Bruggeske 2011 1 maart by Heemkring Hoghescote

Traiteur Luc Van Walle

Verzorging van al uw feesten:

!"#$%&'($)*+ ,-..")&$/$$01$)*+ 2$3$41&$0*+ 5-//&$16/$%0*+ 7&)$80*+ 9":&%$6*+ ;<-)=/$$01$)*+>6)($11$)*+?6($)=&)$80*+@$80-)$$%0 /$$01$)*+$A=A + Kp"hgguv|ccn"ÑFg"LcejvjqqtpÒ"."dkl"w"vjwku"qh"kp"ggp"|ccn"pcct"mgw|g0 +

+ +

!"#$%&'%(#%()

Warm en koud buffet, Breugheltafel en Barbecue. All-in formule Î onbeperkt in aantal personen.

+ + + @8&<B+468(&)C+D+1"&)+.$1+04$$%E-$(+<--8+(&)=$8$)A + F--8+<$8=$8$+&)%&3E1&)C$)+$)+6=<&$0+0166)+#&'+01$$=0+<--8+"+(%668A + G$$01H66%+=$+963E1E--8)+Ï+I86&1$"8+J"3+F6)+K6%%$A+ ;)1#$840$01$$)#$C++LMN++O++PQMR++564$%%$)A+ I$%A+RNOSSM+PR+NT++U++VWXA+RYQS+SR+MR+SM++U++G;ZA+RN OSRM+MN+PM+ [O.6&%\++&)/-]'63E1E--8)A:$++++U+++KKKA'63E1E--8)A:$+

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

‘t Bruggeske Driemaandelijks tijdschrift van Heemkring Hoghescote vzw . Zetel: Antwerpsesteenweg 130 - 2950 Kapellen.

http://www.heemkring-hoghescote.be 43ste jaargang – nummer 1

maart 2011

_______________________________________________________ In dit nummer... - Bladwijzer – 1 - Kant & Wal – verleden en toekomst van de Scheldekaaien - 2 - Lidgeld & Brunch 2011 - 3 - In Memoriam Michel Koolen – 4 - Verhuis archieven naar het administratief centrum – 6 - Jaarverslag 2010 – 7-8 - Ereleden Hoghescote en sponsors 2011- 9/10 - Website statistisch bekeken – 11-12 - Kapellen en de familie Le Grelle – 13-29 - Rechtzettingen in ’t Bruggeske van december 2010 – 30 - Vraag en antwoord – 31 - Koffiebranderij Placke – vraag om inlichtingen – 32 - De bevolking en veestapel van Kapellen – 33-35 - Aanwinsten voor het Hoghescote-archief - 36 Iedere auteur is verantwoordelijk voor de inhoud van het door hem ingezonden artikel.

Verantwoordelijke uitgever: Roger Balbaert Dorpsstraat 59, bus 7 - 2950 Kapellen. Tel: 03.664.57.22. Redactie en Lay-out: Roger Van den Bleeken p/a Antwerpsesteenweg 130 – 2950 Kapellen. Tel: 03.664 63 22. Kaftontwerp: T. Hanssens. Copyright "Heemkring Hoghescote vzw" Kapellen. Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd, gereproduceerd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie of op een andere wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur en de uitgever. Ledenblad ’t Bruggeske verschijnt vier maal per jaar en wordt aan elk lid van Heemkring Hoghescote toegezonden. Het lidmaatschap bedraagt per jaar: 10 euro als gewoon lid en 20 euro als erelid. Dit bedrag kan worden overgemaakt op rekening: BE18 4137 2050 7165 BIC-code KREDBEBB op naam van: Heemkring Hoghescote vzw. – Antwerpsesteenweg 2 – Bus 2, 2950 Kapellen, met de vermelding "Lidgeld". Losse nummers van ’t Bruggeske, voor zover nog in voorraad, zijn te verkrijgen op het redactieadres tegen 3 euro per exemplaar.

___________________________________________________ 1

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

Kant & Wal verleden en toekomst van de Scheldekaaien Als aanloop naar de heraanleg van de Scheldekaaien in 2011 wilde Antwerpen het 7 km lange lint langs de stroom nog eens extra in het voetlicht zetten. In opdracht van de Stad stippelde men onder de naam “Kant & Wal” een verfrissende wandeling langsheen “de blauwe steen” uit. Tijdens “Kant & Wal” brengt men niet alleen oude stenen van het uitgestorven havenge- bied aan de praat. Vooral de mensen die hier leefden en werkten krijgen alle aandacht in het gidsverhaal. Het resultaat: een rij pakkende verhaaltjes en fascinerende beelden.

Verhalen van verdwenen havenactiviteiten, maar evengoed van heraanleg, plannen en toekomstige metamorfoses. Praktisch: we komen bijeen op zaterdag 30 april om 14.00 uur aan de noordzijde Kattendijksluis (waar de sluis uitmondt in de Schelde). Einde rond 16.00 uur Dit alles aan de democratische prijs van 5,50 euro voor onze leden en 7 euro voor niet leden. We vragen de inschrijvingen telefonisch door te geven. Inschrijven voor 15 april enkel bij volgende twee personen: Chris Alen tel. 03-664 05 01 of bij François Groenewege tel. 03-665 00 87. Na inschrijving betaling op rek. BE18 4137 2050 7165 BIC-code KREDBEBB van Heemkring Hoghescote vzw Antwerpsesteenweg 130 te 2950 Kapellen, met duidelijke vermelding van het aantal personen en wandeling “Kant en Wal”. François Groenewege

