KHLTOREEI. DRIEMAANDELIJKS T I J O S C H R I F T
JAARGANG
Org aan va n 99
HOG HESCOTE"
kuit u re ie k r i n g v a n k a p e i i e n
4:1
"T
B R U G G E S K
Ledenblad v an de K u l t u r e l e
E"
K r i n g v an K a p e l l e n "Hoghes c ot e".
d e c e mb e r 1 9 8 9 . 21 0 j Ian h o u d . a r H g et w e l e n wee v a n e e n k a p e l s e f a n f a r e ( R o g e r B a l b a e r t ) . a n g i l i t a i r e w e r k e n i n p o l d e r e n k e mp e n b e n o o r d e n A n t we r p e n M n ( Ro b . H a v e r m a n s ) . r 4
Zoek plaat je.
Ontvangen g i f t e n .
Mijmeringen (Broec k x
J.
w e d . Ams s oms ).
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4
lidgeld 1 9 9 0 Onz e p e n n i n g m e e s t e r om d e 2
eindjes
Wij dat
wi j
z i j n
het
w i l l e n
om o n s dit
degelijk
d a n
lidgeld
Indien rug
nog
e r
v a n
o o k
een
a l l e
wonderwel
aan elk aar
t e v r e d e n
z i j n
wi l
d i e
fi n a n c i e e l
geldz orgen
gebaar uit eraard op
He t b e s t u u r
e r
o m
U
p r i j s
a l l e
o n s
ges laagd
t e k unnen melden f r .
e e n
ex t raat je
t e
i n
t e knopen.
v oor 1990 behouden op 250
l e z e r s
geven,
i s
d u wt j e
i n
de
w i l l e n ov ermak en
bes paren
d a n
z ullen
wi j
s t ellen.
l e d e n w e l k e v o o r e i n d e f e b r u a r i 1990
een b i j d r a g e b e t a l e n v a n m i n s t e n s 5 0 0 f r o p n e me n a l s e r e l i d . D e l i j s t v an d e e r e l e d e n z a l g e p u b l i c e e r d w o r d e n i n h e t n u mme r v a n m a a r t 1 9 9 0 .
Neem d u s
v lug
e e n b e s l u i t e n u w p e n om b i j g e v o e g d e o v e r s c h r i j —
v ing i n t e v u l l e n en a f t e gev en b i j uw bank . U k an u i t e r a a r d ook bet alen b i j d e v olgende bes t uurs leden: Vers c hueren Ma r l e n e : S t r e e p s t r a a t , 2 8 , K a p e l l e n . Van B o c k e l P a u l : Z i l v e r b o s l a a n , 6 2 , K a p e l l e n . Sc honk eren I n a : P a r t i z a n e n s t r a a t , 1 1 0 , K a p e l l e n . De B e u c k e l a e r Ray mond: K a l m t h o u t s e s t e e n we g , 1 9 , K a p e l l e n . Wi j n i n g s Hu b e r t : K o e r s p l e i n d r e e f , 1 7 , K a p e l l e n . Van E r c k R u d i : B e v r i j d i n g s l e i , 2 4 , K a p e l l e n . L e n a e r t s J a c k y : Ho e v e n s e b a a n , 5 7 , K a p e l l e n . Kooien Mi c h e l : K o n . A s t r i d l a a n , 3 5 / 4 , K a p e l l e n . Hu i b r e c h t s Ma r i o n : D o r p s s t r a a t , 1 0 2 , b u s 2 , K a p e l l e n . V e r z wi j v e l e n C h r i s t e l : Do r p s s t r a a t , 1 0 2 , b u s 1 K a p e l l e n . B a l b a e r t Ro g e r : P a r k w e g , 2 , K a p e l l e n .
Besluit:
h e t
lidgeld
b l i j f t
behouden o p
250
f r
p e r gezin,
doc h h o e m e e r e r e l e d e n ( = 5 0 0 f r o f me e r ) h o e b e t e r .
Dank v o o r u w b e g r i p e n u w s t e u n .
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 1
2
HET WEL EN WEE VAN E E N KAPELSE FANFARE Begin s t ilt e me t
1 9 6 7
ont bonden.
g r o t e
en b e g o n
l u i s t e r
w e r d D e
d e
v e r e n i g i n g
haar
S t e
h a d
Cec ilia
i n
m e i
s t i l a a n
w e g
t e
v erdwijnen.
t e
k wi j n e n
o m
t en
onrechte
i n
a l l e nog
gevierd
u i t e i n d e l i j k
Div ers e o p z o e k i n g e n hebben aanget oond d a t de f a n f a r e
i n
1 9 6 3
100-jarig bestaan plec ht ig
d a n
s t illet jes
f a n f a r e
1963 hun eeuwf ees t
v oornoem-
vierden.
Wij s t e u n e n o n s o p d e v o l g e n d e g e g e v e n s : I.
i n
het
terug jaar
Rijk s arc hief bet ref f ende
t e r
e e n
gelegenheid
haar j a a r f e e s t Was d e z e
t e Ant werpen v onden
"muz iek s oc iet eit " v a n
W i j
"muz iek s oc iet eit ",
hebben
i n
maat s c happij" v an
S t e
tijdens
h e t
ons
bez it
v a n
C e c i l i a . d e
f ees t
dok ument en we l k e
van Ste
e l k
Cec ilia
aanbood aan de leden van de v ereniging.
voorloper van de f anf are
2.
wi j
Ste
algemene
Cec ilia
i n
1 8 2 6
d e
?
een reglement v an een "muz iek -
Cappel l en D i t
o p g e r i c h t
we l k e
reglement
d e
n a a m
w e r d
ledenv ergadering
d r a a g t
goedgekeurd
v a n
9
januari
1862.
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 2
3
Hieruit
b l i j k t
bestond
i n
d a t
1 8 6 2
d e
e n
f a n f a r e
S t e
wa a r s c h i j n l i j k
Cec ilia z elf s
zeker reeds
opgericht
werd
in 1826. In
e l k
g e v a l
geschiedenis, gebrek
a a n
"societeit"
i s
h e t
mis s c hien
z i j
h e t
d a n
v o l l e d i g e
i n
opgeric ht met
a p r i l als
1 8 2 6
P. F .
Mic hiels en:
P. F . L .
e e n
k a t h o l i e k e
s ec ret aris ,
Theodoor He r ma n s :
2°
k l a r i n e t
reprima,
Vos:
2°
f a n f a r e
onderv oorz it t er,
solo,
J.
van deze
v oorz it t er,
k l a r i n e t
Nuf f el:
b i j
Cec ilia".
1°
Van
brok k en
v e r t e l l e n
Vansulper:
J. F .
e n
om d e
bestuur:
Mic hel Dh a n i s Vandenbroec k : Eduard De V y l d e r :
t e
"St e
w e r d
v oorlopig
i n t e r e s s a n t
s t uk k en
arc hiev en,
en van de f anf are
Op 2 8
w e l
2°
k larinet ,
k larinet ,
Ant oon Vandenwy ngaerd:
2°
k larinet .
Joseph B o r s t l a p : 3 0 k l a r i n e t , J. H e r m a n s : 1 ° h o o r n , J. K u y l e n : P. J .
2°
Marien:
hoorn, t rombone,
Joseph De B e u c k e l a e r : Jacques v a n N u f f e l : Antoon L e b l u s :
J os eph De B r u y n :
l e e r l i n g l e e r l i n g
l e e r l i n g
Eugene K u y l e n : J. F .
k leine
fl u i t ,
g r o s s e c ais s e en c imbalen,
Corneel W i l d i e r s :
P. H e r m a n s :
t rompet ,
t rombone, k larinet ,
s leut elt rompet ,
l e e r l i n g
k larinet ,
J ans ens : muz iek c hef .
In
h e t
" Co h i e r
societeit" lezen
wi j
d e r
het
b e s l u i t e n
o f fi c i e l e
genomen
d o o r
d e
opric ht ings v ers lag:
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 3
4
"Op h e d e n
d e n
een d u i z e n t der
D r i j
a c h t
t e
L i e v e n s ,
Bon,
H .
V o s ,
P.
Verbeeck
zijn
M .
i s
teur
dezelve ma a k t ,
w o r d t
societeit a l
d e
F.
G . l e
t o t
d a t
d e
h e t
J .
o u d e r s
V a n h e t
d e z e
d a t
Dev is s er,
heer
direc t eur
benoemen v a n e e n
h e e r
P.J.
t o t
Wallendael reglement
gehouden
h e t z e l v e
t e n
Di r e c t e u r
opgenomen Kuylen
deel en J.
o p
a l s
der
h u i z e n m e t
d e
s oc iet eit
Van Aken v oor
eden onderteekent
i s .
v oors c hrev en, e n
schoon
deelmaek ende v an de
b e t r e k k e l i j k
o p r e g t e
t o t
direc -
de heer Gabriels,
en hunne eigen persoonnen en k walit y t en
w a t
Hermans ,
N. H.
l i d
e v e n we l
L e
Janssens,
T.
i e d e r
d e
Pharazijn,
G r e l l e ,
K u y l e n ,
fi n a l i j k
v a n
i s ,
jaers
de herberg
Franc k
De Ridder,
en
gemaek t
J oannes
z i j n
te C a p p e l l e n en
i n
benoemt . O p v e r z o e k v a n d e h e e r
t egenwoordig
a l s o o k
D u s
H e n r y
P . J .
s t emmen
b e p a e l t
me l d i n g
d e we l k e h u n n e
tot
d e
d e s
d e l e d e n v a n bov engemelde
ov ergegaen
b l i j f t
n i e t
hebben.
