Bruggeske 2009 2 juni

¶W %UXJJHVNH VWH MJ ± juni 2009 ± nummer 2.

38

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

‘t Bruggeske driemaandelijks tijdschrift van de Heemkring " Hoghescote vzw " te Kapellen.

Zetel: Antwerpsesteenweg 2 - Bus 2 - 2950 Kapellen.

41e jaargang – nummer 2

1 juni 2009

_______________________________________________________ In dit nummer...

-

Bladwijzer. - 37 Jaarverslag. - 38 ’t Bruggeske ontvangen via internet - 39 Mededeling - 39 Ereleden 2009 - 40 De Lievenskapel en Onze-Lieve-Vrouw van La Salette - 42 Mededeling. - 45 De koekjesfabriek van Zilverenhoek. - 46 Het grafmonument van de familie Dhanis. - 54 Archiefdagen van heemkring Hoghescote. - 61 Industrie in Kapellen in vroegere tijden. - 62 Iets over Pinksteren. - 63 Het centrum van Kapellen in het begin van de 18 de eeuw. - 64 Publiciteit van toen… - 72

Iedere auteur is verantwoordelijk voor de inhoud van de door hem ondertekende bijdrage.

_____________________________________________________________________ Verantwoordelijke uitgever: Balbaert Roger – Dorpsstraat 59, bus 7 - 2950 Kapellen.

Tel: 03.664.57.22.

Kaftontwerp: T. Hanssens.

Redactie: Eikvarenlaan 19 - 2950 Kapellen – Tel: 03.605.50.86.

Redactieraad: Jef Herman, Marcel Dondelinger en Jan Vanderhaeghe.

Internetadres: www.heemkring-hoghescote.be Lay-out publiciteit: Copy Service Center Dorpsstraat 39 - 2950 Kapellen – Tel: 03.605.42.67.

2009 - Copyright "Heemkring Hoghescote vzw" Kapellen.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, gereproduceerd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotocopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur en de uitgever.

De Heemkring "Hoghescote vzw" werd opgericht op 23 december 1968. _____________________________________________________________________ ’t Bruggeske verschijnt 4 maal per jaar. Deze nummers kan men bekomen aan 10 Euro en u is dan abonnee van ‘Hoghescote vzw’. Dit bedrag kan worden overgemaakt op rekening nr. 413-7205071-65 ten name van ‘Heemkring Hoghescote vzw’ – Antwerpsesteenweg 2 – Bus 2, 2950 Kapellen, met de vermelding "Bruggeske".

Losse nummers van ’t Bruggeske, voor zover nog voorradig: 3 Euro.

37

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

Jaarverslag 2008 Het jaar 2008 stond volledig in het teken van het 40-jarig bestaan van Hoghescote.

Reeds op 31 januari ontvingen wij via de Gemeentelijke Cultuurraad de cultuurprijs van de gemeente Kapellen tijdens een grootse viering in ’t Bruggeske en dit als blijk voor het door ons geleverde werk tijdens de voorbije 40 jaar.

Tijdens de brunch op 8 maart in de salons van De Jachthoorn werd het 450 ste lid van onze vereniging in de bloemen gezet.

Gelukkig konden wij op de weergoden rekenen voor onze barbecue op 21 juni in de tuinen van Den Bizz aan het Marktplein. Tijdens dit etentje kregen wij het bezoek van een uitgebreide delegatie van het gemeentebestuur. Wij ontvingen voor onze jarenlange inzet inzake het opzoekingsen conserveringswerk van de Kapelse archieven een prachtige schotel. Dit eremetaal kreeg een aangepaste plaats in de leeszaal van ons lokaal.

Wij wilden natuurlijk ook de leden van Putte niet in de steek laten. Daarom werd speciaal voor hen een fototentoonstelling ingericht tijdens de week van 13 tot 20 september. Dit evenement had plaats in de kantoren van Reisbuereau De Rob. Op zaterdag 13 september werd onder de deskundige leiding van Jos Peeters een uitgebreide wandeling gedaan doorheen Putte-Kapellen, Putte-Stabroek en Nederlands Putte.

Tijdens de week-ends van 5, 6, 12 en 13 december mochten wij meer dan 1400 belangstellende bezoekers ontvangen in de galerij van het shoppingcenter Promenade. De galerij was volledig gevuld met bijna 1000 reproducties van postkaarten van het Kapellen van de vorige eeuw.

Niet alleen onze activiteiten werden goed bijgewoond door onze leden.

Onze webstek werd bezocht door meer dan 6000 bezoekers. Wij zijn vooral verheugd dat wij ook vele belangstellenden kunnen helpen tijdens onze openarchievendagen.

Het ledenblad ’t Bruggeske werd elke trimester stipt aan onze leden bezorgd. In het nummer van september 2008 werd een volledig overzicht gegeven van onze werking tijdens de periode 1968-2008.

De werkgroepen “Activiteiten”, “Krantenknipsels”, “Bidprentjes en rouwbrieven” en “Archiefbeheer” leverden prima werk. Ook het lokaal werd niet uit het oog verloren en kreeg een nieuwe schilderbeurt.

Om onze leden nog beter te bedienen werd een nieuwe PC aangekocht en ook onze heemkundige bibliotheek werd regelmatig aangevuld.

De bestuursleden kwamen maandelijks samen om de lopende zaken te bespreken, activiteiten voor te bereiden en plannen te maken voor de toekomst.

38

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

De toekomst zal zeker grote veranderingen meebrengen. Wij kregen bericht dat wij het lokaal op de Antwerpsesteenweg dienen te verlaten omdat het Oud-Gemeentehuis een nieuwe bestemming zal krijgen bij de herinrichting van het centrum van Kapellen. Samen met het schepencollege gaan wij op zoek naar een nieuwe lokatie. Natuurlijk zullen wij al onze leden tijdig informeren en wij hopen hen in een nog betere, nog ruimere en nog meer aangepaste lokalen te mogen ontvangen en dit op zeer korte termijn.

____________________________________________________

’t Bruggeske ontvangen via internet Een jaar geleden boden wij onze leden de mogelijkheid aan om ons ledenblad ’t Bruggeske per e-mail te ontvangen. Wij kregen hierop enkele reacties en willen dan ook nogmaals de voordelen ervan toelichten.

Beide partijen, leden en Hoghescote, doen er immers hun voordeel bij.

De leden ontvangen ons tijdschrift veilig op PC waar zij het kunnen opslagen zodat het geen fysieke bewaarplaats in beslag neemt. Het opzoeken van artikelen kan via de zoekmachine van bv. Google gebeuren en bovendien zijn de kleurenfoto’s die in zwart-wit worden afgedrukt in het Bruggeske nu in kleur te bekijken.

Ook Hoghescote doet een flinke besparing op het drukkerijbudget terwijl het algemeen belang er wel bij vaart: elke papierbesparing, hoe klein ook, is immers gunstig voor ons milieu.

Geïnteresseerd: Vraag een gratis proefnummer aan: neem daarvoor contact met François.

Groenewege die u graag een willekeurig Bruggeske zal toesturen zodat u kan uitproberen of dit ook iets voor u kan betekenen.

François Groenewege, e-mail: fgroenewege@gmail.com Voor alle duidelijkheid: alle andere leden blijven ’t Bruggeske naar al oude gewoonte in hun brievenbus ontvangen.

Met vriendelijke groeten.

Het bestuur.

_____________________________________________ Onze jaarlijkse ééndagsreis: Zoals gewoonlijk gaan we dit jaar ook een ééndagstrip maken, waar, hoe en wat kom je te weten in een briefje dat ergens in juli in jullie brievenbus zal vallen.

Hou zaterdag

29 augustus 2009

39

nu reeds vrij.

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

Ereleden 2009 Familie Adriaenssens - Kil De heer Berghmans Pierre De heer Biart Guy Familie Blankers - Leers Mevrouw Brackx Irène De heer Brans Jan Mevrouw Het Witte Paard Mevrouw Budding Egberdina De heer Calluy Theo Familie Castelein Robert De heer Cleiren Walter Feestzaal De Jachthoorn Familie De Schutter Michel Mevrouw De Schutter Godelieve De heer De Smet Marc De heer De Vleeschouwer André Dokter Dethier P. Familie Dillien - Smets Familie Dingemans Familie Eggermont - Raemaekers De heer Flebus Constant De heer Geelhand de Merxem Chr. Familie Geudens - Smets De heer Gijsen Gerard De heer Guiette Michel Begrafenissen Haast De heer Helsen Koen De heer Hendrickx Paul De heer Henquin Michel De heer Hesse Otto Mevrouw Huibrechts - Verswyvelen De heer Janssens Frans De heer Janssens Luc De heer Janssens Matheus Mevrouw Janssens de Bisthoven A. De heer Jennes Alexander Familie Ketelaars - Van Aert De heer Keukelinck Marcel Familie Koolen Michel Mevrouw Lathouwers Louisa De heer Lathouwers Jos De heer Lenaerts Jacques De heer Meynen Albert Familie Meynen J. - Lamot C. De heer Meyvis Leo Familie Moons - Peeters Anny Mevrouw Nagels Julienne De heer Osterrieth Max De heer Pauwels Pierre De heer Pelckmans Rudy De heer Pien Philippe De heer Platteau Dirk De heer Putcuyps Pierre De heer Robert Fernand

