.” na madai ya ubaya: “Hakika mwenye uchamungu na akasubiri basi Mwenyezi Mungu haupotezi ujira wa 5. Da’awa ina fursa yake mahususi, hivyo jitahidi kuitumia vizuri, wafanyao mema.” Yusuf walipotambua ubaya wa matendo yao huku 5. Da'awanduguze ina fursa yake mahususi, hivyo jitahidi kuitumia kusikia nasaha za Yusuf, aliwaambia: vizuri,wakiwa nduguzewamejiandaa Yusuf walipotambua ubaya wa matendo yao “Hakika mwenye uchamungu na akasubiri basi Mwenyezi huku wakiwa wamejiandaa kusikia nasaha za Yusuf, Mungu“Hakika haupotezimwenye ujira wauchamungu wafanyao mema.” aliwaambia: na akasubiri basi Mungu haupotezi ujirahekima wa wafanyao 6. Mwenyezi Huruma ya Mwenyezi Mungu hufuata Yake: “Hakika mema.” mwenye uchamungu na akasubiri basi Mwenyezi Mungu 6. Huruma ya Mwenyezi Mungu hufuata hekima Yake: “Hakika haupotezi ujira wa wafanyao mema.” mwenye uchamungu na akasubiri basi Mwenyezi Mungu haupotezi ujira wafanyaohuleta mema.” 7. Subira na wa uchamungu ushindi na heshima: “Hakika 7. Subira mwenye na uchamungu huleta ushindi na heshima: “Hakika uchamungu na akasubiri basi Mwenyezi Mungu mwenye uchamungu na akasubiri basi Mwenyezi Mungu haupotezi ujira wa wafanyao mema.” haupotezi ujira wa wafanyao mema.” 8. Subira na uchamungu ni miongoni mwasifa sifa za watenda 8. Subira na uchamungu ni miongoni mwa watendamema: mwenye uchamungu na akasubiri basi Mwenyezi mema:“Hakika “Hakika mwenye uchamungu na akasubiri basi Mwenyezi Mungu haupotezi wa wafanyao mema.” Mungu haupotezi ujira ujira wa wafanyao mema.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu:

∩®⊇∪ š⎥⎫Ï↔ÏÜ≈y‚s9 $¨Ζà2 βÎ)uρ $uΖøŠn=tã ª!$# x8trO#u™ ‰ ô s)s9 «!$$s? (#θä9$s% “Wakasema: Wallah!Wallah! Mwenyezi Mungu amekufadhilisha kuliko “Wakasema: Mwenyezi Mungu amekufadhilisha kuliko sisi sisi na hakika sisina tumekuwa wenye hatia.” (12:91) hakika sisinitumekuwa ni wenye hatia.” (12:91) Angalizo: Mazingatio: ni kumpendelea na kumfadhilisha mwingine Kwanza:Kwanza: Ithari niIthari kumpendelea na kumfadhilisha mwingine kabla kabla yako mwenyewe katika katika pato pato fulanifulani la dunia. yako mwenyewe la dunia.Nduguze Nduguze Yusuf Yusuf waliwalidanganywa na nguvu zao: “Sisi ni kundi lenye nguvu.” Wakapanga mipango kutekeleza kitendo chao kibaya, wakasema:

203 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 198

198

12/3/2014 11:13:33 AM

Yusuf Mkweli

danganywa na nguvu zao: “Sisi ni kundi lenye nguvu.” Wakapanga mipango kutekeleza kitendo chao kibaya, wakasema: “Mtumbukizeni ndani ya kisima”, kisha Mwenyezi Mungu akawajaribu kwa janga la ukame wakalazimika kubembeleza na kuomba ili kuziba upungufu wao: “Imetupata shida sisi na watu wetu.” Baada ya hapo walikiri kosa lao: “Hakika sisi tumekuwa ni wenye hatia”, ili kwamba mwenendo huo wa makosa ubadilike na wakubali ukweli kwamba hakika Mwenyezi Mungu amemnyanyua Yusuf na kuwadhalilisha wao: “Wallah! Mwenyezi Mungu amekufadhilisha kuliko sisi.” Pili: Nduguze Yusuf wametumia tamko la kiapo “Wallahi” mara kadhaa: A: “Wallahi mnajua vyema kwamba.” B: “Wallahi huachi kumkumbuka Yusuf.” C: “Wallah hakika wewe bado uko katika upotevu wako wa zamani.” D: “Wallah! Mwenyezi Mungu amekufadhilisha kuliko sisi.” Mafunzo: 1.

Husuda ikituzuia kukiri ubora wa watu wengine na ukamilifu wao basi ipo siku tutalazimika kufanya hivyo chini ya tukio lenye kudhalilisha na bila kupenda: “Mwenyezi Mungu amekufadhilisha kuliko sisi.”

Hatuwezi kupingana na utashi wa Mwenyezi Mungu: “Mwenyezi Mungu amekufadhilisha kuliko sisi.”

Tuutumie vizuri wakati usio wa matatizo ili tusije kuujutia wakati wa matatizo: “Sisi ni kundi lenye nguvu......na hakika sisi tumekuwa ni wenye hatia.” 199

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 199

12/3/2014 11:13:33 AM

Yusuf Mkweli

Kukiri makosa ni moja ya njia za kuweza kusamehewa: “Na hakika sisi tumekuwa ni wenye hatia.” Kauli ya Mwenyezi Mungu:

∩®⊄∪ ⎥ š ⎫ÏϑÏm≡§9$# Ν ã ymö‘r& θu èδuρ ( Ν ö ä3s9 ª!$# ã Ïøótƒ ( Πt öθu‹ø9$# Ν ã ä3ø‹n=tæ = | ƒÎøYs? Ÿω tΑ$s% “Akasema: Leo Leo hapana lawama yenu,Mwenyezi Mwenyezi Mungu “Akasema: hapana lawama juu juu yenu, Mungu ataatawasamehe naye ni Mwingi wa kurehemu kuliko wote wenye wasamehe naye ni Mwingi wa kurehemu kuliko wote wenye kurekurehemu.” (12:92) hemu.” (12:92) Angalizo: Mazingatio: Kwanza: Siku ya ukombozi wa Mji wa Makka Washirikina Kwanza: Siku ya ukombozi wa Mji wa Makka Washirikina wawalikimbilia ndani ya Ka'aba kujilinda, Umar bin Khattab akasema: likimbilia ndani ya Ka’aba kujilinda, Umar bin Khattab akasema: ”Leo tutalipa kisasi kwenu.” Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) akasema: tutalipa kisasi kwenu.” MtumeWashrikina: (s.a.w.w.) akasema: “Leo”Leo ni siku ya huruma.” kisha Mtukufu akawaambiwa “Hivi “Leo ni siku ya huruma.” kisha akawaambiwa “Hivi mnadhani nitawafanya nini?” Wakasema: “Wema, Washrikina: wewe ni ndugu mnadhani nitawafanya nini?” mwema.” Wakasema: Akasema “Wema, wewe ni ndugu mwema mtoto wa ndugu (s.a.w.w.): mwema mtoto wa Yusuf ndugu mwema.” Akasema (s.a.w.w.): “Nawaam“Nawaambieni kama alivyowaambia nduguze: “Akasema: bieni kama Yusuf alivyowaambia nduguze: “Akasema: Leo hapLeo hapana lawama juu yenu, Mwenyezi Mungu atawasamehe Mwenyezi Mungu naye ni nayeana ni lawama Mwingi juu wa yenu, kurehemu kuliko wote atawasamehe wenye kurehemu.” Mwingi wa mmeachiwa kurehemu kuliko kurehemu.” Nendeni nanyi huru.”wote Umarwenye akasema: “HakikaNendeni mimi naona aibu kwa yale niliyosema.” nanyi mmeachiwa huru.” Umar akasema: “Hakika mimi naona aibu kwa yale niliyosema.” Pili: Imam Ali (a.s.) anasema ndani ya yaNahjul-Balaghah: Pili: Imam Ali (a.s.) anasema ndani Nahjul-Balaghah: “Ukimshinda aduiadui yakoyako achaacha msamaha wako kwake uwe “Ukimshinda msamaha wako kwake uweshukrani shukrani yako kwa kumshinda kwako.” yako kwa kumshinda kwako.” Tatu: Hadithi ya Mtume (s.a.w.w.) inasema: “Moyo wa kijana Tatu: Hadithi ya Mtume (s.a.w.w.) inasema: “Moyo wa kijana una una sana.” hurumaKisha sana.” Kishaalisoma Mtume Aya alisoma Aya hii na akasema: huruma Mtume hii na akasema: ”Yusuf ”Yusuf aliwasamehe nduguze kwa sababu alikuwa mdogo wa umri aliwasamehe nduguze kwa sababu alikuwa mdogo wa umri kushinda baba yake na ndugu zake.” babakushinda yake na ndugu zake.” Mafunzo:

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 200

200

205

12/3/2014 11:13:34 AM

Yusuf Mkweli

Mafunzo: 1.

Zana ya uongozi ni usamehevu: “Akasema: Leo hapana lawama juu yenu”, ndiyo, anayesamehe makosa ya ndugu zake mara moja, anafaa kuwa kiongozi.

Yatupasa kukubali msamaha wa mwenye makosa ili tusimbebeshe mzigo ulio juu ya uwezo wake: “Na hakika sisi tumekuwa ni wenye hatia. Akasema: Leo hapana lawama juu yenu.”

Msamaha wetu tuutoe mbele ya watu ili na wengine wajifunze kusamehe: “Akasema: Leo hapana lawama juu yenu.”

Baada ya hapo Yusuf alianza kutibu majeraha ya nafsi za ndugu zake, nasi pia tufanye hivyo: “Akasema: Leo hapana lawama juu yenu.”

Kutoa msamaha wakati una uwezo wa kuadhibu ni sifa ya mawalii wa Mwenyezi Mungu: “Akasema: Leo hapana lawama juu yenu.”

Tujifunze uvumilivu wa moyo kutoka kwa Yusuf pindi aliposamehe haki yake na akamuomba Mola Wake msamaha na maghufira: “Akasema: Leo hapana lawama juu yenu, Mwenyezi Mungu atawasamehe.”

Hatuwezi kutarajia kingine kutoka kwa Mwenyezi Mungu zaidi ya msamaha pindi ndugu anapomsamehe ndugu yake: “Mwenyezi Mungu atawasamehe.”

Kuwasamehe wenye kutubia ni sifa endelevu ya Mwenyezi Mungu: “Mwenyezi Mungu atawasamehe.” 201

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 201

12/3/2014 11:13:34 AM

Yusuf Mkweli

Msamaha wa Mwenyezi Mungu huwapata hata wale ambao wametumia miaka mingi kuwatendea ubaya Manabii: “Leo hapana lawama juu yenu, Mwenyezi Mungu atawasamehe.”

10. Msamaha wa mtu kwa mkosaji huleta msamaha wa Mwenyezi Mungu: “Leo hapana lawama juu yenu, Mwenyezi Mungu atawasamehe.” 11. Miongoni wa adabu za dua na kuomba msamaha ni kumna“Naye ni Mwingi wa na kurehemu wote“Naye wenyeni sibisha Mwenyezi Mungu msamaha kuliko na rehema: kurehemu.” Mwingi wa kurehemu kuliko wote wenye kurehemu.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu: öΝà6Î=÷δr'Î/ †ÎΤθè?ù&uρ #ZÅÁt/ N Ï ù'tƒ ’Î1r& μÏ ô_uρ 4’n?tã νç θà)ø9r'sù #x‹≈yδ ©ÅÂ‹Ïϑs)Î/ (#θç7yδøŒ$#

∩®⊂∪ š⎥⎫Ïèyϑô_r&

“Nendeni na kanzu kanzuyangu yangu na muirushe mwayangu baba “Nendeni na hiihii na muirushe usoniusoni mwa baba yangu atakuwa ni mwenye kuona, na nileteeni watu wenu wote.” atakuwa ni mwenye kuona, na mje nao watu wenu wote wa nyum(12:93) bani.” (12:93) Angalizo: Mazingatio: Kwanza: Katika kisa hiki kanzu ya Yusuf imetajwa mara kadhaa:

Kwanza: Katika kisa hiki kanzu ya Yusuf imetajwa mara kadhaa: 1. “Na wakaja na na kanzu yake ina ina damu ya uongo.” 1. “Na wakaja kanzu yake damu ya uongo.” 2. “Na mwanamke akairarua kanzu yake kwa nyuma.”

2. “Na mwanamke kanzu yake kwa nyuma.” 3. “Ikiwa kanzu yakeakairarua imechanwa mbele.....Na ikiwa kanzu

yake imechanwa nyuma.” 3. “Ikiwa kanzu yake imechanwa mbele.....Na ikiwa kanzu 4. “Nendeni na kanzu yangu hii.” yake imechanwa nyuma.” Pili: kanzu na ya kanzu Yusuf yangu inarushwa 4. Ikiwa “Nendeni hii.” usoni mwa kipofu naye anakuwa mwenye kuona, basi kuna ubaya gani kutaburuku na makaburi ya mawalii na kuomba ponyo kupitia mlango ulio karibu nao na njia inayofikisha kwao, na202 kitambaa kilichobeba harufu yao?! Tatu: Mpaka hapa ukurasa wa Yusuf kujitambulisha, kuombwa msamaha naye Yusuf kusamehe, kisha kuomba msamaha na

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 202

12/3/2014 11:13:34 AM

Yusuf Mkweli

Pili: Ikiwa kanzu ya Yusuf inarushwa usoni mwa kipofu naye anakuwa mwenye kuona, basi kuna ubaya gani kutaburuku na makaburi ya mawalii na kuomba ponyo kupitia mlango ulio karibu nao na njia inayofikisha kwao, na kitambaa kilichobeba harufu yao?! Tatu: Mpaka hapa ukurasa wa Yusuf kujitambulisha, kuombwa msamaha naye Yusuf kusamehe, kisha kuomba msamaha na maghufira kwa Mwenyezi Mungu, ukurasa huo umefunikwa, isipokuwa ni kwamba imebakia athari moja ya jeraha lililosababishwa na nduguze Yusuf, nalo ni upofu wa baba yao Ya’aqub, na Aya hii imeonesha dawa aliyoitoa Yusuf kwa ajili ya jeraha hili, anawaambia: Kanzu irushwe kwenye uso wa baba yangu, irushwe na yule aliyeirusha mara ya kwanza ikiwa imetapakaa damu, ili kwamba moyo wake upate furaha kupitia kanzu ile ile ambayo hapo kabla ilikuwa sababu ya maumivu yake. Nne: Riwaya zinasema: Yusuf alikuwa akiwaweka ndugu zake kwenye meza yake kila siku mchana na usiku, mpaka wakahisi udhalili na aibu kutokana na kitendo chao, hivyo wakamuomba wawe na meza yao peke yao, kwa sababu kuwatazama kwao ilikuwa inaamsha kwao hisia za udhalili, Yusuf akawajibu: “Lakini mimi nahisi fahari kuwa jirani nanyi na kukaa pamoja nanyi kwenye meza moja. Siku moja watu walikuwa wanasema: ‘Utakasifu ni wa aliyemfikisha hapo alipofika, mtumwa ambaye alinunuliwa kwa dirhamu ishirini.’ Ama leo kuwepo kwenu pembeni yangu ni chanzo cha fahari na heshima kwangu, ili watu wajue kwamba hakika mimi si mtumwa asiye na asili wala nasaba, mimi nilikuwa mgeni ijapokuwa ninyi ni ndugu zangu na Ya’aqub ni baba yangu.” Tano: Imekuja katika kisa kwamba Ayatullah Shaikh AbdulKarim al-Hairiy aliazimia kwenda Tehran kutibiwa, usiku akalala katika mji wa Qum, watu wakamfuata kwake na kumsisitiza aweze kuhamisha Hawza kutoka mji wa Araki na kuipeleka mji wa Qum 203

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 203

12/3/2014 11:13:34 AM

Yusuf Mkweli

kwa kuwa mji huo una fadhila kubwa ikiwemo kaburi la mkarimu wa Ahlul-Baiti (a.s.) Sayyida Fatima binti wa Musa al-Kadhim (a.s.), basi akaona ni vizuri afanye istikhara kabla ya kuwajibu, jibu likaja Aya Tukufu: ”Na nileteeni watu wenu wote.” Akatambua kwamba ni juu yake kuhamishia Hawza Qum na kuasisi Kituo chake cha elimu huko, kama Yusuf alivyowataka ndugu zake wawalete watu wao wote Misri. Mafunzo: 1.

