firogheseote Heemkundige Kring Kapellen
•c,
Driemaandelijkse uitgave van de Heemkundige Kring van Kapellen "Hogkeseote" vzw.
13 ij ! a g e 1 a a n " t 6 r u g g e s k e " j g 2 9 n r 1 v a n l m a a r t 1 9 9 7 -
Ereleden " Hoghescote " 1997 Onze oproep om steun is niet zonder gevolg gebleven. Vele leden stortten spontaan een bijdrage welke ruim het gewone o v e r s c h r i j d t . Wij z ijn d a n ook bijzonder verheugd om hier na de (voorlopig) afgesloten l itej publiceren: Speth, Brussel. st v a n d1. Dhr e Baron e rFrederic e 2. Dhr Beersman Arthur, - l e t / e n 1 9 9 7 Kapelen. 3. Familie Blankers-Leers, Kapellen. 4. Dhr Cleiren Walter, Rumbeke. 5. Familie David Gast Van Hengel, Kapellen. 6. Familie De Clippele- Van den Kerckhoven, Kapellen. 7. Mevrouw De Craecker Marie Jeanne, Kapellen. 8. Dhr De Ridder Lodewijk, Kapellen. 9. Mevrouw De Rooy Maria, Kapellen. 10. Familie De Schutter-Van Wassenhove, Kapellen. 11. Dhr De Bie Herman, Kapellen. 12. Fantilie Donvil-Mannaerts, Kapellen. 13. Familie Eggermont-Raemaekers, Kapellen. 14. Dhr Gijsen Gerard, Kapellen. 15. Dhr Herman Joseph, Kapellen. 16. Dhr Hermans Eduard, Kapellen. 17. Dhr Jacobs Marcel, Ekeren. 18. Dhr Janssens Frans, Kapellen. 19. Familie Janssens-Smits, Kapellen. 20. Dhr Jennes Alexander, Ekeren. 21. Familie Jorens-Van Look, Kapellen. 22. Familie Kerremans-De Saegher, Kapellen. 23. Dhr Kerstens Hugo, Hoboken. 24. Familie Lathouwers- Van Hoof, Kapellen. 25. Dhr Lenaerts Jacques, Kapellen. 26. Mater Salvatoris, Kapellen. 27 Dhr Meyvisch Leo, Kapellen. 28. Mevrouw Nagels Julienne, Kapellen. 29. Dhr Osterrieth M B. , Antwerpen. 30. Parifart, Kapellen. 31. Familie Schepens-Capiau, Berchem. 32. Dhr Smolders Wilhelmus, Kapellen. 33. Familie Stessens-Hendrickx, Ekeren. 34. Familie Strijbos-De Smedt, Kapellen. 35. Dhr Van Dooren Gaston, Kapellen. 36. Dhr Van Haaren Frederic, Kapellen. 37. Famine Van Helvert-Joosen, Kapellen. 38. Dhr Van Herck David, Kapellen. 39. Mevrouw Van Hooydonck-Huguenay, Kapellen. 40. Familie Van Leuven, Ekeren. 41. Familie Van Look-Van Oirschot, Kapellen. 42. Familie Van Regemorter-Speth, Kapellen.
' t Bruggeske jg 29 - maart 1997 -
Bijlage 1.
verool:v ///s1 ereleden
43. Mevrouw Van Son-Bastiaenssens, Berchem. 44, Dhr Verhist Lode, Kessel-Lo. 45. Dhr Vin geroets Geraard, Kapellen. 46. Mevrouw Vissere E., Antwerpen. 47. Mevrouw Vleugels-Van den Brekel, Kapellen. 48. F amilie Volant-Verbraeken, Kapellen. 49. F amilie Wittock-Smet, Kapellen. 50. Dhr van den Ke rekhove C., Kapellen.
Naast de voornoemde ereleden danken wij uiteraard ook de zeer vele leden welke ook spontaan opnieuw hun lidgeld hebben gestort. De spectaculaire aangroei van het aantal leden bewijst dat de werking van Hoghescote op het goede spoor zit. Door uw hulp en steun zullen wij: 1. ons ledenblad " 't Bruggeske " met evenveel zorg kunnen blijven uitgeven, 2. maandelijks onze activiteiten verder inrichten, 3. het voorziene project "INDOKA" ongetwijfeld realiseren. Uiteraard past het om na de leden en de ere-leden te danken ook een speciale vermelding te richten naar onze sponsors: 1. De electriciteitsmaatschappij ELECTRABEL. 2. De KREDIETBANK Kapellen. 3. Het bouwbedrijf VALCKENBORGH. Voor het inrichten van de feestavond met Lutgart Simoens op 21 maart mochten wij rekenen op de financiĂŤle steun van het GEMEENTEKREDIET, waarvoor ook onze hartelijke dank. Wij hebben onze ledenadministratie voorlopig afgesloten op 9 februari 1997 en wij vragen uw medewerking om dit alles even te controleren. Wij hebben ook deze maal weer een naamloze storting ontvangen zodat wij uiteraard betrokkene niet kunnen opnemen in ons ledenbestand. 1 - Indien wij uw bijdrage hebben ontvangen vindt U hieronder uw lidkaart 1997.
2 - Indie n U vergeten z o u z i j n o m h e t lidge ld t e be ta le n v i ndt U i n bijla ge e e n stortingsformulier waarmee elke vergetelheid natuurlijk kan hersteld worden. Bijlage 1.
't Bruggeske jg 29 - maart 1997.
" t U r uggeske " d riem aan d elijks t ijd sch rif t van d e H eem krin g " Hoghescote " t e Kap ellen . Verantwoordelijke uitgever: Balbaert Roger, Parkweg 2 - 2950 Kapellen - tel: (03) 664.57.22,
1 m a a r t 1997.
2 9 e jaarg an g - n u m m e r 1
In dit nummer... - Bladwijzer. - Het bestuur Hoghescotei aan het woord. - Sander, De Grijze, u s vader . . - Brouwerij "Den Hoorn " - Praatje bij een plaatje - IndustriĂŤle activiteiten in Putte tijdens de 19de eeuw (deel 2). - W i j lazen voor u in de krant. - Zoekplaatje - Kruiswoordraadsel.
1 2 - 4 5 - 13 14 - 24 24 - 25 26 - 32 33 - 35 35 36 - 37
Ver z ameling van d o k u me n t a t ie v oor het ar c hief van de heemk r ing Hoghes c otell! d o k u m e n t a tie over Kapellen is welk om! Wij denk en aan foto's, doods pr entjes , doods br iev en, pos tk aar ten, k r antenk nips els ,oude menuk aar ten, geboor tek aar tjes , oude tr ouwboek jes , oude notar is ak ten,huw elijk s aank ondigingen, oude r ek eningen v an Kapels e fi r ma's enz, enz... g e e f ons een s eintje en we k omen even langs. 6 i j v oor baat har telijk dank ! Dank zij uw medew er k ing en s teun k u n n e n wij ons ar c hief over Kapellen v er der uitbr eiden.
1 Bruggeske jg 29 m aar t 1997 n r
H et bestuur ' Hoghescotei aan het w oor d o 0 0 rgctiviteiten voor u i ngeri cht door Hoghescoteo BEZOEK AAN HET RIJKSARCHIEF VAN ANTWERPEN. Dit bezoek had plaats op donderdag 30 januari 1997. Gedurende meer dan 2 uur heeft de conservator van het rijksarchief, de heer Houtman, onze enthousiaste groep van 25 leden van Hoghescote weten te boeien. Meer dan 7 km archiefrekken steken boordevol oude documenten. D e heer Houtman had speciaal voor ons een uitgebreide tentoonstelling ingericht van Kapelse archiefstukken. Een hartelijk applaus drukte de dank uit van de aanwezigen en velen zullen ongetwijfeld nu de weg naar de rijksarchieven gemakkelijker vinden. CURSUS GENEALOGIE. Deze reeks van 5 lessen i s opgestart. Niet minder dan 20 cursisten volgen met aandacht de uiteenzettingen van de heer Palmans, afgevaardigde van 'De Vlaamse Vereniging voor Familiekunde 1aarzelen om te beginnen met het opstellen van zijn stamboom. Onze cursisten we.tenNnua allesh over e tdoop-, huwelijks- en begrafenisregisters, testamenten, burgerlijke stand, kwartierstaten v o l g e n en het probleem van de vondelingen. v a n BEZOEK AAN d e z HETeADRIAAN BROU WERSHUIS TE ANTWERPEN. c u r s u Gezien de teksten van dit '1 Bruggeske" voor 23 februari bij de drukker moesten zijn s kunnen wij nu nog geen verslag uitbrengen over dit bezoek. De inschrijvingen lopen z a vlot binnen en alles laat verhopen dat ook dit museumbezoek een succes wordt. l n ARVERGADERING i e m 1997. a n d m e Deze feestelijke jaarvergadering heeft plaats op zaterdag 1 maart 1997 te 19 uur in ede prachtiger salons van h e t 'Onstpanningscentrum voor h e t personeel van h e t ministerie van financiĂŤn', beter gekend als de 'vroegere douaneschool' gelegen in de Graaf Henri Cornetlaan tegenover de 'Denneburghoeve 1 - Aperitief .Wij bieden u: - Gerookte forel - Denneburgsoep - Eendenborst - orange - Dame Blanche - Koffie. 2
'
t
Bruggeske jg 29 - maart 1997 n r 1
Tijdens dit uitgebreid diner brengen wij zeer kort een verslag uit over de werking van het voorbije jaar en lichten wij ook een tipje van de sluier voor het komende jaar. Uiteraard za l o n ze feestbestuurder Ja ck Vanummissen w e e r zorgen vo o r e e n aangename ontspanning. U wenst uiteraard mee te genieten van dit heerlijk festijn en dat kan mits het storten van een bedrag van 600 BEF per persoon op de rekening nr 413-7205071-65 van Hoghescote Kapellen met de vermelding 'jaarvergadering'. VERTELAVOND MET LUTGART SIMOENS. Hoghescote i s e r i n geslaagd om deze gekende Radio- en TV vedette naar Kapellen te brengen. Op vrijdag 21 maart te 20uur in de cafetaria van het Koninklijk Technisch Atheneum, Pastoor Vandenhoudtstraat te Kapellen brengt zij een avond onder het mo tto : 'Achter de schermen van d e radio'. U krijgt de gelegenheid om aan Lutgart de vragen te stellen die u al lang op uw lippen had.
Lutgart Simoens - BRT II Omroep Antwerpen -
Kaarten zijn te bekomen door overschrijving op rekeningnummer 088-2195260-48 van Hoghescote Kapellen va n e e n bedrag van: 150 BEF (voorbehouden plaats) of 100 BEF (gewone plaats). Lutgart Simoens was en is de enige journaliste welke de toelating kreeg om koningin Fabiola t e interviewen. Belangstelling verzekerd dus wacht niet te lang om uw kaarten te bestellen.