Hermans ,
Huy brec ht s
eens t emmig
worden
t w i n t i g
h e e r e n M. Dh a n i s ,
Bas t iaens ens ,
N a d a t
dez e f u n k t i e
e n
Bruy ninc k x ,
J .
J .
E r
secretaris.
z e s
s ept ember
V a n A k e n , We d u we V a n W a l l e n d a e l ,
fi l s ,
B i a r t .
t wi n t i g s t e n
vergadert
de
P . H .
Owerc k x ,
T. M e r t e n s ,
L.
z i j n
weet en:
H. B .
D e
e n
h o n d e r t
Koningen
societeit
F.
a c h t
v erpligt en
Alders
d a t u m
gedaen
a l s
e e r l e d e n
b o v e n
hebben
na
voorlezing onderteekent.
Volgen dan
Tijdens
h e t
adminis t rat iev e 1826
F .
Op
3
aanpas s i ngen.
Cogels
nov ember
wo r d e n i n
plaat s
de handtekeningen.
s t i c h t i n g s j a a r
Vanders t raet en
Kapellen en F.
a l
1 8 2 6 van
e n
u i t
1 8 2 6
Z o
C .
v o l g e n
worden
D e
v e r k i e s t
F .
L i e v e n s
alle
s t emmingen
u i t
ereleden.
"opregt
l i d "
t e
erelid.
als
opregt
l i d
bes t uurs v ergadering i n
o c t o b e r
b e i d e n
Ant werpen aanv aard a l s
als e r e l e d e n en Bruy ninc k x d e z e l f d e
1 9
Sc hut t er,
Op 1 6 n o v e m b e r 1 8 2 6 w o r d e n V l e m i n c k x e n J .
Tijdens
o p
nog enkele
d e
s oc iet eit
Legrelle
aanvaard
en standaarddrager we r d
b e s l i s t
z ouden gebeuren met
d a t wit t e
en z w a r t e b o n e n .
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 4
5
Op 2 2 n o v e m b e r 1 8 2 6 w o r d e n W i l l e m D e V i s s e r e n P . J . oud n o t a r i s ,
a l s
Om e e n uit
het
Op 2 2 Bij
ereleden aanvaard.
o n b e k e n d e r e d e n werden dan e n k e l e
bladz ijden
v e r s l a g b o e k wegges neden. ma a r t
d e
1 8 2 7
aanwez ige
v an P a l s e n , wa r d e n
Verbeeck
d a t
w e r d
J . F L .
Kennis
bes t uurs leden
Fe y e n
e n
V a n
aanvaard
l e z e n
P u t t e ,
w i j
z o d a t
als
o o k
ma g
erelid.
d e
namen
aangenomen
d e z e p e r s o n e n a a n v a a r d we r d e n t u s s e n 2 2 nov ember
1826 e n 2 2 m a a r t 1 8 2 7 .
Tijdens 1827 p l a a t s
i n
guldens
t e
o p r e g t
o md a t o o k Op 2 4
a p r i l
1 8 2 7
l i d
L .
om h e t
r egl ement M.
d e
o o k
we r d v an
g e l d
d e
augustus
d i t w e r d
e r
e e n
t e
maart
we r d a a n Fey en,
ink omgeld om " d e e l -
t e r
belooftens
s omme van
v a n
z i j n
t wee
spelende
1 8 2 7
m e t
V l o e s
om h e t
l o o n
v a n
meebrengt .
Moret us ,
i n wo n e r
u i t
Ekeren,
z i j n
ontslag
k larinet s peler.
geef t
op 1
s o c i e t e i t e e n
j u l i
o m
1827
erelid
c ommis s ie De z e
t e
worden.
s amen
t e
Het
s t ellen
werk groep bes t ond
u i t
Vanderstraeten.
g e b r u i k t
w e r d
s l e c h t s
v as t ges t eld
kracht
w a n t
t rombone
t o t
22
o p
j u n i
1 5
1827.
r e e d s
op 19
j u l i
aangek oc ht
v o o r
r e k e n i n g
e n k e l e
wek en
l a t e r ,
1827
op
8
v o o r g e s t e l d om een k l e p h o o r n met k as k en
n o t e n l e e r
a a n
J oannes
t erugwerk ende
e n
w e r d
Me r t e n s
en
en F.
n i e u we
handboek
ink omgeld
r e t r i b u t i e
g o e d
en e e n
bek omt e e n a f s l a g op h e t
h e r z i e n .
Dhanis
s o c i e t e i t ,
per maand.
2 3
aanv aard
F .
o m
De w e k e l i j k s e
He t
o p
Ma r i e n
B i a r t
v a n
b e s l i s t
e n
z i j n
ins t rument
w o r d t
bestuur
centen
A r e n d "
z i j n
w o r d t
h i j
eigen
opregt
d i r e c t e u r
H. L e g r e l l e ,
t e d e
1 8 2 7
Ook
z i j n
De h e e r als
o p
o p
we l k e
koopen".
h i j
aanvaard a l s
Zwa r t e n
gegev en
c e n t e n
l i d .
m e i
" D e n
ins t rument en
d e r t i g
Op 2 6 als
i n
k o r t i n g
d e
ins t rument
bes t uurs v ergadering
h a d
horlogemak er, afting
d e
t e
v o l g e n s
kopen v oor 45
de knaap
t e
d e met hode v a n d e h e e r f r .
Tev ens we r d
bes lis t
brengen op 1 gulden nderlands
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 5
6
Op 1 9 a u g u s t u s 1 8 2 7 w e r d e e n G e n e r a l e K a m e r ( A l g e m e n e Ledenvergadering) gehouden t i j d e n s 1.
d a t
d e
s pelende
l e d e n
de m u z i e k m e e s t e r Al
w i e
kreeg
z i c h
d e
o p
o p
d e
s t raf
dewelk e
l e s s e n
donderdagavond t e
2.
d a t v an
g e d e e l t e l i j k
d e
muz iek mees t er
voor op
t e
d e
Merk s em,
g u l d e n ,
centen t e l k e n s echter
t egemoet o m
het
d a t
n i e t
o f
op
k a n
v r i j ma k e n
v rijdag
h i j
t e
e e n
z i c h
tussen
t e
a a n
de v raag
worden
b e s l i s t e om d e
v erhogen t e
a i r
o p
k omen
af gehaald
e v e n t u e e l
h i j
t e
bestuur
muz iek mees t er
3 , 7 6
b i j
tussen 13uur en 17uur.
o m
barreel
v o l g e n
v olgen of wel op donder-
d a g n a mi d d a g t u s s e n 1 5 u u r e n 1 9 u u r o f
moet en
werd:
van een boete van 10 centen.
k e u z e om de l es s en
7uur e n 1 2 u u r
bes lis t
e n
bijdrage
t e
v ermeerderen
c o p i e e r t ,
e i g e n
d i t
k o s t e n
o p
aan de
brengen m e t
4 7
v oorwaarde
n a a r
Kapellen
z ou l a t e n b r e n g e n . 3.
o m
s c h r i f t e l i j k
dat
d e z e
a a n
v e r p l i c h t
v rijdag 15 uur
i n
Voor
d a t
e l k
u u r
vertrekken wordt 4.
o m
h e t
d e i s
muz iek mees t er o m
Kapellen h i j
z i j n
k as v ers lag
v an 7 3 , 5 5 g u l d e n e n
t e
v a n a f
bev es t igen
donderdag 15 uur
blijv en
l a t e r
t e
b i j
P.J.
z o u k omen o f
t o t
Kuylen.
vroeger zou
l o o n met 21 c e n t e n v er mi nder d.
g o e d er
t e
k eur en.
E r
wa s
een boni
waren nog a c h t e r s t a l l i g e
ontvang-
sten v o o r z i e n v o o r 1 8 , 3 6 g u l d e n .
Giften op
2 3
aan d e
augus t us
s t e e d s
met dank aanv aard.
1827 Henry e n J an L e g r e l l e
elk
Zo schonken een
k larinet
s oc iet eit .
Op 1 3 "de
we r d e n
a i r s
s ept ember
v o o r
t e
1 8 2 7
l e i d e n
w e r d
d i e
z ullen geex ec ut eerd worden en
b e s l i s t om op donderdag
d e v o l g e n d e week d o n d e r d a g s
d i e s ondags moet en g e r e p e t e e r d
wo r d e n u .
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 6
7
De o p l e i d i n g volgd.
O p
2 3
boeken
t e
k o p e n
hij
d e
muz ik ant en we r d
s ept ember 1827 we r d
De b o e t e
v o o r
"dog
l e d e n
les
e e n
gaf
degelijk
opge-
b e s l i s t om n i e u we mu z i e k -
en Jacobus I bens
d e t rommelaars
d e
v a n
ontving 35 centen telkens
o p z ondagnamiddag.
af wez igheid werd behouden op 10 c ent en,
we t t i g e
r e d e n s
v a n
e x e p t i e
inbrengende
konnen d o o r d e c o mmi s s i e o n t s l a g e n wo r d e n " . Zij
e c h t e r
we l k e
d e
c ommis s ie
h i e r i n
z ouden
bedriegen
kregen een dubbele boet e opgelegd.
De s p e l e n d e het o n d e r h o u d e n het
v oorbeeld
l e d e n
we l k e
d o o r
v a n
h u n
ins t rument en
g a v e n
a a n
d e
h u n
oplet t endheid,
e n h u n muz iek boek en
c o l l e g a ' s
moc ht en
"op
eigen
kosten" een eret ek en aanvragen.
