Bruggeske 1998-4-decemberWeb

Bruggeske

-

Driemaandelijkse uitgave van de Culturele Kring van Kapellen "Hogbesecte"vzsv.

Omtrent de titelbladzijde...

De meeste v an onz e lezers en lezeressen z al h e t zeker niet ontgaan z ijn d a t e r kleine aanpassingen zijn aangebracht aan de titelbladzijde van ons ledenblad vanaf het nummer 3 van september 1998.

Sedert februari 1 9 9 6 ( z ie ' t Bruggeske n r 1 v a n februari 1996) w a s h e t bes tuur v an 'Hoghescote vzw' gestart met een nieuwe titelbladzijde in meerkleurendruk. Aangezien d e voorraad titelbladzijden ( die wij met minimaal 5000 stuks dienen af te nemen bij de drukker) opgebruikt was, diende er een nieuwe bestelling te worden gedaan. Van deze nieuwe druk werd gebruik gemaakt om volgende aanpassingen te doen: - De titel 'Hoghescote' werd vervangen door " t Bruggeske' dit doordat wij d e opmerking kregen: Het was onlogisch om twee verschillende titels te gebruiken. Op het titelblad de naam 'Hoghescote' en op de eerste bladzijde als titel " t Bruggeske'.

- Daar het gele wapenschild van de abdij van St- Bernaards met de wapenspreuk ' Omtrent den hover gheneer ick my' reeds op een gele ondergrond werd gedrukt, is dit wapenschild nu meer op de voorgrond gebracht.

- De tekst' Heemkundige Kring Kapellen' rechts op de bladzijde is weggelaten.

- In de blauwe balk onderaan d e bladzijde is het woord r heemkundige' vervangen door 'Culturele' - Tevens is er vanaf september 1998 een colofon voorzien op de eerste bladzijde, dit om aan de voorziene normen te voldoen.

De redactie.

Lidgeld 1999.

Niettegenstaande de vele activiteiten, waaronder 2 grote tentoonstellingen, is onze schatbewaarster Christine Van Look er toch nog in geslaagd om te voorkomen dat wij in de rode cijfers zouden belanden. Hiervoor onze hartelijke dank. Het bestuur van Hoghescote heeft dan ook beslist om het lidgeld voor 1999 te behouden op 350 BEF. Zoals U hebt kunnen merken vorderen de restauratiewerken aan het oud-gemeentehuis zeer goed zodat wij redelijkerwijze mogen verhopen om tijdens de eerste helft van volgend jaar INDOKA (Informatie- en Documentatiecentrum Kapellen) op te starten.

De uitbouw van dit documentatiecentrum zal veel mankracht vergen.., maar uiteraard ook veel geld kosten. Wij doen dan ook een dringend beroep op onze leden om, indien mogelijk, z o talrijk mogelijk een vrijwillige storting te doen van minimum 700 BEF en alzo aan te sluiten als erelid.

In bijlage sturen wij U een stortingsformulier met het verzoek om, z o mogelijk voor 31 januari 1999 uw lidmaatschap te herbevestigen. Het bestuur van Hoghescote dankt U nu reeds bij voorbaat voor uw steun.

112

't Bru ggeske jg 30 - december 1998 n r 4.

EEN TOCHT DOORHEEN DE IJZER VLAKTE. Ondanks de sterke concurentie van de "Trein-tram-busdag" , en de "Open-bedrijven-dag" hadden 26 Hoghescotenaren zich ingeschreven voor een "Toc ht doorheen de Lizervlakte, op zaterdag 3 october 1998.De reis leidde ons in eerste instantie naar IEPER. Tijdens een k opje koffie werden wij begroet door onze gids, die ons de ganse dag zou begeleiden. De ganse voormiddag werd ingenomen met een bezoek aan het museum "IN F L AN D ER S F I E L D S " Een museum anders opgevat dan vroeger: veel -oude- filmbeelden werden op diverse plaatsen vertoond, op bepaalde computers kon men zelf een keuze maken van een onderwerp dat dan in al zijn facetten op een scherm werd getoond. Ongewoon maar wel fascinerend. Een bezoek aan dit museum loont zeker de moeite.Na een lekker maal in "OLD TOM" reden wij met de bus naar diverse plaatsen rond leper waar destijds hard werd gevochten door soldaten van allerlei nationaliteiten. Een bezoek aan de "Dodengang" bracht ons dichter bij onze eigen s oldaten.

Het meest aangrijpende bezoek was dit aan het Militaire kerkhof van Passendale. Een bezoek aan leper en omgeving laat ons s til worden uit verdriet én onmacht voor de talrijke jonge mensen die een zinloze dood stierven. Persoonlijk vind ik dat ieder van ons minstens éénmaal deze streek moet bezocht hebben. Het is op deze plaatsen dat duidelijk wordt hoe brutaal een oorlog is en hoe weinig een mensenleven telt. Een goed Hoghescote init iat ief dat opnieuw zeer goed werd voorbereid.

Was er die dag in de bus toch iemand jarig zeker! Die heeft dat pas bekend gemaakt als we reeds terug in Kapellen waren. (Zeker bang om te moeten trakteren? Foei!!!!)

JEF HERMAN.

Stadswandeling in Antwerpen.

Op zondag 28 februari 1999 gaan wij een wandelingetje ondernemen in het oudste gedeelte van de metropool, onder leiding van de stadsgids nummer één Georges Van Cauwenbergh.

Wij worden om 14 uur verwacht aan Brabo. De wandeling duurt 2 uur, maar gezien de vele estaminetten in de buurt, zou het kunnen uitlopen!

Afspraak aan de kerk van Kapellen om 13 u.15. Uw deelname in de kosten: 120,- BEF per persoon.

Inschrijven k an door een telefoontje o p nummer 664.57.22 (R. Balbaert) o f 605.31.38 ( J Vanummissen) DOEN !!!

't Bru ggeske jg 30 - december 1998 - nr 4

113

Week-end in de Ardennen.

Eindelijk is het zo ver! We zijn er in geslaagd om nogmaals een week-end vast te leggen. Het werd tijd.

Dit zal doorgaan in het Castel les Sorbiers, rue des Sorbiers 241 t e 5543 H e e r Wij - voorzien 10 kamers tijdens het week-end van 7 tot en met 9 mei 1999. Prijs 1455,- BEF per nacht, s u r half pension per persoon.

Alle kamers zijn uitgerust met badk amer, Meuse.

W.C, telefoon, telev is ie e n minibar . Het kasteel is gelegen a a n d e Maas , i n d e omgeving van Dinant in een par k v an 1 8 hectare. In de onmiddellijke omgeving vindt men d e rotsen v an Freyr, d e grotten van Pont d' Arcole, de Romaanse abdijkerk van Hastière en de stoomtreinen der drie valleien. Wij gaan ons niet vervelen!

De gegadigden begrijpen alvast d a t s n e l inschrijven e e n mus t z al z ijn , w a n t 1 0 kamers is veel en niet veel. Inschrijven kan door een telefoontje op het nummer 664.57 .22 (R. Balbaert) of nummer 605.31.38 ( J. Vanummissen ). D e deelnemers w o r d e n tijdig nader ingelicht ov er het programma.

DOEN !!!

Castel Les Sorbiers

Medegedeeld...

De leden, d ie v orig jaar deelgenomen hebben aan h e t bezoek v an d e suikerfabriek t e Moerbeke - Waas, kunnen, zo zij zulks wensen, een verduidelijkende brochure betreffende de geschiedenis en productie dienaangaande bekomen bij Jack Vanummissen, Dorsvlegellaan n i 2 t e Putte - Kapellen (derde zijstraat rechts in d e Pannenhoefdreef). Tel: 605.31.38. D e voorraad brochures is beperkt.

GEZOCHT - GEZOCHT - GEZOCHT - GEZOCHT - GEZOCHT - GEZOCHT - GEZOCHT Om d e historiek te illustreren (we lke Hoghescote in een volgend n u mme r we n st te plaatsen) over de V1 e n V2 b o mme n die te Kapellen zijn neergekomen tijdens de 2e wereldoorlog, doen wij een oproep n a a r onze geachte leden. Wie kan ons foto's lenen o ve r deze tuigen o f foto's over de schade die ze hebben aangericht? Bij voorbaat hartelijk dank!

221-10

114

Bruggeske jg 30 - december 1998 - nr 4

11 november 1 9 1 8 _ 8 0 jaar geleden.

Inderdaad, 80 jaar geleden eindigde op 11 november de eerste wereldoorlog.. .een gruwelijke oorlog. Vreugde heerste alom en iedereen dacht dat de mensheid nooit nog zulke gruwelen zou moeten mee maken. Helaas, amper 20 jaar later stond Europa opnieuw aan de rand van de afgrond.

De eerste wereldoorlog is voor ons alien geschiedenis. Wij weten wel dat 11 november elk jaar een betaalde feestdag is, maar verder ? ? ?

Ook de talrijke Kapelse jonge mannen die hun leven lieten in die vreselijke oorlog zijn, spijtig genoeg, praktisch door iedereen vergeten.

Tijdens d e 11 novemberviering 1998 sprak burgemeester Jacky Buchmann d e volgende treffende woorden uit: " Toen het Duitse leger in 1914 de veldtocht inzette, was het ervan overtuigd dat Parijs v oor de herfs t z ou bez et z ijn e n d a t in Frankrijk een revolutie z ou losbarsten waardoor de oorlog van zeer korte duur zou zijn.

De vijandelijke opmars was, inderdaad, z eer snel. O nz e verdedigingsstellingen v ielen als kaartenhuisjes in mekaar, maar er was de Marne en v ooral de Yzer, d ie d e geallieerden evenals de Duitsers tot de vaststelling brachten dat de oorlog lang zou duren, veel te lang.

Meer dan 4 jaar zou men moeten wachten op de vrede.

De 1 ide november om 11 uur weerklonk het bevel "staakt het vuren" op gans de westelijke gevechtslijn.11 november is aldus voor ons alien het feest van de overwinning van 1918 en tevens de herdenkingsdag aan de ontelbare gesneuvelden. 11 november moet voor alles een symbool blijven van herinnering en eerbied aan diegenen die hun leven hebben opgeofferd opdat hun kinderen in vrijheid en veiligheid zouden kunnen leven. Maar het is vooral een gelegenheid om zich te bezinnen over de broosheid van onze samenleving in dewelke wij meestal onbewust en onbekommerd leven.

Wij kunnen ons de vraag stellen of wij na wereldoorlog I met voldoende wilskracht en geloof de terug verworven vrijheid van 1918 hebben v erdedigdWij moeten ons de vraag stellen of wij heden aan de generaties die ons opvolgen, de prijs en de broosheid van onze samenleving op voldoende wijze mededelen.

Vrede in vnjheid, droom of werkelijkheid. leder redelijk mens wil in duurzame vrede leven, die slechts bereikt k an worden door uitbanning v an alle vormen v an geweld o f dreiging met geweld, waar ook ter wereld en veronderstelt ook rechtvaardigheid en eerbiediging van de mensenrechten.

Dit ideaal zal echter niet zo onmiddellijk gerealiseerd worden. Inmiddels moeten wij leven in een wereld vol wedijver en onrechtvaardigheid. Vrijheid en veiligheid zijn de pijlers waarop onze samenleving moet steunen; zonder deze beide is al de rest niets.

Ter gelegenheid van de 80ste overwinningsvedaardag willen w ij hulde brengen aan a l de oodogsslachtoffers, burgers en militairen, die hun leven hebben opgeofferd voor het behoud van de vrede en de veiligheid.

't Bruggeske jg 30 - december 1998 n r 4

115

In naam van alle inwoners van Kapellen, en zeker in mijn persoonlijke naam, houd ik eraan een openbare hulde t e brengen aan d e oorlogsslachtoffers, d e invaliden, d e o u d en de gewezen-gedetineerden van onze gemeente.

-weerstanders, s t r i j d e r de , verzetslieden d e Mogen wij hen door ons gedrag, ons beleid en onze onwrikbare wil, om de duur herwonnen vnjheid voor de toekomst veilig te stellen, niet ontgoochelen. Ik dank U ".

In dit en het volgende nummer van 't Bruggeske willen wij een korte historiek geven van de Kapelse gesneuvelden. Wij zullen ons beperken tot de gesneuvelde militairen omdat deze jonge mannen toch het beste v an zichzelf hebben gegeven. Sommigen sneuvelden reeds tijdens de eerste oorlogsdagen, anderen vochten 4 lange jaren in de slijkerige loopgraven van de Yzerstreek om uiteindelijk ook te bezwijken, getroffen door een kogel, een schrapnel of een ontploffende obus, en dit soms op enkele dagen van de langverwachte wapenstilstand van 11 november 1918.

Wij hebben zoveel mogelijk familieleden van gesneuvelden gaan opzoeken om met hen te spreken over hun vader, grootvader, oom of grootoom. Waar mogelijk hebben wij een foto gebracht bij de korte levenshistoriek van deze Kapelse jonge mannen.

Wij consulteerden ook de militaire dossiers van de gesneuvelden van het Belgisch leger die wij met veel moeite konden terugvinden in de schuiven van de Centrale Dienst van het Stamboek, Kwartier Koningin Elisabeth, Everestraat, 1, 1140 Brussel of die veilig opgeborgen waren in het militair museum aan het Jubelpark te Brussel.

Spijtig genoeg waren de dossiers niet voorzien van een foto van de betreffende militair en al te dikwijls hebben wij tegenstrijdigheden teruggevonden in deze bundels. Wij betreuren ook dat sommige dossiers onvolledig zijn, bepaalde vermeldingen onleesbaar en al te vaak werden er vroeger afkortingen gebruikt van bepaalde militaire termen waarvan niemand van het militaire kader ons de betekenis kon van geven. Het leger beschikt over 2 dikke klasseermappen met verklaringen van alle mogelijke afkortingen die gebruikt worden door de diverse diensten maar deze verklaringen geven slechts een degelijke uitleg voor de militaire zaken na 1945.

