Bruggeske
-
Driemaandelijkse uitgave van de Culturele Kring van Kapellen "Hogbesecte"vzsv.
't Vieuggeske d riem aan d elijks t ijd sch rif t van d e C u lt u rele Krin g " Hoghescote v . z . w " t e Kapellen. 2etel: Parkweg 2 - 2950 Kapellen - tel: (03) 664.5722.
31e j aarg an g - n u m m er 1
1
m a a r t 1999.
In d it nummer... - Bladwijz er - Pr imeur voor Hogbescote - L iz i Meynendonckx - Mededeling - Ereleden 1999 -
Een kunstenares van b i j ons Els Van Doorslaer 11 november 1918._ 8 0 jaar geleden N e e l 2) Gert Van Ey len De familie Spetb te Kapellen Familienamen
- Mijmer ingen van een Kapellenaar over... v roeger - Cursus: " H o e kan ik mijn stamboom opmak en?"
1 2 -4 4 4 5 -6 7 - 10 11 - 21 22 23 - 34 34 - 35 3 6 - 38 38
ledere auteur is verantwoordelijk voor de inhoud van de door hem ondertekende bijdrage.
Verantwoordelijke uitgever: Balbaert Roger Pa rkwe g 2 - 2950 Kapellen. (03) 66457.22_ Kaftontwerp: T. Hanssens. Redactie: Eikvarenlaan 19 - 2950 Kapellen — Tel: (03) 605.50.86. 1999 - Copyright "Hoghescote v.z.w" Kapellen. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, gereproduceerd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotocopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
De Culturele Kring "Hoghescote v.z.w" werd opgericht op 23 december 1968. Zetel: Padm eg 2 - 2950 Kapellen.
Bruggeske jg 31 — maart 1999 — nr 1.
Een primeur voor Hoghescote Het Van Dyck-jaar wordt te Kapellen geopend. In samenwerking met het gemeentebestuur van Kapellen en met de heer Raymond Nieberding is Hog hescote er in geslaagd om 3 weken voor de stad Antwerpen het Van Dyck-jaar te openen in Kapellen. Tijdens een grote info-beurs o p v r ijdag 2 3 e n z aterdag 2 4 apr il 1999, ingericht door de toeristische dienst van de gemeente Kapellen, is ook Hoghescote aanwezig in het winkelcentrum Promenade. In de ruimte naast Het Kruidvat zal er een unieke postzegeltentoonstelling voor het publiek open gesteld worden onder het thema Van Dyck. De heer Raymond Nieberding, geboren Kapellenaar is de eigenaar van de meest volledige postzegelverzameling ter wereld. Wij zijn dan ook terecht fier om U de gelegenheid te geven deze unieke collectie te komen bewonderen en dit op: vrijdag 23 april 1999 tussen 9uur en 21uur zaterdag 24 april 1999 tussen 9uur en 20uur. Profiteer van de gelegenheid om na uw bezoek aan de postzegeltentoonstelling ook een kijkje te nemen op de groots opgevatte toeristische beurs, ingericht door de toeristische diensten van Kapellen, Brasschaat, Kalmthout, Essen, Wuustwezel en Brecht. Het geheel wordt ondersteund door talrijke attracties. Wie was Antoon Van Dyck ? Antoon Van Dyck werd geboren op 22 maart 1599 in het huis "Den Berendans" op de Grote Markt te Antwerpen, in de schaduw van de O.L. Vrouwkathedraal, waar hij enkele dagen later gedoopt werd. Op 11 jarige leeftijd gaat hij in de leer bij Hendrik Van Balen in de huidige nog bestaande school van de Dames aan de Lange Nieuwstraat. Wanneer hij 14 jaar is schildert hij zijn eerste zelfportret en op 16 jarige leeftijd, wij zijn nu in 1615, heeft hij al een eigen atelier en leidt hij reeds leerlingen op. Van Dyck, die nu ingeschreven wordt in de Sint-Lucasgilde, verwerft het -meesterschap-, hij was een echt wonderkind. In 1618 wordt Van Dyck de beste medewerker van Rubens, maar Rubens noemt hem zijn beste leerling. Deze benaming zal hem zijn leven lang achtervolgen, zodanig zelfs dat hij Antwerpen hiervoor zal verlaten. Hij vertrekt voor de eerste maal naar Engeland in 1620, waar hij voor koning James I werkte (schilderde). In 1621 gaat hij naar Italië en ondergaat er sterk de invloed van Tiz iano e n Tintoretto. I n Palermo geniet Van Dy c k v an d e guns t v an d e Spaans e onderkoning. Tussen 1625 en 1627 krijgt hij veel roem bij de stedelijke aristocratie van Genua. Wij schrijven nu 1627 en Van Dyck is terug in Antwerpen waar hij belangrijke opdrachten krijgt voor kerken en kloosters. Hij wordt bovendien hofschilder in Brussel door de Spaanse Infante Isabella. Aan het Haagse Hof schildert hij tevens portretten van Frederik Hendrik, de prins van Oranje Nassau en zijn familie. In 1632 trok Van Dyck voor de tweede maal naar Engeland om er als hofschilder voor koning Charles I te werken. Hij werd er in de adelstand verheven en werd vanaf toen aangesproken met de titel van "Sir".
2
't Bruggeske jg 31 — maart 1999— nr 1
Anthonis Van Dyck had een werkplaats in Blackfriars (London) met een aanlegsteiger op de Theems zodat de koning hem kon komen opzoeken, en een zomerresidentie in Eltham in Kent. Van Dyck huwde in 1639 met Mary Ruthven, een adellijke hofdame van de Engelse koningin. Op 1 december 1641 wordt zijn dochter Justina geboren. Een week later, op 9 december, sterft Van Dyck plots in Blackfriars. Hij wordt begraven in de Sint-Paulskathedraal in London. Door een hevige brand in London is zijn graf er in 1666 verloren gegaan. Van Dy c k was zeker een z o gr oot schilder als Rubens. H ij wordt dan ook d e Prins der Portrettisten genoemd e n i n d e schilderkunst k an men h e m bes t vergelijken m e t Durer, Rembrandt en Francisco Goya, alle vier waren beroemd als schilders van religie, portrettisten, landschilders en etsers. Al de in dit artikel vernoemde schilders en nog vele andere ontdekt U op de tentoonstelling. Wie is Raymond Nieberding ? De 57 jarige Kapellenaar Raymond Nieberding was vroeger drukker van beroep. Hij begon reeds zeer vroeg met het verzamelen van postzegels. Sedert 1989 is zijn verzameling uitgebreid met postzegels uit heel de wereld.
Door het enorme aanbod v an postzegels is elke verzamelaar praktisch verplicht o m z ic h toe t e leggen o p bepaalde thema's. Z o ook voor Raymond. Na aanvankelijk voor bloemen en dieren gekozen te hebben beperkte hij zich later tot de figuur van Onze Lieve Vrouw. Later werd h e t thema uitgebreid t o t d e v olledige bijbel, h e t mees t vertaalde boek ter wereld. Zowel h e t O ude als h e t Nieuwe Testament komen aan bod. Nog later werd ook de geschiedenis v an het Vaticaan me t het lev en v an a l d e vroegere pausen aan zijn verzameling toegevoegd. Een v olgende s tap w a s h e t opzoeken v a n postzegels met afbeeldingen van kerstallen en dit in alle landen van de wereld. De kroon o p het werk werd gez et door z ijn unieke verzameling r ond h e t thema v an d e Vlaamse schilders.
Dank zij verschillende internationale contacten is zijn collectie tot ver buiten de grenzen v an België m e e r d a n overbekend. Tentoons tellingen i n Duits land, Neder land, Fr ank r ijk , Spanje, Portugal en Italië werden steeds met overdonderend succes ingericht. De heer en mevrouw Nieberding. (Foto familie Nieberding)
3
't Bruggeske jg 31- maart 1999— nr i .
Hoghescote is dan ook ten zeerste verheugd dat Raymond Nieberding uiteindelijk ook in zijn geboortedorp Kapellen de kans krijgt om zijn rijke verzameling en zijn laatste aanwinsten ten toon te stellen en dit bij gelegenheid van het Van Dyck-jaar. Alle postzegels worden tentoongesteld o p ecru-kleurige kartonnen platen voorzien v an d e nodige bijhorende teksten. Tijdens de tentoonstellingsdagen zullen Raymond Nieberding en z ijn echtgenote permanent aanwezig zijn om alle gewenste vragen te beantwoorden.
LIZI MEYNENDONCKX, l i d v an onz e kring, is zeker geen onbekende. Z o "leent" z ij ons meerdere malen haar "stem" voor het inspreken van diverse commentaren op videobanden die door ons werden opgenomen. Lizi betreedt ook geregeld het podium om haar toeschouwers te boeien met prachtige gedichten en teksten. Zij doet dit nu op zondag 28 maart om 11 uur in de Raadzaal van het Gemeentehuis in de Chr. Pallemansstraat. Bij het voordragen van haar poëzie wordt z ij muzikaal begeleid door Mik e Smeulders o p accordeon. Wel een aparte combinatie maar zeker een aanrader! Ka a r t e n 150/200 Bef. Zij is die dag wel zeer actief want in de namiddag te 16 uur verwacht zij U in het Arboretum, Heuvel 2 in Kalmthout. Na een poëtische wandeling door het Arboretum v er tolk t z i j e e n keuze v an gedichten: "Gratie v a n G r oen" samen-gesteld door Bie Wouters. De muzikale omlijsting is van Katleen de Vylder, harpiste. Wij kunnen U deze kunstmanifestaties ten zeerste aanbevelen. Jef HERMAN.
Verz am el i n g van d o ku m en t at ie voor h et arch ief v a n d e h eem krin g Hoghescote!!! Alle d o ku m en t at ie o ver Kap ellen is w elko m ! Wij denken aan foto's, doodsprent jes, doodsbrieven, p o st kaart en , kran t en kn ip sels, oude m en u kaart en , g eb o o rt ekaart jes, oude t ro u w b o ekjes, oude n o t arisakt en , huw elijksaankondigingen, oude reken in g en van Kap else fi rm a' s enz , enz... g e e f ons een sein t je en w e komen even langs. 8 i j vo o rb aat h art elijk d an k! D a n k zij u w m ed ew erkin g en st eun ku n n en w ij ons arch ief over Kap ellen v e rd e r uit breiden.
4
YBruggeske jg 31- maart 1999— nr l .