Vanaf aan
t e
1 8 2 7
b i e d e n
v an S t e
w e r d
a a n
d e
b e s l i s t leden
o m
t e r
elk
jaar
een f ees t maal
gelegenheid van het
f ees t
Cec ilia.
Op 3 n o v e m b e r 1 8 2 7 w e r d v o l g e n d m a a l v o o r g e s t e l d : - v lees s oup met
v ermic hel
o f
r i j s ,
- boui l l i e, -
d r i e
p o t a g i ĂŞ n :
bloemk oolen
o f
s pruy t en,
r o o d e
kooien
en s a v o o y e n , - gezoute vleesch, - wors t en, - geroos t erde en gestoofde carbonaden, - kalfsgebraad, - v ier
koppels
kiekens,
- boter,
brood en hollandschen kaas,
- appels
en peeren.
Aan
d e
aannemer
k amerhuur
t e
de s o c i e t e i t
v a n
b e t a l e n h a e r
d o o r
den n a c h t e g a a l "
a a n
2 3
1 / 2
c e n t e n
&
f e e s t
z a l
J oannes d e
v o o r
w e r d
v o o r g e s t e l d om een
rat o van 1,10 gulden
b i e r
we r d e n a a n v a a r d
en
h e t
p r i j s d e
per
t on
"alz oo
i n l e g g e n " .
D e
D e
h e r b e r g i e r
BRuy n,
v a n
4 7
muz ik ant en,
v oorwaarden
c e n t e n
" I n
p e r
hoofd
d e t amboers
en de
knaap.
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 7
8
Kapellen-k ermis om m e t j u l i te
d e
s o c i e t e i t
1 8 2 8
8
moes t en
u u r
' s
10 c e n t e n ,
d e
" t e n i n
n a
overhandigd.
b i j
h e t
De z e
2 5
aan
d e
t erug
Op
der
secretaris. en
h i j
v a n
8
gebragt
1 8 2 8
wa r e n o m
d e r
j a n u a r i w a s
o p
vaendel uy t d e
kerk
e r
o p
z i j n
d e
l i d g e l d
bepaald dat
t e
aires
vaendel
eret ek ens
l i e r
hangende
we l k e
b e l a s t
l e d e n
welk e
b e t a l e n
w a n t
"om k ennis d e e l
i s
l u y d e r
a l l e
s t emme op i n
Fey en
j u l i
1828 P.J.
e e r s t e t e
lezen
bet aeling".
z i j n
v erv angen
t e geven
uit maek en v an
o m
g e e f t
b e u r t
halen
marc heren
het
e e r s t e
achterblijvende
24
z al
v ers c hillende
m e t
1 8 2 9
t e
t e
voorgestelde
een z ilv eren
l e d e n
maand
op boete van
l i n t .
h u n
w e r d
leden en der
w e r d
d i t
reeds
worden".
u i t
s e c r e t a r i s
d e
H i j
en
d e
we r d e n
bes t onden
1 8 2 8
d e
het
i n s t r u me n t
eindigen van den diens t
g e n e r a l i t e i t
de s o c i e t i e t ,
z i j n
e n
gelegenheid
k omen. O p z o n d a g 2 7
h u n
n a e r
wonen
z i j d e n gemoereerd
nov ember
den l i j s t
o r d e r
t e
" v e r g a t e n "
donderdagen
Palsen
" d e "
t e
m e t
gez amelijk
g o e d e
Waars c hijnlijk
op
l e d e n
b i j
nov ember
aan e e n g r o e n
regelmat ig
b u i t e n
a l l e
t e r bes t emde p l a e t s
Op 2 3
n a a r
e y n d e
proc es s ie
te s p e l e n .
u i t e r a a r d
morgens
en v e r v o l g e n s en
w a s
o n t s l a g
als
Kuylen opgevolgd
d o o r
H .
Owerc k x ,
k o s t e r - o r g a n i s t - s c h o o l me e s t e r v a n d e gemeent e.
Op 2 3 v an op
d e 5 0
v an trek
d e
a p r i l
s l a g e r c e n t e n
v a n e n
bet rok k en
v a n
d e
t i j d
zijn
mo e s t
alsdat
h i j
d e
d i t
b e s l i s t e
g r o s s e v a n a f
muz ik ant
harmonie
op z i j n e n w e r k
1 8 2 9
a l
v e r l a e t e n
c a i s s e
b e s t u u r om de t e
1 mei 1829 en
g e z i e n t e
op de harmonie
h e t
" d a t
w e i n i g t e
e n
z i j n
brengen d i t
d e
maendelijk s e
half
g e v o l g e l i j k
van 25
op aanvraag
was v e r m i t s een
t rek
h i j
v oor
uur
v oort ijd
me e r
v e r l o o r
won".
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 8
9
We r d dan w e r d
h e t
o p
j a a r
1 1
1 8 2 8
j u n i
1 8 2 9
de i n k o m s t e n
p e r
Om a a n
rampz alige
d e z e
n o g
we e k
m e t
e e n
v as t ges t eld
m e t
b o n i d a t
d e
meer d a n 1 g u l d e n
t o e s t a n d
t e
afgesloten uitgaven
ov ert rof f en.
v er hel pen
b e s l i s t e
het b e s t u u r : 1.
d e
muz iek mees t er
2 d a g e n
n a a r
2 d a g e n
z o a l s
5 g u l d e n
mo c h t
K a p e l l e n
nederlands .
donderdagen
er n i e t t e mi n 3.
d e
vanaf en
a l l e 2 2
n i e t
bepaald
van
w e r d
s c h r i j v e n
v a n
a a n
d e
a l l e
wek en
b e p a a l d
op
l i e d e r e n
en
ins t rument en
v er goed worden.
d e
muz iek mees t er
n i e t
k o mt
z a l
d o o r de l e d e n g e r e p e t e e r d worden.
we k e l i j k s e
voor
l o o n
h e r s t e l l i n g e n
d a t
s l e c h t s om d e 2 wek en
en plaat s
Z i j n
H e t
zouden hem a f z o n d e r l i j k d e
k omen
v oorheen.
de o n v o o r z i e n e
2.
v o o r t a a n
b i j d r a g e n werden v a s t g e s t e l d o p 1 0 c e n t e n
l e d e n . j u l i
1829,
me e r wa s
D e
t e n
i n
b o e t e n
t e n
z ouden
v oort aan,
v o o r d e l e k omen v a n d e
en
d i t
s oc iet eit
voordele van de spelende leden z oals
a r t i k e l
2
van het
bes luit
van 24
j u l i
1828.
Na e n k e l e
maanden
wa s
d e
fi n a n c i e l e
de s o c i e t e i t
t e r u g gez ond, mede d o o r
lende n i e u w e
l e d e n
de h e e r wek elijk s 3 f r
Wenk ,
tot
muz iek c hef ,
muz iek les
t e
K u y l e n
d e
o p
s e c r e t a r i s
b i j
6
gev en.
f r
v ergadering 9
e n
d e
f e i t
dat
v ers c hil-
v er eni gi ng,
Hi j
ont v ing
z o d a t
t o t
hierv oor
voor de donderdagles.
i n
" D e
Zwa r t e
A r e n d "
nov ember 1829 we r d J . Hermans d i t
van
o p n i e u w gev raagd we r d om t e r u g
k omen
v o o r d e woens dagles e n
Tijdens P.J.
aans lot en
het
t oes t and
9
o c t o b e r
1 8 3 4
b i j
a a n e s t e l d
wanneer
h i j
z ou w a r d e n o p g e v o l g d d o o r V a n d e r s t r a e t e n .
Waars c hijnlijk volledig lijk s e
ges aneerd
bijdrage
wa s
w a n t
d e o p
k as t oes t and 12
t o c h
n o g
n i e t
f e b r u a r i 1835 werd de wek e-
v oor de spelende leden op 15 centen gebracht
en d e e r e l e d e n d i e n n d e n 2 0 c e n t e n
t e
betalen.
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 9
1 0
Een v o o r s t e l te b e t a l e n 11
j u l i
v a n i n
1 8 3 5
bracht op
8
L e
1 2
we r d
z i j n
het f e e s t te He t
bier"
e n
21uur.
d e
2 3 d e
d e z e
er
4
t e
ma c h t i g
' s
k omen t o t
w e r d
hoofd e n de
wa r e n
mede
i n
d e
d a g
o m o p
mo c h t
s oc iet iet
Enige
t i j d
t e
d e
v er s l agen
moeilijk heden
d o o r
het S t e Op 3 1
k a n
Cec iliaf ees t o c t o b e r
1 8 4 4
t u s s e n f e e s t d a n
"lovens 19uur en
z e l f
" s a l i n
niet
i e d e r
dezelfde
drank f ees t
z i j n
een blaas in-
de harmonie v a n
e n
h e t
z i j
werden
t e
spelen.
f ees t
reeds
moc ht en pas
' s
ont bijt . w i j n
J .
gedronk en worden.