Zelfs het opstellen v an d e lijs t v an d e gesneuvelde militairen w as geen sinecure. W i j vergeleken de namen die vermeld staan op het monument van de gesneuvelden met deze die opgetekend staan op de gedenkplaat aan de inkom van het gemeentehuis en wij stelden vast dat er heel wat verschillen waren. Wij gingen verder met ons onderzoek en wij vergeleken voornoemde gegevens met deze vermeld op de herinnerinaskaart die verkocht werd door de oud-strijdersbond 14-18 en weer vonden wij verschillende afwijkingen. Om te besluiten doken wij in de gemeentearchieven en in de boeken van de bevolking noteerden wij nog meer namen van Kapellenaren met de vermelding : "Gestorven voor het vaderland".

Om uiteindelijk toch te komen tot een praktische oplossing hebben wij de ruimste lijst opgesteld en daaruit die militairen geselecteerd die in actieve dienst gesneuveld zijn met uitsluiting van hen: - die aan het front overleden zijn ten gevolge van een ziekte, niet inherent aan de krijgsverrichtingen, - die geĂŤlektrocuteerd werden aan "de draad" tijdens hun poging om het land te ontvluchten om via Nederland en Engeland aan te sluiten bij het leger, - die tijdens de bezetting door de Duitsers om allerlei redenen werden doodgeschoten, - die overleden in krijgsgevangenschap.

Wij brengen hulde aan de hierna vermelde militairen en danken hen voor hun inzet en het offer van hun leven gegeven voor het behoud van onze vrijheid.

116

't Bruggeske jg 30 - december 1998 - nr 4

Bernaerts Augustinus.

Werd geboren op de Hoevensebaan op 24 december 1884 als zoon v an Bernaerts Petrus Joannes en De Winter Philonnena.Van beroep was hij timmerman bij aannemer Putcuyps van de Antwerpsesteenweg. Hij was gehuwd met Bernaerts Maria Dymphna, geboren te Kalmthout op 18 december 1885. Het jonge gezin vestigde zich in de Vredestraat nr 5 (vroeger Pestweg nr 5/1) en kreeg 2 kinderen: - Bernaerts Virginia, geboren te Kapellen op 6 juli 1908, welk e zich later vestigde op d e Hoevensebaan nr 93, - Bemaerts Gustave Leon, geboren te Kapellen op 11 oktober 1909 en later woonachtig in de Berken laan nr 2.

Na de geboorte van Gustave verhuisde de familie naar Kalmthout, Heidestraat nr 125.

Op 1 augustus 1914 werd Bemaerts August opgeroepen en deed hij zijn diens t bij de IIle Divisie, 1 2 d e linieregiment, 2de bataljon, 1 ste compagnie, gekazerneerd in d e Antwerpse forten.. Zijn stamnummer was 51.792.

Ik ben t o t ni et g e b ra c h t. Gi j h e b t gel i j k de wi n d , al l es weggenom en w a t m i j d u u r baar was , en m i j n gel uk i s v oorbi j al e eene wol k .

J o b . x x x , 15.

B ID V OOR D E Z I E L TAPI 1 , 11-1 911*

AUGUSTINUS BERNAERTS Echt genoot v an

MARIA

B E R N A E R T S

Geboren le Cappellen, den ni December ; lad en god. vrneblig overleden te Ant werpen i n bet 1, ijg, vgast buis, den 3 J u l i s9 oR, voorzien van UH. Sacramenten.

W aarom was m i j n e k w a a l z o n d e s h o o p en z o n d e r g e l -wi l , o He e r, ges c hi ede op de aarde al s i n M a t t h . vi, to.

Lden i z hemel .

- Du u rb a re E c h t g e n o o t e , l i e v e k i n d e re n , v roegti j di g b e n i k v a n u w e g g e n o m e n , t ri g ? doc h troos t u, i k ben b i j Go d i n den hemel (Deze J E i s dae vEader d e r weez en, d e b i j s t a n d m der . weduwen. E e n s z i j n wi j v o o r e e u wi g xv ereeni v gd i n den hemel . L e e f t al l en gel uk ,k i g t u al l en d i e mi j d i e rb a a r w a a rt 1- V ertroos 8 )eik v erl aat eene aarde v a n s tri j d en el l ende v oor bet ri j k v an v rede. H . Ca th . v . Senen U n Zool Dart van Nor io, aloe, m ijn bell. l e e dog. arl. w v ,A t jil beans berinbert igbeid. t o o clog. oft.

-e R. I .

P . r Dr. V . D. Beret , Cappellen g e e t m i j n Toen het Belgisch leger zich terugtrok werd hij op 9 september 1914 te Moerbeke gekwetst aan i het been en op 9 oktober 1914 krijgsgevangen genomen. e t i Gedurende 4 lange jaren werd hij tewerkgesteld, eerst in nde zoutmijnen van het Kriegsgefanu genelager Soltau te Bubeland (Harz) bij Hannover in Duitsland, en later, dank zij de tussenw e komst van een Duitse generaal in een schrijnwerkerij aldaar. g e b e d 117 't Bruggeske jg 30 - december 1998 - nr 4 e n .

Na de wapenstilstand kwam hij doodziek terug uit Duitsland en werd hij opgenomen in het voorlopige militaire hospitaal dat ingericht was in h e t kasteel Hortensiahof v an d e Duitse zakenman en spion von Malinckroth op de hoek van de Kon. Astridlaan en de Prinsendreef.

Op 1 februari 1919 kwamen zijn echtgenote en kinderen terug naar Kapellen en vestigden zij zich in de Streepstraat nr 5.

Gezien de ernst van z ijn ziekte werd hij op 9 januari 1919 overgeplaatst naar het Militair Hospitaal te Antwerpen waar hij overleed op 31 juli 1919 te l l u u r 's morgens tengevolge van een maagperforatie.

Zij weduwe trad op 2 oktober 1920 terug in het huwelijk met De Winter Ludovicus, geboren te Duffel op 4 maart 1888.

Zijn naam s taat wel vermeld o p het monument v an d e gesneuvelden, doc h niet op d e gedenkplaat in de inkomhall v an het gemeentehuis. O p 11 november word z ijn naam niet afgeroepen bij de gesneuvelden.

Voor de bekomen inlichtingen danken w ij d e familie Bernaerts-Berkhof, Berkenlaan, 2 t e Kapellen.

Bourguignon Armandus Ludovic.

Werd geboren te Stabroek op 8 juni 1892 a l s z o o n v a n J a n Baptis t Eduard Bourguignon e n Maria Vic tonne Warm.

Warin.

Via Kontich, Linthoutstraat, 3 2 v e r huisde d e familie o p 17 april 1914 naar Kapellen, Ertbrandstraat, 162.

Armand Bour guignon b l e e f o n g e huwd e n oefende h e t ber oep u i t van tolbeambte. Vanaf 22 september 1908 vervulde hij zijn legerdienst b i j het 7de linieregiment e n bij z ijn afzwaaien, met de r ang v an korporaal, nam hij op 1 oktober 1910 diens t als beroepsvrijwilliger m e t als stamnummer 57.550. O p 9 februari 1911 wer d hij bevorderd tot sergeant en o p 4 maart 1913 tot sergeant-foerier.

Zijn dienstverbintenis eindigde o p 15 december 1913.

Op 1 augustus 1914 werd hij terug onder d e w a p e n s ger oepen a l s sergeant-foerier i n d e IVde div is ie, 20ste linieregiment met stamnummer 2854.

Hij trad in dienst bij het 10de linieregiment. In september 1914 werd hij bevorderd tot adjudant en de maand nadien tot hulp-onderluitenant.

118

?Bruggeske jg 30 - december 1998 n r 4.

Hij nam deel aan de slag aan de Yz er tijdens de periode v an 17 tot 31 ok tober 1914 en overleed te Nieuwpoort op 3 februari 1915 tijdens de stabilisatieperiode in het bezetten van de sector Nieuwpoort.

Deze periode duurde v an 2 5 dec ember 1914 t ot 2 0 februari 1915. Z ijn overlijden wer d bevestigd bij vonnis van de Rechtbank van ls te aanleg te Antwerpen op 25 september 1923.

Zijn naam staat niet vermeld op de gedenkplaat in de inkomhall van het gemeentehuis, noch op het gedenkteken v an d e gesneuvelden in d e Chr. Pallemansstraat e n tijdens d e 11 novemberviering wordt zijn naam ook niet herdacht tijdens het dodenappel.

Denisse Petrus ,Tosephus.

Werd geboren te Ekeren op 9 oktober 1888 als zoon van G uielmus Denisse en De Beider Maria Theresia.

Hij vervulde tijdens d e per iode 1908-1910 z ijn legerdiens t b ij d e 2 d e g e n ie m e t a ls stamnummer 2051.

Denisse Petrus was gehuwd met Stevens Maria Josephina Philipina, naaister, geboren t e Kapellen op 23 november 1888. Het gezin vestigde zich op de Hoevensebaan nr 99 waar Petrus het beroep van metser uitoefende. O p 26 juni 1914 werd hun enige zoon, Denisse Guielmus Josephus, geboren, die echter spijtig genoeg reeds overleed op 19 oktober 1914.

Bij het uitbreken van de 1 ste wereldoorlog werd Petrus Denisse op 1 augustus 1914 opgeroepen als soldaat 1 ste klas bij de iste divisie, 4de linieregiment m e t a ls s tamnummer 54.555. Op 30 juni 1 9 1 5 wer d h ij gemuteerd n a a r h e t 1 ste regiment genie, 2de bataljon.

Wegens ziekte werd hij opgenomen in d e infirmerie tijdens de periode van 14 juni 1917 t o t 6 juli 1917 en enkele weken later sneuvelde hij te Kaaskerke op 27 september 1917 en werd op 29 september 1917 te Steenkerke begraven met als grafnummer 235.

P E TRUS s a z . P l a E l Ug g E E C H TG E N O O T V A N

M a ri a d o s ephi na P hi l i ppi na S t e v e n s S oldaat bij het 24e L i n i e r e g i m e n t geboren te Eeckerem den 9 O ct ober t 8 .op 't veid van eer te Caeskerke, 27 Sept ember 1917.

B egr av en t e S t eenk er k e.

88, g e s n e u v e l d

Op 11 mei 1923 ontving zijn weduwe met schrijven 36/D/50309 van het Ministerie van Landsverdediging dat haar echtgenoot r ec ht had op de Ridderorder Leopold Il. G e z i e n zij 6 maanden later voornoemd ereteken nog niet had ontvangen schreef zij op 21 november 1923 een herinneringsbrief. Nadien ontving zij ook de brevetten en juwelen v a n d e Herinnerings- en overwinningsmedaille.

Alhoewel z ijn naam voorkomt z owel o p het monument v an d e gesneuvelden als o p d e gedenkplaat in de inkomhaij van het gemeentehuis wordt zijn naam niet herdacht tijdens de 11 novembervieringen.

Bruggeske jg 30 - december 1998 - nr 4.

119

be Ren Alfons.

De Ren Alfons werd te Ekeren geboren op 9 augustus 1894. Zijn vader was De Ren Corneel, herbergier te Kalmthout, en zijn moeder Anna Cornelia Geyskens, geboren te Kapellen.

Hij huwde te Stabroek op 1 februari 1913 met Verbeeck Angelina, geboren te Kapellen op 19 mei 1894. Beroepshalve was hij metserdiender.

Het jonge gezin kwam op 21 januari 1915 over van het Galgenveld nr 104 te Stabroek naar de Franse Heide nr 6 te Kapellen en nadien naar de Kapelsestraat nr 167. Tijdens de oorlog verhuisde het gezin opnieuw naar het Galgenveld te Stabroek. Het gezin werd nadien terug overgeschreven naar Kapellen, Ertbrandstraat, 170.

De familie De Ren-Verbeeck telde 2 kinderen: - De Ren Maria, geboren te Stabroek op 1 mei 1913, - De Ren Martha Cornelia, geboren te Kapellen op 1 mei 1915, gehuwd met Jos Van Beek en wonende op de Klinkaardstraat nr 103.

Bij het uitbreken van de oorlog werd Alfons De Ren op 23 september 1914 opgeroepen naar het opleidingscentrum St. Bernard te Honfleur. Vanaf 18 februari 1915 diende hij in de rangen van het 6de linie om vanaf 1 januari 1917 verder te strijden als soldaat 2de klas bij de 2de legerdivisie in het 16de linieregiment met als stamnummer 851 (nadien nr 3.397.765).

Hij vocht mee in de zware strijd om de Yzer van 17 tot 31 oktober 1914 en verbleef ook nadien vele maanden in de voorste linies waardoor hij 6 frontstrepen bekwam.

Gro o te r v aderl ands l i efde heeft ni em and, dan hi j , di e z i j n l ev en te n bes te geeft v o o r z ijn l a n d .

B ID V OOR D E ZI E L VAN Ca t iG H.

ALFONS D E R E N E CHT G E NO O T V A N

A NGE L I NA V E R B E E C K geboren te Sectoren, den 9 August us )8.94, gesneuveld op bet veld van eer, den 8 November 1918 Begraven op het kerkhof te Brugge.

Als s ol daat, a l s d a p p e re B e l g , h e b i k mi j n l ev en o p g e o ffe rd o m m i j n e b ro e d e rs te redden, o m autaar, h a a rd en V a d e rl a n d te v erdedi gen.

Di e rb a re ec htgenoote, l i ev e k i nderen b l i j ft m i j ner steeds i ndac hti g, m a a r w e e n t n i e t ov er mi j gel i j k z ij di e geene hoop hebben ik b e n enk el n a a r een b e te r v aderl and v ertrok k en ; i n den hemel z i e n w i j e l k a n d e r weder.

V a a rtwe l l i ev e ouders , broeders e n z us ters troos t u en bi dt„v OOr mi j , i k z al v o o r u den, o p d a t wi j eens s a m e n m o g e n w o n e n i n de e e t D . N r i g e - Rus t i n v rede, e e n v o u d i g e w a r e h e l d , vg room l o r i e .was u w l ev en en s trev en, g r o o t u w l i j den en s tri j den, wi j v ergeten u nooi t.

M ilo Jesus ber r nher t igheid. m o o dagen aftaat Zoet Bert van Maria mees mij, , fled. 34Jo dag aft

R.

I

P

.