Inaruhusiwa kutabaruku kupitia vitu vinavyowahusu mawalii wa Mwenyezi Mungu, kanzu ya Yusuf ilimrudishia baba yake uoni: “Nendeni na kanzu yangu hii.”

Anayeyapiga vita matamanio hata vazi lake hugeuka na kuwa miongoni mwa mambo matukufu: “Nendeni na kanzu yangu hii.”

Kuvitazama tu vitu vitukufu haitoshi, bali inapasa kuvigusa pia: “Na muirushe usoni mwa baba yangu.”

Vyote viwili huzuni na furaha huacha athari kwenye macho: “Na macho yake yakawa meupe kwa huzuni...........atakuwa ni mwenye kuona”, huenda kwa ajili hii ndio maana mtoto mwema huitwa ”furaha ya macho.” Hii ni kama suala hili hatutalitazama kwa mtazamo wa muujiza.

Kanzu ilihuisha matumaini ndani ya roho ya mzazi kikongwe na kuleta nuru ndani ya macho yake: “Na muirushe usoni mwa baba yangu.”

Muujiza na heshima havina umri maalumu, mzazi aliweza kuona kupitia nguo ya mwanawe: “Na muirushe usoni mwa baba yangu.”

204

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 204

12/3/2014 11:13:34 AM

Yusuf Mkweli

Mwenyezi Mungu alimtibu Ya’aqub kwa dawa ambayo ilikuwa ndio dawa hasa ya ugonjwa huo, hivyo akageuza huzuni yake na kuwa furaha. Siku moja kanzu ilikuwa ufunguo wa huzuni na leo imekuwa habari njema na furaha: “Na muirushe usoni mwa baba yangu.”

Ni wajibu kwa watoto wenye uwezo kuwatunza na kuwasaidia ndugu zao wasio na kitu na hususan wazazi wao wawili: “Na nileteeni watu wenu wote.”

Mazingira ya kijamii yana nafasi kubwa katika kumfanya mtu atekeleze majukumu yake, kipindi kilichomkutanisha Yusuf na ndugu zake kilimlazimisha Yusuf awalete nduguze Misri: “Na nileteeni watu wenu wote.”

10. Kuwasaidia ndugu ni wajibu lakini ni pamoja na kuheshimu haki za watu wengine: “Na nileteeni watu wenu wote.” 11. Kuhama na kubadili sehemu ya makazi kuna athari nyingi, miongoni mwake ni kwamba huacha kumbukumbu yenye kuumiza: “Na nileteeni watu wenu wote.” 12. Ni vizuri familia na ndugu wakaishi karibu: “Na nileteeni watu wenu wote.” 13. Uvumilivu wa moyo wa Yusuf ulifikia katika daraja ambayo ndugu zake hawakuweza kuvumilia uwepo wake na hivyo wakamtumbukiza kisimani, lakini jibu la Yusuf juu ya hilo ilikuwa ni kuwaita ndugu zake na wanafamilia wote waje Misri: “Na nileteeni watu wenu wote wa.” 14. Vyovyote vile tutakavyokosewa na ndugu wa karibu bado hatupasi kuvunja udugu nao: “Na nileteeni watu wenu wote.”

205

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 205

12/3/2014 11:13:35 AM

watu wenu wote.” 13. Uvumilivu wa moyo wa Yusuf ulifikia katika daraja ambayo ndugu zake hawakuweza kuvumilia uwepo wake na hivyo wakamtumbukiza kisimani, lakini jibu la Yusuf juu ya hilo ilikuwa ni kuwaita ndugu zake na wanafamilia wote waje Yusuf Mkweli Misri: “Na nileteeni watu wenu wote wa.” 14. Vyovyote vile tutakavyokosewa na ndugu wa karibu bado hatupasi kuvunja udugu nao: “Na nileteeni wenu 15. Umewadia wakati, yule aliyehangaika sasa awezewatu kupumzika wote.” na kupata raha, matokeo ya kutengana yalikuwa ni Ya’aqub 15. Umewadia wakati, yule aliyehangaika sasa aweze kupumzika kukutana na raha, mwanawe Yusuf “Na yalikuwa nileteeni ni watu wenu na kupata matokeo ya (a.s.): kutengana Ya’aqub wote.” kukutana na mwanawe Yusuf (a.s.): “Na nileteeni watu wenu wote.” 16. 16. Huruma bila ubaguzi: ubaguzi: “Na “Na Hurumayayakweli kwelininiile ileinayowapata inayowapata wote wote bila nileteeni watu wenu wote wa.” nileteeni watu wenu wote wa.”

ya Mwenyezi Mungu: KauliKauli ya Mwenyezi Mungu: ∩®⊆∪ Èβρß‰ÏiΖxè? βr& Iωöθs9 ( y#ß™θãƒ yxƒÍ‘ ß‰Å_V{ ’ÎoΤÎ) öΝèδθç/r& š^$s% çÏèø9$# ÏMn=|Ásù $£ϑs9uρ “Na ulipoondokamsafara, msafara, baba yao alisema: mimi “Na ulipoondoka baba yao alisema: Hakika Hakika mimi ninasikia ninasikiaharufu harufuyayaYusuf, Yusuf, lau kama hamtanipuuza.” (12:94) lau kama hamtanipuuza.” (12:94) Angalizo: Mazingatio:

Kwanza: Ya’aqub alihofia kwamba watu wake watamnasibisha na upumbavu na upuuzi, hivyo akasema: “Lau kama hamtanipuu210 za.” Bahati mbaya ni kwamba jambo kama hilo lilimpata Mtukufu Mtume wetu Muhammad (s.a.w.w.) kutoka kwa Maswahaba zake na kutoka kwa wale waliokuwa wamemzunguka wakati wa kifo chake, pale alipoomba kalamu na karatasi ili awaandikie maandishi ambayo kamwe hawatapotea baada yake, baadhi kati ya wale waliokuwepo pale wakasema: “Hakika mtu huyu anaweweseka.” Hivyo wakazuia asiletewe karatasi. Pili: Swali: Vipi Ya’aqub peke yake aliweza kusikia harufu ya Yusuf: “Hakika mimi ninasikia harufu ya Yusuf?” Jibu: Kwani kuna kizuizi gani katika hilo? Kwani wahyi si makhsusi kwa ajili ya Manabii bila ya wengineo? Na hali ni hivyo 206

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 206

12/3/2014 11:13:35 AM

Yusuf Mkweli

hivyo katika mambo mengine. Katika Vita vya Handaki Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) alikuwa akishirikiana na waumini katika kuchimba handaki, na alipopiga nyundo yake juu ya jiwe kubwa ilitoka cheche kubwa, Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) akapaza sauti kwa kusema: “Mwenyezi Mungu mkubwa, Uajemi imeshindwa. Mwenyezi Mungu mkubwa, Urumi imeshindwa.” Lakini baadhi ya waliokuwa madhaifu wa imani walikuwa wakieneza kauli kwamba Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) amechimba handaki kwa sababu ya kuwahofia sana maadui. Tatu: Huenda makusudio ya harufu ya Yusuf ni kule kufikiwa na habari mpya za kufurahisha kuhusu Yusuf (a.s.), fikra hii katika elimu ya saikolojia huitwa kuotea (Telepathy), nayo ni hali ya fikra za watu wawili walio mbali kuungana kwa njia isiyokuwa ya milango ya fahamu, kwa mfano, mmoja apatwe na tukio fulani akiwa sehemu fulani ya ulimwengu na mwingine aliye sehemu nyingine mbali na hapo alihisi tukio hilo. Mtu mmoja alimuuliza Imam al-Baqir (a.s.) kuwa: Kwa nini kuna kipindi hisia za huzuni ya kina hunijaa kwa daraja ambayo kila aliye pembeni mwangu hujua kuwa nina huzuni? Imamu akamjibu: “Waislamu wameumbwa kutokana na udongo wa aina moja na asili moja, mmoja wao anapopatwa na baya popote katika ardhi, basi hisia za huzuni huhamia kwa wengine waliopo sehemu nyingine ya ardhi.” Nne: Al-Marhum Khui anasema ndani ya kitabu chake Sharhu Nahjul-Balaghah: Imam Maasumu hudhihirikiwa na miale ya nuru kiasi kwamba huona humo matukio ya ghaibu kwa utashi wa Mwenyezi Mungu na kwa mapenzi yake, na kuna kipindi huwa kama watu wengine. Tano: Kama suala la kunusa harufu ya Yusuf tutalinasibisha na kiungo cha kunusia, yaani pua, basi inapasa jambo hili liwe ni 207

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 207

12/3/2014 11:13:35 AM

Yusuf Mkweli

muujiza wa Mwenyezi Mungu makhususi kwa Ya’aqub. Hali kama hizo ni nyingi na tumezisoma ndani ya historia ya Uislamu wa milele, kuwa wanajihadi ambao Mwenyezi Mungu aliwapa heshima kwa kupata shahada ya kufa kishahidi, walikuwa wakinusa harufu ya peponi pindi vita vinapokuwa vikali na kupamba moto, nalo ni jambo ambalo kwa ufahamu wetu mfinyu hatuwezi kulitambua. Miongoni mwa maswahaba hao ni swahaba mtukufu Ammar bin Yasir ambaye alifikisha karibuni miaka tisini na bado alikuwa akipigana kutetea imani na kwa yakini huku akisikia harufu ya peponi, na alithibiti katika mapigano mpaka akafa kishahidi. Pia makusudio ya harufu ya peponi huenda yakawa ni hali ya kiroho na kimaana ambayo humtokea mwanadamu, ambayo hutokana na dua na utamu wa ibada na utamu wa kiroho. Au huenda ni harufu ya kweli na halisi lakini hawezi kuisikia isipokuwa yule mwenye hadhi adhimu. Mafunzo: 1.

Moyo safi humwezesha mwanadamu kujua ukweli wa mambo ya kiroho: “Hakika mimi ninasikia harufu ya Yusuf.” Lakini katika mipaka maalumu na si kwa sura ya jumla na si kila atakapo yeye, kwa ajili hiyo ndio maana Ya’aqub alisikia harufu ya kanzu baada ya msafara kuondoka: “Na ulipoondoka msafara.”

Tukiwa hatujui ukweli wa mambo basi kwa uchache tusitilie shaka nafasi za wengine: “Lau kama hamtanipuuza.”

Watu wengi ni wenye kuichukia haki, na hivyo wanapowaona wenye haki huwaita wapumbavu: “Lau kama hamtanipuuza.” 208

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 208

12/3/2014 11:13:35 AM

harufu ya kanzu baada ya msafara kuondoka: “Na ulipoondoka msafara.” Tukiwa hatujui ukweli wa mambo basi kwa uchache tusitilie shaka nafasi za wengine: “Lau kama hamtanipuuza.” Watu wengi ni wenye kuichukia haki, na hivyo wanapowaona Yusuf Mkweli wenye haki huwaita wapumbavu: “Lau kama hamtanipuuza.” Ni vigumu aalimu kuishi na jahili: “Lau kama hamtaNi vigumu4. sana aalimu sana kuishi na jahili: “Lau kama amtanipuuza.” nipuuza.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: ya Mwenyezi Mungu:

∩®∈∪ ÉΟƒÏ‰s)ø9$# šÎ=≈n=|Ê ’Å∀s9 7 y ¨ΡÎ) ! « $$s? (#θä9$s%

“Wakasema: Wallahibado hakika wewe bado uko katika upotevu wako kasema: Wallahi hakika wewe uko katika upotevu wa zamani.” (12:95) wa zamani.” (12:95) Mazingatio: lizo: Kwanza: Imetangulia katika Aya ya nane ya Sura hii kwamba nduguze Yusuf walisema babayayao: “Hakika baba yetu yumo katika nza: Imetangulia katika Aya kuhusu ya nane Sura hii kwamba uze Yusuf walisema kuhusu baba yao: “Hakika baba yetu “Wallah hakika upotevu dhahiri.” Na katika Aya hii wanasema: o katika upotevu katika Aya hii wanasema: wewe dhahiri.” bado uko Na katika upotevu wako wa zamani.” Yaani bado lah hakika unatapatapa wewe badondani ukoyakatika upotevu wako upotevu wako wa zamani.wa ni.” Yaani badoPili: unatapatapa ndani hawezi ya upotevu wakomawalii wa wa Mwenyezi Mtu wa kawaida kuwatazama ni. Mungu kwa mtazamo wa fahamu yake yeye na kutoa maamuzi kuwa swala hili linawezekana au laa. Imamu Ali (a.s.) anasema: “Watu ni maadui wa kile 213wasichokijua.”

Mafunzo: 1.

Ya’aqub na Yusuf (a.s.) hawakukimbilia kwenye kiapo pindi walipokuwa wakitoa habari za ghaibu, wakati ambapo nduguze Yusuf walikimbilia huko katika maeneo kadhaa, kama katika Aya za 73, 85, 91, na 95. bali ni kwamba ni wajibu kwa Manabii kujiepusha na kiapo kadiri wawezavyo: “Wakasema: Wallah.”