Ma r i e n
a a n
1
Het
gulden
per
s t o n d b o r g v o o r 60 deelnemers .
l a t e r ,
b e g o n
t o n n e n
t e g e l i j k e r t i j d
g e e n
o p
b e s l i s t om d e muz iek mees t er Uit
h e t
die
aangenomen
2
worden
t i j d e n s
anderendaags v e r t r e k k e n n a h e t
feest
boete van 1 f rank .
h e t
bes prok en
f e e s t
op
Men d i e n d e aanwez ig
o p
t i j d e n s
z i j n
11 ueren".
aanwez ig
h e t
bal.
e n
v erplic ht
t e
bedrink en dags daernae
v an
Tijdens
aanwez ig
geproef d
gedronk en
p l e z i e r
iedereen
v oorz ag
w e r d
t o n n e n
v e r d e r
dat
av onds
s o c i e t e i t
d i e n d e n
morgens
b e s l i s t
en op het
De z e m u z i k a n t e n ' s
e c h t e r
v rouwpers oons "
v erhogen
muz ik ant en
s t rument
25 centen
l o o n v a n d e muz iek mees t er t e r u g g e -
w e r d
l e d i g
wederom
s f e e r
e e r v a l aangenomen. O p
d r a n k
p l a e t s wederom v a n 7 Om d e
w e r d
u u r
e d e l e
k onden
z i c h
2 0
Cec ilia
v a n
I n d i e n
volledig lid
" s i j n
t o t
b e s t u u r
v a n
maak t en
1 8 4 0
van Ste
b l i j v e n
v r i j w i l l i g
p e r week .
nov ember
o m
z e l f
h e t
De m u z i k a n t e n op
o p
p l a a t s w e r d
f r
B l u s
t e
a f
me n
2
a fl e i d e n
nog slechts d i t
1 8 4 2
werd eenparig
t e danken.
k omen.
wa s
ma a r t
O p
d a t 9
d e
s oc iet eit
nov ember
1 8 4 3
i n
werd
bijgewoond door 50 pers onen a a n t a l
t eruggelopen
t o t
40
deelnmers . Op
6
nov ember 1 8 4 5 e n o p 1 9 nov ember 1 8 4 6 s t o n d h e t
slechts
borg
bestuur
v o o r de aanwez igheid v an 35 pers onen.
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 10
1 1
Op v o o r n o e m d e v an a l
d a t u m
w e r d
t e v e n s
de ins t rument en v an de
He t m u z i e k a r s e n a a l b e s t o n d - 2 t rombones me t
een inv ent aris
opgemaak t
s oc iet eit .
uit :
3 monds t uk k en,
- 2 bassons, - 1 klephoorn, - 1
fl u i t ,
- 1 t rompet , - 1
k leine
k larinet ,
- 1
k larinet
- 3
k larinet t en,
met 11 s l e u t e l s ,
- 2 bassons, - 1 t u r k s e mut s , - 1 grosse caisse, - 1
rof f elt rom,
- 3
k l e i n e t rommels ,
- 1 drapeau, - 2 bekkens.
Vanaf per
j a a r
h e t
j a a r
opgemaak t ,
z ou v i e r e n ,
w a t
1 8 4 5
n l .
me n
w e r d
a a n t a l
l e d e n
z o u
1848 w a r e n
e r
1849 s l e c h t s
C e c i l i a
vieren tegen
gaan. H e t
3 2
e t e n ,
v e r g e t e n
z i n
f ees t
d e
pers onen
1 8 5 2 e n
e n
2 2
wa s
daarom D e
o o k
wa s
Cec ilia
me n
zou drink en
betalen.
aanwez ig,
me n
O p 1 nov ember op
h e e r
d e
z e l f s
w i l d e
1 6 nov ember
het
me n
f ees t
d i t
kon
n i e t
van
dan maar
B l a i r a u zegde dat
p a s t o o r
b l i j k b a a r
Op 1 2 n o v e m b e r 1 8 5 7 w e r d h e t o p
t e
van Ste
d i t
akkoord
we r d d a n ma a r v ers c hov en n a a r 2 8 dec ember.
De o n d e r g a n g
en
h o e v e e l
verslag
echter verder dalen.
a d v e n t .
wa s
f ees t
1
6 nov ember 1851 n o g 2 8 .
nov ember
t i j d e n s z i j n
n o g
30 en op
Op 1 1 St e
b l e e f
nog slechts
h o e men h e t
en h o e v e e l m e n h i e r v o o r z o u d i e n e n He t
er
s ept ember
1 8 6 0
f ees t wa r e n
n i e t
me e r
t e stoppen.
g e v i e r d met 2 6 deelnemers er
slechts
2 0 aanwez igen.
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 11
12
De s e c r e t a r i s
meldt
i n
heeft
me e r
s o b e r
o m
e e n
z i j n
verslag f e e s t
dat
t e
het
bestuur
bes lis t
organis eren en daarom
we r d v o l g e n d me n u v o o r g e s t e l d : -
o p
maandag 1 0 d e c e mb e r 1 8 6 0 :
ossenbouillie een p o t a g i e
m e t
gebraden
me t s u i k e r ,
f r u i t .
v e r s e
o p
" d i e
v e r mi c i e l l e ,
d e
g e b r a d e n
alles
het
b o u i l l i e ,
s p r u i t e n en wors t en,
met
ros bief
c arbonaden,
b e h o o r l i j k e sausen,
e e t m a a l v o o r z a g m e n k o f fi e
b r o o d met
gek ook t e
de s t u k k e n
u i t
D i t
Na
c orrent e
"den s o u p e r "
o f
a a r d a p p e l e n ,
f r i c a d e l l e n .
c o mc o mb e r s e n
uit
r i j s t
bes t aande
me t g e b r u i n e e r d e
een vleessoep van allerbes t e
bot er
en kaas.
d a g
bes t ond
v olgende
aardappelen
b e h o o r l i j k
m e t
a l l e e n maar
b i e f s t e a k
e n
a l
kunnen dienen v an den v o o r -
gaende d a g " .
Gezien s l e c h t s om o o k
ma a r
eenieder
v r i j
drinken a l s
24 l e d e n
o m ,
t o n
l e d e n
'ovens
n a d a t
ins c hrev en
b i e r
h e t
e n
v a t
dec ember
1 8 6 1
w e r d
e r
e r n s t i g
m e t
d e
ins t rument en
d o e n
w e r d
t e nemen, d o c h
men w i l d e d o c h " e e n i e d e r
Op 1 2
me n z o u
1 / 2
2 0
t e l d e
l e d i g u i t
wa s ,
z ijnen
b e s l i s t het
stond
z o v e e l
t e
zak".
de harmonie nog s l e c h t s
v a n
gedachte gewis s eld wat i n d i e n
d e
s o c i e t e i t
z ou o p h o u d e n t e b e s t a a n .
Me t
e e n
l a a t s t e
k rac ht ins panning
we r d e n
d e c e mb e r 1 8 6 1
n o g 8 nieuwe l e d e n inges c hrev en,
1862 n o g m a a l s
1 2
totaal Me t
aant al
d e z e
v an d e
leden
e n
o p
toen
9
j a n u a r i
op
1862 nog 2,
2
o p
1 9
januari
zodat
het
t erug 46 bedroeg.
v a s t s t e l l i n g
e i n d i g t
h e t
e e r s t e
v ers lagboek
s oc iet eit .
In
e e n
v olgende
a fl e v e r i n g
z u l l e n
en w e e v a n d e m u z i e k m a a t s c h a p p i j v e r d e r
w i j
h e t
w e l
t oelic ht en.
Ro g e r B a l b a e r t .
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 12
13
re w e r k e n i n
rmlita
polder e n k e m p e n ben o r d en a n t w e r p e n Wij
z u l l e n
de m i l i t a i r e onz e n a b i j e o md a t
d e z e
h i e r
werk en, o f
me e r
e e n
een en ander uit eenz et t en aangaande
wa a r v a n
w i j
d e
o v e r b l i j f s e l e n
i n
v e r w i j d e r d e o mg e v i n g k unnen opmerk en,
t i j d p e r k
v a n
o n z e g e s c h i e d e n i s k enmerk en,
dat z e e r b e wo g e n mag g e h e t e n wo r d e n .
Onz e n o o r d e r g r e n s grens;
t e v e n s
i s
h a a r
mo g e l i j k z o u gewees t De z e
b e i d e
wa r e n
e r
u i t
Alle deel
u i t
St elling
h e t
L u i k
we r k e n
e n
De z e
Namen,
s p e r s t e l l i n g e n
l a n g s
h e t
i n
o n z e
s t e l l i n g
de
tocht
i n
h e t
voorbaat
d u i d e l i j k
land.
de
n a b i j h e i d v a n
v ormde,
ruggegraat
d e
van het
t e
moes t en v e r v u l l e n , bemoeilijk en,
l e g e r ,
m e t
t o e v l u c h t
het o v e r i g e v an h e t
d e
mo e s t land
m e t
de
defensief
me n
w e l
k o n i n g ,
z oek en diende
o f
e e n s
d e
om een door-
v ormde Ant werpen
verschanste legerplaat s ,
o f
Versterkte
Noc ht ans wa a r de t wee l a a t s t v e r me l d e
Maas dal
r e d u i t " ,
maak t en
s a me n
"nationaal
laatste
f a k t o r e n
b i j
o o k
d i e
h e t
verdedigen
gemeent en
een t o e v l u c h t s t e l l i n g ,
waarin
niet
georganis eerde
d i t
verdedigingssysteem
o n s
v a n
z o a l s
h e t
n a d e l i g e
b u i t e n s t e o n z e
t e
eigen oogpunt reeds
systeem v a n r o l
d e
d a t
mi l i t a i r
oogpunt
nat uurlijk e
d e gebeurt enis s en v an mei 1940.
Ant werpen.
Stellingen
u i t
g r i l l i g ,
l i n i e
bes c houwd,
m i l i t a i r e
v a n
zulke
d a t
s a me n me t e e n
z o
Ant werpen
d a t
w e r d
b i j
z i j n
v a n
l i e t ,
is geblek en
t r a c ĂŠ
v a n ,
verdedigingslinie
als o p g e g e v e n
niet
k r i j g s k u n d i g
oorz aak
voorterrein
v a l t
de naam g a f een
regering,
van
plaats, enz.
een
h u l p a f wa c h t e n wanneer
t e warden p r i j s g e g e v e n .