Dr. V. D. Bergh, Cappellen

Bij het terugtrekken van de Duitsers werd hij tijdens de laatste gevechtsoperaties op 31 oktober 1918 in de buurt van Gent dodelijk gekwetst.

120

Bruggeske jg 30 decem ber 1998 o r 4

Hij werd afgevoerd naar de ambulancepost Notre Dame in het 0.L.Vrouwgesticht, Rijselstraat nr 14 te St-Michiels-brugge waar hij op 1 november 1918 overleed.

Op de gedenkplaat in de inkomhall van het gemeentehuis staat foutief vermeld dat De Ren Alfons overleed op 8 november 1918. Zijn naam staat niet gebeiteld op het monument van de gesneuvelden en ook zijn naam wordt niet herdacht tijdens de jaarlijkse 11 novembervieringen.

Na de oorlog trad de weduwe opnieuw in het huwelijk getreden met Jos Levy uit Berendrecht en het gezin vestigde zich in de Ertbrandstraat nr 17.

Alfons De Ren ontving postuum het ereteken van Ridder in de Leopoldsorde bij KB ni 14.889 op 23 maart 1923, de Herinneringsmedaille en de OvenNinningsmedaille H e t KB n i 2108 verleende hem op 8 april 1938 eveneens de titel van Vuurkruiser.

Voornoemde eretekens werden pas na heel wat moeilijkheden toegekend aan de weduwe van de overledene. Zo werd op 18 januari 1924 gemeld dat haar man ten gevolge van een ziekte overleden was en dat hij daarom alleen het Oorlogskruis en d e Herinneringsmedaille k on bekomen. De verantwoordelijken van de legeradministratie hadden Alfons De Ren verward met zijn broer Henri De Ren die soldaat was in hetzelfde regiment en dit niettegenstaande dezelfde administratie met schrijven 36D/51828 op 12 september 1923 aan de weduwe De Ren liet weten dat haar man het ereteken van Ridder in de Leopoldsorde zou bekomen. De militaire overheid liet op 18 januari 1924 bij schrijven 36D/51828 nogmaals weten dat de weduwe in geen geval recht had op hogere decoraties en toch waren deze eretekens reeds toegekend bij een vroeger KB. In het dossier van de betrokkene werd het woord "décédé" doorstreept en vervangen door "tué", doch nergens hebben wij een spoor van een schrijven teruggevonden waarin de militaire overheid zich verontschuldigde t.o.v tratieve , d e fouten. w e d u w e D e R e Francois. n Masse v o o r d e tFrans Masse o c geboren h werd te Lokeren op 30 augustus 1892 als zoon van Cassimir Masse en Hetl gezin woonde in de Kerkstraat ni 6 te Kapellen waar vader het beroep van vUrsula Bracke. e e Het gezin telde 4 kinderen: ehovenier uitoefende. n te Lokeren op 16 januari 1891, p- Petrus i Joannes j nMasse, l geboren i -j Frans Masse, k e -a Joannes Polydore geboren te Lokeren op 2 april 1894, d m Masse, i -n Maria Theresia Masse, geboren te Kapellen op 29 december 1896. i s Op het ogenblik van de Duitse inval in augustus 1914 was hij nog student. Enkele jaren nadien, op 15 januari 1917 kon hij via Nederland naar de Yzerstreek trekken om dienst te nemen als oorlogsvrijwilliger. N a een korte opleiding werd hij op 16 april 1917 opgenomen in de Illde divisie, 9de Artillerie, 3de batterij, 3de groep als soldaat 2de klas met als stamnummer 1.732.

Op 18 oktober 1918 tijdens het verplaatsen van zijn kanon ontplofte er in zijn onmiddellijke nabijheid een obus waardoor hij zwaar gewond werd aan de beide benen.

Niettegenstaande d e onmiddellijk e opname i n h e t evacuatiehospitaal v a n h e t leger t e Westrozebeke overleed hij aldaar nog dezelfde dag.

Op 19 oktober 1918 werd hij te Westrozebeke aan de Vijfwegen (of de Vijfgrachten) begraven.

't Bru ggeske jg 30 - december 1998 - nr 4.

121

Betrokkene had voor zijn overlijden reeds 2 frontstrepen bekomen. Bij KB van 15 juli 1919 werd hij postuum vereremerkt met de Overwinnings- en de Herinneringsmedaille, het Oorlogskruis met palmen en werd hij ook erkend als ridder in de Orde van Leopold Het schepencollege v an Kapellen g a f o p 3 0 september 1919 d e goedkeuring v oor d e overbrenging van het stoffelijk overschot naar het erepark op de gemeentelijke begraafplaats in de Heidestraat.

De familie Masse verhuisde op 3 mei 1924 naar Boechout, Heuvelstraat nr 29.0p de ereplaat in de inkomhall van het gemeentehuis staat foutief vermeld dat Frans Masse gesneuveld is te Oostrozebeke.

be Ren Hendrik.

De Ren Hendrik werd geboren te Kapellen op 11 ok tober 1888. Z ijn v ader w as D e R e n Corneel, gebor en t e Kalmthout op 30 maart 1865 e n o p 3 0 januari 1 8 8 6 gehuwd m e t Geyskens Anna Cornelia, geboren te Kapellen op 11 juni 1867. Het gezin telde 9 kinderen, 3 meisjes e n 6 jongens waarvan er 2 sneuvelden in de 1 ste wereldoorlog.

Hendrik D e R en w a s gehuwd m e t M a r ia Joanna Van Erwegen, geboren te Wiekevorst op 24 november 1889. D e familie v es tigde zich eerst in de Heidestraat nr 45/1 en later in dezelfde s tr aat nr 72 om op 21 april 1911 te verhuizen naar Ekeren, Schriekstraat nr 117.

Hendrik was soldaat bij het 5de linieregiment en hij had als stamnummer 54.621.

Bij d e inval v a n d e Duitsers s neuv elde h ij reeds op 1 september 1914 te Boortmeerbeek waar hij ook begraven werd. O p het bord van de ink omhall v a n h e t gemeentehuis s taat foutief vermeld dat De Ren Hendrik sneuvelde op 25 augustus 1914.

Hendrik De Ren liet een weduwe achter met 2 kinderen, nl.

- De Ren Louis, geboren te Antwerpen op 24 oktober 1912, - De Ren Joanna Cornelia, geboren te Kapellen op 2 maart 1914.

De weduwe van Hendrik is later opnieuw in het huwelijk getreden met Jan Mostmans en het gezin vestigde zich op 22 juni 1921 te Rijkevorsel op de Merksplassebaan.

De naam van De Ren Hendrik staat vermeld op het monument van de gesneuvelden en ook op de ereplaat in de inkomhall van het gemeentehuis.

Zijn naam wordt ook jaarlijks herdacht tijdens de 11 novembervieringen en toch had betrokkene onze gemeente reeds verlaten sinds 1911.

122

't Bruggeske jg 30 - december 1998 - nr 4.

Hermans Cornelius.

Werd geboren te Kapellen op 20 maart 1889 als zoon van Antonius Henricus Hermans en Joanna Catharina Verresen.

Corneel bleef ongehuwd inwonen bij z ijn ouders, Bergstraat n r 1. Beroepshalve was hij bakkersgast.

Grooter v aderl ands l i efde heeft ni emand, dan hi j , di e z i j n l ev en te n bes te geeft v o o r zijn l a n d .

-t.

Bid v o o r d e Zi e l v an

CO RNE WUS f -I E RMA NS V r i j w i l l i g e r b i j h e t in J ager s t e voet i n b e t B elgis c h L e g e r G eboren te Cappellen, den so Maart 1889, gekwet st te Oostkerke, den 8 F ebruari 1916, ov er leden i n het krijgsgast huis le O ceaan La Panne, t i M a a i t i 9 t 6 Begraven le Adinkerke, den as Maart 1916.

De l endenen o m g o rd ! W e e s t d a p p e r en maak t U v aardi g t o t d e n s t ri j d t e g e n d e v ol k eren di e aanruk k en o m ons t e v e rd e l gen, ons en wa t ons hei l i g is God v erhoede d a t i k v l uc hten z ou v o o r hun l egermac ht ! I s ons u u r geslagen, s terven we dan d e n dood d e r hel den v o o r de v ri j hei d onz er broeders e n l a t e n w e geen v lek je k l ev en o p d e n l u i s t e r o n z e r g ro o t hei d.

I M ac h. i x , t o .

Li ev e v ader, broeders en z us ters , w e e n t ni et ov er mi j a l s ov er een doode ; i k a a n s c houw n u wa t ik zoo v u ri g v erl angd heb ik bez i t nu wa t i k hoopte te v erk ri j gen; n u ben i k i n den hem el v ereeni gd m e t H e m , di en i k u i t g a n s e h e r h a rt e b e m i n d e o p aarde. V a a rt we l ! i n den hemel z i en wi j el k ander weder.

M Z i j iel net t coot Maria, times , I t t c t n P i n s b e r m b e r l i g b e i d . i v e d a g , a f t .

R.

I .

P .

dig. art

Bij het uitbreken van de vijandelijkheden nam hij op 12 augustus 1914 dienst als oorlogsvrijwilliger en dit voor de duur van de oorlog. Hij werd ingedeeld als soldaat 2de klas in de IVde divisie, 1 ste jagers te voet, 2de compagnie met stamnummer 37.115.

Tijdens hevige gevechten werd hij op 8 februari 1916 door een geweerkogel in het ac hterhoofd getroffen w aar door d e s c hedel er ns tig w er d gekwetst. Via de ambulancedienst werd hij overgebracht naar het hospitaal OcĂŠan in De Panne waar hij op 21 maart 1916 te 12u30 overleed. Op 23 maart 1916 werd hij begraven op het kerkhof van Adinkerke.

Voor zijn deelname a a n d e strijd bek wam hij 2 frontstrepen en werd hij bij KB van 20 april 1917 erkend als Ridder in de Orde van Leopold Hetzelfde K B v erleende h e m ook het oorlogskruis. Vijf jaar later, bij KB van 2 december 1922, werd hem de Overwinnings- en Herinneringsmedaille toegekend.

Op de gedenkplaat in de hall van het gemeentehuis staat foutief vermeld dat hij te Oostkerke gesneuveld is.

Heystrae ten Pieter.

Pieter Heystraeten werd geboren te Kapellen op 1 augustus 1894. Zijn vader was Heystraeten Petrus Joannes, geboren te Kapellen op 23 augustus 1852, van beroep werkman, en gehuwd op 8 februari 1877 met Mooens Isabelle, geboren te Kapellen op 29 oktober 1852.

Het gezin Heystraeten telde 4 meisjes en 3 jongens en woonde in de Bergstraat nr 35 te Kapellen.

Pieter Heystraeten bleef ongehuwd en was beroepshalve kuipersgast.

Bij het uitbreken van de oorlog werd hij op 23 september 1914 opgeroepen als soldaat 2de klas bij de Ilde Divisie, 6de linieregiment, 6de compagnie met als stamnummer 73.815. Dit nummer werd later gewijzigd in 369.843.

Na zijn opleidingsperiode werd hij op 17 februari 1915 naar het front gestuurd.

'f Bruggeske 3 0 - december 1998 - nr 4.

123

Eerste voorlopige grafzerk van Pieter Heystraeten aan het front.

Op 26 mei 1918 kreeg z ijn eenheid de opdracht deel te nemen aan de zogeheten "Heilige Wacht", d.w.z. het bezetten van de sector Boezinge. De strijd om dit kleine dorpje duurde van 26 mei 1918 tot 9 augustus 1918 en had tot gevolg dat alle huizen v an dez e gemeente platgeschoten werden.

Bij een van de stormaanvallen sneuvelde Pieter Heystraeten op 8 juli 1918 te 15uur samen met zijn dorpsgenoot e n v riend J an Cons tant Va n Hooydonck u it d e Lindenstraat ( nu Ph .

Spethstraat). Op 9 juli 1918 werd hij begraven op het kerkhof Dozinghem te St.-Six. Voor zijn moed betoond in de strijd werd hij opgenomen in de Orde van Leopold Il en bekwam hij ook de Herinnerings- en Overwinningsmedaille samen met het Oorlogskruis.

Tijdens de bijeenkomst van het schepencollege op 15 december 1922 werd de overbrenging van het stoffelijk overschot naar het erepark op de begraafplaats te Kapellen goedgekeurd.

Mertens Louis Frans.

Frans Mertens werd geboren te Kapellen op 25 september 1896 als zoon van Alfons Frans Mertens, geboren te Stabroek op 16 oktober 1860, winkelier, herbergier en bakker, en van Maria Catharina Carolina Wouters, geboren te Stabroek op 28 maart 1859.

Het gezin woonde te Kapellen in de Ertbrandstraat nr 102 en telde 8 kinderen: - Paulina Maria Mertens, geboren te Stabroek op 25 april 1886, - Sidonia Joanna Mertens, geboren te Stabroek op 20 februari 1888, - Bertha Cornelia Leopoldina Mertens, geboren te Kapellen op 16 september 1889, - Clara Hortensia Josepha Maria Mertens, geboren te Kapellen op 6 september 1891, - Carolina Adela Mertens, geboren te Kapellen op 17 oktober 1894, - Louis Frans Mertens, 124

Bruggeske jg 30 - december 1998 - nr 4.

- Mathilda Ludovica Mertens, geboren te Kapellen op 25 juni 1898, - Petrus Josephus Mertens, geboren te Kapellen op 25 februari 1901.

Bij het begin v an de ls t e wereldoorlog was Louis Mertens nog steeds student. Via Groot Brittanni6 kon hij op 28 december 1915 het Belgisch Leger bereiken. Na een korte opleiding in Folkestone werd hij op 10 mei 1916 naar het front gestuurd als soldaat milicien 2de klas in de Illde legerdivisie, 2de Jagers te Voet met als stamnummer 1.283.890, nadien veranderd in 2.355.205.

Louis Mertens had waarschijnlijk een avontuurlijke aanleg want hij ontbrak 2 maal op het appel, ni..

- op 4 september 1916, voor de inspectie van de maskers en de tenten. Hiervoor kreeg hij 4 dagen arrest, - en op 1 februari 1917 voor de ochtendinspectie van de gasmaskers. Voor deze afwezigheid kreeg hij 8 dagen arrest.