Tusizifanye nafsi zetu kuwa kipimo cha kupimia matendo ya 209

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 209

12/3/2014 11:13:35 AM

1. Ya’aqub na Yusuf (a.s.) hawakukimbilia kwenye kiapo pindi walipokuwa wakitoa habari za ghaibu, wakati ambapo nduguze Yusuf walikimbilia huko katika maeneo kadhaa, kama katika Aya zaYusuf 73, 85, 91, na 95. bali ni kwamba ni Mkweli wajibu kwa Manabii kujiepusha na kiapo kadiri wawezavyo: “Wakasema: Wallah.” 2.watu Tusizifanye nafsi zetuwewe kuwa bado kipimo chakatika kupimia matendo ya wema: “Hakika uko upotevu wako watu wema: “Hakika wewe bado uko katika upotevu wa zamani”, nduguze Yusuf walimsifu baba yao kwa upotevu wako wa zamani”, nduguze Yusuf walimsifu baba yao kwa kutokana kufananisha ufahamu wao na ufahamu yeye. upotevunakutokana na kufananisha ufahamu wao nawake ufahamu wake yeye. 3. Ya’aqub (a.s.) aliendelea kuamini uzima wa Yusuf muda wote 3.aliokuwa Ya’aqub mbali (a.s.) aliendelea wa Yusuf naye, na kuamini alikuwa uzima akitangaza wazimuda waziwote hilo aliokuwa mbali naye, na alikuwa akitangaza wazi wazi hilo kwa watu wanaomzunguka, na kwa ajili hiyo ndio maana walikwa watu wanaomzunguka, na kwa ajili hiyo ndio maana kuwa wakimkejeli kwa upotevu na upumbavu: “Hakika wewe walikuwa wakimkejeli kwa upotevu na upumbavu: “Hakika bado ukobado katika wako wa zamani.” wewe ukoupotevu katika upotevu wako wa zamani.”

ya Mwenyezi Mungu: KauliKauli ya Mwenyezi Mungu: ö à6©9 ≅è%r& öΝs9r& Α t $s% ( #ZÅÁt/ ‰ £ s?ö‘$$sù ⎯ÏμÎγô_uρ ’ 4 n?tã μç 9s)ø9r& ç Ï±t6ø9$# ™u !%y` βr& !$£ϑn=sù ’ þ ÎoΤÎ) Ν ∩®∉∪ šχθßϑn=÷ès? Ÿω $tΒ «!$# z⎯ÏΒ ãΝn=÷ær& “Alipomfikia mbashiri aliirusha kanzu usoni pake akarejea kuona. Akasema: Je, sikuwaambia kuwa mimi ninajua kutoka kwa Mwenyezi Mungu yale msiyoyajua?” (12:96) 214

Mazingatio:

Kwanza: “Na macho yake yakawa meupe” ni kuelezea kuwa aliondokewa na uoni, ambapo “Akarejea kuona” humaanisha kwamba uoni wake ulirudi, na hiyo inaonesha jinsi huzuni nzito na furaha nzito zilivyoathiri macho. Na huenda muradi ni upofu kamili kama dhahiri ya Aya inavyoonesha hivyo: “Akarejea kuona”, na hivyo inakuwa sawa na muujiza unaothibitishwa na Qur’ani Tukufu. Pili: Kuna siku huwa pamoja na wewe na kuna siku huwa dhidi yako. Kuna siku watoto wa Ya’aqub walimfikishia baba yao habari za Yusuf kuliwa na mbwa mwitu, na siku nyingine wakamfikishia habari za Yusuf kuwa katika utawala wa serikali ya Misri. 210

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 210

12/3/2014 11:13:36 AM

Yusuf Mkweli

Mafunzo: 1.

Elimu ya Mwenyezi Mungu ndio chanzo cha elimu ya Manabii (a.s.): “Najua ya Mwenyezi Mungu.”

Nyoyo za Manabii daima huwa tulivu huku zikiamini kuwa lazima ahadi ya Mwenyezi Mungu itatimia: “Je, sikuwaambia”, yaani je sikuwaambia kuwa msikate tamaa na rehema za Mwenyezi Mungu na nendeni Misri mkamtafute Yusuf.

Kinyume na watoto wake, Ya’aqub alikuwa na imani kamili kuwa Yusuf angali hai na kuwa atakutana naye tena na hapo ndipo patakuwa mwisho wa mtengano wao: “Je, sikuwaambia.”

Mtoto mpotevu husababisha baba yake kupatwa na upofu, na mtoto mwema hurudisha uoni wa baba yake: “Na macho yake yakawa meupe..........akarejea kuona.”

Siri za kimaumbile hudhibitiwa na utashi wa Mwenyezi Mungu na mapenzi Yake: “Akarejea kuona.”

Mavazi ya mawalii wa Mwenyezi Mungu na vitu vyao kuna kipindi huwa na thamani na umuhimu wa pekee: “Alipomfikia mbashiri aliirusha kanzu usoni pake akarejea kuona.”

Mnaweza mkachukia kitu na hali ndio chenye kheri kwenu, ukame ulikuwa mkali lakini ulikuwa ni sababu ya mtu kama Yusuf kuachiwa huru na kupata utawala wa juu, kukutana na baba yake Ya’aqub na kipindi cha ukame kumalizika: “Kuwa mimi najua kwa Mwenyezi Mungu msiyoyajua nyinyi?.” Kauli ya Mwenyezi Mungu:

211

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 211

12/3/2014 11:13:36 AM

ukame ulikuwa mkali lakini ulikuwa ni sababu ya mtu kama Yusuf kuachiwa huru na kupata utawala wa juu, kukutana na baba yake Ya’aqub na kipindi cha ukame kumalizika: “Kuwa mimi najua kwa Mwenyezi Mungu msiyoyajua nyinyi?.” Yusuf Mkweli Kauli ya Mwenyezi Mungu: öΝä3s9 ã ÏøótGó™r& š’ôθy™ Α t $s% ∩®∠∪ ⎦ t ⎫Ï↔ÏÜ≈yz $¨Ζä. $¯ΡÎ) $! uΖt/θçΡèŒ $uΖs9 ö ÏøótGó™$# $tΡ$t/r'¯≈tƒ (#θä9$s%

∩®∇∪ Ο Þ ŠÏm§9$# ‘â θàtóø9$# θu èδ …çμ¯ΡÎ) ( þ’În1u‘

“Wakasema:Ewe Ewebaba baba yetu! Tuombee maghufira dhambi “Wakasema: yetu! Tuombee maghufira kwakwa dhambi zetu, zetu, hakika sisi tulikuwa ni wenye hatia. Akasema: hakika sisi tulikuwa ni wenye hatia. Akasema: Nitawaombea msamaNitawaombea msamaha wangu. Hakika yeye ni ha kwa Mola wangu. Hakikakwa yeyeMola ni Mwingi wa msamaha, Mwenye Mwingi wa msamaha, Mwenye kurehemu.” kurehemu.” (12:97 – 98)(12:97 – 98) Angalizo: Mazingatio: Kwanza:

Watoto

Ya’aqub

walikuwa

wanatauhidi

Kwanza: Watoto wa Ya’aqub walikuwa wanatauhidi nababa wakimwawakimwamini Mwenyezi Mungu na wakijua nafasi ya yao: mini Mwenyezi Mungu na wakijua nafasi ya baba yao: “Ewe baba yetu! Tuombee maghufira kwa dhambi zetu”, hivyo hawakukusu216 dia upotevu wa imani pale walipomsifu baba yao kwa upotevu, bali ni upotevu katika kumpenda kwake Yusuf. Pili: Dhalimu ana siku tatu: Siku ya uwezo, siku ya muda na siku ya majuto. Na mdhulumiwa naye ana siku tatu: Siku ya majonzi ya kudhulumiwa, siku ya kutafakari la kufanya, na siku ya ushindi hapa duniani au huko Akhera. Tatu: Hao ndio waliosema baada ya kosa lao la kwanza: “Hakika baba yetu yumo katika upotevu dhahiri.” Lakini baada ya kulijua kosa lao walisema: “Hakika sisi tulikuwa ni wenye hatia.” Nne: Katika tafsiri Majmaul-Bayan na tafsiri Atwyabul-Bayan kuna maelezo kwamba Nabii Ya’aqub (a.s.) alipowaahidi watoto wake kuwa atawaombea msamaha: “Nitawaombea msamaha kwa Mola Wangu.” Alikuwa akingojea usiku wa Ijumaa au usiku wa manane ili kuomba dua. Mafunzo: 212

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 212

12/3/2014 11:13:37 AM

Yusuf Mkweli

Matokeo ya dhulma ni mabaya, hazifanani siku watoto wa Ya’qub walipomtupa Yusuf ndani ya kisima na siku waliyojuta na kuomba msamaha: “Wakasema: Ewe baba yetu! Tuombee maghufira kwa dhambi zetu.”

Inaruhusiwa kutawasali kupitia mawalii wa Mwenyezi Mungu ili kuomba dhambi zifutwe: “Wakasema: Ewe baba yetu! Tuombee maghufira kwa dhambi zetu.”

Dua ya mzazi ina athari mahususi: “Wakasema: Ewe baba yetu! Tuombee maghufira kwa dhambi zetu.”

Daima toba ina wakati unaofaa: “Wakasema: Ewe baba yetu! Tuombee maghufira kwa dhambi zetu.”

Kukiri makosa hufungua mlango wa kusamehewa: “Hakika sisi tulikuwa ni wenye hatia.”

Dua ina wakati mahususi: “Nitawaombea msamaha kwa Mola Wangu.”

Si katika sifa za mzazi kuwa na chuki au kuhifadhi makosa ya watoto wake katika kumbukumbu yake: “Nitawaombea msamaha kwa Mola Wangu.”

Mwenye makosa akikiri makosa yake basi nasi tuache kumlaumu. Watoto waliposema: “Hakika sisi tulikuwa ni wenye hatia”, baba alisema: “Nitawaombea msamaha kwa Mola Wangu.”

Tumkumbushe mkosaji kumuomba Mwenyezi Mungu msamaha: “Akasema: Nitawaombea msamaha kwa Mola Wangu.”

10. Dua ya mawalii na tawasuli yao huwa na matunda inapokuwa 213

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 213

12/3/2014 11:13:37 AM

Yusuf Mkweli

pamoja na subira: “Akasema: Nitawaombea msamaha kwa Mola Wangu.” 11. Nabii Ya’aqub (a.s.) alisamehe haki yake, ama kuhusu haki ya Mwenyezi Mungu aliwaahidi kuwa atawaombea msamaha kwake: “Akasema: Nitawaombea msamaha kwa Mola Wangu.” 12. Hakika Mwenyezi Mungu kwa rehema zake husamehe dhambi kubwa pamoja na wenye kutenda dhambi hizo: “Hakika yeye ni Mwingi wa msamaha, Mwenye kurehemu”, ijapokuwa adha iliwapata Manabii wawili wa Mwenyezi Mungu tena kwa miaka mingi lakini pamoja na hayo usikate tamaa ya kupata msamaha wake (s.w.t.). Kauli ya Mwenyezi Mungu: t⎦⎫ÏΖÏΒ#u™ ª!$# u™!$x© βÎ) uóÇÏΒ (#θè=äz÷Š$# tΑ$s%uρ Ïμ÷ƒuθt/r& Ïμø‹s9Î) #“uρ#u™ y#ß™θãƒ 4’n?tã (#θè=yzyŠ $£ϑn=sù

∩®®∪ “Na walipoingia kwa Yusuf aliwakumbatia wazazi wake na akasema: Ingieni Misr, Inshallah, mko katika amani.” (12:99) “Na walipoingia kwa Yusuf aliwakumbatia wazazi wake na Mazingatio: akasema: Ingieni Misr, Inshallah, mko katika amani.” (12:99)

Kwanza: Angalizo:Sijui niandikeje sehemu hii ya kisa hiki! Yusuf alitoka mpaka nje ya mji ili kwenda kumpokea baba yake, akaweka maKwanza: niandikeje sehemu hii ya kisailihiki! Yusuf alitoka hema huko,Sijui na akakaa akisubiri kufika kwao waingie katika armpaka nje ya mji ili kwenda kumpokea baba yake, akaweka mahema dhi ya Misri wakiwa na heshima na utukufu wote: “Na walipoinhuko, na akakaa akisubiri kufika kwao ili waingie katika ardhi ya gia kwa Yusuf aliwakumbatia wazazi wake na akasema: Ingieni Misri wakiwa na heshima na utukufu wote: “Na walipoingia kwa Misr, mko katika amani.” Ni wazi kwamba walipotaka YusufInshallah, aliwakumbatia wazazi wake na akasema: Ingieni Misr, kusafiri kwenda watuamani.” wa Kan’an kumuaga Ya’aqub Inshallah, mkoMisri katika Ni walitoka wazi kwamba walipotaka na familiakwenda yake. Misri watu wa Kan’an walitoka kumuaga Ya’aqub kusafiri na familia yake. 214 Baada ya miaka mingi watu walisikia habari za uhai wa Yusuf na usalama wake na ni jinsi gani Ya’aqub alivyorudishiwa uoni na hamu yake ya kutaka kukutana na mwanawe Yusuf (a.s.), walisikia hayo na wakashiriki pamoja na baba na mtoto katika furaha yao ya 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 214 12/3/2014 kumalizikika kwa huzuni, na hasa baada ya kusikia kwamba Yusuf

11:13:37 AM

Yusuf Mkweli

Baada ya miaka mingi watu walisikia habari za uhai wa Yusuf na usalama wake na ni jinsi gani Ya’aqub alivyorudishiwa uoni na hamu yake ya kutaka kukutana na mwanawe Yusuf (a.s.), walisikia hayo na wakashiriki pamoja na baba na mtoto katika furaha yao ya kumalizikika kwa huzuni, na hasa baada ya kusikia kwamba Yusuf amekuwa kiongozi wa hazina za Misri, na kuwa ndiye ambaye hakuwasahau kamwe katika miaka ya ukame pindi alipokuwa akituma chakula Kan’an. Pili: Kutokana na neno “Wazazi wake” tunagundua kuwa mama mzazi wa Yusuf alikuwa hai, lakini swali ambalo bado sijapata jibu lake ni: Kwa nini kisa hakijataja kilio na uchungu wa mama na harakati zake dhidi ya yale yaliyompata mwanawe miaka yote hii? Tatu: Riwaya zinasema kwamba Ya’aqub alimsisitiza na kumwapisha akimuomba akirudie kisa chake, basi Yusuf alipoanza tu kusimulia kisa chake na jinsi ndugu zake walivyoanza kumpeleka kisimani, walivyomtisha na kumvua nguo zake, Ya’aqub alidondoka ardhini na kuzimia, aliposhtuka alimuomba Yusuf aendelee kusimulia kisa kwa kumsisitiza, Yusuf hakusitisha kisa mpaka pale alipomuomba baba yake kupitia Ibrahim, Ismail na Is’haqa kuwa amsamehe asiweze kusimulia kisa chote, Ya’aqub akaafiki. Mafunzo: 1.

Kutoka nje ya mji kwenda kuwapokea wageni ni ada nzuri, kutokana na Aya: “Na walipoingia kwa Yusuf” tunafahamu kuwa sherehe za Yusuf kumpokea Ya’aqub zilifanyika nje ya mji, ambapo Yusuf na maafisa wake waliweka mahema huko, na msafara ulipofika Yusuf aliwaambia: “Ingieni Misri.”

