Bruggeske 1997-2-juniWeb

firogheseote Heemkundige Kring Kapellen

•c,

Driemaandelijkse uitgave van de Heemkundige Kring van Kapellen "Hogkeseote" vzw.

COPY SERVICE CENTER rpsstraat 46 - 2950 Kapellen Tel: (03) 605.42.67 * Al u w copijen aan een snelheid van meer dan 5000 copijen per uur • Copijkaarten verkrijgbaar vanaf 1000 copijen * Sorteren, bundelen en meten automatisch • Kwaliteit is onze grootste troef * Verkoop en bijmaken van stempels * Verkoop van faxen, rekenmachines, draadloze telefoons * Verkoop van bureelbenodigdheden - Linten voor schrijfmachines - Rookwaren - Frisdranken - Snoep

Open : alle dagen van 8 tot 12.30 & 13.30 tot 18 u.

Zaterdag van 9 u. tot 18 u.

" t Uruggeske " d riem aan d elijks t ijd sch rif t van d e H eem krin g " Hoghescote " t e Kap ellen .

Verantwoordelijke uitgever: Balbaert Roger, Parkweg 2 - 2950 Kapellen - tel: (03) 664,57,22,

2 9 e jaarg an g - n u m m e r 2

1 ju n i199? .

In dit nummer...

- Bladwijzer.

- Het bestuur Hoghescote' aan het woord.

- Leden en ereleden.

- Hoghescote vierde Pastoor A Vandenhoudt.

- Een reis naar Maimed y.

- Pastoor Vandenhoudt.

- Het verhaal van een toneelkring.

- Plaatsnamen o f Toponiemen.

- Negentig jaar gemeentehuis.

- De keuze van den Bulk IL - Kruiswoordraadsel.

38 39 - 40 41 41 - 42 43 - 44 44 - 45 46 - 68 69 - 70 71 - 82 83 - 86 86 - 87

Ver z ameling v an c lok umentatie v oor het ar c hief van de heemk r ing Hoghes c otell! ?tile d o k u me n t a t ie over Kapellen is welk om!

Wij denk en aan foto's, doods pr entjes , doods br iev en, pos tk aar ten, k r antenk nips els ,oude menuk aar ten, geboor tek aar tjes , oude tr ouwboek jes , oude notar is ak ten,huwehjk s aank ondigingen, oude r ek eningen v an Kapels e fi r ma's enz, enz... g e e f ons een s eintje en we k omen even langs .

6 ij v oor baat har telijk dank ! Dank zij uw medew er k ing en s teun k unnen wij ons ar c hief over Kapellen v er der uitbr eiden.

,

--------

=

I

I

Bruggeske jg 29 - juni 1997 n r 2.

I

38

firogheseote Heemkundige Kring Kapellen

•c,

Driemaandelijkse uitgave van de Heemkundige Kring van Kapellen "Hogkeseote" vzw.

Het bestuur H o g h e s c o t e ' aan het w o o rd eAe

Aliet t e v e rg e t e n 1 1 f Zo n d a g 22 j u n i 1 9 9 7 (en niet op zondag 29 juni zoals eerder gepland was) BEZOEK ONDER LEIDING VAN EEN GIDS VAN DE ABDIJ VAN HEMIKSEM Onze gemeente Kapellen is eeuwenlang eigendom geweest van de vroegere abdij van Hemiksem. Verschillende nu nog bestaande gebouwen werden gebouwd door de paters van dit klooster. Een ervaren gids zal ons op een boeiende manier terugplaatsen naar de vorige eeuwen. Een aanrader...niet te missen...zeker inschrijven... .en natuurlijk ook mee gaan. Na de rondleiding gaan we genieten van een frisse pint in het cafĂŠ van de abdij.

Bijeenkomst te 13u30 aan de kerk van Kapellen. Wi j doen de verplaatsing met eigen vervoer. Deelname in de onkosten: 6 0 BEF per persoon. Inschrijven bij Roger Balbaert: tel. 664.57.22.

Vlaanderen 2002 Hoghescote d o e t e e n warme oproep o m d e e l t e nemen a a n d e hiernavermelde activiteiten van de gemeentelijke cultuurdienst en cultuurraad: ZONDAG 29 JUNI: pulptuur, een totaalspectakel in het gemeentepark tussen 10 u en 20uur.

WOENSDAG 2 JU L I te 2 0 u u r: uiteenzetting van Pro f Top i n het gemeentepark (bij regenweer in het gezondheidscentrum in het park). Prof Top zal op een boeiende en klare manier het thema behandelen: "Is er nog een toekomst voor folklore en tradities in de 21 ste eeuw...of zullen deze een stille dood sterven".

Wat is de toekomst van het ganzenrijden, carnavalvieringen, de schuttersgilden, e.d. m.

Wat te denken van het volkslied, het heksengeloof, geheime rituelen en volksverhalen ?

Een enige gelegenheid. Inkom gratis.

39

t

Bruggeske jg 29 - juni 1997 - nr 2

VRIJDAG 4 J U L I te 20 uur: orgelconcert in de kerk van Zilverenhoek door Ben Van Nespen. Deze jonge virtuoos en laureaat van verschillende wedstrijden geniet reeds een internationale bekendheid en treedt nu voor de eerste meal op in Kapellen.

Een aanrader. Inkom gratis.

ZONDAG 6 JU L I t e 11 u u r academische zitting i n d e feestzaal ' t Bruggeske me t optreden van Leen Persyn. Een voltreffer. Inkom gratis.

V r i j d a g 2 2 a u g u s t u s BEZOEK AAN HET HEEMKUNDIG MUSEUM VAN OSSEN DRECHT GEVOLGD VAN EEN ZOMERDRINK Dit streekmuseum, juist over de grens gelegen, kan ook ons, Vlamingen, boeien, gezien onze eeuwenlange verbondenheid met de gemeenten van Noord-Brabant.

Bijeenkomst te 19 uur aan de kerk van Kapellen. Wi j doen de verplaatsing met eigen vervoer. Deelname in de onkosten: 60 BEF. inschrijven bij Roger Balbaert, tel. 664.57.22.

Z o n d a g 3 1 a u g u s t u s ZOEKTOCHT DOORHEEN KAPELLEN Op e e n aangename manier maken w i j kennis m e t ongekende plaatsen va n o n ze gemeente.. .en wij kunnen ook nog een prijsje winnen. Onze leden ontvangen tijdig nog bijkomende inlichtingen. .maar noteer alvast deze datum in uw agenda.

Z a t e r d a g 6 s e p t e m b e r JAARLIJKSE SUCCESREIS VAN HOGHESCOTE. De juiste bestemming houden w i j n u n o g geheim. U ontvangt tijdig a l l e nodige inlichtingen.. maar houdt alvast deze datum vrij.

Zondag 13 september OPENMONUMENTENDAG Deze manifestatie staat dit jaar in het thema van "arbeid". Hoghescote is uiteraard ook actief betrokken bij de organisatie van deze "open monumentendag".

Verdwenen beroepen werden vroeger door Hoghescote op film vastgelegd worden i n e e n aangepast ka d e r omgeven d o o r ,uitzonderlijk e n z un ol gl eee nns vertoond n u aangepaste activiteiten.

Een beetje geheimzinnig ? U krijgt tijdig nog meer informatie.

Lode Bauwenskring. De artikelenreeks over de Lode Bauwenskring verschijnt over vier periodes i n ons ledenblad " i t Bruggeske". Leden van onze kring d i e n u reeds h e t volledige document willen lezen kunnen de reeks onder brochurevorm ontvangen mits storting van 250 Bef op rekening nummer 088-2195260-48 van Hoghescote Kapellen met de vermelding " L 13.K" o f het cijfergegeven 4865. D e brochure zal U dan einde juli bezorgd worden.

Bruggeske jg 29 j uni 1997 n r 2.

40

L e d e n e n e r e le de n.

In het vorige nummet van 't Bruggeske werd een eerste lijst 'ereleden' afgedrukt. Me t genoegen kunnen wij nu nog melden dat ook de volgende ereleden hun steun toegezegd hebben aan Hoghescotet

51. Dhr Buchmann, Kapellen.

52. Mevr Castelein, Kapellen.

53. Fan? De Groot-Jansens, Kapellen.

54. Mevr Spur, Porcheresse.

55. Fan) Van Helvert, Brecht.

56. Fan; Wuyts, Kapellen.

Uiteraard danken wij ook het 'Copy Service Center', Dorpsstraat, 46 te Kapellen voor de belangrijke financiĂŤle inbreng.

Het jaar 1996 werd afgesloten met 282 aangesloten leden bij Hoghescote. H e t huidige werkjaar 1997 i s reeds ze e r goed ingezet want momenteel hebben w i j reeds 3 3 8 aangesloten leden bij onze Culturele Kring. N a het ontvangen van de laatste lidgelden hopen wij de kaap van de 350 leden te overschrijden.

Spreek gerust met uw vrienden en ,kennissen over Hoghescote...over ons ledenblad 't Bruggeske...over onze activiteiten. Wenst u enkele proefnummers...geen probleem, een seintje naar onze voorzitter op het telefoonnummer 664.57.22 en wij doen het nodige.

Wist u d a t e r i n Kapellen een buskruit- e n een gasfabriek bestaan hebben ? Meer hierover brengen wij U in een van de volgende nummers van 't Bruggeske. Vertel het alvast aan uw vrienden en familieleden.

HOGHESCOTE VIERDE PASTOOR A . VANDENHOUDT Dankzij h e t opentrekken va n alle publiciteitsregisters wisten a l d e inwoners va n gemeente Kapellen d a t o n z e heemkundige kri n g e e n g r o te tentoonstelling z o u - d e organiseren over d e vele schilderijen door Pastoor A. Vandenhoudt ooit i n Kapellen geschilderd.

Deze retrospectieve ging door van 26 april tot 4 mei 1997 in de 'Oude Pastorij'. De plaats was wel goed gekozen want de meeste schilderijen werden tentoongesteld in de kamer waar de pastoor vroeger schilderde.

Kwam er nog bij dat voorzitter Roger Balhaert, na intens speurwerk, een boek over het leven e n werken van deze voormalige Kapelse pastoor had samengesteld. Boek d a t zeker de moeite loont om lezen. D e echte Kapellenaren zullen zich in de anecdotes uit het boek ongetwijfeld terug vinden.

41

Bruggeske jg 29 j uni 1997 n r 2.

Reden dus om het gans e gebeur en te openen met een waardige rec eptie op v rijdag 2 5 april 1997. O nder de talrijke genodigden bemerkten wij o.m. familieleden v an de pastoor, de eigenaars van s c hilderijen door hen bereidwillig afges taan v oor de tentoons telling, de

voorzitter van de Cultuurraad en de heer Schepen van Cultuur Stef Adriaenssens e n Schepen Verbiest.

Jef Herman die de coรถrdinatie tussen de diverse sprekers verzorgde, verwelkomde alle genodigden en verleende het woord aan Jack Vannumissen die in samenwerking met een lid van de familie de stamboom tot ver voor onze tijd had kunnen nagaan. Jack gaf een zeer geanimeerde uitleg over het voorvaderlijk verleden van pastoor Vandenhoudt.

Vervolgens liet Roger Balbaert d e genodigden kennis maken me t d e figuur van d e pastoor, vooral zijn priesterbeleven in onze parochie en de diverse moeilijkheden die hij daarbij ondervond.

Dhr. Va n Wanzeele, kunstschilder, sprak zeer geanimeerd o ve r d e werken va n d e pastoor en hij gaf zijn visie over de innerlijke kracht die deze in zijn werk kon weergeven.

Dhr. Schepen Stef Adriaenssens sprak als jongere, die de pastoor nooit gekend had, zijn waardering u i t over d e organisatie va n d e tentoonstelling e n verklaarde deze vo o r geopend.

Te vermelden valt dat Mej. Leen Joossens op een fijne manier de binding tussen d e diverse sprekers muzikaal verzorgde.

Directeur Ludo Claes, van de lagere afdeling van Mater Salvatoris, werd bedankt voor het laten gebruiken van de klasruimte en Jozef Binoir werd dank gezegd voor het leveren van de mooie plantenversiering.

Nadien tro k h e t ganse gezelschap n a a r d e Ou d e Pastorij e n werden d e diverse schilderijen kritisch bekeken.

Uiteindelijk werd het ganse gebeuren een grandioos succes. Meer dan 500 bezoekers hebben van de gelegenheid gebruik gemaakt om de tentoonstelling te bezoeken.

Het boek van Roger Balbaert werd gretig aangekocht. Een aantal bezoekers besloot tevens aan te sluiten bij onze kring, wij verwelkomen hen bij deze dan ook van harte.

Nog te vermelden is dat het boek "Leven en Werk van Pastoor A. VANDENHOUDT" nog steeds te bekomen is bij Roger Balbaert tel. 664.57.22.

Wij vernemen bij het schrijven van dit artikel dat ons bestuurslid Jack Vannumissen, die reeds eerder aangehaald werd, plotseling werd opgenomen i n h e t ziekenhuis. W i j vernemen tevens dat zijn gezondheidstoestand flink aan d e beterhand is. Wij wensen Jack vanuit dit artikel een snel herstel en een spoedig weerzien in onze groep.

Jef Herman

't Bruggeske jg 29 - juni 1997 n r 2

42

EEN R E IS N A A R MALMEDY. Ze waren met z'n veertienen. Veertien Hoghescotenaren die een week-end Malmedy verkozen boven het thuis zitten.

Zaterdag 1 9 april omstreeks 14uur ontmoetten zij, druppelsgewijs elkaar bij h e t hotel Terme Libert, (een aantal onder hen noemden het al onmiddellijk op zijn Kapels: "farme gelegen hoog op een Ardeense top.

Het sprak voor zichzelf dat, n a een autorit van enkele uurtjes, aan d e dorstige mens moest gedacht worden en vermits het hotelsalon hen zo uitnodigend lokte werd de eerste l e ffe Brun' of een andere zondige drank genuttigd. Daarna even de kamer verkennen en omstreeks 14u30 startte onze eerste tocht.

Feestleider-organisator Jack Vanummissen had een prachtige wandeltocht voorzien en langs een zacht kabbelend beekje wandelden wij in een deugdoende zon door de bossen.

Voor enkelen onder hen werd het wel wat te zwaar en na een uurtje besloten zij wijselijk om weer te keren. (Ongetwijfeld lieten zi j zich o o k wel verleiden door een heerlijk uitnodigend terrasje dat zij onderweg hadden gezien). In elk geval, terwijl de groep de bergen beklom zaten onze vrienden en vriendinnen in de zon rustig te genieten van een t e e Blond' of een 'Kriek' of een 'Hoegaarden'.

Terug in onze hotelkamer spoelden wij de vermoeidheid van ons af en iets later werden wij in het restaurant vergast op een fantasierijk avonddiner: een fijn voorgerecht, een heerlijk dampende kom soep, een verlokkende hoofdschotel en een dessert om 'U' tegen te zeggen.

Hadden wij diezelfde namiddag toch niet vernomen zeker dat één van d e aanwezige echtparen uitgerekend d e z e d a g 4 5 (vijfenveertig ! ) j a re n getrouwd waren. E n daarenboven was één van hen op dezelfde dag nog jarig ook. Dit kon niet zonder meer voorbijgaan.

Dankzij een blitsbeslissing van het feestbestuur konden wij aan Madeleine en Gaston een mooie ruiker bloemen overhandigen. In de ruiker vonden zij zelfs een gecamoefleerde fles champagne. D i t ri e p - natuurlijk o m e e n "tournee-general" d i e dan o o k prompt werd opgediend. En de avond kon niet meer stuk.

Ergens vo n d e n w i j e e n i e tw a t ve rsl e te n p i a n o e n a c h te r d e z e p i a n o e e n gelegenheidspianist. Wat doet een troep Vlamingen ? Zingen natuurlijk, uit voile borst en tot een stu k i n d e nacht. H e t hek was helemaal va n d e dam a l s wij o n s naar h e t slaapgebouw begaven vergezeld van zachte vlokken sneeuw. 's Anderendaags i n d e morgen n a h e t ontbijt hadden wij een tweede tocht gepland, uitgezocht door Jef Herman, die hier nog geweest was. Probleem was dat hij niet meer juist wist in welke richting wij moesten vertrekken. Noord ? Oost ? West ? Zuid ? Op goed geluk af koos hij dan maar Noord (achteraf bleek dit "Noord" in feite 'Oost' te zijn), maar wonder boven wonder vonden wij toch h e t j u i ste pad. W i j wandelden voorbij e e n 43

t

Bruggeske jg 29 - juni 1997 n r 2.