't Bruggeske Jg 29 - maart 1997 - nr 1
3
KUNSTTENTOONSTELLING A. VANDENHOUDT. Tijdens de periode van 26 april tot en met 4 mei richt de Culturele Kring Hoghescote een grote tentoonstelling van d e werken van d e gekende Kapelse kunstschilder wijlen Pastoor Vandenhoudt. Deze tentoonstelling heeft plaats in 'De Oude Pastorij Dorpsstraat te Kapellen. In samenwerking met verschillende instanties en met de familie Vandehoudt zelf zijn wij er in geslaagd om een prachtige folder samen te stellen: 'Leven en Werken van wijlen Pastoor Vandenhoudt. Deze brochure zal te koop zijn tijdens d e tentoonstelling. Voor vele Kapellenaren roept de naam Vandenhoudt gennopo uit 1 g vroegere v e ljaren. e h e r i n n e r i n Deze kunstenaar werd algemeen gewaardeerd en om die reden besliste het schepencollege van Kapellen op 30 maart 1951 om de weg tussen de C. Pallernansstraat en de J. Breugelmans-straat de naam toe te kennen van 'Pastoor Vandehoudtstraat 1 .Indien U in het bezit bent van een schilderij van Pastoor Vandenhoudt en u bent akkoord om deze te laten opnemen in de tentoonstelling kan U altijd contact opnemen met Roger Balbaert, tel. 664.57.22. Hoghescote dankt U bij voorbaat voor uw medewerking. Practische informatie zullen U later bekend gemaakt worden via een huis-aan-huis folder. WEEK-END IN MALMEDY. Tijdens het week-end van 19 en 20 april 1997 voorzien wij voor onze leden een verblijf in de Ardennen te Malmedy waar wij verwacht worden in de Terme Libert. De onkosten voor dit week-end zijn als volgt (huur lakens inbegrepen): standaard kamer k a m e r met k a m e r warm en koud d o u c h e b a d water 2.660 2.890 2.445 volledig pension 1.940 2.170 1.725 half pension 1.155 1.375 955 kamer met ontbijt Wij hebben een optie genomen voor verschillende kamers. Inschrijven voor 1 maart 1997 met storting op rekening n r 413-7205071-65 met vermelding van 'week-end Malmedy 1 .LIDGELD 1997. De meeste leden hebben hun lidgeld voor 1997 reeds betaald. Indien U de betaling uit het oog zou verloren hebben dan vragen wij U om zo vlug mogelijk uw lidgeld te storten op rekening nr 001-2573117-74 van Hoghescote Kapellen met de vermelding 'lidgeld 1997'. Dank bij voorbaat v r i e n d e l i j k groeten e n hopelijk zien wij elkaar op een van de voormelde activiteiten.
Het Bestuur van Hoghescote.
4
'
t
Bruggeske jg 29 - maart 1997 n r i .
Atensen van bij o n s . . .
Sander, de grijze , . u s model-. a Putte zal, zoals ieder ander dorp, in de loop van zijn geschiedenis zijn eigen dorpsfiguren gekend hebben. Ik bedoel personen, die om hun aanzien, hun status, hun gedrag, een zeker beeld opriepen bij de dorpelingen. Zo zullen Hendrik Happaert (what's in a naine !!!), de hofkapelaan van Famese en Siardus Bogaerts, de priester zonder kerk, hun eigen stempel gedrukt hebben op de kleine dorpsgemeenschap. Z o zullen Jonker Moretus, Jan Mat, Joannes Guillelmus Arensma, zij het om andere redenen en op een ander tijdstip, het respect en de achting verworven hebben van hun tijdgenoten. Wat mj betreft, ik heb Putte beleefd in mijn kinderjaren. Dit wil zeggen, in de vooroorlogse periode, tussen 1930 en 1940. Begrijpelijk dat, op mijn niveau gezien, andere maatstaven golden, om als dorpsfiguur erkend te worden dan bij de volwassenen. Pol de Smid bjvoorbeeld, was in mijn kinderogen een figuur! Hij besloeg de paarden in zijn smidse in de Puttetraat, joeg met de blaasbalg het vuur laaiend hoog, smeedde met klinkende mokerslagen het roodgloeiend ijzer op het aambeeld en vloekte luidop als de straatbengels, het toekijken beu, hem plaagden met hun spotliedje: " Pol de Smid, zijn billen zien wit, zijn g.. ziet zwart, zo loopt hij over de luizenmarkt !!" Terwijl ze joelend wegstoven, als de man een stap in hun richting bewoog. En Frans Jorissen, kortweg "de Jones" genoemd en slachter van beroep, joeg me de stuipen op het lijf, wanneer hij , met zijn besmeurde laarzen, bebloede schort en blinkende messen in een lederen foedraal, het varken kwam kelenbij mijn grootouders. En brullend mijn naam riep om met de koord te trekken! PK verstopte mezelf en sloot me op in de ingemaakte kast onder de radio. Er was Piet, de Hollandse boswachter, broodmager en grimmig van uitzicht, gekleed in zijn bruin fluwelen pak, het onafscheidelijke jachtgeweer schuin over de schouder, die, geluidloos en dreigend , per fiets de dreven controleerde van het Moretusbos. En steeds onverwacht voor me opdook, wanneer ik daar rondtoerde. Hoe dikwijls ik voor hein op de vlucht ben geslagen, kan ik bij benadering niet meer zeggen. Evenmin hoe dikwijls hij in mijn dromen verscheen om me te achtervolgen. Ik herinner me duidelijk " Ko, de Suisse van de kerk", struis en rechtop, de zwarte pandjas steeds onberispelijk, de zwarte sluier met goudopdruk over de schouder, de langwerpige steek op het grijze hoofd en de houten sinterklaasstaf, 't Bmggeske jg 29 - maart 1997 - nr l .
5
die bonkte op de kerkvloer bij iedere stap van de man, terwijl hij de orde handhaafde in zijn kerk tijdens de hoogmis. Zij waren in mijn kinderogen de figuren, anders dan de anderen. Figuren, die opvielen en een stempel drukten op mijn kinderziel. Zij maakten deel uit van het Putte dat ik me herinner : het vooroorlogse Putte uit de jaren, die ik intens beleefde, in het dorp en met het dorp, omdat ik er echt een deel van was. Een figuur, die me altijd zal bijblijven, die ik nooit zal vergeten, hoe oud ik ook worden mag, is SANDER DE GRYZE, mijn grootvader. Hij is dan ook het onderwerp van het hierna volgende verhaal. Grootvader werd geboren als negende in een gezin met dertien kinderen. Zijn ouders waren keuterboerkes, die een kromgegroeid hoeveken bewoonden, ergens in de buurt van het Galgeveld, langsheen de baan Antwerpen - Bergen op Zoom. H i j vertelde altijd dat hij grootgebracht was door zijn oudere zusters, die hem op een kruiwagen meezeulden naar het land. En dat hij v66r zijn dertiende nooit een broek gedragen had, maar altijd " in de bussel " liep, w a t dat ook mocht betekenen. I k wees echter dat zulks we l lichtelijk overdreven zal geweest zijn. Hij wa s immers een monkelaar met veel pretlichtjes in zijn ogen. En als hij grapjes maakte, knipoogde h ij naar mij met zijn twee ogen tegelijk. H i j beweerde ook dat hij enkel " in de vakantie " w a t school gelopen had. Maar i k diende zijn beweringen altijd met een fikse korrel zout te nemen, want ; hij las bijna alle dagen een Grootvader Alexander dagblad, had een mooi vloeiend handMichielsen alias schrift, k o n behoorlijk wat rekenen en sprak waarempel een mondje Frans. Enig " Sander de Grijze Duits had hij o p een minder fortuinlijke wijze geleerd en ervaren. Wat zeker waar was, hij was niet geboren met schatten in zijn wieg. Want thuis bij "de Grijze" was er weinig weelde!! Voor avondeten werd gewoonlijk een reusachtige pot "hooglandse patatten" omgekeerd boven een even reusachtig bord. Daarover werd een sauskom met "spekvetsaus" ofwel "ajuinsaus" in zijn geheel leeggegoten. leder kind zat of stond rond de tafel en moest met zijn vork tussen de dampende aardappelen een kuiltje maken, daar wat saus in laten lopen, 6
'
t
Bruggeske jg 29 - maart 1997 - nr 1
dan een stukje aardappel vastprikken en soppen in zijn eigen kuiltje. 0 wee, de onvoorzichtigaard, die het aandurfde het kuiltje van zijn buur te doen instorten! De oudsten kregen een halve gebraden haring of een stuk spek in de hand. De jongsten mochten eens bijten, nu van de één, dan weer van de ander ,althans z o grootvader. v e r t e l d e Waar de bijnaam "de Grijze" vandaan kwam, heb ik nooit kunnen achterhalen. Wanneer in de familie iemand geboren werd met blond, rossig haar, dan zei grootvader steeds: D' as er een uit het oude nest! Pas op, 't zal ne kwaje worden. ." En inderdaad, aan de hand van persoonlijke ervaringen, heb ik die bewering meer dan ééns gestaafd geweten. Hijzelf was mager, liep enigzins gebogen, had een klein, nijdig snorretje, een dikke knobbel boven zijn rechteroog, witgrijs haar, gekamd met een scheiding in het midden. Hij beweerde altijd dat hij de knobbel boven zijn oog en het witgrijze haar in één nacht gekregen had. In Duitsland!! Tijdens zijn gevangenschap!! Op een avond kwam een bewaker hem melden, dat zijn doodvonnis de volgende morgen zou voltrokken worden, daardoor geraakte grootvader in paniek, liep ijsberend de cel op en neer, de hele nacht door. Ieder ogenblik verwachtte hij, dat een officier of een priester het bericht van de soldaat zou komen officieel bevestigen. Maar er gebeurde niets! Alleen 's morgens vroeg! Rammelende sleutels! Gebotter i n de gangen! M e n opende zijn cel. H i j verwachtte het allerergste! Hij werd opgehaald, naar de binnenplaats van de gevangenis gebracht en. v a n d a a r naar het station gevoerd om verplaatst te worden naar een werkkamp. Die ene nacht was zijn haar spierwit geworden en had hij een zenuwknobbel boven zijn oog gekregen. Dit is zijn eigen verhaal. Ik heb redenen om te geloven dat het werkelijk zo gegaan is. Gelukkig kon hij na het einde van de oorlog naar huis terugkeren, maar hij herkende zijn eigen kinderen niet meer. Hij was immers vijf jaar weggeweest. Het moet een tijd geduurd hebben, vooraleer hij zijn geestelijk evenwicht hervonden had. Volgens grootmoeder heeft het enkele jaren geduurd, eer de humor, die hij altijd als een schild voor zich uit had gedragen, opnieuw de bovenhand kreeg. Het voornaamste voorwerp van zijn goedlachse spot en zijn grappen was zijn Hollandse schoonbroer Christ Cleiren, zowel door hem als door m i j Nonkel Christ genoemd. Christ Cleiren was, evenals grootmoeder Nederlander, e n geboren op een boogscheut van de grens. Maar hij had zijn militaire dienstplicht vervuld in Den Haag en vandaar een accent meegebracht, dat geen geboren Hage-
't Bruggeske jg 29 m aar t 1997 n r 1.