Vyeo na sifa visituzuie kutekeleza wajibu wetu kwa wazazi wetu: “Ingieni Misri.” 215

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 215

12/3/2014 11:13:37 AM

Yusuf Mkweli

Wakati wa kuzungumzia usalama wa nchi ni lazima kiongozi mkuu wa nchi asisahau rehema za Mwenyezi Mungu: “Inshallah, mko katika amani”, kwani amani haipatikani bila utashi wa Mwenyezi Mungu na mapenzi yake, kama wale ambao walitengeneza makazi kutokana na milima ili wasalimike na adhabu ya Mwenyezi Mungu, lakini ulipokuja upepo uliigeuza juu chini: “Na walikuwa wanatengeneza nyumba katika majabali wakiwa na matumaini, lakini upepo (wa adhabu) ulivuma alfajiri na kuwaangamiza”

Amani ni sababu muhimu katika kuchagua makazi: “Inshallah, mko katika amani.” Kauli ya Mwenyezi Mungu:

}‘≈tƒö™â‘ ã≅ƒÍρù's? #x‹≈yδ M Ï t/r'¯≈tƒ tΑ$s%uρ ( #Y‰£∨ß™ …çμs9 (#ρ”yzuρ Ä¸öyèø9$# ’n?tã Ïμ÷ƒuθt/r& yìsùu‘uρ

∩⊇⊃ ∪ ãΛ⎧Å3ptø:$# ÞΟŠÎ=yèø9$# θu èδ …çμ¯ΡÎ) 4 â™!$t±o„ $yϑÏj9 “Na akawapandisha wazazi wake kwenye kiti cha enzi na “Na akawapandisha wazazi wake kwenye kiti cha enzi na wakawakapomoka kumsujudia na akasema: “Ewe baba yangu! Hii pomoka kumsujudia na akasema: “Ewe baba yangu! Hii ndio tafsiri ndio tafsiri ya ile ndoto yangu ya zamani. Mwenyezi Mungu ya ile ndoto yangu ya zamani. Mwenyezi Mungu ameijaalia iwe ya ameijaalia iwe ya kweli. Na Mwenyezi Mungu alinifanyia wema kweli. Na Mwenyezi Mungu alinifanyia wema kunitoa gerezani na kunitoa gerezani na kuwaleta nyinyi kutoka jangwani baada ya kuwaleta nyinyi kutoka jangwani baada ya shetani kuchochea kati shetani kuchochea kati yangu na ndugu zangu. Hakika Mola yangu na ndugu zangu. Hakika Mola Wangu ni Mpole kwa alitakalo. Wangu ni MpoleYeye kwanialitakalo. Hakika Yeye ni(12:100) Mjuzi, Mwenye Hakika Mjuzi, Mwenye hekima.” hekima.” (12:100) Angalizo:

216

Kwanza: Latifu, ni miongoni mwa majina mazuri ya Mwenyezi Mungu, maana yake ni kwamba uwezo wake hufika mpaka ndani ya 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 216 12/3/2014

11:13:38 AM

Yusuf Mkweli

Mazingatio: Kwanza: Latifu, ni miongoni mwa majina mazuri ya Mwenyezi Mungu, maana yake ni kwamba uwezo wake hufika mpaka ndani ya matendo magumu, na sababu ya neno hili kutumiwa hapa ni kwa kuwa maisha ya Yusuf yalikuwa yamejaa ugumu ambao ulifikiwa na uwezo wa Mwenyezi Mungu na ukaweza kuyafanya wepesi. Pili: Yusuf aligeuka Ka’aba, wazazi wake na nduguze wakapomoka mbele yake wakimsujudia Mwenyezi Mungu kwa ajili ya kumheshimu yeye (Yusuf) na kumshukuru Mwenyezi Mungu: “Na wakapomoka kumsujudia”, na lau kama kusujudu huku mbele ya asiyekuwa Mwenyezi Mungu kungekuwa ni shirki basi Manabii wawili Ya’aqub na Yusuf wasingeruhusu hili. Huenda sijda hii ilikuwa ni alama ya unyenyekevu na si ibada, na hivyo inakuwa ni kusujudu kwa ajili ya Yusuf, na hakuna tatizo lolote. Tatu: Kama Ya’aqub alivyomwambia mwanawe Yusuf mwanzoni mwa kisa: “Hakika Shetani ni adui aliye dhahiri kwa mtu” Yusuf alirudia ibara hiyo kwa tamko lingine, alisema: “Baada ya shetani kuchochea kati yangu na ndugu zangu.” Nne: Cha kuvutia ni kwamba tunamuona Nabii Ya’aqub akimwambia Yusuf mwanzoni mwa kisa: “Hakika Mola Wako ni Mjuzi, Mwenye hekima.” Na mwishoni mwa kisa Yusuf anasema ibara yenye maana ile ile: “Hakika Yeye ni Mjuzi, Mwenye hekima.” Mafunzo: 1.

Tambua kuwa vyovyote utakavyokuwa na cheo bado baba yako ataendelea kuwa juu zaidi yako, kwani heshima ni kulingana na taabu: “Na akawapandisha wazazi wake.”

217

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 217

12/3/2014 11:13:38 AM

Yusuf Mkweli

Hata Manabii walikaa kwenye samani za utawala: “Na akawapandisha wazazi wake kwenye kiti cha enzi.” 3. Kuwaheshimu na kunyenyekea mbele ya watawala waadilifu ni wajibu: “Na wakapomoka kumsujudia.” 4. Kitendo cha Ya’aqub na wanawe kumsujudia Yusuf kilikuwa ni tafsiri ya ndoto ya Yusuf: “Nimeota zikinisujudi........ na wakapomoka kumsujudia.” 5. Utukufu ni wa Mwenyezi Mungu Mpole, kuna kipindi hupita miaka mingi mpaka jibu la dua au tafsiri ya ndoto kuja kuonekana: “Hii ndio tafsiri ya ile ndoto yangu ya zamani.” 6. Matumaini na ndoto hutimia kwa utashi wa Mwenyezi Mungu na mapenzi Yake: “Mwenyezi Mungu ameijaalia iwe ya kweli”, Yusuf hakusema chochote kuhusu subira na uvumilivu wake, bali yote hayo ameyanasibisha na fadhila za Mwenyezi Mungu. 7. Ndoto za mawalii wa Mwenyezi Mungu huwa kweli: “Mwenyezi Mungu ameijaalia iwe ya kweli.” 8. Inapasa lengo letu liwe Mwenyezi Mungu wakati wa kuamiliana kwetu na sababu na njia mbalimbali, kwani Yeye ndiye Mwangalizi. Zilipatikana sababu kadhaa, njia kadhaa zilizopelekea Yusuf kufika katika cheo alichofika, lakini pamoja na hayo yote, Yusuf anasema: “Na Mwenyezi Mungu alinifanyia wema.” 9.

Tujitahidi kutokutaja machungu yaliyopita tunapokutana, kwani cha kwanza alichotamka Yusuf alipokutana na baba yake ni: “Na Mwenyezi Mungu alinifanyia wema kunitoa gerezani”, hakutamka kabisa hata neno moja kuhusu yaliyompata kisimani, gerezani, tuhuma na uzushi wa uongo aliozushiwa, bali alizungumza kwa muhtasari kuhusu gereza. 218

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 218

12/3/2014 11:13:38 AM

Yusuf Mkweli

10. Tujipambe na sifa ya uvumilivu wa moyo na uwanaume, na wala tusiwaudhi wageni wetu. Katika Aya tukufu Yusuf anataja suala la kutoka kwake gerezani, lakini hataji chochote kuhusu kutoka kwake kisimani, ni ili asije kuamsha hisia za ndugu zake: “Na Mwenyezi Mungu alinifanyia wema kunitoa gerezani.” 11. Tuwe watu wavumilivu wa moyo na majasiri na si watu wa chuki na visasi. Yusuf anasema: “Baada ya shetani kuchochea kati yangu na ndugu zangu”, ni kitendo cha Shetani, na kama si yeye ndugu zangu hawawezi kuwa watu wabaya. 12. Mawalii wa Mwenyezi Mungu hutazama kuingia kwao gerezani na kutoka kwao kwa mtazamo wa tauhidi na Mwenyezi Mungu, katika Aya zilizopita Yusuf anasema: “Ewe Mola Wangu! Gereza linapendeza zaidi kwangu kuliko haya wanayoniitia”, na sasa anasema: “Na Mwenyezi Mungu alinifanyia wema kunitoa gerezani.” 13. Baada ya dhiki ni faraja: “Na Mwenyezi Mungu alinifanyia wema kunitoa gerezani.” 14. Maisha ya kijijini ni dharura tu hayana raha, kwa ajili hii Aya hii inaashiria neema ya kuhamisha kwao makazi yao kutoka kijijini kwenda mjini: “Na Mwenyezi Mungu alinifanyia wema kunitoa gerezani na kuwaleta nyinyi kutoka jangwani.” 15. Wazazi kuwa karibu na watoto ni miongoni mwa wema wa Mwenyezi Mungu: “Na Mwenyezi Mungu alinifanyia wema kunitoa gerezani na kuwaleta nyinyi kutoka jangwani.” 16. Misri ya zama za Nabii Yusuf (a.s.) ilikuwa na maendeleo ya mjini, wakati ambapo nchi ya Kan’an ilikuwa ikiishi maisha ya kijijini: ”Na kuwaleta nyinyi kutoka jangwani.” 219

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 219

12/3/2014 11:13:39 AM

Yusuf Mkweli

17. Ili kupata maisha bora ni lazima kusafiri: “Na kuwaleta nyinyi kutoka jangwani.” 18. Muumini wa kweli kila kitu hukitegemeza kwa Mwenyezi Mungu wala hababaishwi na matukio, hivyo maneno ya Aya hii kama vile: “Mwenyezi Mungu ameijaalia iwe ya kweli. Na Mwenyezi Mungu alinifanyia wema kunitoa gerezani na kuwaleta nyinyi kutoka jangwani”, yote yanaonesha wema wa Mwenyezi Mungu. 19. Wanafamilia moja ni lazima wajue kuwa Shetani anawavizia: “Baada ya shetani kuchochea kati yangu na ndugu zangu.” 20. Tujiepushe na mitazamo ya kujiona uko juu zaidi ya wengine. Katika Aya hii Yusuf hakusema: “Shetani amewashawishi” bali alisema: “Baada ya shetani kuchochea kati yangu na ndugu zangu”, ili aiweke nafsi yake sawa na wao. 21. Matendo ya Mwenyezi Mungu huambatana na upole, huruma 21. ya Mwenyezi huambatana na upole, huruma na Matendo kutoa muda: “Hakika Mungu Mola Wangu ni Mpole.” na kutoa muda: “Hakika Mola Wangu ni Mpole.” Matendo machungu na matamu huwa katika elimu na 22. 22. Matendo yoteyote machungu na matamu huwa katika elimu na hekhekima ya Mwenyezi Mungu: “Hakika Yeye ni Mjuzi, ima ya Mwenyezi Mungu: “Hakika Yeye ni Mjuzi, Mwenye Mwenye hekima.” hekima.” KauliKauli ya Mwenyezi Mungu: ya Mwenyezi Mungu: tÏÛ$sù 4 Ï]ƒÏŠ%tnF{$# È≅ƒÍρù's? ⎯ÏΒ ©Í_tFôϑ¯=tãuρ 7 Å ù=ßϑø9$# z⎯ÏΒ ©Í_tF÷s?#u™ ô‰s% Éb>u‘ *

Ï ≡uθ≈yϑ¡¡9$# ©Í_ø)Åsø9r&uρ $VϑÎ=ó¡ãΒ ©Í_©ùuθs? ( ÍοtÅzFψ$#uρ $u‹÷Ρ‘‰9$# ’Îû ⎯Çc’Í<uρ M | Ρr& ÇÚö‘F{$#uρ N t ⎫ÅsÎ=≈¢Á9$$Î/ ∩⊇⊃⊇∪ ⎦

“Ewe Mola Wangu! Hakika umenipa utawala na umenifunza 220 wa mbingu na ardhi! Wewe tafsiri ya matukio. Ewe Muumba ndiye Walii Wangu katika dunia na akhera. Nifishe hali ya kuwa ni Mwislamu na unikutanishe na watu wema.” (12:101) 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 220

12/3/2014 11:13:39 AM

Yusuf Mkweli

“Ewe Mola Wangu! Hakika umenipa utawala na umenifunza tafsiri ya matukio. Ewe Muumba wa mbingu na ardhi! Wewe ndiye Walii Wangu katika dunia na akhera. Nifishe hali ya kuwa ni Mwislamu na unikutanishe na watu wema.” (12:101)

Mazingatio: Kwanza: Ni kawaida ya mawalii wema kwamba kila wanapotazama nguvu zao na hadhi yao hukumbuka uwezo wa Mwenyezi Mungu juu yao na husema: Ewe Mwenyezi Mungu, kila tunachomiliki ni kutoka kwako, na ndivyo Yusuf alivyosema, hivyo aliacha mazungumzo kuhusu baba yake na kwenda moja kwa moja kwa Mola Wake. Mwenyezi Mungu aliwapa ufalme wa Misri watu wawili, Firaun ambaye aliona kuwa ufalme huo umetokana na yeye mwenyewe, akasema: ...... Na Yusuf ambaye aliona ufalme huo ni kutoka kwa Mwenyezi Mungu: “Ewe Mola Wangu! Hakika umenipa utawala.” Fikra ya Ibrahim inaonekana kwa kizazi chake na watoto wake, Ibrahim alisema: ........kisha baada yake Ya’aqub anawausia watoto wake wasife ila wakiwa Waislamu: “Wala msife ila na hali ninyi ni Waislamu.” Na hapa Ya’aqub anamuomba Mola wake amfishe akiwa Mwislamu: “Nifishe na hali Mwislamu.” Vyovyote itakavyokuwa ni kwamba Ibrahim alikuwa miongoni mwa watu wema: Naye Akhera atakuwa miongoni mwa watu wema.” Na Yusuf anamuomba Mola Wake amkutanishe naye: “Na unikutanishe na watu wema.” Pili: Mwenyezi Mungu alimlinda Yusuf dhidi ya kila ovu, na akamzawadia elimu na hekima na akamtenga mbali na kila lenye kuchukiza, lakini pamoja na hali hiyo, bado alikuwa mwenye huzuni juu ya hatima yake na mwelekeo wake, itakuwaje kwa wale 221

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 221

12/3/2014 11:13:39 AM

Yusuf Mkweli

waliokusanya utajiri na elimu zao kwa udanganyifu na hila, unaona hao wanasubiri hatima gani? Tatu: Mwenyezi Mungu alimfundisha Adam majina yote: “Na akamfundisha Adam majina.” Na alimfundisha Daudi kutengeneza mavazi: “Na tukamfundisha kutengeneza mavazi.” Na Sulaymani lugha ya ndege: “Tumefundishwa matamshi ya ndege.” Na Yusuf tafsiri ya ndoto: “Na ukanifundisha tafsiri ya ndoto.” Na Mtume wetu Mtukufu (s.a.w.w.) elimu ya wale wa mwanzo mpaka ile ya wale wa mwisho: “Na akakufundisha yale uliyokuwa huyajui.” Mafunzo: 1.

Uongozi wa serikali ni jukumu mahususi la Mwenyezi Mungu: “Ewe Mola Wangu! Hakika umenipa utawala.”

Utashi wa Mwenyezi Mungu ndio sababu ya msingi ya kupatikana serikali, nao hautokani na fikra, mali, nguvu na wasaidizi wengi: “Ewe Mola Wangu! Hakika umenipa utawala.”

Mwenyezi Mungu anapowapa neema yoyote watu wema au kuwanyanganya huwa ni kwa ajili ya kuwaandaa na kuwaweka sawa: “Ewe Mola Wangu! Hakika umenipa utawala.”

Serikali ni jukumu la ulamaa na si wajinga, elimu ya Yusuf ilikuwa njia ya kupata utawala: “Ewe Mola Wangu! Hakika umenipa utawala na umenifunza tafsiri ya matukio.”

Mkabidhi mambo yako Mwenyezi Mungu katika kila hali: “Wewe ndiye Walii Wangu katika dunia na akhera.”

Madaraka, utawala na siasa vyote hivi humtoa mtu kwenye dini yake isipokuwa yule aliyerehemewa na Mwenyezi Mungu: “Nifishe hali ya kuwa ni Mwislamu.” Kisimani Yusuf aliom222

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 222

12/3/2014 11:13:39 AM

Yusuf Mkweli

ba dua, na gerezani aliomba dua nyingine na baada ya kupata madaraka aliomba: “Nifishe hali ya kuwa ni Mwislamu.” 7.

Waumini kamwe hawaachi kukumbuka kifo na Kiyama hata wawapo katika hali ya uwezo na nguvu: “Nifishe hali ya kuwa ni Mwislamu na unikutanishe na watu wema.” Kama mke wa Firauni ambaye alikuwa akiishi ndani ya Kasri ya Firaun, lakini alitafakari kuhusu Kiyama na hivyo akasema: ”Mola Wangu, nijengee nyumba Kwako huko peponi.”

Utukufu wa Mwenyezi Mungu haukomei tu kwa neema alizotuneemesha, bali ni kwa sababu yeye ndio Muumba wa mbingu na ardhi: “Ewe Muumba wa mbingu na ardhi!.”

Yusuf alikuwa akiona fahari si kwa kuwa amekuwa mtawala juu ya watu bali ni kwa sababau Mwenyezi Mungu ndiye Mtawala wake: “Wewe ndiye Walii Wangu katika dunia na akhera.”