Prinsendreef 32 2950 Kapellen Platanendreef 68 2950 Kapellen Rue des Pierres blanches 32 5000 Namen Kerkplein 6 2950 Kapellen Boterbloemlaan 7 2950 Kapellen Leeuw van Vlaanderenlaan 38 2950 Kapellen Grensstraat 2 2950 Kapellen Ertbrandstraat 146 2950 Kapellen Dasstraat 42 2160 Wommelgem Bloemenlei 8 2950 Kapellen Jachthoornstraat 26 8800 Rumbeke Antwerpsestwg 153 2950 Kapellen Past. Michielsenstraat 13 2640 Mortsel Kerkstraat 7 Bus 48 2950 Kapellen Sevenhanslei 93 2950 Kapellen Berkenlaan 11 2950 Kapellen Ertbrandstraat 26 2950 Kapellen Rode Kruislaan 3 2950 Kapellen Streepstraat 135 2950 Kapellen Heidestraat 74 2950 Kapellen Antwerpesestwg 240 2950 Kapellen Kapelsestraat 200 2950 Kapellen Bevrijdingslei 39 Bus 6 2950 Kapellen Guyotlei 2 Bus 1 2950 Kapellen Fr. Mombaersstraat 217 3071 Erps Kwerps Kapelsestraat 20 2950 Kapellen Zilverlindendreef 2 Bus 1 2950 Kapellen Kleine Kasteeltjesweg 1 B 18 2960 Brecht Peedreef 50 2950 Kapellen Plantinlaan 2 2940 Stabroek Kon. Albertlei 106 2950 Kapellen Kapelsestraat 291 2950 Kapellen Bunderbeeklaan 1 2950 Kapellen Essenhoutstraat 251 B 4 2950 Kapellen Sint-Jorisstraat 12 8000 Brugge Boerendijk 3 2180 Ekeren Guyotlei 9 2950 Kapellen Oorderseweg 19 2180 Ekeren Kon. Astridlaan 35 Bus 4 2950 Kapellen Kapelsestraat 126 2950 Kapellen Kapelsestraat 138 2950 Kapellen Hoevensebaan 57 2950 Kapellen Sparrenlaan 24 3270 Scherpenheuvel Koerspleindreef 85 2950 Kapellen Hoevensebaan 70 2950 Kapellen Poorthofstraat 30 2180 Ekeren Chr. Pallemansstraat 26 2950 Kapellen Ph. Spethstraat 139 2950 Kapellen Hoevensebaan 202 B 4 2950 Kapellen Kapelsestraat 240 2950 Kapellen Antwerpsestwg. 63 2950 Kapellen Essenhoutstraat 44 2950 Kapellen Essenhoutstraat 310 2950 Kapellen Kon. Albertlei 128 Bus 1 2950 Kapellen 40

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

Mevrouw Familie De heer Familie De heer Mevrouw De heer Familie De heer Mevrouw De heer Mevrouw De heer De heer Familie De heer De heer Mevrouw De heer Mevrouw De heer De heer Familie De heer Familie De heer De heer De heer Familie Familie De heer

Roggeman Barbra Roggeman R. Rombouts Dirk Ruiz de Arcaute Miguel Schelfout Rob Somers Maria Stokmans Jan Tignol F. - Minnebo D. Van Bree Erik Van Cauwenberghe J. van der Kraan Harold Van Doninck Maria Van Dooren Gaston Van Erck Rudy Van Helvert - Joosen Van Hoof Petrus Van Laarhoven Hubert Van Oncen Ria Van Put Bob en Edgard Van Regemorter - Speth Van Rompaey Charles Van Tilborg Marc Verbist - Andries Verbruggen Gert Vercauteren - Schelfout Vernimme Johan Verpraet Petrus Vingeroets Geeraard Volant - Verbraeken Willems - Rottiers Wuyts Henri

Ruyseveltslei 42 Haagdoornlaan 7 Vinusakker 100 Franselei 13 Silvesterdreef 11 Bus 5 Engelselei 13 Dorpsstraat 76 Augustijnslei 134 Bus 4 Rubensheide 30 Hoogboomstwg. 277 Ph. Spethstraat 132 Hoevensebaan 202 B 3 Zilverlindendreef 21 Bus 22 Bevrijdingslei 24 Hoevensebaan 188 Bus 3 Hoevensebaan 261 bus 2 Koerspleindreef 65 Kapelsestraat 90 P. Vandenhoudtstraat 19 Kapelsestraat 41 Zilverlindendreef 2 Bus 4 Berkenlaan 2 Gr. Henri Cornetlaan 7 Sylvesterdreef 15 Bus 2 Sevenhanslei 50 Hindedreef 17 Reigerslei 8 Streepstraat 17 Dorpsstraat 21 Kapelsestraat 260 Dorpsstraat 33

2950 2950 2950 2950 2950 2950 2950 2930 2950 2950 2950 2950 2950 2950 2950 2950 2950 2950 2950 2950 2950 2950 2950 2950 2950 2950 2950 2950 2950 2950 2950

Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Brasschaat Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen Kapellen

Het bestuur van Hoghescote wenst hierbij onderstaande adverteerders in ons ledenblad ’t Bruggeske te danken voor hun steun die er voor zorgt dat wij een betaalbare en interessante publicatie kunnen uitgeven.

Ford - Garage Van de Ven - Starrenhoflaan 1 - 2950 Kapellen.

Feestzaal De Jachthoorn – Antwerpsesteenweg 153 – 2950 Kapellen.

Bouwbedrijf J. Valckenborgh – Starrenhoflaan 5 - 2950 Kapellen.

Verzekeringen – Immobiliën Lioen – Stationstraat 2 - 2950 Kapellen.

Bank en Verzekeringen KBC – Antwerpsesteenweg – 2950 Kapellen.

Kopij Service Center – Dorpsstraat 39 - 2950 Kapellen.

41

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

De Lievenskapel en Onze-Lieve-Vrouw van La Salette Iedere Kapellenaar kent natuurlijk de Lievenskapel op de hoek van de Oude Heidestraat en de Heidestraat-Noord. Het is een geliefd rustpunt tijdens een lange wandeling of een fietstochtje en het stemmige parkje met beeweg nodigt uit tot stilte en meditatie.

Deze kapel is niet toegewijd aan Sint-Lievens, zoals velen denken, maar aan Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën. Ook het beeld van OLV van La Salette is er terug te vinden en dit feit heeft een lange voorgeschiedenis.

Het is niet mijn bedoeling de geschiedenis van de Lievenskapel te schrijven.

Piet Veulemans heeft daar een volledig boek aan gewijd dat het lezen meer dan waard is. Mij is het vooral te doen om OLV van La Salette. Wat weten we van haar? Hoe komt haar beeld in onze Lievenskapel terecht?

De huidige stenen kapel heeft al een respectabele ouderdom, maar is niet het oorspronkelijke kapelletje dat Frans Lievens er tussen 1860 en 1870 bouwde.

Frans was boomkweker en had enkele jaren eerder dit stuk grond gekocht van Frederic Van Haeften om er epicea’s te kweken. Zelf woonde hij aan de overzijde van de Heidestraat-Noord, (het huidige Wolvenbos) in villa Epicea.

En raar, maar waar: alle bomen stierven af, behalve één die zich tot een stevig exemplaar ontwikkelde. Frans was daarover zo verwonderd dat hij een Mariakapelletje aan de gespaarde boom hing. Het kreeg al snel bekendheid bij de voorbijgangers en stilaan werd het een bedevaartsoord.

Door toedoen van Joanna Bastiaensens, de meid van dokter De Ram en dus beter gekend als Jo De Ram, kwam er een stenen kapel met een beeld van OLV van la Salette. Zij had nl. een bijzondere verering voor Maria die aan twee kinderen zou verschenen zijn in de bergen van La Salette (Frankrijk), in het bisdom Grenoble.

42

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

De geschiedenis van deze verschijning is zeer merkwaardig. Een en ander gebeurde op 19 september 1846 op de vooravond van het feest van OLV van Zeven Weeën. Op die namiddag hoedden twee eenvoudige kinderen hun koeien in de bergen van La Salette. Het waren de 11-jarige Maximin Giraud en de 15-jarige Melanie Calvat.

Ze hadden elkaar voordien nooit eerder ontmoet, maar kwamen elkaar daar per toeval tegen. Na hun middagdutje en verblind door de stralende zon, zagen ze plots een wondermooie dame die wenend op een rots zat. Ze wenkte de kinderen en zegde dat ze een boodschap voor hen had. Ze sprak vlekkeloos Frans, een taal die de kinderen niet begrepen, vermits ze enkel dialect spraken. De Dame beklaagde zich over het materialisme dat de wereld overspoelde. Ze voorspelde grote rampen als de mensen zich niet bekeerden en ze vroeg hen te bidden tot God om de rampspoed af te wenden. Om haar woorden kracht bij te zetten, deed de Dame op die plaats een bron ontspringen. De kinderen waren ervan overtuigd dat de Dame niemand minder dan Maria was.

Toen ze over de verschijning vertelden werden ze uiteraard niet geloofd, maar ze bleven voet bij stuk houden en vertrouwden de woorden van Maria in een verzegelde brief toe aan paus Pius IX. Deze was zeer verwonderd over de inhoud en zorgde ervoor dat de verschijning door de Kerk voor waar werd aangenomen. Op zondag 16 november 1851 werd in alle kerken van het bisdom Grenoble de uitspraak van de paus aan de gelovigen meegedeeld: “Wij oordelen dat de verschijning van de H. Maagd aan twee herders op 19 september 1846 op een hoogte van de Alpen gelegen in de parochie van La Salette, de volledige waarheid bevat en dat de gelovigen voortaan alle recht hebben er zonder twijfel en vast aan te geloven. Wij staan de cultus van OLV van La Salette toe. Wij staan toe haar verering te prediken en al de praktische en morele gevolgen uit die grote gebeurtenis te trekken”.

De wondere gebeurtenis was op korte tijd overal ter wereld bekend en grote groepen pelgrims kwamen naar La Salette om Maria te vereren. Ook Vlaamse gelovigen wilden naar de Alpen trekken, maar door de verre afstand, de lastige reis en de gevaarlijke wegen konden alleen gefortuneerde mensen die reis ondernemen. Daardoor raakte het bedevaartsoord bij ons wat in de vergetelheid.

Net als vele andere gelovigen kende Jo De Ram het verhaal van de verschijning van OLV van La Salette. Ook zij kon onmogelijk die gevaarlijke reis ondernemen, maar zij kon er wel voor zorgen dat zijzelf en onze mensen hier ter plaatse Maria konden vereren. Ze stelde alles in het werk om het houten boomkapelletje te vervangen door een stenen kapel. Ze begon geld in te zamelen, maar het is niet zeker of zij ook haar doel heeft bereikt. De overlevering leert ons dat het niet Jo De Ram was, maar Theresia De Breuker, de meid van Frans Lievens, die dit uiteindelijk heeft gerealiseerd.

43

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

Voor het beeld zorgde Jo De Ram wèl! Hoe ze uiteindelijk aan dat beeld kwam, is een geschiedenis op zich! Het oorspronkelijke beeldje uit de boomkapel was niet groot genoeg voor de nieuwe kapel en dus zocht ze naar vervanging.

Vanzelfsprekend zou dit een beeld worden van OLV van La Salette.

De overlevering vertelt dat Jo op zekere dag naar de kathedraal van Antwerpen ging om tot OLV te bidden voor hulp. In de kerk kreeg ze een plotse ingeving dat een bekende dame haar het beeld zou schenken.

Bij het buitengaan liep ze een Kapelse kasteeldame tegen het lijf.

De twee kenden elkaar en dus sprak Jo haar aan: “Mevrouw, Gij zult mij het beeld van OLV van La Salette schenken. Maria heeft het me gezegd”. De dame - haar naam is niet bekend - kende de godsvrucht van Jo en ging met haar naar de Kammenstraat om er het beeld te kopen. Terug thuis werd het door pastoor Bausart gewijd en op zijn plaats gezet.