'boskerkje', gesloten e n d u s n i e t t e bezichtigen, moesten o ve r e e n weide-afsluiting klauteren, kwamen verschillende malen kwalijk blaffende honden tegen, vochten boven tegen een scherp snijdende N O-w i n d , maar voor de rest 'tout va bien Madame'. Oo k deze wandeling werd geslaagd genoemd.

Terug in het hotel, samen naar het salon en een lekkere Malmedy-Blond drinken, o f een Kriek, o f ...bestaat e r iets zaliger dan met vrienden onder elkaar na een verfrissende ochtendtrip een heerlijke pint te snoepen ?

Na een licht middagmaal kwam nog het aangenaamste van de dag: d e rekening. Maar ook dat ging vlot zodus...

Het was een fijn weekend geweest met vrienden onder elkaar, in een enig kader en goed voorbereid door Jack. Dit vraagt naar nog. Aan reisleider Jack Vanummissen een dikke proficiat.

Voorzitter Roger Balbaert zit niet stil en beraamt reeds opnieuw plannen om de Culurele Kring Hoghescote tot een van de meest actieve groepen in het Kapelse cultuurleven te maken.

Jef Herman, uw gelegenheidsreporter.

Pastoor Vandenhoudt Onze tentoonstelling van de schilderijen van wijlen pastoor Vandenhoudt was een zeer groot succes. Te r gelegenheid van voornoemde tentoonstelling werd door de Culturele Kring Hoghescote een nieuw boek uitgegeven: 'Leven en werk van pastoor Vandenhoudf.

Dit prachtig boek werd gedrukt o p 8 8 bladzijden me t een geplastificeerde ka ft i n 2 pms-kleuren op houtvrij mat maco papier van 115 gram en gebrocheerd met garen.

Het boek behandelt uitvoerig de volgende hoofdstukken: 1. De periode van voorbereiding, 2. De aantstelling tot pastoor te Kapellen.

3, De eerste jaren als pastoor.

4. De eerste wereldoorlog.

5. Een hernieuwe start.

6. De jaren 1930 tot 1939.

7. De tweede wereldoorlog.

8. De jaren na de bevrijding.

9. Afscheid van de Sint-Jacobusparochie.

10. De kunstschilder E.H. Vandenhoudt.

11. Overlijden en begrafenis van pastoor Vanden houdt.

12. Medewerkers van pastoor Vandenhoudt.

13. Een officiĂŤle erkenning.

14. Stamboom van de familie Vandenhoudt.

t Bruggeske jg 29 j uni 1997 - nr 2.

44

De kostprijs van het boek, 450 BEF, werd zo laag mogelijk gehouden om een maximale spreiding mogelijk te maken. Het werk kan bekomen worden: 1. rechtstreeks bij de voorzitter van Hoghescote, Roger Balbaert, Parkweg, 2 te Kapellen, tel. 664.57.22, 2. o f door storting van 450 BEF (+ eventueel 50 BEF verzendingskosten) op rekening nummer 413-7205071-65 met vermelding van 'boek Vandenhoudf.

Rechtzetting! In het vorige nummer van 't Bruggeske is een spijtige vergissing gebeurd.

Het op bladzijde 30 geplaatste plan is niet dat van de molen te Putte-Kapellen maar van de windmolen va n Kapellen centrum e n hoort eigenlijk thuis b i j d e tekst daarover geplaatst in 't Bruggeske n r 4 van december 1996. Onze verontschuldigingen voor dit misverstand.

- - GEZOCHT - - GEZOCHT - - GEZOCHT - - GEZOCHT - - GEZOCHT - - GEZOCHT Gezocht personen m/v die goed me t d e pen kunnen omspringen e n alzo verhalen, anecdotes, wetenwaardigheden enz over het Kapellen (Cappellen) v a n vroeger, vlot, lees- en genietbaar aan het papier willen toevertrouwen om t e kunnen plaatsen in ons ledenblad 't Bruggeske.

Voorwaarden: - Een deel van uw tijd vrijwillen besteden om aan het hiervoor genoemde te kunnen voldoen.

- Uren te regelen naar goeddunken.

- Vergoedingen: Geen of 00,00 Bef. - Waardering: Het ganse bestuur van'hoghescote' zal trachten u de hemel in te prijzen.

Contactadres bij mogelijke belangstelling: Parkweg 2, 2950 Kapellen of grijp de telefoon en draai o f tik het nummer: 664.57.22 en u spreekt met de voorzitter van 'Hoghescote' himself zijnde Roger Balbaert. Doen!!!

45

Bruggeske jg 29 - juni 1997 - nummer 2.

HET VERHAAL V A N E E N T O NEEL KRING

De TONEELGROEP ONZE KRING' te KAPELLEN. De 'LODE BAUWENSKRING' te KAPELLEN.

Lode B A U W E N S .

1883

46

-

1 9 5 0

'1Bruggeske jg 29 - juni 1997 nummer 2

DEEL 1 ALGEMENE BESCHOUWINGEN DE VOOR-OORLOGSE JAREN. (Uittreksel uit " 't Bruggeske" nr. 4 d.d. 13.5.1970 geschreven door dhr. G. BOGAERTS.): RDestijds bes tonden e r in Kapellen dr ie bek ende toneelv erenigin gen, e l k e ' k le u r ' h a d een toneelk r ing 'VREUGD EN DEUGD' (Katholiek en), ' D E VRUE KUNST' (Liberalen) e n 'ONTVOOGDING' (Soc ialis ten). B i j a l dez e k r ingen war en e r z eer mar k ante ac teurs e n actrices. Hun repertorium v ermeldde o.m. 'De twee Wezen', 'H aat en Broederliefde', 'De Hand Gods', 'Mottige J anus ' enz. Er waren de toneelz alen 'Vic tor ia' (Vreugd en Deugd), 'Brabo' (De Vrije Kuns t), ' D e Welk om' (Ontvoogding). In d e twintiger jaren k wam e r dan 'Voor Taal en Kuns t' bij. O nder de dy namis c he leiding van d e heer Lode Bauwens n a m deze toneelvereniging een hoge v luc ht.

R LODE BAUWENS (Uittreksels uit de br ief van Mevrouw Victoire Bauwens geschreven op 19 december 1996).

RDhr. Louis A. Bauwens wer d geboren te Antwerpen op 3 maar t 1883. Als 14-jarige k naap zette L. Bauwens een punt ac hter zijn schoolgaan en mons terde hij aan op een zellschip.

Nadat hij o.a. reeds z es maal C a p e Horn had 'gerond', v ernam h i j i n San Franc is c o dat zijn v ader Frans voor zijn zoon het verkeerde nummer had 'geloot' en dat hij in legerdiens t moest. H ij was toen reeds ges laagd in h e t ex amen v an Zeek apitein maar het werkelijke varen met een schip onder zijn c ommando moes t uitgesteld worden tot na zijn legerdienst.

Op 25 juli 1908 huwde hij met Mej. Emilia J.C. HANSSEN, geboren te Antwerpen op 14 apr il 1881.

Op haar aandringen en o m h a a r gerus t te s tellen v er liet hij d e z ee en b e g o n i n An t w e r p e n t e wer k en b i j dhr .

Lynen op een bureel voor in- en uitv oer voor de Nijverheid. (aan een maands alaris van 75 BEF tegenover een s alar is van 750 BEF als k apitein!)

In 1914 werd hij als gewonde s oldaat naar Engeland g e zonden. Z i j n ec htgenote, doc hter ( toen / jaar ) e n e e n goede huis v r iendin v luc htten n a a r N eder land. Via h e t Rode Kr uis k onden z ij i n ok tober h u n m a n e n v ader vervoegen i n Engeland. A l s 'poor r efugees ' wer den z i j door d e plaats elijk e bevolking hartelijk ontvangen.

Emilia _I C.HANSSEN

Bruggeskre jg 29 - juni 1997 - nummer

Eens hers teld hernam Lode Bauwens zijn ac tiv iteiten me t in- en uitv oer v a n goederen me t het vrije buitenland. In 1921 k omen z ij t er ug n a a r Antwer pen e n w o r d e n d e vroegere zaken heropgebouwd. Dank zij zijn ervaringen 47

opgedaan in Engeland en v oor al z ijn gr ote kennissenkring deed h ij zaken n ie t alleen in Europa maar ook in Z uid Amerik a, J apan, Indie enz. Z o wer d h ij de 'Copal Koning van Antwerpen' genoemd. Intus s en h a d d e n z ij een nieuwe woonst gevonden in Hoogboom i n de toenmalige Uz erenweglaan en verkochten z ij het huis in Antwerpen. Z ij noemden hun huis 10EMVIC' (LOUIS EMILIE VICTOIRE).

Het duurde niet lang of zowel Lode als Emilie waren ingeburgerd in de paroc hiale werken van Kapellen. Z o werd de familie lid van de Maams c he Toeristen Bond' gevestigd in het 'Vlaamsch Huis ' (later 'CafĂŠ De Zwaan' genoemd).

Daar was tevens een toneelz aal en Lode Bauwens s tic htte na een tijdje de toneelgroep 'VOOR TAAL EN KUNST'. Hij was z owel grimmeur als regisseur en als het nodig was speelde Mevrouw Bauwens ac hter de coulissen op de piano. 't Vlaamsch Huis her ber gde, b u it e n de toneelkring, tev ens d e H ar monie St.Cecilia. Als gevolg hiervan kwam er tussen beiden een samenwerking tot stand.

Bekende toneelwerken werden opgevoerd zoals o.m: 'De gebroeders Kalk oen', 'D e Tante van Charlie'en 'Bietje'.

Om E.H. Pas toor Vandenhoudt fi nanc ieel te s teunen bij het onderhoud van de z aal Onze Kring wer d Lode Bauwens ev eneens leider-regisseur v an een aantal Bijbel-opvoeringen o.m. 'Gekruisigd', 'Mar ia Magdalena', 'De Druivelaars bloeien', dit alles begeleid door het vierstemmig zangkoor onder leiding van k os ter A. Voet, ter wijl Mevrouw Bauwens aan de piano begeleidde. De pauze werd regelmatig opgeluisterd door een k lein symfonie- orkest.

Lode Bauwens was ook steeds ber eid z owel vertoningen v an K.A.V. als v an de tur nk r ing Patria (waarvan Mev rouw ondertussen voorzitster was geworden) te begeleiden. D it gold eveneens v oor de v ertoningen v an K.A.J. en V.K.A.J. Deze opvoeringen gebeurden alle in de grote zaal van Onze Kr ing en de opbrengst was mees tal ten voordele van de 'Missies'. jaarlijk s wer d een 'GROTE VLAAMSE KERMIS' georganiseerd i n d e hovingen v a n O n z e Kring en dit telkens t e n v oor dele v an d e missies.

Toen kwam de tweede Wereldoorlog. Op verzoek van de firma vluchtte het gezin op 16 mei 1940 n a a r Southampton o m v a n u it Engeland d e z ak en v a n h e t b e d r ijf v er der t e behartigen.

De toc ht van Antwerpen doorheen Vlaanderen tot in O os tende v e r lie p moeiz aam doc h met vee/ geluk k onden z ij nog een plaats v inden op een v an d e dr ie s c hepen die naar Engeland vaarden. O pnieuw werden z ij als 'r efugees ' door de Engelse bev olk ing gastvrij ontvangen.

Op 1 6 me i 1 9 4 6 k eerden z ij ter ug naar BelgiĂŤ en o p 3 augus tus 1 9 4 6 huwde doc hter Victoire m e t Dhr. Wim Van den Eeden.ln 1 9 4 9 s tic htte Lode Bauwens s amen m e t een aantal mensen die elk aar kenden u it de tijd van het 'Vlaamsch Huis ' en 'Onze Kr ing' de toneelgroep 'Onze Kring'. Begin 1950 w er d Lode Bauwens z iek e n i n m e i v an dat jaar

48

Bru ggeske jg 29 - juni 1997 - nummer 2.

Familie BAUVVENS. Van lin ks naar rechts: Lode, Mevr. Bauwens, een huisvriendin, dochter Victoire, dochter Ilona, RenĂŠ Van Leuven en kleine Eric.

werd hij opgenomen in het ziekenhuis. De ziekte was een gev olg van een hartk waal die hij tijdens d e oor/ogs dagen v a n 4 9 1 4 h a d opgelopen. N a d r ie s mar telijk e ma a n d e n i n semi-coma overleed hij op 10 augustus 1950".

Dochter Victoire verhuisde met haar echtgenoot einde april 1 9 5 3 naar Montreal - Canada.

Zij woont thans in Engeland.

Mevrouw Bauwens bleef in Kapellen en was verder nog zeer ac tief in het c ultureel lev en, vooral a ls bez iels ter v a n d e Zanggroep d i e a l s onder deel v a n d e T oneelk r ing w er d opgericht. Mevrouw Emilie BAU WENS - HANSSEN overleed op 20 april 1978.

"Mijn Ouders", v er haalt Victoire, n waren eer s t en v ooral diep Christelijk en eer lijk in bun doen en laten. Eenv oudige mens en die het uiters te gaven in a l wat z ij deden. Buiten het toneel s c hilderde v ader v oor z ijn onts panning, v oor al d e z ee e n d e z ei/s c hepen. H i j bespeelde de T r ek or ger , een banjo, een mandoline en een Okrino. M a s peelde v irtuoos piano en was steeds ber eid tot helpen in woord en daad., DE OPRICHTING Door de oorlogs oms tandigheden was e r in h e t toneellev en v an 'Onz e Kr ing' een gr ote leemte o n t s t a a n . We lis w a a r w e r d e n e r toneelopv oer ingen g e g e v e n d o o r a l l e r l e i groeperingen, doc h dit gebeurde dan mees tal me t het doel de fi nanc iĂŤle toes tand w at te verbeteren of het jaarlijks traditionele fees t te geven.

Bruggeske jg 29 j uni 1997 - nummer 2.

49

Als gev olg daar v an w a s e r d a n o o k e e n v oelbaar gebr ek a a n e e n v a s t gev es tigde toneelgroep w a a r i n a l l e l i e f h e b b e r s z o u d e n k u n n e n s amenwer k en o m d e toneelspeelkunst naar behoren aan te leren en te beoefenen.

Om dez e leemte o p t e v ullen s tic htte Dhr. Bauwens o p 1 5 m e i 1 9 4 9 een toneelgroep onder de benaming: "TOON- en TONEELGROEP ONZE KRING".

De toneelgroep bev atte de twee afdelingen: Damen e n Her en die afz onderlijk optraden doch samen onder één bes tuur hoorden. In de parochiezaal moc ht destijds niet 'gemengd opgetreden worden.' (Uittreksel uit de beschrijving door Rik Dillién.)

Als de stichters van het eerste uur noteren wij, naast L. Bauwens, P. Soetewey, R. Dillién en J. Van Den Wijgaert. Later vervoegden N. Quirijnen en G. Herman het bestuur.

DE STATUTEN. Hierna volgen enk ele uittreksels uit de statuten van de nieuwe vereniging.

'Op 15 mei 1949 is er te Kapellen een Toon- en Toneelgroep gesticht met naam 'TOON-EN TONEELGROEP 'ONZE KRING' onder de leuze: 'Gode ter ere, 't Goede ten bate' en waarvan de zetel: Engelselei, nr 35 Kapellen.

Art. 2. DOEL: Opv oeding en v or ming der leden door het ins tuderen en v oortbrengen v an Muziek- e n Toneels tuk k en t e r her oplev ing v an h e t Vlaams e Volk s toneel i n d e n z in uitgedrukt door onze leuze.

REGELING DER INWENDIGE ORDE EN TUCHT Art. 6 D e s pelende leden moeten regelmatig en s tipt de lezingen of herhalingen volgen en de hun toegewezen taak in geweten en t o t hun bes te v ermogen uitv oeren. Van d e lezingen opgev at als les kan een s pelend lid, op aanvraag, ontslagen worden.

Art. 13... Gehoorz aamheid weiger en a a n e e n r ec hthebbend l i d k a n m e t s c hors ing o f uits luiting gestraft worden.