10. Hatima njema na kuendelea kutenda jambo la kheri ni muhimu zaidi kuliko kulianza, hivyo Manabii walikuwa wakitamani hatima njema: “Nifishe hali ya kuwa ni Mwislamu.” 11. Miongoni mwa adabu za dua ni uanze kwanza kukumbuka neema za Mwenyezi Mungu: “Ewe Mola Wangu! Hakika umenipa”, kisha tukabidhi maombi yetu mikononi kwa Mwenyezi Mungu: “Nifishe hali ya kuwa ni Mwislamu.” 12. Uwezo wako usikusahaulishe kumkumbuka Mwenyezi Mungu: “Ewe Mola Wangu! Hakika umenipa.” 13. Yusuf hakusahau kumkumbuka Mola Wake wala kumwomba hata katika mazingira ya raha: “Ewe Mola Wangu! Hakika umenipa.” 223

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 223

12/3/2014 11:13:39 AM

Yusuf Mkweli

14. Elimu na maarifa huchukua duru muhimu katika kujenga misingi ya utawala bora na adilifu: “Ewe Mola Wangu! Hakika umenipa utawala na umenifunza.” 15. Haipasi maombi yetu yaishie kwenye mahitaji ya maisha ya kidunia tu: “Wewe ndiye Walii Wangu katika dunia na akhera.” 16. Utawala wa mwanadamu una mipaka na ni mfinyu: “Ewe Mola Wangu! Hakika umenipa utawala”, wakati ambapo utawala wa Mwenyezi Mungu ni wa ulimwengu wote kwa ukamilifu wake: “Ewe Muumba wa mbingu na ardhi!” 17. Mwenyezi Mungu ambaye ndiye Muumba wa mbingu na ardhi ni Mwenye uwezo wa kumwondolea mtu matatizo na kumwokoa na balaa na kumwinua daraja la juu kabisa: “Ewe Mola Wangu! Hakika umenipa utawala na umenifunza tafsiri ya matukio. Ewe Muumba wa mbingu na ardhi!” 18. Haipasi kujivuna kwa imani zetu, kwa sababu la muhimu ni kuendelea kuwa ndani ya imani mpaka mwisho: “Nifishe hali ya kuwa ni Mwislamu.” 19. Kilele cha imani ni kusalimu amri kwa Mwenyezi Mungu: “Nifishe hali ya kuwa ni Mwislamu.” 20. Hatima njema ni neema bora ambayo Mwenyezi Mungu humneemesha mja wake: “Nifishe hali ya kuwa ni Mwislamu.” 21. Shauku ya watu wema ni kufa ndani ya imani na kukutana na watu wema: “Nifishe hali ya kuwa ni Mwislamu na unikutanishe na watu wema.” 22. Watu wema wanatazama utawala kama njia ya utumishi wao na ya kupatia wema wao: “Na unikutanishe na watu wema.” 224

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 224

12/3/2014 11:13:39 AM

Yusuf Mkweli

23. Watu wema wana nafasi za juu huko Akhera, hivyo shauku ya Yusuf ilikuwa ni kukutana nao: “Na unikutanishe na watu wema.” Sifa za Nabii Yusuf, na ndio sifa za kiongozi mwenye mafanikio: Tukiwa bado tumo katika kisa cha Nabii Yusuf ni lazima tuoneshe baadhi ya sifa zake bainifu: 1.

Kujielekeza kwa Mwenyezi Mungu na kushikamana na kamba Yake wakati wa matatizo: “Gereza linapendeza zaidi kwangu kuliko haya wanayoniitia”, na wakati wa raha: “Ewe Mola Wangu! Hakika umenipa utawala.”

Kuacha njia ya upotevu vyovyote iwavyo na ya kundi lolote liwalo: “Hakika mimi nimeacha mila ya watu wasiomwamini Mwenyezi Mungu na wao wanaikanusha Siku ya Mwisho.”

Kufuata njia ya watangulizi wema: “Na nikafuata mila ya baba zangu Ibrahim na Is’haq na Ya’qub......na unikutanishe na watu wema.”

Kuendelea kuwepo katika njia ya Mwenyezi Mungu mpaka pumzi ya mwisho: “Nifishe hali ya kuwa ni Mwislamu.”

Unyenyekevu mbele ya watu watukufu: “Anapendwa zaidi na baba yetu kuliko sisi.”

Subira wakati wa matukio na matatizo ya dahari: “Na wakakubaliana wamtumbukize ndani ya kisima.”

225

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 225

12/3/2014 11:13:40 AM

Yusuf Mkweli

Utawa na kutanguliza uchamungu mbele ya starehe: “Najilinda kwa Mwenyezi Mungu. Gereza linapendeza zaidi kwangu kuliko haya wanayoniitia.”

Kuficha siri mbele ya wageni: “Na wakamuuza kwa thamani duni kwa pesa za kuhesabiwa.”

Elimu ya kutosha: “Na umenifunza tafsiri ya matukio.”

10. Ufasaha: Hakika wewe leo kwetu ni mwenye heshima, mwenye kuaminika.” 11. Ukoo mwema: “Na nikafuata mila ya baba zangu Ibrahim na Is’haq na Ya’aqub.” 12. Kumvumilia yule unayetofautiana naye kifikra: “Enyi wafungwa wenzangu wawili!.” 13. Ikhlaswi: “Alikuwa miongoni mwa waliotakaswa.” 14. Raghba ya kuwaongoa wengine: “Je, waungu wengi wanaofarikiana ni bora au Mwenyezi Mungu mmoja mwenye nguvu?.” 15. Uwezo wa kubuni na kugundua: “Akaweka pishi katika mzigo wa ndugu yake.....Nileteeni ndugu yenu kwa baba…… Kiacheni katika mashuke yake.” 16. Unyenyekevu: “Na akawapandisha wazazi wake kwenye kiti cha enzi.” 17. Msamaha na kusamehe: “Leo hapana lawama juu Yenu.” 226

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 226

12/3/2014 11:13:40 AM

Yusuf Mkweli

18. Moyo wa uvumilivu: “Baada ya shetani kuchochea kati yangu na ndugu zangu.” 19. Uaminifu. “Akasema (Yusuf): Nifanye mweka hazina wa nchi, hakika mimi ni mlinzi, mjuzi.” 20. Ukarimu kwa wageni: “Na kwamba mimi ni mbora wa wakaribishao.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu: Ν ö èδuρ Ν ö èδ{øΒr& #( þθãèuΗødr& Œø Î) Ν ö Íκö‰y‰s9 M | Ψä. $tΒuρ ( 7 y ø‹s9Î) μÏ ‹ÏmθçΡ = É ø‹tóø9$# ™Ï !$t6/Ρr& ⎯ ô ÏΒ y7Ï9≡sŒ

∩⊇⊃⊄∪ tβρãä3øÿs‡

“Hayo wahyi.Na Nahukuwa hukuwa “Hayoninikatika katikahabari habariza za ghaibu ghaibu tulizokupa tulizokupa wahyi. pamoja nao walipoazimia shauri lao wakipanga njama.” pamoja nao walipoazimia shauri lao wakipanga njama.” (12:102) (12:102)

Mafunzo:

Manabii huwa na mawasiliano na ulimwengu wa ghaibu kwa

1. Manabii huwa“Hayo na mawasiliano ulimwengu wa ghaibu kwa njia ya wahyi: ni katika na habari za ghaibu tulizokupa njia ya wahyi: “Hayo ni katika habari za ghaibu wahyi.” tulizokupa wahyi.” 2. Si habarizote zotezazaghaibu ghaibuelimu elimu yake yake zipo 2. Si habari zipo kwa kwa Manabii: Manabii:“Hayo “Hayo ni katika habari za ghaibu tulizokupa wahyi.” ni katika habari za ghaibu tulizokupa wahyi.” 3. Kamwe maamuzi ya watu hayanufaishi chochote pasipo na utashi wa Mwenyezi Mungu: “Jambo lao”, wala 3. Kamwe maamuzi ya watu hayanufaishi chochote pasipo na makubaliano yao: “Wakakubaliana”, wala njama yao: utashi wa Mwenyezi Mungu: “Jambo lao”, wala makubaliano “Wakipanga njama.” yao: “Wakakubaliana”, wala “Wakipanga nja4. Tusisahau nukta ya kwanza na njama chanzoyao: kikuu cha kisa wakati ma.” wa mfululizo na mfuatano wa matatizo, chanzo ambacho ni zile njama za kumuuwa Yusuf: “Walipoazimia shauri lao wakipanga njama.” Kauli ya Mwenyezi Mungu:

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 227

227

∩⊇⊃⊂∪ t⎦⎫ÏΨÏΒ÷σßϑÎ/ |Mô¹tym θö s9uρ ¨ Ä $¨Ψ9$# ç sYò2r& !$tΒuρ

12/3/2014 11:13:40 AM

tulizokupa wahyi.” 2. Si habari zote za ghaibu elimu yake zipo kwa Manabii: “Hayo ni katika habari za ghaibu tulizokupa wahyi.” 3. Kamwe maamuzi ya watu hayanufaishi chochote pasipo na utashi wa Mwenyezi Mungu:Yusuf “Jambo lao”, wala Mkweli makubaliano yao: “Wakakubaliana”, wala njama yao: “Wakipanga njama.” 4. Tusisahau4. nukta ya kwanza kikuu cha kisa wakati Tusisahau nuktanayachanzo kwanza na chanzo kikuu cha kisa wakati wa mfululizo na wa mfuatano wa matatizo, chanzo ambacho ni zile mfululizo na mfuatano wa matatizo, chanzo ambacho ni zile njama za kumuuwa “Walipoazimia shauri shauri lao lao wakipnjama zaYusuf: kumuuwa Yusuf: “Walipoazimia wakipanga njama.” anga njama.”

ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya MwenyeziKauli Mungu:

∩⊇⊃⊂∪ ⎦ t ⎫ÏΨÏΒ÷σßϑÎ/ M | ô¹tym θö s9uρ ¨ Ä $¨Ψ9$# ç sYò2r& !$tΒuρ “Na watu wengi si wenye kuamini ujapo utapupia.” (12:103)

Mafunzo:

231

Ibara “watu wengi” imerudiwa mara kadhaa ndani ya Qur’ani Tukufu, huku uwingi huo ukikosolewa: “Na watu wengi si wenye kuamini.”

Manabii huwa na uchu wa kutaka watu waamini: “Ujapo utapupia.”

Si kila uchu ni mbaya, ndio maana Manabii huwa na uchu wa kutaka watu wawe waumini: “Ujapo utapupia.”

Jeuri na kutokuamini kwa watu wengi hakupasi kutuzuia kulingania watu kwenye dini na kubainisha ukweli: “Na watu wengi si wenye kuamini ujapo pupia.”

Si kwa sababu ya uzembe wa Manabii katika kutekeleza wajibu wao ndio maana watu wengi hawaamini, bali ni kutokana na hiari ya watu wenyewe ambao wameipa mgongo imani: “Na watu wengi si wenye kuamini ujapo pupia.”

228

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 228

12/3/2014 11:13:41 AM

ukweli: “Na watu wengi si wenye kuamini ujapo pupia.” 5. Si kwa sababu ya uzembe wa Manabii katika kutekeleza wajibu wao ndio maana watu wengi hawaamini, bali ni Yusuf kutokana na hiari ya watu Mkweli wenyewe ambao wameipa mgongo imani: “Na watu wengi si wenye kuamini ujapo pupia.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu: ∩⊇⊃⊆∪ t⎦⎫ÏΗs>≈yèù=Ïj9 Öò2ÏŒ ω  Î) uθèδ ÷βÎ) 4 @ô_r& ô⎯ÏΒ μÏ ø‹n=tã óΟßγè=t↔ó¡n@ $tΒuρ “Wala wewe huwaombi ujira ujira kwa kwa haya. Haikuwa ilanini “Wala wewe huwaombi haya. Haikuwa hii hii ila mawaidha mawaidha kwa walimwengu.”kwa (12:104) walimwengu.” (12:104) Angalizo:

Mazingatio: Kwanza: Mtukufu Mtume wetu (s.a.w.w.) kama Manabii waliopita kabla yake, hakuomba232 malipo kwa kazi ya kuwaongoa watu, kwa sababu hilo litawafanya watu wawe wazito kukubali wito wake. Katika Aya ya 40 ya Surat-Turi, imesemwa: “Au wewe unawaomba ujira, na kwa hivyo ndio wanaelemewa na uzito wa gharama?” Ikiwa Qur’ani Tukufu katika Aya nyingine inasema ujira wa utume ni kuwapenda jamaa wa karibu wa Mtukufu Mtume (s.a.w.w.): “Isipokuwa mapenzi kwa karaba.” hiyo ni kuwataka watu kuwatii Ahlul-Baiti (a.s.) kwa faida yao wenyewe na si kwa faida ya Mtukufu Mtume (s.a.w.w.), kwa sababu sehemu nyingine inasema: “Sema: Ujira niliowaombeni ni kwa ajili yenu.” Ndiyo, mwenye kuwapenda Ahlul-Baiti (a.s.) basi awatii, kwa sababu kuwatii wao ni kumtii Mtume na ni kumtii Mwenyezi Mungu. Pili: Qur’ani Tukufu ni ukumbusho, kwa sababu: 1.

Ni ukumbusho wa alama, neema na sifa za Mwenyezi Mungu.

Ni ukumbusho wa alikotoka mwanadamu na anakoelekea.

Ni ukumbusho wa sababu na vyanzo vya jamii kudidimia na kuendelea. 229

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 229

12/3/2014 11:13:41 AM

Yusuf Mkweli

Ni ukumbusho wa matukio ya Kiyama.

Ni ukumbusho wa utukufu wa Mwenyezi Mungu.

Ni ukumbusho wa mwenendo wa watu wenye athari katika historia.

Tatu: Ni lazima kujifunza maarifa ya Qur’ani Tukufu na hukumu zake ili yawepo ndani ya akili zetu, hiyo ni kwa sababu neno: “Dhikri” humaanisha elimu na maarifa ambayo yanafanya kazi akilini sasa na ambayo hayajasahaulika. Mafunzo: 1.

Kama ambavyo Manabii hawakuomba ujira kwa kazi ya kuwaongoa watu, kadhalika mwanatablighi hapasi kuwa na maombi kwa watu: “Wala wewe huwaombi ujira kwa haya.”

Si vizuri mwanatablighi kuomba ujira kwa kazi ya kuwaongoa watu, na wala kupokea: “Wala wewe huwaombi ujira kwa haya.”

Maarifa ya Qur’ani ni maarifa yanayoendana na maumbile, nayo yanafaa kwa watu wote. Neno “Dhikri” ni mtu kujikumbusha mwenyewe jambo ambalo alikuwa amelisahau.

Ujumbe wa Manabii ni kuamsha maumbile ya watu: “Ni mawaidha kwa walimwengu.”

Ujumbe wa Mtume wa Uislamu (s.a.w.w.) ni ujumbe wa walimwengu wote: “Ni mawaidha kwa walimwengu.”