Ereleden 1 9 9 9 Naast onze trouwe sponsors: Bouwbedrijf J. Valckenborgh Copy Service Center lveg Kapellen Kredietbank Kapellen
Starrenhoflaan, 5 Dorpsstraat, 39 Chr. Pallemansstraat, 62 Antwerpsesteenweg, 20,
2950 2950 2950 2950
Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen
danken wij ook de hiemavermelde ere-leden: Baron Frederic Speth Beersman Arthur Blanke r s -Brans L e eMarc rs Cleiren Walter Coenen Roger de Clip pele- Van den Kerckhove De Ridder Lodewijk De Schepper Herman De Schutter Michel DilliĂŤn Don -Sm v i l -e Eggermont-Raemaekers t s Gee/hand M a n n de Merxem Chr. a e r ets t s Willy Gera Ge u d e n s -Gijsen S m Gerard eGreefs t s Armand Herman Joseph !yens Rene Jacobs Marcel Janssens Frans Janssens Johan Janssens-Backx Jennes Alexander Kerstens Hugo Ketelaars-Van Aert Keukelinck Roger Kooien Michel Lathouwers Lemmens-Thyssen Lenaeds Jacques Mannaerts- Van Scharen Mater Salvatoris
1180 Langeveldstraat, 51 2950 Haagdoomlaan, 33 2950 Dorpsstraat, 53 L. van Vlaanderenlaan,38 2950 8800 Jachthoomstraat, 26 2950 Scheidreef, 2A 2950 Vijfdedreef, 5 2950 Kon. Elisabethlei, 9 2950 Sparrenlaan, 24 2640 P. Michielsenstr, 13 2950 Rode Kruislaan, 3 Chr. Pallemansstr. 22 2950 2950 Heidestraat, 74 2950 Kapelsestraat, 200 2950 Sevenhanslei, 41 2950 Bevrijdingslei, 39 2950 Dorpsstraat, 62 bus I 2950 Koerspleindreef, 25 2950 Sparren/aan, 19 2950 Spechtenlaan, 14 2180 Konijnenberg, 40 2950 Kapelsestraat, 291 Antwerpsesteenweg, 36 2950 2950 K. Denneburgdreef, 8 2180 Boerendijk, 3 2660 Meetjeslandstraat, 48 2950 Guyotlei, 9 2180 Oorderseweg, 19 Kon. Astridlaan, 35 1R16 2950 2950 Kapelsestraat, 126 2950 Beukendreef, 18 2950 Hoe vensebaan, 57 Chr. Pallemansstraat, 18 2950 2950 Dorpsstraat, 40
5
Brussel Kapellen Kapellen Kapellen Rumbeke Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Modsel Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Ekeren Kapellen Kapellen Kapellen Ekeren Hoboken Kapellen Ekeren Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen
YBmggeske jg 31- maart 1999— nr 1.
Meynen Albert Meyvis-Bruyninckx Muchez Ludo vicus Osterrieth M.B. Osterrieth Max Peeters Armand Sch e l fo u t -Spur Else Wilhelmina Stokm v i e rans s Jan Strijbos-De Smedt Teysen Comeel Vanbree Erik Van Cauwenberghe Jacques Van den Bleeken Roger Van den Kerckhove Ph. Van den Kieboom Karel Van de Perre Alfons Vanderhaeghe Jan Van de Weyer Peter Van Doeselaer Van Dooren Gaston Van Doorn Paulus Van Erck Rudy Van Helved-Joosen Van Herck David Vanhoyland Andre van Linden- Verheyen Van Mechelen Frans Van Mechelen-Loopmans Van Regemorter-Speth Van Son-Bastiaenssens Van Strifdonck-Osterrieth Van Wassenhove Julien Verbiest-Verhaegen Verbist-Andries Vercammen- Van Riel Vin geroets Geerard Vissers Elza Volant- Verbraeken Weyten-Hotag Wittock-Smet Wuyts-Adriaensen
2950 Korte Spelierlaan, 9 2950 Hoe vensebaan, 72 2950 Sparrenlaan, 27 2000 Frankrijk/ei, 104 2950 Ph. Spethstraat, 139 Chr. Pallemansstraat, 72 2950 Nieuwelaan, 4 2 9 5 0 rue de chenal, 54 6 9 2 9 Middendreef, 40 2 9 5 0 Berkenlaan, 91 2 9 5 0 Koerspleindreef, 28 2 9 5 0 Rubensheide, 30 2 9 5 0 Hoogboomsteenweg, 277 2950 2950 Berkenlaan, 11 2950 Marcottedreef, 14 2950 Lifsterlaan, 13 2950 Dennen/aan, 4 2950 Claessensdreef, 136 2950 Kapelsestraat, 18 2950 Streepstraat, 115 2950 J. Breugelmansstr., 21 2950 Hoogboomsteenweg, 8 2950 Bevrifdinngslei, 24 2950 Hoevensebaan, 188/3 2950 Kapelsestraat, 21 2180 Pinksterbloemlaan, 5 2100 Ergo de Waellaan, 100 2950 Dorpsstraat, 28 2950 Asterlaan, 7 2950 Kapelsestraat, 41 De R. d'Alkemadeln, 13 2600 2950 Kapelsestraat, 47/1 2140 Bouwhandelstraat, 30 2950 Denneburgdreef, 25 2950 Gr. H. Cometlaan, 7 2180 Hof van Delftlaan, 48 2950 Streepstraat, 17 Groenendaallaan, 356/61 2030 2950 Dorpsstraat, 21 2950 Kasteeldreef, 3 2950 Antwerpsesteenweg, 6 2950 Dorpsstraat, 33
6
Kapellen Kapellen Kapellen Antwerpen Kapellen Kapellen Kapellen Da verdisse Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Ekeren Deume Kapellen Kapellen Kapellen Berchem Kapellen Antwerpen Kapellen Kapellen Ekeren Kapellen Antwerpen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen
't Bmggeske jg 31- maart 1999— nr l .
Een kunstenares van bij ons... Els Van boorslaer. Andermaal gaan wij op zoek in onze gemeente naar sluimerend talent. O ns oog v alt op Els, beter gezegd op haar werken. Naar onze bescheiden mening verdient ze het ten volle om eens in de kijker te worden gezet. Bij de eerste vraag hebben we reeds morele problemen — u weet wel: aan een dame vraag je haar leeftijd niet! Maar wat doe je als de dame z elf op de proppen komt: "1k ben geboren te Antwerpen op 23 augustus 1946." Dus gaan we meteen verder: v a d e r G as t on w a s jar enlang hoofdgr iffi er o p h e t vredegerecht te Borgerhout. Moeder Maria Goossens was en is nog steeds een bezorgde huishoudster. Els groeide op in de metropool en ging samen met haar broer naar de kleuterschool in het Boelaerpark te Borgerhout. Vanaf haar twaalfde richtten haar stappen zich naar het Provinciaal Technisch Instituut St. Godelieve te Antwerpen, waar zij de naad- en modewereld ontdekt heeft. Diezelfde mode moedigde haar tekentust aan. Op 25-jarige leeftijd huwde zij Emile D'Hondt, afkomstig uit Edegem, maar reeds woonachtig in de Philippe Spethstraat in Kapellen. Al snel kreeg het echtpaar twee schatten van dochtertjes en werd Els een bezorgde huismoeder. Aangezien haar echtgenoot meer en meer — beroepshalve —in het buitenland verbleef, kreeg Els meer behoefte aan een zinvolle vrijetijdsbeoefening. Vooreerst sloot zij zich aan als lid van K.A.V. Kapellen, eerst als kernlid, iets later als bestuurslid.
September 1997- Els actief op de open monumentendag in Kapellen.
7
't Bruggeske fg 31- maart 1999 n r 1
Ondertussen gingen de kinderen naar school, e n z oals iedereen wel z al weten: een s c hool k an steeds vrijwilligers gebruik en... Resultaat: Els werd lid v an het oudercomité en een hobbygroep, en tens lotte w e r d z e z e l f s leesmoeder. " E l s w a t i s e e n leesmoeder?" "Hulp bieden aan leerlingen m e t le e s mo e ilijk heden." Dat weten w e dan ook weer. Bov endien b le e f z e a ls naaister ac tief, w a n t o o k d i t aspect k o n z e n i e t z o m a a r missen, tot... Ze e e n s tr eep tr ok onder h e t voorgaande, e n h a a r interesse zich plots toespitste op tekenen en schilderen. Z e bezocht aldus verscheidene tek enatelier s i n Kapellen, waaronder de ac ademie S t . Luc as , w a a r z e e e n algemene opleiding genoot b i j Michael Verhaeren. M a a r o o k Griet V a n d e Ber g, J e f V a n Campen, Pierre Muts e n Harry Buyck z ijn h a a r leermeesters geweest. Waar ze zich aanvankelijk beperkte tot tekenen, schakelde ze al heel snel over naar de wereld van het aquarel. Bij Harry tenslotte leerde zij bovendien de technieken van het schilderen met olieverf. Via groepstentoonstellingen heeft ze, zowel voor haar aquarellen als voor haar olieverf- doekjes al enkele prijzen in de wacht gesleept. Dat zulks grote voldoening geeft, hoeft allicht geen betoog. Nu ev en onz e persoonlijke beoordeling: Els heeft zich ontpopt tot d e specialiste v an h e t aquarelleren, meer bepaald het fijnere genre, een genre dat uiterst vrouwelijk overkomt. Wat dacht u van een reeks balletdanseressen, waarbij uiteraard zachte kleuren één worden met de achtergrond. Bovendien durft Els het aan om minder voor de hand liggende onderwerpen uit te kiezen. Enkele voorbeelden: een golfslag, niet meer of niet minder. Onwillekeurig trek je het hoofd weg, om de spetterende waterdruppels te ontwijken. O f Fredje De Burggraeve, in v olle actie. O f galopperende paarden in de Camargue. O f het hoofd, meer bepaald de helm van een F-16 piloot. Als dat niet origineel is... Kortom: dit is talent om naar uit te kijken en om nog heel veel van te verwachten! Jack Vanummissen.
8
't Bruggeske jg 31- maart 1999— nr 1.
9
't Bruggeske jg 31- maart 1999— nr 1
1 0
't Bruggeske jg 31- maart 1999— nr 1.
11 november 1918... 80 jaar geleden. (deel2enslot) Schram Antonius Ludo vicus Georgius Maria. Antonius Schram werd te Antwerpen geboren op 25 september 1895 als zoon van Georges Joseph Antoine Marie Schram, notaris te Kapellen, en van Elisabeth Francisca Arts, geboren te Antwerpen op 21 januari 1872. Het gezin Schram woonde in de Dorpsstraat nr 12 en telde 4 jongens en 4 meisjes: • J oz ef Schram, geboren te Antwerpen op 16 mei 1894, • Antonius Schram, • Ray mond Schram, geboren te Antwerpen op 14 januari 1899, • Wille m Schram, geboren te Antwerpen op 23 september 1900, • Mar ia Schram, geboren te Antwerpen op 11 mei 1902, • Cor nelia Schram, geboren te Antwerpen op 20 februari 1906, • J oanna Schram, geboren te Kapellen op 24 oktober 1907, • Agnes Schram, geboren te Kapellen op 1 augustus 1914. Antonius Schram werd op 27 december 1915 opgeroepen als milicien voor het vervullen van zijn militaire dienst. Na zijn opleiding werd hij op 25 februari 1916 ingedeeld bij het 7de linieregiment. Op 1 januari 1917 ging hij over naar het 17de linieregiment 9de Compagnie, en in mei van hetzelfde jaar werd hij bevorderd tot sergeant en even later tot adjudant. Zijn stamnummer was 2.364. Bij de bestorming van de gemeente Moorslede op 29 september 1918, samen met de Britse troepen, werd hij dodelijk gekwetst. Hij werd begraven op een kleine militaire begraafplaats, gelegen op 500 meter zuidelijk van de militaire sanitaire loods Broodseynde bij Moorslede. Het schepencollege van Kapellen gaf op 30 september 1919 de toelating voor de overbrenging van de stoffelijke resten naar de gemeentelijke begraafplaats. O p een fiche in d e militaire archieven van de kazerne Koningin Elisabeth te Brussel staat vermeld dat de stoffelijke resten van Antonius Schram clandestien werden opgegraven e n o p 1 6 maart 1923 overgebracht werden naar Kapellen voor herbegraving. Antonius Schram bleef ongehuwd. Voor bewezen diensten aan het vaderland werden hem 4 frontstrepen toegekend. De naam van Antonius Schram staat niet vermeld op het monument van de gesneuvelden, doch wel op de gedenkplaat in de inkomhall van het gemeentehuis Jaarlijks op 11 november wordt zijn naam ook herdacht tijdens het doden-appel.