De kapel aan de Oude Heidestraat werd nadien nog verschillende keren vergroot, voorzien van een beeweg, vernield en gerestaureerd, maar doorvoor verwijs ik opnieuw naar het boek van Veulemans.

Binnenzicht van de kapel >

Waar het me om te doen was, is te verklaren waarom in de heidekapel het beeld van OLV van La Salette te vinden is. Intussen is de kapel toegewijd aan OLV van Zeven Smarten. Het beeld van OLV van La Salette werd om onduidelijke redenen buiten de kapel geplaatst in een nis. Ook nu staat er nog een beeld, maar het is niet meer het originele beeld uit 1877. Dat zou in 1968 door spelende kinderen stukgegooid zijn en vervangen door een ander. OLV van La Salette wordt altijd afgebeeld met twee knielende kinderen aan haar voeten. Het beeld dat nu in de nis staat lijkt daar helemaal niet op!

De verschijning in La Salette vertoont veel gelijkenissen met die in Lourdes die rond dezelfde periode plaatsvond (1858). Beide gebeurtenissen vonden plaats in Frankrijk, na de revolutie die alles op z’n kop zette. De mensen leefden in erbarmelijke omstandigheden, de industrialisering greep overal om zich heen, de macht van de Kerk was door Napoleon aan banden gelegd. Maria verscheen aan eenvoudige kinderen die ‘van niets wisten’; telkens vroeg ze te bidden voor de verbetering van de goddeloze wereld.

We kunnen hier ook Fatima bij aansluiten, al gebeurden die feiten in Portugal en een 50-tal jaar later (1917). Maar ook daar zijn het kinderen die de verschijningen zien.

44

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

Wat moeten we van dit alles geloven? In deze moderne tijd zijn de mensen heel wat mondiger geworden. Het internet heeft de wereld veroverd en iedereen kan te allen tijde alles opzoeken waarover hij uitsluitsel wil. Wij willen alles exact weten en verklaren en in onze tijd denkt men anders over sommige gebeurtenissen uit het verleden. Maar het geloof in de verschijningen (La Salette, Lourdes, Fatima, Bauraing, Banneux...) is een persoonlijke kwestie. Het is niet in precieze cijfers te vatten. Het staat dus iedereen vrij te bepalen wat en hoeveel hij wil geloven.

R. Balbaert.

Bronnen: Piet Veulemans: De Lievenskapel en de Mariadevotie te Kapellen, 1987.

Naamloos: De Pelgrim van La Salette, 1953.

Roger Balbaert: Een andere kijk op Kapellen, 1993.

Devotieprentje OLV van La Salette is uit de verzameling Heemkring Hoghescote vzw.

De foto’s bij dit relaas zijn van de Heemkring Hoghescote vzw.

____________________________________________________

GEZOCHT – GEZOCHT – GEZOCHT - GEZOCHT documentatie voor het archief van de Heemkring Hoghescote.

Alle documentatie over Kapellen is welkom!

Wij denken aan foto's, doodsprentjes, doodsbrieven, postkaarten, krantenknipsels, affiches, oude menukaarten, geboortekaartjes, oude trouwboekjes, oude notarisakten, huwelijksaankondigingen, oude rekeningen van Kapelse firma's enz, enz...

Geef ons een seintje en we komen even langs.

Bij voorbaat hartelijk dank!

Kontaktadres: Dorpsstraat 59 – 2950 Kapellen – Tel: 03 664.57.22

45

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

De koekjesfabriek op de Zilverenhoek.

De alom gekende verpakking van de Betterfood koeken.

Velen kennen ze allicht nog: de Betterfood koeken. En de oudsten onder ons zullen zeker weten waar ze gefabriceerd werden, namelijk in een fabriek op de Antwerpsesteenweg. De fabriek is nu verdwenen, maar de Betterfood koeken worden nog altijd gemaakt, nu door Lu in Herentals.

Om meer te weten te komen over de geschiedenis van deze voormalige Ekerse(1) fabriek en de Betterfood koeken moeten we een eind terug in de tijd.

De roots van Betterfood liggen namelijk in Nederland.

Onze zoektocht begint in 1919. Johannes Loose, een bakker uit Bergen op Zoom, die werkte in het bedrijf van zijn vader, de firma P. Loose en Zoon, wilde zelf een koek- en banketfabriek oprichten. Samen met zijn drie schoonbroers kocht hij de gebouwen en inboedel van de coöperatieve ‘West-Brabantsche Brood-, Koek- en Banketfabriek’ in Bergen op Zoom. Op 2 maart 1920 werd hun nieuwe biscuitfabriek opgericht, genaamd: ‘Liga’. Johannes Loose werd directeur in zijn pas opgerichte bedrijf en benoemde Theo Neutelings tot boekhouder.

De firma ‘Liga’ fabriceerde een groot assortiment koeken, maar de zaken liepen niet goed. Elk boekjaar sloot af met verlies. In 1923 kreeg boekhouder Theo Neutelings de opdracht om het bedrijf, waar naar schatting toen honderd mensen werkten, terug gezond te maken. Hij wilde niet langer alleen maar ‘gewone koekjes’ bakken, maar zocht naar het ‘gat in de markt’.

Kindervoeding was voor hem een interessante piste, want het was nog niet zo lang geleden dat vele kinderen stierven voor ze de leeftijd van vijf jaar bereikten.

46

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

Uit zijn contacten met dokters bleek dat de bijvoeding van kinderen veel te wensen overliet. Daarom wilde hij een kinderbiscuit op de markt brengen, waaraan vitamines en mineralen werden toegevoegd.

Het was in die tijd de gewoonte om koeken in grote koektrommels aan de kruideniers te leveren. De koeken werden dan ‘los’ verkocht. Theo Neutelings koos echter voor een nieuwe aanpak. Hij liet ze apart verpakken in kleine kartonnen doosjes. Rode doosjes met daarop een afbeelding van het Ligakindje. Ook de gebruiksaanwijzing werd afgedrukt op de verpakking. Dat was nieuw voor die tijd. Want in tegenstelling tot andere koeken, konden de nieuwe kinderbiscuits droog gegeten worden, of met melk vermengd worden tot een pap.

In mei 1923 rolden de eerste voorverpakte Liga-kinderbiscuits van de band. In ieder doosje zaten 10 koeken met een gezamenlijk gewicht van 200 gram. Er werden in dat jaar 289.233 pakjes verkocht!

Ook in België was er vraag naar de nieuwe Liga-kinderbiscuits. In 1930 begon men vanuit de fabriek in Bergen op Zoom koeken te exporteren naar België.

Omdat de uitvoer naar België steeds groter werd, besliste Theo Neutelings in 1934 om in België een dochteronderneming te starten.

Economische redenen lagen mee aan de basis van deze beslissing. In België kon de firma Liga besparingen realiseren, want gas en elektriciteit waren hier goedkoper en de werknemers verdienden hier 20 tot 30 % minder dan in Nederland. Door hier te laten produceren kon de Liga vervoerkosten uitsparen.

De koeken konden verser worden verpakt en het risico op gebroken koeken was kleiner.

Omdat in de fabriek in Bergen op Zoom het machinepark ondertussen volledig was vernieuwd, konden de oude ovens en machines, die nog in goede staat waren, in België worden gebruikt. Theo Neutelings moest dus enkel nog op zoek naar een geschikte locatie.

De nieuwe fabriek moest centraal gelegen zijn en niet te ver van Bergen op Zoom. Want hij wilde vanuit Bergen op Zoom zijn nieuwe fabriek dagelijks kunnen bezoeken. Hij zocht en vond een geschikte plaats aan de Kapelsesteenweg op de Zilverenhoek.

Op 15 mei 1935 werd door de firma Liga een stuk grond aangekocht van Mevrouw Maria van Droogenbroeck, echtgenote van Elso Dusselju, maatschappijbestuurder, wonende te Wilrijk.

In de notariële akte staat het beschreven als: “een perceel grond te Ekeren, Antwerpsche steenweg 385, gekadastreerd wijk H nummers 603/R2 en 603/S2 voor een grootte van duizend negenhonderd vijftig vierkante meter”. (1) Met eigen middelen van de firma Liga werden de gebouwen op deze grond opgericht. In officiële documenten is er sprake van: “een nijverheids- en handelscomplex, omvattende burelen, appartement, werkplaatsen, inrichtingen voor personeel en sanitaire inrichtingen, garage, koelcel en alle verdere aanhorigheden”.

In het appartement boven de fabriek woonde de conciërge.

47

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

Op 15 Mei 1935 werd dan de Naamloze Vennootschap ‘Betterfood Products’ opgericht. In de notariële akte, opgesteld door notaris Frederic Deckers, te Antwerpen lezen we: “Art. 1. De vennootschap draagt de benaming van “Betterfood Products”.

Art. 2. Zij is gevestigd te Capellen (Antwerpen)…”

Theo Neutelings koos ervoor om het Belgische Liga-bedrijf een andere naam te geven, namelijk: ‘Betterfood’. De Liga-kinderbiscuits, die nu ook in Ekeren(1) werden geproduceerd, zouden worden verkocht als Betterfood.

Later, in 1941, werd de Naamloze Vennootschap ‘Betterfood Products’ omgevormd in een Personenvennootschap met Beperkte Aansprakelijkheid.

De fabriek aan de Kapelsesteenweg te Ekeren – Zilverenhoek.

Na ruim 7 maanden van bouwwerkzaamheden, werd op 4 januari 1936 de nieuwe Ekerse fabriek in gebruik genomen. Theo Neutelings stelde zijn zoon Wim (° 1916) aan als directeur van de Ekerse Betterfoodfabriek.

Betterfood stelde in haar fabriek heel wat mensen te werk. Voor een aantal jaren vonden we de juiste gegevens terug.

Zo werkten er in: 1940 1941 1942 1943 Kantoorpersoneel 4 5 4 6 Fabriekspersoneel 50 82 63 55 Buitendienst 3 3 3 3 Totaal: 57 90 70 64

48

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

Om de nieuwe fabriek te promoten werd in 1936 een Pronostiek-wedstrijd ingericht. In ‘Sportwereld’ van 29 juni 1936 verscheen daarover een artikel. Zie het uitvergroot krantenknipsel hieronder.

49

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

Voor het aanwerven van personeel hoefde men geen dure advertenties te plaatsen. Er was in Ekeren-Zilverenhoek(1) destijds maar één grote werkverschaffer en dat was Betterfood, er waren genoeg spontane sollicitaties.

Vrouwen die trouwden werden geacht hun werk stop te zetten, en moesten dan worden vervangen door nieuwe arbeidsters.