Misschien om verdere moeilijkheden te voorkomen vroeg hij op 28 juli 1917 schriftelijk zijn mutatie aan naar de 4de Jagers te Paard om daar de functie van cyclist te vervullen. O p 15 augustus 1917 werd de mutatie toegestaan.

Veel geluk heeft Louis Mertens echter niet gehad in zijn nieuwe afdeling. O p 19 november 1917 kreeg hij als opdracht om een zeer belangrijke briefomslag van de legerstaf te vervoeren.

Op de baan Pervijze-Scheewege werd hij zwaar onder vuur genomen door de Duitser artillerie.

Door een ontploffende obus werd hij zeer ernstig gekwetst aan de borstkas. Niettegenstaande de vele kwetsuren kon hij toch zijn doel bereiken waar hij de eerste zorgen toegediend kreeg.

Daarna werd hij afgevoerd naar de ambulancepost L''OcĂŠan in Wulveringhem-Vinkem, waar hij op 20 november 1917 te 2uur rs morgens overleed. Op 22 november 1917 werd hij begraven te Veurne.

Bij KB van 2 oktober 1918 werd hij postuum benoemd tot Ridder in de Orde van Leopold Voordien had hij reeds 2 frontstrepen toegewezen gekregen.

Lenaerts Adriaan.

Werd geboren t e Kapellen op 3 november 1893 als z oon v an Joannes Baptis t Lenaerts, geboren te Kapellen op 28 augustus 1868 en van Mathilda Wouters, geboren te Kapellen op 8 september 1869. De vader van Adriaan Lenaerts was dokwerker van beroep en bovendien nog herbergier.

De familie Lenaerts woonde in het Essenhout nr 115, momenteel nr 171, en telde 5 kinderen: - Adriaan Lenaerts, geboren op 3 november 1893, - Petrus Lenaerts, geboren op 31 augustus 1895, - Maria Lenaerts, geboren op 6 oktober 1900, - Paulina Lenaerts, geboren op 15 april 1902, - Gomarus Lenaerts, geboren op 15 oktober 1907.

Adriaan Lenaerts, v an beroep metser, is nooit gehuwd geweest H ij was op het Essenhout beter bekend onder de naam "Den Tane".

Na d e Du itse in va l in augustus 1 9 1 4 tro k h ij via Nederland n a a r h e t Yzerfront o m d ie n st te nemen als oorlogsvrijwilliger.

Hij was soldaat, me t stamnummer 51.557, in het lst e regiment Grenadiers.

't Brugges k e jg 30 - dec ember 1998 - n r 4

125

Op 22 april 1915 maakte hij te Steenstraete, een gehucht van Boezinge, deelgemeente van leper, de eerste Duitse gasaanval mee. Twee maanden later, o p 25 juni 1915, werd hij te Steenstraete gekwetst en overleed hij te Zuidschote.

Op 22 april 1934 werd op de linkeroever van het kanaal leper-Yzer het Grenadiersmomument onthuld d o o r Koning Leopold I ll e n ingewijd d o o r Mgr Lamiroy, bis s c hop v a n Brugge, bijgestaan door pastoor De Jaeghere van Zuidschote en pastoor J. Vanneste van Boezinge.

Het monument, een kunstwerk van de grenadiers-commandant Reding met op de voorzijde van de piramidevormige zuil, het teken van de grenadiers, nl. een vaas met vlammen, werd officieel overgegeven in de handen van de gemeente Zuldschote, nu Boezinge.

Gezien er na het overlijden van Adriaan Lenaerts geen overlijdensakte opgesteld werd, werd, in uitvoering van de wet van 28 juli 1921, bij vonnis van de Rechtbank van 1 ste aanleg te Antwerpen op 4 mei 1925 beslist dat voornoemde Adriaan Lenaerts inderdaad gesneuveld is voor het Vaderland.

Op d e ereplaat in d e inkomhall v an h e t gemeentehuis s taat foutief vermeld d a t Adriaan Lenaerts op 25 april 1915 gesneuveld is te Lizeme.

Wij dank en d e families Lenaerts-Gysen, Essenhout, 1 2 1 e n d e heer Lenaerts Eduard, Essenhout, 130, v oor hun inlichtingen. Wij raadpleegden ook het werk "Boezinge na 14-18" door R. Baccarne en J. Steen.

Plompen Petrus Eduordus.

Petrus Plompen werd te Kapellen geboren op 26 mei 1885 als zoon van Petrus Franciscus Plompen, geboren t e Ekeren o p 2 7 apr il 1840, herbergier en metsersgast, overleden t e Kapellen op 6 oktober 1905, en van Joanna Catharina Van Uffelen, geboren te Ekeren op 27 september 1843. Het gezin woonde te Kapellen, Essenhoutstraat ni 177 (momen-teel ni 149) en telde 4 kinderen: - Ludovicus Plompen, geboren te Kapellen op 28 juli 1878, - Anna Maria Rosalia Plompen, geboren te Kapellen op 10 juli 1881, - Petrus Eduardus Plompen, - Maria Constantia Plompen, geboren te Kapellen op 6 mei 1887.

Petrus Plompen bleef ongehuwd en hij oefende het beroep uit van metsersgast. Op 26 januari 1906 verhuisde hij tijdelijk naar Antwerpen, Vandewervestraat n i 42, doch op 12 november 1907 keerde hij reeds terug naar zijn ouderlijk adres.

Bij het uitbreken van de vijandelijkheden werd hij opgeroepen om dienst te nemen in het 23ste linieregiment met als stamnum mer 54.484.

Onder de zware druk van het Duitse leger diende het Belgische leger zich terug te trekken op de vesting Antwerpen. Tijdens d e gevechten t e Willebroek werd Petrus Plompen z waar gekwetst en afgevoerd naar het klooster, Dorpsstraat, 115 waar hij op 9 september 1914 te 6uur 's morgens overleed.

126

't Bruggeske jg 30 - december 1998 n r 4

Kerstens Cornelius.

Werd op 17 juli 1887 te Kapellen geboren als zoon van Jacques Jozef Kerstens en Catharina Peeters. Het gezin woonde in de Achterstraat nr 64 t e Putte-Kapellen e n telde 5 jongens en 1meisje.

Beroepshalve was Cornelius Kerstens kasseier. Bij h e t uitbreken v an de vijandelijkheden werd hij opgeroepen om als soldaat 2de klas dienst te nemen in de Ilde legerdivisie, 16de linieregiment, ls t e compagnie met als stamnummer 67.720.

Cornelius Kerstens sneuvelde te Diksmuide op 7 mei 1917 te 10uur in de voormiddag.

Op 8 mei 1917 werd zijn stoffelijk overschot opgeborgen in het militaire dodenhuisjes te Alveringhem w aar ev eneens d e ov erlijdensakte opgesteld werd.

Op het grafmonument en op de ereplaat in de inkomhall v a n het gemeentehuis staat foutief vermeld dat Cornelius Kerstens op 8 mei 1917 overleden is.

Kooien Emillus.

Geboren t e Stabroek o p 1 3 dec ember 1887 als z oon v an Wilhelmus Kooien e n Maria Catharina Simons.

Hij vervulde z ijn militaire diens t als soldaat-milicien tijdens de periode van 16 november 1907 tot 15 september 1909.

Emiel Kooien huw de op 8 oktober 1910 te Stabroek met Ludovica Adriana De Backer, geboren te Zandvliet op 31 maart 1888. H e t gezin vestigde zich op 3 april 1911 in de Ertbrandstraat nr 135 te Kapellen.

Beroepshalve w a s Em ie l Kooien gasplaatser. Het gezin kreeg 3 kinderen, ni.: - Guielmus Kooien, geboren te Kapellen op 12 januari 1911 en overleden op 3 april 1911, - Maria Carolina Kooien, geboren t e Kapellen o p 1 3 februari 1912, - Dominicus Kooien, gebor en t e Kapellen o p 1 juni 1914 en overleden te Zandviiet op 21 oktober 1914.

Op 1 augustus 1914 w e r d Emie l Kooien opgeroepen om zijn diens t te doen bij de 1 ste Jagers te voet, 3de Compagnie, met als stamnum mer 23.069.

Bruggeske jg 30 - december 1998 - nr 4.

127

Hij sneuvelde op 4 maart 1915 in Oud Stuivekenskerke. Bij KB van 5 februari 1920 werd hem de Yzermedaille toegekend voor bewezen diensten aan het Vaderland.

Op 16 juni 1917 verhuisde de weduwe terug naar Zandvliet.

Wordt vervolgd Balbaert Roger.

Van alle foto's geplaatst bij het relaas "11 november 1918 8 0 jaar geleden", is de fotograaf onbekend.

Familie Dondelinger - Roland - Gegevens uit hun bidprentjesverzameling.

Verz ameling van dok umentatie v oor het arc hief van de heemk ring Hoghes c otelll d o k u m e n t a t ie over Kapellen is welk om!

Wij denk en aan foto's, c loods prentjes , doods br iev en, pos tk aar ten, k r antenk nips els ,oude menuk aar ten, geboor tek aar tjes , oude tr ouwboek jes , oude notar is ak ten, huwelijk s aank ondigingen, oude r ek eningen v an Kapels e fi r ma's enz, enz...

128

g e e 6 t Dank ziji uw medewer k ing en s teun k unnen o ons ar cj hief over Kapellen v er der uitbr eiden. wij n v s o e o e r n b s a e a i t n h t a j r e t e e n l w i e j k k o d m a e n n k 't Bruggeske jg 30 - december 1998 e ! v e n l

nr 4

Heraldiek rond vroegere eigenaars van bennenburg.

Door een grafsteen aan d e St.-Jacobuskerk te Kapellen maakten w e kennis met enk ele adellijke eigenaars van kasteel Dennenburg (zie 't Bruggeske, 1998 nr 3).

We hebben toen gezien hoe dit domein in het bezit kwam van het echtpaar Geelhand-Moretus in 1871 door het huwelijk van Zoé Moretus met Emiel Gee!hand.

Na de dood van d i t ec htpaar kwam Dennenburg a a n R a y m o n d G ee lhand, derde v an d e v ijf kinderen uit dit huwelijk , e n gebor en o p 2 4 februari 1841.

Raymond huwde met Emelie Meyers, geboren op 9 november 1848, maar deze stierf vroegtijdig o p 2 8 november 1872.

Raymond hertrouwde met Françoise Meyers, waarschijnlijk een zuster van Emelie. Werd Dennenburg misschien reeds voor de dood van Raymond te koop gesteld, w e weten het niet (hij stierf in 1912). In ieder geval werd het belangrijkste deel van het domein van meer dan 100 ha, evenals het kasteel zelf, ingek oc ht d o o r Mar tha G eelhand, enige dochter v an Ray mond die in 1892 huwde met graaf Rudolf van der Stegen de Schrieck, geboren in 1864.

De nieuwe eigenaars lieten het oude Dennenburg afbreken en ter plaatse een nieuw bouwen, in Engelse stijl, het huidige Dennenburg.

Zoals uit de titel van deze bijdrage al duidelijk blijkt is het ook niet alleen de bedoeling van namen van eigenaars te noemen, maar ook het voorstellen en beschrijven v an gebeurlijke familiewapens, m.a.w. d e heraldiek daar rond. Een onderwerp dat doorgaans d e gewone geschiedschrijving of genealogie ontgaat wegens tijdgebrek of onbekendheid ter zake.

Feitelijk kan het een niet buiten het andere, want het toeschrijven van een wapen aan een bepaalde familie is niet altijd eenvoudig, de heraldieker heeft zich te steunen op geschiedenis en genealogie. Op éénzelfde naam kan men verschillende wapens aantreffen van verschillende afkomst, zonder de twee genoemde bronnen is het moeilijk om het juiste te bepalen.

Als voorbeeld z ouden w e d e z o juis t vernoemde familie Meyers k unnen stellen, d ie ook voorkomt zonder S-uitgang o f ook al d e Meyere, waarvan enk ele tientallen wapens v an bestaan.

't Bru ggeske jg 30 - december 1998 - nr 4.

129

Aan d e familie Meyers, verwant met d e familie Geelhand, menen we het wapen van de Antwerpse Meyers te k unnen toeschrijven, hetwelk is : v a n zilver, een keper v an k eel ( rood ), v ergez eld v an dr ie groene takjes met blaadjes, helmtek en e e n n ie t nader omschreven v ogel m e t in d e bek een gr oene tak (de heraldische term voor groen is sinopel).

Deze familie Meyers zou oorspronkelijk uit St.-Truiden komen waar z e in de archieven v an 1580 o o k vernoemd is als Meers, wat te wijten is aan het feit dat in die tijd b ij inschrijvingen voortgegaan wer d o p h e t gehoor en de uitspraak ook van streek tot streek verschilde.

Een tak van de familie week uit naar Spanje, waar een lid bisschop v an Tilemar werd, E e n andere tak vestigde zich in Antwerpen, waar ze in de adelstand verheven werd (1).

De familie v an d e r Stegen voert een zeer eenvoudig wapen, n i . op goud een zwarte leeuw met rode tong en nagels, d e staart in v ork e n schuinkruis gewijs geslagen.

Voor de graven is het schild getopt met een kroon van 13 parels rechtstreeks op de band en waarvan drie verheven.

130

v a

Bruggeske jg 30 - december1998 - nr 4.

De familie zou afkomstig zijn uit 's Hertogenbos, einde 15de eeuw. Reeds in 1698 verkreeg een lid d e titel v an graaf, daarna en vooral in de loop v an d e 19de eeuw werd e r nog meermaals aan leden van der Stegen, de graventitel toegekend.

De oudste tak mocht zich van der Stegen de Putte noemen, terwijl de tweede tak, bij KB van 19 september 1887, de naam van hun vroegere heerlijkheid Schrieck achter de hunne mochten voegen (2).

In 1 9 3 4 w er d gr aaf v an d e r Stegen v a n Dennenbur g weduwnaar en liet het domein over aan zijn dochter Andrea Barbara, geboren in 1893. Deze huwde o p 4 augustus 1921 te Kapellen met graaf Hendrik Maria Ghislain d e C or net d e Ways Ruait.