Speller Georges Leopold Cel/na Corneel. Werd geboren te Antwerpen op 24 april 1898 als zoon van Spelier Constant Georges, controleur der douanen en Tasiaux Rosine Augustine Victorine. Het gezin woonde in de Kerkstraat nr 4 te Kapellen en telde, naast Georges, nog 2 oudere broers, ni. • Ar mand Eduardus Seraphinus Cornelius, geboren te Meerdonk op 2 februari 1893, • R e n e Jacobus, geboren te St.-Jans-Molenbeek op 10 april 1895. 11
't Bruggeske jg 31- maart 1999 — nr 1
Onmiddellijk bij het uitbreken van de eerste wereldoorlog nam de jonge student, op 16 jarige leeftijd, dienst in het leger als oorlogsvrijwilliger. Hij meldde zich op 2 augustus 1914 in het Militair Depot 2DA in de vroegere St-Bernardusabdij te Hemiksem, waar hij ingedeeld werd als soldaat 2de klas bij het 6de linieregiment van het 2de Belgische Legerkorps. Zijn stamnummer was 63.953. Op 23 of 24 september 1914, in het militair dossier bestaat hierover onzekerheid, werd hij gemuteerd n a a r h e t 5 d e Linieregiment t e Kontich.
I E N I S V A N
De piepjonge rekruut trok met z ijn eenheid terug achter de Yzer waar hij deelnam aan de vreselijke slag bij Ramskapelle van 29 tot 31 oktober 1914. Het 5de linieregiment lag aan het station van Ramskapelle doch moest deze stelling op 29 oktober 1914 verlaten onder de hevige beschietingen van de Duitsers. Op 3 0 ok tober 1914 v ielen z ij v anuit h e t zuiden v an h e t dor p d e molen a a n welk e hevig verdedigd werd. Met de hulp v an het 6de linieregiment en een Franse compagnie Jagers werd Ramskapelle op 31 oktober 1914 terug ingenomen. D e t alr ijk e Belgis c he gesneuvelden w e r d e n v er z ameld b i j d e Koolhofbrug om nadien begraven te worden.
r ont r vaderlandsliefde 3 . n;em al td, i i 31 1 • 6• 1 , 6 t i ' t . 11 e t v o
e
t o r
Volgens de verklaringen v an z ijn broer 1 ste sergeant Rene Jacques Speller is Georges Speller a a n z ijn z ijde ges neuv eld o p 3 1 oktober 1 9 1 4 l a n g s d e s p o o r lijn t e Ramskapelle. Hij werd begraven op 10 meter zuidelijk van het signaal SG van de tramhalte van Ramskapelle. Op 20 februari 1915 meldde Kapitein Commandant Lebaigue vanuit Villingen in naam van het Rode Kruis van Charleroi aan het Rode Kruis van Antwerpen dat Georges Speller roemrijk gesneuveld was. Hij vroeg ook om de familie te verwittigen. Deze brief kwam toe te Antwerpen op 12 maart 1915. De familie werd op de hoogte gebracht door de burgemeester van Kapellen. Het schepencollege v an Kapellen verklaarde z ic h o p 6 september 1924 akkoord m e t d e overbrenging v an de stoffelijke resten van wijlen Georges Speller naar het de gemeentelijke begraafplaats voor de teraardebestelling op de familiegrond.
Tijdens d e gemeenteraad v an 10 september 1924 werd een schrijven voorgelezen v an het "Komiteit der plechtigheden der herbegraving v an wijlen G . Spelier" me t het verzoek o m dezelfde maatregelen t e voorzien v oor d e begrafenis als dez e d ie toegepas t werden b ij vroegere herbegravingen. Gemeenteraadslid Dammen betreurde d a t d e vaandels v an d e deelnemende maatschappijen met een Belgische driekleurige strik dienden versierd te worden. Gezien dit echter de uitdrukkelijke wens was van de familie Speller werd met 8 stemmen tegen 2 de voorziene rouwplechtigheid voorzien op 14 september 1924. 12
't Bniggeske jg 31- maart 1999— nr
De begrafenisstoet verlaat het gemeentehuis.
De vroegere "losweg" toebehorende aan het spoorwegbeheer werd eerst officieus en later officieel omgedoopt in Georges Spelierlaan.
Van Heide François Joseph Werd geboren te Rijsel op 1 januari 1891 als zoon van Francisca Van Heule. Na zijn huwelijk met Joanna Smits vestigde het jonge paar zich te Kapellen, Essenhoutstraat nr 16. Na het vervullen v an z ijn legerdienst in de lichting v an 1911 wer d hij op 1 augustus 1914 opnieuw binnengeroepen als soldaat 2de klas in de 4de legerdivizie, 4de artillerieregiment. Na twee jaar zwaar frontleven werd h ij o p 2 6 december 1916 gemuteerd naar het 10de artillerieregiment. Door ontberingen e n slechte levensomstandigheden diende hij tussen 1 6 december 1917 en 28 januari 1918 opgenomen te worden in het militair hospitaal te Beveren. Op 27 oktober 1918 werd hij "gepakt" door de gas en onmiddellijk overgebracht naar het St.Michielshospitaal te Brugge waar hij op 2 november 1918 overleed en op 4 november 1918 begraven werd.
François Van Heule staat niet vermeld op de gedenkplaat in de inkomhall van het gemeentehuis en ook niet op het monument van de gesneuvelden. Hij wordt jaarlijks ook niet herdacht tijdens het dodenappel op 11 november.
In de boeken van de bevolking werd zijn overlijden verkeerdelijk ingeschreven onder de naam Van Heul Frans. Door vonnis van de rechtbank van Antwerpen d.d. 16 augustus 1924 wer q bevel gegeven om de juiste en volledige naam op te nemen in de gemeentelijke registers, ni. Van Heule François Joseph.
13
't Bruggeske jg 31- maart 1999— nr
Valkenborg Pieter Frans Pieter Valkenborg werd te Stabroek geboren op 7 april 1894 als zoon v an Petrus Joannes Valkenborg, aardewerker, en Batens Amelia. Het gezin telde naast Pieter nog 2 broers, nl. Constant, geboren te Stabroek op 9 april 1882 en Alfons, geboren te Stabroek op 20 november 1899, en een zuster Louisa Angelina, geboren te Stabroek op 14 maart 1892.
Gelijk een di ef in den nacht, z o kwam de dood. I n den slaap verrast werd hij aan de trouwe vriendschap zijner strijdmakkers onttrokken. j , ZALIGE GED AC . H TEN IS V A N
PETRUS VALKENBORGH ECHT G ENO O T V A N
• J O AN N A C AU W ELAER S geboren te St abroeck, den 7 A pr il 1894, en gevallen voor het Vaderland bij Boesinghe, den 8 J ull 1918.
Begraven te St. Sixte.
Grooter vaderlandsliefde heeft niemand, dan hi j , die zijn leven ten beste geeft voor zijn l and. Als soldaat, al s dapper e Bel g, h e b i k mijn leven opgeoffer d om m ijne broeders te redderit om autaar, haar d en Vader land te verdedigen. Duarhare Echtgenoote, l i ef kind, bl i j ft mijn steeds i ndachti g, m aar w eent ni et over mij gel ijk zij die geene hoop hebben ik hen enkel naar een beter vaderland vertrokken ; i n den hemel zi en w i j elkander weder Rust i n vrede, eenvoudi ge w ar e hel d, vroom was uw leven en streven, gr oot uw lijden en strijden, wij vergeten u nooit. .mun _resat bermberilgbeld. t o o dag. afl. H. Her ' van lot us bescherm Bolgie. 3 o o dog. aft.
R.
i •
p .
Dr. V. D. Bergh, Cappellen
Pieter Valkenborg vestigde zich na zijn huwelijk in de Kapelsestraat nr 197 te Kapellen waar dochter Mathilda geboren werd. Beroepshalve was hij metserdiender. Bij het begin van de ls te wereldoorlog werd hij op 23 september 1914 opgeroepen als milicien naar het opleidingscentrum van de 2de legerdivizie te Honfleur. Als soldaat 2de klas met stamnummer 73.896 werd hij op 17 februari 1915 ingedeeld bij het 6de linieregiment in de 2de legerdivizie. Na een kort verblijf tussen 2 juli 1917 en 31 juli 1917 bij het 23ste genie keerde hij op voornoemde datum terug naar zijn vroegere eenheid. Na bijna 4 jaar verblijf aan de Yzer werd hij op 8 juli 1918 dodelijk getroffen in een loopgraaf te Boezinge. H ij werd begraven t e Krombeke nabij de St.-Sixtusabdij. Voor bewezen aan het vaderland werden hem 5 frontstrepen toegekend en het oorlogskruis met palmen.
Van Camp Petrus Josephus Geboren t e Stabroek o p 1 ok tober 1890 i n d e G r ote Molenweg, s c huin tegenov er d e Sigarenstraat, als zoon van Josephus Petrus Joannes Antonius Van Camp en Joanna Elisabeth Luyckx. 14
't Bruggeske jg 31- maart 1999— nr l .
igh t ea baste i.am • veTtimsaia
, i Z a t i g :e•:• . Gedach E P UL tA en i sI NA y' 4, r , T D lOtte4gim era Soldaat v a hij het 27 R Oc ober g t ! n e u v e l d n siabreitek; -bp E P op het veld v an eC C , S ' t Ais e • -61dliat iK l c J t i r a ʻ e E Ot l i 4 r tm ' S 9 R i4j 4 S n lE hebt - . 4I 104" e P'tlij&leri zal eindir en d e kroon des k er i s H ow e zielen, de glorie fidoi onA •voor U zullen nooi t vergaazi t ••• aland 0.1* u• S ** ik helaas ni etheb nr hiea V t, on k i n d dat e A a.1(0aded; n ae . N •a lr .C blued err l eVai die i ' riia;Zijd du ur baattl r 4i l i l i ad. .ti A w ,.j•...,'itijiii•jt.iigi.4,1ioyiieritibi•id, i V, 011: h a d •4#.0'44. oft, .vk e e r i P. • n l hz i j nn l ùi e i rj e c dd r Van Camp Na h e t behalen v an z ijn diploma v an loodgieter trad Petrus e in diens t v an d e e w Antwerpse Waterwerken in de Montebellostraat te Antwerpen. niv e o e V g o fi a Op 11 mei 1912 huwde hij te Stabroek met Deckers Paulina,er geboren •te Stabroek op 13 juli de 1891. Het jonge gezin heeft enkele maanden te Putte gewoond en is daarna op l op de Driehoek I en e 28 oktober 1912 verhuisd naar de Essenhoutstraat nr 45 te Kapellen. i re u O op 27 januari 1915. Het gezin telde 1 dochter ni. Van Camp Maria Paulina, geboren lh te Kapellen r 4 De dochter zou haar vader nooit zien. ao no Op 1 augustus 1914 werd Petrus Van Camp opgeroepen alsdp soldaat 2de klas, stamnummer .h 56.533, in het 7de linieregiment in de 4de legerdivizie. te et Door ontberingen werd hij ziek en v oor verzorging opgenomen in een lazaret te St.-Jorisi Nieuwpoort. Dit veldhospitaal werd op 7 november 1914 getroffen door een obus en Petrus t werd dodelijk gewond. Hij werd ter plaatse begraven door een onderwijzer uit Sta broek. a a . De weduwe Van Camp is in 1922 opnieuw in het huwelijk getreden met Jan Quick. Z o r g
Van den Wyngaert loseph Constant
Hij werd geboren te Kapellen op 30 oktober 1888. Zijn vader, Van den Wyngaert Jan Frans, geboren te Kapellen op 13 januari 1843, was landbouwer van beroep en overfeed te Kapellen op 25 augustus 1915. Zijn moeder was Van Tilborgh Maria, geboren te Ekeren op 2 december 1853 en overleden te Kapellen op 20 september 1916. Het gezin Van den Wyngaert telde 7 kinderen: • J os ephus , geboren te Kapellen op 18 augustus 1883, • J ac obus , geboren te Kapellen op 16 juni 1885, • J os eph Constant, geboren te Kapellen op 30 oktober 1888, 15
't Bruggeske jg 31- maart 1999 — nr l .