De meisjes, gekleed in een wit uniform, werkten aan de lopende band en de mannen zorgden voor de goede werking van de machines, het laden en lossen van grondstoffen en het vervoer. Zie foto hieronder.

Elke week werd de loonlijst opgemaakt voor het fabriekspersoneel en werden zij uitbetaald. Bedienden ontvingen hun loon maandelijks. De Betterfood fabriek werkte het ganse jaar door. Het personeel kreeg één week vakantie per jaar.

In 1944, tijdens het laatste oorlogsjaar, was de Betterfood fabriek genoodzaakt om anderhalve maand haar activiteiten stil te leggen. In vergelijking met andere fabrieken, was dit een korte periode. De meeste hadden immers de ganse winter stilgelegen. Wat grondstoffen betrof had de fabriek geen problemen. Op het moment van de bevrijding, in oktober 1944, waren nog grote voorraden beschikbaar. Op die manier konden ze direct voldoen aan de grote vraag naar producten voor kindervoeding.

In de beginperiode beschikte Betterfood over een grote en een kleine vrachtwagen. Daarmee werden de grondstoffen aangevoerd. Voor het lossen hiervan werd gebruik gemaakt van een katrol. De vrachtwagens dienden als het ware als rijdende reclamepanelen.

50

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

Het wagenpark werd in de loop der jaren aanzienlijk uitgebreid. Zo vonden we in 1974 volgende opsomming van het wagenpark: 22 personenwagens, waaronder 2 Jaguars, verschillende wagens van het merk Opel, Toyota en Peugeot. Verder 3 vrachtwagens van het merk Daf en een aanhangwagen.

Regelmatig werd het machinepark vernieuwd. Zo beschikte men in de Kapelse fabriek over een hypermoderne deegmengmachine. (Zie foto hiernaast.)

Van

daaruit werd het deeg getransporteerd naar de automatische afweeg-machines.

(Zie foto hieronder)

51

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

Het verpakken van de kindervoeding gebeurde aan de lopende band. Daarna werden de gevulde dozen met kindervoeding overgebracht naar de afdeling Expeditie. Van hieruit werden ze verdeeld naar allerhande verkooppunten.

Betterfood probeerde over gans België haar producten ‘aan de vrouw’ te brengen. Daarvoor stuurden ze hostesses uit naar de jonge moeders. Ze moesten deze moeders een bezoekje brengen om hen de Betterfood producten te leren kennen. Betterfood maakte o.a. de klassieke Betterfood koeken, maar ook Sanovite (granenkoeken) en Viterna. Ook een glutenvrije variant van de klassieke Betterfood koek zat in hun assortiment.

Uit personeelsadvertenties blijkt dat Betterfood in de verschillende provincies op zoek ging naar dames die als hostess in hun provincie de Betterfood producten zouden promoten. De hostesses moesten van onberispelijk gedrag zijn en in het bezit van een auto.

Betterfood had ook vertegenwoordigers in dienst. Zij kwamen iedere zaterdagmorgen naar kantoor voor gezamenlijk overleg. Drie medische afgevaardigden moesten dokters en apothekers overtuigen van de meerwaarde van de Betterfood koeken. De glutenvrije Betterfood koek kon enkel via de apotheek worden verkregen. Ook bij het vroegere Kinderheil (2) en via de scholen werd de Betterfood koek aangeprezen als een gezond voedingsmiddel.

De zaken draaiden goed en op 17 april 1947 vergrootte Betterfood Products haar eigendom door de aankoop van twee aanpalende burgershuizen te Ekeren (1), Kapelsesteenweg 749 en 751. Deze werden aangekocht van Mevr.

Hermina Johanna Kruse, echtgenote van de heer Thomas Johanna Petrus Balfoort, te Kapellen.

Uit latere akten blijkt dat het eigendom Kapelsesteenweg 751 werd omgevormd tot bureel, en dat het eigendom Kapelsesteenweg 749 waarschijnlijk werd afgebroken, want er is telkens sprake van grond.

Op 16 april 1948 was het feest, dan werd het 12 " jarig bestaan van Betterfood in Kapellen gevierd. In een verslag van dit gebeuren lezen we: “FEEST BIJ DE LIGA-FABRIEKEN. De feestavond werd geopend door de Directeur de heer Th. R. Neutelings, die er op wees dat 1948 voor de LIGAfabrieken wel een zeer bijzonder jaar is: namelijk door het 12 ! jarig bestaan van de BETTERFOOD fabriek te Kapellen (België)… Na deze feestrede, die met instemming werd begroet, werd een vlot non-stop-cabaretprogramma afgewerkt dat geheel door eigen krachten werd gebracht.”

52

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

Vanaf de beginperiode tot in 1962 deed Betterfood goede zaken. Ze waren immers marktleider in België op het gebied van kindervoeding. Ook de export naar o.a. Malta draaide op volle toeren. Maar 1962 betekende ook de start van een moeilijke periode. De verkoop van Betterfood koeken verliep minder vlot en de omzet daalde. Er waren verschillende oorzaken aan te wijzen: 1 - In de zestiger jaren daalden de geboortecijfers zeer sterk: minder kinderen betekende minder klantjes en minder omzet.

2 - De Betterfood koek was een zoete koek, die 20 % suiker bevatte. Wanneer hij in pap verwerkt was, plakte hij stevig aan de tanden, daarop kwam veel kritiek. Er kwam meer aandacht voor een goede tandverzorging.

3 - Er kwam in die tijd hoe langer hoe meer concurrentie van andere voedingsproducten voor baby’s, peuters en kleuters, denken we maar aan de potjes Olvarit en andere.

4 - Omdat de loonkosten te hoog werden, opteerde men voor een geautomatiseerde inpakafdeling. Maar daarin moest veel worden geïnvesteerd.

Dit ging ten koste van de arbeidsplaatsen: in 1970 telde het bedrijf de helft minder medewerkers dan in 1960.

Uit de balansrekeningen van Betterfood blijkt de afnemende winst: van 24.819.427 Belgische frank in 1966 naar 7.274.811 Belgische frank in 1974.

Door de dalende omzet werd de Betterfoodfabriek genoodzaakt om te fusioneren met de General Biscuit Company (GBCo), die eerder was ontstaan uit een fusie van het Belgische De Beukelaer en Parein. Het is sedert die fusie dat de Betterfood koeken worden geproduceerd in Herentals.

Op 2 maart 1977 werd dan de Kapelse Betterfood fabriek verkocht. Thans is op de terreinen een garage gevestigd.

Noten.

(1) Tot 31.12.1982 was Zilverenhoek een wijk van de gemeente Ekeren.

(2) In de volksmond ‘De weeg’ genoemd. Nu ‘Kind en Gezin’.

Bronnen: - Boek: “LIGA vooruitstrevend in voeding” door Cock Gorisse, Johanna Jacobs en Janine Verster.

- Gemeentearchief Roosendaal.

- www.liga.nl - www.lu.be - Belgisch Staatsblad.

- Dokumentatiecentrum Antwerpse Noorderpolders.

Met dank aan: - Corrie Verbruggen, destijds werkzaam bij Betterfood, voor het verstrekken van bijkomende gegevens.

- Het personeel van het Gemeentearchief te Roosendaal.

Wie nog informatie heeft over de Betterfood fabriek, of er misschien zelf gewerkt heeft, mag altijd contact opnemen met Gusta of Annie. Wij krijgen graag nog meer informatie over dit verdwenen stuk geschiedenis.

Gusta van Linden en Annie Pallemans.

_____________________________________________________ 53

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

Het grafmonument van de familie Dhanis 1847 Op 2 november 1847 overlijdt burgemeester Michel Dhanis aan de gevolgen van koudvuur, bijna 57 jaar oud. Zijn overlijden wordt op 5 november op het stadhuis van Antwerpen (zijn hoofdverblijfplaats) aangegeven. De volledige tekst van de akte luidt als volgt:

“Den vijfden der maend November van her jaer Duizend Acht honderd zeven en Veertig, ten elf ure des voormiddags Overlydens-Akte van Michael Dhanis, grondeigenaer, Burgemeester der Gemeente Kapellen, Ridder van het Orde der guldespoor, oud zesenvyftig jaer, elf maenden en vyfentwintig dagen, geboortig van Antwerpen te Cappellen provincie Antwerpen gehuisvest, alhier overleden op twee November dezes jaers, ten vier en half ure des namiddags, echtgenoot van Joanna Maria Catharina Carolina Vanden Broeck (sic), zoon van wylen Silvester Dhanis en van wyle Catharina Theresia Polfliet, volgend de aengifte aen ons gedaen door Carolus Josephus Eduardus De Cuyper, greffier der provincie Antwerpen, ridder der Orde Leopold, oud negenendertig jaer, schoonzoon des overledenen, en door Antonius Dhanis, vice-president der bank van Antwerpen, ridder van het Legioen van eer, oud eenenvyftig jaer, broeder des overledenen, beide alhier gehuisvest.

Aldus ten Stadhuize in dubbel opgemaekt door my ondergeteekenden Schepen der Stad Antwerpen, behoorlyk gedelegeerden Ambt enaer van den Burgerlyken Stand, EN ZULKS WEL NA MY VAN HET VOORSCHREVEN OVERLYDEN TE HEBBEN VERZEKERD; en na voorlezing dezer hebbende comparanten benevens my geteekend.

Was geteekend E. De Cuyper, Dhanis van Cannaert en R.J. De Backer Voor gelykvormig afschrift, door my ondergeteekenden Schepen der Stad Antwerpen, Ridder der Leopolds Orde, gedelegeerden Ambtenaer van den Burgerlyken Stand, afgegeven, om gebruikt te worden overeenkomstig art. 80 van het burgerlyk wetboek.

Gedaen ten Stadhuize van Antwerpen, den 4den December 1847 ”. (stempel der burgerlijke stand)

(get.) R.J. De Backer

54

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

Bidprentje van Michael Dhanis. Het grafmonument staat afgebeeld tegen de kerk zoals het er nu nog te vinden is Mogelijk dateert dit prentje van de herbegraving in de grafkelder aangezien deze nog niet bestond bij het overlijden

Bemerk de schrijfwijze van de achternaam der weduwe Dhanis: Vanden Broeck.

Haar naam kent verschillende schrijfwijzen in briefwisseling en akten, we geven ze weer zoals we ze tegengekomen zijn. Het bidprentje van Michel Dhanis vermeldt haar naam in drie delen: Van Den Broeck.