••••401144101316-

De familie Cornet is afkomstig uit het graafschap Henegouwen (16de eeuw) en heeft zowel met naam als me t wapen verschillende bijv oegingen v erk regen naargelang de heerlijkheden die ze in de loop der tijden in bezit hebben gehad. Al die verkregen aanpassingen gaan we hier niet volgen want het zou ons te ver leiden.

We beperken ons bij de tak die betrekking h e e f t o p Dennenburg, namelijk de derde tak. Het wapen is te rangschikken onder de sprekende wapens , dit w i l zeggen w a p e n s w aar v an d e figuren of stukken o p e e n o f ander manier op de naam zouden duiden. Op een rood schild een keper van goud, vergezeld van drie jachthoorns ( cornets ), eveneens goud met beslag en lus van hetzelfde.

Aldus werd het ook gevoerd door de oudste tak, maar voor Cornet de Ways Ruait is als breuk het schild voorzien van een geschulpte boord of zoom van goud. Het schild is getopt met een gravenkroon van 13 parels rechtstreeks op de band en waarvan drie verheven.

Als verdere versiering een gekroonde helm met helmkteden goud en rood, helmteken een uitkomende hazewind-hond v an zilver met rode halsband, geboord v an goud, h e t geheel gehouden door twee omziende leeuwen van goud en als leuze: " F O R M ER ET HONESTE".

't Bru ggeske jg 30 - december 1998 - nr 4.

131

Op 26 april 1816 echtverklaring van adel e n t it e l v an graaf, voortgaande op al de afstammelingen v an Martin Benoit Comet de Ways Ruart.(3).

Nog een toelichting bij d e hoorns uit dit wapen. De heraldiek kent drie voorname soorten van hoorns, de zo juist genoemde achthoorn die voorzien is van een lus, de posthoorn zonder lus en i n d ie p doorgebogen U-vorm en tenslotte de waldhoorn, minder in gebruik en met een kronkel (4). Bij d e beschrijving v an een wapen moet wel vermeld worden welk soort hoorn het hier betreft.

Het huwelijk Cornet de Ways R u a i t -De v agraaf n dstierf e rte Kapellen op 9 februari 1948. Zijn weduwe schijnt later vertrokken te zijn naar de Verenigde want zij stierf aldaar in 1952.

S t e g e Staten n d e In 1973 S c hwerd r Dennenburg i e c kdoor de erfgenamen verkocht e n k wam h e t in bez it v an h e t Ministerie van FinanciĂŤn die het gebouw bestemde als opleidingsschool voor douanen. w a s k i n d e r l Wie op een zonnige dag tijdens een wandeling de kasteeldreef ten einde gaat zal thans nog o o s aangenaam verrast worden door de riante verschijning van het huidige Dennenburg, temidden g e b l e van prachtige bomen. Een van de z o v ele herinneringen aan de glorietijd der lusthoven o f vhoven ev an plaisantie, n . z oals die toen genoemd werden e n z o talrijk in d e omgeving v an Antwerpen verspreid lagen.

In vorige bijdrage gaven we reeds het schild van het wapen G ee!hand. Als nog te Kapellen verblijvende familie Geelhand de Merxem tonen we hierbij dan dit wapen in z ijn volledige uitvoering.

Bronnen: (1) Francis Goole: Limburgse familiewapens, verschenen i n h e t Belang va n Limburg e n i n h e t Wapenboek van St.-Truiden 1966.

(2) Baron de Ryckman de Betz: Armorial General de la Noblesse Beige. Uitgave Dessain Luik 1941.

(3) Als 2.

(4 )0 . Pama: Rietstap's handboek der wapenkunde. Leiden E.J. Brill 1961.

(5) P. Arren: Van kasteel naar kasteel. Boek 4.

J. Goolenaerts

NOG TE VERKRIJ GEN BIJ " HOGHESCOTE v.z w . "

Leven en we rk van p a st o o r Va n d e n h o u d t He t o p e n b a a r ve rvo e r in K a p e lle n Een t o n e e lkrin g - De Lode B a u we n skrin g De ka ste le n va n Ka p e lle n Milit a ire d o me in e n in Ka p e lle n

250 Bef 100 Bef 250 Bef. 100 Bef 100 Bef

Aan te vragen bij Roger BALBAERT, Parkweg 2 te 2950 - Kapellen - tel.: 664.57.22.

132

't Bru ggeske jg 30 - december 1998 - nr 4.

i t

K E T J E .

(vervolg)

Uittreksels uit het boek van RIE VANDERHEYDEN - Uitgeverij DANTHE

"RENAAT GRASSIN - Het Ketje."

Wie was toch dat Ketje, van wie men weet dat hij Renaat Grassin heette? Welke grote figuur was hij, dat men voor de oorlog in de kroegen gauw zijn pint uitdronk met de verontschuldiging: "ik moet naar huis, het is het Ketje vanavond op de radio!" Alsof er een grote voetbalmatch werd uitgezonden die men niet kon missen.

Wie was die man die in zijn onvervalst Brussels in de huiskamer zo welkom was, naar wie men luisterde alsof hij een belangrijke verklaring zou afleggen?

Renaat Grassin werd geboren op 9 februari 1900 in het Brusselse Sint-Gillis. Zijn middelbare studies deed hij te Tienen, maar hij zakte weldra naaar Brussel af, waar hij de Grieks-Latijnse humaniora afmaakte om daarna een tijdje Germaanse filologie aan de Leuvense Universiteit te volgen. Daar komt echter niets van in huis en hij wil gaan werken.

Hij werd correspondent bij de Forminière, commis bij de Crédit Anversois, maar nergerns vond hij zijn draai. Hij werd klerk bij een notaris, en vond later werk als vertaler op het Ministerie van Openbaar Onderwijs. Volgens zijn trouwe vriend Leo Persijn maakte hij er zich de spitsvondigheden van de taal eigen.

Tijdens de kantooruren maakte hij vertalingen voor het Staatsblad, maar buiten zijn werk vond hij in Brussel zijn vrienden, belangrijke vrienden en ruimte waarin hij kon ademen, de wereld van kunst en toneel... Zijn wereld.

Hij liet zich inschrijven bij Arie Van den Heuvel die te Brussel en privé toneelschooltje had.

Johan De Meester stelde hem een kontrakt voor bij het Vlaams Volkstoneel en Renaat Grassin sloot zich daarbij aan omdat het een "avant-garde groep" was. De toneelmicrobe had hem te pakken en zou hem nooit meer losmaken.

Hij verliet zijn job bij de vertaaldienst v a n het Ministerie; hij was nu eenmaal niet in de wieg gelegd om de ene broek na de andere op een kantoorkruk te verslijten. Toen Jan Boon, op dat ogenblik directeur van het Vlaams Volkstoneel, aan Grassin voorstelde een bewerking t e maken van DE WITTE van Ernest Claes, had Renaat een ander idee.

Hij zou een bewerking maken van 'Het Boefje', een Nederlands toneelstuk van Jaap van der Pol, naar de roman van M.J.Busse. Hij zou het vertalen in het Brussels en de hoofdrol voor eigen rekening nemen: h e t personage van een straatjongen.

Boefje was als toneelstuk niet fenomenaal, maar de vertolking van Renaat Grassin in de titelrol was grandioos en kende van de eerste opvoering af een overrompelend succes.

Boefje z ou Grassins grootste succes worden en uitgroeien tot een triomf. H e t betekende meteen de geboorte van de figuur van het Brussels Ketje. D e pers is v ol lof en de kleine schelm uit het Marollenkwartier wordt een geliefde held. Hij werd de tweelingbroer van De Witte van Zichem.

't Bruggeske jg 30 - december 1998 - nr 4

133

Een krant schreef: "Het is een sprankelend vuurwerk van verrassende guitenstreken met een fel ontroerend slot."

Talrijke malen wordt het opgevoerd en veel toeschouwers zouden er herhaaldelijk naar gaan kijken. Een recensent schreef: "ik kan mij niet inbeelden dat iemand het hem zou nadoen."

Grassin was in zijn nopjes en beleefde zelf veel plezier aan zijn levensrol. "Het is meer dan een rol, het is een verjongingskuur".

In de loop der jaren zal boefje nog honderden malen een konijn pikken, lood stelen, zal hij in de gevangenis komen om, op het einde van het stuk, stralend en overgelukkig, met knipperende oogjes het wit konijntje in de hoogte te steken dat hij bij de Broeders van Liefde eerlijk zelf gekweekt heeft.

De mus kent geen kooi maar de weelde van de straat, het paradijs van de vrijheid, de voile vrijheid.

De mus, het "KETJ E" van de straat.

Zo noemt Renaat Grassin deze levensmuzikant in één van zijn meest bekende gedichtjes: 'k zaa wille da 'k e Muske was As ge van de gruute pojijte eule po6zeekes ed gelijze den heijje maschien al geremarkijd dat deej sjarels altaait eet annes zojje wille wijze as ne sumpele pojijt.

'k zou willen dat 'k een Muske was.

Als ge de gedichtjes van grote dichters hebt gelezen dan hebt ge misschien al bemerkt dat die charels altijd iets anders zouden willen zijn dan een gewone dichter.

Den iene zaa wille 'nen "arend zijn met brede wieken" 'nen andere "eene rijzende zon bij het morgendkrieken" nog 'nen andere (ik em het do justekes gelijze, 't es giene kul) "un insecte frêle" ofwel ne libbelul.

Een zou willen een "arend zijn met brede wieken" een andere "eene rijzende zon bij het morgendkrieken" nog een ander (ik heb het juist gelezen 't is gene kul) "een zacht insect" of een libbel.

ik lijsdege zeulfs van iene I k las zelfs van ene die 1 en e n zoals de tittel-duif bij zijn duivinneke m lek as 'n titteldoo6f baa zaa titteldeufke veu iewig en altaait wilde goen roekoelijre. v o o r eeuwig en altijd wilde gaan roekoeën. d e en u nog'nen andere-mè veul pretensse entre e n nog een andere-tussen haakjes met parantees-daane wildegede verandere in ne zéfier bluf - wilde veranderen in een zefier d (As ik het goe veu heb es da ne zochte wind.) ( a l s ik het goed voor heb een zachte wind) e n Een zesde-die gaga aan 't warden wasNe zesde, die gaga oen 't weudde -n-es a hij is academicus hij es académicienm comparijdege z'n aaige oen 'n "dartel kind"; vergeleek zichzelf met een "dartel kind"; o een ne zijveste die zijker en vast van en een zevende die zeker en vast van zwemmen houdt zwumme-n-aaft r v wilde-n-e goudviske weudde in ne gloezen bokal; wilde een goudviske warden in een glazen bokaal o e l 134 't Bru ggeske jg 30 - december 1998 - nr 4 d e g e t

en 'nen achtste die van lawaad en ambras moet emme wildege changijre in ne "zilveren waterval".

en een achtste die van lawaai houdt en ruzie moet hebben wilde veranderen in een zilveren waterval

Ne gielen huup giel joenge pojijte, nog ni goed druug achter eule-n-ure, goe wijte, veu eule mokke-n-euveral te kunne-n-accompagnijre, zojje mè plezier eule-n-aaige gielegans veranderd wille zeen in 'n handschoen ne vingerhoed 'n jaritière en zeulfs e schraaifmacheen

Een hele hoop jonge dichters, nog niet helemaal droog achter de oren, goed weten, om hun liefke overal te kunnen vergezellen, zouden zichzelf met plezier veranderd willen zien in een handschoen een vingerhoed een jartel en zelfs een schrijfmachien.

Awel, as 'k IK zoe ne pojijt moest wijze den zaa 'k gi schraaifmacheen wille zaain of wa ze do uuk bringe baa te pas As ik zoe ne pojijt moest wijze den zaa'k wille... da 1 giel klaa muske van nimmendal, e de k gemienjste vougel van giet de stad, e sumpel muske, e mmuske-n-ooët de gout, e rinuske... u en nimier as dat. s k e 0, ik weig w 1da' gaaile maa po6zeeke nuut zult lijze, ahet poèzeeke da'k oen aale-n-em gededijijd.. t w e l , s m u :Mo da's niks: s s e want het gebeut teen kiere-n-op nijge dat de poèzeekes ni weudde gelijze deu dedie

Moest IK zo'n dichter zijn zou ik geen schrijfmachien willen zijn of wat ze daar ook bij te pas brengen Moest ik zo'n dichter zijn dan zou ik willen... dat ik een muske was: een heel klein muske van niets, de gemeenste vogel van de ganse stad een simpel muske, een muske uit de goot, een muske... en niet meer dan dat.

0, ik weet het wel, mussen, Dat jullie mijn gedichtje nooit zullen lezen het gedichtje aan jullie opgedragen..

veu wee ze zaain gecompozijd.

Maar dat is niets: want het gebeurt tien maal op negen dat de gedichtjes niet warden gelezen door diegenen voor wie ze zijn geschreven.

Ge zaat de soekkelijr tusse de vougels, mus, verstuute deuj jan en alleman ma ge doet presees ofdat aa da ni schille kan ge doet ma altaait voesj mè wat da' ge gijre doet al wilt er aa niemanni respektijra.,

Ge zijt de sukkelaar tussen de vogels, mus verstoten door Jan en alleman maar ge doet alsof dat U niet kan deren ge doet altijd voort met wat ge graag doet al wilt er niemand U respekteren...

EN DOVEU, MUS, ZEEN IF( AA GURE. EN DAARVOOR, MUS, ZIE ik JE GRAAa

't Bruggeske jg 30 - december 1998- nr 4,

135

De luksvwatuur dee aa teet verjoege van aa plat favori mokte direkt oo6t in aa muusetoel veu flaave plezante en vooële pourri; en hoe klaan de goei6 God aa hei geschoepe toch es er niemanneet veu wie ge luupe goet gaa, MUS, het KETSJE van de stroet al heijje bekan niks veu aa mee te défandijre..

De luxe-auto die u verjoeg van uw favoriete diner maakt ge direct uit in uw mussentaal voor flauwe plezante en vuile zak en hoe klein de goede God U heeft geschapen toch gaat ge voor niemand lopen gij, Mus, het Ketje van de straat al hebt ge bijna niets om U te verdedigen

EN DOVEU, MUS, ZEEN Ik AA GIJ RE. En den, ge zaait den ienigsgte vougel, mus, die het giel joel deu baa ons blaaift wuune.