• Mar ia Theresia, geboren te Kapellen op 3 februari 1893, • J a n Baptist, geboren te Kapellen op 11 september 1894, • Paulina, geboren te Kapellen op 19 april 1897 • J oanna. Joseph Van den Wyngaert was landbouwer op de hoeve van zijn ouders in de Kerkstraat nr 54 (tegenover de huidige parking van de St.-Jozefskliniek). Bij de loting op 30 juni 1908 trok hij het slechte nummer 115 e n h ij moes t o p 1 6 nov ember 1908 zijn legerdienst beginnen te Gent bij het 2de linieregiment met als stamnummer 55.016.
Op 1 5 s eptember 1910 z waaide h ij a f a ls soldaat 2de klas, doch op 4 mei 1913 werd hij terug opgeroepen v oor een kampperiode t e Beverloo. 4 4 4 0 , • • • • • • : . •
Bij het uitbreken van de vijandelijkheden werd hij o p 1 augus tus 1914 opgeroepen v ia h e t mobilisatiecentrum van Dendermonde en werd hij ingedeeld in de 1 ste legerdivizie bij het 2de linieregiment, 2de bataljon, 2de compagnie. Op 18 augustus 1914, de oorlog was slechts 2 weken b e z ig , w e r d h i j s a m e n m e t 2 1 medestrijders t e O p linter i n e e n loopgrac ht gedood i n d e w ijk "Huisje". O p d ie datum sneuvelden in dez e wijk niet minder dan 227 soldaten
Hij werd teraardebesteld op de begraafplaats te Grimde bij Tienen onder het nummer 231.
De graftombe van Joseph Constant Van den Wyngaert te Grimde. 16
't Bruggeske jg 31- mead 1999— nr 1,
Van der Linden François Theophiel Theophile Van der Linden werd geboren t e Ekeren o p 11 augustus 1893. Z ijn v ader was Joannes Van d e r Linden, schoenmaker, geboren t e St.-Niklaas o p 11 febr uar i 1850 e n overleden te Kapellen op 15 december 1927. Zijn moeder was Maria Mathilda Muller, geboren te Leut op 28 juni 1850 en overleden te Kapellen op 28 september 1908. Theophile Van der Linden behoorde tot de lichting 1913 waar hij zijn diensttijd volbracht bij de 2de batterij van het ls te regiment veldartillerie met als stamnummer 26.028. Beroepshalve was hij schoenmaker. In 1914 huwde hij met Prudentia Carolina Plancke, geboren te Wondelgem op 9 maart 1894 en overleden te Deume op 12 april 1982. Het jonge gezin vestigde zich in de Stationsstraat nr 2. O p 20 maart 1914 werd hun z oon François Joan nes Amandus geboren. Bij het uitbreken van de vijandelijkheden werd hij op 1 augustus 1914 terug opgeroepen voor de verdediging van de Antwerpse fortengordel. Op het ogenblik dat deze verdedigingswerken dienden ontruimd te worden onder de druk van de Duitse aanvallers verbleef Theophile wegens ziekte in het ziekenhuis. Na zijn herstel kon hij op 9 oktober 1914 via Nederland zijn eenheid terug vervoegen. In maart 1915 werd hij ontslagen van zijn militaire verplichtingen, doch in juni 1916 werd hij terug opgeroepen zodat hij vanaf 24 augustus 1916 opnieuw actief was in de 2de compagnie van de vestingtroepen van Calais. Na een nieuw verblijf in het militair hospitaal van 29 september 1916 tot 6 oktober 1916 werd hij op 8 december 1916 gemuteerd naar het 7de artillerieregiment met de rang van korporaal. Op eigen verzoek werd hij op 26 februari 1917 teruggezet in de rang van soldaat. Het was pas op 19 december 1917 dat hij terugkeerde naar zijn vroegere eenheid, ni. de 2de batterij van het 1ste artillerieregiment binnen de ls te legerdivizie. Op 29 oktober 1918 kreeg hij de toelating om met zijn vriend, de Kapellenaar Van Pachtebeke, op familiebezoek te gaan in Brugge. Tijdens deze verplaatsing werden beide jonge mannen getroffen door een van de laatste Duitse bommen. Van Pachtebeke werd slechts licht gekwetst aan de hand doch Theophile Van der Linden werd zwaar gewond aan de buik. Hij werd nog overgebracht naar de kliniek van Loten huile waar hij echter op 2 november 1918 overleed. Hij werd begraven te Aalter. Voor de bewezen diensten aan het vaderland werden hem 5 frontstrepen toegekend en het oorlogskruis met palmen (K..B. 18 februari 1924). De weduwe van Theophile Van der Linden verhuisde op 1 december 1919 naar Antwerpen, Engelselei ni 185. Later huwde zij op 11 september 1920 opnieuw met Commissaris Cornelius, geboren te Kapellen op 3 januari 1895, kleermaker van beroep. Het gezin vestigde zich op de Hoevensebaan n i 2, w aar hun z oon Commissaris Luc ien Amandus wer d geboren o p 1 5 december 1922. Theophile Va n d e r Linden leefde v oor d e muz iek e n h ij w as bov endien e e n uitstekend klarinetspeler. Hij was daarenboven ook zeer sportief aangelegd want voor zijn legerdienst werd hij zelfs wielerkampioen van de provincie Antwerpen. Tijdens die wedstrijd reed hij op een fiets De Mol van de latere garage Hendrickx op de Antwerpsesteenweg (momenteel overgebracht naar Brasschaat). 17
Bruggeske jg 31- maart 1999— nr l .
Van Offelen Joseph Werd te Antwerpen geboren op 16 juli 1882. Hij huwde te Kapellen op 29 februari 1908 met Constantia Louisa De Laet, geboren te Ossendrecht op 2 september 1890. Het jonge gezin telde 1 dochter, ni. Maria Louisa Van Offelen, geboren te Kapellen op 22 november 1907 en vestigde zich in de Streepstraat 33. Beroepshalve was Joseph Van Offelen tolbeambte en hij woonde in de Streepstraat nr 33. Op 1 augus tus 1914 vervoegde h ij opnieuw h e t Belgisch Leger a ls s oldaat 2 d e k las , stamnummer 56.333, in het 8ste linieregiment. Op 23 augustus 1914 sneuvelde hij te Boninne nabij Marche-les-Dames. De jonge weduwe verhuisde met haar kind op 2 december 1918 naar Antwerpen, Wipstraat nr 2 en op 6 februari 1929 vestigden zij zich te Merksem, Lange Bremstraat nr 14. Bij K.B. van 16 juni 1925 werd Joseph Van Offelen benoemd tot Ridder in de Orde van Leopold li en gelauwerd met de Oorlogspalmen.
Van Hoydonck Jan Constant Werd geboren te Antwerpen op 1 november 1894. Zijn vader, Van Hoydonck Daniël Henri, geboren te Kapellen op 14 september 1875 was een zelfstandige schilder welke overleed op 31 december 1940. Zijn moeder was Jaspers Rosalia, geboren te Kapellen op 27 januari 1870 en aldaar overleden op 1 mei 1942. De familie V a n Hoy donc k w oonde i n d e Lindenstraat n i 6, momenteel Ph. Spethstraat nr 16. Van Hoydonck Jan Constant had nog 3 broers: • Henric us Constant, geboren te Kapellen op 31 oktober 1901, metser, • Petr us Ludovicus, geboren t e Kapellen o p 16 februari 1903, metser, • Franciscus, geboren te Kapellen op 16 juni 1912, schilder. Beroepshalve was Jan Constant Van Hoydonck metselaarsknecht bij David Van Herck en na de werkuren was hij helper-kolendrager bij Bullens uit de Drie Koningen. De levenslustige Jan Constant was eerst een hardloper b i j e e n lo p e r s c lu b v a n d e Geuzenhoek e n nadien v oetballer b i j F . C . Kapellen dat toen zijn thuiswedstrijden speelde in de Koerspleindreet. Jan Constant vervulde z ijn legerdienst in d e Falconkazerne op de Falconrui te Antwerpen als soldaat 2de klas, stamnummer 73.914, bij het 6de linieregiment toen de oorlog uitbrak. 18
't Bruggeske jg 31- maart 1999— nr l .
Door de barre oorlogsomstandigheden werd hij zwaar ziek opgenomen in het militair hospitaal tijdens de periode van 24 augustus 1915 tot 4 oktober 1915. Vier lange jaren bracht hij door in het slijk en de modder van de loopgraven en op 8 juli 1918 werd hij bij een stormaanval te Boezinge getroffen door een ontploffende obus en sneuvelde hij samen met zijn Kapelse vriend Pieter Heystraeten. Op 9 juli 1918 werd hij begraven op de begraafplaats Dozinghem te Westvleteren in het graf nr24. Voor bewezen diensten aan het vaderland werd hij gelauwerd met de Herinneringsmedaille 1418, de Yzermedaille, het Zilveren Kruis met Palmen en het Bronzen Kruis met 2 Zwaarden. Later werden hem 5 frontstrepen toegekend en werd hij opgenomen in de Orde van Leopold Op 15 december 1922 gaf het schepencollege van Kapellen zijn goedkeuring om het stoffelijk overschot v an J a n Cons tant Va n Hoy donc k ov er t e br engen n a a r h e t erepark o p d e gemeentelijke begraafplaats.
Van Rompaey Auguste Jean Werd geboren te Herentals op 18 augustus 1884 als zoon van Henricus Leopold Van Rompaey en Joanna Ludovica Van Pael. Op 27 november 1901 verhuisde hij van Berchem, Kazernestraat 7/8 naar Kapellen, Beenhouwersdreef nr 50. Hij huwde t e Kapellen m e t D e Winter Coleta Mathilda, geboren t e Duffel op 3 februari 1885. Het gezin woonde achtereenvolgens nog op d e Hoevensebaan nr 55 en later in nr 42. August Van Rompaey was helper in de smederij van Bevers in de Dorpsstraat. Het gez in V a n Rompaey -De Win t e r t e ld e 4 kinderen: • Mar ia Delphine Louisa, geboren te Kapellen op 21 februari 1909, • Vic tor ina H endr ik a Au g u s t a , g e b o r e n t e Kapellen op 26 januari 1912, • Lepold Petrus Henri, geboren t e Kapellen op 17 april 1913, • Leopold Albert, geboren te Kapellen op 29 mei 1915. Nadat hij zijn militaire dienst beëindigd had in 1909 werd hij bij het begin van de wereldoorlog opnieuw onder de wapens geroepen als soldaat 2de klas met stamnummer 69.509 in de 2de legerdivizie, 6de linieregiment, 4de bataljon, ls te compagnie. Reeds tijdens de eerste vijandelijkheden werd hij vrij ernstig gekwetst en afgevoerd naar het Militair Hospitaal te Bergen op Zoom waar hij overleed op 23 oktober 1914 te l l u u r in de voormiddag. Z ijn stoffelijk overschot werd overgebracht naar Antwerpen e n begraven o p h e t Schoonselhot Na de oorlog is de weduwe opnieuw in het huwelijk getreden met Rutten Albert. 19
't Bmggeske jg 31- maart 1999— nr 1.
Vileyn Arthur Cam/el
Indi en G o d m e t o n s i s , w i e k a n i e t s tegen ons . R o m . v ut, 31.