Art. 16... Op de diens ten wordt VIJ F m in u t e n na het bepaalde uur aangevangen met het gebed. Na d i t gebed e n tot h e t e in d e van het gebed, den diens t s luitende, moet zuiver Vlaams gesproken worden. Aileen de Leider en, bij diens afwezigheid, zijn plaatsvervanger, is v r ij v an dez e v er plic hting e n m a g ook d e ontheffi ng er v an bes lis s en v oor d e d a n plaatshebbende dienst.

Art. 17... H e t i s v e r b o d e n t u s s e n h e t aanvang- en eindgebed v an ander e zaken t e spreken d a n dez e w elk e toon of toneel aangaan.

50

Bmggeske jg 29 j uni 1997 - nummer 2.

BOETEN Art. 2 2 . Boeten z ijn betaalbaar ters tond na den diens t waarop z ij z ijn toegepas t of, t en laatste de eerstvolgende dienst. Indien dan niet betaald wordt k omt er een bijboet bij voor elke diens t waarop het lid moet aanwezig zijn.

Art. 24. Wie zich dik wijls aan boeten plic htig maak t (uitgezonderd h e t boeten o p z uiv er Vlaams spreken) kan door het bestuur geschorst of uitges loten worden.

BESCHOUWING Bovenstaande maatr egelen worden getr offen teneinde een dur ende v ers tandhouding en blijvende vriendschap t e onderhouden, onz e leuz e indac htig. Het is U allen genoegzaam bekend dat een Groep, waar gebrek is aan orde en tuc ht, gedoemd is om te verdwijnen.

Het Bestuur doet een dringende oproep aan allen om r egelmatig de diens ten bij te wonen, stipt op tijd te zijn en zich VRIJWILLIG aan de tuc ht te onderwerpen.

Moge d e G oede G o d U alien zegenen, gij tegenwoordige en ook toekomstige leden en U bijstaan in Uw voornemen: Gode ter ere, 't Goede ten bate.

REGELING DER BOETEN Art. 1. Het niet aanwezig zijn in de vergaderzaal bij het gebed, dat als o p e n i n g ges teld i s en op zijn laats t een kwaart uur na de vastgestelde tijd moet begonnen zijn: a) op de gewone vergaderingen en lessen: 1,-fr. b) o p d e lez ingen e n her halingen, d o o r h e n d ie e e n r o l t e v er v ullen hebben, a ls r o l zelf of als onders tudie daarvan, 't zij op of achter het toneel: 2,50 fr.

C) op de jaarlijkse Algemene Vergadering: 2,- fr; d) op de bestuursvergadering: 5,- fr.

Art. 4 a)... b) d e le d e n w e lk e n a h e t openings gebed pr iv at e z ak en bes pr ek en o f behandelen betalen een boete van 1,-fr.

Kapellen, 15 mei 1 9 4 9 !

(Noot v an de schrijver: bij mijn weten is de hierbov en v e r m e ld e c laus ule v an de boete nooit toegepast!)

REGIE LODE BAU WENS was volgens diverse bronnen een s treng regisseur. Hij lette vooral op het taalgebruik waar h e t A.B.N. c or r ec t moes t uitgesproken worden. Ook de regie zelf leidde

1 Bmggeeke jg 29 j uni 1997 - nummer 2.

51

Tom eu Toue elvo REGELING DE R B OE TE N

ZE TE L: ENGELSE LE I, 3 5 K A P E L L E N Op 15 Mei 1 949 i s er te Kapellen een Toon- en Toneel Groep gesticht m e t naam "T OON - E N TONE E LGROE P ONZE K RING,," onder de leuze, "Go d e ter ere, 't Goede ten bate" en waarvan de zetel: Engelse lei, Nr 35 Kapellen A RT 2 . D OE L : Opv oeding en v ormi ng der leden door het instuderen en v oorbrengen v an Muz iek - en Toneelstukken te r heropleving v an het Vlaamse Volkstoneel i n den z in ui tgedrukt door onze leuze.

A RT. 3, D e groep is, i n de palen v an het mogelijke, ten dienste van a l d e groepen i n hetz elfde l ok aal ondergebrac ht o f waarook elders, mi ts overeen te k omen v oorwaarden.

A RT. 4. H e t Bes tuur i s ni et v erantwoordel i j k v o o r gebeurlijk e ongevallen.

A RT. 5. Veranderi ngen aan de standregelen moeten op ene Algemene Vergadering door minstens de tweederden der aanwezige leden goedgekeurd worden.

Indien d e v ol l e hel ft d e r ingeschreven l eden ni et o p d e vergadering aanwezig is, wo rd t d e stemming to t ene o p nieuw belegde vergadering verdaagd, waarop dan volstaat de goedkeuring te bekomen v an de hel ft der dan aanwezige leden, het zij gelijk hoeveel.

A RT. 6. Stemmingen o p Al gemene Vergaderi ngen moeten g e heim gebeuren.

A RT. 7. Ho g e r Bestuur: Di t bestuur is saamgesteld als v ol gt: a) Z. E . H . Pas toor d e r Parochie o f z i j n Plaatsvervanger als Proost en V oorz i tter. lo) D e Algemene Lei der c) D e Algemene Muziekleider d) D e Algemene Schrijver als Sekretaris e) D e Algemene Schatbewaarder A RT. 8. 'Werk el i j k Bes tuur: Di t is saarngesteld als v ol gt: a) d e Proos t o f diens plaatsvervanger b) d e algemene Leider c) d e algemene Muziekleider o f diens plaatsvervanger d) d e algemene Schrijver —I

ART. I . - H e t ni et aanwezig zijn i n de vergaderzaal bi j het gebed, dat als opening gesteld is en op zijn laatst een k waart uur na de vastgestelde tijd moet begonnen zijn: a) o p de gewone vergaderingen en lessen: 1 , — fr. b) o p de lezingen en herhalingen, door hen die een rol te v ervullen hebben, als rol zelf of als onderstudie daarvan, 't zij op of achter het toneel, 2,50 fr. cl o p de j aarl i j k s ed) o p de bestuursvergadering: 5 , — fr.

A 2. l g- Gehel e m ee afwezigheid, n ART. ç f minstens e l é n ea)u gewone u r tv ergaderi e l nge a a t , r g ao f herhalingen, d b) door hen di e een rol te vervullen n lez o V pe ningen el er hebben als si sn e g n :rol : zelf of als onderstudie daarvan, 't zij op of 22 achter , , het — toneel, 5 , — fr.

A RT— e afwezigheid o f minstens een uur te laat met f 3 . - r a ) gehel . rede bl i j ft v ri j v an boete. f gegronde r . b) dez e gegronde rede m o e t eerstvolgende , o m g vergadering, e l d i g n a een o f meer achtereenvolgende t ewaarop h e t l i d ni et aanwezig heeft k unnen z i j n, voorgelegd wordem z i j n , el e l k l i d v erbi ndt zich deze maatregel i n eer en geweten te o p en e r zal dan ook met wederzijds v ertrouonderhouden d e wen gehandeld warden. d) z o di e opgegeven rede l ater vals bevonden we rd z al d e boete vertiendubbeld worden. e) total e afwezigheid o f minstens e'e'n uur te laat v an de toneelleider of zijn aangewezen plaatsvervanger 1 0 , — fr.

ART. 4, - a ) o p de vergaderingen en herhalingen zijn de leden verplicht v anaf het openings- tot het sluitingsgebed zuiver Vlaams t e spreken, D e ov ertreders v an dez e maatregel, 't z i j 66n o f meermalen o p dezelfde vergadering o f herhaling, betalen iedere maal een boete van 0,10 Ir. b) d e leden wel k e n a het openingsgebed pri v ate zaken b e spreken of behandelen betalen een boete van 1 , — fr.

Kapellen, 15 Mei 1949.

—

hij als een ec hte 'Zee-k apitein' waar bij h i j n a u w g e z e t a a n d u i d d e w i e , waar, welk e woorden o f handelingen op de s c ene moes t uitvoeren. Er was in z ijn r egie weinig plaats voor eigen initiatief.

Volgend c itaat uit de br ief van A. Etienne Rouffaer dd. 18 ok tober 1996 z ullen veel van de acteurs van het eerste uur kunnen beamen: 'Wat mij lev endig is bijgebleven uit de tijd toen Lode Bauwens z elf regisseerde, is de manier waarop hij telkens reageerde wanneer een o f andere acteur niet naar zijn wensen op de planken reageerde.

Lode Bauwens d r o e g tijdens d e r epetities i n ' D e Kr in g ' a lt ijd e e n s oor t 'Alpin- muts '.

Wanneer iemand op een s c ene iets v erk eerd deed o f met z ijn tek s t k noeide, k r eeg h ij steevast de muts van Lode Bauwens naar zijn hoofd geslingerd. D ie v loog d a n v a n u it de zijkant van de coulissen in een w ij Soms, a l s h e t d e s puigaten u it lie p , w e r d e r w e l e e n s e e n h a r t e lijk w o o r d m e t d'Onze-Lieve-Heer' e b o o g gesproken, al bleef cie terminologie ook beperk t tot beleefde vormen. H nhad a eigen r woordenschat!" i j azo zijn h e t Alhoewel hij z elf s trik t het A.B.N. v an de spelers eis te was hij, na de oefens tonden, een hsappig o v erteller o f die do p z ijn 'Aantwaar ps ' menig zee-avontuur aan z ijn toehoorders k w ijt vraakte. a n d e z o n d a 52 Bru ggeske jg 29 - juni 1996 - nummer 2 a r .

Lode Bauwens.

Etienne Rouffaer. 't Bruggeske jg 29 j u n i 1997 - nummer 2.

53

A. Etienne ROUFFAER. Etienne was d e br oer v an J ef Rouffaer die deel u it m a a k t e v a n d e toneelgroep. O v e r deze periode schrijft Etienne het volgende: "De tijd lig t inder daad r eeds z e e r v er ter ug.

De k orte per iode d a t ik in d e k r ing ges peeld en geregis s eerd heb dateer t uit de j a r e n 1949 - 1950. I k w oonde toen reeds in Antwerpen e n k w a m d a n éénmaal p e r week, 's avonds na het werk, per fiets n a a r Kapellen om me t de v r ienden v a n toen te proberen het titanenwer k v an L o d e Bauwens v er der t e z etten. Va n d i e per iode i s e r in m i j n geheugen w einig blijv en hangen o m d a t ik wegens tijds gebr ek enerz ijds e n wegens d e afstand anderzijds het contact heb moeten v erbrek en."

Ook de regie van Etienne was, in de ogen van zijn spelers vrij s tr eng hoewel d e a a n p a k volgens een totaal ander stramien verliep.

B. Piet SOETEWEY 1 9 0 3 +1 9 7 9 ) was huisschilder en k ende Lode Bauwens reeds v an voor de oorlog. Piet was als zanger tevens in het Parochiaal lev en ingeburgerd doordat hij samen m e t s c hoonbr oer S t a f Bogaer ts e n koster Voet talrijk e uitvaartdiensten i n d e k e r k verzorgde.

Hij nam, na het overlijden van Dhr. Bauwens, de algemene Leiding v an de Kr ing o p z ic h. Aangezien Etienne Rouffaer onmogelijk d e r e g i e kon v erder z etten, nam Piet ook deze taak op zich. Zijn vooroorlogse ervaringen hielpen hem daarbij.

Van Pie t Soetewey wer d gez egd d a t h i j ' e l k e scene v oor af ins tudeer de. I n z i j n r egieboek • was o p b i j n a e lk e bladz ijde e e n t e k e n in g bijgevoegd waar op Piet telk ens d e plaats v a n de toneelattributen é n d e plaats v an d e s pelers had aangeduid.

Anderzijds w as hij in z ijn r egie minder s t r e n g dan Lode Bauwens. Hij gaf z ijn s peler s w e l de nodige ins tr uc ties doch s t o n d wel o p e n -voor de suggesties v an de spelers zelf. Aanv ank elijk regisseerde Piet enkel de Heren-afdeling.

C. G uillaume HERMAN. ( 0 1 9 0d e0 V.K.A.J + . ( Vr ouwelijk e Katholiek e Ar beids ter s J eugd) h a d h i j m e t e e n g r o e p van 1 9 7 6 juffrouwen van de V.K.A.J. in Onze Kring reeds diverse opvoeringen geregisseerd. Toen dan ) later de toneelk ring werd opgeric ht was het logisch dat hij met zijn Juffrouwen aans loot bij A Toneelgroep l s de Onze Kring. v a d r Hij kreeg daarnaeeveneens de func tie van schatbewaarder toegewezen. v a n Guillaume Herman v olgde ongeveer dezelfde regiestiji als Piet Soetewey en dit uits luitend o . m voor de Dames afdeling van de toneelgroep. . t w e e 54 't Bruggeske jg 29 - juni 1997 - nummer 2. d o c h t e r s d i e

Guillaume Herman.

DE RECRUTERING °De r e c r u t e r in g b e s t o n d v oor namelijk u i t oud- k ajotter s e n k ajots ter s d i e r e e d s toneelervaring hadden en uit een paar oud-leden van ' Voor T aal e n Kuns t ' ". (Uittreksel uit de beschrijving van Rik DilliÍn).

Ook mondelinge 'rec lame' deed zijn werk, zo werd Jef Rouffaer aanges prok en door Gaston Van Dooren, die J e f e r v a n ov ertuigde mee t e k omen 'omdat h e t e r zo t o f was'. Rik Raemaekers k wam op een totaal andere manier met d e v er eniging in k ontak t. Rik had zich op zekere dag in Onze Kring aangeboden om tot de z anggroep v a n M e v r . Bauwens

Bruggeske jg 29 j uni 1997 - nummer 2.

55

toe te treden, maar verscheen te vroeg op de afspraak. Tijdens het wachten ontmoette hij de heer Bauwens en toen dez e v an Rik te weten k wam d a t hij z ic h v oor de Zanggroep kwam aanbieden, antwoordde Lode Bauwens dat hij beter bij de toneelk ring zou k omen.

Hij troonde Rik onmiddellijk mee naar de scene waar deze zijn eerste rol kreeg toebedeeld.

Deze rol bes tond erin dat hij op de scene op een s toel moes t zitten en enk ele z innetjes moest zeggen. Rik beweerde nadien dat hij nooit meer op een s toel heeft gezeten die zo beefde van de zenuwangst. Evenals J ef Rouffaer is Rik later tot een v an de s teunpilaren van de groep uitgegroeid.

DE ZAAL 'Onze Kr ing' wer d gebouwd in 1 9 1 3 door Pastoor Vandenhoudt. Alhoewel h e t v olledige complex nog niet a f was, organis eerde hij z ijn eers te fees t op 1 5 nov ember 1913. H e t werd een Kinder fees t waarover een enthous ias te pas toor in z ijn dagboek schreef: " Er waren 550 kinderen en hun OudersR• De daaropvolgende ac tiv iteit was op 7.12.1913. Wij laten U meegenieten v an h e t proza van Gazet Van Antwerpen d.d. 6 december 1913: HUIT CAPPELLEN AAN DE VROUWEN. Vergeet niet zondag 7 december uw beste muts o f schoonste hoed op te zetten, want 't zal er spannen in de Engelse/ei, in de z aal van 'Onze Kring'. Om half dril, monster vergadering om een v rouwenbond tot s tand te brengen. Trees, z eg het voort aan Mie. Al het vrouwvolk van Cappellen moet er naartoe. Inkoom vrij."

"Op 1 4 dec ember 1913 geeft het Davids fonds van C appellen, Hoogboom en Hoevenen, een pr ac htig av ondfees t. D i t fees t z a l bes taan u i t e e n Voor dr ac ht ov er Congo m e t lichtbeelden gegeven door E. Pater Van Tilborgh S i . ° Op 1 februari 1914 schrijft Gazet van Antwerpen: TAPPELLEN I n 'ONZE KRING'.Neen, nooit z ag Cappellen s c hooner fees t dan d a t der inhuldiging (op 28.1.14 N.v.d.sch.) van ° O e Kvertolkt. r i n g hunn rzollen Het. drama 'De Hand Gods' liet eenen diepen indruk na, en het blijs pel D e o overwekte n e e algemeen / ' t Verloren s cthaap' genoegen. We mogen niet vergeten de harmonie s'Step Cecilia' e l een rz angmaats s c happij 'Onder Ons' lof toe te zwaaien. hOp it einde e b b e toor nhet ontstaan, bes taan e n doe/ van Onze Kr ing uitgelegd heeft Z.E.H. Pas m e e s t e r l en ter z elfder tijd aangek ondigd d a t o p 1 5 febr uar i h e t eer s te t u r n feest z a l p l a a t s i j k hebben.Met v as tenav ond Dins dag, pr ijs ultdeeling v oor d e j o n g e n s v a n h e t patr oon -schap m e t t o o n e e l w aar op a l l e ouder s e n familieleden v a n d e patr oonlonk held genoodigd worden.