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 13
14
Ant wer pen, steeds
e e n
d a t
v e s t i n g
wereldoorlog,
t o e n
i n i s
d e
gewees t ,
d e
w i j
o n z e
als
v ers c hillende
recente, me t
d e
w a n n e e r
d a n
idee h e b b e n
h e t
v a n
o f
i n
onderwerp
e e n
men d a n stel
ons
e n
o v e r
w i j
t e
d e
d e z e
ons
i n
e n
de g r e n s
p e r
fi e t s
de
v a n
v a n
o f
p e r
i n
werk en.
d e
v erbet erd.
v a n
o p
d e
1 6 째
de jongere g e e n
fl a u w
f u n k t i e
d i e
v erv uld hebben.
het
e e n niet
e n
a n d e r
gemak k elijk
t e doen, omdat
lez er
reeds een heel
uit eenlopende
a a r d
g r e n s o p
Wilmars donk l a g
h e t
v an B e r e n d r e c h t
v onden
Al d e z e
z i j n
we r k e n
t rialis at ie
e n
d e
volledig
bijna
sedert
ermede
L i l l o
l a g
g e b i e d
b a t t e r i j
d e
S t .
wa s
een oude
herhaaldelijk b a t t e r i j
bev ond
Oorderen
v a n
F i l i p .
s c hans
v ers c hil-
ook de
L i l l o - O o r d e r e n
f o r t
w i j
t e mak en me t
L i l l o - f o r t
h e t
d e
auto naar de Schelde,
eeuw en nadien
O n d e r
Oorderen;
Onder W i l m a r s d o n k
o f
d a t
s p r e e k t
de waarde v a n
d e
u i t e e n z e t t i n g
de gelegenheid kennis
v an B l a u w g a r e n , de s c h a n s
o f
me e r
heef t .
o n t s t a a n
versterkt
i s
u i t
s oms
e n
e n
we r k e n
n u t t i g
a l
b e g r i p p e n
lende v e s t i n g b o u wk u n d i g e vesting,
w e l
v eronders t ellen
Een t o c h t stelde
h e t
k o r t e
v ooraf gaandelijk e
onder de k n i e
d e z e n
werk elijk
aanpalende
o u d e r e
betekenis
v ert ellen,
t a me l i j k e
mo e t
d a t d e
z i j
begrippen
d a a r de aanwez igheid
werk en,
ont s t aanreden
die
Da a r o m v o n d e n d i t
d o e l ,
n a de t weede
s t rat egis c he
v i e l
a l r a s
h u n
hun t o e b e d a c h t wa s
dit
dan
e c h t e r
b l i j k t
v a n
dez e w e r k e n ,
over
t ot
d o o r s n e e - i n w o n e r e n v o o r a l m e t me n s e n
generatie,
geschiedenis
dus danig deden v erv allen.
m i l i t a i r e
me n
z i j n
d i t
noorderpolders
noor der k empen d o o r l i e p e n , op v a n
v a n
b l e e f
g e wi j z i g d e
en m i d d e l e n h a a r b e t e k e n i s
Wa n n e e r
l o o p
v a n
z ic h
t e g e n
Wilmars donk . I n
de polder
Berendrec ht .
de havenuitbreiding,
de
indus -
g e p a a r d gaande z andops puit ingen
v o l l e d i g v erdwenen.
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 14
15
Me e r o o s t w a a r t s aan, dan
d i e i n
Stabroek
n o g
g e h e e l
v e r v a l l e n e n
e n
wij
h e t
m e t
een h e l e
o f
w i j
t oes t and.
O n d e r
h e t
Z o
f o r t
sektor,
K a p e l l e n
f o r t j e
de
v a n
n o g
g e d e e l t e l i j k hadden
d e s c hans v a n Smout ak k er,
bied S t a b r o e k . Ertbrand
t r o f f e n
van Kapellen en
noordelijk e zone,
bes t aan, w i j
Wi j i n
w i j t en
h e t
f o r t
het
h e t
we r k e n
z i j
h e t
beide op
v i n d e n
Bras s c haat .
a n d e r e
van
grondgef o r t
s lot t e
van
s luit en
hebben aldus
reeds
o g e n s c h o u w genomen.
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 15
16
Do c h d a a r m e d e linie
i s
v an dez e werk en
bunkers
e n
t ref f en
blok huiz en
de b o s s e n , s o m s z e e r
Bovendien
a l l e s
v i n d e n
tankkanaal"
b e k e n d e
een a n d e r e
r e e k s
wi j
a a n ,
dic ht
n i e t
gez egd.
nog zeer
v e r s p r e i d
b i j
t a l r i j k e
i n
d e
op de
betonnen
v e l d e n
e n
gebouwen g e l e g e n .
w i j
d e
g r a c h t ,
bet onnen
Zo wa t
i n
de v olk s mond a l s
langs heen
dewelk e
s c huilplaat s en
"a n t i -
w i j
en bunkers
n o g aan-
treffen.
Voor zodat Er
e e n
i s
d e
oningewijde
wo o r d j e
ov erigens
i s
d i t
v e r k l a r i n g
h i e r
o v e r
a l
d e z e
nauwk eurige
l i t e r a t u u r
i n
h e t
publiek
d o o r
e n
we r d h i e r o v e r
i n
v ermelde w e r k e n , v o r e n
In
h e t
nog s t e e d s die
d o o r
mo e t e n
wi j
v a n
o mwa l l i n g
A l v a
i n
1 5 6 7
o p r o e r i g h e i d
s mo r e n . v an 7
I n
1 8 5 1
f ort jes
h a d
Spaans e
vangen
d o o r
e e n
b e b o u wd e k o m m e n tevens
z o u
uit
breiden.
v a n
t o e l a t e n
verspreid.
aangaande de hoger
versterkte
s t elling.
u i t
h e t
Spaanse t i j d v a k wa s
b e z a t
s t a d
Ant werpen
geworden
d wa n g v e s t i n g
d e z e
bladen
ev olut ie van de k rijgs k un-
(1542), door
opgev at ,
o n mi d d e l l i j k
o mwa l l i n g
d o o r
t e
het o m
k unnen
toevoeging
h e t z o g e n a a md e " v e r s c h a n s t e
d e
t e
s t a d
d i e
h e t
Berc hem d e
en de haven de nodige
verzekeren,
v es t inggordel
e n
algemeen
e n k e l e algemene gegev ens
t e
me e r moderne g o r d e l ,
centrum v e r w i j d e r d
h e t
veel
stand gebracht.
uit breidings mogelijk heden d e
v a n
niet
e e u w
De n o o d z a k e l i j k h e i d ,
vallen
werk en
1 9 째
d e
m n
t o t
pas k omt .
d e
aangevuld en aldus
legerk amp v a n 1 8 5 1 "
t e
t r e d e n
eers t
a l s
i n
t e
v oorlic ht ing
v e r s t e r k t
z o g e n a a md e Z u i d k a s t e e l , iedere
t e
v an Ant werpen a l s
d e
b i j
v erward,
e n s ommige a n d e r e p o p u l a i r e
d e t a i l s
mi d d e n
w e l
b e r e i k
b r e n g e n aangaande de
dige i n r i c h t i n g
t amelijk
mi l i t a i r e
nogal eens verkeerde
Alvorens
naar
de pers
alles
e n
deed de bes lis s ing
s l o p e n en hem t e v erder van het
g r o o t s t e
g e d e e l t e
v er-
stadsvan de
Borgerhout zou ins luit en,
b e s t a a n d e dokken naar
het
noorden
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 16
17
De z e in
d e
ni euwe v e r s t e r k t e
j a r e n
generaal
e n
ont wik k elde
1860-65
volgens
l e n g t e
d e
Sc helde
onder
d e
n a a m
v a n
j a r e n e n
d e
f ront linie
Na d a t
h e t
h e t
v a n
d e z e
het
v a n
Merk s em
Kruibekee en
De o m h e i n i n g
zeer m e r k w a a r d i g e e
wa r e n onder
o n s
betreuren wa r e h e t len
t e
poorten hoe
v a n
e e n
d a t
me n
wa r d e n
d e r
e n
gek end
l u i d
Spaans e
me n
d a n
nieuwe aangepas t e
v e r k o c h t op
k onden e n
d e
m e t
de
de rechteroever,
d i e men o o k
t i j d e we r d ,
v a n i n
f ort en van
als
men
D e
haar
i e d e r
p o o r t e n , W i j
omwalling, b i j
opric ht ing
als
geval,
een
d o o r
uit gangen
n o d i g
d i t
"belegerings om-
geprez en
hebben.
n i e t
o o k ,
werd e c h t e r
de link eroev er de
monument ale
z omin
het
de Sc helde werd
af gebrok en
d i e
h e e f t o f
a l s
t a l
n a a r
k unnen
maar ĂŠĂŠn e n k e l e v a n dez e p o o r t e n bewaren,
v ia
en de v erdedigings dijk .
t e n
h e t
bekend
1870-75.
w a s
k o n s t r u k t i e
v a n
z u l l e n
i n
noorden
l a t e r
z u i d e n
e e n
Zuidk as t eel werd
bouwen
g e n i e - t e c h n i c i .
voorzien
het
t e g e n
B r i a l mo n t ,
oninneembaar b e s c h o u w d
buitenlandse
t o e n t o t
o p
s t a n d
h a d
het
t o e s t a n d
gewoon
e n
w e r d
langs
h e t
v e r k o o p b o u wd e men,
Zwijndrec ht
heining" noemde,
i n
l a a t s t e
t e r r e i n e n
opbrengst f o r t
e n
Zuidk as t eel
ervan v o o r t k o me n d e
Z i j
met een c i t a d e l ,
f ront en 11 en 12)
t o t
o n t we r p v a n d e welbek ende B r i a l mo n t ,
g e wi j z i g d ,
g o r d e l
d o o r
(de
De z e
k wam
1 3 k m, z o u
"Naordk as t eel"
n a d i e n
doorgetrokken
c i r c a
a a n s l u i t e n
bestaande Z u i d k a s t e e l .
gesloopt
het
v es t inggbouwk undige
tegen
enkele
omheining
d e
v a n
b u i t e n ouderen
e n k e l
maar
geoordeeld,
a l
andere onderde-
deed v o o r de merk waardige d e
Blauwe
s ommige
To r e n ,
gelegenheden,
e n z . , o v e r
k u l t u u r e n mo n u me n t e n z o r g mo g e r o e p e n .