Bid v oor de Zi el van Zal i ger
ARTHUR CAMIEL VILEYN Echt genoot v an
Maria Elisabeth Geboers Ie S er gent m a j o o r b i j het 3e l i n i e r e g i m e n t Geboren te Veurne. den 7 November z890 en aldaar i n het gas that: godvrucht ig overleden, don 7 januar i 1916 aan de gevolgen zijner wonden, bekomen op bet veld van ter, t er verdediging van z i j VOORZIEN VAN O E H. H. SACRAMENT EN n
Werd te Veurne geboren op 7 november 1890 als z o o n v a n Lodewijk Eduar d Viley n e n Mathilde Sophie Couzijn. Op 1 9 apr il 1913 tr ad h ij t e Ek eren i n h e t huwelijk met Maria Elisabeth Geboers, geboren te Ekeren op 20 mei 1890. Het gezin vestigde zich te Kapellen, Kerkstraat nr 1 en telde een dochter Margaretha Joanna Vileyn, geboren te Kapellen o p 1 6 nov ember 1 9 1 3 . A r t h u r oefende het beroep uit van tolbeambte.
V a d e r l a n d ,
Di t is de wi l des Vaders di e mi j gez onden heeft, d a t i k ni ets v an al w a t hi j mi j gegeven h e e f t l a t e v e rl o re n g a a n ; m a a r ,het opwek k e ten j ongs ten dage. H . J oan. v t, 36. E n z oo z ul l en wi j al ti j d m et Go d z i j n. I Thes s . V ro u w e n doc hter s c hept d u s m o e d i n den H e e r en i n de s terk te z i j ner mac ht. E ph. v i , t o W aak t, s taat v as t i n 't gel oof C o r . x v i , 9 Gods oogen b e z i c h t i g e n h e e l d e a a rd e en v erl eenen s terk te aan hen, d i e i n H e m geloov en. 2 P aral . x v i , 9. H . H a r t v an Jesus, bes c herm B el gi ë. 3o0 d. al l . R. I . P .
Op 1 augustus 1914 werd hij onder de wapens geroepen o m d ie n s t r e n e m e n a l s l s t e sergeant i n d e 1 ste leger div iz ie, 3 d e linieregiment, met stamnummer 54.487. Op 8 januari 1916 t e 13uur werd hij ernstig gekwetst a a n h e t rec hterbeen d o o r e e n schrapnelontploffing en dit terwijl hij met z ijn eenheid onder een hevige beschieting lag in de loopgrachten van de voorste linie.
Door collega's werd hij nog afgevoerd naar het militair hospitaal te Hoogstade waar hij op 18 januari 1916 overleed. In het militair dossier staat vermeld dat hij een moedig onderofficier was met een onberispelijk staat van verdienste. Hij werd gelauwerd met 1 frontstreep. Zijn weduwe verhuisde op 21 oktober 1918 naar de Hoogboomsteenweg nr 132. Op de gedenkplaat in het gemeentehuis staat vermeld dat hij sneuvelde te Veurne op 17 januari 1916. Volgens de boeken van de bevolking overleed hij op 20 januari en volgens de akte van overlijden gebeurde dit op 19 januari.
Verresen Constant Werd geboren t e Kapellen o p 13 maart 1889 als zoon v an Joannes Baptista Verresen en Joanna Catharina Greefs. Hij had nog 1 broer, nl. Joannes Josephus, geboren te Kapellen op 29 februari 1884, dokwerker, en een zuster Ludovica Verresen, geboren te Kapellen op 24 oktober 1875. Constant Verresen bleef ongehuwd inwonen bij zijn ouders, Essenhoutstraat nr 145. Bij het uitbreken van de ls te wereldoorlog werd hij opgeroepen om dienst te doen in het 10de linieregiment, 2de compagnie, 3de bataljon als soldaat 2de klas met stamnummer 55.737. Tijdens hevige gevechten werd hij zwaar gekwetst en overgebracht naar de ambulancepost L'Océan in D e Panne waar hij overleed o p Kerstdag, 2 5 december 1916 t e 10u30 in d e voormiddag. Roger Balbaert.
20
't Bruggeske jg 31- maart 1999— nr 1.
it Z i j n droeve tijden als d'oorlog woedt t aijn Als d mensen m'n slacht lijk dieren r Als mensenbloed bij beken vloeit Als o vreed e en liefde liggen geboeid Als ha a t en kwaad e en dood Als v nood grijnzen t en vloeken en tieren Waar i isj nu toch mijn arme man 'k verga van angst d ervan 9k sterf Ach wa t verschil met vorig jaar e We zaten hier zo blij tegaar Bij n 't wiegje . van ons jongste kind. Ach god, ach god Heb meelij met mijn bitte r lot Hoor, zeg it dochtertje Moe de r lief, 'k heb vader geschreven Een schone brief En da t wij hem zo gaarne zien En da t gij toch zo droevig zijt En da t ik dan ook dikwijls krijt. De moeder aanhoort lt eenvoudig gedicht En gr ijpt uit de wieg it onnozele wicht En roept en snikt 0 Heer, o Heer ge e f ons de man en de vader weer Te r wijl de moeder aan 't bidden was Te r wijl het meisje haar briefje las Te r wijl het jongetje reed en liep Te r wijl het wicht in zijn wiegje sliep Daar verre in it vreemde verwoeste land gelegen aan de eenzame kant M e t doorboorde borst En hijgende van dorst D a a r lag de vader De dappere held Te sterven
- Van alle foto's geplaatst bij dit relaas" 11 november 1918... 80 jaar geleden (2 fotograaf 6 d e eonbekend. l e n s l o t ) , i s -d FamilieeDondelinger-Roland — dokumentatie uit hun bidprentjesverzameling. 21
YBruggeske jg 31- maart 1999— nr 1.
y
.
•
•
, , , ,
•ç i , E 5 , s t A K e , p _ E k r
••
O wl Van Elden. Volgde in het begin van de jaren '70 lessen tekenen en olieverf aan de Tekenacademie Runcvoorthof (Gard van Mechelen, Frank-Ivo Van Damme) te Merksem. Na een onderbreking van ongeveer 15 jaar terug gestart in De Oude Pastorij te Kapellen, onder leiding van Johan Janssens, een zeer bekwaam leermeester in een brede waaier van technieken, waaronder grafiet, houtskool en pen. Vanaf 1993 lid van Creatief Kalmthout (Trefpunt Heide) waar zij le s kreeg van Jef Van Campen, een gekend Antwerps aquarellist. Sinds 1996 is Hannelore Uchner lesgever en zij bracht heel wat bij op gebied van akwareltechnieken, kleur en composities. Gert Van Eylen doet soms mee aan groepstentoonstellingen in De Oude Pastorij en in Trefpunt.
22
't Bmggeske jg 31- maart 1999— nr 1
be famille 5peth te Kapellen. OORSPRON6 VAN DE NAAM. Te Kapellen kennen we een "Philippe Spethstraat" en een "Home Philippe Speth". Een straat, plaats of gebouw naar een persoon noemen gebeurt niet zomaar zonder reden. We weten dat de naam Speth thuis hoort bij eigenaars van gronden, kastelen of speelhoven. Wie en wat was de familie Speth te Kapellen ? Zoals vele eigenaars van vroegere buitenverblijven in het Antwerpse was ook de familie Speth van vreemde afkomst. De naam zelf zou terug gaan tot een heel ver verleden en zijn oorsprong hebben in Duitsland. Ver doorgevoerde opzoeking naar de herkomst van de naam door een baron von Speth werden samengevat in diens boek "Die Spethen und die Weiser". Het past niet in de aard van deze bijdrage om over dit boek van de baron uit te wijden, maar enkele, zo kort mogelijk gehouden merkwaardige vermeldingen, achten we toch toegelaten. De naam zou reeds voorkomen in Romeinse geschriften uit de 3de eeuw (de Romeinen zouden de enige Europeanen geweest zijn in die periode die schrift gebruikten). Het gebeuren is het beboste bergdistrict Spessart (vroeger nog Spethenhart) in het westelijk deel van wat nu Duitsland is. Het was een bolwerk van een Speth dynastie die een federatie van plaatselijke Germaanse stammen beheerste. Door een derde-eeuwse Romeinse schrijver werden die stammen vermeld als de Alamannen. Het waren deze stammen die al lange jaren strijd voerden tegen de Romeinen om hun gebied tegen de uitbreidingszucht van het Romeinse Rijk te beschermen. Deze laatsten slaagden er nooit in om het oude Spethenhart-bolwerkbestendig te bezetten. Rond de 5de eeuw had de Speth-dynastie zich verplaatst naar de Elzas en in diezelfde periode voor een korte tijd in Baden. De naam Speth verscheen later in verschillende varianten, te veel om op te noemen, maar verbonden aan namen van dorpen en districten van familienamen was er nog geen sprake. Tot geruimen tijd na de 8ste eeuw werden er geen schriften meer gevonden met vermeldingen van d e naam Speth, maar rond d e 13de eeuw begon d e naam weer t e verschijnen i n geschriften aangaande verhandelingen v an gronden. Me n ac ht h e t v oor mogelijk d a t d e personen daarin vernoemd, afstammelingen konden zijn van de aloude Speth-dynastie. Wat nu betreft de genealogie van de huidige Speth-familie, daarvoor konden wij putten uit het lijvige boek van Dorothy Speth-Perry uit Amerika die de USA en Europa afreisde om de overal verspreide leden van de familie op te zoeken. Wij houden het bij de Belgische tak. De eerst genoemde in gezegd boek was een Hans Spaeth, geboren in 1585 t e Neuffen (Duitsland) die in 1615 huwde met een Ursula die stierf in 1635. In 1644 hertrouwde Hans met Agnes Bross.
23
't Bruggeske jg 31- maart 1999 — nr 1.
We gaan de ganse afstamming natuurlijk n i e t v olgen, m a a r nemen een sprong in de tijd en belanden in de vorige eeuw bij een d o k t e r J o h a n F r eder ic Spaet, geboren t e Stuttgart in 1807 en overleden in 1881. Hij was g e h u w d m e t Fr eder ic a Justine Stab en het gezin telde verschillende kinderen. In 1869 g a f dokter Spaet z ijn kinderen d e raad hun land t e verlaten om te voorkomen dat ze onder de overheersing v an de Pruisen zouden vallen. Allen gav en gev olg a a n d i e raad, behalv e een z oon Kar l die z ic h t e Stuttgart vestigde. Een andere zoon Gustaaf trok naar de Verenigde Staten v an Amerika. Een z oon Frederic, uitz iende voor een betrekking, plaatste in verschillende dagbladen advertenties e n k reeg aanlokkelijke aanbiedingen uit Lausanne en uit Antwerpen. Johan Frederic Otmar Speth 1851- 1920 (Foto familie Speth)
Hij verkoos d e grote hav en aan d e Sc helde d ie een betere toe-komst beloofde dan d e bekoorlijke Zwitserse stad. Als 19-jarige jongeling belandde h ij d a n te Antwerpen, kort voor de Frans-Duitse oorlog van 1870, en in 1871 huwde hij met N. Wery. Na elf jaar huwelijk werd hij weduwnaar maar in 1883 hertrouwde hij met Emelie Good. Hij trad in dienst b ij e e n fi r ma v o o r import en export waar hij al spoedig een post met grote verantwoordelijkheid verwierf. R ond 1888 volgde hij zijn werk-gever op en zette de zaken voort onder de naam Fr. Speth en Co. Hij had v ooral belangstelling v oor olie e n bouwde een v an d e eer s te tank s c hepen v an Europa. Het was nog een zeilschip, een driemaster, w ant de maatschappij kon zich nog geen stoomschip veroorloven. In 1891 trok hij naar Amerika waar hij contact nam met d e Standard Oliemaatschappij van New Jersey. In samenwerking met dez e machtige maatschappij en met andere Belgische en Hollandse zakenmensen w er d e e n nieuwe oliemaatschappij ges tic ht, de American Petroleum Co, voor invoer en verdeling. Met karren, getrokken door paarden en voorzien van een bel, werd er in steden en dorpen aan de huisvrouwen van deur tot deur kerosine geleverd. 24
't Bruggeske jg 31- maart 1999— nr 1.