7
Opa'skran •Isc GESNAPT
B E L G I S C H P U T T E , 2 f e b r u a r i 1915 — E e n b e w o n e r v a n Leempad, b i j g e naamd S a n d e r d e Grijze, i n deze g e meente w e r d a l geruimen t i j d door de Duitsers v e r d a c h t v a n v l u c h t e l i n g e n over d e g r è n s t e helpen. Z o n d a g j i . kwamen t w e e F r a n s c h s p r e k e n d e heeren b i j h e m e n verzochten h e m t e bewegen h e n v o i r g e l d e n g o e d e woorden v e i l i g i n Holland te brengen. Sander w a s a a n s t o d s b e r e i d e n bracht d e heeren b i j d e grens, l i c h t t e den draad op en 66n d e r heeren kroop er o n d e r d o o r. O n i d d e l i j k p a k t e d e ander S a n d e r b i j d e n k r a a g ; d e eerste h e e r k w a m w e e r t e r u g , r i e de Duitsche w a c h t e n d e G r i j z e w e r d aanstonds n a a r A n t w e r p e n gebracht. De- twee heeren. waren n a t u u r l i j k Duitschers. Het originele bericht in de krant van 2 februari 1915 dat grootvader aangehouden was. Later werd dit bericht hernomen onder de hoofding " Opa's Krant ".
8
Bruggeske Jg 29 - maart 1997 - nr 1
naar hem zou verbeteren. In de week leurde hij met textiel in de Zeeuwse en Brabantse dorpen, maar o p zon-en sommige andere feestdagen was h i j kennismuzikant, samen met zijn zoon en een jongere broer, die in Belgisch Putte woonde. De twee broers speelden harmonica en de zoon drums of soms ook wel viool. En grootvader trad wel eens op, om tussen twee of drie dansen, geld op te halen van de dansvloer, naar de gewoonte van de tijd. Nonkel Christ stond algemeen bekend als een " Hoge Hollander" en moest daarvoor de spot incasseren van grootvader. Die spot bereikte een hoogtepunt in de late dertger jaren, een tijdje voor het begin van Wereldoorlog IL
Orkest : " De Oranjezonen " met van lin ks naar rechts:Frans Cleiren, Jos Cleiren en Christ Cleiren.
't Bruggeske Jg 29 - maart 1997 - nr 1
9
Ter gelegenheid van het huwelijk van Prinses Juliana met Prins Bernhard, werd in het Hollandse deel van ons grensdorp een praalstoet ingericht en voor het uitbeelden van Prins Bernhard werd waarempel de zoon van Nonkel Christ uitverkoren!! Die stoet werd het hoogtepunt uit het leven van Christ Cleiren. Sindsdien sprak hij met een zo mogelijk nog Haagser accent en gedroeg zich of hij was lid van de Hollandse koninklijke familie en de persoonlijke afgezant van het" Huis van Oranje "in het grensdorp. Hij veranderde prompt de naam van het kennisorkestje in " De Oranjezonen". Grootvader neuriede in die tijd opvallend veel een volksliedje, waarvan de wijze sterk deed denken aan het "Wilhelmus van Nassaue ", maar dat erg oneerbiedig klonk: "Als ge Hollands bloed in een potteke doet, dan kunt g'er soep van koken..." Daarbij vertelde h i j grappige verhalen, waarvan ik nooit de pointe vatte, maar waarin heel dikwijls sprake was van een zekere " Fillemien zonder voor... " Toch konden beide schoonbroers het best samen stellen en de spot van grootvader kon hoegenaamd hun vriendschap niet bederven. En van Nonkel Christ kon Met gezegd worden, dat hij gespeend was van enig talent. Hij richtte namelijk persoonlijk een amateurtoneelgezelschap op en speelde in een zaaltje van Hollands Putte drama's en kluchten, die lokaal een ruim succes kenden en waarover wekenlang kon nagepraat en nagelachen worden. Grootvader was zijn tijd ver vooruit!! I n het begin van de dertiger jaren had hij werk gevonden in een chocoladefabriek aan het Damplein te Antwerpen. Op weg naar zijn werk moest hij alle dagen voorbij een uitdragerswinkeltje, waar allerlei tweedehandsspullen (en nog erger) te koop lagen. Daar vond hij , wat wij heden ten dage zouden noemen een prototype van een radio, voorzien van een grote kaderantenne, die bovenop het "ding" moest staan! Een waar museumstuk! Hij had het gekocht voor een luttel bedrag en bracht het mee naar huis, tot grote wanhoop van mijn grootmoeder. Er bestond toen nog geen elektriciteit in de Leempad, dus moest het geheel gevoed worden door accu's. Aangezien grootvader toen al naar de zestig liep en last begon te krijgen met zijn ogen, zocht en vond hij in hetzelfde winkeltje een neuslmijpertje dat hem paste en zijn gezichtsvermogen enigzins verbeterde. Ook kocht hij een tweede paar accu's. Een paar om de radio aan te sluiten, terwijl het andere paar naar Tistje Daems, de fietsemnaker, diende gebracht te worden om Op te laden. Op die manier zaten we nooit zonder muziek! "Muziek" is wel sterk eufemistisch uitgedrukt om te beschrijven welke geluiden het "ding" produceerde. Gewoonlijk hoorden we een sissen, fluiten, piepen en krassen, wanneer de radio aangezet werd. Dan kwam grootvader als een heuse operator, het knijpertje op de neus, draaien aan allerlei knoppen, tot we een post hoorden met een duidelijk signaal! 1 0
't Bruggeske jg 29 - maart 1997 - nr l .
Sams was het muziek en soms klonk er nieuws! Maar grootvader werd een populair man. Hij was, bij mijn weten, de eerste die een radio bezat in de buurt! D e zaterdagavond waren de buren niet weg te sla a n u it grootmoeders keuken. Om zeven uur kwam immers Frans Lamoen op radio "Kerksken" met het halfuurke van " Chocolat Meurisse ". En dan zong hij van " Chocolat Finor, Finor d a t is zo fain!" En iedereen, letterlijk iedereen wilde dat horen! Ik was ontzettend fier op grootvader. Ik vond een vast plekje in de hoek, voor de schuitkast, waarin de accu's stonden. Daar hoorde i k voor het eerst Theo Uden Masman Het "kleine huisje" in de A.0 Swinnesstraat met rechts een deeltje van grootvaders woning,
n
e n i e
z i j n R a m b l e r s . E n h e t d u u rd e t
la n g , o f ik mo c h t z e l f de ra d io
aanzetten en de knoppen bedienen. In maart 1943 stierf grootmoeder aan angina pectoris. Het was voor ons allen een grote schok. Sinds die dag kwam grootvader alle dagen gekookt eten bij ons thuis in het ldeinerte huisje, naast de deur. Hij kreeg zijn vaste plaats aan tafel, met de rug gekeerd naar de tuin. Maar vertellen en grappen maken deed hij veel minder. Het scheen me ook toe, dat hij minder vaak knipoogjes wierp naar mij. In de naoorlogse jaren bleef Irene, mijn toekomstige vrouw, op kermis en andere feestdagen wel eens meeeten thuis. Dan vond hij het nodig extra-beleefd te zijn. Daarom deed hij dan zijn pet af aan tafel, legde ze op de hoek van de kast en deed zijn best om grappig te schijnen. I k weet heel zeker, dat Irene de inspanning, die grootvader deed, erg gewaardeerd heeft. Slechts een keer heb ik hem zien wenen. Op die 22 juni 1954! De dag dat mijn vader stierf, nauwelijks 51 jaar oud. Zes maand later, op tweede kerstdag van hetzelfde jaar, is ook hij gestorven. De enige van de ganse familie, die ouder geworden is dan vijfenzeventig! De dag voor zijn dood gingen Irene en ik hem nog eens opzoeken. Maar hij kneep zijn ogen toe en deed of hij sliep. Hij had reeds afscheid van het leven genomen.
't Bruggeske jg 29 - maart 1997 - nr 1
11
Z alig de m ens die de bepr oev ing door s t aat w a n t als h i j b e p r o e f d z a l z i j n , z a l h i j d e k r o o n d e s levens ont v angen, d i e G od b e l o o f d h e e f t a a n d i e Hem lief hebben. J o b . 1- 12. Bid v o o r d e z i e l v a n z a l i g e r MIJNHE E R
A L E X A NDE R MI CHI E L S E N W eduwnaar v a n M e v r o u w
A nna, C o rn e l i a C L E I R E N G eboren t e S t abr oek , o p 2 7 O c t o b e r 1 8 7 8 err g o d v r u c h t i g o v e r l e d e n t o P ut t e- S t abr oek , op 2 6 Dec em ber 1954. V oor z ien v a n d e H . H. Sacrament en e n d e Pauselijke Z e g e n r d n a r t i c u l o m or t is , , . De o v e r l e d e n e w a s e e n v o u d i g e n r e c h t z i n n i g . St ilaan m a a r z e k e r z a g h i j z i j n d o o d n a d e r e n met e e n b o v e n n a t u u r l i j k e k a l m t e e n g e r u s t h e i d van g e w e t e n , z i c h o v e r g e v e n d a a n G o d s o n e i n dige bar m har t igheid. W a t e e n s c hone t r o o s t v oor hen d i e ac ht er blijv en Hij was een v oor beeldig ec ht genoot e n een z eer z or gz am e v ader . N i e t s w a s h e m t e v eel v o o r h e t heil v a n z i j n gez in. Z i j n f e l l e w e r k l u s t e n noes t e v lijt was een t oonbeeld v oor v elen. D o o r z i j n eenv oudigheid, z i j n m inz aam heid, z i j n r ec ht v aar digheid en gr ot e goedheid w o n h i j h e t har t v an alien. O nder wer ping, s t eun e n w a r e t r oos t v i n d e n w e enk el i n ' n s t e r k g e l o o f , i n c h r i s t e l i j k v e r t r o u wen e n v u r i g gebed; d e z e im m er s a l l e e n k u n n e n ons de z i n e n bet ek enis v an l i j d e n e n bepr oev ing leren. G elief de k i n d e r e n e n f a m i l i e l e d e n n u v e r l a a t ik dez e w e r e l d o m n a a r d e g o e d e J ez us t e gaan. B lijf t s t eeds a a n u w v a d e r d e n k e n e n b i d t v o o r hem.