Heel Cappellen is er nog v ol van. Zek er is het dat nu, Zondags, h e t volk niet meer in de stad zijn v ertier moet zoeken, maar het hier wel zal v inden m e t d e z e v oldoening dat ze 10 i n z edelijk heid n ie t z ullen gedaald z ijn e n 2 0 h u n v e r t i e r b i j h u n y olk gedaan hebben.°

56

Brug geske jg 29 j uni 1997 - nummer 2.

Deze inhuldiging luidde de s tart in van een massa toneelav onden, feesten, dansavonden... die in de loop der jaren in de grote zaal zouden plaatv inden.

In de jaren '30 werd de grote zaal als cinemazaal 'REX'gebruikt.

De voorzijde van het gebouw deed in die tijd diens t als conciergewoning. Het is pas later dat dit gedeelte werd omgebouwd tot gelagzaal.

De zaal was v erdeeld in drie 'c ompar timenten'. In h e t midden vooraan waren een aantal rijen waarvan d e r ugleuning en d e z it me t kussens war en bek leed. Voor dez e plaats en betaalde men mees tal 2 0 BEE Eveneens in het midden en aans luitend aan het hierboven vermelde blok waren een aantal r ijen die bes tonden u it houten s toelen z onder 'fl uwelen' zit. Deze plaatsen werden meestal voor 15 BEE verhuurd.

De overblijvende plaats en bev onden zich aan de beide zijkanten en werden verhuurd aan 10 BEE Ook dez e s toelen hadden geen zachte zitjes.

De s toelen w ar en genummer d. D e nummer ing v a n d e k aar ten gebeur de mees tal i n voorverkoop bij Dhr. Herman of op de dag van de v ertoning in de gelagzaal van Onze Kring.

In de topjaren (midden de jaren '50) z at de zaal mees tal afgeladen vol, wat een bez etting van 400 personen betekende.

Het verwarmen van deze grote én hoge zaal was niet eenvoudig. Er was welis waar s inds de ja r e n 1 9 3 0 e e n c ent r ale v er w ar ming geplaats t, doc h deze werk te einde jaren 1 4 0 meer en wer d o m v oor mij onbek ende (fi nanc iële?) r edenen nooit hers teld. G ev olg niet daarvan was dat de zaal verwarmd werd door twee grote kachels met elk een enorm hoge kachelpijp die via het plafond boven het dak uitkwam.

Deze kachels werden één à twee dagen voordien aangestoken z odat tijdens de uitv oering tenminste d e gr oots te k ilt e u i t d e z aal w as v er dwenen. Behaaglijk w ar m w as h e t e r nochtans niet. (Veel jaren later werd een warmeluchtblazer geïnstalleerd).

De r epetities i n d e gr ote z aal v onden d a n o o k n o o it b ij e e n aangename temper atuur plaats. Om de koude enigszins tegen te gaan werd het grote gordijn gesloten en de spelers hielden allen hun warme jassen aan, zelfs al s peelde het stuk zich midden in de zomer af!

Gelukkig w as v a n a f midden 1 9 5 0 d e f a m ilie H a a s t concierge. Regelmatig zorgden z ij voor warme drank en zoals thee, k offi e, M O en, als ' t moes t, een s n e e b r o o d o m d e inwendige m e n s t e versterken en te verwarmen. Dit werd door de spelers enorm gewaardeerd.

Het podium w a s e e n w onder v a n v ooroorlogs e tec hniek . In de toneeltor en bev onden zich een zeven- à ac httal geschilderde doeken die elk afz onderlijk een dec or voorstelden.

Deze enorme doeken waren hoog boven de scene aan sterke kabels bevestigd en k onden van ac hter d e c oulis s en n a a r beneden gelaten wor den. Hetz elfde ges c hiedde m e t d e zijpanelen m e t dien v ers tande d a t dez e aan weers z ijden bes c hilderd war en z odat men, door ze te draaien, over twee verschillende zijdecors kon beschikken.

Zo bes tond e r een 'bos s c ène 1 m e bomen t a war l en s afgebeeld ter wijl d e z ijpanelen ev eneens bes c hilderd war en m e t waarop bomen a c h oft struiken. e r g r o n d p a n e e l e e n g r o 57 't Bruggeske jg 29 - juni 1997 - nummer 2. o t g e s c h i l d e r d

Wilde men deze bosscene veranderen in een huis k amer, dan werden de doek en me t de bomen omhoog getrokken en die m e t de huis k amer omlaaggelaten. H et was dan enk el zaak om de 'huis k amer ' aan t e k leden m e t meubilair en o p een minimum v an tijd k on verder gespeeld worden in een totaal ander decor. Later werden de z ijpanelen door twee meter hoge panelen vervangen die rechtstreeks in haken konden worden geplaatst.

De techniciens in actie tijdens het wisselen van decor: Rik Raemaekers, Piet Soetewey, Leon Cornelissens en Michel De Schutter.

Piet Soetewey, z elf schilder v an beroep, was een begees terd paneels c hilder waarbij v eel restjes v erf die hij als huisschilder niet meer nodig h a d , werden gebruikt. Hierdoor werden de decors soms met de alleronmogelijk s te door-mengeling-verkregen kleuren beschilderd.

Ook de elektrische belic hting evolueerde s nel. Aanv ank elijk bestond de v erlic hting uit een lichtbak vooraan op het podium die een aantal witte en enk ele gek leurde lampen bevatte.

Deze konden in reeksen worden aangestoken o f gedoofd. Boven de scène bevonden zich enkele lampen.

In de loop der speeljaren echter was het vooral Mic hel De Schutter die deze lic htins tallatie uitbouwde tot een, voor die tijd, modern geheel. Afzonderlijke schijnwerpers werden 58

' t Baiggeske jg 29 - juni 1997- nummer 2.

aangekocht. De oude lic htbak werd v olledig vervangen, en men k on zelfs -in die tijd! - het licht 'dimmen'. Stilaan onts tond er dan ook een v olledige p lo e g techniciens d i e prachtige nieuwe dec ors in elk aar timmerden, beschilderden en verlichtten.

V.I.n.r.: zittend: Herman Soetewey, Vera Van de Putte, Je f Rouffaer, Godelieve Verheyen. Staande: Jeroom Beinaerdts, Louis Haast, Piet Soetewey, Frans Cornelissen, Guillaume Herman, N e l ly Quirijnen, Leon Cornelissens, Jos Gevers en Jeanne Van Herck.

RECLAME

c DE P Otb E R AnimmilmoommummonmenommEnnoomomon M g, Abonnementen aan d e prijs va n Fr. 8 0 e n 6 0 recht gevend o p 5 vertoningen verkrijgbaar bij de heer P. , Soetewey, Dorpstr., o f b i j dhr.

G. Her man, Dorps tr. o f b i j d e le d en.

Laat u w kaarten o f abonnementen op voorhand nummeren i n On ze Kring de dag der vertoning tussen 10 en 12 u., zo verzekert ge U een goede plaats, Reclame in 'De Polder'

'f Bruggeske jg 29 -juni 1997 - nummer 2

Het bes tuur had div ers e mogelijk heden o m d e komende toneelopv oeringen a a n t e k ondigen.

Zo l i e t m e n aanplak biljetten d r u k k e n d i e overal i n d e gemeente v ers preid wer den. Z i j maakten o o k gebruik v an d e h e n b e v r ie n d e pers om de nak ende opv oeringen a a n t e k o n digen. In het week blad 'De POLDER' w a s S t a f BOGAERTS e n t r o u w e fan v a n h e t k a p e l s e toneelleven en in het bijz onder v a n de toneelgroep O nz e Kring waarov er h ij s teeds pos itieve artikels schreef.

Een a n d e r e v o r m v a n 'k lant enbinding' g e bruikten z ij d o o r h e t inv oer en v a n d e Er eleden en d e 'abonnementen'.

59

Ereleden betaalden v oor af een prijs v o o r een g a n s j a a r w a a r b i j z i j s t e e d s é é n vertoning gratis k onden bijwonen. Abonnementen w a r e n s t e e d s z e k e r v a n h u n vaste plaats en kregen ook een vertoning gratis.

OPGEEFSTER Een niet onbelangrijke funk tie in het toneelgebeuren is deze van opgeefster ('souffleuse').

Niet alleen belangr ijk om de tek s t te fluisteren, v ooral aan s pelers die niet zo tekstvast waren, maar ook omdat z ij h e t podium in één blik k on overzien e n als er iets ontbrak verwittigingstekens kon geven aan de spelers. Het was wel bek end dat spelers die niet zo 'rolvast' waren z ic h s teeds dic ht bij h e t 's ouffl eurhok je' nes telden o m toc h maar geen woord v an de gefl uis terde tek s t te verspelen. In de toneelk ring was het vooral Mej. Nelly Quirijnen die deze taak jarenlang op een s ublieme wijze heeft uitgevoerd.

Het 'souffleurhokje' bey ond zich vooraan op het podium en was bereik baar via de kelder.

Er stond een s toel en de opgeefster kwam net met haar hoofd boven de vloer. Haar hoofd werd verborgen door een houten k ap. H et s preek t v oor zich d a t Nelly daar v eel k oude avonden heeft doorgebracht doordat de k elder niet alleen onverwarmd maar ook nog flink vochtig was.

Enkele anek doten werden mij v erteld: z o gebeurde het een k eer dat enk ele spelers een scene s peelden waar bij z ij beiden d e tek s t v olledig k wijt waren. G ev olg was d a t Nelly onmogelijk kon volgen omdat de acteurs teksten debiteerden die bladz ijden later moesten worden gezegd en vice versa.

Een van de twee v ertelde mij dat hij op een gegeven ogenblik naar Nelly keek voor hulp.

Hij z ag Nelly z itten m e t haar hoofd in haar handen, alleen maar luis terend wat die twee daar door elk aar has pelden; z ij was z elf de dr aad v an h e t v erhaal v olledig k wijt. H e t vervolg werd mij niet verteld.

Een tweede verhaal v er telt dat tijdens een scene door 's oldaten' moes t gegeten worden.

Zij aten o.m. enk ele worstjes. Een ac teur - s oldaat haalde het in zijn hoofd een worstje aan de punt van zijn sabel te rijgen en er onopv allend mee naar de 's ouffl eurbak ' te wandelen.

Hij stak de sabel naar Nelly waarop deze het worstje nam en het opat. O f het publiek het heeft opgemerk t is niet meer te ac hterhalen. Begin jaren ' 6 0 werd Nelly vervangen door Louis Van Tricht.

GRIME In de beginfase werden de spelers gegrimeerd door Lode Bauwens. Het grimeren gebeurde in de kelders onder het podium, waar de spelers zich trouwens ook verkleedden.

Nadien was h e t Piet Soetewey die d e gr imetaak ov ernam e n e r wer d v erhuis d v an d e koude en ongezellige k elderruimten naar zaal 10. Intussen w as Her man Soetewey - zoon van..- als gr immeur aanges teld en ook enk ele dames v oelden z ic h bek waam z ic hz elf te kleuren.

60

't Bruggeske Jg 29 - juni 1997 - nummer 2

Vooral in de beginjaren werd nogal kwistig met kleuren, snorren en pruiken gegoocheld. Dit bewijzen trouwens de foto's 'van het eerste uur'. Zo heb ik mezelf op een foto (met moeite) herkend als 13-jarige knaap met een snor onder mijn neus geplakt.

Grimmeren in zaal 10. V i m . : Germaine Verboven, Jet Rouffaer, Herman Soetewey, Rita Verbist en Christianne Verdonck.

HET 'GEZELLIG SAMENZIJN' Feesten deden z ij v eel e n graag. Nieuwjaar, einde v an h e t speelseizoen, Carnaval, me n kon h e t zo gek niet bedenk en o f zij v ierden fees t. Allemaal s amen in d e gelagzaal v an Onze Kring. Een aantal lolbroek en -waaronder Rik Raemaekers- zorgden dat iedereen het prettig vond. Zij nodigden bij die gelegenheid ook hun Ereleden uit.

Er werden s k etc hes opgev oerd, lieder en gez ongen, r ijmpjes gemaak t waar bij ieder een geviseerd werd. Er werd gegeten en gedronken, gedans t en gezongen en iedereen v oelde zich e r thuis . D i t s peelde z ic h v oor al a f tijdens d e 'Louis e n Amelie Haas t'- per iode.

(1955-1959) H e t moc ht ook wel. " Er wer d har d gewerk t: 2 r epetities p e r week en d e zaterdagen v oor de v ertoning werd er duc htig gesjouwd, getimmer d en geverfd." (uit d e beschrijving v an Rik Dilli6n)

1 Bruggeske jg 29 j uni 1997 - nummer 2.

61

Bovenstaande en de drie v olgende foto's gev en een s f eerbeeld: Fot o hierbov en t oont de v olt allige groep met v olledig vooraan de •gerantes' Amelie en Louis Haast. De drie onders t aande foto's t onen ons v olop in ac t ie. . .

- Naast de accordeonspeler Gaston Van Dooien en Rik Raemaekers 62

Bruggeske jg 29 -juni 1997 - nummer 2.

Marinus Jongenelen en Rik Raemaekers

Rik Raemaekers met een parodie op 'den Dolf

rt Bmggeske jg 29 j uni 1997 num m er 2.

63

DEEL II D E OPVOERINGEN Om een chronologische volgorde van de opvoeringen van de groep te bek omen heb ik veel tijd moeten gebruiken met het lezen van oude dag- en weekbladen.

In 'GAZET VAN ANTWERPEN' v an 1 9 4 9 t o t en m e t 1 9 5 1 v e r n a m ik s por adis c h nieuws over de k ring. In 'HET AANKONDIGINGSBLAD' v an dez elfde per iode las i k geen e n k e l bericht ov er enige toneelopv oering van de Toneelgroep Onze Kring.

Het tegendeel v ond i k ec hter in h e t week blad 'D E POLDER', ges tic ht in 1 9 5 2 . B ij h e t doornemen v an a l d e DE POLDER - uitgav en v erk reeg ik enor m v eel gegev ens v an d e diverse opgevoerde toneelstukken.

Anderzijds k o n i k o o k b e r o e p d o e n o p d e ar c hiev en v a n W. Coeckelbergh en G. Verheyen z odat ik een aantal oude programma's en aanplak biljetten vond.

1949 De stichtingsdatum van de v ereniging is 1 5 mei 1949. Dat weten wij uit de s tatuten. Van deze gebeurtenis heb ik nergens in G.V.A. enig bericht kunnen lezen.

De eerste aank ondiging lees ik in Gazet van Antwerpen van 6.10.49: " D e n i e 'O u nz w e eKr in gt ' koo m to o pn 9 -ok tober oem 1 9 n toneelgroep u u r v oor h e t v oetlic ht m e t e e n Detectivespel in 3 bedrijven van Pe t e r Meeuwissen jr .' De G eheimz innige B o e d h a ' in de zaal 'O nz e Kr ing' Engels e/ei. Pr ijz en 2 0 , 1 5 e n 1 0 BET. N ummer ing o p d e d a g d e r opvoering van 10 uur tot 12 uur en des avonds aan de zaal."

Dit i s duidelijk h e t eer s te toneels pel s eder t h u n opr ic hting. H e t w or dt o n s tr ouwens bevestigd door Rik Raemaekers want dit was het s tuk waarin z ijn 's toel z o bibber de'. Er moet ec hter wel een vergissing van datum in h e t s pel z ijn w ant op h e t programmablad (zie blz 65) staat als datum 23 october 1949 vermeld.

In G.V.A. v an 6 dec ember 1949 lees ik : "Na het succesrijk debuut met 'De Geheimzinnige Boedha' k o m t 'O .K.'. U o p 6 dec ember o m 1 9 u u r m e t e e n z a n g e n toneelav ond verrassen. Buiten het zanggedeelte o.l.v .dhriac obs , s taan op het programma: 'Bietje' van M. S a b b e e n ' D e We ld a a d ' v a n G . N ie le n ( a f d . Her en) . E e n m o o ie a v o n d i n h e t vooruitzicht.ln Onze Kring, Engelse/ei, 3 5 .