Eén van de eerste tankschepen in Europa. Gebouwd 1887 in Engeland voor de firma Speth en Co.
M. Frédéric Speth, president van 1891 tot 1920. (Foto familie Speth)
(Foto famile Speth)
Het vlugge succes liet Fred. Speth toe zich nog met andere handelstaken bezig te houden. Zo stichtte hij een maatschappij voor de verkoop van smeerolie, een bank in Rotterdam, alsook een maatschappij voor invoer en verkoop van terpentijn-producten. In tussentijd, in datzelfde jaar 1891 kocht hij te Kapellen een groot landgoed met kasteel (het Pharazijnshof) dat hij in 1895 liet afbreken om er een nieuw landhuis in cottage-stiji te laten bouwen, het thans nog bestaande "Irishor in de Kapelsestraat.
H et Phar az i j ns hot . ( Foto Hoghescote v.z.w.)
25
't Bmggeske fg 31- maart 1999— nr 1.
DE FAMILIE SPETH TE KAPELLEN. In 1912 liet hij het gebouw vergroten door aanbouw van een zijvleugel en een toren met hoog dak, die het geheel een voornamer uitzicht zou geven. Uit zijn eerste huwelijk had Frederic Speth twee kinderen, Alic e Marie, geboren in 1875, die huwde met Maximiliaan Osterrieth, een zoon Walter die stierf toen hij pas 23 jaar was. Uit het huwelijk Speth-Good werden nog vijf kinderen geboren: • William op 28 december 1883 en te Brussel overleden in oktober 1963, • J a n , ook Hans genoemd, geboren in 1885 en gehuwd met Marie Bause, dochter van een Antwerps advocaat, • Mauric e, geboren in 1886 en gehuwd met Alice Byche. Het echtpaar kwam in 1937 om het leven door een auto-ongeval, • Amelie, geboren in 1891 en gehuwd met Eduard Pecher, • Charles , geboren in 1893 en gehuwd met Suzanne Blaess. Frederic Speth stierf in 1920 (zijn echtgenote Emelie Good was reeds in 1905 overleden).
De Antwerpse familie Speth. (Foto genomen in 1900) van links naar rechts: Jean, Frédéric (Vader), William, Maurice, Walter en in het midden vooraan C har l es . (Foto familie Speth)
Het Kapelse domein was overgegaan naar zoon Jan, gehuwd met Marie Bausse. Zoon Charles bezat te Kapellen een eigendom, vroeger gekend als kasteel "Middelbeek", thans "Home Philippe Speth", z o genoemd als herinnering aan hun z oon Philippe die tijdens de bevrijding van Nederland in 1945 om het leven kwam. De oudste zoon William die te Brussel woonde, schreef enkele dagen voor zijn overlijden in oktober 1963 een brief aan Dorothy Speth-Perry in Amerika: "Over het kasteel te Kapellen, zegde hij daarin - dat het niet langer meer aan de familie toebehoort, maar dat zijn broeder Jan in het park enkele jaren geleden een schoon huis bouwde waar zijn weduwe Marie Bauss nog woont." 26
't Bruggeske jg 31- maart 1999— nr 1
Het "oude" irishot. (Foto E Hoelen)
H et " ni euw e" i ns hof . (Foto Hoghescote vi m .)
Twee van haar dochters, haar zoon en de kinderen bouwden allen een woonst op dezelfde gronden (over dezen komen we verder terug). Verder schreef William dat zijn schoonbroer Maximiliaan Osterrieth, de man van zijn halfzuster Alice, hetzelfde deed (diens woonst was het thans nog bestaande "Heidehof", een weinig voorbij "Irishor, dat dus vroeger tot het domein Speth behoorde. De ingangspoort van "Heidehor is een prachtig voorbeeld van smeedijzerkunst. Zij werd in 1920 door Maximiliaan voor 1.000 BEF aangekocht. Men zegt dat die poort een nabootsing zou zijn van de vermaarde poorten op de Place Stanislas te Nancy (Frankrijk), maar dan op kleiner schaal.
27
YBruggeske jg 31- maart 1999— nr 1.
D om ei n M i ddel beek . (Fotograaf niet gekend)
Misschien meldenswaardig in William's br ief wat hij ov er zijn v ader vertelde. I n 1900 had Frederic Speth een groot en schoon huis laten bouwen waar hij tijdens de winter verbleef. Dit huis is nu (aldus William in 1963) in bezit van vaders's achter-kleindochter Evelyn Pecher die het overliet aan het Britse Consulaat te Antwerpen.
•••,i':"• • ••f7tild H et d o m e i n H e i d e h o t (Fotograaf H o niet gekend) f . •
De zwaarste periode die vader Speth moest doormaken was de dood van zijn vrouw Emelie Good, een verlies dat hij maar moeilijk te boven kwam. Tijdens de oorlog 1914-1918 bleef hij met moed thuis om zijn belangen en die van zijn vrienden te verdedigen. Hij had al een tijdje geleden de Belgische nationaliteit bekomen en zijn zonen dienden in het Belgisch leger, zijn partner en schoonbroer Charles Good in Londen.
28
Bruggeske jg 31- maad 1999— nr i .
Gedurende zijn twee laatste jaren stelde hij bijzonder veel belang in zijn merkwaardige galerij van moderne schilderijen. Hij hield van bloemen en las veel, hij sprak met ons (aldus William) over Marcus Aurelius, over Maurice Maeterlinck, die zozeer door zijn vrouw gewaardeerd werd. Hij kende de theorieën van Sigmund Freud al voor Freud bekendheid verwierf. De dag d a t v ader Speth stierf, 3 december 1920, war en arbeiders nog dr uk bez ig m e t versieringen voor zijn woonst. William besloot zijn brief met Dorothy te bedanken hem de gelegenheid gegeven te hebben om over zijn vader te spreken en om de herinneringen opgehaald te hebben die hem zo dierbaar zijn. Uit het reisverslag van Dorothy Speth-Perry, op zoek naar familieleden in Europa, noteren we over haar bezoek aan België het volgende: "Na de lunch gebruikt te hebben b ij William te Brussel kwam Kapellen aan de beurt en werd er overnacht bij Charles Speth op het Iris goed. Charles toonde Dorothy het vroeger zomerverblijf van zijn vader dat nog in bezit was van de familie, maar thans (1965) uitgeleend werd als jongensschool. O p het uitgestrekte goed waren schone landschappen met aangelegde vijvers, z wanen en ander gevogelte, een z eer groot zwembassin, bomen van allerlei soorten en heesterplant-soenen, bloemen en grote vlakten met prachtig gazon. Vo o r het onderhoud v an dit alles was e r personeel nodig, meiden, butler, hoveniers, enz." Na haar bezoek aan Charles trok Dorothy naar de familie Osterrieth-Speth op het Heidehof.
HERALDIEK EN 6ENEALO6IE ROND DE FAMILIE SPETH. In het reeds hoger genoemde familie-boek van Dorothy Speth komt ook een afbeelding van familiewapen v oor. Hetz elfde i s o o k vermeld in het armorial van J.B. Rietstap en is omschreven als volgt: "Van azuur, e e n s c huinbalk v an k e e l ( = rood), beladen ov er heel de lijn me t een druivenrank v a n a z u u r w a a r a a n z e s druiventrossen v a n goud, v er gez eld v a n zowel in het hoofd als in de v oet van een wassenaar (sikkelmaan) van goud met daar boven een zespuntster v an hetzelfde. Als helmteken o p e e n gek r oonde h e l m d e wassenaar met de s ter" Nu dient het wel gezegd dat een rode balk op een blauw schild niet volgens de regels van de heraldiek is, die zegt dat geen kleur op kleur of metaal op metaal mag geplaatst worden. Alhoewel niet volgens d e regels, ontmoet m e n a f e n t o e n o g z u l k e afbeeldingen.
Spetii 29
't Bruggeske ig 31- maart 1999— nr 1
De oorspronkelijke bedoeling van de heraldiek was dat een schild goed te onderscheiden moest zijn, let maar op onze hedendaagse verkeerstekens die naar die regel ontworpen werden. Voor het wapen Wery voor de eerste echtgenote van Frederic Speth, geeft Rietstap op die naam twee verschillende wapens. Het ene van azuur, een keper vergezeld van drie vijfpuntsterren, alles goud. Het andere van zilver, een rode leeuw, vergezeld van 8 blauwe schelpen, zoomsgewijs geplaatst. Voor de tweede echtgenote Emelie Good, moeten we voorlopig het wapen schuldig blijven. Wat is er op dit gebied te vernemen over de aangehuwde families ? We volgen de kinderen van Frederic Speth Sr.
Van Alice, uit zijn eerste huwelijk, hebben we vernomen dat ze huwde met Maximiliaan Osterrieth, die op Heidehof woonde. Te Antwerpen is de naam Osterrieth vooral verbonden a a n h e t prac htige gebouw i n Rococo-stijl op de Meir dat naar de familie die het vorige eeuw bezat Hotel Osterrieth genoemd bleef. De familie zou afkomstig zijn uit Straatsburg, in d e lo o p v a n d e 1 6 d e e e u w aldaar gevestigd. Het wapen is gevierendeeld: 1 en 4 op rood een Paaslam zilver, 2 en 3 van zilver, een rood kruis, helmteken het Paaslam uit het schild staande op de helmwrong.
Voor de overige kinderen kunnen we slechts een wapen noemen voor de echtgenoot van Emelie, E d u a r d P e c h e r e n v o o r d e echtgenote van Charles, Suzanna Blaes.
Een wapen Pec her is niet t e v inden b ij Rietstap, maar in h e t werk "Families nobles e t Patriciennes d'Anvers" van J.R. de Terwagne komt het wapen wel voor:
"Een schild van keel, een keper van goud vergezeld in de linker bovenhoek van een opgaande zon en in de voet een adelaar alles van goud." Op de naam Blaes geeft Rietstap slechts één wapen en wel voor de familie afkomstig u it Oostenrijk, ni. van keel een schuin- balk van zilver, helmteken een vlucht zoals het wapen. In de heraldiek is een schuinbalk, indien niet anders vermeld, een rechter schuinbalk. In het andere geval wordt uitdrukkelijk gesproken van een linkerschuinbalk. Voor de kinderen van Gustaaf kunnen twee wapens vermeld worden, voor de dochter Emelie en voor Jan Walter.
30
't Bruggeske jg 31- maart 1999— nr 1.
De doc hter was gehuwd m e t Dav id Rahus e, e e n familie m e t d ie naam, afk oms tig v an Amsterdam, voerde een wapen van zilver, een kasteel met ter linkerzijde een toren, het geheel in natuurkleur en vergezeld in de rechterbovenhoek van een rode anker, links schuin geplaatst. Jan Walter was gehuwd met Jacqueline van Cutsem uit een familie die een gevierendeeld wapen voerde waarvan het is te en het 4de kwartier op sinopel (= groen) twee getande sikkels van zilver met de steel goud, de punten omhoog en naar elkaar gericht, vergezeld van drie zespunt-sterren, twee in het hoofd en de andere tussen de sikkels, 2de en 3de kwartier op zwart drie palen van goud, een schildhoofd van zilver beladen met drie zware merletten. Met de kinderen van het echtpaar Speth-Bauss komt er verandering in het wapen Speth.