Mwanatablighi hapasi kukata tamaa kwa sababu ya kundi fulani la watu kutoamini, hata kama ni kubwa kiasi gani, bali 230

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 230

12/3/2014 11:13:41 AM

Yusuf Mkweli

ahamishie harakati zake mji mwingine: “Ni mawaidha kwa walimwengu.” Kauli ya Mwenyezi Mungu:

َ ْ‫ات َو أ‬ َ‫َو َكأ‬ ْ ْ َ ‫ض َي ُم ُّر‬ ‫ون‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫الس‬ ‫ي‬ ‫ف‬ ‫ة‬ ‫ي‬ ‫آ‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ِّن‬ ‫ي‬ ْ َّ َ ٍ َ َ ِ ِ ِ ِ ْ ‫َعلَ ْي َها َو ُه ْم َع‬ ُ ‫ْر‬ َ ‫ض‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫ون‬ ُ َ ِ “Ni ishara ngapi katika mbingu na ardhi wanazozipitia na hali ya kuwa wanazipuuza.” (12:105)

Mazingatio: Kwanza: Aya hii iliteremka ili kumpunguzia Mtume na kila Imam (a.s.) haki, na ili iwaambie kuwa msihuzunike kwa watu kutoamini ujumbe wao, kwani watu hawa kila sekunde wanapita katika alama za uwezo wa Mwenyezi Mungu na za hekima Yake katika uumbaji, lakini hawatafakari wala kuzizingatia alama hizo, mfano wa matukio ya mabadiliko ya kitabia, kushikwa kwa jua, kushikwa kwa mwezi, vimbunga, mzunguko wa sayari na mengineyo. Haya yote mwanadamu anayaona na kuyapuuza. Pili: Ibara “Wanazozipitia” ina maana tatu: Ya kwanza: Wanazishuhudia. Ya pili: Ni kuzunguka kwa dunia na kumzungusha mwanadamu, naye anaona sayari zote. Ya tatu: Ni utabiri wa kwamba mwanadamu atagundua vyombo vya kwendea angani. Tatu: Kupuuza kuna hatari zaidi kuliko kusahau. Pamoja na kuwepo alama nyingi zinazoamiliana na mwanadamu kila siku lakini yeye si kwamba anazisahau tu, bali hatari zaidi ya hiyo ni kwamba baadhi ya nyakati huzipuuza. 231

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 231

12/3/2014 11:13:42 AM

Yusuf Mkweli

Mafunzo: 1.

Ulimwengu wote ni dalali na alama ya Upweke Mkuu wa Mwenyezi Mungu (Tauhidi): “Ni ishara ngapi.”

Ubishi unapopofua macho ya mtu huwa haoni alama yoyote: “Ni ishara ngapi katika mbingu na ardhi wanazozipitia na hali ya kuwa wanazipuuza.”

Mtazamo wa juu juu usio na mazingatio wala tafakuri huwa haufungui mlango wa mwongozo mbele ya mwanadamu: “Ni ishara ngapi katika mbingu na ardhi wanazozipitia na hali ya kuwa wanazipuuza.”

Elimu pekee haitoshi, kwani ni lazima kusalimu amri mbele ya ili imani iweze kutimia:na “Nihali isharayangapi katika mbingu mbingu nahaki ardhi wanazozipitia kuwa na ardhi wanazozipitia na hali ya kuwa wanazipuuza.” wanazipuuza.” 5. Muhimu si kisa kizuri, bali muhimu ni kujiandaa kupokea 5. Muhimu si kisa kizuri, bali muhimu ni kujiandaa kupokea mafunzo matukufu ya visa hivi. mafunzo matukufu ya visa hivi.

Kauli ya Mwenyezi Kauli Mungu: ya Mwenyezi Mungu: ∩⊇⊃∉∪ tβθä.Îô³•Β Νèδuρ ωÎ) ! « $$Î/ ΝèδçsYò2r& ß⎯ÏΒ÷σãƒ $tΒuρ

“Na wengi wao “Na hawamwamini Mwenyezi Mungu pasi na kuwa wengi wao hawamwamini Mwenyezi Mungu pasi na kuwa ni ni washirikina.” (12:106) washirikina.” (12:106) Mazingatio: Angalizo: Katika riwaya kutoka kwa Imam Ridhaa (a.s.) alisema: “Makusudio Katika riwaya kutoka kwa Imam Ridhaa (a.s.) “Makusudio ya Shirki iliyotajwa ndani ya Ayaalisema: hii si ukafiri na kuabudu masanaya Shirki iliyotajwa ndani ya Aya hii si ukafiri na kuabudu mu, bali ni kujielekeza kwa asiyekuwa Mwenyezi Mungu.” Na immasanamu, balienukuliwa ni kujielekeza Mwenyezi Mungu.” kutokakwa kwaasiyekuwa Imam as-Sadiq (a.s.) kuwa alisema: “Shirki Na imenukuliwa kutoka kwa Imam as-Sadiq (a.s.) kuwa alisema: Shirki ya mwanadamu ni kitu kisichoonekana kushinda sisimizi 232 mweusi anayetembea juu ya jiwe jeusi ndani ya giza la usiku wenye giza totoro.” Na Imam al-Baqir (a.s.) akasema: “Watu ni wanatauhidi katika ibada zao lakini ni mushrikina katika kumtii kwao asiyekuwa Mwenyezi Mungu.” Na kama tunavyosoma katika 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 232 12/3/2014

11:13:42 AM

Yusuf Mkweli

ya mwanadamu ni kitu kisichoonekana kushinda sisimizi mweusi anayetembea juu ya jiwe jeusi ndani ya giza la usiku wenye giza totoro.” Na Imam al-Baqir (a.s.) akasema: “Watu ni wanatauhidi katika ibada zao lakini ni mushrikina katika kumtii kwao asiyekuwa Mwenyezi Mungu.” Na kama tunavyosoma katika riwaya nyingine kuwa makusudio ya Shirki katika Aya hii ni Shirki katika neema, kwa mfano kusema: Fulani amenisaidia kufanikisha kazi yangu na laiti si yeye basi ningeshindwa. Mafunzo: Imani ina madaraja na ngazi, na imani ya kweli ni ile isiyo na Shirki hata kidogo: “Na wengi wao hawamwamini.” Alama za muumini wa kweli: 1.

Katika utoaji hatarajii malipo wala sifa kutoka kwa yeyote asiyekuwa Mwenyezi Mungu: “Hatutaki malipo kutoka kwenu.”

Katika ibada: Ibada yake huwa ni kwa ajili ya Mwenyezi Mungu tu: “Hamshirikishi yeyote katika ibada ya Mola Wake.”

Katika tablighi hataki ujira isipokuwa kutoka kwa Mwenyezi Mungu: “Mimi sina ujira isipokuwa kwa Mwenyezi Mungu.”

Katika ndoa hutanguliza kwanza imani: “Na kijakazi muumini “

Katika kuamiliana kwake na watu huweka kila kitu pembeni kasoro radhi za Mwenyezi Mungu: “Sema: Mwenyezi Mun233

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 233

12/3/2014 11:13:42 AM

Yusuf Mkweli

gu. Kisha waache.” 6.

Katika kuwapiga vita maadui: Hamuogopi yeyote vitani isipokuwa Mwenyezi Mungu: “Na wala hawamuogopi yeyote isipokuwa Mwenyezi Mungu”

Katika mapenzi: Mapenzi yake kwa Mwenyezi Mungu ni makubwa kuliko mapenzi yake kwa kitu chochote kile: “Na walioamini wana mapenzi sana na Mwenyezi Mungu.”

Katika biashara, kazi na shughuli za kiuchumi, hakuna kitu kinachowazuia kumtaja Mwenyezi Mungu: “Wanaume haiwashughulishi.”

Alama za muumini ambaye imani yake imechanganyikana na Shirki: 1.

Hutaraji utukufu kutoka kwa wengine: “Je, wanataraji utukufu kutoka kwao.”

Katika kazi: Huchanganya amali mbaya na nzuri: “Wamechanganya amali nzuri na nyingine mbaya “

Huamiliana na wengine kwa chuki na uzalendo wa kijahili: “Kila kundi linafurahia liliyonayo “

Katika ibada: Ibada yake imechanganyika na riya: “Ambao wanazipuuza swala zao”

Vitani: Huwaogopa watu: “Wanawaogopa watu kama wanavyomuogopa Mwenyezi Mungu” 234

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 234

12/3/2014 11:13:42 AM

Yusuf Mkweli

4. Katika ibada: Ibada yake imechanganyika na riya: "Ambao wanazipuuza swala zao" 5. Katika Vitani: biashara Huwaogopa watu:ya kidunia: "Wanawaogopa 6. na mambo Amebobeawatu katikakama tamaa wanavyomuogopa Mwenyezi Mungu" na uchu: “Kumewapumbazeni kujifakharisha.” 6. Katika biashara na mambo ya kidunia: Amebobea katika tamaa na kujifakharisha.” 7. uchu: Katika"Kumewapumbazeni kuchagua kwake dini na dunia: Huikimbilia dunia na 7. Katika kuchagua kwake dini na dunia: Huikimbilia dunia na kumwacha Mtukufu Nabii (s.a.w.w.): “Na wanapoona biashakumwacha Mtukufu Nabii (s.a.w.w.): "Na wanapoona biashara ra upuuzi au upuuzi wanaukimbilia na wanakuacha umesimama.” au wanaukimbilia na wanakuacha umesimama.”

Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu: Ÿω öΝèδuρ πZ tFøót/ èπtã$¡¡9$# ãΝåκuÏ?ù's? ÷ρr& ! « $# É>#x‹tã ⎯ ô ÏiΒ ×πu‹Ï±≈xî Ν ö åκuÏ?ù's? βr& (#þθãΖÏΒr'sùr& ∩⊇⊃∠∪ šχρâßêô±o„

“Je wanaaminisha adhabu ya Mwenyezi Mungu ya kuwa“Je wanaaminishakuwajia kuwajia adhabu ya Mwenyezi Mungu ya gubika au kuwafikia saa (Kiyama) kwa ghafla na hali hawatambui?” kuwagubika au kuwafikia saa (Kiyama) kwa ghafla na hali (12:107) hawatambui?” (12:107)

Mafunzo: Mafunzo: 1.

Mtu hapaswi kuiaminisha nafsi yake: “Je wanaaminisha.”

1. Mtu hapaswi kuiaminisha nafsi yake: “Je wanaaminisha.” Kujaalia tu ghadhabu ya Mwenyezi Mungu ipo kunatosha 2. 2. Kujaalia tu ghadhabu ya Mwenyezi Mungu ipo kunatosha kumkumsukuma mwanadamu upande wa haki na sawa. sukuma mwanadamu upande wa haki na sawa. Isipokuwa tatiIsipokuwa tatizo ni kwamba baadhi ya watu hawana hata zo ni kwamba ya watu hawana hata kiwango hiki cha kiwango hikibaadhi cha dhana: “Je wanaaminisha.” dhana: “Je wanaaminisha.” 3. Adhabu ya Mwenyezi Mungu hufika kote wala hapana kimbilio dhidi yake: “Je wanaaminisha kuwajia adhabu ya 3. Adhabu ya Mwenyezi Mungu hufika kote wala hapana kimbilio Mwenyezi Mungu ya kuwagubika.”

dhidi yake: “Je wanaaminisha kuwajia adhabu ya Mwenyezi Mungu ya kuwagubika.”

238inatosha kugeuza mfumo mzima Sehemu tu ndogo ya adhabu wa mambo ya mwanadamu: “Je wanaaminisha kuwajia adhabu ya Mwenyezi Mungu ya kuwagubika.” 235

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 235

12/3/2014 11:13:42 AM

4. Sehemu tu ndogo yaYusuf adhabuMkweli inatosha kugeuza mfumo mzima wa mambo ya mwanadamu: “Je wanaaminisha kuwajia adhabu ya Mwenyezi Mungu ya kuwagubika.” 5. Hali kukikumbuka Kiyama Kiyama hutengeneza hutengeneza zana 5. Hali yayakukikumbuka zana ya yakimalezi kimalezi yenye kinga: “Je wanaaminisha kuwajia adhabu ya yenye kinga: “Je wanaaminisha kuwajia adhabu ya MweMwenyezi Mungu ya kuwagubika au kuwafikia saa nyezi Mungu ya kuwagubika au kuwafikia saa (Kiyama).” (Kiyama).”

Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu: $! tΒuρ ! « $# ⎯ z ≈ysö6ß™uρ ( ©Í_yèt6¨?$# ⎯ Ç tΒuρ $O tΡr& >οuÅÁt/ ’ 4 n?tã 4 ! « $# ’n<Î) #( þθãã÷Šr& ’ þ Í?ŠÎ6y™ ⎯ÍνÉ‹≈yδ ö≅è%

š ⎫Ï.Îô³ßϑø9$# ⎯ z ÏΒ O$tΡr& ∩⊇⊃∇∪ ⎥

“Sema: Hii ndiyo ndiyonjianjia yangu, ninalingania kwa Mwenyezi “Sema: Hii yangu, ninalingania kwa Mwenyezi Mungu Mungu kwa busara, na wanaonifuata. Na ametakasika kwa busara, mimi na mimi wanaonifuata. Na ametakasika Mwenyezi Mwenyezi Mungu! Wala mimi si katika washirikina.” (12:108) Mungu! Wala mimi si katika washirikina.” (12:108) Angalizo: Mazingatio: Kama tulivyotaja tulivyotajakatika katika Aya zilizotangulia mbili zilizotangulia Kama Aya mbili kwambakwamba mwanatmwanatablighi anatofautiana na watu wa kawaida, kwani imani hakikaya ablighi anatofautiana na watu wa kawaida, kwani hakika imani ya watu wengi imechanganyikana na Shirki: “Na wengi wao watu wengi imechanganyikana na Shirki: “Na wengi wao hawamhawamwamini.” Wakati ambapo Mtume wa mbinguni anasema: wamini.” Wakati ambapo Mtume wa mbinguni anasema: “Wala “Wala mimi si katika washirikina.” mimi si katika washirikina.” Mafunzo:

Mafunzo:

1. Njia ya Manabii iko wazi mbele ya watu wote: “Hii ndiyo

1. njia Njiayangu.” ya Manabii iko wazi mbele ya watu wote: “Hii ndiyo njia yangu.” 2.