11 Het blijk t dat zij op korte tijd zeer ak tief zijn want in G.V.A. v an 8 dec ember 1 9 4 9 lees ik : "Op / 1 dec ember geeft de K.A.J. haar jaarlijks toneelfees t in de feestzaal van Onze Kring.

Op het programma 'Eer t Uw Vader en Uw Moeder ' een dr ama u it het dagelijk s leven. De toon- en toneelgroep 'O.K.' (afdeling Heren) verleent zijn medewerking.

Uit deze aank ondigingen bemerk ik dat zij zich willen profi leren onder de naam "O.K.", de afkorting van 'Onze Kring'.

64

Bniggeskeig 29 -juni 1997 - nummer 2

Toon en Toneelgroep O NZE KRING K A P E L L E N Zondag 230c tober 1949 te 19uur opvoering van DE G EH EIMZ IN N IG E BO EDAH Deticti's espel in 3 bedrijv en van Peter MEEUWISSE door afd.heren De personen Sir MARESF IELD . . . . . o . . . . a . . . . . . .

P. SO ET EWEY oudkolonel uit het britsch-indischleger Sir CECILE MAR ET I N G z ijn pupil.

SIR CH,ARLES H AN D WO R T H vriend van s ir maresfield

G U IL V A N D O O R E N H RAYMAECKERS

SIR AT HUR H AN D WO R T H . . . . . . . . 0 . . . . .

J . VAN D E W I J G A E R T

zijn zoon en vriend van cecil SIR PERCY C U N WI EG H AM vriend van cecil SIR RO BBY LO NG F IELD

GAST V A N D O O R E N J . VAN L O O K J SIR LENNO X . . . . . . 0 ..... . particulier secritaris van sir maredfield R N1ASRTERSON DE BU T LER L . H AAST O MIST ER H AR T LEY H . D I L L I EN U dedect4e van scotland-yard I JOE CHELSEA z ijn as s is t ent . . . . . . . . . . . . 4 L . T DE B E U K E L A E R JOHN PERKINS EEN VR EEMD E J .

A VAN D E N E E D E N OPGEEFSTER N . Q UIRYNEN Verlic hting: EJ B A R R E R Mac hinis t: J Ve r v o o r t EERSTE BEDRIJ F Het s pel begint in de rustege z itk amer v an s irMares fi eld; z ijn p u p il doet het zonderlinge verhaal van de k leine " BO ED AH " het prac htige beeld verborgen in een k leine geheime nis van de zitkamer. Het stelt de(vraag) godheid der brahmanen v oor die alle misdaden voorhem aangedaan z waar s traft; Deze grumige "wrek ende god" dr aagt als sieraat een r o b ijn v an onschatbare waarde. N og die zelfde dag w or dt s ir C E C I L bedwelmend aangetroffen. D E ROBIJN IS VER D WEN EN Mis ter Harley detective van scotland-yard staat voor een raadsel DE BO EDAH Z WIJ G T - :- :- :- :- :- :- :- :- :- :- :- :- : T WEEDE BEDRIJ F Mister Hartley heeft het erg moeilijk B ij z ijn nouwgezet onderzoek k omt hij t ot het besluit dat er wel een zes-tal personen een reden o f gelegenheid hadden om de r obijn te gappen.Hij doet aan z ijn helper Joe Chelsea de zonderlinge bestelling van 6 zakdoeken D e wrekende. boedah gr ijgt " in " onder de ogen van de detective voor de voeten van het beeld.

MO O RD POGING . . . . . . . . .

DERDE BEDRIJ F Mis ter Hartley zet zich met nieuwe ijv er aan het w e r k D e zakdoeken z ullen v oor hem de sleutel z ijn van het geheim. De in het nauwgedreven dader moet bekennen.Het is v oor allen een gr ote verrassing. D e weergevonden r o b ijn z al v oortaan weer het beeld sieren v an de " B O E D A I r d ie zulke grote rol speelde in dit geheimzinnige drama.

-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:Het allereerste 'Programmablad'. 't Bniggeske jg 29 - juni 1997 - nummer 2

65

De e n i g e aank ondiging i n ' HET AANKONDIGINGSBLAD ' v o n d i k o p 25. 12. 49 :"Op maandag 2 6 d e z e r 2 d e Ker s tdag: KERSTSPEL v a n d e Kr is tene Vr ouw en gilde m e t medewerking v an d e Toneelgroep 'O nz e Kr ing'. A l d e le d e n m e t hunne families z ijn vriendelijk uitgenodigd als ook de leden v an A.C.W. e n ander e organis aties gev es tigd in Onze Kring. Deuren 5 u. 30. Begin 6 uur."

1950 In d it jaar gaan z ij v oorgoed v an s tar t alhoewel ik nog weinig beweging bemer k v an de 'Dames'-afdeling. Wel w eet ik dat deze groep in 1 9 5 0 h e t s tuk 'Mar ia Magdalena' heeft gespeeld doc h d it k an nog onder de benaming van d e V.K.A.J. gewees t z ijn. D e datum waarop dit stuk gespeeld werd, is mij ev enmin bekend.

In G.V.A. v an 1 9 januar i 1 9 5 0 wor dt geschreven: 'O p z ondag 22 januar i r ic ht de K.W.B. een toneelav ond in m e t het successtuk v an de bek ende auteur Jos Janssens: 'Van den Braven Moor denaar '. Wa n n e e r w i j h i e r n o g a a n toev oegen d a t h e t d e T oon- e n toneelgroep 'O .K.' is, die met haar afdeling Heren haar medewerk ing verleent, weet heel Kapellen dat het in 'Onze Kring' weer e e n s uc c es av ond wordt."

• ,,,, , ,,•

De volledige bezetting va n 'Van den Braven Moordenaar': Vooraan zittend: mezelf en Stanny Haast.

Tweede rij zittend: Louis De Beuckelaer, Rik Dilliën, Rik Raemaekers en Piet Soetewey. Staande v.l.n.r.: Jan Van den Weyngaert, Adrien Daems, Guille Van Dooren, Frans Vergauwen, J e t Rouffaer, Gaston Van Dooren, Ne lly Quirynen, Jan Van Loock, Jan Van Den Heuvel en Louis Haast.

66

Bruggeske jg 29 j uni 1997 - nummer 2.

Dit toneels tuk was typisch v oor die tijd. Jos Janssens w a s een gev ierd schrijver, maar zoals v eel toneels c hr ijv er s z a t h i j m e t h e t p r o b l e e m d a t d e mees te k a t h o l i e k e toneelgroepen niet 'gemengd' moc hten s pelen. D it betek ende dat z i j praktisch v erplic ht waren h u n toneelwer k en dubbel t e s c hrijv en. Z o o o k h e t toneels tuk 'Van d e n Brav en Moordenaar'. Oorspronkelijk had Jos Janssens voorzien dat 'den br av en moor denaar ' verliefd zou worden o p de doc hter v an d e c ipier en n a v eel per ik elen zou...enz. Aangezien gemengd toneels pelen taboe was werd de rol v an de 'doc hter' omgez et n a a r d e 'z oon'.

Dit betekende dat de zoon van de c ipier 'goede v riend' werd met den braven moordenaar en...enz. ik herinner mij nog goed d a t ik als 13-jarige k naap 'de z oon' moes t spelen en zoals U op voorgaande foto k unt zien moes t ik veel ouder lijk en dan ik was want ik werd voorzien van een groteske snor.

Te vermelden v alt dat de toeschouwers van dien tijd zich hoegenaamd niet stoorden aan het 'niet-gemengd'-reglement. H e t is pas later, in d e tweede helft v an d e jar en ' 5 0 d a t enige contestatie op gang kwam.

In G.V.A. van 2 februari 1 9 5 0 lees ik : ' in de grote z aal v a n O nz e Kr ing Engels e/ei, gaat er op zondag 5 febr uar i e.k. een ' O . K . ' - a vaandac o n d htd voor o o een r .bont programma D e Uw van zang, v oordrac ht en muziek." t o o n e n t o n e e l g r o e p ' O .

K . ' v r a a g t

Rik Raemaekers.

YBruggeske jg 29 j uni 1997 - nummer 2.

67

Sg t

Jef Rouffaer en Fons Van Looy.

" Verder s luiten z ij op 1 6 apr il het toneelseizoen a f met een blijs pel: 'Wij z ijn gezworen kameraden'. D it s tuk in 4 bedrijv en e n een v oors pel is h e t laats te u it een reek s mooie voorstellingen waarvan de jonge groep alle eer haalt. n aldus G.V.A. dd. 13 april 1950.

10 augus tus 1 9 5 0 was v oor dez e n o g jonge k r ing een z warte dag. Zoals r eeds eerder vermeld s tierf hun stichter ĂŠn bezieler Lode Bauwens.

Het was dank zij een hec ht geheel van jonge medewerkers, van wie hij zeker was dat hij op hen k on rekenen, dat Piet Soetewey bereid was de taak van voorzitter en iets later tevens regisseur van de herenafdeling op zich te nemen.

Jef Herman. - Wordt vervolgd.

68

Btuggeske jg 29 j uni 1997 - nummer 2.

Plaatsnamen o f Toponiemen.

Plaatsnamen of toponiemen geven dik wijls aanwijzingen over de geofysische toestand van de oorspronkelijke nederzettingen. D ie nederzettingen ontstonden eeuwen geleden o p plaatsen, waar mensen een mogelijk heid zagen, om in hun dagelijkse behoeften te voorzien, ofwel om er een zekere bescherming t e v inden. A l gauw g a f men aan d e plaats een naam, d ik w ijls afhankelijk van het uitzicht, ofwel van de geofysische toestand van de streek. V o o r b e e l d : Kapellen heette vroeger Hooghenschote, w at zoveel betekent als e e n hogergelegen plaats, waar men beschutting vond tegen het overstromende water van de Schelde. Bepaalde uiterlijk e kentekens in de huidige plaatsnamen geven daarover aanwijz ingen.

Enkele herkenbare aanwijzingen in plaatsnamen of toponiemen 1. Plaatsnamen die eindigen op ...hem of ...em.

Betekenis: Het Germaanse "hem" is afk oms tig van "heim", wat betekent huis (home). Het waren dus Frankische nederzettingen, waar soms nog de driehoekige dorpsplaats met de gemeenschappelijke waterput voorkomt. Voorbeelden: Merksem; Berchem; Hemiksem; Wommelgem 2. Plaatsnamen die eindigen op ...sele... o f ...ele.

Betekenis: Het Germaanse "sele" is afkomstig van "s ali", wat betekent "huis van een kamer" ofwel "huis met kleine ruimte". Het waren dus eveneens Frankische nederzettingen. Voorbeelden: Wils ele: Winksele; Aarts ele; Belsele.

3. Plaats namen die eindigen op ...drecht.

Betekenis: "dr ec ht" betekent "oversteekplaats" o f doorwaadbare plaats aan een water.

Voorbeelden : Berendrecht; Ossendrecht; Woensdrecht; Zwijndrecht.

4. Plaats namen die eindigen op ...broek.

Betekenis: "broeck" betekent moeras ofwel zeer vochtige plaats. Voorbeelden: Stabroek; Achterbroek; Polder Muysbroek; Overbroek.

5. Plaats namen die eindigen op ...beek of ...beke.

Betekenis: "beke" of "beek" staat voor gracht, sloot of kleine rivier. Voorbeelden: Schaerbeek; Hansbeke; Zandvliet; Oost - en West - Rozebeke.

6. Plaats namen die eindigen op ...bos. o f ...hout.

Betekenis: verwijzen naar een plaats aan een bosrand. Voorbeelden: Drogenbos; Hertogenbosch; Kalmthout; Turnhout; Borgerhout.

7. Plaats namen die eindigen op ...laar.

Betekenis : een "laar" was een open plek in een bos of woud. Voorbeelden: Vorselaar; Vosselaar; Eksterlaar.

8. Plaats namen die eindigen op ...donk.

Betekenis: "donk " betekent: beschutte heuvel, dicht bij een water of een bos. Voorbeelden: Haasdonk; Arendonk; Meerdonk .

't Bruggeske jg 29 j uni 1997 - nummer 2.

6

9

9. Plaatsnamen die eindigen op o f __too.

Betekenis: een loo was een beschutte plaats aan een (klein) bos. Voorbeelden: Westerlo; Koningslo; Almelo.

10. Plaatsnamen die eindigen op ...s c hot.

Betekenis: "schot" o f schutting betekent een plaats waar de mens beschutting vond tegen een of ander gevaar. Voorbeelden: Aarschot; Booischot.

11. Plaatsnamen die eindigen op ...waal. o f ...weel. o f ...wiel.

Betekenis: "weel" of ''wiel" was een draaikolk, dik wijls ontstaan bij dijkbreuken.

Voorbeelden: Austruweel Wiels bek e 12. Plaatsnamen die eindigen op ...dam.

Betekenis: "dam" betekent zoveel als een dijk, dus beschutting tegen water.

Voorbeelden : Oordam ( b ij Antwerpen); Rotterdam ; Amsterdam.

13. Plaatsnamen die eindigen op ...vorst.

Betekenis: "vorst" (Engels forest) betekent zoveel als k onink lijk bos. Voorbeelden: Wiekevorst; Vorst.

14. Plaatsnamen die eindigen op ...rijk.

Betekenis: verwijst naar rijke landbouwgronden. Voorbeelden: Rijkevorsel; Kor tr ijk .

15. Plaatsnamen die beginnen met ...op. o f ...over. o f ...neer.

Betekenis: verwijzen naar hoger of lager gelegen plaatsen in vergelijking met de rest.

Voorbeelden: Opoeteren; Ophasselt; Overijse; Neerheylissem; Neeroeteren.

A.M. Jennes ja n u a ri 1997.

Geraadpieegde bron: Encyclopedie van Vlaanderen in 5 delen. Uitg : Elsevier Sequoia.

-

70

?

B

r

u

g

g

e

s

k

e

jg 29 -juni 1997 - nummer 2.

1907- 1997 N egent ig j a a r gemeentehuis - politiecentr um C ultur eel C entr um - 9 n d o k a Tijdens de eerste 100 jaar van ons bestaan als zelfstandige gemeente beschikte Kapellen niet over een eigen gemeentehuis. E n waarschijnlijk was d it z elfs ook niet nodig. I n d e prille beginperiode van onze onafhankelijkheid was de administratie dusdanig ingericht dat het huren van een kleine kamer in een o f andere herberg volstond om al de paperassen een degelijk onderkomen te bezorgen.

Het was pas rond 1855 dat Kapellen de beschikking kreeg ov er een heus gemeentehuis. Dit gebouw, in d e O ude Kerkstraat gelegen, deed tegelijkertijd diens t als gemeentehuis en als woning voor de veldwachter.

Z i c h t op d e n A n t w er ps c hen S t e e n w e g .

Afbeelding van rond 1900. Het is de plaats waar nu het voormalige gemeentehuis en politiebureel staat.

Op 1 januari 1885 werd Edouard Biart burgemeester van Kapellen. Deze rusteloze man kreeg de kans van zijn leven in 1900 om in het centrum van d e gemeente een volledig nieuw en functioneel gemeentehuis op te richten.

Inderdaad werd op dinsdag 21 augustus 1900 ten voorlopige titel en met definitieve toewijzing Op dinsdag 4 september 1900 de gronden van de herberg 'De Kroon' verkocht door notaris Wouters uit Kapellen. De verkochte goederen bestonden uit 7 loten zoals aangeduid is op het liggingsplan vermeld op de volgende bladzijde. 't Bruggeske jg 29 j uni 1997 - nummer 2.

71

Vooraf een woordje uitleg over voornoemde herberg welke eigendom was van mevrouw Justine Kennis, weduwe van Petrus De Schutter. Op onderstaande foto geven wij U eerst een algemeen beeld van de herberg-boerderij en aanhorigheden.

Studie van M ter WOUTERS, Notaris te Cappellen.

Z I T D A G E N Voorloopig op D L I N S D A G 21 A U G U S T ! 1 9 0 0 en Eindelijk D L I N S D A G 4 S E P T E M B E R volgende, beide om 5 ure namiddag, ter verkocht word'i, htl'1,Tg D t , Br oLw er i j K r o o Itoor w :.1•'• n t o C a p p e l l e n Heide .