Er waren drie dochters en een zoon, dochter Helena was gehuwd met Lucien Morren uit een familie die een wapen voerde van sabel (= zwart), drie gouden sterren volgens ene bron met zeven punten, volgens een andere met acht of zes naargelang het een oudere of een jongere tak betreft (denkt men). Een andere dochter Jacqueline was gehuwd met Pierre van Regemorter. O p die naam geeft Rietstap twee verschillende wapens, een van sabel, een balk van zilver beladen met drie rode heraldische rozen en vergezeld van drie wassenaars van zilver, twee in het hoofd en een in de voet. Het andere wapen is van goud, een wassenaar van azuur, geflankeerd door twee zwarte nagels en in het hoofd drie rode schuinkruisjes naast elkaar.
31
Bruggeske jg 31- maart 1999— nr 1.
Wapenschilden van de familie Van Regemorter.
De enige zoon Frederic Speth, geboren in 1917, werd doctor in de rechten, buitengewoon professor aan de Vrije Universiteit van Brussel, Vice-President van de Opperste Raad van de Jacht en titelvoerend lid van de Internationale Raad van de Jacht. Wegens verdiensten op allerlei gebied werd hem op 9 juni 1971 de persoonlijke titel van baron verleend met een geheel nieuw wapen en dit dan wel volgens de heraldische regels. De tamelijk omslachtige beschrijving gaat in heraldische termen als volgt: "Van zilver een balk
van keel vergezeld in het hoofd van drie kruisjes van hetzelfde, e n in de voet van een groenspecht in natuurkleur. H e t wapen getopt met een helm zilver, gekroond, getralied, omzoomd en halssnoer van goud, gevoederd en bevestigd van keel, helmkleden zilver en keel en helmteken een vlucht rechts van zilver en links van keel, leuze "Libere" in rood op een wimpel van zilver. Bovendien voor de titularis het schild getopt met een baron-kroon (7 parels) en gehouden door twee herten in natuur, het geheel op een sokkel van grijze steen". Baron Frederic Speth was gehuwd met Jacqueline Janssen, geboren in 1920. Het echtpaar woonde op 't Goedje" in de Bloemenlei te Kapellen. Het armoriaal van de Belgische adel geeft slechts één familie Janssen, er dient onderscheid gemaakt te worden met nog enkele andere families, maar dan wel Janssens. De familie Janssen (zonder S-uitgang) was afkomstig uit Tienen en de oudste tak voerde een
wapen "doorsneden van rood en zwart, op rood (bovendeel) een uitkomende leeuw van goud houdende in de rechter poot een zespuntige ster eveneens goud, op zwart drie wassenaars of sikkelmanen van zilver". Aan verschillende leden werd de titel van baron verleend. Voor dezen is het schild dan: "getopt
met een kroon van zeven parels waaruit een gekroonde helm met als helmteken de uitkomende leeuw van het bovenste deel, de helmkleden zijn van goud en zwad en het schild gehouden door twee leeuwen in natuurkleur, als leuze RECTITUDO van goud op een rode wimper Voor de tweede tak is het nagenoeg hetzelfde maar de drie wassenaars worden dan dr ie gouden besanten of penningen en de helmkleden zijn van goud en rood. Uit het huwelijk Speth-Janssen kennen we vier kinderen, een dochter Catharina en drie zonen Jean, Stephaan en Jacques. Van de dochter, geboren in 1942, weten we dat ze gehuwd is met Andre de Barsy. Het echtpaar vestigde zich waarschijnlijk te Brussel. 32
't Bruggeskejg 31- maart 1 9 9 9 —tir 1 .
De familie d e Barsy voerde een wapen v an zilver, dr ie schuinbalken v an k eel ( = rood), helmteken een aanziende morenkop met hoofdband van zilver. Aldus is het wapen nog te zien in het kerkje van Strud op de grafsteen van Bernard de Barsy, heer van Courrière, overleden in 1752. Strud is een gehuc ht v an Haltinne ten z uiden v an Andenne aan de Maas. Nu we het toch over heraldiek hebben, terloops iets vermeld uit een brief van William Speth te Brussel aan Dorothy Speth in Amerika, o p 6 me i 1962, waarin h ij ook spreekt ov er het familiewapen.
"Het heeft lang geduurd om te schrijven", zo begint zijn brief, "omdat er tijd nodig was om de gevraagde documentatie te vinden. Het wapen Speth", zegt hij verder", bestaat in het Armoriaal van Rietstap en ik zend U daarvan een foto, er is nog een ander wapen Speth von Swiespalten, maar dat heeft niets met onze familie te maken. De kosten van deze kleine foto zijn niet noemenswaardig, slechts de prijs van een kerstkaart en beschouw het dus als zo. Indien U er meer verlangt voor de kinderen, kunt U deze gemakkelijk verkrijgen. 33
Bruggeske jg 31- maart 1999— nr 1.
Maar----- (en hij zet een streep achter dat woord), indien U graag een geschilderde reproductie in kleur zou willen zoals die bij Rietstap is beschreven"getopt met een kroon van zeven parels waaruit een gekroonde helm met als helmteken de uitkomende leeuw van het bovenste deel, de helmkleden zijn van goud en zwart en het schild gehouden door twee maar niet afgebeeld, dan wordt dat wel kostelijker. Letterlijk vertaald -schreef William verder-, daar het miniatuurwerk is en moet gedaan worden door een heraldiek specialist, ik heb navraag gedaan over het wapen dat zorgvuldig geschilderd in kleur en goud met helm en natuurlijk op een groter blad papier, zou dat dan ongeveer twintig dollar kosten." Deze brief besloot William met te zeggen dat hij een foto bijvoegde van zijn dochter en haar echtgenoot op het terras van hun huis in Kapellenbos ten noorden van Antwerpen. Genoemde dochter zou dan Gisele Speth geweest zijn en haar echtgenoot baron Eduard Cazenave de la Roche.
J. Goolenaerts NOTEN - VERWIJZINGEN. 1. D or othy Speth-Pery: "Our Speth Lineage". Meer dan 300 pagina genealogie en brieven. Tal van interessante gegevens over leden van de familie Speth in Amerika en Europa. Vele foto's en portretten genomen tijdens haar zoektochten naar leden Speth. 2. H e t wapen Speth, vermeld in het Armoriaal van J.B. Rietstap is dat van een familie afkomstig uit Munchen. 3. H e t nieuwe wapen Speth is nog niet opgenomen in het Armoriaal van de Belgische adel van baron de Ryckman de Betz. 4. I n 1991 werd door Ph. de Bauman de Ryckholt en Georges de Hemptinnes ter gelegenheid van de veertigste verjaardag van de regering van koning Boudewijn een nieuw armorial van de Belgische adel uitgegeven en daar is het heraldisch goed verantwoorde wapen van de familie Speth dan ook in opgenomen. 5. P a u l Arren: "Kastelen in Kapellen". Uitgave ter gelegenheid van de Openmonumentendag 13 september 1992.
FAMILIENAMEN. Alle familienamen hebben e e n bepaalde betekenis. N i e t altijd i s d e ze betekenis gemakkelijk te onderscheiden o f te achterhalen. Genealogisch onderzoek i s meestal hierbij onontbeerlijk. De oorspronkelijke bedoeling van familienamen kennen we reeds: allereerst het onderscheid mogelijk maken tussen individu's met dezelfde voornaam. (vanaf ca het jaar 1000 moeten we spreken van doopnaam o f heiligennaam). Later om het verschil te onderkennen tussen bepaalde familie- o f herkomstgroepen. Nog maar sinds ca 200 jaar om een vaste identiteit te verschaffen. Etymologisch zijn de familienamen van Vlaamse , Kempische , Brabantse , Zuid-Neder. landse oorsprong in te delen in een aantal groepen , volgens hun zichtbare betekenis en vorm. Hierna volgt een poging tot indeling.Vooraf dient gezegd d a t deze indeling ver van voiledig is en erg summier. Ze geeft slechts beperkte mogelijkheden en is slechts bedoeld als richtlijn.
34
't Bruggeske fg 31- maart 1999— nr 1.
Indeling van de familienamen: A. - Volgens hun betekenis: • Patroniemen: namen van mannelijke patroonheiligen. Vb. : Peeters (H. Petrus); Bernaerts (H. Bemardus); Janssens (H. Joannes) • Metroniemen: namen van vrouwelijke patroonheiligen. Vb. : Cleiren (H. Clara); Maden H. Maria) • Toponiemen: namen van plaatselijke herkomst. Vb. : Van Leuven; Van Tilborgh; Van den Bos c h • N amen van fysieke eigenschappen of gebreken: Vb. : De Crom; De Staercke; De Groot • N amen van karaktereigenschappen of gebreken: Vb. : Meganck (meegaand); Den Braeven (braaf) ; De Dulle (kwaad) . • N a me n van beroepen: De Wever; De Backer; De Jaegher. • Verwijz ing naar kerkelijke feesten: Kerstens; Christiaensens; Van Paesschen. • Ver w ijz ing naar zekere (soms adellijke) titels : De Maerschalck; Hertoghs; De Burchgraeve; Coninckx. • N a m e n van kleuren ; Vb. : De Wit; De Gryse; Van Rooy; De Bruyne. • N a m e n van dieren : Vb.: De Haes; De Vos; Bevers; De Haene. • N a m e n van de seizoenen : Vb. : De Winter; Somers; Eric Herfst. B - Volgens de vorm: 1. De relatievorm - eindigen op ...s of op ...x. Vb; : Peeters (Petruszoon); Hendrickx (Hendrikszoon); Wouters (Wouterszoon) - eindigen op ...en of op sen. Vb. : Jansen (Janszoon); Willemsen (lAtillemszoon) - eindigen op ...ingh of op ...inck of op ...ing (betekent: behoren tot.) Vb. : De Vlaeminck; Bontinck; Loveling Ultzonderingen: Palinckx ; Harings (verwijzen naar diemamen) 2. De herkomstvormen - beginnen met ...van of met ...van de ...Vb. : Van Beeck; Van Dyck; Van den Broeck (broeck is moeras) - beginnen met ...ver... (ver is de samentrekking van ...van de...) Vb. : Verplaetse; Verbruggen; Vermeulen; Verbeeck 3. De beroepsvormen - eindigen op ...er of op ...aar of op ...ier o f op ...eir. Vb. : Vissers; De Schutter; Dobbelare Valc k eniers ; De Clippeleire. - eindigen op ...man. Vb. : De Veerman; Winckelmans; Loopmans. 4. De Germaanse verbasterde vormen : - eindigen op ...aert of op ...aard o f op ...aart. (Germ. Hart : bet. Sterk) Vb. : Planckaert; Clauwaert; Calluwaerts; Balbaert. - eindigen op bald , verbasterd tot . . . b a u t o f nog ...bout. Vb. : Hutsebaut; Callebaut; Rombouts. (doopnaam van Germ. oorsprong). A.M. Jennes. Geraadpleegde bronnen : "De naam is ..." door Wim Daniels. Uitg: Kosmos Utrecht - Antwerpen. "Woordenboek der Familienamen" door Prof. F. De Brabandere. Uitg: Gemeentekrediet; 35
Bruggeske jg 31- maart 1999 --- a r t
Mijmeringen van een Kapellenaar over... vroeger. Toen ik geboren werd op 15 maart 1926 te Kapellen op de Hoevensebaan woonden mijn ouders nog bij mijn grootouders, rechtover "Het Bruggeske". De geboorte ging door bij het licht van een carbuurlantaam terwijl dokter Libbrecht de bevalling leidde. In het onderste deel van zo'n lantaarn bracht men calciumcarbide. Daarop werd water gegoten en er ontstond methaan of mijngas. Door een fijne opening kwam het in het bovenste deel. Dit werd aangestoken. Hierachter werd een holle spiegel geplaatst zodat men een lichtstraal kreeg die een schaars licht verspreidde. Aan de voorzijde zat een ruitje. De rest van de zijkanten en boven- en onderkant was volledig met metaal afgesloten. Deze lantaarns kon men dragen maar ook honden- en paardenkarren of -koetsen werden er 's avonds mee verlicht. Bij strenge vorst bevroor het water wel eens e n dan s tond men z onder licht. H et manvolk z ette dan hun waterkraan open en zodoende had men water aan 37° graden warmte. Om mijn geboortegewicht te kennen haalde mijn grootvader een heurzel (!). ik werd in een ongebruikte verse handdoek geknoopt en gewogen. Een heurzel bestaat uit een veer strek in spiraal gespannen. Onder aan de veer was een haak bevestigd waaraan men het te wegen voorwerp kon hangen. Boven beyond zich een ring die men kon vasthouden of ophangen aan een haak. Een wijz er schoof ov er een verticale plaat waarop met streepjes d e gewichten aangeduid werden. Dit toestel werd zeer lang gebruikt door de voddenrapers bij het opkopen van "vodden, oud ijzer en kernijnenvellen". In 1927 huurden mijn ouders een woning met een half verdiep naast de kruidenierswinkel "De Ketting". Er was een gemeenschappelijke ingang met brede gang tangs de Stationsstraat. Dit alles was eigendom van de familie Van de Perck. De broer hiervan was dokter Van de Perck senior. Wij hadden een tuin langsheen de Stationsstraat met een oude gemetselde muur er langs tot aan de familie Van Aerden, bierhandelaar. Naast ons huis was een dubbele inrijpoort. Achter in de gemeenschappelijke tuin was ook een gemetselde muur met een poortje er in. Dit gaf uit in de tuin van de familie De Beenhouwer-De Beuckelaer. Deze hadden een zoon Willy die een maand ouder is dan ik. Als verdere herinneringen aan ons verblijf in de Stationsstraat zie ik nog het beeld van onze overbuur, mevrouw Speller die wij steeds eerbiedig met "madam" aanspraken. Haar zoon was gesneuveld in de eerste wereldoorlog. Toen mijn grootouders in 1930 gingen rentenieren bouwden zij een woning in de Gasstraat bijna tegen de spoorweg aan, naast de familie Jetke DilliÍn. In 1931 verhuisden wij naar de Guyotlei omdat onze woning afgebroken werd. Ook de tuinmuur verdween e n h ie r wer d naas t Va n Aer den e e n woning gebouwd d o o r d e familie D e Beenhouwer-De Beukelaer. Waar onze oude woning s tond z ou later apotheker Fortin zich vestigen, opgevolgd door apotheker Robert Herman. In de dreef (nu Hofstraat) lag aan het einde v an het rechte s tuk een groot woest terrein, begroeid met bunt (pijpestro). Dit hoorde bij het "glasfabriekske". Hier werden regelmatig kleine hoeveelheden rood slib gestort. Het deel in de richting van de spoorweg was enkel achteraan tegen de spoorweg bebouwd met enkele woningen o.a. van de familie Van Ginderen. Verder waren e r allemaal uitgangen v a n t u in e n v a n bewoner s u i t d e G as s tr aat e n d e Antwerpsesteenweg. In het eerste deel van de dreef stonden altijd grote huifkarren v an de familie Ketelaars geparkeerd. In de Guyotlei stond naast de huidige uitgang van het station een woning van de NMBS. Hier woonde Peer Bellon die "piqueur" was. 36
't Bruggeske jg 31- maart 1999— nr l .
