Md | winter 2021
28
Han van der Pool
Top Tools voor e-Leren Dankzij de beschikbare mobiele technologie zijn medewerkers zowel privé als zakelijk gewend om te werken met applicaties die het leren kunnen bevorderen. Het vergaren van nieuwe informatie is nog nooit zo eenvoudig geweest. Sinds de wisseling van het millennium heeft het gebruik van computers bij het trainen van medewerkers een stormachtige ontwikkeling doorgemaakt De term e-learning werd voor het eerst gebruikt in 1999 op een seminar over computer-based training (CBT) in Los Angeles. E-learning werd in brede zin gedefinieerd als: elke leervorm die gebruik maakt van een netwerk voor distributie, interactie en facilitering. Inmiddels worden ook de termen als “digital learning of online learning” veel gebruikt. Jane Hart volgt sinds 2007 de ontwikkelingen in de markt van e-learning nauwgezet. Haar overzichtelijke “Directory of Learning & Performance Tools“ bevat meer dan duizend leertechnologieën die in verschillende categorieën zijn ondergebracht. Jaarlijks produceert zij de “Top Tools for Learning”. Dit jaar werd in september de 15de jaarlijkse versie van dit overzicht gepubliceerd.
Md | winter 2021
Han van der Pool (han@vanderpool.com) is partner bij Vanderpool Consultancy en is regelmatig gastspreker bij universiteiten en internationale congressen op het gebied van MD. Hij is lid van de redactie van tijdschrift MD.
15th Annual Survey Top 300 Tools for Learning1
Dit overzicht geeft een fraaie inkijk in alle mogelijkheden en laatste trends op het gebied van e-learning. HRD-professionals worden jaarlijks uitgenodigd om hun ideeën en ervaringen te delen. Jane Hart presenteert de meer dan 300 tools applicaties als een soort hitparade waarin Tools Workplace Learning en Top Tools for Education overzichtelijk worden gerubriceerd. De 2021-lijst werd gegenereerd uit 2.077 stemmen uit 33 landen. Er zijn ook 3 sublijsten gemaakt om te laten zien hoe de tools in de context worden gebruikt: • Top Tools for Personal Learning zijn de top digitale tools gebruikt door individuen voor hun eigen zelfverbetering, leren en ontwikkeling • Top Tools voor Werkplekleren zijn de belangrijkste digitale tools die worden gebruikt voor het ontwerpen, leveren, mogelijk maken en/of ondersteunen van leren op de werkplek. • Top Tools voor Onderwijs de top digitale tools gebruikt door opvoeders en studenten in hogescholen en universiteiten. De top10 meeste gebruikte tools voor dit jaar zijn allemaal bij iedereen inmiddels zeer bekend: 1 Youtube, platform voor het hosten en delen van video's
6 Google Docs & Drive platform voor het delen van bestanden
2 Zoom- video vergader platform
7 LinkedIn - professioneel sociaal netwerk
3 Google Searchsearch engine
8 Twitter social network
4 Microsoft teams, samenwerkingsplatform voor ondernemingen
9 Wikipedia online encyclopedie
5 Powerpoint,
10 WhatsApp.berichtendienst
presentatiesoftware
Jane Hart’s observeert hierover; 1 Video vergadertools zoals Zoom en Teams worden nu gezien als onmisbaar voor zowel vergaderingen als live training. Nieuwe platforms zoals “Wonder” verkrijgen steeds meer enthousiaste fans. 2 Online whiteboard tools zijn ook erg populair geworden om dezelfde reden - namelijk om samenwerkingsmogelijkheden te bieden tijdens live vergaderingen. Miro is nu koploper in het bedrijfsleven. 3 Sociale netwerken zoals LinkedIn en Twitter blijven populair en worden steeds vaker ingezet bij e-learning programma’s 4 E-Learning autorisatie tools zoals Articulate behouden nog een sterke positie op de lijst 5 Video wordt steeds meer ingezet bij e-learning programma’s en een aantal nieuwe videomakers, stijgen met stip. Hierbij worden grootschalige platforms zoals Panopto, maar ook Apple Clips voor videobewerking genoemd. 6 Voor individuele medewerkers komen er steeds nieuwe hulpmiddelen op de markt die behulpzaam zijn bij het verbeteren van de persoonlijke productiviteit bij zowel het werk als voor het leren 7 In 2021 is er ook weer een groot aantal nieuwe onderwijsplatforms bijgekomen. Deze ondersteunen verschillende leeftijden en niveaus, maar omvatten zowel platforms voor het maken van materiaal, activiteiten en interactieve werkbladen als platforms voor het geven van cijfers en beoordelingen en voor het beheren van de klas. Educatieve platforms die dit jaar indruk maakten zijn onder andere Peerceptiv (voor beoordeling door medeleerlingen, en Perusall (om leerlingen voor te bereiden op de les, Whiteboard. chat (een allesomvattend digitaal notitieblok,) en Pear Deck (een Google Slide-extensie is handig om boeiende diavoorstellingen te maken), Jane Hart noemt 2021 het jaar van “het jaar van de verstoring”. Er komen immers steeds meer nieuwe applicaties beschikbaar. Het is duidelijk dat de e-learning markt nog lang niet is uit ontwikkeld. Het gebruik van video-vergaderplatforms is normaal geworden. IT-tools maken het eenvoudig om elkaar over de gehele wereld te bereiken. Organisaties zien inmiddels de belangrijke toegevoegde waarde van virtuele teams.