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 17
18
Tegelijk een
r i n g
nrs
1
m e t
d e
uit gebouwd
t o t
e n
m e t
omheining
v a n 8),
8
we r d ,
n a a r
af z onderlijk e
d i e
buit en
f ort en
(de
uit ,
f ort en
d e z o g e n a a md e v e i l i g h e i d s g o r d e l
mo e s t e n v o r m e n . De z e f o r t e n
l a g e n
v a n
2 8 0 0
de b e l e g e r i n g s o m h e i n i n g v an
d e
Sc helde
v an M e r k s e m ,
v e r wi j d e r d ,
(Hobok en)
d i t
me t e r s
t o t
l a a t s t e
De k r i n g 21 k m
v a n
( v a n
d e z e
d e
de o m h e i n i n g ,
h e t
Bijzonder diging
v a n
d e
modernis eren en h e t
z o r g
h e t
S t
1 8 8 0
1585
d e
welbek ende
He t
f o r t
dagtekenden me e r
o p
e n
f o r t
b o c h t
S t e
D i t
l a a t s t e
w e r d
v a n
h e t
s p e r b r u g
v a n
Parma
Ant werpen l a n g s
de
e e r s t e
opgewas s en e e u w z e l f s
V a n
kende d o c h
h e l a a s
een a a r d i g uit werk en,
d i t
dewelk e
t e g e n
v e r mi t s Het
e e n f o r t
e r g
t e
o g e n b l i k
L i l l o
De P e r e l
f ort ,
waar
i n
gelegen,
om
verhinderen. i n
1859.
de werk en g r o t e n d e e l s K e i z e r r i j k
i n
(1810) was
u i t
d e t weede
1894 gedeklasseerd,
a a n
dacht
het
v olledig
nog enk ele z e e r belangwek -
v e r v a l l e n s a me n
het
gebouwd t u s s e n
h a d
bewapening
blijv en
me n ,
i s
d e
en werd dan ook
ges c hiedk undig
l a n d .
met
door
f o r t
o u d e
r i v i e r
Fr a n s e
te s l o p e n .
m e t
v ormde,
Kano,
h e t
p l a a t s
h e t
e r
f o r t
Schijndal.
h i j
van
Ma r i e ,
u i t
me n
o n s
d e
d e
wa a r v a n
nadat
in
Merk s em)
L i l l o ,
1 9 째
k r i n g
een ont wik k eling van c i r c a
v a n
d e r
d e
op de grens van
en van het
f o r t
helf t
over,
z i j n d e
S t e M a r i e was u i t g e b o u wd g e wo r d e n
He t
niet
v u l d e n
bovendien besteed aan de v erde-
b i j
F i l i p .
e n
t o t
w e r d
Sc helde
1869
de t o e g a n g
t o t
met ers v an
v ers c hans t e legerk amp v an 1859.
v a n
f o r t
h a d
4 5 0 0
nadien toegevoegde
g e l e g e n
f o r t e n
Sc helde
e n
het
de i n u n d e e r b a r e z o n e v a n d e p o l d e r s
t o t
e n
v erwaarloos de r e s t e n
met de bes t aande bebouwing,
e n
t o e r i s t i s c h
s it e
had kunnen
a l s
v es t ingdorp
e e n
u n i c u m was
wellic ht
nog
niet
t e
laat
om t e
redden
wa t k a n g e r e d w o r d e n .
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 18
De g e b e u r t e n i s s e n
v a n
1870 h a d d e n a a n g e t o o n d d a t tussen nie
d e
s t edelijk e
a a n z i e n l i j k
te o n t t r e k k e n v an P a r i j s
h a d
op e e n
a f s t a n d
walling
d e r
het
Frans -Duit s e
v ergrot en,
e e n
o o r l o g
t e n
v erdedigings li-
e i n d e
d e
a r t i l l e r i e b e s c h i e t i n g .
immers
van
o n o n t b e e r l i j k was d e a f s t a n d
c ent ra en de buitenste
t e
a a n
d e
uit gewez en
d a t
me n
s t ads k ern H e t
e e n
b e l e g
stad van
v a n 7 km k o n bombarderen. De v e i l i g h e i d s o m -
f o r t e n
1 - 8
h a d
h i e r d o o r
r e e d s
het
grootste
deel v a n h a a r waarde i n g e b o e t .
De m i l i t a i r e n , n o e md e o o r l o g ,
steunende op de erv aring van vorenge-
v e s t i g d e n
d e
aandac ht
v a n
overheid op de dringende noodz ak elijk heid, systeem v a n niet
v a n
spoedig Wa l e m
me t
t e
l e i e n
u i t
ov ergangen
i n
1 8 7 8 .
v ormen
v a n
h e t
t e
d a k j e .
v ers t erk en,
h e t
b o u we n
e e n
d e
richten
Ant werpen
d o o r
O p
v a n
v a n
d e
f o r t
g e l u k t e
N e t e d e
e n
f o r t e n
d i j k
wa s
een v o l d o e n d e
r u i m
bruggehoof d
inundatie,
einde
aldaar de veestapel
rading
v oork omend v a n
d e
dez e w e r k e n
s t a d
e n
Beneden-Schelde,
d e
H e t
v an
b l e v e n
d e
s t a d
(1885) k w a m
d e
d e
noorden,
h e t
of
v a n
D u f f e l
en h e t
h e t
( 1 8 8 6 )
o o g
blokkeren van de
t e
d e
t e
d o o r
het
de link eroev er, beschut
tegen
kunnen park eren,
Noc ht ans , ondank s v erdediging van de
o o s t e n H e t
o p v u l l e n ,
v a n Merk s em e n h e t
m e t
d i e naam op
g e t r o f f e n maat regelen v o l s t r e k t
f o r t
en W a l e m
en
hebben,
v a n
tussen h e t s c hans
op
beleg.
onbes c hermd.
o p e n i n g
o m,
t e
h e t
v o l t o o i i n g
ontoereikend.
v a n
Lier
z o u moet en d i e n e n v o o r d e b e v o o r -
t i j d e n s
b l e v e n
tussen
van Kruibeke en Zwijndrec ht .
aangelegd
g e v a l
t a m e l i j k
en de verdere uitbouw
De d e f e n s i e v e
i n
e r i n ,
l i e p
we r d aanv ang gemaak t
v a n
die
alles
legerk amp,
St eendorp
f o r t e n
p o l i t i e k e
verdedigingsd i t
D i j l e
en v o l t o o i i n g
t en
d e
M e n
v ers c hans t
v a n
het
bouwen, d o c h
l i n k e r o e v e r
e e n
d e
d i e
f o r t
v u l d e
e n
het
f o r t was 1.
v a n
blijv en
Sc hot en bestaan
De s poorwegs c hans
de ruimt e tussen
op de defensie van het s poorlijn
zuidoosten
Lier
Net e-s y s t eem
Brus s el-Ant werpen.
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 19
20
In 1 8 9 0 polders
d e
k wamen
o p
d e
binnendijken
i n
d e Ant werps e
s c hans en van Oorderen en Berendrecht
t o t
stand,
de e e r s t e
o p d e Kauwens t eins e
dijk ,
dijk.
moes t en z o r g e n v o o r
het
verdedigen van de inunda-
het
blokkeren van de
tie,
Z i j v a n
Bergen
d e
o p
d i j k e n
e n
voor
Zoom-Ant werpen.
Z i j
d e t weede o p d e Zwanen-
k onden
i n
t r a ml i j n
v oork omend g e v a l
ook m e d e h e l p e n a a n d e v e r d e d i g i n g v a n d e S c h e l d e .
He t volledig tevens
f o r t
s p o o r l i j n
v an S c h o t e n t e
tiezone.
wa s
s e k t o r
Z o
immers
k wam
( 1 8 9 2 )
me n
n i e t
e r
b i j
Lier
Oelegem
t o e
e n
t e r w i j l
Oorderen
e n
aangevuld
h e t
t e
3 0
en
k o r t
v an
d e
v an
e e n
het
l i n i e
d e r
d u b b e l e
h e t
doort rek k en
d e
n a t t e
d e z e
sperhek
e n
h e t
o p r i c h t e n ,
drie
De z e w e r k e n
per
mo e s t
2 ,
hoedse s t o r ma a n v a l o p
het
werd
rond 1907.
v o o r z i e n het
i n
wat
defensie-
door
t e r het
i n
h o o g t e
aanleggen
S c h i j n a fl e i d i n g )
inundeerbare zone. v a n u i t
h e t
ops t ellen van een
s c hans en
i n
( d e
der
het
t us s enruimt e
hadden
K a p e l l e n
v olledig
l i n i e
f o r t
t we e o f
d e
t e z wak .
g r a c h t
h e t
v a n
w e r d
Kat helijne-
v olt ooid
1-8 (1859)
e n
1 - 8 ,
v a n
v eiligheids gordel
Me r k s e m
de f o r t e n
Graven-
h i e r o p neerk wam:
f ort en
v a n
f o r t
inunda-
' s
1 9 0 0
van Ste
f o r t
reoganizeerde
v a n
I n
f o r t
1 9 0 6
tussen d e Sc helde e n d e g r e n s b.
t e Brasschaat,
van Stabroek,
s amengev at ,
v ers t erk en
Het
mac ht e om d e 3 2 k m g r o t e
h e t
ma a r t
z i j
moes t
grot e opening t us s en de schansen
e n
f o r t
d e
spoedig de noodzakelijkheid
de def ens ielinie
v a n
o n t b r a k
s y s t e e m, w a t , a.
h e t
bleef
De w e t n o g
n o g
Berendrec ht
d o o r
Do c h s t e e d s
er
d e
i n
h e t
b e s t r i j k e n .