Zo werd toen de ploegbaas van de pickers of de baanarbeiders van de spoorweg genoemd. Zijn zoon was op dat ogenblik onderwijzer in de gemeenteschool van Kapellen en zou veel later Jules De Beenhouwer als schoolbestuurder opvolgen. De huidige parkeerplaats v oor auto's was een tuin t o t aan d e Gasstraat. Dez e tuin was afgezoomd met een oude, prachtige dikke beukenhaag, waar wij in de maand mei "nneulders" (meikevers) vingen. Een aparte belevenis was de jaarlijkse Kapellen-kermis. Voor het station stond gewoonlijk een "rups". Wat de kinderen het meest aantrok was de kleine paardenmolen van "De Makker". Dit molentje had geen motor en moest met mankracht in beweging gebracht worden. Dat deed "De Makker" zelf maar als veel kinderen meehielpen wan was het voor hem gemakkelijker. Trekken hield in dat men er mocht opspringen en gratis meerijden. Moes t hij remmen dan riep "De Makker" "Slijpe Trien". Z ijn o u d orgeltje bleef regelmatig haperen e n d a n moes t h ij d e muziekboeken een duwtje geven, terwijl ondertussen tien tot vijftien maal dezelfde noten uit de klankkast kwamen. Naast de molen s tond d e echtgenote v an "De Makker". O p schragen lagen enk ele brede planken. Daarop stond een soort grote eenvoudige roulette. Tegen betaling mocht men ze laten draaien boven de verschillende vakjes met snoep, zoals spinnen, neuzen, enz. lets dat er het meest was waren "nobbelewietjes" of "dobbelwietjes". Het leken hoopjes gedroogd gekleurd schuim, geel, rose of wit. De frisheid er van was soms ver te zoeken. Na de economische crisis van 1930 besloot mijn grootvader in 1931 o m opnieuw te gaan bakken. Cornelis Putcuyps, een broer van mijn grootmoeder, bouwde achter hun huis in de Gasstraat e e n bak k erij. D e ov en w er d ges took t m e t houtafv al v a n d e schrijnwerkerij Verschueren uit de Gasstraat. Soms mochten wij in de geburen een brood wegbrengen. Z o kunnen wij ons nog de juffrouwen Champy herinneren in de huidige L. Bevemagestraat. Mijn oom "Nonkel Armand" begon met patisserie te maken. O m deze te bewaren had hij ijskast gemaakt. Dit meubel was gewoon in hout getimmerd, waarin een dubbelwandige zinken bak zich beyond. In deze dubbele wand, ongeveer 7 à 8 cm breed werden brokken ijs langs boven ingegooid. Het ijs z elf werd in de morgen o f de vroege namiddag gebracht door een wagen van "Den Yskelder". In de ijskelder werden blokken ijs vervaardigd van ongeveer een meter lang en 20 cm breed in het vierkant. D e leverancier had een lederen schort voor en een juten z ak dubbel geplooid op de linker schouder. Deze blokken werden voor de deur gelegd van de afnemers o.a. bakkers, beenhouwers, café's, enz, twee of drie stuks al naar behoefte. Deze ijsfabriek "Den Yskelder" was heel bekend en lag in de buurt van het station AntwerpenDam e n h e t Albertkanaal. Me t d e opkomst v an d e moderne koelkasten is "Den Ysboer" opgedoekt. Mijn "Nonkel Armand" speelde, samen met mijn moeder, ook van 1928 tot ongeveer 1931 in de cinema van "Sus De Bruyn" als begeleider van de stomme film. Mijn oom speelde viool en koos de muziek, mijn moeder speelde piano. Dez e cinema lag op de Antwerpsesteenweg tussen bakkerij Van Look en de garage van Stan Mol (Hendrickx). Rechtover de zaal van "Sus De Bruyn" stond op de Hoevensebaan de cinema van "Stan van Jannekes". Wat mij uit ons verblijf in de Guyotlei ook nog bijstaat is de huisverlichting met gas. In de lamp zat een witachtig weefsel dat, wanneer men er het gas door liet lopen en aanstak, een witte gloed begon te verspreiden. Men verkocht deze "kouskes" bij "Lampzwart".
37
Bruggeske jg 31- maart 1999 n r 1.
De persoonsnaam k en ik niet meer maar wel dat dez e wink el o p d e hoek stond v an d e Gasstraat en de Stationsstraat. O p de andere hoek was een beenhouwerij, genaamd "Bij de Jood". Hiernaast stonden twee prachtige notenbomen die van de schoolkinderen in de maand oktober steeds grote belangstelling kregen vanwege de vruchten. Louis Verpraet.
N.B. Bovenstaande teksten werden letterlijk overgenomen uit enkele brieven die wij mochten ontvangen van apotheker op rust Louis Verpraet, waarvoor onze hartelijke dank.
Nieuwe cursus: Woe kan ik mijn stamboom opmaken ?" Tijdens de genealogische avond van 4 februari 1999 bleek dat heel wat mensen problemen hebben bij het opstellen van hun stamboom. Om hieraan te verhelpen richt Hoghescote, in samenwerking met de Vlaamse Vereniging v oor Familiekunde (V.V.F.) een aangepaste cursus in. De lessen hebben plaats op de hierna vermelde data, telkens tussen 20uur en 22uur, op de zolder van De Oude Pastorij, Dorpsstraat, 45 te Kapellen. 29 april 1999 l e s 1 In it iat ie en de eerste stappen. 6 mei 1 9 9 9 l e s 2 Burgerlijke stand en parochieregisters. 11 mei 1999 l e s 3 Volkstellingen en bevolkingsregisters. 20 mei 1999 l e s 4 Notariaat. 25 mei 1999 g e l e i d bezoek aan het Nationaal Centrum voor Familiegeschiedenis te Merksem. De lessenreeks wordt gegeven door de heer Georges Vervoort, lid van de Vlaamse Vereniging voor Familiekunde en auteur van verschillende genealogische artikels en bronnenbewerkingen. De cursisten ontvangen een handboek "Speuren naar je voorouders". Deze handleiding (prijs 300 BEF) is in de cursusprijs inbegrepen. Deelnemingsprijs: leden van Hoghescote: 800 BEF voor de ganse reeks. niet-leden: 1.000 BEF. Inschrijven kan via de rekening van Hoghescote nr 413-7205071-65 met de vermelding cursus.
Uiterste datum voor inschrijving: 23 april 1999. Bijkomende inlichtingen bij ons bestuurslid Jan Vanderhaeghe, tel. 665.15.56.
38
COPY SERVICE CENTER Dorpsstraat 39 - 2950 Kapellen Tel: (03) 605.42.67 * Al uw copijen aan een snelheid van meer dan 5000 copijen per uur • Copijkaarten verkrijgbaar vanaf 1000 copijen * Sorteren, bundelen en meten automatisch • Kwaliteit is onze grootste troef * Verkoop en bijmaken van stempels * Verkoop van faxen, rekenmachines, draadloze telefoons * Verkoop van bureelbenodigdheden - Linten voor schrijfmachines - Rookwaren - Frisdranken - Snoep
Open : alle dagen van 8 tot 12.30 & 13.30 tot 18 u. Zaterdag van 9 u. tot 18 u.
intercommunale voor energie Antwerpsesteenweg 260 - 2 6 6 0 Antwerpen - Hoboken Tel. (03)820 05 11 F ax (03)829 10 67
elekt ricit eit & aard g as
ca/t c a e z O ) 6eAdJtel6 (14 , (4 uw k antoor te Kapellen e Chris tiaan Pallemans s traat 66 a a c
- ALGEMENE AANNE MI NGE N - RUI VBOUWWERKEN SCHRIJNIVERKERIJ - ME UBE LMAKE RI J KE UKE NI NRI CHTI NGE N -
ST ARRENHO PLAAN 5 - 2950 KAPEL L EN - Tel: (03) 660.14.20
Onze gezinnen.. , ze dan bouwen. Ze bouwen aan hun huis, d o e n aan de n toekomst i e t van hun kinderen, aan s later. Soms zien ze het groot, dan weer l i e v klein.eWijrvan KBC Bank & Verzekering staan altijd klaar om hen te begeleiden. In al hun ondernemingen. Want onze gezinnen, daar hebben we het nu eenmaal voor. http://www.kbcbe
KBC BANK 8, VERZEKERING VERENIGT DE KREDIETBANK, ABB-VERZEKERINGEN EN CERA BANK.
KBC Sank 8, Verzekering