29
>>
Md | winter 2021
De leer-pedagogische kant van e-learning valt nog steeds sterk te verbeteren. Er blijkt een sterke tendens richting het versterken van eigen verantwoordelijkheid van de lerende, het creëren van samenwerkend leren en het benutten van relevante werkomgevingen als leeromgeving.
e-Learning hoeft niet saai te zijn.
30
Aanvankelijk lag de nadruk bij e-learning op de technologie en de ontwikkeling van nieuwe applicaties. Nu komt er steeds meer aandacht voor “digitale didactiek”. Aanvankelijk was de gedachte dat deelnemers aan e-learning programma’s weinig ondersteuning nodig zouden hebben en dat er bespaard kan worden op inzet van trainers en begeleiders Dit blijkt lang niet altijd goed te werken. Een begeleider vervult bij e-learning namelijk een rol. Die kan niet zomaar “geautomatiseerd” worden. De rol van een leermanager is cruciaal voor het doen slagen van een cursus. Daarbij gaat het om het toelaten van deelnemers tot een programma, het bewaken van de voortgang en het creëren van een omgeving waarin deelnemers voor hun mening durven uit te komen. Een cruciale vraag is dan ook: hoe kan een effectieve e-learning cultuur worden gecreëerd en hoe kan men ervoor zorgen dat de gewenste competenties worden ontwikkeld. Inzichten hierover zijn eerder gepubliceerd in het tijdschrift voor MD2.
Aandacht voor “digitale didactiek” Tijdens goede virtuele leertrajecten zou moeten worden uitgegaan van het volgende leerproces. • leren ontdekken, verwonderen en openstaan voor nieuwe inzichten; • leren je optimale leerroute zelf vast te stellen; • leren vinden en selecteren van informatie (databases, I-net, literatuur, netwerken, • files, collega’s); • leren eigen maken van informatie; • leren toepassen van informatie, kennis gebruiken om tot gewenst gedrag te komen • in specifieke praktijksituaties; • leren creëren (nieuwe inzichten genereren op basis van kennis, eigen inzichten en in de praktijksituatie). • delen van kennis, nieuwe inzichten en ervaring met anderen.
Een aantal onderzoekers heeft in september een overzicht met
twaalf tips gemaakt die toepasbaar zijn bij online leren. Deze tips zijn gebaseerd op een literatuurstudie op het gebied van “educa-
tional psychology” waarbij een indrukwekkende hoeveelheid publicaties is gebruikt3.De auteurs hebben de tips met een Creative Commons-licentie gepubliceerd. De tips lijken mij ook van toepassing bij e-learning trajecten in het bedrijfsleven. Wilfred Rubens, e-learning specialist en projectleider bij de Open Universiteit heeft deze tips letterlijk vertaald en gepubliceerd op LinkeIn.4
Twaalf tips voor het ontwerp van online leren.
1 Effect van de zichtbare docent Bij online onderwijs is de aanwezigheid van de docent cruciaal om een gemeenschap te vormen via sociale connecties. Bovendien, wanneer informatie gepresenteerd wordt via video of multimedia, kan een zichtbare docent die gebaren maakt, of andere zichtbare aanwijzingen geven om de aandacht te sturen en het leren te ondersteunen.