Wanaofuata njia ya haki ni lazima watangaze msimamo wao 239“Hii ndiyo njia yangu.” wazi wazi bila shaka au hofu:

Kiongozi ni lazima awaite watu kuelekea kwa Mwenyezi Mungu na si kuelekea kwake: “Ninalingania kwa Mwenyezi 236

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 236

12/3/2014 11:13:43 AM

Yusuf Mkweli

Mungu.” 2. Wanaofuata njia ya haki ni lazima watangaze msimamo wao wazi bila shakaapambike au hofu: “Hii ndiyo njia yangu.” 4. wazi Lazima kiongozi na sifa ya busara: “Ninalingania 3. Kiongozi ni lazima awaite watu kuelekea kwa Mwenyezi kwa Mwenyezi Mungu kwa busara.” Mungu na si kuelekea kwake: “Ninalingania kwa 5. Mwenyezi Kuwalingania watu kutenda jambo fulani lazima kuwe kwa Mungu.” busara na ujuzi: “Ninalingania Mwenyezi Mungu kwa 4. Lazima kiongozi apambike na sifakwa ya busara: “Ninalingania busara.” kwa Mwenyezi Mungu kwa busara.” 5. Kuwalingania watu kutenda jambo fulani lazima kuwe kwa 6. Wafuasi wa Nabii ni lazima wote wawe wanatablighi wenye busara na ujuzi: “Ninalingania kwa Mwenyezi Mungu kwa kuwalingania watu kwa Mwenyezi Mungu kwa busara na ujubusara.” zi: “Ninalingania kwa Mwenyezi Mungu kwa busara.” 6. Wafuasi wa Nabii ni lazima wote wawe wanatablighi wenye watu kwa MwenyeziMwenyezi Mungu kwa busara na 7. kuwalingania Msingi wa tablighi ni kumtakasa Mungu na Shirki ujuzi: “Ninalingania kwaametakasika Mwenyezi Mungu kwaMungu!.” busara.” ya aina yoyote ile: “Na Mwenyezi 7. Msingi wa tablighi ni kumtakasa Mwenyezi Mungu na Shirki 8. ya Nguzo kuu ya yaametakasika Uislamu ni Tauhidi na kuikataa Shirki: aina yoyote ile:dini “Na Mwenyezi Mungu!.” “Ninalingania Mwenyezi busara.”Shirki: 8. Nguzo kuu ya dinikwa ya Uislamu ni Mungu Tauhidikwa na kuikataa “Ninalingania kwa Mwenyezi Mungu kwa busara.” 9. Wanatablighi ni lazima wawe watu safi wenye ikhlasi: “Wala 9. Wanatablighi ni lazima wawe watu safi wenye ikhlasi: “Wala mimi si katika washirikina.” mimi si katika washirikina.” Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu:

3 óΟÎγÏ=ö7s% ⎯ÏΒ ⎦ t ⎪Ï%©!$# èπt7É)≈tã šχ%x. y#ø‹x. (#ρãÝàΖuŠsù ÇÚö‘F{$# †Îû #( ρçÅ¡o„ ∩⊇⊃®∪ tβθè=É)÷ès? Ÿξsùr& 3 (#öθs)¨?$# š⎥⎪Ï%©#Ïj9 ×öyz ÍοtÅzFψ$# ‘â #t$s!uρ

“Na hatukuwatuma Mitume kabla wanaume “Na hatukuwatuma Mitume kablayako yako isipokuwa isipokuwa niniwanaume tuliowapa wahyimiongoni miongoni mwa mijini. Je, hawatembei katika tuliowapa wahyi mwawatu watuwawa mijini. Je, hawatembei katika ardhi wakaona ulikuwaje mwisho wa wale waliokuwa 240 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 237

237

12/3/2014 11:13:44 AM

Yusuf Mkweli

ardhi wakaona ulikuwaje mwisho wa wale waliokuwa kabla yao? Na hakika nyumba ya Akhera ni bora kwa wenye uchamungu. Basi hamtii akilini?” (12:109)

Mazingatio: Daima hoja ya wenye kukanusha wito wa Manabii huwa ni vipi Nabii awe kama watu wengine? Na ni hoja hiyo hiyo watu walimtolea Mtukufu Mtume wetu (s.a.w.w.), kiasi kwamba Aya hii imekuja kama jibu na onyo kwao. Mafunzo: 1.

Manabii wote walikuwa wanamume: “Na hatukuwatuma Mitume kabla yako isipokuwa ni wanaume tuliowapa wahyi miongoni mwa watu wa mijini”, hiyo ni kwa kuwa ni rahisi kwa mwanamume kulingania, kuhama na kutembea, ukilinganisha na mwanamke.

Elimu za Manabii ni elimu za wahyi, na katika istilahi huitwa elimu za dini.

Manabii ni watu, huishi na watu, si Malaika, si watu walio kando na jamii wala si watu wa anasa: “Na hatukuwatuma Mitume kabla yako isipokuwa ni wanaume tuliowapa wahyi miongoni mwa watu wa mijini.”

Lazima utalii na safari viwe na lengo na maana maalumu: “Je, hawatembei katika ardhi.”

Kushuhudia kwa macho ndio njia yenye athari zaidi katika kujua ukweli: “Je, hawatembei katika ardhi.”

Utalii na safari pande za dunia, kujifunza na kupata mafunzo 238

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 238

12/3/2014 11:13:44 AM

Yusuf Mkweli

kutokana na historia, ni jambo lenye athari sana katika kumwongoza mtu: “Je, hawatembei katika ardhi wakaona.” 7.

Kuhifadhi athari za kihistoria ni suala la dharura ili vizazi vijavyo viweze kupata mazingatio: “Je, hawatembei katika ardhi wakaona.” 7. Kuhifadhi athari za kihistoria ni suala la dharura ili vizazi vijavyo viweze kupata mazingatio: “Je, hawatembei katika 8. Kutuma Mitume, kuteremsha wahyi na kuwaangamiza waardhi wakaona.” kanushaji wakaidi kuteremsha ni miongoni wahyi mwa kawaida ya Mwenyezi 8. Kutuma Mitume, na kuwaangamiza Mungu iliyothibiti “Hawatembei katikayaarwakanushaji wakaidikatika ni historia: miongoni mwa kawaida dhi wakaona ulikuwaje mwisho wa wale waliokuwa kabla Mwenyezi Mungu iliyothibiti katika historia: “Hawatembei yao?” ardhi wakaona ulikuwaje mwisho wa wale katika waliokuwa kabla yao?” 9. Makafiri hawakupata chochote zaidi ya adhabu na udhalili kwa 9. Makafiri hawakupata chochote zaidi ya adhabu na udhalili kukanusha kwao wito wa Manabii. Lakini wachamungu watakwa kukanusha kwao wito wa Manabii. Lakini wachamungu pata fungu laolao huko Akhera, nalonalo ni bora kushinda dunia yote: watapata fungu huko Akhera, ni bora kushinda dunia “Na hakika nyumba ya Akhera ni bora kwa wenye uchayote: “Na hakika nyumba ya Akhera ni bora kwa wenye mungu.” uchamungu.” 10. Lengo la ujumbe wa Manabii na Qur’ani ni ili mwanadamu 10. Lengo la ujumbe wa Manabii na Qur’ani ni ili mwanadamu azingatie na atafakari: “Basi hamtii akilini?” azingatie na atafakari: “Basi hamtii akilini?” 11. Akili humweka mtu katika njia ya Manabii: “Basi hamtii akilini?” 11. Akili humweka mtu katika njia ya Manabii: “Basi hamtii akilini?” Kauli ya Mwenyezi Mungu: Kauli ya Mwenyezi Mungu:

“Hata Mitume walipokata tamaa na wakadhani kuwa wameka-

“Hatadhibishwa, Mitumehapo walipokata tamaa na wakadhani kuwa ikawajia nusra yetu, wakaokolewa tuwatakao, na wamekadhibishwa, hapo ikawajia nusra yetu, wakaokolewa adhabu yetu haiondolewi kwa kaumu ya wakosefu.” (12:110) tuwatakao, na adhabu yetu haiondolewi kwa kaumu ya wakosefu.” (12:110) 239

Angalizo: 40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 239

12/3/2014 11:13:45 AM

Yusuf Mkweli

Mazingatio: Imethibiti kwamba Manabii waliendelea na wito wao na msimamo wao muda wote wa historia yao na wala hawakuacha, isipokuwa pale walipokata tamaa ya watu kutokuongoka na kutowafuata, wakati ambapo wakanushaji waliendelea na ukaidi wao na ubishi wao. Mifano kuhusu hilo tunaisoma ndani ya Qur’ani: 1.

Mifano ya Manabii kukata tamaa ya watu kutokuongoka: Nabii Nuhu (a.s.) aliendelea kuwalingania watu wake karne nyingi, lakini pamoja na hivyo hawakumuamini ila kundi dogo: “Hatoamini miongoni mwa watu wako isipokuwa yule ambaye ameshaamini.” Hapo aliwaombea kwa maneno yanayoonesha kuwa amewakatia tamaa ya kuongoka: “Wala wao hawatazaa isipokuwa muovu.” Ni jambo kama hili hili tunalipata katika visa vya Manabii kama vile Hudi, Saleh, Shuaibu, Musa na Isa (a.s.).

Mifano ya jinsi Manabii walivyodhaniwa vibaya: Makafiri na wapinzani wa Manabii hawakuchukulia habari za adhabu na mateso kuwa ni jambo la kweli, bali walikuwa wakiona kuwa ni uongo na mawazo ya kuwazika tu, katika Suratu Hudi Aya ya 27 imenukuliwa kauli ya ulimi wao: “Bali tuna hakika ninyi ni waongo.” Au kama Firaun alivyomwambia Musa: “Na hakika mimi nina uhakika yeye ni miongoni mwa waongo.”

Mifano ya jinsi Mwenyezi Mungu alivyowasaidia Manabii: Qur’ani Tukufu imebainisha wazi kwamba nusra ya Mwenyezi Mungu ni ahadi ya lazima aliyoichukua ndani ya nafsi Yake: “Na ilikuwa ni haki yetu kuwanusuru waumini” Na sehemu nyingine anasema: “Tulimwokoa Hud na walioamini pamoja naye.” Ama kuhusu adhabu ambayo haizuiliki kwa waovu, 240

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 240

12/3/2014 11:13:45 AM

Yusuf Mkweli

Mwenyezi Mungu anasema ndani ya Qur’ani Tukufu katika Suratu ar-Raad, Aya ya 11: “Na Mwenyezi Mungu anapowatakia watu adhabu hakuna cha kuzuia, wala hawana mlinzi yeyote badala Yake.” Mafunzo: 1.

Mwanadamu kwa ukaidi wake na ubishi wake hufikia kiwango ambacho humfanya Nabii pamoja na subira na uvumilivu anaoumiliki amkatie tamaa ya kuongoka: “Hata Mitume walipokata tamaa.”

Matumaini, nia njema na subira, vitu hivi vina mipaka: “Hata Mitume walipokata tamaa.”

Haipasi kupoteza nguvu zetu kwenye mambo yasiyo na faida, kuna baadhi ya watu uongofu wao hautarajiwi: “Hata Mitume walipokata tamaa.”

Kuwapa muda waovu na kuchelewesha adhabu ni miongoni mwa mwenendo wa Mwenyezi Mungu: “Hata Mitume walipokata tamaa”, yaani tuliwapa muda kwa kiasi ambacho mpaka Mitume wakawakatia tamaa ya kuongoka kwao.

Kuchelewesha adhabu dhidi ya waovu huwa sababu ya ukaidi wao na ukadhibishaji wao: “Hata Mitume walipokata tamaa na wakadhani.”

Mitume kukata tamaa ya watu kuongoka ni sharti la kuteremka adhabu ya Mwenyezi Mungu: “Hata Mitume walipokata tamaa.”

Msaada wa Mwenyezi Mungu kwa Manabii una wakati wake maalumu: “Hata Mitume walipokata tamaa.” 241

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 241

12/3/2014 11:13:45 AM

Yusuf Mkweli

Adhabu ya Mwenyezi Mungu haiwajumuishi Manabii na waliowaamini: “Wakaokolewa tuwatakao.”

Adhabu, na huruma na msaada, vyote viko mikononi mwa Mwenyezi Mungu: “Ikawajia nusra yetu, wakaokolewa tuwatakao, na adhabu yetu haiondolewi.”

10. Mwanadamu huchagua hatima yake yeye mwenyewe, ima adhabu na ima uokovu: “Ikawajia nusra yetu, wakaokolewa tuwatakao, na adhabu yetu haiondolewi kwa kaumu ya wakosefu.” 11. Utashi wa Mwenyezi Mungu unafuata kanuni na si upuuzi: “Ikawajia nusra yetu, wakaokolewa tuwatakao, na adhabu yetu haiondolewi kwa kaumu ya wakosefu.” 12. Haipasi kukata tamaa na rehema za Mwenyezi Mungu: “Hata Mitume walipokata tamaa.” Watu walipofika kwenye njia iliyozibwa ndipo uwezo wa Mwenyezi Mungu ulipowadhihirikia, wakiwa katika dakika za mwisho. 13. Hakuna nguvu iwezayo kuzuia adhabu ya Mwenyezi Mungu: “Na adhabu yetu haiondolewi kwa kaumu ya wakosefu.” 14. Kawaida ya Mwenyezi Mungu ni kuwanusuru Manabii na kuwaangamiza wakosefu: “Ikawajia nusra yetu, wakaokolewa tuwatakao, na adhabu yetu haiondolewi kwa kaumu ya wakosefu.” Kauli ya Mwenyezi Mungu:

242

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 242

12/3/2014 11:13:45 AM

“Na adhabu yetu haiondolewi kwa kaumu ya wakosefu.” 14. Kawaida ya Mwenyezi Mungu ni kuwanusuru Manabii na kuwaangamiza wakosefu: “Ikawajia nusra yetu, wakaokolewa tuwatakao, na adhabu yetu haiondolewi kwa kaumu ya wakosefu.” Yusuf Mkweli

Kauli ya Mwenyezi Mungu: 2”utIøãƒ $ZVƒÏ‰tn tβ%x. $tΒ 3 = É ≈t6ø9F{$# ’Í<'ρT[{ ×οuö9Ïã öΝÎηÅÁ|Ás% ’Îû χ š %x. ô‰s)s9 t ƒÏ‰óÁs? ⎯Å6≈s9uρ πZ uΗ÷qu‘uρ “Y‰èδuρ ™& ó©x« e≅ È à2 Ÿ≅‹ÅÁøs?uρ Ïμ÷ƒy‰tƒ t⎦÷⎫t/ “Ï%©!$# , ∩⊇⊇ ∪ tβθãΖÏΒ÷σãƒ 5Θöθs)Ïj9

“Kwahakika hakika katika mna mazingatio kwa wenye akili. “Kwa katika simulizi simulizizaozao mna mazingatio kwa wenye Si hadithi za kuzuliwa, lakini ni kusadikisha yaliyo kabla yake na akili. Si hadithi za kuzuliwa, lakini ni kusadikisha yaliyo kabla ufafanuzi wa kila kitu ni kitu uongofu yenye yake na ufafanuzi wa na kila na na ni rehema uongofukwa nakaumu rehema kwa kuamini.” (12:111) kaumu yenye kuamini.” (111)

Mazingatio: Angalizo: Kwanza: Asili ya neno Ibrah “Mazingatio” katika kiarabu ni kuvuka kutoka hali moja kwenda hali nyingine, hivyo mazingatio ni 245 hali ya maarifa anayopata mwanadamu ya kujua asivyoviona kupitia vile alivyoviona. Pili: Visa vyao: Huenda anakusudia visa vya Manabii wote au kisa cha Yusuf, Ya’aqub, nduguze Yusuf, Mheshimiwa wa Misri, na matukio mbalimbali matamu na machungu yaliyohusu kisa hiki. Mafunzo: 1.

Sifa ya pekee katika kisa ni uwezo wa kuelewa mafunzo yake. Kisa hiki kilianza na Aya Tukufu: “Sisi tunakusimulia simulizi nzuri sana kwa kukupa wahyi Qur’ani hii.” Na kimemalizikia na: “Kwa hakika katika simulizi zao mna mazingatio kwa wenye akili.”

Licha ya uzushi, njama na mateso yaliyompata Yusuf, lakini hatima ya Nabii Yusuf ilikuwa ni utukufu na uwezo, na ndi243

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 243

12/3/2014 11:13:46 AM

Yusuf Mkweli

vyo ilivyokuwa kwa Mtukufu Mtume wetu (s.a.w.w.) ambaye aliwashinda maadui zake wote, na akafikia alipofikia katika utukufu, uwezo na nguvu: “Kwa hakika katika simulizi zao mna mazingatio kwa wenye akili.” 3.

Ni wenye akili tu ndio ambao hupata mafunzo na mazingatio kutoka kwenye visa: “Kwa hakika katika simulizi zao mna mazingatio kwa wenye akili.”

Visa vya Qur’ani Tukufu hubainisha ukweli, uhalisia na mafunzo, na si dhana za kuwazika tu: “Si hadithi za kuzuliwa.”

Neno la haki lina athari ya kina ndani ya nafsi: “Kwa hakika katika simulizi zao mna mazingatio kwa wenye akili.....Si hadithi za kuzuliwa.”

Qur’ani Tukufu ipo katika msitari mmoja na vitabu vingine vya Mwenyezi Mungu: “Si hadithi za kuzuliwa, lakini ni kusadikisha yaliyo kabla yake.”

Qur’ani hutoa mahitaji yote na kila kitakiwacho na uanadamu: “Na ufafanuzi wa kila kitu.”