Hoe vensche & t a n

'* A ʻ * 1 ( f , f ) i ' a

Straat

\ h „\ Tre g- \ , D, 11 1 r

alliqYzer rd d e r rwederen

Sawa/ ran e t e r

De grond en de gebouwen welke verkocht werden waren ingedeeld in 7 loten: koop 1: een huizing-herberg, met verscheidene kamers, keuken, koeben en grond.

Oppervlakte: 262,50 m koop 2: een 2 gedeelte van de stal met grond. Oppervlakte: 118,86 m koop 3: een gedeelte van de stal met koolmagazijn eng rond. Oppervlakte: 137,41 m 2 , koop 4: gedeelte van de schuur met grond. Oppervlakte: 75 m 2 , 2 ,koop 5: gedeelte van de schuur met wagenhuis en grond. Oppervlakte: 79,58 m 6: gedeelte van de schuur met grond. Oppervlakte: 68,26 m 2 ,koop koop 7: gedeelte van de schuur met wagenhuis en grond. Oppervlakte: 125,32 m ,2 Bij 2 , de voorlopige toewijzing op 21 augustus 1900 werden de kopen als volgt toegekend: koop 1: Georges Pedley-De Schutter, entraineur te Kapellen, . koop 2: Ferdinand Van Sande, zonder beroep, Valkenburgstraat, 43 te Antwerpen, koop 3: Frans De Bruyn, wagenmaker te Kapellen, kopen 4, 5, 6 en 7: Louis Maes, timmerman te Kapellen.

72

Bruggeske jg 29 j uni 1997 - nummer 2.

Bij de definitieve toewijzing werden de 7 loten samengevoegd en toegewezen aan Lodewijk Lucas, gezworen landmeter te Kapellen v oor de som v an 22.000 BEF en duizend verdieren waarvan 825 verdieren aan 5 BEF en 175 verdieren aan 4 B E E De heer Lucas verklaarde gekocht te hebben in opdracht van de Belgische staat. D e verkoopakte werd opgemaakt met Adolphe Demeulemeester, veldwachter, en Constant Borstlap, kleermaker als getuigen.

Voor de lezers welke enige belangstelling hebben voor de genealogie kunnen wij vermelden dat de eigenares van de herberg "De Kroon", Joanna Justina Kennis, geboren werd te Kapellen op 20 september 1825 en aldaar overleed op 13 augustus 1905. Zij was op 24 april 1850 gehuwd met Petrus Jacobus De Schutter, landbouwer en veekoopman, geboren te Ekeren op 2 mei 1815 en overleden te Kapellen op 16 februari 1884.

J.

M .

J .

Eene r i j k e o n d e rv i n d i n g i s de k ro o n d e r w i d e rl i ngen, en d e v reez e Gods , h u n n e e e r.

E el . xxv. 8

Bid voor de Ziel VAN ZALIGER

JOANNAJUSTINA KENNIS

NVEDUNVE VAN PET R U S J AC OBU S D E SC H U T T ER • te Cappellen den 2 0 September 1825 geboren godvruchtig ; e n a loverleden d a a rden 13 Augustus 1905.

Voorzien van de RH. Sacramenten zoetste v e rt ro o s t i n g d i e m e n •m e d e d rn a g t i n • het g ra i is de o v e rtu i g i n g als eend teedere eut toegenegene m o e d e r t e h e b b e n g e l e e f d . e n • ann .z i j ne i nderen d i l u rz a m e les s en en k ri s te n e deugden te n ertdeel te l a te n . • H .

FRANC, v a n SALES. Denk t nan h e t e e u wi g l ev en. V e rh e rt , i t we oogen en b e s c h o u wt o n o p h o u d e l i j k d e n g e n e d i e i n d e n hemel hec rs c ht: wz i n t h e t l ev en z al j n i e t benomen m anr i n een betel v e ra n d e rd w o rd e d .

Bemi nde K i n d e re n , g i bj l i j fzt si tandv l t as ti g i n den H e e l ' en b i d t v o o r k roon, m im j . i lj n ' e u n A P . iv, 1 v r e u g Zoet H e f t v a n J es us , m a a k d n t i k U a l ti j d m e e r endm eee r bemi nne. e :3411 dngen adaal n l l e rt v an 1:tl •i ;1, Wet'S m i j :MU dagen ati nnt n e Druk k . V a n Den B e rg h Ca p p e l l e n .

De familie D e Schutter was niet afkomstig uit Kapellen. D e v ader van Petrus D e Schutter, namelijk Cornelius De Schutter was landbouwer van beroep en werd geboren te Ekeren op 30 april 1781. Hij was gehuwd met Joanna Catharina Van Putte (° 26 december 1774 + 11 juni 1859). Diens vader Walterius De Schutter was akkerman ( ' s Gravenwezel 3 0 juli 1742 + Kapellen 12 februari 1810) en gehuwd met Joanna Catharina De Bruyn (° Ekeren 28 augustus 1753 + Kapellen 23 april 1800).

Voornoemde Walterius was de zoon van Joannes De Schutter (° Schoten 15 november 1705 + Schoten 8 februari 1748) welke gehuwd was met Catharina Hesbeens (° Merksem 3 augustus 1704 + Schoten 15 mei 1793) en de kleinzoon van Franciscus De Schutter (° Schoten 16 maart 1748 + Schoten 24 april 1803) welke gehuwd was met Catharina Hermans (Schoten 12 oktober 1747).

Bruggeske jg 29 j uni 1997 - nummer 2.

73

rieer,tiglijk op den wog der del..zd ewi;ndeld e n z i j n b ro o d n i e t i n l edi ghei d :e e te n .

P

R

O

v

-14 .

.

3

1

.

v . 10.

13 ID VAN Z AL I G ER V O O ECI I T R , D L N. .

E , fl P h ,,,t• d; n . lb 1 IcT ,.1 V L BED IEN D V A N D E H H . SAC AIAMEN T EN • A , i e r z rI t

JAGOLSDESCHUTT

J OAN N A i t ' S T I N A K E N N I S E

N

hi j was een L goo e n z netaardig inzit r e c h t 'i nni g en g , - Milne lieve k i nderen, eert uwe Moeder al de l ,v ei i e. — Fl oudt Ciorl , i v r ehinirs e z eU Wi n dI . / p l a t i h i uu j ..

• • i v . 2, (MI. Ecod. i tt, 1.0.

M in i t, o M a ri a l i e t i k Rehoopt, en i n mi j i i e . o I p BONAVENTURA. Lz hdri nh:i rti ghoi d.

Keren wij nu terug naar Petrus Jacobus De Schutter en Joanna Justine Kennis. Dit echtpaar had 11 kinderen.

Door het feit dat enkele kinderen niet gehuwd zijn krijgen wij hier alleen als naamdrager Franciscus De Schutter, slachter-beenhouwer (°Kapellen 5 april 1852 + Kapellen 4 februari 1910), w elk e o p 2 7 apr il 1 881 huwde met Maria Coleta Bullens ( ° Antwerpen 3 1 maar t 1857 + Kapellen 16 februari 1923) . H ie r w as d e naamdrager Petrus Jacobus De Schutter, beenhouwer (° Kapellen 27 januari 1882 + Antwerpen 20 juni 1935) welk e gehuwd was met Louis a Somer s (° Kapellen 18 februari 1881 + Kapellen 21 april 1960), wiens zoon Henricus Franciscus Josephus De Schutter, beenhouwer (° Kapellen 3 0 november 1904 + Kapellen 21 augustus 1985) huwde met Maria Helena Margareta Claessens (Ek eren 10 juli 1910). De betrokken Henricus De Schutter, beter gekend als Rik De Schutter, was een voormalig bestuurslid v a n de Culturele Kring Hoghescote.

a (10 Zoet h a rt van M a ri a , wee, 1 Milli hel l ! l ( 1 (300 do'gr,1 a l l o w * i Vermelden wij nog dat de familie De Schutter de eigenR. 1 . ,. 1 P . k dommen ' D e Kroon' o p 14 apr il 1886 gekocht hadden e 1 n , I , , , , ,c,n I i van Joannes Franciscus Bullens, priester te Kapellen, bij 1 e 1 akte verleden door notaris Kennis te K a p e l l e n . t 1 1 N , 0 Omoiu een juist beeld te vormen waar de herberg 'De Kroon' gelegen was dient u te weten dat de 0 herberg 'Belle Vue'. momenteel de bakkerij Grijp is op de hoek van de Stationsstraat, de herberg r o Vijfhoek' is nu herberg " t Leeuwke ' en de brouwerij 'Den Hoorn' is nu een kinderwinkel 'Den g Seppe.

P n w Op odinsdag 4 september 1900 werd de volledige eigendom, ni. 866,93 m r Staat. De bedoeling van de overheid was om op basis van het K.B. v an 28 februari 2Belgische d 1881, d e rooilijn , ae a n g e k olangs c h de t staatsbaan d o aan o tre passen, waardoor een groot gedeelte v an dit n deigendom e zou opgenomen warden in het openbaar domein, namelijk 196,4060 m .

wij 2 voormeld plan met de huidige toestand aan het betrokken gebouw dan z ien wij dat de inderdaad een verbetering v an d e plaatselijke toestand heeft tot .aanpassing V e r g ev an l i jd ke rooilijn e n gevolg gehad.

Burgemeester Biart had persoonlijk met het staatsbestuur een verbintenis aangegaan dat in het geval de eigendommen van Mevrouw De Schutter zouden aangekocht worden door de saat om afgebroken te worden en om gedeeltelijk in het openbaar domein opgenomen te worden, de gemeente voor 1 zouden worden. Deze persoonlijke verbintenis van E. Biart werd door de gemeenteraad /4 z overkocht u goedgekeurd o p t u s s e n 6 september 1900, gez ien door de aanpassing v an d e rooilijn "een grote kverfraaiing o m e vno o r d e gemeente z a l onts taan, v e l e gev ar en v er meden w or den e n e e n meerdergelding zal geven aan het grootste gedeelte der eigendommen van de gemeente". i n d Vanaf dat ogenblik kwamen wij in een stroomversnelling omdat het gemeentebestuur de vaste wil e had om voormelde eigendom te kopen om er een nieuw gemeentehuis op te richten. m i n w Op 2 a6 m a a a r t 1 9 0 1 g a f d e burgemees ter k ennis a a n d e gemeenteraad, w e lk e b i j rhoogdringendheid d e was samengeroepen, betreffende een ontwerp van overeenkomst door hem vaangegaan in naam van de gemeente met de heer Paul De Smet de Naeyer, Minister van o o r 74 't Bruggeske jg 29 - juni 1997- nummer 2. h e t g e

Financiën en Openbare Werken, waarbij deze namens de Belgische Staat aan de gemeente afstand deed van 656,0765 m voor de som van 20.460 BEF te betalen in handen van de ontvanger van registratie te Ekeren 2 binnen I n gev al v a n v ertraging w a s e e n intr es t v an 4,5% g r o nd de omaand p p e d r evr lgoedkeuring. a verschuldigd zijn van rechtswege, te rekenen van het verschijnen van die datum zonder enige k t e vorm van rechtspleging. m e t De a aankoop l lwerd egoedgekeurd met eenparigheid van stemmen der aanwezige leden van de gemeenteraad. e r z i c De aankoopsom van 20.460 BEF was een heel bedrag voor de arme gemeentekas. Hoe zou h deze schuld kunnen betalen ? men o p b 1 juni e 1901 v stelde i n Op de burgemeester in de gemeenteraad voor om een lening aan te gaan bij d e n d het Armenbestuur v an eKapellen ( het z.g.n. Bureel v an Weldadigheid, d e voorloper van het g e b aan een intrest van 4%. De terugbetaling was voorzien binnen een termijn van huidige 0.C.M.W.) 20 van het plan van de rooilijn werd toevertrouwd aan de heer Lucas van o jaar. uHet opmaken w Kapellen.

Voormelde lening werd goedgekeurd door de gemeenteraad op zaterdag 20 juli 1901. e n e Na n het opmeten van de volledige grond op 25 februari 1901 door de heren Bouwart, conducteur van d Bruggen en Wegen te Antwerpen en Lucas, landmeter te Kapellen werd in het dossier nr 59.388 v an het Ministerie v an Binnenlandse Zaken gemeld dat de oppervlakte 852,4825 m i bt edroeg, d.w.z. 196,4060 m 2 aanhorigheden end niete 866,93 m 2 v o o r 2 w zeo ag l se n i s Het onder het voorzitterschap van Franciscus Gijsen, besliste op 14 o r s np r o n van k eKapellen, l i j e oArmenbestuur juli 1901 de lening goed te keuren.

Voormeld bestuur verkocht om die reden enkele Belgische en k6 5 6 , 0 7 Provinciale obligaties welke slechts 3('/0 intrest opleverden, z odat ook het Armenbestuur een v6 e5 r m e l goede zaak deed met het afsluiten van voormelde lening. d m w e r 2 Intussentijd had de administratie van Registratie en Domeinen reeds op 1 juni 1901 de toelating d vverleend om o al de gebouwen van 'De Kroon' af te breken op voorwaarde dat de netto-opbrengst o p van de afbraakproducten gestort werd in de staatskas. r van de verkoop 4 h e s p t de egemeenteraad van 9 augustus 1904 werd beslist met 5 stemmen voor, tTijdensede zitting van m g eb en metweeeronthoudingen, tot het bouwen van een nieuw gemeentehuis en werd het één tegen 1 9 0 de nodige plannen en bestekken te laten opmaken. e n t e om college gemachtigd 0 .i h u s Bij het opstellen van de begroting voor 1905 werd op 6 oktober 1904 een bedrag ingeschreven e van n 60.000 BEF voor het bouwen van het nieuwe gemeentehuis.

Op 20 februari 1905 besliste de gemeenteraad om een wedstrijd in te richten voor het opmaken van een plan en een bestek voor het bouwen van een gemeentehuis met aanhechting van een posthuis en een woning voor de veldwachter. De volgende premies werden voorzien: is te prijs: 1.000 BEF te nemen op de 5 % toegekend aan de oprichter der werken, 2de prijs: 300 BEF, 3de prijs: 200 BEF. D e kosten voor de bouwwerken mogen de 59.500 BEF niet overschrijden. De bestekken die deze prijs overstijgen werden van rechtswege verworpen. Oorspronkelijk werd een bedrag van 60.000 BEF voorzien, later werd dit teruggebracht tot 59.000 BEF om uiteindelijk Op 59.500 BEF gesteld te worden.

Op 3 maar t 1 9 0 5 k w am e r r eeds e e n schrijven v a n d e Konink lijk e Maatschappij d e r Bouwmeesters van Antwerpen met het voorstel om zelf deze wedstrijd in te richten en aldus het gemeentebestuur t e ontlas ten v a n e e n moeilijk e opdracht. V e e l bijv al v ond d i t schrijven waarschijnlijk niet want in de archieven is er zelfs geen spoor van enig antwoord terzake terug te vinden.

Bruggeske jg 29 - juni 1997 - nummer 2

75

Op 15 mei 1905 vroeg voornoemde maatschappij nogmaals om de voorziene wedstrijd te mgoen inrichten en wees op enkele risico's indien het gemeentebesuur de prijskamp zelf zou inrichten.

Zo zou het mogelijk zijn dat de beoogde bouwmeesters in die voorwaarden niet zouden kunnen mededingen en dat ook de aannemers met plannnen v an anderen zouden kunnen naar voor komen. Zij besloten hun schrijven met de oproep om ofwel een algemene prijskamp in te richten (waarschijnlijk om reden dat dan ook hun leden zouden kunnen mededingen) ofwel helemaal geen wedstrijd te voorzien en een bekwame bouwmeester van ambtswege aan te duiden.

Om enig idee te hebben over een eventuele indeling van het gebouw werd op 29 april 1905 de heer Henri Putcuyps, aannemer te Kapellen, door de gemeenteraad belast met het opmaken van een voorlopig plan.