V oor d e b l i j k e n v a n d e e l n e m i n g , b e t o o n d M I het o v e r l i j d e n v a n h u n b e m i n d e v ader , s c h o o n vader, gr oot v ader , b r o e d e r , s c hoonbr oeder , o o m en neef , d a n k e n U v a n h a r t e
M ev r ouw W e d u w e J os J ENNES-MI CHI ELSEN en h a r e k i n d e r e n ; M ijnheer e n M e v r o u w Frans M I CH I ELSEN- M UYLDERM ANS en h u n doc ht er ; M ijnheer e n M e v r o u w Michael HUY CE N- M I CHI E LS E N; De f a m i l i ë n M I CHI E LS E N e n CLE I RE N.
Mijn Jezus, barmhartigheid. Z oet H a r t v a n M ar ia, w e e s m i j n heil.
L. P auwels - lbens . A ann. B egr . K ap. T el • 74. 20. 62
Bidprentje van Alexander Michielsen alias Sander de Grijze.
Eèn keer heb ik hein kwaad op me geweten. Ik zal toen een jaar of acht geweest zijn. Op de zondagvoonniddag van de Putse kermis had hij me meegenomen naar " Van der Giessen ", het café, waar de" Oranjezonen", gezeten op een verhoog al lustig een deuntje ten beste gaven. Mij zette hij op het verhoog, en zelf nain hij plaats aan de toog en liet de "wittekes" aanrukken. Ik voelde mij de koning te rijk! Ik beeldde me in dat ik deel uitmaakte van het orkest, blies de trompet, roffelde op de trom en trok het harmonica op de schoot! Ik vergat mezelf, maakte een bruuske beweging en viel pardoes van het verhoog. Met mijn neus op de planken van de dansvloer! Gevolg: een flinke bloedneus! Grootvader kwam bezorgd toegesneld, wreef met zijn zakdoek het bloed van mijn aangezicht, noemde mij een "veger" en besloot, voor alle veiligheid, toch maar mijn stilzwijgen af te kopen. hij nam me mee naar een speelgoedkraam en ik koos een katapult van welgeteld vijftig centiem. Die middag, na het kermiseten, nam hij me mee naar de "Kalverenblok". Dat is waar nu de nieuwe woonwijk Dionysius ligt, achter de supermarkt Spar. Vroeger behoorde dat gebied nog toe aan Graaf Moretus. Langs de ene zijde lagen de volkstuintjes, waar de bewoners van de Leempad wat groenten verbouwden en langs de andere zijde van het pad, had je een rij monumentale eiken, zoals ze nu bijna nergens meer voorkomen.
12
't Bruggeske jg 29 - maart 1997 n r l .
Grootvader liep enige passen voor mij, genietend van de landelijk rust en de " wittekes ", die zijn maag hadden gestreeld. Ik raapte een dikke, ronde eikel op, legde ze in mijn katapult en mikte onbewust op het achterhoofd van grootvader. lk trok!. l o s t e de eikel en t rof hem in de nek ! Met een gesmoorde vloek draaide hij zich om en begreep ogenblikkelijk de situatie. Hij greep me bij de kraag, hield zich tijdig in en beval me op barse toon naar huis te lopen. Hij ging met me mee, duwde mij in de richting van het kleinere huisje en deed ostentatief zijn eigen deur op slot, terwijl hij zijn pijnlijke nek wreef! Ik spoedde me door de fietsenstalling, liep de tuin door en kwam nog juist bijtijds bij het tuinpoortje van mijn grootouders, om mijn oom Frans te zien rammelen aan de deur van het grotere huis. En om grootvader vanaf het erf heel luid te horen roepen: "Maak dat je wegkomt! Stoute jongens, zoals jij mogen hier niet meer binnenkomen!"
Ekeren april 1988 - januari 1996. A.M. Jennes.
- - GEZOCHT - GEZOCHT - GEZOCHT - GEZOCHT - GEZOCHT - Personen m / vr die goed met de pen kunnen omspringen en alzo vehalen, anecdotes, wetenswaardigheden enz over het Kapellen (Cappellen) van vroeger, vlot, lees- en genietbaar op papier willen zetten om. t e kunnen plaatsen in ons ledenblad " 't Bmggeske ". Voorwaarden: - Een deel van "uw tijd" v r ijw illig besteden om aan bet hiervoor genoemde te kunnen voldoen. - Uren te regelen naar goeddunken. - Vergoedingen: geen of 00,00 Bf. - Waardering: het ganse bestuur van 'Hoghescote' zal trachten u de hemel in te prijzen. Contactadres bij mogelijk e belangstelling: Parkweg 2, 2950 Kapellen of via tel: 664.57.22 en u spreekt met de voorzitter van 'Hoghescote' hims elf zijnde Balbaert Roger. Doen ! F 04567- Niet betaalde advertentie.
MEDEDELING De heemkring "Hoghescote" heeft de twee artikelen ov er " Het openbaar vervoer in Kapellen " d ie verschenen z ijn i n d e Bruggeskes n r 4 van 1995 en nr 1 van 1996, bijeengebracht in een brochure onder dezelfde titel. Deze brochure kan men bekomen aan 75,-fr + 30,-fr verzendingskosten.
't Bruggeske jg 29 - maan' 1997 n r 1
13
U R O U I N E R 9 g "DEIV H O O R N " O n t s t a a n e n v e r d w i j n e n v a n e e n dor ps br ouwe r ij. Rond de jaren 1860 trok d e Neder lander Jan Baptist Veraart, i n 1 8 3 8 gebor en te Nieuw-Vosmeer, naar "Cappellen". H i j t r o u w d e e r m e t L o u is a v a n d e n Bos c h, eigenares v an een boerderij i n onz e gemeente. J a n Baptist Veraart, wiens famine verscheidene br ouw er ijJ. VERAART en bez at onder andere i n Steenbergen en i n OudenST O O MBR O U W ER IJ bos, besloot in 1870 een brouwerij o p te richten op d e Bieren o p Va ie n en o p Flennc hen gronden waar voordien de boerderij v an zijn echtgenoC APPEL L EN te h a d gestaan namelijk vooraan i n d e Dorpsstraat. Tdeloon I 1 ', 1 f t h k 6 , Naast de brouwerij beyond zich de brouwerswoning, een 0 1 4 lang laag huis met z o l d e n zien op oude postkaarten van Kapellen. , er dieping, z o a l s m e n n o g k a n
Brouw011',7•De , ,
,
De brouwerij werd "Den Hoorn" genoemd naar het gelijknamig Dorpsplein.
BROUWERIJ Groot- & kleinhandel in alle bieren en frisdranken
V E R A A R T
NV
(e0-355),
Kronenboutg MAES*PILS
Do tit fits PALM
10 ABTSDREEF 2940 ST ABR OEK
(03) 568 60 06
FAX ( 0 3 ) 568 6 6 11
14
De brouwersstiel h a d b r o u w e r Ver aar t geleerd bij Cas imir Va n Reeth uit Aartselaar. I n 1900 kwam z oon Veraart, geboren te Kapellen i n 1870 e n ev eneens J a n Baptist genaamd, b i j v ader i n d e zaak Z ijn br oer Louis , s tic htte d e - i n 1905 nieuw gebouwde - Brouwerij V e r a a r t a a n de Abtsdreqf in Stabr oek Z ijn v r ouw was afkomstig u i t h e t Br ouw er s ges lac ht Vermylen te S c h r ie k E e n b ie r d a t h i j brouwde w a s d e " M o u t Hop". O o k d e "Far o" een t q f e lb ie r k ende succes. N a W.O. I I werd in de kelders onder het maga-
't Bruggeske fg 29 - maart 1997 n r 1
zijn dancing de "Abtskelder" geopend Jan Baptis t huwde m e t Louis a de Beider, geboren te Rumst in 1875.
9287. C appel l en Dorpstraat. R u e du Village
CAF')E"DE LEEUW LAYERNBEIK-OLILLENO
Begin der jaren 1900 werd de brouwerij vergroot met een mouterij en een . aan fi e sdes kant e n avan f t de r eHoevense k k e r i iBaan, op de plaats waar nu Hotel "De Draak" gelegen is. Brouwerijen hadden v r oeger een enigs z ins ander e func tie d a n i n dez e t ijd . V a n waterleiding was destijds nog geen sprake en het putwater dat men dronk was dikwijls van een bedenk elijk e k waliteit. D a a r o m w e r d i n d e meeste huisgezinnen e e n tqfelbler gedronken. Van een vaatje in de kelder werd elke dag bier getapt. D a t verklaart tevens waarom er vroeger in bijna elk dorp één o f zelfs meerdere b r o u w e r ij en g e v e s t i g d w a r e n .
is. —
't Bruggeske jg 29 - maart 1997 - nr 1
•• 7 •.•*!:
•
_
15
Brouwer Veraart moet ook een w ijn liefhebber geweest z ijn l van c hijnlijk * ' a het n t jaar, o waars p b e p in a de a herfst, l d ewerden vaten met wijn aangekocht. H et was het werk van de "k uiper" van de brouwerij om de wijnflessen te vullen. t i j d s t i p p e n De verleiding om tijdens het afrullen een glaasje wijn te proeven was natuurlijk groot. De kuiper kon er blijkbaar niet aan weerstaan en op een keer was hij smoordronken, volgens zijn uitleg "niet van het drinken" maar "het is de reuk van de wijn die er de schuld van is. Ik kan daar helemaal niet tegen". Jan Veraart was een populaire fi guur in Kapellen die begaan was met al wat er in het dorp gebeurde en die meeleefde met het verenigingsleven. Z o was h A l wat min o f meer officieel was moest iBurgerwacht, j o . a . cmeestal o m "Garde m a n Civ d ique" a n genoemd. t vin die tijd a "Frans n " klinken. d e
R e n s e m b l e m e n t d ' u n e c om pagnie de la ( l a r d e - C i v i q u e d' A nv er s . N. 228, F. Hoelen, phot . , Cappellen. t / 1 a e
el 2 r w oL r CaPieliv .,.• •••• •" .
Op bovenstaande foto zien w ij de Burgerwacht in het gelid opgesteld staan i n de Oude Kerkstraat tegenover het voormalige Dispensarium. Vooraan staat Commandant Veraart met de sabel in de hand, k laar om z ijn bevelen u it te delen. Me t de eerste wereldoorlog verdween de "Garde Civique", een korps dat weinig te betekenen had en dat door de jeugd dikwijls in het b e la c h e l ij was geen gemak k elijk e t i j d v oor d e brouwers. D e nodige kDe e eerste w e r Wereldoorlog d grondstoffen waren schaars en van slechte kwaliteit. Daar kwam nog bij dat gedurende de g e t r o k k e n ganse oorlogs-periode bezettingstroepen gelegerd waren in de brouwerij. T ot overmaat van . ramp werden d e koperen bierketels door de Duitsers weggehaald. G eluk k ig k on J a n Veraart zich ijzeren ketels aanschaffen om zo verder te werken. Z ijn collega's u it de omliggende dorpen mochten b ij hem komen brouwen, o.a. Charles Bremdoncloc, brouwer en duivenmelker u it Berendrecht Brentdonckx kwam regelmatig informeren o f hij k on komen brouwen. H i j had altijd een "pos tduif" b ij zich. Was het antwoord positief dan liet hij het dier vliegen met een boodschap aan zijn poot. Z o werden de brouwersgasten in Berendrecht zeer snel op de hoogte gebracht dat z ij naar Kapellen mochten komen om te brouwen.