Reeds de 24ste november laat zijn weduwe aan het gemeentebestuur weten dat wijlen haar echtgenoot als burgemeester der gemeente twee “Belgische Obligatiën van 3 par cent” in bewaring had. Deze stukken behoorden tot het armenbestuur en ze verzoekt het gemeentebestuur met één of meerdere leden van de gemeenteraad of van het armenbestuur deze te komen ophalen, “tegen behoorlijke kwittantie”.

De 30ste vraagt ze toestemming om een grafkelder op het kerkhof op te richten voor haar echtgenoot.

In de zitting van 13 december 1847 wordt hierover beraadslaagd (Joseph Lievens, waarnemend burgemeester, J. Palsen, J. Vos, P.J. Debeukelaer, leden). Ze doet een gift aan het armenbestuur van honderd franken. Het bestuur aanvaard deze som, “onder nadere goedkeuring der bevoegde overheid”.

Tijdens de gemeenteraadszitting van diezelfde dag komt men tot het volgende besluit: “Overwegende dat de gemeente gelukkig agt de overblijfsels van wijlen haren borgemeester op het kerkhof en wel op eene bijzondere plaats te zien gelegd worden.

De raed hier over beraedende.

Besluit: Art. 1. Een gedeelte grond van het kerkhof gelegen tegen de kerk zuydwaerts tusschen de freiten (?) van den buitenmuur der kruiskoor groot 22 meter 35 55

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

centimeter vierkant zal aen Madame Dhanis Vanden Broeck afgestaen worden tot het opregten van eenen grafkelder voor wijle hare man, in leve burgemeester dezer gemeente en voor de leden der familie.

Art. 2. De gift van honderd francs voor concessie van dezen grond en het opregten van den grafkelder, word aengenomen.

Art. 3. Het armbestuer word gemagtigd om den offer van honderd francs te aenveerden.

Art. 4. Dit besluit zal aen de goedkeuring van de hooge overheid gezonden worden.

Op 17 december vraagt de arrondissementscommissaris om een plan van de te bouwen grafkelder te sturen om het dossier te vervolledigen. Er moet tevens bericht verstuurd worden aan het Ministerie van Justitie.

Dwarsdoorsnede van de grafkelder, met één wand waarin zich negen nissen bevinden. De vleermuizen aan de afsluiting zijn er vandaag de dag niet – zijn ze er ooit geweest? Rechts het vooraanzicht en het bovenaanzicht van de trap en nissen.

1848 Ook de hogere kerkelijke overheid moet zijn stem in het kapittel hebben: In een brief van 5 januari aan de gouverneur der provincie laat de aartsbisschop Engelbert weten dat hij geen bezwaar heeft bij het oprichten van de grafkelder, de kerkfabriek mag de som aanvaarden.

Op 10 januari vergadert ook de kerkfabriek over deze zaak en men komt tot het volgende: “ dat de verleening of concessie van de 22 meters 35 centimeters grond toegestaen word zonder dat de regten van eigendom van de kerkfabriek hier door immer kunnen gehinderd of benadeeld worden. …

4° dat het de dankbaerheyd de donatie van een honderd franken zal aenveerden”.

Getekend door C. De Schutter, voorzitter, Dokter Caytan, schatbewaarder, Verbeeck, en J. van Eekelen, pastoor.

56

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

De rekeningen der kerkfabriek bevatten inderdaad een stuk bij de ontvangsten voor een bedrag van 150 franken: “ontvangen van Mme Dhanis vanden Broeck (sic) wegens ’t oprechten van den grafkelder”.

De 14de januari beslist het provinciebestuur dat de grafkelder er mag komen, mits de som op 450 franken gebracht wordt, te verdelen onder de gemeente, het armen- en het kerkbestuur.

2 juni: een uittreksel van het Register der Besluiten komt toe op de gemeente en meldt de definitieve goedkeuring van de bouw van de grafkelder. Een plan is toegevoegd.

Gemeenteraadszitting van 2 oktober: het bestuur neemt kennis van de beslissing van het provinciebestuur: 450 franken door drie te delen.

De schoonzoon van wijlen Michel Dhanis, Eduard De Cuyper, schrijft op 11 december een brief naar de burgemeester (brief in het Nederlands): “Madame Dhanis, mijne schoonmoeder, is door den Heer Prokureur des Konings gemagtigd het lichaem van wijlen haren echtgenoot, Michael Dhanis, in zijn leven Burgemeester der gemeente, op het kerkhof van Cappellen, te doen ontgraven, en het zelve, in den aldaer onlangs gebouwden grafkelder, te doen overbrengen.

Deze magtiging, welke d’heer P. Bruyninckx u zal toonen, luyd dat de ontgraving zal plaets hebben in de tegenwoordigheyd van een lid van het gemeente-bestuer ten eynde door een proces verbael alle de omstandigheden dien aengaende te bevestigen.

Ik verzoek u dienstvolgens, Mijnheer den Burgemeester, indien gy u daer niet verkiesde zelf mede te gelasten, van aenstonds een ander lid van het gemeentebestuer, daervoor aentestellen, welke lid zal geheven zonder vertoeven zich te verstaen met d’heer Bruyninckx, aen gaende de ontgraving welke zou moeten geschieden zoo haast mogelyk en wel by nagt, ten eynde allen toeloop van nieuwsgierigen te vermyden.

Het zal my aengenaem zyn, als wanneer de ontgraving zal ten uytvoer gebragd zyn aenstonds daer van door uE. onderrigt te worden.”

Twee dagen later stuurt burgemeester Hoegaerts een brief met het proces-verbaal van de ontgraving aan de procureur en aan provinciegriffier De Cuyper.

De inhoud is ongeveer hetzelfde; hier volgt het proces-verbaal in zijn geheel: “Heden den 12den december 1848, om 11 ! ure des nagts hebben wij Joannes Petrus Hoegaerts, burgemeester der gemeente Cappellen ons begeven op het kerkhof der gemeente, vergezeld van Cornelius Venne, veldwagter en J.B. Tyck, secretaris der gemeente ten eynde de ontgraving te zien gebeuren van het lichaem van wijlen de heer Michel Dhanis, in leven Burgemeester der gemeente Cappellen den 2 november 1847 overleden te Antwerpen en begraven op het kerkhof dezer gemeente om het zelve in den aldaer gebouwden grafkelder te zien overbrengen, ingevolge autorisatie van de heer procureur des Konings van eersten aenleg zitting houdende te Antwerpen van 11 dezer N° 7463, aengezien Madame Dhanis, tot de werkzaemheden had gedelegueerd, sieur C.J. Bruyninckx, dezer gemeente, zoo zijn dezelve met de noodige manschappen onder zijne zorg om 11 ! ure snagts begonnen en om 2 ure in ons bijwezen met den besten uytslag is geëindigd geworden vergezeld van de heer A.J. Le Blus doctor te Cappellen, die ik tot dit

57

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

eynde heb uytgenodigd ten eynde alle voorzorg te nemen nopens de openbare gezondheyd.”

1849 Pas in 1849, de 16de februari, worden drie brieven van mevrouw weduwe Dhanis ontvangen, elk met een inhoud van 150 franken “en billets de banque”.

Het gemeentebestuur, het armenbestuur en de kerkfabriek berichten van de ontvangst van de respectievelijke sommen. De gemeenterekening vermeldt het bedrag onder punt 5 van de buitengewone ontvangsten.

Het grafmonument Volgens het plan gaat een trap tien steile treden naar beneden, naar een ruimte die 1,70 meter breed is en 2,85 meter diep. Aan weerszijden zijn er negen nissen voorzien welke dus in totaal achttien kisten kunnen herbergen.

De arduinen steen die tegen de kerkmuur staat, heeft op het plan in het midden van de plint een Grieks kruis (alle armen zijn even lang) in een laurierkrans met wapperende linten, terwijl er op de uiteindelijke versie (zoals die er nu dus nog staat) een afbeelding van de orde van het Gulden Spoor in die krans staat (ereteken dat Michel Dhanis verkreeg).

De plint wordt aan beide zijden ‘ondersteund’ door een omgekeerde brandende fakkel, het leven na de dood voorstellende.

Wie ligt er nu precies begraven in de grafkelder van de familie Dhanis?

Met zekerheid kunnen we alvast één persoon noemen: Michel Dhanis. Voor alle andere hebben we het parochieregister van Sint Jacobus nagekeken: 1. Florentius Athan Joannes Franciscus Van den Wouwer, overleden de 30 ste juni

1851, bijgezet op 3 juli 2. Jacobus Joannis Antonius Benedictus Van den Broeck, ongehuwd, geboren in 1795, overleden op 20 maart 1869, bijgezet op 24 maart; met toestemming van pastoor Janssens van de Sint-Jorisparochie te Antwerpen 3. Coralia Henrica Carolina Florentina Van den Wouwer, dochter van Florentinus en van Anathasia Dhanis, geboren te Antwerpen op 6 december 1856, slechts 13 jaar en 2 maand oud overleden op 29 september 1870, bijgezet op 2 oktober 4. Florentius Athanius Joannes Franciscus Van den Wouwer, ongehuwde zoon van Florentinus en van Anathasia Dhanis, kapelmeester van de OLV-kapel in de kathedraal en onderprefect van de Broederschap der XIV-daagse Berechting van de Sint-Jacobskerk in Antwerpen , ongehuwd, 19 jaar en 6 dagen oud, geboren in 1852, overleden te Antwerpen en bijgezet op 27 april 1871; met toestemming van de pastoor van de Sint-Jacobsparochie te Antwerpen 5. Joanna Maria Catharina Carolina Van den Broeck, geboren in 1789, weduwe van Michel Dhanis en echtgenote van Josephus Franciscus Dhanis, overleden

58

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

te Antwerpen op 31 augustus 1873, bijgezet op 5 september; met toestemming van pastoor Speeck van Sint-Carolus-Borromeus te Antwerpen 6. Florentinus Petrus Franciscus Van den Wouwer, weduwnaar van Athanasia Maria Josephina Hubertina Dhanis, algemene ere-consul, eremajoor der Burgerwacht, Ridder der Leopoldsorde, commandeur en officier van verschillende andere orden, geboren te Antwerpen op 4 augustus 1821 en er overleden op 15 september 1887. Zijn bidprentje vermeldt: “begraven in den grafkelder der familie te Cappellen”.

Links: bidprentje van Florent Van den Wouwer, rechts het grafmonument van Fanny Dhanis en haar echtgenoot Charles De Cuyper.

Gezien de namen van de hierboven eerstgenoemde overeenkomen met het nummer vier uit de lijst, is die laatste misschien wel genoemd naar de eerste wat kan betekenen dat die eerste zeer jong gestorven is; o ironie: nummer vier is ook niet oud geworden.