Bij het bestuderen van het grondplan van het plein werd vastgesteld dat de kinderen Borstlap nog 16,88 m eigendom van de gemeente een uitspringende hoek had van 16,54 m 2 tot 2g reen o ruil van grond besloten gezien de beide stroken grond een gelijke verkoopwaarde van 50 BEF .n Id nbezaten. g e m e e n a k k o o r d w r d b e e De heer Putcuyps kwam na enkele weken klaar met zijn ontwerp. O p 1 juli 1905 werd dit plan z a besproken in de gemeenteraad. Uit de onderhandelingen welke het college had gevoerd met het t e postbestuur was gebleken dat "uit hoofde der menigvuldige veranderingen en aanmerkingen door n dit postbestuur het onmogelijk wordt een posthuis bij het gemeentehuis te bouwen omdat dit o o geen het minste voordeel voor de gemeente zal opbrengen". De raad besloot eenparig om geen s t posthuis te bouwen en het voorlopig plan door de heer Putcuyps te doen wijzigen. Door deze w a wijzigingen hoopte men tevens de werken te kunnen laten uitvoeren voor 45.000 BEE a r t sKapeise gemeentebestuur sprong zeer zuinig om met de gemeenschapsgelden want op 19 Het v 1905 werd besloten om de voorziene premies voor de prijskamp voor het opmaken van een juli plan a en een bestek niet uit te loven gezien er geen posthuis zou komen en er bijgevolg • moeilijkheden m e e r t e verwachten war en. M e n oordeelde d a t e r i n Kapellen v oldoende gn e e n vakmensen aanwezig waren om dit kliusje te klaren en er werd beslist dat de ontwerpen voor de h bouw t e n laats te o p 1 0 augus tus 1 9 0 5 t e 1 5 u u r moes ten afgelev erd war den o p h e t u gemeentehuis. n h In de archieven wordt alleen vermeld dat op 11 augustus 1905 de plannen, opgemaakt door u Louis Maes, aannemer te Kapellen, voorlopig werden goedgekeurd en voor verder onderzoek i zouden doorgestuurd worden naar d e heer Bilmeyer, lid v an d e commissie d e r openbare s gebouwen te Antwerpen. e n het vooruitzicht dat de bouwwerken snel zouden kunnen worden aangevat bogen de leden van In d gemeenteraad zich op 11 november 1905 over het probleem van de 'centen'. de a t Voorgesteld werd om vanaf 1 januari 1906 en dit gedurende een periode van 10 jaar: -a3,5% op het belastbaar inkomen der bebouwde en niet bebouwde percelen, uitgezonderd de gebouwen van openbaar nut, a -n16 opcentiemen op de personenbelasting, -d5 opcentiemen op de patenten geheven te voorzien om de uitgaven te dekken. e Op 1 6 dec ember 1905 werden d e bemerkingen besproken welk e o p 1 5 november 1905 a uitgebracht werden door de Koninklijke Commissie v oor Monumenten e n ook dez e v an d e n Provinciale bouwmeester Gife. d In het algemeen werd het ontwerp goedgekeurd, doch voor de voorgevel werden de volgende e wijzigingen voorgesteld: r e 76 k Bruggeske jg 29 j u n i 1997 - nummer 2. a n t d

1. de beelden op de eerste verdieping zouden op een meer afzonderlijk voetstuk moeten geplaatst worden, 2. de 'pilasters' van de eerste verdieping moesten meer in verhouding gebracht worden m e t de algemene bouworde, 3. de motieven op de eerste verdieping, voorzien tussen de ramen, dienden weggelaten te worden, 4. ook de 'guirlandes' in de fries van de kroonlijst moesten weggelaten worden, 5. evenals het voetstuk en de figuur boven de fronten en het motief boven het koepelvormig dakgedeelte, 6. de dakramen moesten meer in verhouding gebracht worden met het geheel van het gebouw.

Het Provinciebestuur onderzocht ook d e plannen e n h e t bes tek e n k wam w e l t o t enk ele eigenaardige vaststellingen.

Men vond het bedrag van het bestek, 48.305,29 BEF, z eer gering, doch men dacht dat dit te wijten (of te danken) was aan het gebruik van beton voor kordons, lijsten en treden in pleats van het gebruik van natuurlijke steen.

De specialisten v an het provinciebestuur konden dez e bouwwijze niet aanbevelen daar deze werkmethode "onder opzicht van goed behoud al te veel te wensen overlaat". Zij vroegen daarom aan h e t gemeentebestuur o m h e t beschikbare k r ediet t e v er hogen o f w e l o m ander e bezuinigingen te zoeken.

Bovenvermelde voorstellen werden door de gemeenteraad goedgekeurd en op 22 december 1905 kreeg het ontwerp ook het fiat van de Bestendige Deputatie. Het bedrag van het bestek was ondertussen reeds opgelopen tot 51.765 BEF. Op 3 0 december 1905 werd bes lis t o m een lening v an 12.000 BEF aan t e gaan bij h e t Gemeentekrediet tegen een intrest vacin 4% en de terugbetalingen werden gespreid over een periode van 66 jaar. Blijkbaar zat de gemeentekas er goed voor want de voorziene opcentiemen op de personenbelasting en op de patenten werden niet meer weerhouden.

Voornoemde lening van 12.000 BEF werd goedgekeurd bij K.B. van 26 maart 1906 en op 3 april 1906 werd het c ollege belas t om alle maatregelen t e nemen o m z o haas t mogelijk tot d e aanbesteding van de werken over te gaan.

De aanbesteding welke pleats had op 7 mei 1906 werd reeds op 25 mei 1906 goedgekeurd door de Bestendige Deputatie. De laagste inschrijver was Henri Putcuyps uit Kapellen welke akkoord was om de werken uit te voeren voor het bedrag van 57.495 BEF en hij kon tevens zorgen voor een hypothecaire waarborg van 4.000 BEF. De aanbesteding werd goedgekeurd met 5 stemmen tegen 3.

De overige offerten werden ingediend door: - Eliaerts Jan uit Wilmarsdonk: 60.398 BEF, - Proost A. uit Schoten: 63.105 BEF, - Van Laerhoven Louis uit Kapellen: 66.253 BEF, - Putcuyps Alfons uit Kapellen: 68.797,43 BEF, Twee aangeschreven aannemers brachten geen voorstel binnen. D e prijsofferten lagen dus eigenlijk wel aan de hoge kant. Waar men oorspronkelijk dacht aan een bedrag van 45.000 BEF, werd nadien een bestek opgesteld v an 48.305,29 BEF, hetwelk later werd opgetrokken tot 51.765 BEE In de officiele aanbesteding sprak men van 55.572,14 BEF, doch de uiteindelijke laagste bieder wilde (gelukkig) de werken uitvoeren voor 57.495 BEE Een volledige analyse van het lastenboek zou ons te ver leiden. Wel willen wij U de volgende details niet onthouden: - het zand, afkomstig uit het graven van de kelders, moest met de kar weggevoerd worden op een afstand van 300 meter. 't Bruggeske jg 29 j uni 1997 - nummer 2.

77

4sEMEENTE CAPPELLEN AillaRAGNMENIMINESSIIIMERINEMPF

IlieuwGEMEENTEHUIS Het College van Burgemeesteren Schepenen maakt bekend

dat er op MAANDAG 7 MEI 1906, om 11 ure voormiddag, ten Gemeentenhuize te CAPPELLEN, zal overgegaan N A bevoegde Overheid, tot de aanbesteding van het nieuw te bouwen GEMEENTEHUIS. orden, o On n dw ee r r k is geschat op Ir. 55572,24 Borgsom I r n a d e De aanbesteding zal geschieden zonder 01)1)(0 b i j o i zegel geschreven , r e hiedingshilletten• — De biedingshilletten iullen ttan den heer Burgemeester 4 0Woden 0 en ten postliAntore overgbij aanbeNtden o e brief d moeten toegezonden 0 , 0 khandigd, e tenulaatste r den (-; MEI Het Bes tek , K o h i e r v a n las t en en P l a n s z i j n ineergelegd n g op het s e k r e t0a r i a a t alhier , w a a r ieder van heden er k ennis k an Van nemen. d Cappellen, tr A pr il 1906. e Bij he' ei : 1 h Secretaris, I k Burgemeester, r C. VAN BAUWEL. E D .

GEELHAND

78

'

D ra k k j i j .

V A N D E N B E R G I I , C a p p e l l e r i .

t

Bruggeske jg 29 - juni 1997 - nummer 2.

Waar dit zand gestort werd staat nergens vermeld.

In totaal dienden 150 M 78 3 BEF. z a n d er werden a f g e 2v engelse o e r gemakpotten met een mahoniehouten 'scheel' voorzien. Prijs: 90 BEF id ,n de woning werd een trap met 40 treden voorzien en voor elke trede berekende men 5 BEFvoor de onkosten. t e voor w de o lestibur r d werden 2 glazen schutsels voorzien met een oppervlakte van 32,40 m prijs van 615,60 BEF. 2 e n e e n e kassen n - de van de rolblaaikens kostten 150 BEF. e n de schouwkappen voor de feest- en raadzaal (sic) kostten 160 BEF. w e verder werden voorzien: 4 voetkrabbers, 2 briefplaten, een bus, 2 ge6mailleerde en 2 rporseleinen d pissijnen voor de prijs van 58 BEF. h donderscherm i e r met versierde piek, plaatsing inbegrepen kostte 350 BEF. - een v o o r Alhoewel het nieuwe gemeentehuis reeds met een hoogte v an ruim drie meter uit de grond oprees werd op 30 juli 1906 de 'eerste' steen plechtig ingemetseld door burgemeester Geelhand. e Deze e festiviteit lokte slechts weinig yolk. De beide fanfares voerden beurtelings een Brabançonne uitn en achtereenvolgens namen de bouwmeester Maes, burgemeester Geelhand en schepen Hermans het b e woord. d r Tijdens de a ggemeenteraad van 27 november 1906 werd een bijkomend krediet voorzien van 7.500 BEF v oor temeubeling e n bijkomende werken aan het gemeentehuis". Hierv oor werd een v o bijkomende lening afgesloten bij het Gemeentekrediet, doch ditmaal met een intrestvoet van 5%. o r Om deze nieuwe onkosten te dekken werd vanaf 1 januari 1907 gedurende een periode van 10 z i jaar toc h 1 6 opcentiemen gehev en o p d e personenbelasting. Dez e nieuwe belasting wer d e n bij KB. van 22 april 1907 (B.S. 2 mei 1907). goedgekeurd v a bevolking v an d e gemeente was in 1906 reeds opgelopen tot 4.739 inwoners z odat de De n noodzaak van een nieLlw gemeentehuis zich steeds meer en meer opdrong.

Op 4 mei 1907 keurde de raad nog enkele werken goed: - de zoldering van het gemeentehuis diende uitgevoerd te worden in 'drijkwaart' planken in plaats van 'cluimsche' planken, - voor de beelden aan de voorgevel werden enkele bijhorigheden voorzien, nl. een balans, een zwaard en een staf, - er werd ook ijzervverk besteld voor het plaatsen van 'den drapeau'.

Eindelijk was het gebouw klaar en vol fierheid kon burgemeester Geelhand op 4 juni 1907 de raadsleden uitnodigen om op zondag 9 juni 1907 te 14u30 samen te komen voor de officiĂŤle inhuldiging van het nieuwe gemeentehuis.

De optoc ht werd t e 1 3 u u r gevormd o p d e Hoevensebaan t e r hoogte v an d e vroegere jongensschool en trok voorbij het gemeentehuis naar de Antwerpsesteenweg, de Oude Baan (L. Bevernagestraat), Stationsstraat om alzo het gemeentehuis een 2de maal voorbij te komen. De optocht trok daarna verder via de Dorpsstraat om ter hoogte van Wed. Jan Bullens ontbonden te worden.

Bij de 2de doortocht aan het gemeentehuis werden van elke maatschappij twee afgevaardigden op het gemeentehuis ontvangen voor het drinken van de erewijn. Tijdens de receptie werden er achtereenvolgens toespraken gehouden door Eduard Geelhand, burgemeester, M. Vervaert, voorzitter van de fanfare van Oud Gastel en door Henri Leys, burgemeester van Putte Nederland.

Na de ontbinding van de optocht had een uitgebreid festival plaats waarvan de uitslag te 17u30 bekendgemaakt werd op het gemeentehuis.

Bruggeske jg 29 j uni 1997 - nummer 2.

79

Optocht ter gelegenheid van de inhuldiging van het splinternieuwe gemeentehuis.

De volgende 60 harmonie-, fanfare- en zangmaatschappijen namen deel aan de verschillende wedstrijden. Tussen haakjes vermelden wij de behaalde prijs: De Ware Vrienden 70 uitvoerders De Broedermin 50 48 De Bloemenkring lever en Broedermin 45 Marnix 25 27 (3de prijs) De Jonge Vrienden 50 (13de prijs) Hoop en Liefde 30 Kunst en Taelijver Concordia 42 (2de prijs) 27 (5de prjs) De Verenigde Merxplassenaren De Lelie 30 30 De Vrijheidsgalm De Broederband 65 (15de prijs) 60 De Jonge Vlamingen 38 De Noordergalm 50 (4de prijs) Help U Zelve De Volkszonen 35 25 Consciencekring 32 De Zangminnende Leuvenaars 32 Kring Liefdadigheid 30 Antoon Van Dijokkring 24 Oscarino Club Dotatie 30 (10de prijs) De Rozenkring De Vriendenband 30 35 lever en Broedermin Antwerpen 46 De Verenigde Vrienden 30 Heidegalm De Heidebloem Brasschaat 32 28 XXXIV Kapellen 38 Verbroedering Hoevenen Li

ti

ti

Li

Li

ti

ti

it

Li

t t

it

ti

ti

80

Bruggeske jg 29 - juni 1997 - nummer 2.

Eendracht Schoten De Ware Vrienden Zandviiet Eendracht Stabroek Liedertafel Bergen op Zoom Antverpia Mariaburg Lager Schelde Lillo Arbeid Adelt Bergen op Zoom St. -Jansvrienden Averbode Labore et Constantia Ekeren De Vriendenschaar Ekeren Aurora Woensdrecht St.-Cecilia Stampersgat De Ware Vrienden Ekeren St.-Cecilia Stabroek Verbroedering Putte St.-Cecilia Kapellen St.-Rosalie Edegem De Verenigde Statievrienden Essen Gastelfanfaar Oud Gastel Vlijt en Eendracht Kalmthout Gastels Mannenkoor Oud Gastel Vlijt en Eendracht Oorderen Concordia Essen Excelsior Dinteloord De Nachtegaal Merksem De Scheldezonen Hogerheide De Linkervleugel Lillo St-Cecilia Huibergen St-Laurentiusvrienden Wilmarsdonk

52 40 32 35 42 32 30 26 42 35 22 22 40 32 32 28 52 32 25 38 25 35 36 35 35 32 30 22 34

„ „

(7de prijs) (8ste prijs)

ʻ,

„

(6de prijs)

CL

.ʻ

„ ,ʻ

(12de prijs) (9de prijs)

CC

CI

CI

(14de prijs) (1ste prijs)

CC

CI

(11 de prijs)

Er bleef nog een onopgelost probleem over, namelijk hoe men het gebouw kon verlichten. In principe was men akkoord met de acetyleenverlichting doch men zou eerst toch nog enkele bijkomende inlichtingen inwinnen. Op 28 juni 1907 werd het bestek, opgemaakt door de Kapelse ingenieur Champy v oor het leggen e n h e t plaatsen v an d e buiz en v oor d e gasverlichting goedgekeurd.

(De geschiedenis van de Kapelse 'gasfabriek' zal in een volgend nummer behandeld worden).

Op 5 december 1907 kreeg het gemeentebestuur de toelating van de heer Bilmeyer om officieel bezit te nemen van het nieuwe gemeentehuis. De gestorte waarborgsom van 4.000 BEF zou op 8 augustus 1908 terugbetaald mogen worden aan de aannemer na een laatste kontrole van de werken.

Op 5 december 1907 wilde het gemeentebestuur dan ook het saldo van het honorarium betalen aan de bouwmeester Maes, evenals de voorschotten welke deze betaald had voor de gemeente, ni. 549,86 BEF, verminderd met de som voor het veranderen v an de grote buitentrap. Dez e regeling werd echter niet aanvaard door de heer Maes.

Op 23 december 1907 gaf de gemeenteraad opdracht aan het college om de nodige aankopen te doen voor de meubilering.

Bij de laatste kontrole van de werken moest er wel iets onregelmatigs vastgesteld zijn en daarom besloot het college om de cementwerken niet goed te keuren.

't Bniggeske jg 29 - juni '1997 - nummer 2.

81

De discussies bleven voortduren. Op 29 september 1908 werd de definitieve oplevering van de werken nogmaals geweigerd en besloot het college om de heer Maes verantwoordelijk te stellen.