16
't Bruggeske jg 29 - maart 1997 - nt 1.
Jan Veraart werd t aardappelsmokkel. Geluk k ig niet voor lang zodat het brouwersbednif gewoon kon verder ij iperken. dens d e o o r l o g Het van o einde o k de oorlog in 1918 betekende voor iedereen een verademing. D e handel bloeide weer volop leven in de brouwerij betekende. Vader Jan Baptis t overleed op e n op wat i 11 september 1922. Zoon Jan, die toen het roer in handen had genomen, besliste o m ov er g e te schakelen op la g e gisting. E r w ar en nog t i j maar drie brouwsels p e r week en de bieren d droegen k las s iek e namen zoals " B o c k " , i "Blond" en " Mu n ic h " . Ee n l i c h t b i e r n tje met de zonderlinge naam " Mitr ailleur h e c vulde de serie aan. Het zal wel n i e t erg in de h t e smaak v an d e bier k enner s z ijn gev allen n i s want na enkele maanden w er d d e productie g e ervan gestopt. n o m e In 1929 stierf brouwer Veraart. Geen van zijn n zoons v olgden h u n v ader op, J ules w er d w dokter en Alex missionaris in het toenmalige e g Belgisch-Congo. O m die reden werd de broue n werij i n 1930 verkocht. D e affi c he e n de s plannen van wijlen notaris Sc hr am e n d e v eTer zaliger gedachlenis van beschrijving i n " Polder en Kempen" v a n Mijnheer r m Juni 1930 geven een overzicht v an d e vere •JOANN e ES BAPTISTA VERAART koop. Studie van notaris Schram t e Cappeln d Eri,t,ic,)ootken Mevr len en Van Roosbroeck te Merxem. Openbare ria Ludovica Van den Iles • e - • verkoping van de van oudsgekende brouwerij auw "Den Hoorn", 2 ren teniershuizen en winkelhuis, bouwgronden, w e i- en labeur land t e Cappellen. Notaris Schram te Cappellen en J. Van Roosbroeck te Merxem daartoe in recht benoemd, z ullen ten overstaan v an de heer vrederechter van het kanton Ekeren, met winst van 112 'Yo pr emie voor de 5 eerste loten en
't Bmggeske jg 29 - m ax . ( 1 9 9 7 n r 1
17
met winst van verdieren voor de overige loten, op donderdagen 3 en 17 juli 1930 telkens om 4 uur namiddag ten gemeentehuize te Cappellen openbaar verkopen: A. Een allerschoonste eigendom, zeer voordelig gelegen te Cappellen in de kom van ' t dorp, aan de voet van 't gemeentehuis, nabij de static en aan de halte van de tram en de autobus, bestaande uit de alom en van oudsgekende brouwerij "Den H oor n" met gans moderne inric hting (hoge en lage gisting) en b e g r en i j tuin, verders 2 schone burgershuizen en winkel/muis met tuin en bouwgronden, het alles gezatnelijk p e n d e gr r oot u i5.794 m en t roerkuip, koelmachine, bier - en waterpompen, gistingszaal, k oel2w voe rn bier d ie -enen l d gwaterketels, , kelders, ijsmachines en ijsbak, maalderij, enz. D e im a n machinekamers g a z i j met n stoommachines, e n , O nmiddellijk beschikbaar. D e woningen z ijn te 1brouwerij k e3 isl te bezichtigen d e ralle dagen. s bezichtigen l, o t op e dinsn en . donderdagen v an 14 uur tot 16 uur mits toelating, q door fD l e va e r el n notarissen. s t edetverkoophoudende l e bn r o u w e r i j b e g r i j p t : b r o u w z a a l m e t
-StudrĂŠn N o t a r i s e r t - S C H R A M te Cappellen en V A N ROOSBROECK, te Merxem
penbare verkoopingr v a n de
B r o u w e r i j !'Den Hoorn
2 Rentenieitshuizen en WEnkelhuis Bouwgronden. Wa l l e n Labeuriand te CAPPELLEN
ZITDAGEN : VoorloopigeToewijzingopDONDERDAG3JULI1930, EindelijkoToewijzing op 1 7 11 31 telkens om 4 u. nam., ten gemeentehuize te Cappellen. Aankondiging in Polder en Kempen van 15 juni 1930.
B. Een blok allerbeste wei- en labeurland, gelegen te Cappellen ter streek genaamd "Het Vogelijesbos" g r o o t 1 h a 7 9 a 5 5 c a , v er deeld i n 1 1 lo t e n . Samenv oeging voorbehouden. Voor a l l e inlic htingen e n p la n s z ic h t e wenden t e r s tudie v a n d e verkoophoudende notarissen, als mede t e r s tudie v an notar is Lec lef, Eik ens traat, 6 , Antwerpen. I n het weekblad "Polder en Kempen" van 6 ju li 1930 werd gemeld dat de eigendommen gelegen in het centrum van de gemeente ingezet werden voor 955.600 BEE en 4.150 verdieren. De wei- en labeurlanden i n " t Vogelijesbos" werden s amen ingezet
18
B
r
u
g
g
e
s
k
e
jg 29 - maart 1997 n r 1
_ 1 1
Plan met de ligging van de verschillende ter verkoop aangeboden loten.
't Bruggeske jg 29 - maart 1997 n r i .
19
voor 22.100 BET' en 1.750 verdieren. N a de verkoop van de huizen werd ook de inboedel verkocht. l e z e n verder in "Polder en Kempen" van 20 juli 1930 Bij sterfgeval, openbare verkoping van brouwen/artikelen, auto-camion en camionette, landbouwgeriqf paarden, pony en veulen, Dorpsstraat 3 te Cappellen. Notarissen Schram te Cappellen en Van Roosbroeck te Merxem zullen op donderdag 24 ju li 1930 om 9uur 's morgens wegens de kinderen Veraart, Dorpsstraat, 3, publiek verkopen:
•• 4CIIIPUPNVI,er Aard der GoecZere7-
Groo6e,.•
per l o r -PI. A . C. H A 1 ,37-ouwe7lyhui,s me% 7wer T n 2a,92 g 3 zi7 soi, 1452 2 gazijn,loctschhaz,5,pactrdestodie -h i kenh-ok en, Iwo? -, e . 7zf 72 50 3 71a ' 0 fi Z Lr Zeo e r f j en. 5 67 2,Surgerszooning 772,e4 6U-in/ m e ek k a d 5 10 OS 6 . 3e 6f 23ouzo97o7icZ 6hans geoZ6e-Z6e,) 1 63 r 7 Javning 6 a l C7Z.e ai n, 5 r oor i gnedel i , 7 potizogroiui e 170 worz/z-iug 7ne4 buinm han s gedezZ6m) 1 g pouzogIvLol ea d z71, e 9d6 6( 2than )149on, 1 met 7 e .,l 171 3 ,9 Fiebt-wronol 6 1 -----_zooningsZmagazijiz, en 6 = 3 (56 -0 _ B o taog o nd thans 6z4e7Z/ -17 3 93 lV ansgeoleab 112 3 87 13 enl 3 61 s4,1
o
/
C,
. 1 <
- brouwen/artikelen als machien voor vaten te kuisen met pomp en 2 electrieke motors, apparaat v oor d e "mas s e-fi ltrante" t e r einigen m e t motor , bielfi lt er m e t pr es e n aftrekmachien voor vaten, aftrekmachienen VOOT fl presvaten e s s e n , enohalve n g presvaten, e v e ep ar r t camionette lak - e n ontlaknzachienen, p a r t ij ijzeren ij ev n a 1 fl e5 s s F0eornd, 2 bienvagens to p 4e wielen, n bbierstellingen. ae k s k t e an ,a n d e -a ploeg, eggen en Tilbury, 2 werkpaarden, 1 pony, 1 veulen van u t i o - als kapkar, u landbouwgeriqf t 2/aar c a verders m i paardsgetuig. o n -Deiken aeetkamergarnituur bestaande uit 2 buffetten, 1'4 i m l -e verderr par t bezichtigen ijel e en s t 6a daags s tvoor o evan l e14ntot. 17uur en de dag der verkoping. Komptante betaling vTem e n n15 verhoging. b r a n 4 Mijn vader, d t h o u oPaul Cornelis geboren te Berlaar in 1890, had het brouwen geleerd bij z ijn tnoom . Constant , De Preter die de - nu reeds la n g verdwenen - brouwer Potgieterstraat stichtte. ij " D e Ete Antwerpen i k " i n d e 20
1
Bmggeske jg 29 - maart 1997 - nr1
Op h e t einde va n d e vorige eeuw verhuisde Constant de Preter van Putte bij Mechelen - waar zijn vader Brouwerij De Ster bezat - naar Antwerpen o m hier zi j n "Mildbier "te gaan brouwen. D e grote uitbreiding van deze brouwer kwam e r i n d e jaren '30 door het overbrengen ij van de Brouwerij v a n Putte n a a r d e Potgieterstraat en d e aankoop van een groot a te l i e r dat naast de Brouwerij w a s gevestigd. I n 1920 trouwde mi j n vader met de dochter van z Christine De Preter. Als brouwer heeft h i j i n ij gewerkt tot i n 1929. Eenmaal i n Capn"DeoEik" o m , pellen gevestigd nam h oude brouwerijgebouwen slopen. ihij j de d e b r o u w e r i j o v e r e n l i e t
(Foto genomen naast de gedeeltelijk afgebroken brouwerij.) Lossen van kolen door het personeel. Wie herkent wie?
Het nieuwe bedrijf werd opgericht in het gebouw dat dienst gedaan had als afirekkerij. Ook het woonhuis der familie Veraart werd helemaal vernieuwd In de plaats kwam cafĂŠ "De Hoorn" ( zie foto biz 22) en een nieuw woonhuis. Bekende . meestergast, fi g u r e Sus Somers, destijds beter bekend als duivenmelker, zorgde samen met zijn nbroer Louis voor de uitvoer van de bieren met paard en kar, Jaak Wouters, alias "fa t& de Jip" u i reed t met de camion naar de diverse klanten, Rik Lemmens, die cafĂŠ hield nabij het station, K a pzorgde voor de aanbreng van nieuwe klanten. e l l e n wBruggeske e jg 29 - !m att 1997 - nr 1. 2 1 r k t e n
CafĂŠ " De Hoorn ".