Broec hem.
Net es t elling nog aangevuld door Wa v e r ,
p l a a t s
en de noordelijk e
v an bijk omende f o r t e n
S c h i l d e ,
n a m
Oorderen-Schoten:
Es s en-Ant werpen
verdedigen tussen
te e r k e n n e n wez el,
K a p e l l e n
onv erdedigde
d e
opening
v a n
f o r t
van
ijz eren
de t us s enruimt en t us s en o f
( i n
redout es
t ot aal
hoof dz aak
A
rat o van
18)
voor doel een onver-
stadscentrum t e
verhinderen.
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 20
21
c. w a n n e e r zijn,
d e
z o u
slopen. d.
h e t
v eiligheids omwalling me n
Di t
bouwen
(Zandv liet )
d e
a l d u s
z o u
belegerings omwalling
af gewerk t
v a n
Brialmont
t e
Oudendijk
was v o o r z i e n t e g e n 1 9 1 0 . v a n
k u s t f o r t e n
( d e z e
5 k u s t b a t t e r i j e n de r e c h t e r o e v e r )
we r d e n
t e
n o o i t
(waarv an o m
d e
D o e l
e n
uit gev oerd)
s l e c h t s
2
v er dedi gi ng
e n
v a n
uit gev oerd v a n
d e
o p
Sc helde
te v erv olledigen. e.
h e t
o p h e f f e n
v a n
d e
f o r t e n
D e
P e r e l ,
Lief k ens hoek
en L i l l o , f.
h e t
v o l t o o i e n
16 k m
v a n
beveiligd
v a n
d e
t e
s t a d
z i j n
De z e v o l t o o i i n g
v a n
t e g e n
Tallaart ,
e e n
e n
B o s b e e k ,
d e
w e r k
' s
Oudaane,
v a n
d e
S c h i l d e ,
D o r p s v e l d ,
v a n
het de
Grav enwez el,
Konings hooik t , e n
v a n
u i t v o e r i n g
Bras s c haat , -
Haas donk
Dr i e h o e k ,
t o t
art illeriebombardement .
omv angrijk s t e
K e s s e l ,
op 9
waardoor deze werd geac ht
omv at t e
E r t b r a n d ,
B o r n e s
S mo u t a k k e r ,
h e t
H e t
O e l e g e m, B r o e c h e m , Liezele,
hoof dv erdedigings linie
gelegen,
wa s
gehele p r o g r a mma . forten
d e
Breendonk , schansen v an
Mas s enhov en,
L e t t e r h e i d e ,
P u u r s ,
L a n d s mo l e n e n L a u we r s h o e k .
De z e w e r k e n doc h I
z i j
n i e t
wa r e n
b i j
v o l l e d i g
gins linie
we r d e n h e t
uit gev oerd u i t b r e k e n
t u s s e n
v a n
af gewerk t noch u i t g e r u s t .
v ormde
e e n
k r i n g
v a n
d e
1908 en 1914 Wereldoorlog
De hoof dv erdedi-
c i r c a 1 2 0 k m,
op
de beide
Scheldeoevers.
Wij z i e n d u s
dat
s t elling
A n t we r p e n
1860
t e
o m
oorlog
d e
onderdelen we e r a n d e r e
s e n s u
e i n d i g e n
we r k e n wa r e n niet
de werk en v an u i t b o u w d e r
i n
l a t o 1 9 1 4 ,
e e n t o e n
v anz elf s prek end n i e t
aanv ang het
versterkte
namen
r o n d
uit brek en van de
lamlegde.
eens begonnen, andere
Verschillende niet
v olt ooid,
uit gerus t .
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 21
22
Zo w a s v an
d e
o . m .
Verlegde
uitgevoerd.
andere
Wa n n e e r
w i j
d a n
fl a n k e r i n g
S c h i j n s
S l e c h t s
andere h a l f ,
bekijken,
d e
een
v a n
d e
dubbele gracht
(Oorderen-Ek eren)
d r i e t a l
caponnières
n i e t
v olledig
waren v o l t o o i d ,
nauwelijk s begonnen.
d e
moet en
we r k e n w i j
v a n
d i t
d e
d o e n
s t e l l i n g
i n
h e t
wat
l i c h t
nader van de
opvattingen, d i e g o l d e n i n h e t b e g i n v a n d e 20 0 e e u w , of l i e v e r , o p h e t e i n d e v a n d e 1 9 ° . Werk en, d i e u i t g e v o e r d wo r d e n g e d u r e n d e
e e n
t i j d s p a n n e
kunnen v a n z e l f s p r e k e n d en g e l i j k e
t r e d
n i e t
houden
v a n
r u i m
s t e e d s
m e t
d e
g e l i j k wa a r d i g
s n e l l e
de b e w a p e n i n g
en v an de aanv als middelen.
den,
omringden,
d i e
o n s
en t e c h n i s c h e wa p e n s der
t e
f o r t e n
n i e t w a s
springstoffen werk wijz en a l
bes t and
d e z e
h e n
k onden
u i t g e b r e i d ,
wa r e n
o n t wi k k e l i n g De
van
g r o t e mogendhe-
t o e l i e t e n
i n
waart egen de s t at is c he
opgev oerd,
z i j n
bes c hik t en ov er wet ens c happelijk e
d i e
k ons t rueren,
a r t i l l e r i e
v an
met hodes
een halv e eeuw
de
b l i j v e n .
korte
konstrukties
D e
d r a c h t
v ernielings k rac ht
ongek ende
t i j d
s t at egis c he
der
v an nieuwe e n
taktisSe.
b e p r o e f d e n b r u i k b a a r gemaak t . De g e v o l g e n
f a k t o r e n
z ouden
z i c h
i n
1 9 1 4
zeer spoedig
doen g e v o e l e n .
We l w a s
me n
daar wa a r mo g e l i j k , g e we l v e n zandbed
v a n ( L i e r ,
v erwerk en dit
1
v a n
ma t e r i a a l
Wa a r
m e n
e r t o e t e
d i k t e
Walem,
h a d
bak s t een
me n
b e d e k t
e n z . ) . i n
b e t o n
aanv ank elijk
o n d e r b o u w,
d e
o u d e r e
we r k e n
v e r s t e r k e n . Men h a d d e oude b a k s t e n e n
me t e r
d o o r
ov ergegaan,
d e
wa s
b e t o n
a f g e s t a p t e n
op
van het me n
had
ongewapend) v erv angen.
bak s t een
i n
l a g e n
v es t ingwerk en
( h e l a a s
n o g
r e e d s
M e n
m e t
g e b r u i k t e
v o o r
d e
1890 v o o r de gewelv en g e b r u i k
g e ma a k t v a n b e t o n .
No g enkel
l a t e r
b e t o n
strukties
w e r d
v o o r
aangewend,
u i t g e v o e r d
e n
o p
h e t d i t
g r o n d
g e h e e l
d e r
we r k e n
n o g
was
het
geval v oor de kon-
v a n
d e
w e t
v a n
30 maart
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 22
23
1906. D e g e w e l f d i k t e wa s r e e d s voor
d e
we r k e n
v erwerk t per
m e t
m3 ) ,
hoger
e e n
v o o r
g e h a l t e
1 , 2 5 m.
h e t
b u i t e n s t e
v r i j
d e
l a a g
o n d e r s t e
( 2 5 0 k g
Hi e r d o o r
het b e g o o g d e op
d e r
p e r
wa s
d e
g i n g
i n
1890 op 2,50m gebrac ht
l i n i e .
me n h a d b e t o n ( 1 8 0 k g
c ement
l a a g v an 1, 25m en met een
m3 )
v o o r
o v e r
t o t
d e
niet
iet s
bovenste laag van
n i e t
r e s u l t a a t
me n
D o c h
c ement gehalt e
u i t v o e r i n g
mo n o l i t i s c h
e i n d e
van
h o mo g e e n e n w e r d bereik t .
Helemaal
een dos ering van 400 k g
c e me n t p e r m3 v o o r d e b o v e n l a a g d e r g e w e l v e n .
He t v a s t s t e l l e n en v a n
z i j n
v a n
weers t and
g r o n d
v an gegevens
o p
land,
o o k
b a s i s
betonnen k o n s t r u k t i e s , v an
d e
f o r t l o k a l e n
wa s o p g e r i c h t schietveld,
i n
t en
d e
a.
h e t
i n
gegeven. Een
k amp
v a n
1914 k o r t
f e i t
v o r m
v a n
d a t
d e
d e
granaten
210-220
v a n
hoogste,
de
mm
( K r u p p
e e n
b r i s a n t l a d i n g
mees t e f o r t e n
mm
reeds
h a d
i n
v an a f w e r k i n g v e r k e e r d e n , w a s t o e n
i n
g e b r u i k
reeds
z i j n d e
p r o j e k t i e l
af v uurden
v a n
v an
t o t
waart egen
het
7 0 k g ,
me e r b e s t a n d
wa s .
me t
D e
l a d i n g
I n
s t uk k en
dez e v r i j g e k o m e n
1 9 1 4
v a n
wa r e n
e e r s t e
v a n
wa r e n
d e
i n
f a k t o r e n ,
o f
L e
e e n
Cr e u s o t ) .
g e wi c h t
van 17,5kg.