Deze had ondertussen het advies gevraagd terzake van de provinciale bouwmeester Gife.

Op 21 december 1908 was de heer Maes nog steeds niet betaald en daarom stelde deze voor om vanaf 28 december 1908 intresten aan te rekenen als schadevergoeding.

Ook het probleem van de buitentrap raakte stilaan opgelost want op 30 december 1908 was de firma J. Meeuws uit Antwerpen akkoord om deze trap te plaatsen voor de som van 180 BEF, het kappen van de gaten in de blauwe steen en het vastgieten van het ijzerwerk niet inbegrepen.

Op 5 januari 1909 kwam dan de heer Gife op bezoek naar het gemeentehuis en hij keurde de werken uiteindelijk goed zodat de bouwmeester Maes dan toch betaald mocht worden. In de rekeningen vonden wij een betaling van 2.874,75 BEF aan de heer Maes op datum v an 12 januari 1909.

Het dossier 'nieuw gemeentehuis' wer d o p 3 0 januari 19098 defi nitief afgesloten m e t d e handlichting van de hypothecaire inschrijving van 13 juli 1906, deel 1.308 nr 45 biji notariĂŤle akte verleden bij notaris Wouters op 30 mei 1906.

Het gemeentebestuur heeft momenteel ernstige plannen om dit gebouw een nieuwe bestemming te geven binnen de culturele sector. In een eerste fase zal de astronomische klok van de heer Smolders uit Putte-Kapellen, lid van Hoghescote, een onderdak vinden in de voormalige raadzaal op het gelijkvloers wat alleszins een zeer grote verrijking zal zijn van het culturele patrimonium van onze gemeente.

De vraag van de heemkundige kringen Hobonia en Hoghescote om een ruimte beschikbaar te krijgen voor het openstellen van INDOKA (Informatie- en documentatiecentrum Kapellen) werd ook reeds positief beantwoord door het schepencollege. Voomoemde dienst zou ondergebracht worden op de zolderverdieping van het voormalige gemeentehuis. Wij volgen dit dossier van nabij en zullen U regelmatig op de hoogte houden van de verdere evolutie terzake.

Bronnen.

1. Verslagen van de gemeenteraad van Kapellen.

2. Verslagen van het college van Kapellen.

3. Het gemeentearchief van Kapellen.

4. Het rijksarchief van Antwerpen.

5. Het tijdschriftenarchief van de stad Antwerpen.

6. Diverse jaargangen van Gazet van Antwerpen.

7. Mondelinge informatie van de families De Schutter uit Kapellen, Van Seters uit Kapellen en dokter Coene uit Berchem.

Roger Balbaert,

82

Bmggeske jg 29 -juni 1997- nummer 2

DE KEUZE VAN DEN W I K 11 Na onze succesvol verlopen tentoonstelling "Schilderijen van Pastoor Vandenhoudt" heeft het bestuur van Hoghescote het genoegen om een nieuwe tentoonstelling voor te stellen, ingericht door Harry Buyck.

Deze bekende kunstschilder, lid van Hoghescote, presenteert de tweede editie van "De keuze van den buik". Deze jaarlijkse tentoonstelling heeft deze titel gekregen omdat e r moet geschilderd woren vanuit de buik.

I-IeArry(310,y6)< Harry Buyck heeft de bedoeling zijn leerlingen van het Open Atelier Stabroek en het Vrij Atelier Kapellen, waaronder vele leden van Hoghescote, jaarlijks de mogelijkheid te bieden naar buiten te komen met hun recent werk: niet alleen schilderijen, maar ook aquarellen en pastels.

De tentoonstelling vindt plaats te Putte-Stabroek i n het Ravenhof, van 5 to t 13 juni, tijdens de weekdagen van Letuur tot 18uur en in het weekend van 10uur tot 16uur.

M;6/781 T br i Thys, geeft d e volgende commentaar b i j d e ze De gekende kunstcriticus, Michel tentoonstelling. s Wij zi j n hier samen o p een tentoonstelling va n schilderijen. Ma a r, zoals b i j a l l e soortgelijke tentoonstellingen, kan men zich afvragen o f het ook een tentoonstelling van kunstwerken is .

Maar wat is kunst ? Op die vraag zijn al veel antwoorden gegeven. Elke cultuur, in de vele voorbije eeuwen, d e vele verre gebieden, en d e vele kunststromingen i n elk van die culturen hadden en hebben e r bun mening over daarin, . E n e n da l de i e individuen v e l d iee e r enigszins b i j betrokken zijn, e n d a t nooit e n nergens zo sterk als in huidige hyperindividualistische Westerse cultuur: antwoorden g r o e p e onze n van kunstenaars e n would-be-kunstenaars, kunstkenners e n would-be-kunstkenners, e n insiders g r enobuitenstaanders, e p j fervente e sgelovigen en even fervente ketters.

Laten wij het dus maar houden bij de vaststelling dat er tot op de dag van vandaag nog geen eenduidig, door allen eenstemming aanvaard antwoord is gegeven.

Wat brengt ons hier dan samen ? Sympathie voor de mensen die aan deze tentoonstel-

t Bruggeske jg 29 -juni 1997 - nummer 2.

83

ling hebben meegewerkt waarschijnlijk, - nieuwsgierigheid naar dit aspect van de culturele programmatie van dit cultuurcentrum, - de hoop dat we hier dingen zullen zien die we mooi vinden. Of is het de liefde voor de kunst die ons hier samenbrengt, wat dat an ook mag zijn - ?

Dat laatste lijkt mij de meest valabele reden voor onze aanwezigheid hier. Een samenkomst van mensen die de kunst liefhebben. Kunst-liefhebbers. Amateurs dus. Lang geen denigrerend woord, ama-teur, integendeel, een verheven woord, een woord van hoog gehalte als je het terugbrengt naar zijn oorsprong: het Latijn amare, liefhebben.

Een woord waarin alle disputen, verdachtmakingen, slagen boven en onder de gordel worden opgeheven in een eendrachtige liefde voor de kunst, in al haar uitingen en aspecten, een liefde die mensen niet opdeelt en verdeelt in clans, maar ze samenbrengt en verbindt, een innerlijke gesteldheid die van nature constructief is. Amateurs dus, liefhebbers van de kunst, in de dubbele betekenis van makers als potentiële kunstenaars, en beschouwers als potentiële bewonderaars.

Tussen die twee soorten amateurs bestaat een nauwe band: de beschouwer is bereid de maker t e bewonderen, d e maker vraagt niets liever dan door d e beschouwer bewonderd te worden. Die liefdesband is dus onvoorwaardelijk, hij is gebaseerd op een wederzijdse verwachting en een wederzijdse belofte, namelijk dat e r z al genoten warden. De liefde is hier dus wel erg baatzuchtig, anders dan Paulus ze omschrijft.

Maar we zullen ze moeten accepteren zoals ze is. ik heb daar niets in te zeggen.

Maar i k kan e r wel enkele dingen over zeggen, - vanuit mijn standpunt van beschouwer uiteraard, - enkele dingen in verband met mijn verwachtingen.

De andere beschouwers kunnen dan nagaan of ze mijn verwachtingen kunnen delen, de makers of ze aan mijn verwachtingen kunnen voldoen, of menen er aan voldaan te hebben.

Hieruit kan dan een dialoog ontstaan die voor beide partijen constructief kan zijn. En vruchtbaar voor de toekomst. Want de toekomst, daar gaat het om.

Vooraleer daar dieper op in te gaan, moet ik voor mezelf zoiets als een norm bepalen van waaruit ik jullie werk kan bekijken, zodat ik het geen onrecht doe, geen eisen stel waaraan jullie niet van plan waren te voldoen ,enkele l k uitzondering h e b na bmisschien, e g ralleen e pmaar e nwilden kopiëren, naschilderen wat iemand anders oorspronkelijk had gemaakt en dat je mooi vond: een voor-beeld. En jullie tonen d a t er een na-beeld van. We moeten dus niet gaan zoeken in jullie werk naar een eigen j u l l i e , thematiek, de uitdrukking van een doorleefde eigen visie op de mens, de wereld, het ouniversum enpwat die overstijgt, - de diepere dimensies erin, - geen vormen en kleuren e tekens die e verwijzen n naar menselijke ervaringen die ons iets van jezelf, van onszelf als openbaren. Als die al zichtbaar zijn, dan verwijzen ze enkel naar de schepper van het voorbeeld, van het oospronkelijk werk.

We moeten ook niet gaan zoeken naar een oospronkelijk eigen onderwerp, een eigen compositie, een eigen kleuren palet.

Het gaat hier in de eerste plaats om schilderkunstigheid, om een leerproces begeleid daarbij door een schilder-mentor.

84

'

t

Bruggeske jg 29 -juni 1997 - nummer 2

Jullie leren materialen kennen, en van elk materiaal de mogelijkheden: de soorten verf, licht vloeibaar of eerder pasteus, en het effect daarvan; de vele kleuren, en hoe je die kan mengen, d e eigenheid van d e verschillende penselen, d e eigen factuur van elk penseel; en honderd en één andere dingen, te veel om hier o p te noemen, en waar jullie beter in thuis zijn dan i k het ooit zal worden, De mentor leert je beter zien wat er te zien is, en hoe je wat je ziet kan overbrengen op je schilderij, Doel van a l dat weten en kunnen en doen is dan de perfecte kopie, met een z o klein mogelijk verschil tussen voor-beeld e n na-beeld. H e t komt o p d e gelijkenis aan.

Maar het kan ook anders, en soms is het ook anders. Als j e je voorbeeld loslaat en een persoonlijke toets aanbrengt, niet uit onvermogen, maar omdat jij het zo wil: een vertekend perspectief, andere kleuren, een ongewone kleurencombinatie voegt ; j e ietsl toe, a averandert t i eietst ins de compositie, w e gebruikt g , een andere factuur. De klemtoon ligt dan niet meer op de treffende gelijkenis maar op het treffend, betekenisvol verschil.

En d a t d u s n i e t d o o r e e n tekort a a n schilderkunstigheid, m a a r d o o r e e n zi ch opdringende artisticiteit.

Ook daarin kan j e worden begeleid door je mentor, En i k ben e r zeker van dat hij dat maar a l te graag zeou doen. H e t heeft te maken me t het uitzoeken va n d e uitdrukkingswijze die jou het beste past, het verwerven van een eigen kijk, een eigen factuur, een eigen zin voor compositie, een eigen kleurenpalet, het realiseren van een eigen expressiviteit.

In het verschil toont je ons iets van je eigen persoonlijkheid, een eigen visie, een eigen gevoeligheid. Er i s iets bevreemdend i n j e schilderij d a t ons doet opkijken, d a t onze aandacht opeist: e r i s iets nieuws, e n d a t raakt ons, a l s beschouwer. W e raken geboeid. Er i s nog iets: j e toont niet zomaar iets, j e toont wat j e zelf hebt ontdekt.

Schilderen wordt op ontdekking uitgaan naar jezelf, in jezelf, en dat is de diepere zin van alle creëren.

Omdat jij creatief bezig bent geweest, voelen wij ons gedwongen creatief te kijken.

Creatief schilderen e n creatief kijken, die twee horen samen, d a t is goed gezelschap voor beiden. Schilderkunstigheid kunnen wij bewonderen, maar ze raakt ons niet. W e blijven o p afstand. Bewondering schept afstand. Maar als e r artisticiteit is, worden gegrepen. We gaan erin op, e r is geen afstand meer; bewondering kan e r ook nog zijn, maar ze hoeft niet meer. Het gaat nu om andere dingen, die veel belangrijker zijn.

Dit tweede stadium in een mogelijk ontwikkelingsproces hoeft niet het laatste te zijn. Een derde stadium breekt aan als e r geen geschilderd voor-beeld meer is, als je rechtstreeks naar de dingen kijkt, - een landschap, een stilleven, een mens, mensen, - als je kijken persoonlijk is, met verbeelding, als i e schilderen een weerspiegeling is van wat en wie en hoe ie bent, - als schilderen geen kopiëren meer is, maar creëren in de volste zin.

Dat is een verzuchting van mij. Een wens naar jullie toe.

Bruggeske jg 29 - juni 1997 - nummer 2,

85

Je kan gelukkig zijn in het zuiver kopi6ren, en dat geluk is je van harte gegund. Maar als je voelt dat je verder kan gaan, ga dan verder, en ontdekt dingen die je daarvoor nooit hebt gekend: de dingen van de creativiteit. Je mentor weet waar i k het over heb.

Hij zal je graag daarbij begeleiden.

KRUISWOORDRAADSEL NR 5 De oplossing van het kruiswoordraadsel n i 5, verschenen in "'t Bruggeske" van de maand maart 1997 is als volgt: Horizontaal: 1. Vandenhoudt 2. Earl - Oertijd 3. Atleet 4. Mokum 5. Azazel - Muls 6, Re - Eregast 7. Teer 8. Vent - Ukkel 9. Simoens - Aba 10. Assignaat Verticaal: 1. Veraart - Sa 2. Aan - Zeevis 3. Nr - Ma - Eems 4. DI - Ozernoi 5. Aker Teg 6. Notulen - Nn 7. Helm - USA 8. Ore - Mark 9. Uterus - Kat 10. Td - As - Slag Wij ontvingen 12 goede antwoorden. De onschuldige kinderhand duidde als winnaar aan: R . Bogaerts-Vercraey, Bevrijdingslei, 1 9 , 2 9 5 0 Kapellen. D e p ri j s wordt eerstdaags aan de winnaar overhandigd.

Kruiswoordraadsel nr 6 HORIZONTAAL 1) Stichter van een toneelkring in Kapellen; lengtemaat, 2) Paravaan - besmettelijke ziekte. 3 ) Go d d e r zinnelijke liefde: b o u w e r va n h e t vroegere gemeentehuis (politiecentrum). 4 ) Latijnse afkorting van "Hij ruste in vrede"; onmeetbaar getal; opstootje. 5 ) Schaden (frans): windstreek. 6 ) Grootmoeder; keerkringen. 7 ° Familienaam van de moeder van pastoor Vandenhoudt. 8) Toppunt; gegroet (latijn).

9) Vroeger gekend orkest in Kapellen “The..."; omgekeerde duin. 10) Kleur ; van het werkwoord temmen.

VERTICAAL 1) Arabische mantel met kap. 2 ) Oud-Romeinse woning: waar (latijn). 3 ) Nergens (ideale maatschappij): schaakterm. 4 ) Waarom; automerk. 5 ) Bijwoord van plaats; voornaam v a n d e v a d e r v a n p a s t o o r Vandenhoudt. 6 ) Mu zi e kn o o t; vertragingstoestel. 7) Stad in Wallonië; moeder. 8) Aanzien; loflied. 9) Gemeente in Brabant: achtereind. 10) Rang in het leger; hoofdstad van een Europees land.

De oplossingen van kruiswoordraadsel nr 6 worden verwacht voor 1 augustus 1997 bij Roger Balbaert, Parkweg, 2 , 2 9 5 0 Kapellen. W i j wensen U ve e l puzzelgenoegens.

86 B u g s e

t r g e k j

•

KRUISWOORDRAADSEL NR 6_ 1 2

3

4

5

6

7 8

9

10

•

1

•

2

•

3

• •

•

4

•

5

•

•

6

Uw adres

•

7

Uw naam r

•

8 9

•

1 0 't Bniggeske jg 29 - juni 1997 - nummer 2,

• •

•

• 8

7

- A LGE ME NE A A NNE MI NGE N - RUWB OUWWE RK E N SCHRIJ NWERKERIJ - M E UB E LM A K E RI J K E UK E NI NRI CHTI NGE N -

ST ARRENHO PLAAN 5 - 2950 KAPEL L EN T e l : (03) 660.14.20

Wat cultuur doet voor Vlaanderen, doet de Kredietbank voor cultuur.

Grote kunstenaars hebben door de eeuwen heen aan Vlaanderen internationale bekendheid gegeven. Op haar beurt wil de Kredietbank meehelpen om onze kunstenaars de bekendheid te geven die ze verdienen. Daaromsteunen wij de cultuur in de ruimste zin van het woord. Dat kan gaan van het sponsoren van kleinschalige projecten tot het optreden als volwaardige partner bij belangrijke initiatieven. Zo steunt de Kredietbank onder meer het Kaaitheater, het Festival van Vlaanderen, de Vlaamse Opera en Radio 3. Onze cultuur heeft die steun nodig.

P A RTNE RS I N C U L T U U R