Het es bekans ofda' g'ons dodeu aa vrinjschap wilt tuune: grooit er gest tussen de stiene ligt er snief op de stroet ge blaift Ge zaait de fidelste vougel dee er bestoet; ge wilt ons nuut of jamais kittijre al krevijde baa ons van hoenger en mizijre..

En dan gij zijt de enige vogel, mus, die het ganse jaar bij ons blijft wonen.

Het is bijna of ge ons daardoor Uw echt echte vriendschap wilt tonen: groeit er gras tussen de stenen ligt er snuif op de straat ge blijft.

Ge zijt de trouwste vogel die er bestaat; ge wilt ons nooit verlaten al sterft ge bij ons van honger en mizerie..

EN DOVEU, MUS, ZEEN II( AA GLIRE. En as ik aa mizeroebel sjirpe-n-uur dan toesjijt maa damier as het schoenjste vougelekuur.

Ge zingt neet lek as ne nachtegoel, mus, en zeulfs neet lek as ne merlou, e saaiske mo ik aaf van aa zoeged en mizeroebel waaiske.

En als ik Uw mizerabel sjirpen hoor dan treft mij dat meer als het schoonste vogelgezang.

Ge zingt niet zoals een nachtegaal, mus, en zelfs niet als een merel, een botvink of botvink of een sijske maar ik hou van jouw miserabel wijske.

0, ik weit het wel: do zaain er vriedig veul in ons land die aa sjirpe stoem vinne en ambetant; en op ne swaree de gala van dikke legumme in gruuten tralala zojje zon aa nogal rap boe6te stijke mé aa ermeminse toel en me aa boerestrijke...

0, ik weet het well er zijn er heel veel in ons land die Uw gesjirp dom en lastig vinden en op een gala-avond van dikke nekken in grate tralala zouden ze jouw rap buiten smijten met jouw arme-mensen-taal en met jouw boerenstreken...

Mo seul'ment, mus het es AA toel en giaaft er oen en ge zaa ze veu gin anner af wille stoen

Alleen, mus het is JOUW taal en ge hebt er een en ge zou ze voor geen geld af willen staan

136

't Bruggeske jg 30 - december 1998 - nr 4.

al konde mé die anner de wijreld afgoen al mokte z a raaik as ne Crésus.

Ge wilt er ni van en ge blaaift sjirpe, mus.

Awel, ge wet maschien zeulf ni hoe schuun dat dat es en ge geft on de-dee die no zoeveul joere van malheure mooëlijzels, poepegoeije en eksters geweudde zaain en aa gesjirp teere-n-af goen keure 'n goei en 'n verdiende les.

al kon je met dat geld de wereld afgaan al maakte ze jouw zo rijk als Crésus.

Ge moet het niet hebben en ge blijft sjirpen, mus.

Awel, ge weet misschien zelf niet hoe mooi dat dat is en ge geeft aan diegenen die na zoveel jaren van miserie muilezels, papegaaien en eksters zijn geworden en uw gesjirp af gaan keuren een goede en verdiende les.

Ze zaain zeule goen zinge lek as 'n anner ras omda ze' nemi wijte hoo schuun eule sjirpe was

Ze zijn gaan zingen als een ander ras omdat ze niet meer weten hoe schoon jullie gesjirp was en ze vinden dat sjirpen beestig "en niet chick genoeg"...

en ze vinne da' sjime biest "et pas assez chic"...

Wel, mus, wrijf uw nistel aan die kliek en blijf sjirpen blijf altijd MUS

Awel, mus, vraafd-aa nistel oen dij clique en blaaift sjirpe blaaift altaait MUS

EN DEN KRAAIGDE VAN ' T KETSJE 'NEN DIKKE K U S . (wordt vervolgd.)

Jef HERMAN.

-

Seghers

't Bru ggeske jg 30 - december 1998 - nr 4

137

be eerste gediplomeerde onderwijzer van Kapellen: Johannes Vercammen.

Toen in 1835 schoolmeester Bastiaens ontslag nam, werd besloten dat de plaatsvervanger in bezit zou moeten zijn van het diploma ener normaalschool. Johannes Henricus VERCAM MEN uit Grobbendonk ( z ie VI11.1), tev ens organis t e n a ls onderwijzer afgestudeerd a a n d e normaalschool t e Lier, wer d uit negen kandidaten verkozen e n hem wer d d e belangrijke vacante pleats toegewezen. Hij werd bovendien ontvanger van d e gemeente Kapellen e n hoofdonderwijzer. Tijdens zijn lange loopbaan verwierf hij grote faam als helper en raadgever.

Hij was werkelijk zeer geliefd door d e g a n s e bev olk ing, niet in het minst door hen die hem a ls " meester" hadden gekend, o f die op zijn hulpvaardigheid ber oep hadden gedaan.

Zulks bleek pas duidelijk nadat d e br av e m a n o p 1 3 augustus 1877 was heengegaan. H et werd een indrukwekkende begr afenis . Dr ie jaar later reeds wer dbes loten t e z ijner ere een prac htige grafzuil op te richten met zijn beeltenis (deze zuil staat nog steeds op het restantje kerkhof naast de kerk, zie foto hiernaast).

EN ZIJN ZOON EN OPVOLGER: EUGEEN VERCAM MEN. Zijn z oon Josephus Eugeen (zie IX.2 ), die reeds enkele jaren hulponderwijzer was te Kapellen, v o lg d e zijn vader op als hoofdonderwijzer. Hij was bijna v anz elfs prek end eveneens organist. N a d e schoolwet v an 1879 v oelde hij zich verplicht het officieel onderwijs t e v er laten e n zorgde meteen v oor d e oprichting van een vrije school Gedenkzuil naast de kerk van Kapellen met de beeltenis van de beide Vercam mens, va d e r en zoon, aangeboden door de leerlingen.

138

't Bniggeske jg 30 - december 1998 - nr 4

Itio o r v e i n tdeo m e ir int. Iti th l i c i i , z u l l a n t b l i n k l i fr o m • ,te r e e ti i n & I t l i tti tt X 11. 1 3 . n t w i t g a r t Pal t d e r , e o ï •S H E N R I C U S J OS E P H U S J OAoNNE • t i t t r l ie i i t h v g l ita titg a n o o l. v a n i c a

Johannes Vercammen: olieverfschilderij van de hand van J. de Lannoy, dd. 1875

i i n A Ltri a A mmtuujoi i .nzJ ( ) „ ,••1,..i 4,3 z a ntat. i , Coiat H , ( gN ia lita tta titttr i h i t t . r azt ! Ian n H n l itiiit,• ksital ti,, s ta ll 1 k 1 o 4 i t ii t t l i t s, l a w , iti ti n 1 3 A t t , i t s t i 1 1 1 7 7 , i n d i t i r wa i l z e -g a d A 11000 g y 11t i t a1 t t .i 1 r ,t rg1111. k , . v , , , b L e r k t b t o e ,it o kl i d t ot t , l t t zir ai t ri t r t , \i\ .tt o r i i n g n•dni ititt.tita a a lt a t i t t . tt1 , t i i- t iitt Atl a er i a , ta l-1 ti t b e i d la tui l i t , i i v a t .

-1 . k i t t i d t r e i t , c at i nsii vt ii t it a , it•iittgt a tittitti. o1 and n ttit 1ritzait t . h e b , i n u t t ito iv ii i s d itz tt i h t a, t r t sh 1 t it. t ai t i d o t ik i i , d i t z , ta ta ti tl d , i l S t o a t i t i hit k t , U I a a n i ta n d i g l i n i ti d a ht n. l a t i t i t , i l l v i c c , i , e l i j k o i i n u tty t . t i 0itr k ttititi1 1 ) . 4 g t i , t v an t t tt i . , 1 1 a i I t i l 0 I l I e Ç l ' t id t Attn. %tenth. a a l a te ( . e . i t a an f. t t t t i t i tl ; i t ; l t • t l o i n t . o , , n e r d I t : V c 1 : 1 V T Die Cr velen o n d e r•w i .

. zullen s c l i g e k i i i i 'd n l l i s t a rre n i n z dk i •• • • i z en h i d e , • v ers te \Ti de k o m t : ,waardli ov ertreft wat•ui ,lt ' idn H k o c h t v a a D : e A r d iBid g voor da zi diiNl d van. zal/ i muNili •I on m ,E h loanne Henricus, Joeph VERCAMMEN L ,X • a geboren,Eft' tO Grobbendonch, ,i a gomeonLeonderwijLet gedurende 43 ja rh l S r _ i 3EN .Z I J N E 11U 1SV1101_1 t3 o. b1 , t a,V Zn A L I G E I C i ʻ I t t : J U R V '. Lr R A .van O a Uhet B r ondus c naukr an bet H. Hart v a n u . e, n get,,: Vs u s , J•een l ag e b . n enverst erat door (de H i t Sai< rament en.

E •, - , hI c i L e N d iCg;i c l i c c:,] x o 1v1j 1e r e , '; , ;— x r i g e d a f t C , x e I ngo n i ] . i I ad s , nnv

,MARIA ANTONIA MOORKENS

a.iittdiZtiiiit.1*a• a l i .O ti tt •.',Ittitattst1stitta:ttattittattat , • , 521S i ti ti ti t 1*.

ttititt

Maria Moorkens: olieverfschilderij, naam van de schilder onbekend

't Bmggeske jg 30 - december 1998 n r 4.

C oi e; ' , v n , ee , r. h ! , l e p r ei n 1i g 6d.

D i o' eev e; e n i rl n h l d e e er 1ne 8 d 3 1 : 3

139

In 1884 echter, nadat de toestand op dit vlak enigszins tot ontspannig was gekomen, werd hij terug schoolhoofd, meer bepaald in de gemeentescholen van het centrum en van Putte.

Ook zoon Vercammen bleek bij onz e populatie enorm geliefd t e zijn. H e la a s . . voor z ijn vijftigste z ou de man reeds overlijden. H et zou andermaal een indrukwekkende begrafenis worden. Kapellen vergeet zijn merkwaardige figuren zo maar niet! Aan bijna alle huizen hingen de vlaggen halfstok en d e harmonie St Cecilia voerde treurmarsen uit v oor haar geliefde ondervoorzitter.Tenslotte werd dr a besloten om ook zoon Vercammen t e vermelden - met beeltenis - op de grafzuil naast de kerk.

Stamboom van de voorouders en de nakomelingen van meester Vercammen.

I. V E R C A M M E N Petrus, Be r la e r 1595, + Berlaer 15.5.1669 x DE BLYS Anna, Ber laer , + Berlaer 6.4.1660 Kinderen: 11.1/4 II. 1.VER C AMMEN Jacoba, Be r la e r 7.8.1617 2. VERCAMMEN Jacoba, ' Berlaer 1.8.1621 3. VERCAMMEN Jan, ' Berlaer 7.1.1624 4. VERCAMMEN Daniel, 0 Berlaer 27.1.1627, + Berlaer 23.6.1665, x Berlaer 1.6.1649, x SOMERS Elisabeth, ' Berlaer 28.1,1631, + Berlaer 21.1.1661 Kinderen: 111.1/5 1. VERCAMMEN Adrianus, 0 Berlaer 19.1.1649 2. VERCAMMEN Maria, Be r la e r 24.10.1655 3. VERCAMMEN Egidius, 0 Berlaer 15.2.1660, + Berlaer 25.1.1738 x VERVLOET Elisabeth, ' Berlaer 27.2.1661, + Berlaer 30.8.1725 Kinderen: IV.1/4 4. VERCAMMEN Jacobus, ' Berlaer 4.6.1662 5. VERCAMMEN Catharina, 째 Berlaer 2.4.1665 IV. 1 . VERCAMMEN Anna, ' Berlaer 26.2.1690 2. VERCAMMEN Michael, ' Berlaer 25.3.1692, + Berlaer 22.3.1779 x Berlaer 7.9.1714, x VERBRUGGEN Catharina, Be r la e r 20.4.1699, + Berlaer 3.2.1732 Kinderen: V.1/2 (een tweeling) 3. VERCAMMEN Gommaris, Be r ia e r 4.11.1694 4. VERCAMMEN Petronella, O Berlaer 14.4.1698 V. 1 . VERCAMMEN Joannes, O Berlaer 19.12.1716, x PEETERS Joanna Clara Kinderen: VI.1/5 2. VERCAMMEN Anna Catharina, ' Berlaer 19.12.1716 VI. 1 . VERCAMMEN Joanna Catharina, ' Beriaer 24.2.1742 2. VERCAMMEN Maria, ' Berlaer 30.9.1743 3. VERCAMMEN Cornelius, ' Berlaer 16.5.1745 4. VERCAMMEN Jan Frans, ' Berlaer 20.4.1747, + Grobbendonk 11.11.1816 herbergier, tamboer in de slag van Herentals (Boerenkrijg, 1798) Schilde 16.10.1771, x STOOPEN Maria Catharina, ' Schilde 31.10.1752 Kinderen: VII.1/13 5 VERCAMMEN Catharina Rosa, ' Berlaer 12.3.1749 140

Bruggeske jg 30 - december1998 - or 4.