Op deze foto genomen in 1930, zien wij brouwer Cornelis samen met zijn brouwersgasten e n enkele metselaars die veranderingswerken in d e brouwerij uitvoerden. Van lin ks naar rechts: 2de Charel De Wit, 3 de Rik Hermans, 4de Jaak Masculus, 5de brouwer Cornelis, 7de Sus Moons, 8de Nelles Somers, 10de Jef Verbist, 11de Rik Lemmens en 12de Louis Somers.
22
't Bruggeske jg 29 - maart 1967 - nr 1.
1 Y :
Voortaan werden alleen nog hoge-gistingsbieren gebrouwen, o.a. Bock en Blond. Lagegistings-bieren kwamen van brouwerij "Het Sas" en later van brouwerij "Wielemans". De mobilisatieperiode (1938-1940) bracht heel wat leven in het dorp. Daar Kapellen een grensgemeente was waren hier heel wat troepen gelegent Zo moest de camion van de brouwerij er ook aan geloven. Hij werd vervangen door paard en kar. Ook een van de bijgebouwen van de brouwerij werd door het leger in gebruik genomen. Het moest dienen als zogenaamde "Corps de Garde". Soldaten die wat mispeuterd hadden moesten e r enkele dagen verblijven. Een echte gevangenis was het niet, de gestraften mochten zelfs vrij rondlopen op de wed' van de brouwerij. Aileen was het hun verboden de straat op te gaan. De oorlog 40-45 was voor iedereen een stille 4 4 Schaarste was er op alle gebied en dat had ook zijn weerslag op het bedrijfsleven. De nodige grondstoffen waren soms moeilijk te verkrijgen en de kwaliteit ervan was meestal alles behalve. E r werd alleen zogenaamd Vluiijesbier" gebrouwen. De maanden september en oktober 1944 zal iedereen die toen in Kapellen woonde zich nog goed herinneren. Na de beschietingen werden wij begin oktober bevrijd. De aangerichte schade was enorm. Ook brouwerij "Den Hoorn" kreeg het hard te verduren. Heel wat materiaal was onbruikbaar geworden. Met brouwen werd definitief gestopt. Aileen de voortverkoop van de bieren van de brouwerijen "Wielemans" en "Van Roy" ging verder. D e toekomst zag er voor de kleine brouwerijen niet rooskleurig uit. Meestal bij gebrek aan middelen en vooral vanwege de concurrentie van grotere -kapitaalkrachtiger - bedrijven verdween het merendeel van de dorpsbrouwertjen. Brouwerij "Den Hoorn" werd helemaal verbouwd en in de plaats kwam in 1949 CafĂŠ-Hotel "De Draak".
't Bruggeske ig 29 - maart 1997 n r 1
23
Op 22 februari 1977 overleed mijn vader. D e bierhandel, waarin ik hem was opgevolgd, bleef bestaan tot in 1990. Het was het einde van een meer dan honderdjarige bedrijvigheid Vele van de hier vertelde feiten en anekdoten heb ik vernomen van wijlen mevrouw Jeanne Veraart, medestichtster van Heemk ring HO G HESCO TE Allen die haar gekend hebben weten hoe boeiend zij kon vertellen. Haar uitstekend geheugen liet haar daarbij zelden in de steek Dank zij haar weten wij nog veel over het oude Kapellen.
Robert Cornelis december 1996.
P ra a tje bij een plaatje.
Bovenstaand een foto aan de grens te Putte genomen in de late dertiger jaren. Personen op de voorgrond rechts: - de heer Moeneclaey, (douanier blootshoofds) vader van wijlen mevrouw Florent Van Dyck, onderwijzeres t e Putte en v ader v an d e heer Mar c el Moeneclaey, d e vroegere directeur van de Douanenschool en het Douanen-centrum in de Kapelsestraat te Kapellen. 2 - de heer J ef Michielsen, (douanier met kepi) vroeger wonende in de Ertbrandstraat, tegenover graanhandel De Schutter. De persoon op de voorgrond link s is de heer Louis Feyen, zoon van de weduwe Trien Feyen, die een kruidenierszaak en cafĂŠ uitbaatte op de hoek van de Leempad (thans A. C. Swinnesstraat) Later werd Louis Feyen horlogemaker en juwelier te Putte. Personen in het midden van de straatweg: 1 - Jean Teysen, die de zoon van Eu geen Teysen, slager en cqfĂŠbaas op de hoek van de Grensstraat; E u geen Teysen was jarenlang de inr ic hter van de Grote Sluitingsprijs ter gelegenheid van Putte kermis. 2 - Geleund tegen de paal links staat ondergetekende. 24
't Bruggeske jg 29 - maart 1997 n r 1
Van de personen op en met de fiets ben ik niet zeker. Ev enmin van de jongeman met de mats. Nog op te merken: 1 - zie het opschrift "c harc uterie " o p het gesloten rolluik van de slagerij en scfé Teysen De Cnop. 2 - bemerk het opschrift " Vergunning " o p de gevel van c afé" Van der Giessen " e n op de gevel van café " Grenszicht "langs de Nederlandse kant van de grens. 3 - de ijzeren afs luiting langs de straatkant met de grenspaal aan de eerste woning rechts op Hollands grondgebied. Deze grenspaal staat thans aan de overzijde. H et café "Grenszicht" werd in de dertiger jaren uitgebaat door de zuster van Po l Peeters, die z elf een vermerzaak met camion " d r e e f 4 - voorgrond links: de slagvensters met de kleuren rood-wit van G r aaf Moretus aan het huis, waar de . Klok fi n n ". ilie F e y e n Bekijk ondestaande foto o m te zien w at overbleef eind mei 1940, nadat de h u ten slotte n waanzin z a v an de oorlog aanleiding was geweest tot het laten ontploffen v an een paar duizend a k kilo dynamiet. Om de Duitse opmars te stoppen. h a d d e n t e w e t e n k r u i d e n i e r s z a a k e n c a f é " D e
A.M. Jennes. D
't Bruggeske Jg 29 - maart 1997 - nr 1
25
IndustriĂŤle activiteiten in Putte tijdens de 1 9de eeuw. Deel 2
De windmolen van P utte-Kapel l en. De windmolen v an Putte-Kapellen, gelegen langsheen de Ertbrandstraat, wer d in 1771 gebouwd door Maximiliaan, prins van Salm-Salm. De familie Salin-Salin behoorde tot een zeer oud Duits g r a f e l landen. ij k, v o r s t e l i j k e n r i j k s v o r s t e l i j k h u i s , m e t v e r t a k k i n g e n i n v e r s c h i l l e n d e De molen van Putte - Kapellen.
De afstammelingen van voornoemde familie werden als gevolg van het huwelijk van Mar ia Gabriela van Lalaing ( + 1709) met de r ijngr aqf Karel Florenfijn van Salm in 1659, Heer van d e Heer lijk heid Ekeren, waartoe ook Hoevenen, Kapellen, Brasschaat e n Putte Ertbrand behoorden. Hun kleinzoon, Niklaas Leopold van Salm huwde zijn nicht, prinses Dorothea van Salm. H ij kon zich derhalve voortaan noemen: Niklaas Leopold van Salm-Salm ( + 1770). H i j werd i n 1726 als g r a a f van Hoogstraten e n H e e r v an Ek er en t e Ek er en plec htig ingehuldigd Op 6 januari 1740 werd hij Hertog van Hoogstraten en prins van het H. R ijk De daaropvolgende Heer van Ekeren was prins Max imiliaan van Salm-Saint ( + 1773), de tweede-oudste zoon van de hertog Niklaas.
De laatste Heer van Hoogstraten en Ekeren was Constantijn van Salin-Salin ( + 1828). Immers met de Franse Revolutie verloren de Salin-Salin 's al hun gebieden in ons land De molen van Ertbrand bled' evenwel in hun bezit en dit zeker tot het jaar 1821.
26
'
t
Bruggeske jg 29 - maart 1997 n r 1.
In het bouwjaar 1 771 werd de molen voor 6000 gulden verpacht aan Joannes Josephus Philips, molenaar te Stabroek en diens echtgenote Jacobus Deckers. In 1821 kwam de molen in het bezit van diens zoon Petrus Philips, geboren te Hoevenen op 20 maart 1791. Op 15 september 1818 huwde h ij te Stabroek met Joanna Mar ia De Bie, aldaar geboren en gedoopt op 3 apr il 1796. Z ij was de dochter van de landbouwer Petrus Joannes De Bie. Haar moeder, Anna Isabella Domus, heeft ze nooit gekend, daar deze twee dagen na, en naar alle waarschijnlijkheid ten gevolge van de geboorte, te Stabroek op 5 april 1 796 overleed. De doopregisters van de Ste.-Catharinaparochie vermelden inderdaad dat ze thuis geboren en dezelfde dag "sub conditione", d it is onder voorwaarde, gedoopt werd Uit het huwelijk ontsproten 7 kinderen: - Jacoba Philips , geboren te Stabroek op 5 ju li 1819 en overleden te Cappellen op 20 augustus 1901. - Mar ia Cornelia Philips , geboren t e Stabroek op 1 9 j u l i 1822 en t e Putte-Cappellen overleden op 9 mei 1894. - Mar ia Francisca Philips, geboren te Stabroek op 19 juli 1823. - Carolus Philips, geboren te Stabroek op 13 oktober 1824 en overleden te Cappellen op 27 januari 1904. - Ludovicus Philips, geboren te Stabroek op 10 juni 1829 en later benoemd tot notaris. H i j was gehuwd met Joanna Brinc k - Catharina Philips, geboren te Stabroek op 6 september 1833 en overleden te Cappellen op 4 juli 1892. - Petrus Franciscus Philips , geboren te Cappellen op 10 januar i 1835 en overleden te Cappellen op 24 mei 1904. De bevolkingsregisters van de gemeente Kapellen vermelden voor de periode 1865-1880 dat het gezin, samengesteld uit Jacoba, huishoudster, Ma r ia C o zonder beroep, Carolus en Petrus Franciscus, maalders en Ludovicus, kandidaat-notaris, rn verbleef in den Ertbrandstraat, elia e C a t h 14. a Deze r i nlaatste a , werd in de gemeente ingeschreven op 7 juli op 8 november 1871, alwaar h ij op 25 december 1893 b1870 een vertrok i d naar e Stabroek n overfeed Op 14 mei 1855 hadden de zonen Carolus en Ludovicus, de notarisklerk te Stabroek, de droevige opdracht, aangifte te doen van het o v e r l van 58 jaar ten huize van eerst-genoemde, in den Ertbrand, w ijk D nr 14. E n iouderdom j vier d e njaarv later a nsloeg hhet noodlot u n opnieuw toe in deze molenaarsfamilie, toen de vader Petrus Joan m onesezelfd overfeed e r op . 21 april 1859 in nr 13 van dezelfde wijk J o a n n a Nu waren het de kinderen samen, die de molen verder draaiende moesten houden. s t i e r Philips f Carolus was ntoen 3 5 en Petrus Franciscus 2 4 jaar o u d D e oudste 40-jarige dochter i beredderde het ehuishouden zoals we uit de bevolkingsregisters kunnen opmaken. d Dat hebben ze dan schijnbaar gedurende 28 jaar volgehouden. "Sc hijnbaar " schreven we, want in het jaar 1887, o m precies te zijn, op 12 janauri, verkopen de kinderen Jacoba, Maria Cornelia, Catharina en Petrus Franciscus hun deel aan hun broeder Carolus, die nu i n de akte van de Kapelse notaris, meester Prudentius Kennis, genoteerd staat als "steenbakker".