Er is nog een achtste bijzetting geweest. Op 13 juni 2007 overleed in Sint-PietersWoluwe Pierre Marie Georges baron Haillez, burgerlijk mijningenieur, lid van de Koninklijke Vereniging van Ingenieurs van de Katholieke Universiteit van Leuven, gewapend weerstander, reservekapitein-commandant van de artillerie, oorlogsvrijwilliger in het “1st Belgian Field Regiment” (artillerie van de Brigade Piron), officier in de Leopoldsorde en de Kroonorde, medaille van de weerstand, herinnerings- en overwinningsmedaille, medaille van de oorlogsvrijwilliger, van de nationale erkentelijkheid, enz. geboren te Gent op 17 augustus 1923, gehuwd met Maria de la Soledad Garcia-Conde Wills, geen kinderen.

Hij is afstammeling van Michel Dhanis (en mag dus in het familiegraf bijgezet worden) via Michels dochter Athanasia; haar zevende kind was Leonce Van den Wouwer, deze huwde met Maria Vouwe, hun jongste dochter Maria Van den Wouwer huwde met Robert Haillez, waarvan deze Pierre een zoon was.

59

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

Bij Koninklijk Besluit van 9 juli 2000 werd hij baron ten persoonlijke titel.

Het was ook hij die in 2006 de grafkelder van de familie Dhanis liet restaureren en van nieuwe fronten voorzien, waarop de wapenschilden van de families Dhanis en Van den Wouwer afgebeeld staan. Niet lang hierna overleed hij.

Bij het vernieuwen van de onderste plint, is er een fout geslopen in de keuze van het wapenschild. Het linkse wapenschild, met vermelding “Dhanis”, is niet het wapen dat bij “onze” familie Dhanis hoort maar wel bij familie Dhanis waarvan baron Francis als vicegouverneur-generaal van Belgisch Kongo de bekendste is. Vandaar ook de afbeelding van de Afrikaan met tulband in het wapen, wat steeds op “dienst in de kolonie” duidt. Het schildhoofd met de ster stelt de vlag van Kongo voor, een blauw veld met gouden vijfpuntige ster.

De “Armorial Général” van Rietstap vermeldt geen enkel ander wapenschild voor de naam Dhanis, best mogelijk dat Michel Dhanis helemaal geen wapen voer. < Pierre baron Haillez.

Met zekerheid kan ook gezegd worden wie er niet begraven is, namelijk vreemd genoeg de drie kinderen van Michel Dhanis: oudste dochter Fanny is te Stabroek begraven samen met haar echtgenoot Charles De Cuyper, zoon Florent Dhanis overleed te Turnhout (en mogelijk daar begraven?), oudste dochter Athanasia is niet begraven in de familiekelder (maar waar dan wel?).

In totaal vinden we dus acht bijzettingen terug. Zoals boven vermeld, biedt de grafkelder plaats voor 18 personen. Niets wijst er evenwel op dat onze lijst definitief is.

Volgende wapenschilden komen ook voor op het grafmonument:

60

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

Zoals reeds boven beschreven, is het wapenschild van Dhanis mogelijk niet correct.

Het rechtse is van de familie Van den Wouwer. Het centrale wapenschild draagt geen naam; is het van Van den Broeck? Haillez? Of…?

Feit is dat het monumentale graf dankzij de heer Haillez opnieuw mag gezien worden.

Aangezien het vandaag de dag nog maar weinig gebeurt dat zulke graven gebouwd worden, zouden we er misschien maar beter zuinig op zijn en ze koesteren, ondanks de misschien sinistere sfeer die er voor sommigen rond zou kunnen hangen.

Marc Brans.

Bronnen: - Archief Heemkring Hoghescote, afdeling Rijksarchief en Provinciearchief, de parochieregisters.

- Atlas Cadastral Parcellaire de la Belgique, Province d’Anvers, Arrondissement d’Anvers, Canton d’Eeckeren, Commune de Cappellen, tableau indicatif et matrice cadastrale - Antwerpse kerken op bidprentjes, K. Van den Bergh priester.

- Verzameling Oude Bidprentjes voor 1900 – VVF, 2 cd’s.

- www.euraldic.com

__________________________________________________________ Archiefdagen Heemkring Hoghescote Antwerpsesteenweg 2 - Kapellen Lokaal ‘ De Kroon’.

De eerste dinsdag van de maand van 14.00 tot 17.00 uur. en de tweede donderdag van de maand van 19.00 tot 22.00 uur.

61

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

Industrie in Kapellen in vroegere tijden Leerlooierij Maes.

Joannes Franciscus Maes, schoenmaker, woonde te Kapellen in de wijk B nummerr 65. Op 21 mei 1858 stuurde hij een brief naar de gouverneur van de provincie Antwerpen om de toelating te vragen voor het oprichten van een huiden- en lederbereiderij op het domein van juffrouw Leopoldine Geelhand, gelegen in de Heidestraat, sectie E 308 en E312, momenteel Chr. Pallemansstraat nummers 11 tot 23.

Liggingsplan van leerlooierij Maes.

Hij had gepland om de inrichting te voorzien van een looikuip en een sterfput bestemd om het bedorven water op te vangen.

Hij probeerde dan op een handige manier een beetje druk uit te oefenen op de administratie want hij schreef: “daar ik reeds de nodige huiden heb gekocht om in de kuip gelegd te worden, zou ik, ten einde grote schade te vermijden, gaarne een voorlopige toelating bekomen en dit met de stellige belofte indien er uit het onderzoek commode en incommode klachten zouden blijken ik onmiddellijk de bevelen van de gouverneur zal opvolgen”.

62

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

Pech voor onze schoenmaker: wij hebben nergens een berichtje van de gouverneur teruggevonden waaruit zou kunnen blijken dat hij met het voorstel van de heer Maes akkoord kon gaan.

Integendeel, wij zien dat burgemeester Joannes Franciscus Feyen tijdens de zondagen 30 mei 1858 en 27 juni 1858 de aanvraag liet bekendmaken op de gewone wijze. Hij liet ook de aanvraag aanplakken op verschillende plaatsen in de gemeente. De inwoners kregen de tijd om tijdens de periode van 29 mei 1858 tot 30 juni 1858 klacht in te dienen op het gemeentehuis.

Op 1 juli 1858 stelde de burgemeester officieel vast dat er geen enkele klacht ingediend was. Het schepencollege gaf dan ook tijdens de vergadering van 8 juli 1858 een positief advies, mits het naleven van de volgende voorwaarden: 1. de looikuip diende geplaatst te worden in een afhang, 2. de werkplaats diende minstens 4,5m lang en 3,5m breed te zijn, 3. de sterfput moest minstens 1,5 m! groot en 2 m diep zijn.

De arrondissementscommissaris nam contact op met de burgemeester en op 15 juli 1858 gaf ook hij een positief advies.

De Bestendige Deputatie van de provincie Antwerpen volgde hun voorbeeld en op 17 juli 1858 ontving de heer Maes zijn vergunning. Waarschijnlijk zullen de gekochte huiden al een lange tijd in de kuipen gelegen hebben, maar daarover kunnen wij natuurlijk niets terugvinden in de archieven.

Roger Balbaert.

Bronnen: Provinciale archieven Antwerpen.

________________________________________________

Iets over Pinksteren In de Middeleeuwen werd als equivalent van Pentecostes het Latijnse ‘quinquagesima dies’ gebruikt, dat eveneens de vijftigste dag (na Pasen) betekent. In het volkslatijn werd dit woord als ‘cinquagesima’, met een s aan het begin, uitgesproken. Van een tussenvorm tussen dit woord en het oudfranse ‘cinquiesme’ (oorspronkelijk vijftigste, maar nu vijfde!) werd het woord Sinksen afgeleid, dat onder invloed van het bisdom Reims in Vlaanderen als benaming van het pinksterfeest werd aangenomen. Zo komt het dat Sinksen in het zuidelijk deel van ons taalgebied nog veel gebruikt wordt, ook in verscheidene samenstellingen, in Nederland is het woord echter onbekend.

Enige volksgebruiken die met Pinksteren verbonden worden, vallen eigenlijk samen met oude lente- of meigebruiken. Zo is de pinksterbruid of pinksterbloem, een met bloemen versierd meisje, een verpersoonlijking van de groeikracht van het frisse voorjaar (of van de frisse jeugd). Dit wordt uitgedrukt door de bloemkrans, de pinksterkroon, die haar wordt opgezet, en door haar versiering met groen loof. Vroeger werd zo’n pinksterbruid omstreeks Pinksteren door een groep jongens en meisjes van deur tot deur geleid, om onder het zingen van pinksterliederen geld en geschenkjes in te zamelen.

Oorspronkelijk was deze rondgang echter geen bedelpartij, maar een huldiging van het mooiste meisje van het dorp. (naar Frans Claes S.J.)

____________________________________________________

63

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

Het centrum van Kapellen in het begin van de 18de eeuw Overzicht van de benamingen van huizingen en percelen Uiteraard zag het centrum van onze gemeente er bijna 300 jaar geleden anders uit dan tegenwoordig. Het heeft een flinke metamorfose ondergaan sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog; vele van onze lezers hebben het vanaf die tijd in een niet onaardig tempo zien veranderen. Vrij recent was het centrum nog een bouwwerf (aanleg dorpsplein). Maar het grondplan blijft in grote lijnen hetzelfde.

Landmeter Cornelius De Wolf bracht in het begin van de 18 de eeuw (onder andere) onze leefgemeenschap Hoghescote in kaart. Deze meetboeken geven de plaats aan van de landbouwgronden en de huizingen.

Rond de kerk van Sint-Jacobus stonden toen reeds de meeste huizen, dit maakte dus de kern uit van Hoghescote/Kapellen; dit in tegenstelling tot Hoogboom, waarvan de ‘kern’ in die tijd meer nabij het Hoogbooms Kruis moet gesitueerd worden.

Het mag verbazend klinken, maar een aantal benamingen uit die tijd leven ook nu nog voort, zoals u op bijgaande plattegrond kan zien.

De meetboeken bevinden zich in kopie in het Fonds Vic Wauters, dat bewaard wordt door de heemkring Hoghescote. De kaart die hier gebruikt is, is een samenvoeging van enkele van die kopieën. Het centrum van Kapellen bevindt zich immers op een deel van de kaarten waar er door de loop der jaren verweer opgetreden is, zodat een deeltje reddeloos verloren is gegaan. Maar na raadpleging van verschillende andere gegevens, heeft Vic Wauters deze ontbrekende delen zo goed mogelijk weten te reconstrueren.