De
van 119 I n
1913,
u i t
proeven gebleken
houwit s ers
v a n
2 8 0
350k g met e e n l a d i n g beton der
bes c hot en
d e
f ort en
niet
Duit s ers
de
3 0 5
mm
e n
na de
v al
v an de Frans e v e s t i n g
s c hot en
4 2 k g ,
d e
een vergevorderd stadium
mm e e n
Ma u b e u g e .
k lein
mort ier-
b e v a t t e
m e t
het
uit werk ing van de
kg
forten
i n
berekend
2 1 0
3 5
"proef doel"
we r k e n
v a n
v a n
d e
en de af met ingen
gedrang
g r a n a a t
dat
op
h e t
Duit s e
d e
buit en-
v e r r i c h t
dergelijk
v es t ingwerk en
af met ingen
t e n
toen
het
was
s amengev at d e v o l g e n d e :
we r d e n t e g e n ,
e n
u i t
Bras s c haat ,
dez e o m s t a n d i g h e d e n
weers t and
brachten
h a d
d e
b e t o n
p r o j e k t i e l e n
proef nemingen
me n
h e t
z u i d e n v a n He i d e ( Ro d e Weg).
Behalve die
v a n
d i e
h e t
v a n
i n s l a a n d e
g e b e u r d o p
k w a l i t e i t
t e g e n
grotendeels d o c h
d e
d e
4 2 0 mm, v a n z o d r a
projek t ielen
t weede
af
van 380kg
v a n 931k g met
lading
v an 1 0 6 k g .
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 23
24
b.
d e
d r a c h t
dan d e z e
d e r v a n
de h o u w i t s e r v an
1 2
voor v an
1 5
de
c m
projek t iel
v a n
De v u u r k r a c h t k end om d e c. d e
veelal
e e n 3 6 k g
v a n
der
oms t andigheden uitgeruste
wa r e n p l a a t s e l i j k
geleidelijk enz .
D e
verkorte v an
e e n
d e r
geven, v a n w e g e
buskruit.
bes t rijden.
i n
e r
ontbraken
d r i j f k r a c h t , en
a l l e
zeer
andere
hac helijk e
f o r t e n
z i c h d e
d i e
wa s
i n g e s t e l d
g e b r u i k
h e t
naderingspogingen, v a n
wa a r d o o r e n
n a
op een z ic h
d e
z ogenaamde
openen v an op g r o t e
v o e t
h e t u i t
e e n
v e r n i e l i n g
s c h o t
mu n i t i e v o o r r a d e n
aanv al met
w e r d
v o o r
d e
onvoldoende.
ganen e n d e o n m o g e l i j k h e i d , bare l o k a l e n ,
t e
af gewerk t :
O o k
v erdelgings v uur,
v e r p l i c h t
a r t i l l e r i e
n i e t
maak t en
spoedig o n b r u i k b a a r
wa r e n
t e n hoogs t e 8400m met
s c hijnwerpers
ont wik k elende
v o e t
f o r t e n
opzichte van een technisch s uperieur
aanv als wijz e:
een a a n v a l
d e
ov er kanonnen
t elev erbindingen,
uit ers t
Du i t s e r s
mort ier van 420
bes c hik t en
v a n
z ware
t e g e n s t a n d e r .
v e r d e d i g i n g
en de
garnizoen verkeerde
t e n
grot er
f o r t e n was d u s v o l k o me n o n t o e r e i -
f o r t e n was
Het
k m
lading van rook s t erk
v e r l u c h t i n g ,
nut s middelen.
d e
de
s c hiet t abellen,
verlichting,
d.
met
merk elijk
afstand slechts
d r a c h t
v ijandelijk e
t oerus t ing
1 1
v e r r e
was
m o r t i e r 2 1 0 mm h a a l d e 9 9 0 0 m ,
Daarent egen
o p
m e t
De
305mm,
13k m.
a k t i e
a r t i l l e r i e
f ort en.
v a n
t o t
d e
Du i t s e
n i e t
g e h e l e
voeren.
k o r t e
s t r i j d
van
a l l e
De
f ort en
o v e r
t e
verdedigingsor-
t e houden
s c h o t ,
w e r k
me e r n o d i g was
t e
s t and n a
h e t
afstand
t o t
i n
onbewoon-
p u i n
werden
herleid.
Vervolgt.
Artikel
v a n
jaargang 1971
Ro b . n r
Hav ermans ,
ov ergenomen
u i t
Calmt hout ania
1 en 2.
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 24
25
Wi e
k a n
d e
pers onen
herkennen op bovenstaande f o t o .
uw a n t w o o r d a a n R o g e r B a l b a e r t ,
Park weg,
2,
Graag
2080 Kapellen.
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 25
26
ontvangen g i f t e n Me t
d a n k
o n t v i n g
d e
k u l t u r e l e
k r i n g
d e
g i f t e n v a n d e h e e r Vermeulen, S p a r r e n l a a n
hiernav ermelde
t e Hoev enen.
1. B o e k e n . - Biedermeier
i n
Oostenrijk,
- Biedermeier
i n
Os t erreic h 1815-1848,
- He r z h h a f t e r Ha u s t r u n k Mos t - Blumengart en, - Deurne e n B o r g e r h o u t - Schoonhoven v an A
t o t
- B r o c h u r e Merk s em - Dambord v o l
(J.B.
St oc k mans ),
Z,
Gids,
kastelen,
- Groeningemus eum B r u g g e :
v olledige
v erz ameling,
- Zev en wonderen v an B e l g i ĂŤ , - Brugge en haar prac ht , - K a s t e l e n e n l u s t h o v e n v a n Deurne e n B o r g e r h o u t , - Clos e up v an B e l g i ĂŤ , - Deurne: g e s c h i e d k u n d i g e - Kastelen
fl i t s e n ,
t e Hobok en,
- Mu s e u m M a a g d e n h u i s , - Ant werpen S t
Jacobskerk,
- Roc k ox huis , - Mu s e u m P l a n t i n M o r e t u s , - Hobok en:
z o was h e t ,
- Deurne: 1 9 5 2 , - Fi l i p s
de Goede,
- L'armorial - Heraldry -
o f
K e r k e l i j k e
des
roy s -d' armes ,
t he Roy al
f amilies
h e r a l d i e k
v a n
o f
1 2 7 0
Europe, t o t
J oannes
Paulus
- Om e n r o n d d e A n t w e r p s e v e s t e n , - St
Pauluskerk,
- Sterckshof:
beknopte gids,
- Verdwenen g e z i c h t e n
u i t
het
Ant werps e,
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 26
27
- De l e e u w:
u n i v e r s e e l s y mb o o l e n wapen v a n V l a a n d e r e n ,
- Ges c hiedenis v a n Deurne - Elseviers
gids
(2
delen),
van de heraldiek ,
- De k a t h e d r a a l v a n A n t we r p e n - Frans
de Tas s is ,
2. P o s t k a a r t e n .
- Kapellen: -
L i l l o :
26
3
- Hoev enen:
6
- Zandv liet : - Ekeren:
6
12
- Mariaburg:
6
- Brasschaat: - Stabroek:
30
- Berendrecht: - Deurne:
9
8
- Wes t k apelle: - Knokke:
24
3
7
3. W a p e n s c h i l d e n .
Wij o n t v i n g e n
1 5 3
d o o r
wapens c hilden v a n d i v e r s e
d e
h e e r
f amilies
Vermeulen getekende e n gemeent en.
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 27
28
mijmenngen Ik werd geboren in het
belgische noorden
jong v e r p l a n t naar h e t ik
noordzeestrand
leerde de zee en
duin verkennen
ook a a n d e w o e s t e w i n d e n we n n e n .
Als
i k
is h e t
daarov er mijmeren ga als of
mijn
hart
s t i l l e
s laat
voor z ov eel s c hoons op dez e a a r d door we i n i g e n goed aanges t aard voor z ov eel
rijk dom en natuurschoon
ook i n
e i g e n h a a r d e n woon.
In het
z o e l e v a n d e av ondwind
is h e t
als of
bij
het
i k
mij
i n
d e hemel b e v i n d
aans c houwen d e r
glins t erlingen
v an s t e r r e n e n s c h e l p e n e n v i n n e n ook z i e
i k
s t erren op het
zand
v an o n s s c h o n e n o o r d z e e s t r a n d .
Bij
het
k o me n e n g a a n d e r b a r e n
denk i k die
i k
aan
mijn
onder vreugdig gestoei
door d u i n
en z eegras de wind ons woei
ons l e e r d e
i n
genot
de v r e u g d e d e r
He t
i s
k inderjaren
als of
de j a r e n genot d a t zichzelf
en gevaren
bruisende baren.
i k
nooit
die
i k
daar heb gesleten
i k
i n
s t i l t e
en
i n
kan vergeten
v rijheid
oms loot ont plooit
zoals d e wi n d e n de b a r e n eers t b r u i s e n d dan k a l me r met de j a r e n .
B r o e c k x J . w e d u w e A ms s o ms
't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 28