VII. 1 . VERCAMMEN Petrus Gommaris, Vier s el 1.7.1772 2. VERCAMMEN Maria Catharina, ' Viersel 2.7.1773 3. VERCAMMEN Cornelius, Vier s el 7.12.1774 4. VERCAMMEN Johannes Gommaris, Vier s el 1.11.1775, + Grobbendonk 4,11.1849 hoofdonderwijzer, koster, x TUBBAX Maria Josepha, Morc k hov en 30.6.1778, + Grobbendonk 27.1.1852, Kinderen: VIII.1/5 5. VERCAMMEN Josephus Franciscus, 0 Viersel 17.5.1778 6. VERCAMMEN Josephus, G r obbendonk 24.3.1779 7. VERCAMMEN Josephus, G r obbendonk 2.6.1781 8. VERCAMMEN Isabella, ' Grobbendonk 4.8.1783 9. VERCAMMEN Theresia, 0 Grobbendonk 1.2.1786 10. VERCAMMEN Elisabeth, ' Grobbendonk 14.5.1788 11. VERCAMMEN Margaretha, ' Grobbendonk 14.5.1791 12. VERCAMMEN Elisabeth, ' Grobbendonk 30.1.1794 13. VERCAMMEN Joanna, O Grobbendonk 17.7.1796 VIII. 1. VERCAMMEN Johannes Henricus Josephus Grobbendonk 1.9.1808, + Kapellen 13.8.1877 schoolonderwijzer, koster, gemeenteontvanger van Kapellen woonde te Kapellen, Kerkstraat 7 , x Herentals 23.4.1838, x MOORKENS Maria Antoinefta, Herent als 19.1.1813, + Kapellen, 16.12.1882 Kinderen: IX.117 2. VERCAMMEN Maria Angelica, G r obbendonk 1.9.1808 (tweeling met voorgaande) 3. VERCAMMEN Regina Maria Henrica, ' Grobbendonk 16.3.1813 4. VERCAMMEN Elisabeth Rosa, ' Grobbendonk 27.9.1815, + Grobbendonk 3.2.1899 5.VERCAMMEN Johannes Michael, O Grobbendonk 28.9.1818, + Grobbendonk 15.11.1897, hoofdonderwijzer, koster IX. 1 . VERCAMMEN Catharina Josephina, O Kapellen 9.2.1839, + Herentals 13.2.1903, Kapellen 11.9.1866, x DE CLERCK Fetus Joannes, ' Brasschaat 29.1.1840, + Hulst (NI.) 4.7.1918, hoofdonderwijzer (zie stamboom familie De Clerck onder nummer V.8) 2. VERCAMMEN Josephus Eugeen O Kapellen, 28.8.1842, + Kapellen, 24.2.1892 schoolbestuurder, koster, x STEVENS Cornelia, Kapellen, 2.3.1842, + Kapellen, 14.1.1908 Kinderen: X/115 3. VERCAMMEN Angelica Eleonora, 0 Kapellen 6.6.1845, + Brussel 18.3,1918, x BOECKX Hubert, Wes ter lo 2.10.1840, + 's Gravenwezel 10.7.1907, gemeentesecretaris 4. VERCAMMEN Maria Regina (Irene), 0 Kapellen 15.9.1848, + Wilrijk 12.8.1929 x DE SCHUTTER Josephus, 째 Kapellen 21.12.1840, + Antwerpen 8.2.1908, gemeenteonderwijzer 5. VERCAMMEN Maria Sophia, 0 Kapellen 20.9.1850, + Kapellen 3.3.1904, x DE BRUYN Henri, 째 Kapellen 22.1.1851, + Kapellen 27.4.1908, gemeenteontvanger 6. VERCAMMEN Rosalia Maria, ' Kapellen 14.5.1853, + Hal 21.3.1928, x VAN DUCK Louis, ' Kapellen 18.8.1858, + Hal 1.12.1924, onderwijzer, leraar 7. VERCAMMEN Michel Joseph, ' Kapellen 18.7.1855, + Kapellen 17.5.1860 X. 1 . VERCAMMEN Louisa, 째 Kapellen 7.6.1871, + Wilrijk 15.10.1900, x TOEN Karel, ' Wilrijk 5.11.1859, + Berchem 1.5.1941, bouwmeester

?Bruggeske jg 30 - december1998 - nr 4.

141

2. VERCAMMEN Maria, ' Kapellen 6.11.1874, + Kapellen 18.2.1931, x VOET Aloïs, Wortel 13.11.1872, schoolbestuurder, koster 3. VERCAMMEN Michel, 0 Kapellen 8.5.1879, + Kapellen 29.8.1879 4. VERCAMMEN Josephina, Ka p e lle n 11.6.1880, + Antwerpen 29.8.1960 5. VERCAMMEN Leo Petrus Josephus, 0 Kapellen 6.4.1884, + Kapellen 2.1.1941, gemeentebeambte, x BERVOETS Martina, ' Berendrecht 29.5.1897, + Kapellen 12.7.1955 Kinderen: XI.1/8 XI. 1 . VERCAMMEN Sylvia, 0 Kapellen 22.6.1922, bediende x DE VOEGHT Louis, 0 Kapellen, 26.3.1920, + Kapellen, 27.2.1986 xx WIGAND Leon Henri, 0 Antwerpen, 16.4.1901, + Antwerpen, 5.2.1973 Kind: XII.1 2. VERCAMMEN Eugeen K a p e l l e n 12.1.1924, accountant-bediende x Ekeren, 15.4.1950, x VAN RIEL Ida Francisca, ' Ekeren, 28.12.1929, haartooister Kinderen: XII.2/6 3. VERCAMMEN Michel, 0 Kapellen 25.9.1925, bediende, + Kapellen, 6.10.1958 Kapellen, x THIRIONET Jeanne 4. VERCAMMEN Robert, O Kapellen 22.4.1927, bediende Kapellen, 16.5.1952, x JANSEN Jazefina, O Antwerpen, 12.7.1929 Kinderen: XII.7/10 5. VERCAMMEN Edgard, ' Kapellen 30.6.1929, + Kapellen 26.11.1929 6. VERCAMMEN Josepha Maria, 0 Kapellen 5.9,1930, bediende, ongehuwd 7. VERCAMMEN Godefrieda, 0 Kapellen 30.5.1932, bediende, + Antwerpen, 28.7.1994 x 1955, x THIESSEN Fernand, 0 Antwerpen, 5.7.1932, + Edegem, 27.9.1984 Kinderen: XII.11/12 8. VERCAMMEN Aloïs, 0 Kapellen 5.8.1933, bediende x Berchem, 8.8.1959, x VAN DEN PLAS Marie Josée, o Deurne, 2.12.1936 Kind: XII.13 XII. 1 . DE VOEGHT Diane, O Kapellen, 16.4.1948, x VILARNAU y BONA Enric, ° Matero (E.), 22.4.1954 2. VERCAMMEN Leo J.M.E., ° Kapellen, 4.2.1951, bediende x Oostmalle, 29.9.1979, x SEGERS Carine, Br ec ht, 27.4.1956, opticienne Kinderen: XIII.1/3 3. VERCAMMEN Johan M.L.J., O Kapellen, 25.3.1952, zelfstandig winkelier x Brasschaat, 4.9.1982, x WEG G E Elly, Mer k s em, 11.8.1954 Kinderen: XIII.4/6 4. VERCAMMEN Iv a A.J.M., 0 Kapellen, 9.2.1954, zelfstandig vishandelaar-traiteur x Stabroek, 25.2.1978, x VERHOEVEN Nicole, ' Kapellen, 10.2.1958 Kinderen: XIII.7/9 5. VERCAMMEN Paul I K E . , Kapellen, 1.7.1955, zelfstandig restaurantuitbater x Oostmalle, 1.4.1978, x HENDRICKX Marleen, ' Brecht, 6.3.1955 Kinderen: XIII.10/11 6. VERCAMMEN Veerle L.G.M., Ek er en, 23.11.1958, bediende x Ekeren, 30.4.1985, x STEVENS Peter, ' Wilrijk, 3.10.1958 Kinderen: XIII.12/13 7. VERCAMMEN Clara, ' Merksem, 2.3.1953, lerares x Leuven, 26.6.1982, x DEVROYE Wim, ' Tienen, 2.10.1953 Kinderen: XIII.14/15 8. VERCAMMEN Hugo, ' Merksem, 13.3.1954, bediende x Schoten, 24.3.1984, x ADRIAENSSENS Marie-Claire, O Schoten, 8.1.1958 Kinderen: XIII.16/18 142

't Bruggeske Jg 30 - december 1998 - nr 4

9, VERCAMMEN Fanny, Mer k s em, 21.3.1955, Kind: XIII.19 10. VERCAMMEN Jan, 0 Merksem, 4.12.1956, x Schoten, 12.8.1978 x VAN WONTERGHEM Cris, 0 Schoten, 25.5.1954 11. THIESSEN Martine 12. THIESSEN Koen 13. VERCAMMEN Dirk, Ber c hem, 8.1.1961, x Schoten, 26.7.1991 x VANDENBERGHE Christine, 0 Kortrijk, 8.12.1958 Kinderen: XIII.20/21 XIII. 1. VERCAMMEN Jan, 0 Wilrijk, 24,8.1980 2. VERCAMMEN Michaël, Wilr ijk , 10.11.1981 3. David, 0 Wilrijk, 6.3.1984

4. VERCAMMEN Melita, ' Ekeren, 20.2.1984 5. VERCAMMEN Mathias, Ek er en, 14.8.1985 6. VERCAMMEN Sauna, ' Ekeren, 29.3.1987

7. VERCAMMEN Katrien, Kapellen, 25.8.1978 8. VERCAMMEN Liesbet, ° Brasschaat, 20.4.1980 9. VERCAMMEN Ellen, O Brasschaat, 14.5.1982

10. VERCAMMEN Herman, o Wilrijk, 8.4.1980 11. VERCAMMEN Centon, ' Wilrijk, 26.11.1981

12. STEVENS Sharon, ' Ekeren, 2.2.1986 13. STEVENS Yasmine, ' Ekeren, 29.6.1987

14. DEVROYE Bo, Leuv en, 30.6.1985 15. DEVROYE lmke, 0 Diest, 11.12 1987

16. VERCAMMEN Shana, 0 Schoten, 8.9.1984 17. VERCAMMEN Alynne, ' Schoten, 28.7.1986 18. VERCAMMEN Dam, Deur ne, 18.12.1991

19. VERCAMMEN Jonas, ° Deurne, 4.6.1992 20 VERCAMMEN William, 0 Antwerpen, 8.6.1994 21. VERCAMMEN Ben, ' Antwerpen, 21.8.1996

Deze stamboom werd opgemaakt door Jack VANUMMISSEN, lid nr. 8828 van de Vlaamse Vereniging v oor Familiekunde, o p bas is v an d e gegevens, des tijds gebundeld door Leo VERCAMMEN (X.5), en hem verstrekt en aangevuld door diens zoon Eugeen VERCAMMEN (XI.2), waarvoor oprechte dank.

't Bru ggeske jg 30 - december 1998 - nr 4.

143

Het eeuwfeest van de SC gozetskring.

Op 6.11.1879 richtte Eugeen Vercammen de St. Jozefskring op, onder de leuze "ze zullen haar niet hebben, de schoone ziel van 't kind!" Er waren 14 leerkrachten bij uit Zandvliet, Berendrecht, Oorderen, Lillo, Wilmarsdonk, Oosterweel, Kalmthout, Brasschaat, Essen, Wuustwezel en Schoten. Bekende naam onder de stichters was ondermeer Louis Roevens uit Oorderen.

Onder de titel "Katholieke onderwijzers uit de Antwerpse polder legden basis voor nationale beweging" beric htte G az et v an Antwerpen o p 14.11.1979 ov er h e t eeuwfees t v an d e zogenaamde polderkring. Het werd evenzeer in de verf gezet in het parochieblad van Ekeren van 8.11.1979 en van 16.12.1979, in De Polder van 16.12.1979 en in l'Educateur Beige van 5.1.1980 en nader toegelicht in de gedenkboeken C.O.V.-Ekeren "Centennium" en Sint-Jozefskring 1879-1979. Pas in 1888 werd een gouwbestuur voor Antwerpen opgericht, gevolgd in 1893 door de oprichting van het C.O.V. (Christelijk Onderwijs Verbond) op nationaal vlak.

Eugeen Vercammen u it Kapellen wer d als voorzitter opgevolgd door Louis Roevens u it Oorderen, vervolgens door August Huybrechts uit Stabroek, Louis Van Putten uit Hoevenen, Frans Bresseleers, bekend heemkundige uit Ekeren, Arthur Huybrechts uit Stabroek, Edward Kerstens u it Ekeren e n G uido Bogaerts u it Ek er enlouis Roevens wer d later d e eerste gouwvoorzitter.

100 jaar St. Jozetskring: houtgravure van de hand van Yvo Van Demme, dd. 1979.

Merk daar het wapen en kerk van Ekeren, de toren van St. Lucas, A B C = ondericht, het kind, het lich t van de geest, h e t e ikenblad, het hart enzomeer).

Op 10.11.1979 had de eigenlijke viering plaats in d e feestzaal van het St. Lambertus-instituut te Ekeren. H et toenmalige bestuur kreeg boodschappen e n felicitaties v an o.a. Z.H. paus Johannes Paulus II en van koning Boudewijn en koningin Fabiola.

De bekende Ekerse graficus l houtgravure v o V a nin het teken van het jaar van het kind (zie afbeelding hierboven), Voordien was er reeds D a een m viering m e geweest voor het 25-jarig bestaan van de kring, namelijk in de thans v e r dwenen herberg te Ekeren, en later werd het 50-jarig bestaan gevierd in De v e r v a aDe rNotenboom d i Klok te Stabroek. g d e v o o r144 't Brvggeske Jg 30 - december 1998 - nr 4 d e g e l e g e n h e i d

De schoolstrijd Na een zevenjarige regering van het katholiek kabinet Matou (1871-1878), k wam het grote liberale minis terie a a n h e t bewind, m e t Frère-Orban, Bar a, G r aux , Rolin-Jacquemins, Sainctelette en Van Humbeeck. Deze laatste werd minister van onderwijs. De "organieke wet op het lager onderwijs" werd op 1.7.1879 gestemd, de zogenaamde ongelukswet, doch lokte al dadelijk een massaal verzet uit. Het werd een uiterst scherpe frontale botsing tussen het 19e eeuwse liberalisme en de katholieke kerk in België.

Koninginnestukken in dit verzet waren de duizenden katholieke leerkrachten die ontslag namen uit de officiële gemeentescholen. Dit ontslag betekende meteen dat ze zich een berg moeilijkheden op de hals haalden.

Deze wet bepaalde ondermeer dat het onderricht in de godsdienst uit het programma van de lagere scholen z ou wor den geschrapt. D e bedienaars v an d e godsdienst moc hten w e l godsdienstonderricht geven, maar buiten de klasuren.

Bovendien ontvingen de vrije katholieke scholen geen enkele subsidie meer van staatswege Zij moesten zelf voor het onderhoud van hun school en de wedde van de leerkrachten geld inzamelen. Men sprak algemeen van "geuzenscholen" en "papenscholen".