Om één en ander in perspectief te zien, kan men het artikel van Vic Wauters over Witven en Hogeschoot er op nalezen, verschenen in ’t Bruggeske nummer 2 en 3 van 2001. Hierin wordt de complexe verdeling van de percelen tussen Ettenhoven en Hoghescote uit de doeken gedaan; percelen die tot Ettenhoven behoorden maar die als enclaves versnipperd lagen tussen de percelen van Hoghescote.

Komt er op neer, dat de percelen links van de ‘Hoevenschen Molenwegh’ en de ‘Heystraete’ zoals ze op de kaart voorkomen, in grote lijnen tot Ettenhoven behoorden.

Op deze kaart hier gebruikt, is de hoofdweg (Bergsche Baene – Huidige Antwerpsesteenweg, de baan van Bergen op Zoom naar Antwerpen) gesplitst ter hoogte van percelen 162 en 156. Op een figuratieve kaart op blz. 46 van hogervermeld artikel, is duidelijk te zien hoe deze banen liepen. Neem het recent gemeenteplan bij de hand en bemerkt dat deze dubbele baan grosso modo overeen komt met de huidige Antwerpsesteenweg en een aaneengesloten Rubensheide/Gasstraat, welke bezuiden uitmondt in de Oude Bergse Baan (de oude baan naar Bergen op Zoom dus) welke, eenmaal de Antwerpsesteenweg overgestoken, overgaat in het Klein Heiken.

Aangezien het voorkwam dat een perceel opgedeeld werd, veranderde ook de nummering; hier weergegeven is de kaart in de meest eenvoudige vorm. Latere veranderingen zouden de kaart onleesbaar maken, door de overlappingen, grenzen die wegvallen, enz.

64

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

De percelen met nummers 29, 29/2, 29/3, 31, 33 en 37 aan de oostzijde van de (huidige) Dorpstraat, behoren tot een andere opsomming dan (o.a.) het perceel 37 aan de westzijde van deze straat. De hieronder vermelde nummer 37, is deze van de westzijde (De Strengen genaamd).

65

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

De percelen en huizingen 1. De Coninginne, huis en hof in de Plaetse, 13 roeden op 38 " roeden.

Winkel, bakkerij, pelderij. Zuid en west: ’s Heeren Straete.

1. Jan Bogaerts x Soeteweij, erfenis aan zoon: 2. Jan Bogaerts x de Ridder, erfenis aan: 3. Christiaan Bogaerts, verkoop op 25 februari 1767 aan: 4. Adriaan van Camp x Schrauwen, erfenis aan: 5. De weduwnaar en kinderen, openbare verkoop op 3 april en 15 mei 1779.

6. Loos – Andries – Jan – Dirk.

1 bis. Hoort bij nr. 1, 5 # roeden. Oost, zuid en west: ’s Heeren Straete.

1. Hertog van Hoogstraten (cijnspacht 11 november 1767).

2. Adriaan van Camp x Schrauwen.

2. 11 roeden.

1750: erfgenamen Adriaan Jacobs.

3. De Swaentiens of het Neerven, huis en hof in ’t Dorp, 114 roeden. Oost: den Doelhof, zuid: kinderen Jan Bogaert, west: ’s Heeren Straete, noord: Jan Gijsels.

1. In 1742: Swantiens.

2. In 1746: verkoop op 19 januari 1746 van 1 groot, huis “ De Swaentiens in dorpe van Cappellen.

3. 1750: Jan Bresseleirs.

4. Jacobus Besseleers x Thijsmans.

5. 1787: Fransus van Camp.

Gesplitst in nr. 3/noord (50 roeden leeglands), rest: nr. 3/zuid.

3/noord. Huis in de Dorpsplaetze, 50 roeden leeglandse maat. Noord: de Beke, west: ’s Heeren Straete. Gesplitst van nr. 3 1) Jacobus Besseleers x Joanna Thijsmans, verkoop 6 februari 1796.

2) Anna Segers weduwe Adriaan Besseleers.

4. Den Smit (Den Wael?), huis en land bij de Plaetse achter de Kroon bij den Horen, 30 roeden. West: ’s Heeren Straete.

1. J. Boeckaerts 2. Als perceel Santstraten nr. 47.

3. 1749: nieuw huis met winkel, afgank, bakoven, stal, schuur…

4. 1750: Peter de Win. 5. 1787: idem, de erven.

6. 1787: Michiel Huybrechts, 62 roeden, huis met hof.

7. Gesplitst in 4/1 en 4/2.

De smalle strook aan de rechterzijde van het perceel nummer 4, is een doorgang naar het achtergelegen perceel.

4.1. Nieuw stenen huis, in de Plaetse, 22 87/100 roeden leeglandse maat.

Zuid: de beek, west: de Straete. Gesplitst uit nr. 4. (gaat verder op vorige:) 8. Verkoop 15 juli 1789.

9. Jan de Clerck x Maria Dympna Brouwers.

66

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

4.2. Den Smit, in de Plaetse, huis, 40 # roeden poldermaat. West: de Straete.

Gesplitst uit nr. 4 (gaat verder op nr. 4).

8. Als perceel Santstrate 47. Verkoop 19 maart 1789, 18 mei 1789, 18 juli 1789.

9. Adriaan Palsen x Anna Cornelia Huybrechts.

5. Grond, op de Plaetse, 83 roeden. West: ’s Heeren Straete (de Steenweg) 1. Jan Peter Jaspers (de volle 83 roeden). Verkoop 9 december 1695 aan: 2. Peter van Hertsen x Leemans (de volle 83 roeden), weduwe en kinderen, openbare verkoop op 16 februari 1742 aan: 3. Guillelmus Verdijck x Symons (20 roeden), verkoop op 10 maart 1742 aan: 4. (huis) Willem van Geenhoven x Verbeeck (20 roeden), bouwt nieuw huis, verkoop 3 november 1762 – vervolg zie nr. 5/deel A. 5. Adriaan Bierkens x Aerts (12 roeden) – vervolg zie nr. 5/deel B. Rest van perceel 5 (63 roeden).

3. Land (63 roeden) Guillelmus Verdijck x Symons, openbare verkoop op 23 mei 1742 4. Land (63 roeden) Peter van den Bosch x Adriana Jespers, erfgenamen, deling 17 juni 1761.

5. Idem, Peter van den Bosch xx Isabella Jaspers, erfenis.

6. Idem, weduwe en kinderen (nu xx Peter Besseleers), openbare verkoop op 20 februari en 6 april 1773.

7. Idem, Theodorus van Merlen x Maria Follet, weduwnaar en kinderen, openbare verkoop op 17 augustus 1792, huis en klein huisje.

Terug één geheel nr. 5 voor 83 roeden.

8. Jan Carlo Fr. de Labistraete x Guyot, openbare verkoop 27 november en 2 december 1794.

9. Jan Andreas Maria van de Zande (Antwerpen), callengie 18 december 1795 10.Jean Carlo de Labistraete.

5/deel A. Bij de Plaetse, huis, 20 roeden. Uit nr. 5: 83 roeden gesplitst. West: ’s Heeren Straete. Huis gebouwd door Willem van Geenhoven.

Vervolg van punt 4 van perceel 5: 5. Andreas de Roy x Elisabeth Smouts.

1773 : " of 10 roeden er uit gesplitst : nr. 5/A/deel zuid. Rest is 10 roeden deel noord als nr. 5/deel A/deel noord.

6. Andreas de Roey x Smouts, verkoop 13 januari 1775 aan: 7. Theodorus van Merlen x Maria Follet.

Terug één geheel, zie nr. 5 voor vervolg.

5/deel B, Bij de Plaetse, huis, 12 roeden. West: ’s Heeren Straete. Huis gebouwd door Bierkens vóór 1742.

1. Guillelmus Verdijck x Symons, verkoop 10 maart 1742.

2. Adriaan Bierkens x Jenno Aerts, weduwe, openbare verkoop op 27 november 1751 aan Jacobus Huybrechts x Joanna Adolfs, die evenwel niet is doorgegaan, opnieuw openbare verkoop op 17 november 1756.

3. Adriaan Hennen x Maria Faes, erfenis, afstand op 3 maart 1762.

4. Idem, weduwnaar en kinderen.

5. Adriaan Hennen, weduwnaar.

6. Wouter Aerts x Cornelia Verbert.

67

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

5/deel A/deel zuid, in de Plaetse, " van huis, 10 roeden. Per breedte van de stal. In 1773 gesplitst uit nr. 5/deel A, zie voorgaande.

Herneming van punt 5 van perceel 5/deel A. 5. Andreas de Roey x Elisabeth Smouts, verkoop op 15 januari 1773.

6. Theodorus van Merlen x Maria Follet.

Terug één geheel, zie nr. 5 voor vervolg 6. Den Valck? (is perceel 5/B), huis en hof, 11 roeden. ! in 1750: Willem de Clerck, erfgenamen Peter Lambrechts. Pachter: weduwe Hendrickx Delport. ! Nicolaes van Amstel. ! 1787: Adriaan Dierckx, pachter: Guillelmus Peeters.

7. In de Plaetse, huis en hof (10 roeden volgens titel), 17 roeden. West: Cappelsche Straete 1. Guillelmus Verdijck x Anna Simons, weduwnaar, openbare verkoop op 23 mei 1742 aan: 2. Mathijs van Santvliet en Jan Cloeck, verkoop op 26 februari 1746 aan: 3. Jan Hermans x Elisabeth Janssens, erfenis.

4. Idem de kinderen en weduwnaar xx Anna Meys, openbare verkoop 1 mei 1777. In 1787 vermeld als kuiper.

5. Jan Frans Hermans x Cornelia Loos.

8. Huis en hof, 29 " roeden. ! In 1750: Francis van Staey. ! In 1787: Joannes Baptista van Staey. ! Adriaan Bierkens.

9. Sint Jacop, huis en hof, 25 roeden. West: de Straete.

1. 16 de eeuw: Tsint Jacob herberghe bij de plaetse tot Cappellen.

2. 8 juni 1640: rente op hofstede met nieuw huis genaamd “ Sint Jacob” tot Cappellen door Adriaen thans Michielsse x Eva Adriaensse Gores.

3. Begin 17 de eeuw “hofstede van Sint Jacop”.

4. In 1677: huyse tot Cappellen.

5. 26 januari 1707, afstand: door Peter en Jacob Lambrechts (elk #) aan Catharina Lambrechts x Coeckelbergh (hadden # ) in huis Sint Jacop.

Oost en noord: de verkopers, west: strate, zuid: Nicolaas van Amstel.

Titel: erfgenamen van ouders Matheus Lambrechts x van Camp. Deze van: Cornelius Peter Jaspers, Nicolaas van Amstel, Peter Jansen Meyers (in drie paerten).