2 Redundantie effect Zorg er bij de presentatie van nieuwe informatie aan lerenden voor dat de auditieve en schriftelijke uitleg de reeds gepresenteerde visuele informatie niet precies herhaalt. Benadruk in plaats daarvan de belangrijkste punten. Dit vergroot het begrip van de lerenden. Als overbodige informatie aanwezig is, overweeg dan deze te verwijderen. 3 Tracing effect Bij het bestuderen van visueel leermateriaal, zoals diagrammen of grafieken, kunnen docenten lerenden aanmoedigen om te volgen of andere handgebaren te gebruiken als zij dat nuttig vinden voor hun eigen leerproces. 4 Signaleringsprincipe Voeg bij de presentatie van nieuwe informatie visuele aanwijzingen toe om de aandacht van de lerende op de belangrijkste aspecten te vestigen. Dat kan door het gebruik van kleuren, symbolen of tekst op afbeeldingen. 5 Modaliteitseffect Zorg er bij gebruik van multimedia voor dat auditieve (verbale) uit-
Md | winter 2021
Top Tools voor e-Leren
leg het visuele materiaal (tekst of beelden) ondersteunt zonder overbodig te zijn.
ken, testen te laten oefenen en door hen video tutorials te laten maken om anderen te doceren.
6 Gebruik voorbeelden Binnen bèta- en technische domeinen is het oplossen van problemen op basis van vaste regels en volgordes belangrijk. Stel dan uitgewerkte voorbeelden ter beschikking die lerenden kunnen bestuderen in combinatie met oefentaken/vragen.
12 Human movement effect Net als bij het perspectief van de eerste persoon moet je bij de presentatie van procedurele motorische taken voor lerenden gebruik maken van animaties. Presenteer deze vanuit een perspectief van de eerste persoon.
7 Effect van de verdeelde aandacht (split attention effect) Bij de presentatie van visuele informatie, zoals diagrammen of grafieken met verklarende tekst, plaats je de tekst binnen de afbeelding, dichtbij de plek waarop de tekst betrekking heeft. Dus niet ernaast of eronder, zoals bij een legenda van een kaart.
Functie en plaats van de opleidingsfunctie
8 Perspectief van de eerste persoon In leerdomeinen die procedurele motorische taken omvatten, zoals het leren van een nieuwe vaardigheid met behulp van je handen, kan het presenteren van videodemonstraties vanuit de eerste persoon, in plaats van het derde persoonsperspectief, het leren ondersteunen. 9 Spacing effect Geef lerenden bij online leren de tijd om te ‘resetten’. Zij kunnen dan uitrusten en hun cognitieve bronnen ‘opladen’ voordat ze verdergaan. Dat kan zijn in een synchrone leeromgeving of in een asynchrone leeromgeving. 10 Transient information effect Wanneer multimedia-materiaal wordt gebruikt, moet ervoor worden gezorgd dat nieuwe concepten niet te snel worden behandeld. De presentatie moet worden vertraagd en de informatie moet worden “opgedeeld” in kleinere, hapklare brokken. Lerenden moeten ook het afspelen van het multimedia-materiaal zelf kunnen regelen. 11 Leren door te genereren (Generative Learning) Lerenden leren meer als zij hun eigen begrip genereren en ontwikkelen. Dat is leerzamer dan dat zij nieuwe concepten passief absorberen. Docenten kunnen actieve betrokkenheid bij nieuwe ideeën aanmoedigen door lerenden samenvattingen te laten ma-
Bedrijven zijn steeds meer genoodzaakt om de opleidingsfunctie op een efficiënte en effectieve wijze in te richten. Deze functie moet passen bij de strategie van de organisatie en bij de persoonlijke ambities van de medewerkers. De opleidingsprofessionals participeren in toenemende mate in complexe multidisciplinaire veranderingstrajecten, waarbinnen men met andere professionals samenwerkt. E-learning in welke vorm dan ook valt hierbij niet meer weg te denken. Goede technische ondersteuning is essentieel om e-learning programma’s te doen slagen. Als deelnemers aanlopen tegen technische problemen, dan is de begeleider vaak de eerst aangewezen persoon om hem of haar verder te helpen. Deze rol kan ook worden uitbesteed aan een helpdesk. | Md
Geef lerenden bij online leren de tijd om te ‘resetten’.
Noten 1 Voor meer informatie: https://www.toptools4learning.com/ 2
De elf geboden voor succesvolle e-learning trajecten (2002). Tijdschrift voor Ma-
3
https://stoosepp.com/wp-content/uploads/2021/09/ICLTC2021Refs.pdf
4
Wilfred Rubens LinkedIn 2021 Twaalf tips voor online leren (gebaseerd op heden-
nagement Development, 10 (2) 14-18
daags onderzoek) https://www.linkedin.com/pulse/twaalf-tips-voor-online-lerengebaseerd-op-hedendaags-wilfred-rubens/
31