't Bruggeske Jg 29 m aar t 1997 n r 1
27
.0"
• • • • • • =0 ,
•
, • •••,;•"_-
28
't Bmggeske jg 29 - maart 1997 n r 1
Waarschijnlijk hebben de k inderen v a n a f een niet terug te v inden datum h u n molen verpacht aan Franciscus Sprangers. I n voornoemde ak te s taat Car olus v er nield als steenbakker en de andere kinderen als "grondeigenaars". Vast staat evenwel dat Carolus enkele dagen later op 19 januar i 1887 voor dezelfde notaris, de molen doorverkoopt aan voornoemde Franciscus Sprangers, " moolenaar t e Cappellen". D e koopsom bedroeg 11.000 BET' waarvan 1.000 B E F voor het ondertekenen en de overige 10.000 B E F bij voorrecht gehypotikeerd blijven voor 10 jaar aan 4,5 % 's jaars, betaalbaar per halfjaar , telkens de eerste januari en de eerste jun. In elk geval blijft de molen draaien want in deze laatste verkoopakte staat vernield: "een houten graanwindrnolen met a l Zijne staande en draaiende werken, huis , h o f en etf, staande en gelegen te Cappellen ter streek "Raeymakersbosch", ter kadaster bekend wijk A 269d en 270 geheel en deel van 269c, groot 34 a en 35 ca. Franciscus Sprangers werd geboren te Wouw, in Noord Brabant, op 4 ju li 1833. B i j z ijn huwelijk niet Petronella Augustijns, geboren te Wouw op 15 november 1824, oefende h ij reeds het beroep van "niaalder" uit. Het huwelijk werd gezegend niet 7 kinderen: - Sprangers Cornelius Petrus, geboren te Wouw in 1859. H i j was eveneens madder en verhuisde op 2 8 november 1898 naar Borgerhout, Turnhoutsebaan, n r 238. H i j was gehuwd niet De Ruysseleer Mar ia Mathilda, geboren te Marchienne au Pont op 11 ju n i 1860. - Sprangers Anne Frederica, geboren te Wouw op 17 april 1861 en overleden t e Cappellen op 6 januar i 1892,1) Sprangers Cornelius Franciscus, geboren t e Putte i n 1881. H i j verhuisde op 3 maart 1899 terug naar Putte. - Sprangers Josephus Carolus, geboren te Antwerpen in 1883 en hij verhuisde s a m e n met zijn broer Cornelius Franciscus op 3 maart 1899 naar Putte. - Sprangers Albertus Petrus, geboren te Cappellen op 29 augustus 1894. Ook h i j verhuisde op 28 november 1898 naar Borgerhout. - Sprangers Antoinetta Mar ia, geboren t e Cappellen op 3 0 deceniber 1895, verhuisde eveneens in 1898 naar Borgerhout. - Sprangers Philomena, geboren te Cappellen op 17 februari 1898 en verhuisde eveneens naar Borgerhout. In h e t jaar 1900 zou Franciscus Sprangers een aanv raag ingediend hebben o m een uitbatingsvergunning te bekomen voor zijn nwlen. Deze aanvraag is echter nergens terug te vinden in de archieven. W e l weten w ij dat burgemeester Eduard Biar t het onderzoek commode en incommode opstartte door de aanvraag van de molenaar uit te hangen op de voorgeschreven plaatsen in de gemeente en dit tijdens de periode van 28 apr il 1900 tot en niet 14 mei 1900. Bij het opmaken van z ijn verslag op 14 mei 1900 stelde de burgervader vast dat er geen enkele klacht ingekomen was. H et schepencollege, samengesteld uit burgemeester Eduard Biart, G. Bruynincloc, schepen en A. Bogaerts, secretaris, g a f dan ook op 14 mei 1900 een gunstig advies terzake. De aanvraag bleef dan nog enkele weken liggen op het gemeentehuis en op 31 mei 1900 vroeg het schepencollege aan de Bestendige Deputatie van de provincie Antwerpen om goedkeuring te verlenen aan de ingediende aanvraag van Franciscus Sprangers.
't Bruggeske jg 29 - maart 1997 n r 1.
29
30
Bruggeske jg 29 - maart 1997 n r 1,
Ęť,1 Bruggeske jg 29 - maart 1997 n r 1
31
Ook de hoofdingenieur van de Technische Dienst van het Provinciebestuur gaf op 21 juni 1900 met document 15.004 een positief advies aan de Gouverneur indien: "de molen altoos in goeden s taat v an r einheid en onderhoud zou bewaard worden". O p 2 9 j u n i 1900 bekwam de aanvrager de langverwachte vergunning. Deze werd verleend voor een periode van 30 jaar. Na het o v e r l de i j molenaar Franciscus Sprangers op 6 juni 1907 om zich b ij zijn kinderen te voegen in Borgerhout den v a n De z molen i j n werd verkocht aan de heer Joannes Antonius Peeters, molenaar te Zandvliet welke e c op h 3t juli 1907 zich kwam vestigen in de Ertbrandstraat nr 52 te Kapellen. De nieuwe eigenaar g e n van o de molen was geboren te Wouw op 20 december 1879. H i j huwde te Zandvliet op t e26 ,juni 1907 met De Bruy n Emma Mar ia Joanna, geboren te Zandvliet op 8 maart 1881. P eNa thun huwelijk vestigden z ij zich te Zandvleit, Ho/enen Noordlandstraat, 7-16. Het gezin r o telde n 3 kinderen: -ePeeters l l Maria Josepha Elisabeth, geboren te Cappellen op 5 mei 1908, -aPeeters Anna Catharina Victorina, geboren te Cappellen op 24 april 1912, -APeeters u Constantinus Joannes Cornelis, geboren te Cappellen op 11 november 1913. g u s t i j n s , o p 1 9 a p r i l 1 9 0 7 , v e r Foto genomen in de Ertbrandstraat op de plaats waar destijds de molen stond. t r Peeters Joannes had geen geluk met de molen gezien h o het ini het ijk dbouwwerk e z e n geschutsveld 1 9 1 van 4 het for t van Er tbr and gelegen was. D e . Peeters fdoa mi i l verhuisde iee n top 19 april t1919 terug e naar Zandvliet, Molenstraat, 96. so l o p e n Roger Balbaert. ok m d a t Bronnen: 1. Bresseleers en Kanora: "Portret van Ekeren". 2. Holemans en Lemmens: "Molens van de Voorkempen en van Groot Antwerpen". 3. Laureyssen C.: "De molens van het Grastschap en het Hertogdom Hoogstraten. 4. Piet Veulemans: "Molenaarsfamilies te Kapellen" in " 't Bruggeske " mei 1985.
32
Bruggeske jg 29 - maart 1997 n r 1
Wij la ze n v o o r 14 in d e k r a n t . Met de artikeienreeks " Wij lazen voor U in de k r ant" willen w ij korte teksten weergeven welke v roeger i n diverse k r anten z i j n verschenen.Sommige v er haaltje z ullen b i j U misschien oude herinneringen oproepen o f vragen doen W e n s t U dat w i j bepaalde onderwerpen verder uitdiepen dan mag U ons altijd een s eintje geven. I n de mate van het mogelijke willen w ij LI helpen. G AZET VAN ANT WERPEN : VR I J D AG 5 F EBRUARI 1897. LO TING : De loting van Cappellen had gisteren plaats. Onze wakkere gendarmen van Putte hadden geen werk t te verrichten wat pleit ten voordele onzer jongelingsschap.Het laagste nummer is getrok k en d o o r An t o o n D e W in t e r v a n Stabroek , h e t hoogste nummer 2 9 9 d o o r Wes enbeek v a n Stabr oek .Nog ie t s opmerk ens waardig. T w e e kameraden, d e genaamden Car olus D e Ny s e n Cons tant Buelens, tr ok k en d e ene nummer 259 en de andere 258. Beiden wonen deur over deur in de Cappeischestraat te Putte.
G AZET VAN ANT WERPEN: 23 J UNI 1907. KAPELLENBO S: Studie van Notaris Alfons Cols, Willem Tellstraat, 3 te Antwerpen en Pancrace Vermoelen t e Hobok en.Villagronden der "Domeinen v an Cappellenbosch", nabij de statie van Heide Caimpthout. Openbare v erk oping op v rijdagen 5 en 19 ju li 1907, telkens om 1 uur klokslag namiddag, onmiddellijk na de aankomst van de trein uit Antwerpen, vertrekkende te 12u02, ter herberge "De Zwaan" te Heide Statie, met winst van v erdieren, v an verscheidene perc elen allerbeste v illagronden, v oor delig gelegen onder de gemeente Cappellen, tegen den ijzerenweg van Antwerpen naar Holland, nabij de statie van Heide Caimpthout, groot 28 ha 65 a 80 ca en verdeeld in 117 loten.Plans ter beschikking bij de notarissen A. Cols Antwerpen, P. Vermoeien Hoboken en Theodoor de Marbaix te Schoten.
ANT WERPSCHE CO URANT: 30 M E I 1917. GROTE BO SBRAND: Zondagmorgen onstond rond 8 uur bezijden de Sneppendreef in een a a n d e heer V a n D a m t e H e id e toebehorende eigendom een bos br and d i e onmiddellijk grote uitbr eiding nam.Een dertigtal soldaten der bezetting hebben tot laat in de namiddag aan het blussen geholpen. Nochtans z ijn meer dan 5 ha de pr ooi der vlammen geworden. De schade bedraagt, na men ons na een oppervlakkige schatting mededeelt, r ond de 10.000 BEF en dit ten nadele van de heer Van Dam en de fi rma van den Bucike en Co.
G AZET VAN ANT WERPEN 30 J U LI 1927. TENTO O NSTELLING . D e tentoons telling v a n s c hilder ijen i n " O n z e K r i n g " t e Cappellen trek t waar lijk de aandacht der ideurenliefhebbers. Enige kunstenaars van die schilderachtige gemeente en omstreken hebben de goede gedachte opgevat hun werken te verzamelen me t een liefdadig doel. W i l t ge enige namen? Ros ier met z ijn k ranig "Boerinnenportret". 't Bmggeske jg 29 - maart 1997 - nr l .