De initiatiefnemers boden meestal hun diensten aan in het vrij onderwijs. Wij mogen rustig stellen dat zij hun religieuze principevastheid stelden boven materiële welvaart. Velen onder hen leden hun verdere leven onder de gevolgen van hun konsekwent handelen.

In minder dan twee jaar tijd liepen 190.000 leerlingen en 1.340 leerkrachten ov er naar de katholieke scholen. D e verdedigers van de officiële school werden door de Kerk geëxcommuniceerd. In onze regio stonden de gemeentescholen ofwel leeg, ofwel was het leerlingenaantal zeer klein.

De ontslagnemers zochten en vonden elkaar, en sterke figuren als Vercammen en Roevens namen spontaan de leiding. Dit leidde tot het ontstaan van de St. Jozefskring, vanuit Kapellen en de polder een voorloper voor het ganse land. Kort daarop gebeurde hetzelfde in de streek tussen Schelde en Dender, waar dan ook zeer duidelijke bindingen waren met het Daensisme.

Op 23.7.1884 volgde de wet Jacobs (regering Malou). Die had in grote mate de bepalingen van de ongelukswet ongedaan gemaakt. Zij bepaalde dat het lager onderwijs opnieuw in handen kwam van de gemeenten die alien ten minste één school moesten bezitten. D e gemeentebesturen zelf beslisten of godsdienstonderwijs deel zou uitmaken van het school- programma.

Maar voor de ontslagnemers van 1879 was deze nieuwe wet een grote ontgoocheling. Z ij werden namelijk niet in hun rechten hersteld, bleven vastgespijkerd op een minimale wedde en hadden geen pensioenrechten meer. Deze onrechtvaardigheid had tot gevolg dat de verscheidene kringen naar elkaar toegroeiden o m in 1893 een nationaal verbond t e vormen: h e t Christen Onderwijzersverbond. Louis Roevens werd zelfs nationaal voorzitter en bleef zulks tot 1911.

Tenslotte kwam er nog de wet Schollaert (regering De Bur let) in 1895, maar ook die wet verbeterde geenszins de situatie van de vrije scholen.

't Bru ggeske jg 30 - dec ember 1998 - n r 4

145

Nog even terug iets over het onderwijs in Kapellen: De zusters van het H. Hart van Maria uit Berlaar (toevallig het geboortedorp van v ele voorouders van de Vercammens) hadden zich reeds in 1868 in Kapellen gevestigd.

Toen begon eerwaarde moeder Stanislas (door het volk "het heilig moederken" genoemd) een godshuis. Na de invoering van de ongelukswet startte men met een katholieke meisjesschool en wat toen genoemd werd "een bewaarschool". Drie zusters verzorgden het onderwijs in de Dorpsstraat. In 1884 werd de meisjesschool aange- nomen door de gemeente Kapellen.

De loopbaan van meester EugeenVercammen (junior).

Hij behaalde het diploma van onderwijzer te Lier op 2.4.1862.Reeds op 17-jarige leeftijd was hij monitor aan de gemeenteschool van Kapellen, en fungeerde als onderwijzer. In 1862 werd hij benoemd tot hulponderwijzer en bleef zulks tot in het jaar 1877.

D . O .

M .

K os t elijk is i n d e oogen des lieer en de dood z i j n e r V1

• .l i e e r e , de schoonheid v a n u w b u i s had ik l i e f en de i 1l l s waar owe heer lijk heid woont . 2 . 5 , v. 8.

0 1 1 Z,j die 1.111 v elen d e ger ec hligheid z u l l e n g e l e e r d liehhen, z u l l e n als s t er r en i n d e r eeuwigheid s c h i t 1 1 teren....

D A N I 2 L 12, v . Sl. 1 1 .

Bid voor de ziel van zaliger 1 - • n o i s l I nnen .

: SJOSEPHUS •EUGENIUS VERGAMMEN .

11E C I

E T G

E N o

O

T

VAN M CJ UF V RO UW

I 1• CO RNE L I A JOSEPIIINA STEVENS 5

1, K o s t e r van St Jacobs' Kerk en 13, nt ierder der v scholen. v an Cappellen. .

1 Alciaar geboren 28 August i 1842, en e r aliergodvruclit igai o,erieden 24 F ebruari 1892.

5 .

Eugeen Verc ammen: potloodtekening v an de hand v an Vissers, dd. 1895.

Voonien van do 11•11.Saeramenten der stervenden

T eerbeminde Echt genoot en kinderen.

W eest toch niet bedroerd gelijk die welk e geen geloof helyben. n TITESS. 4 v. 12 Eerie zaak vroeg ik den heer , die begeere ik , to wonen in des ileer en huis al m ijne levensdagen.

1 I leer, red M ij, en onze lof zangen z ullen w , i j z ingen al de dagen van oils leven in 's lic er en huis. s I .

A flaten t oev oeglijk aan de overledenen. s 2 Zoet Hart v an Jezus, m aak dal l k Ue allijnl r ic er en meer beininne. • ( S O U d. all,6 elke reis. ) i Jezus, z ac ht inoedig en oot m oedig v n a n ,har t e, m aak mijn hurt gelijk aan het uwe ( ; K l 0 d. vall. daags. ) s Zoet E a r l van M ar ia, wees m i j n heil. (300 d , afl aat .

2 elke reis. .

M i j n Jezus, bar m har t igheid d 9 . adaall 1 rt. , . v Dr uk k . Leon. V an lloey donek , Hunch, Eeekeren. .

2 0 .

Op 13 augustus van dat jaar werd hij aangesteld tot hoofdonderwijzer aan de vrije school van Kapellen, thans Dorpsstraat 23-25, taak die hij vervulde tot de maand oktober van 1879. Toen zag hij zich genoodzaakt, zijn idealen trouw zijnde, z ijn ontslag in te dienen zoals trouwens zovelen. Ook de man van zijn zuster Catharina - Petrus De Clerck - die hoofdonderwijzer was te Brecht, nam eenzelfde logisch besluit en zette zijn loopbaan verder te Herentals (zie IX.1).

146

Bruggeske jg 30 - december 1998 n r 4.

Gedenkplaat: t e r gelegenheid van zijn 25-jarig ambtsjubileum kreeg meester Eugeen Vercammen van zijn leerlingen een vaas me t g o u den en zilveren bloemen, getooid met deze gedenkplaat.

Na de versmelting van de vrije school en de gemeentescholen werd Eugeen hoofdonderwijzer tot einde 1884 om vervolgens vanaf aanvang 1885 bestuurder te worden van de jongens- en meisjesscholen van Kapellen en Putte, taak die hij bleef uitoefenen tot 24.2.1892, de dag van zijn overlijden. Meester Vercammen was tevens ondervoorzitter van de fanfare St. Cecilia en koster-organist in de St. Jacobskerk.

Op z ijn begrafenis o p 29.2.1892 werden e r achtereenvolgens toespraken gehouden door Z.E.H. pastoor Bausart, burgemeester Eduard Blatt weledele heer Eduard G eelhand, voorzitter van de fanfare St. Cecilia, Lodewijk Lucas, schoolhoofd van Kapellen, Louis Roevens, schoolhoofd v an Oorderen e n voorzitter a.i. v an d e St. Jozefskring e n tens lotte Augus t Huybrechts, hoofdonderwijzer van Stabroek en medestichter van de St. Jozefskring.

Eugeen Vercammen ligt begraven naast zijn vader op het kerkhof van Kapellen onder een prachtig grafmonument.

Tekst en foto's van de hand van Jack Vanummissen.

Geraadpleegde literatuur: - Gedenkboek C.O.V. Ekeren "Centennium".

- Gedenkboek St. Jozefskring 1879 - 1979.

- Vijf eeuwen gemeentelijk onderwijs te Brecht.

- Krantenartikels, reeds vermeld bij aanvang van de rubriek "Het Eeuwfeest van de St. Jozefskring".

't Bruggeske jg 30 - december 1998 - nr 4.

1

4

7

Kruiswoordraadsel nr 12 Puzzel nr 11 was waarschijnlijk te gemakkelijk voor onze lezers. Wij ontvingen geen enkele foutieve inzending.

De klassieke onschuldige kinderhand duidde a ls winnaar aan: Er win V a n Tilburg, P h .

Spethstraat nr 154 te Kapellen. Van harte p r o warden aan de gelukkige winnaar. fi c iat.

D e p r i j s Omdat verschillende lezers ons vroegen om terug over te schakelen op de kruiswoordraadsel z a l gaan wij hierop graag e e r s t d ain. aHetg geeft s ons tevens de gelegenheid om enk ele gegevens v an Kapellen, genealogie of heraldiek in te lassen. t h u i s b e z o r g d Horizontaal. 1 ) Fotografische tec hniek gebruikt door ons lid Roger Coenen tijdens z ijn tentoonstelling in De Oude Pastorij; rondhout. 2) Voorwerp voorkomend in het wapenschild van Kapellen; lichtversterking door gestimuleerde uitzending v an stralen. 3) Doorgaans. 4) Fel; verwoesting. 5) Uitvloeien. 6) Deel van een bepaalde polder in Hoevenen; eigenaardige. 7) Reepje meelspijs uit deeg met eieren; drie letters uit reebok 8) Deurkruk; akelig. 9) Ut; de lezer heil (Latijnse afkorting). 10) Gemeente in Limburg; vlakke.

Verticaal. 1) Vroeger burgemeester van Kapellen (Van...); moeder. 2) Hematiet; klopje. 3) Inbegrepen. 4) Doctorandus; midden. 5) Waterlanders. 6) Bereden verkenner in het Duitse leger tijdens de ls te wereldoorlog; maanstand. 7) Straat uit het Monopoly-spel; muzieknoot. 8) Versiering in bouwwerk met fantastisch ineengestrengelde bladermatieven. 9) Inspelen op. 10) Slede; arbeidsvermogen.

1 2

3

4

5

6

7

•

8 9 10

1

• • •

• •

8

9

10

• • •

•

01,

De oplossing van het kruiswoordraadsel n i 12 kan binnen gebracht warden voor 31 januari 1999 bij Roger Balbaert, Parkweg, 2 te Kapellen. D e winnaar of winnares ontvangt zoals gewoonlijk een prijs als beloning voor de geleverde inspanningen.

148

't Bruggeske jg 30 - december 1998 - nr 4.

Nog even terug iets over het onderwijs in Kapellen: De zusters van het H. Hart van Maria uit Berlaar (toevallig het geboortedorp van v ele voorouders van de Vercammens) hadden zich reeds in 1868 in Kapellen gevestigd.

Toen begon eerwaarde moeder Stanislas (door het volk "het heilig moederken" genoemd) een godshuis. Na de invoering van de ongelukswet startte men met een katholieke meisjesschool en wat toen genoemd werd "een bewaarschool". Drie zusters verzorgden het onderwijs in de Dorpsstraat. In 1884 werd de meisjesschool aange- nomen door de gemeente Kapellen.

De loopbaan van meester EugeenVercammen (junior).

Hij behaalde het diploma van onderwijzer te Lier op 2.4.1862.Reeds op 17-jarige leeftijd was hij monitor aan de gemeenteschool van Kapellen, en fungeerde als onderwijzer. In 1862 werd hij benoemd tot hulponderwijzer en bleef zulks tot in het jaar 1877.

D . O .

M .

K os t elijk is i n d e oogen des lieer en de dood z i j n e r V1

• .l i e e r e , de schoonheid v a n u w b u i s had ik l i e f en de i 1l l s waar owe heer lijk heid woont . 2 . 5 , v. 8.

0 1 1 Z,j die 1.111 v elen d e ger ec hligheid z u l l e n g e l e e r d liehhen, z u l l e n als s t er r en i n d e r eeuwigheid s c h i t 1 1 teren....

D A N I 2 L 12, v . Sl. 1 1 .

Bid voor de ziel van zaliger 1 - • n o i s l I nnen .

: SJOSEPHUS •EUGENIUS VERGAMMEN .

11E C I

E T G

E N o

O

T

VAN M CJ UF V RO UW

I 1• CO RNE L I A JOSEPIIINA STEVENS 5

1, K o s t e r van St Jacobs' Kerk en 13, nt ierder der v scholen. v an Cappellen. .

1 Alciaar geboren 28 August i 1842, en e r aliergodvruclit igai o,erieden 24 F ebruari 1892.

5 .

Eugeen Verc ammen: potloodtekening v an de hand v an Vissers, dd. 1895.

Voonien van do 11•11.Saeramenten der stervenden

T eerbeminde Echt genoot en kinderen.

W eest toch niet bedroerd gelijk die welk e geen geloof helyben. n TITESS. 4 v. 12 Eerie zaak vroeg ik den heer , die begeere ik , to wonen in des ileer en huis al m ijne levensdagen.

1 I leer, red M ij, en onze lof zangen z ullen w , i j z ingen al de dagen van oils leven in 's lic er en huis. s I .

A flaten t oev oeglijk aan de overledenen. s 2 Zoet Hart v an Jezus, m aak dal l k Ue allijnl r ic er en meer beininne. • ( S O U d. all,6 elke reis. ) i Jezus, z ac ht inoedig en oot m oedig v n a n ,har t e, m aak mijn hurt gelijk aan het uwe ( ; K l 0 d. vall. daags. ) s Zoet E a r l van M ar ia, wees m i j n heil. (300 d , afl aat .

2 elke reis. .

M i j n Jezus, bar m har t igheid d 9 . adaall 1 rt. , . v Dr uk k . Leon. V an lloey donek , Hunch, Eeekeren. .

2 0 .

Op 13 augustus van dat jaar werd hij aangesteld tot hoofdonderwijzer aan de vrije school van Kapellen, thans Dorpsstraat 23-25, taak die hij vervulde tot de maand oktober van 1879. Toen zag hij zich genoodzaakt, zijn idealen trouw zijnde, z ijn ontslag in te dienen zoals trouwens zovelen. Ook de man van zijn zuster Catharina - Petrus De Clerck - die hoofdonderwijzer was te Brecht, nam eenzelfde logisch besluit en zette zijn loopbaan verder te Herentals (zie IX.1).

146

Bruggeske jg 30 - december 1998 n r 4.