Qur’ani Tukufu ni Kitabu cha uongofu halisi usiokuwa na upotevu: “Na ni uongofu na rehema kwa kaumu yenye kuamini.”

Ni waumini tu ndio wanyonyao mrija wa uongofu wa Qur’ani: “Na ni uongofu na rehema kwa kaumu yenye kuamini.”

10. Sharti la simulizi na mazingatio ni akili: “Kwa hakika katika simulizi zao mna mazingatio kwa wenye akili.” Ama kupokea 244

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 244

12/3/2014 11:13:46 AM

Yusuf Mkweli

nuru na kupata rehema za Mwenyezi Mungu kunahitaji imani: “Na ni uongofu na rehema kwa kaumu yenye kuamini.” 11. Kisa cha Nabii Yusuf ni ishara kwa wale watafuta ukweli: “Katika Yusuf na ndugu zake kuna ishara kwa wanaouliza.” Na ni mazingatio kwa wenye akili: “Kwa hakika katika simulizi zao mna mazingatio kwa wenye akili,” na ni uongofu na rehema kwa wale wenye imani: “Na ni uongofu na rehema kwa kaumu yenye kuamini.” Na kila sifa njema ni ya Mwenyezi Mungu Mola Mlezi wa walimwengu wote.

245

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 245

12/3/2014 11:13:46 AM

Yusuf Mkweli

ORODHA YA VITABU VILIVYO CHAPISHWA NA AL-ITRAH FOUNDATION 1.

i) Qur’ani Tukufu – Pamoja na Tarjuma ya Kiswahili ii) Qur’an Al-Kariim - Tafsir Al-Kashif Juzuu ya kwanza mpaka Thelathini 2. Uharamisho wa Riba 3. Uharamisho wa uwongo Juzuu ya Kwanza 4. Uharamisho wa uwongo Juzuu ya Pili 5. Hekaya za Bahlul 6. Muhanga wa Imamu Husein (A.S.) 7. Mikingamo iliyomzunguka Imamu Ali (A.S.) 8. Hijab vazi Bora 9. Ukweli wa Shia Ithnaashari 10. Madhambi Makuu 11. Mbingu imenikirimu 12. Abdallah Ibn Saba 13. Khadijatul Kubra 14. Utumwa 15. Umakini katika Swala 16. Misingi ya Maarifa 17. Kanuni za Ndoa na maadili ya Familia 18. Bilal wa Afrika 19. Abudhar 20. Usahihi wa Historia ya Uislamu na Waislamu 21. Salman Farsi 22. Ammar Yasir 23. Qur’an na Hadithi 24. Elimu ya Nafsi 25. Yajue Madhehebu ya Shia 26. Ukusanyaji na Uhifadhi wa Qur’an Tukufu 27. Al-Wahda 28. Ponyo kutoka katika Qur’an 29. Uislamu mfumo kamili wa maisha ya kijamii 246

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 246

12/3/2014 11:13:46 AM

Yusuf Mkweli

30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65.

Mashukio ya Akhera Al Amali Dua kwa Mujibu wa Ahlulbayt (a.s) Udhuu kwa Mtazamo wa Qur’ani na Sunna Haki za wanawake katika Uislamu Mwenyezi Mungu na sifa zake Kumswalia Mtume (s) Nafasi za Ahlul Bayt (a.s) Adhana Upendo katika Ukristo na Uislamu Qur’ani na Kuhifadhiwa Kwake Maana ya laana na kutukana katika Qur’ani Tukufu Kupaka juu ya khofu Kukusanya Sala Mbili Bismillah ni sehemu ya Qur’ani na husomwa kwa Jahara Kuwaongoza vijana wa kizazi kipya Kusujudu juu ya udongo Kusheherekea Maulidi Ya Mtume (s) Tarawehe Malumbano baina ya Sunni na Shia Kupunguza Swala safarini Kufungua safarini Umaasumu wa Manabii Qur’an Yatoa Changamoto as-Salaatu Khayrun Mina -’n Nawm Uadilifu wa Masahaba Dua e Kumayl Sauti Ya Uadilifu wa Binadamu Umaasumu wa Mitume - Faida Zake Na Lengo Lake Umaasumu wa Mitume - Majibu Ya Aya Zenye Utata Umaasumu wa Mitume - Umaasumu wa Mtume Muhammad (s) Nahju’l-Balaghah - Juzuu ya Kwanza Nahju’l-Balaghah - Juzuu ya Pili Kuzuru Makaburi Maswali Na Mishkili Elfu - Sehemu ya Kwanza Maswali Na Mishkili Elfu - Sehemu ya Pili 247

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 247

12/3/2014 11:13:46 AM

Yusuf Mkweli

66. Maswali Na Mishkili Elfu - Sehemu ya Tatu 67. Maswali Na Mishkili Elfu - Sehemu ya Nne 68. Maswali Na Mishkili Elfu - Sehemu ya Tano 69. Maswali Na Mishkili Elfu - Sehemu ya Sita 70. Tujifunze Misingi Ya Dini 71. Sala ni Nguzo ya Dini 72. Mikesha Ya Peshawar 73. Malezi Ya Mtoto Katika Uislamu 74. Ubora wa Imam ‘Ali na Ushia ndio njia iliyonyooka 75. Hukumu za Kifikihi zinazowahusu Wanawake 76. Liqaa-u-llaah 77. Muhammad (s) Mtume wa Allah 78. Amani na Jihadi Katika Uislamu 79. Uislamu Ulienea Vipi? 80. Uadilifu, Amani na Mtume Muhammad (s) 81. Dhana ya Ndoa ya Mitala na Ndoa za Mtume Muhammad (s) 82. Urejeo (al-Raj’ah) 83. Mazingira 84. Utokezo (al - Badau) 85. Hukumu ya kujenga juu ya makaburi 86. Swala ya maiti na kumlilia maiti 87. Uislamu na Uwingi wa Dini 88. Mtoto mwema 89. Adabu za Sokoni Na Njiani 90. Johari za hekima kwa vijana 91. Maalimul Madrasatain Sehemu ya Kwanza 92. Maalimul Madrasatain Sehemu ya Pili 93. Maalimul Madrasatain Sehemu ya Tatu 94. Tawasali (AT- TAWASSUL) 95. Imam Mahdi katika Usunni na Ushia 96. Hukumu za Mgonjwa 97. Sadaka yenye kuendelea 98. Msahafu wa Imam Ali 99. Maimamu wa Ahlul Bait – Ujumbe na Jihadi 100. Idi Al-Ghadir 101. Kusoma sura zenye Sijda ya wajibu 248

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 248

12/3/2014 11:13:46 AM

Yusuf Mkweli

102. Hukumu zinazomuhusu mkuu wa kazi na Mfanyakazi 103. Huduma ya Afya katika Uislamu 104. Sunna za Nabii Muhammad (saww) 105. Historia na sera ya viongozi wema (Sehemu ya Kwanza) 106. Historia na sera ya viongozi wema (Sehemu ya Pili) 107. Shahiid Mfiadini 108. Mwanamke Na Sharia 109. Ujumbe -Sehemu ya Kwanza 110. Ujumbe - Sehemu ya Pili 111. Ujumbe - Sehemu ya Tatu 112. Ujumbe - Sehemu ya Nne 113. Mariamu, Yesu na Ukristo kwa mtazamo wa Kiislamu 114. Hadithi ya Thaqalain 115. Ndoa ya Mutaa 116. Ukweli uliopotea sehemu ya Kwanza 117. Ukweli uliopotea sehemu ya Pili 118. Ukweli uliopotea sehemu ya Tatu 119. Ukweli uliopotea sehemu ya Nne 120. Ukweli uliopotea sehemu ya Tano 121. Mkutano wa Maulamaa wa Baghdad 122. Safari ya kuifuata Nuru 123. Fatima al-Zahra 124. Myahudi wa Kimataifa 125. Kuanzia ndoa hadi kuwa Wazazi 126. Visa vya kweli sehemu ya Kwanza 127. Visa vya kweli sehemu ya Pili 128. Elimu ya Ghaibu ya Maimamu 129. Mwanadamu na Mustakabali wake 130. Imam Ali (‘a) Ndugu wa Mtume Muhammad (s) (Sehemu ya Kwanza) 131. Imam Ali (‘a) Ndugu wa Mtume Muhammad (s) (Sehemu ya Pili) 132. Khairul l’Bariyyah 133. Uislamu na mafunzo ya kimalezi 134. Vijana ni Hazina ya Uislamu 135. Adhana ni Ndoto au ni Wahyi? 136. Tabaruku 249

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 249

12/3/2014 11:13:46 AM

Yusuf Mkweli

137. Saada Kamili – Kitabu cha Kiada cha Maadili 138. Vikao vya furaha 139. Shia asema haya Sunni asema haya Wewe wasemaje? 140. Visa vya wachamungu 141. Falsafa ya Dini 142. Kuhuzunika na Kuomboleza 143. Sunna katika Kitabu Fiqhi al-Sunnah 144. Mjadala wa Kiitikadi 145. Kuonekana kwa Allah 146. Tabia njema kwa Mujibu wa Ahlul-Bayt (Sehemu ya Kwanza) 147. Tabia njema kwa Mujibu wa Ahlul-Bayt (Sehemu ya Pili) 148. Ndugu na Jirani 149. Ushia ndani ya Usunni 150. Maswali na Majibu 151. Mafunzo ya hukmu za ibada 152. Ahlul Bayt ndani ya tafsiri za Kisunni No 1 153. Ahlul Bayt ndani ya tafsiri za Kisunni No 2 154. Ahlul Bayt ndani ya tafsiri za Kisunni No 3 155. Abu Huraira 156. Vipengee kadhaa katika Swala ya Jamaa na Msikiti. 157. Mazingatio kutoka katika Qur’an - Sehemu ya Kwanza 158. Mazingatio kutoka kaitka Qur’an - Sehemu ya Pili 159. Mazingatio kutoka katika Uislamu - Sehemu ya kwanza 160. Mazingatio kutoka katika Uislamu - Sehemu ya Pili 161. Shia na Qur’ani – Majibu na Maelezo 162. Falsafa ya Mageuzi ya Imam Husein (a.s) 163. Amali za Mwezi Mtukufu wa Ramadhani 164. Elimu ya Tiba za Kiislamu - Matibabu ya Maimamu 165. Uislamu Safi 166. Majlisi za Imam Husein Majumbani 167. Je, Kufunga Mikono 168. Uislam wa Shia 169. Amali za Makka 170. Amali za Madina 171. Asili ya Madhehebu katika Uislamu 172. Sira ya Imam Ali kuhusu Waasi 250

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 250

12/3/2014 11:13:46 AM

Yusuf Mkweli

173. Ukweli uliofichika katika neno la Allah 174. Uislamu na Mifumo ya Uchumi 175. Umoja wa Kiislamu na Furaha 176. Mas’ala ya Kifiqhi 177. Jifunze kusoma Qur’ani 178. as-Sahifatul Kamilah as-Sajjadiyyah 179. Hayya ‘Alaa Khayri’l-’Amal Katika Adhana 180. Ukweli kuhusu Funga ya Siku ya Ashura 181. Dua za Miezi Mitatu Mitukufu (Rajabu, Shaabani na Ramadhani) 182. Uadilifu katika Uislamu 183. Mahdi katika Sunna 184. Maswali Ya Uchunguzi Kuhusu Uislam 185. Kazi na Bidii ni njia ya maendeleo 186. Abu Talib – Jabali Imara la Imani 187. Ujenzi na Utakaso wa Nafsi 188. Vijana na Matarajio ya Baadaye 189. Historia maana na lengo la Usalafi 190. Ushia – Hoja na Majibu 191. Mateso ya Dhuria wa Mtume (saww) 192. Maombolezo – Msiba wa Bwana wa Mashahidi (a.s.) 193. Shahidi kwa Ajili ya Ubinadamu 194. Takwa 195. Upotoshaji Dhahiri katika (Turathi) Hazina ya Kiislamu 196. Amirul Muuminina (‘as) na Makhalifa 197. Tawheed Na Shirki 198. Kuvunja hoja iliyotumika kutetea Uimamu wa AbuBakr 199. Adabu za vikao na mazungumzo 200. Hija ya Kuaga 201. Uwazi baina ya Maslahi na Vikwazo 202. Fadhila za watukufu watano katika Sahih Sita 203. Mdahalo baina ya Mwanachuoni wa Kisunni na Kishia (Al- Muraja’aat) 204. Utawala na Uendeshaji katika Sera ya Imam Ali (as) 205. Imam Husain ni Mfumo wa Marekebisho na Mageuzi 206. Mtazamo kuhusu msuguano wa Kimadhehebu 207. Nchi na Uraia – Haki na wajibu kwa Taifa 251

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 251

12/3/2014 11:13:46 AM

Yusuf Mkweli

208. Mtazamo wa Ibn Taymiyyah juu ya Imam Ali (as) 209. Uongozi wa Kidini – Maelekezo na Utekelezaji wa Kijamii 210. Maadili ya Ashura 211. Mshumaa – Shahidi na Kifo cha Kishahidi 212. Mizani ya Hekima – Hadithi za Ahlul Bait (as) – Sehemu ya Kwanza 213. Imam Ali na Mambo ya Umma 214. Imam Ali na Mfumo wa Usawa 215. Uimamu na Tamko la Kutawazwa 216. Mfumo wa Wilaya 217. Vipi Tutaishinda Hofu? 218. Kumswalia Mtume ni Ufunguo wa Utatuzi wa Matatizo 219. Maeneo ya Umma na Mali Zake 220. Nahju ‘L-Balagha – Majmua ya Khutba, Amri, Barua, Risala, Mawaidha na Semi za Amirul-Muuminin Ali bin Abu Talib (a.s.) 221. Mukhtar – Shujaa aliyelipiza kisasi dhidi ya wauaji wa Imam Husein (as) hapo Karbala 222. Mazingatio Katika Swala 223. Imam Hasan na Mfumo wa Kujenga Jamii 224. Vyakula Na Vinywaji 225. Kuelewa Rehema ya Mwenyezi Mungu 226. Tiba ya Maradhi ya Kimaadili 227. Yafaayo kijamii 228. Shia Na Hadith - Majibu na Maelezo 229. Mkakati wa Kupambanana Ufakiri 230. Mtazamo Mpya - Wanawake katika Uislamu 231. Taqiyya Kwa Mujibu Wa Sheria Ya Kiislamu 232. Imam Mahdi Na Bishara Ya Matumaini 233. Jihadi 234. Majanga Na Jukumu La Jamii 235. Muhadhara wa Maulamaa 236. Mashairi ya Kijamii 237. Ngano ya kwamba Qur’ani imebadilishwa 238. Mwanamke Katika Harakati za Mageuzi 239. Shia Na Sahaba - Majibu na Maelezo 240. Yusuf Mkweli 252

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 252

12/3/2014 11:13:46 AM

Yusuf Mkweli

241. Hotuba Za Kiislamu Juu ya Haki Za Binadamu 242. Ugaidi wa Kifikra katika Medani ya Kidini

KOPI NNE ZIFUATAZO ZIMETAFSIRIWA KWA LUGHA KINYARWANDA 1. 2. 3. 4.

Amateka Ya Muhammadi (s.a.w.w) Na Aba’ Khalifa Nyuma yaho naje kuyoboka Amavu n’amavuko by’ubushiya Shiya na Hadithi

ORODHA YA VITABU VILIVYO CHAPISHWA NA AL-ITRAH FOUNDATION KWA LUGHA YA KIFARANSA 1.

Livre Islamique

253

40_14_Yusuf Mkweli_3_Dec_2014.indd 253

12/3/2014 11:13:46 AM