33
Ge z iet e r d e n v ir age i n , i n k o p e n schouder. Luy ten, m e t " Bloemen" , mac htig geschilderd. U it z i j n mals e v e r f w eet h i j schaduw en lic ht te trekken, "Dr eef van berkenbomen", waarin fi jne tinten de lucht tussen het lover hangt. Geelhand, die op z ijn Gee'hand's schildert, maar toch de natuur weergeeft met haar prac ht v an ontelbare kleuren. F ijn en teergevoelig weet h ij de schoonste hoekskens uit te kiezen en v oor te toveren, niet gelijk kubisten waarvan men vragen moet o f het schilderen is o f kletsen. Verschueren, breed en groots in z ijn onderwerpen. Van Kerckhoven, pers oonlijk in z ijn kleurige kermiskens en poĂŤtische hoekskens, gepenseeld o p haar rare verlofdagen o f zondags na de Mis . Proost, een is geen, zegt men. Hier is het er zeker een, mac htig van natuurschoon, goed begrepen en meesterlijk uitgevoerd. De Beuckelaer, in z ijn zonnige panneeltjes, wat k rijterac htig, toch zonnig. In z ijn "Por tr et", meesterlijk getekend, een echt portret. Heel De School van Essen, die van goede w il getuigt, doch ongeluk k ig te veel hetzelfde v oortbrengt. J uffr ouw Douwe d ie v eel belooft. D e V a n Doorens, d ie reuzenstappen doen in de kunst. De Mets, met z ijn moeilijk e kinderkoppekens in pastel. Mevrouw De Harv en, "Chr is tus L ijd e n d onder z ijn k r uis ". H ie r zet Bender in een heerlijk stralende ov er winning der z on ov er de nevelen v an de vroege mor gen een "Koppel Korenpikkers" te werk in een goudgeel korenveld. waar wij naar verven zoeken vinden w ij slechts lic ht. D it heeft de schilder gewild en daarom is hij zo goed geslaagd. De schilder Bender weet ons te boeien, maar z ijn heftige natuurtaferelen matten ons af. Wij zoeken rus t en v inden haar bij een der volgende schilderstukken " O p den Oever", "Voor d e Bos v ijv er " v a n d e pastoor-schilder A . VAN D EN H O U D T . D e waterplas schemert n o g fl auw i n d e sprookjesachtige lic hten v a n d e weers c hijn ener reeds weggedoken zon. D it schilderstuk mag er z ijn als een welgeslaagde idy lle toegewijd aan de avond. W i j zouden de schilder evenwel niet dank baar z ijn v oor de melancholieke stemming waarin h ij ons brac ht, indien h ij in een paar andere, meer v r olijk e stukjes, ons niet wist op te beuren, zo vb. in het "Parkgezicht", waar de zon hoogtij v iert op gras en bomen en water. Verder in het midden der goedverluchte zaal, toegepaste kunst, die velen zal doen nadenken wat men in ledige uren meer kan doen.Zondag en maandag is dit alles nog te zien met de werken der St.-Lucasschool.
G AZET VAN ANT WERPEN: 23 J ULI 1937. VIERING VAN D E N AT I O N AL E FEESTDAG . De Nationale Feestdag wer d d it jaar eensgezind e n algemeen gev ierd o p h e t kasteel "Dennenbur g" alhier w a a r t e d ie r gelegenheid een luis ter r ijk avondfeest door heer en mev rouw gr aaf en gr av in H enr i Cornet de Way s -Ruart gegeven wer d. H et h o f was pr ac htig v erlic ht en r ond 20u30 verdrong z ic h e e n z eer t a lr ijk e menigte r o n d o m h e t kasteel. D e 4 plaats elijk e muziekmaatschappijen war en aanwezig. V o o r h e t kasteel, w aar d e genodigden e n overheden hadden plaatgs genomen, werden liederen-uitvoeringen ten gehore gebracht, waarna de tur nk r ing " Pat r ia" het publiek op enk ele prac htige nummers vergastte. Iedere v er eniging k r eeg h a a r b e u r t o m een n u m m e r u i t t e voeren. Benevens d e afgevaardigden v a n d e verschillende maats c happijen w ar en d a a r aanwez ig: b a r o n Holvoet, gouverneur van de provincie Antwerpen, mevrouw Holvoet, heer en mevrouw graaf en gravin Henr i Cornet de Ways-Ruart, burgemeester Speth, schepen D e Backer, heren Jacobs, An d r e , D e Rooy , Meeus e n Verbeec k , gemeenteraadsleden, Bar eel, notaris, Van de Perck, dokter en W. Speth. De inrichters van deze schone dag halen alle eer van hun werk, nooit zagen w ij in onze gemeente zoveel eensgezindheid in de viering van een feest zoals nu bij de viering van ons nationaal feest.
34
't Bmggeske jg 29 - maart 1997 - nr l .
ALG EMEEN WEEKBL AD VO O R PO LDER EN KEMPEN 9 AUGUSTUS 1947. PUTTE. De waterleiding is op komst en verleden week werden de eerste buiz en o p Puts grondgebied in de grond gestoken. Als de hoofdlijn al maar lig t dan z ullen d e aftakkingen rap gebeurd z ijn.
DE PO LDER 19 M E I 1957. EERSTE LU ST R U MVIER IN G AZ AL EA T AF ELT ENNISCLUB. O p zondag 26 mei te 15 u u r in de feestzaal 'De Zwaan', Antwerpsesteenweg, 20, z al er een inter nationaal tafeltennis festival plaats hebben t er v ier ing v an d i t eerste lus trum. Volgende zekere deelnemers z al men t e bewonderen k r ijgen: 1. V i l i m Harangozo (Yougoslavie), oudwereldkampioen, 7 maal kampioen van Yougoslavie, 2. Walter Dujardin, Belgisch speler met meerdere internationale overwinningen, 3. Wally Va n Ganzen (Firenze), 4. Jean Ceusterman (Antwerp), 5. Gust Malcorps (Antwerp), 6. Bob Op de Beeck (Boechout). Hiermede besluiten w ij onze eerste bloemlezing, overgenomen uit diverse kranten. In de volgende nummers van " ' t Bruggeske " geven w ij u andere artikels telkens uit de jaren eindigend op een 7. Roger Balbaert
ZOEKPL AATJE
Kan iemand van onze lezers ons een tip geven waar de hierboven afgebeelde hoeve i n onze gemeente staat of stond ?
Bmggeske jg 29 - maart 1997 - nr 1
3
5
KRUISWOORDRAADSEL N R 4 . De oplossing v an het kruiswoordraadsel n r 4, verschenen i n " ' t Bruggeske " v an de maand december 1996 is als volgt: Horizontaal, 1) Hoevenen 2) Ooievaar 3) Br; darg; er 4) Bel; levi 5) Sluier 6) Ia; es; aas 7) Akker; stal 8) Eikel; opa 9) Green 10) Sn; Essen, Verticaal, 1) Hobonia; ga 2) Oor - aker 3) Ei - bs - kies 4) Vedel - eken 5) Evalueren 6) Nar; is 7) Eagle; as 8) Mr; erato 9) Ev; aap 10) Larikslaan. Wij ontv ingen 1 1 antwoor den waar v an 1 f o u t ie f w a s ingev uld. D e ons c huldige kinderhand duidde als winnaar aan: T uur Wouters, Peedreef, 15 t e Kapellen,De prijs wordt eerstdaags aan de winnaar overhandigd. KRUISWOORDRAADSEL N R 5 HORIZONTAAL. 1) Kapelse kunstschilder wiens werken door Hoghescote tentoongesteld worden in april/mei 1997. 2) Adelijk e titel tussen marquis en viscount; voorhistorische tijd. 3) Scheikundige afkorting v an Radon; sportman. 4 ) Amsterdam. 5 ) Bijbelse boze geest; Kapelse schrijver en kunstcriticus, 6) Muzieknoot; voorname genodigde. 7) Product verkregen door destillatie van organische producten. 8) M a n ; gemeente i n Brabant. 9) Radio-en TV-ster welk e door Hoghescote i n Kapellen uitgenodigd wor dt o p 21 maar t 1997; grove wollen stof uit ArabiĂŤ, 10) Papieren geld tijdens de Franse Revolutie. VERTICAAL. 1) Vroegere brouwersfamilie in Kapellen; zeldzaam aardmetaal met atoomnummer 62. 2) Voorzetsel; geen riviervis. 3) Nummer; moeder; riv ier in Duitsland. 4) Onderdeel van een liter; kaap i n Azatisch Rusland, 5) Onderdeel van het wapenschild van Ekeren; tegenover. 6) Verslag van een vergadering; niet genoemde (latijnse afkorting). 7) ..,..straat ( in Kapellen); autokenletters v an de V.S. 8 ) Scandinavische m u n t 1/100 kroon; gemeente i n Henegouwen. 9 ) Baarmoeder; huis dier. 10) Tijds tip (omgekeerd); officier; getijde. 11) T D - denkbeeldige lijn waarom een hemellichaam wentelt; roeier die het dichtst bij de stuurman z it en het tempo aangeeft. De oplossingen v an kruiswoordraadsel n r 5 wor den verwacht v oor 15 a p r il 1997 b ij Roger Balbaert, Parkweg, 2, 2950 Kapellen. Wij wensen u veel puzzelgenoegens
36
'
t
Bruggeske jg 29 m aar t 1997 - tir 1.
ELECTRABEL Gas en electric iteit
Uw kantoor in Kapellen Stationsstraat 3 4 Tel: 330 03 03
KRUISWOORDRAADSEL N R 5 .
2 1i I I
i
.
1 !
i
1
i
i
•
p t if 1 . 1
.
1
9 1 0 1 1
I 11
i
I
1
1
I
Il
i
I
I
1
1
I
1
1
'ii- Kif T ir ; , Kt ir'Xi. : 4 '
1 1
!
!
I
.
, .
!
f
7
i'• i' . ,- ' I
I
Uw naam •
!
. t
'
I
'
.
1
1 '
!
!
r
rt:; • $: • ;:l
Uw adres-
Bruggeske jg 29 - maart 1997 n r 1
37
- A LGE ME NE A A NNE MI NGE N - RUWB OUWWE RK E N SCHRIJ NWERKERIJ - M E UB E LM A K E RI J K E UK E NI NRI CHTI NGE N -
ST ARRENHO PLAAN 5 - 2950 KAPEL L EN T e l : (03) 660.14.20
Wat cultuur doet voor Vlaanderen, doet de Kredietbank voor cultuur.
Grote kunstenaars hebben door de eeuwen heen aan Vlaanderen internationale bekendheid gegeven. Op haar beurt wil de Kredietbank meehelpen om onze kunstenaars de bekendheid te geven die ze verdienen. Daaromsteunen wij de cultuur in de ruimste zin van het woord. Dat kan gaan van het sponsoren van kleinschalige projecten tot het optreden als volwaardige partner bij belangrijke initiatieven. Zo steunt de Kredietbank onder meer het Kaaitheater, het Festival van Vlaanderen, de Vlaamse Opera en Radio 3. Onze cultuur heeft die steun nodig.
P A RTNE RS I N C U L T U U R