6. 15 januari 1710 verkoop: $ door Peter van Amstel, # door wezen van Jan Schepers x de Roy: in huis Sint Jacob 15 roeden te Cappellen.

Titel: erfgenamen van Nicolaas van Amstel weduwe Schepers dezen van Michiel Vercauteren (over meer dan 40 jaar).

7. 11 december 1720 openbare verkoop van 25 roeden met huis ‘ Sint Jacop” (als hieronder) door erfgenamen Frans Coeckelbergh x Lambrechts aan Joannes Baptista Hoymaekers x Weynen, noord: Peter Lambrechts, oost: idem, zuid: Peter van Hertsen, west: Sheeren Strate.

8. Verkoop op 29 oktober 1750 aan Jan Maes de oude x Petronella Schellekens.

68

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

9. Openbare verkoop op 26 februari en 10 april 1777 aan Jan Maes de jonge x Maria Catharina Jacobs, openbare verkoop op 10 en 31 augustus 1780 aan: 10.Franciscus Mens uit Antwerpen (nu 39 roeden), verkoop op 14 januari 1782.

11.Jan Frans van Camp x Adriana van Trier.

10. Den Swerten Arent, land, brouwerij en herberg tegenover de Kercke, 103 roeden. Noord: Cornelius Jaspers en Jan Cornelius Schepers, oost: erfgenamen schout Verheyen, zuid: erfgenamen Thomas Dierckx, west: ’s Heeren Straete. Ook: Den Arend.

1. Siard Danckaerts " en Cornelius Jacobs ", verkoop op 21 augustus 1685.

2. 27 maart 1699 eigenaar Mathijs Lambrechts x van Camp.

3. 16 januari 1707 door Catharina en Jacob Lambrechts aan Peter Lambrechts x Pennenberg, elk # (# reeds in bezit) in huis “De Swarten Arent” te Cappellen tegenover de kerk. Titel: erven van vader Mathijs.

4. 8 mei 1709 door Elisabeth aan Peter Lambrechts het resterend # in voorgenoemd goed (akte van 26 januari 1707).

5. 1713 openbare verkoop van “Swarten Arent”: herberg, uytspanninge, brouwerij, 3 groot 200 roeden. Eigenaar ? (onleesbaar).

6. Vermeld in 1742 als “herberge bij de kercke tot Cappellen”.

7. 19 januari 1746 verkoop van " en 1/6 in “Swarten Arent” door weduwe en kinderen Peter Lambrechts x Pennenberg aan Cornelius Verhoeven, tegenover de kerck van Cappellen.

8. Idem, de weduwe Verhoeven, verkoop op 20 juli 1778.

9. Jacob Besselers x Thijsmans Joanna Maria, openbare verkoop op 17 maart en 18 april 1788.

10.Jacques Mertens x Petronella Sol. 11. In 1750 Swarten Arent herberge.

12. Zelfde jaar Swarten Arent, 3 groot.

13.In 1751 Swarten Arent.

13.In 1788 herberge bij de kerck tot Cappellen.

11. Huis en hof, in de Dorpsplaetse aan de Oostzyde van de Cappelsche Straete aen de Baen van Calmpthout, 10 roeden.

1. Peter Aert Symons, Stabroek, verkoop op 13 november 1675.

2. Nicolaes van Amstel x Catharina Aert Symons, verkoop op 4 december 1680.

3. Jan Cornelissen Schepers x de Roy, erfenis.

4. Peter Cornelissen Schepers " met Cornelis Cornelissen Schepers ", colengiering, 21 oktober 1711.

5. Peter Schepers x Schellekens, erfgever, 4 juni 1766.

6. Willem Schepers x Brugmans, erfenis.

7. Weduwnaar en kinderen voorgaande, openbare verkoop op 13 juni 1775.

8. Joseph Ruysch uit Antwerpen, verkoop op 2 januari 1777 (nieuw huis).

9. Melchior Taeymans, verkoop op 2 januari 1777.

10.Guillelmus Kenis x Joanna Verhesen.

12. De Oude Croone omtrent de Kerk, huis en hof, 69 roeden. West: ’s Heeren Straete. Behoort bij Santstraten nr. 49 1. Jasper Jaspers, mangeling, 11 februari 1681.

69

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

2. Cornelius Jaspers x van Camp: tauxatie 28 april 1700 “ De Oude Croon” verkregen 11 februari 1681 tegen zijn broer Jasper Jaspers.

3. 12 mei 1700: 1 gemet huis “de Oude Croon” te Cappellen omtrent de kerk. Eigenaar Cornelius Jaspers x Van Camp.

4. Peter Jaspers x Barbara Janssens van Loven,erfgenamen, verkoop op 4 februari 1747 aan: 5. 26 maart 1767: huis met schuur, stal, omtrent de kerk, te Kapellen +/- 1 groot, eigenaar Jan Jaspers x Anna Jaspers.

6. Verkoop op 5 december 1758 door Petrus Jaspers (ondertussen weduwnaar) en de kinderen, aan Jan en Anna Jaspers: 1 gemet huis “ De Oude Croone”, 6 gemeten land en 7 gemeten land omtrent de Wip te Kapellen. Pachtte nog grond aan de Streep.

7. 1787: weduwe Mathijs Beirens x Anna Jaspers.

13. Sint Sebastiaen, huis en hof, 166 roeden (?). West: de heirbaene, Straete naer Bergen op Zoom 1. Schout Verheyen?

2. Zelfde als Santstraten r. 39, tot aan de deling van dit perceel.

3. 1750: Willem de Clercq.

Gesplitst in 13/noord (23 roeden) en 13/zuid (de rest).

13/noord, Bij de Plaetse, erf. 23 roeden, waarvan cijns 4 roeden. Cijnsgrond van de hertog van Hoogstraeten (4 roeden) De rest is gesplitst uit nr. 13 (19 roeden), samen 23 roeden.

Voortzetting vanaf punt 3 van voorgaande: 4. Isabella Jaspers x Peter Besselers, verkoop op 22 april 1794.

5. Jan Huybrechts x Joanna van Trier (bouwen nieuw stenen huis).

14. Land, 166 roeden. Noord: de heybeke, west: ’s Heeren Straete.

1. Hiëronimus de Marez x Francisca Gabriel, verkoop op 31 mei 1727.

2. Jan Gijsels x Catharina Pennenberghs, erfgenamen, openbare verkoop op 29 januari 1749 aan: 3. Peter de Win x Adriana Lambrechts, erfenis.

4. Idem weduwnaar en kinderen, openbare verkoop op 27 mei en 10 juni 1782.

5. Joseph Peter Cuylen, verkoop 9 en 27 februari 1787.

6. Joannes Baptista Verbeeck.

14/2. Cijnsgrond 20 roeden met huis. Noord: het Sporken van Jan Verbeeck, oost, de Beke, west: ’s Heeren Straete. Cijns van de hertog van Hoogstraten.

1. Francis Koeckelberghs x Maria Mattheessens, huis door hen gebouwd, erfenis.

2. Idem de kinderen, openbare verkoop op 29 juni 1789.

3. Anna Catharina Koeckelberghs (dochter) x Gaspar Hellemans, erfenis.

4. Idem de kinderen, verkoop op 26 augustus 1795.

5. Joannes Baptista Somers x Maria Josepha Isabella van Breda.

14/3. Cijnsgrond 40 roeden met huis. Op de Noordzyde van de Cappelsche Straete. Cijns van de hertog van Hoogstraten.

1. Henricus Borstlap x Maria Broeders, huis door hen gebouwd.

15. Land, 40 roeden. Driesken aan overzyde van de beeck 70

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

! ! !

In 1750: Peter de Win. In 1787: Cuylen.

Joannes Baptista Verbeeck.

Vóór 1750, als perceel nr. 14.

16. Huis en land, 418 roeden, in de Cappelsche Straete. Noord: de Strepe, oost: ’s Heeren Straete.

1. Jan Patrijs x Jacoba Geertsen, erfgenamen, verkoop op 25 januari 1696.

2. Mathijs Lambrechts x Catharina van Camp, erfgenamen, afstand op 12 februari 1710 aan: 3. Jacobus Lambrechts x Peeters, verkoop op 20 december 1713 aan: 4. Adriaan van Laerhoven x Michielsen, verkoop op 7 november 1715 aan: 5. Hendrik Boers x Dympna Hus, openbare verkoop op 14 januari 1756.

6. Jan Magnus x Elisabeth Daems, erfenis aan: 7. Weduwe Jan Magnus x Daems en Catharina Magnus, afstand 19 oktober 1781.

8. Elisabeth Daems x Joos Creten, erfenis aan: 9. Idem de weduwnaar en kinderen.

10.Joos Creten x Maria Elisabeth van Roy, erfenis.

11.Idem de weduwe xx Jan Frans Hermans c.s. afstand 3 april 1788.

12.Maria Elisabeth van Roy xx Jan Frans Hermans (1/1) erfenis.

13.Idem de weduwnaar xx Anna Cornelia Scheipers en kind, afstand 19 november 1795.

14.Jan Frans Hermans xx Anna Cornelia Scheipers.

V.E. Wauters. (+). Nabewerking door Marc Brans.

Wordt vervolgd.

________________________________________________________________ Foto uit tijdschrift ‘Stad Antwerpen 04’ van vrijdag 17 juni 1932.

“Heeren volksvertegenwoordiger Marck (1) en baron van Kerckhove d’Exaerde (2)waren aanwezig op de vlaginhuldiging bij het “Kristen Syndicaat voor Staatsbedienden” afdeeling Cappellen”.

71

’t Bruggeske 41ste jg – juni 2009 – nummer 2.

Publiciteit van toen…

Uit: Ons Land 20 e jaargang – nr. 16 – blz 487 – 17 april 1937.

72

¶W %UXJJHVNH VWH MJ ± juni 2009 ± nummer 2.

75

FTKGOCCPFGNKLMU""VKLFUEJTKHV""ÓV"DTWIIGUMG HEEMKRING HOGHESCOTE VZW. ANTWERPSESTEENWEG 2 BUS 2 2950 KAPELLEN AFGIFTEKANTOOR: KAPELLEN 1 P 806083

BELGIË BELGIQUE P.B. 2950 KAPELLEN 1

!"#$%%&'()*!'%%!'+,'(% -"#*'&%% %%%%%%%%%%*./0.12.% %%%%%%%%%%%%%%%%#34560708292.%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%#90.62.% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%-32:9;<=025%

!!

>"(#&&,(??,%@A B -?#'CC'+%DAEF%% ,'CG%F@HIFEHJDHIK%% 2BL403G%8<=M529N08282.629O5;M.26H/2% %

BC 30832