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

Beste leden, Hartelijke dank voor het vernieuwen van jullie lidmaatschap voor het jaar 2011. Ook dit jaar zullen jullie weer 4 interessante Bruggeskes ontvangen met wetenswaardige informatie over het verleden van onze gemeente en tevens kunnen deelnemen aan onze activiteiten aan kostprijs. Aan de leden die vroeg hun lidgeld betaalden, werd de nieuwe lidkaart al toegezonden. Zij die dit later deden, ontvangen hun lidkaart hierbij. Bevindt je lidkaart zich niet op deze plaats? Dan ben je wellicht vergeten te betalen! Ook dat is geen probleem, schrijf vlug over of kom naar ons lokaal - tijdelijk in het administratief centrum van de gemeente - en dit op een van de openarchiefdagen en breng eventueel je nieuwe jacobuscheques mee. Onze rek. BE18 4137 2050 7165 BIC-code KREDBEBB Op naam van Heemkring Hoghescote vzw Antwerpsesteenweg 130 te 2950 Kapellen. 10 euro als gewoon lid – 20 euro als erelid.

Herinnering:

BRUNCH op zaterdag 26 maart 2011

We gaan weer lekker eten en dit doen we zoals gewoonlijk in: Feestzaal De Jachthoorn Antwerpsesteenweg 153 te Kapellen. We starten om 11.00 uur. Aan de prijs van: 33 euro voor onze leden en 35 euro voor niet-leden. Inschrijvingen telefonisch door te geven met de volgende gegevens: aantal personen en met wie je aan de tafel wil zitten (niet meer dan 10 personen per tafel). Inschrijven voor 12 maart, enkel bij volgende twee personen: Chris Alen tel. 03-664 05 01 of François Groenewege tel. 03-665 00 87. Na inschrijving betaling op rek. BE18 4137 2050 7165 BIC-code KREDBEBB van Heemkring Hoghescote vzw Antwerpsesteenweg 130 te 2950 Kapellen, met duidelijke vermelding van het aantal personen en brunch. Wij hopen jullie allen weer te mogen ontmoeten. Het bestuur van Hoghescote.

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

In Memoriam Michel Koolen Putte-Kapellen ° 25.05.1920 Kapellen † 25.12.2010

Voor de derde maal op minder dan een jaar moest Hoghescote afscheid nemen van een voormalig bestuurslid. Met groot leedwezen maar niet totaal onverwacht vernamen wij het overlijden op kerstdag 2010 van Michel Koolen.

Einde 1984 nam Michel Koolen contact op met Hoghescote om samen met Johan Janssens de afdeling plastische kunsten te leiden. Onze vereniging beschikte toen over een klaslokaal van de voormalige meisjesschool op de Antwerpsesteenweg te Kapellen. Vol enthousiasme sloeg Michel de hand aan de ploeg. Omdat Johan Janssens om gezondheidsredenen gevraagd had om niet langer de leiding te hebben van de afdeling plastische kunsten werd Michel op 14 maart

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

1985 tot voorzitter van voornoemde afdeling en tegelijkertijd tot ondervoorzitter van Hoghescote benoemd. Reeds in hetzelfde jaar nam de kersverse voorzitter een prachtig initiatief: tijdens de jaarlijkse kermistentoonstellingen zou voortaan door een deskundige jury tussen de tentoongestelde werken “Het kunstwerk van de maand” verkozen worden. Bovendien kon hij bekomen dat de bekroonde werken vervolgens gedurende een maand tentoongesteld werden in het gemeentehuis. Vanaf 1985 zorgde Michel ervoor dat er tijdens de jaarlijkse reis in de maand augustus ook een plaats voorzien werd voor de kunstliefhebbers. Uiteraard voorzag hij ook nog regelmatig een uitstapje specifiek voor de bewonderaars van de schone kunsten. Voor de viering van het 25 jarig bestaan van Hoghescote in 1983 was Michel er in geslaagd om de heer Van Buyndert, directeur van het museum van hedendaagse kunst in Antwerpen, naar Kapellen te halen voor het houden van een aangepaste feestrede. Toen bij Hoghescote, op vraag van het merendeel van de leden, meer en meer het accent gelegd werd op heemkunde trok Michel zich terug uit het bestuur. Uit dankbaarheid voor het geleverde werk werd hij op 27 september 1994 benoemd tot erevoorzitter van de afdeling plastische kunsten van Hoghescote. Ook nadien bleef hij nog een trouw lid van onze vereniging en mochten wij hem nog regelmatig ontmoeten op onze activiteiten. Michel was niet alleen een geboren organisator, hij was ook een kunstenaar in hart en ziel. Jaarlijks ontvingen wij van hem een zelfgetekende nieuwjaarskaart met telkens een prachtig beeld van onze gemeente Kapellen. Het schildersgerief van Michel zal voortaan ongebruikt blijven in zijn appartement. Wij zullen Michel echter nooit vergeten voor het vele werk dat hij geleverd heeft voor onze vereniging en voor de Kapelse gemeenschap.. Het bestuur en de leden van Heemkring Hoghescote bieden zijn echtgenote Madeleine de verzekering van hun innige deelneming bij het smartelijk verlies dat haar treft. Voor bestuur en leden Heemkring Hoghescote vzw. R. Balbaert

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

Verhuis naar Administratief Centrum Op zaterdag 15 januari zijn de verhuisactiviteiten echt begonnen: alles in bakken laden, rekken afbreken, klaarzetten voor de grote verhuis. Enkele moedigen hebben er zelfs hun weekend mee opgevuld.

Amper een kleine week later stond alles al min of meer in orde op de nieuwe locatie, het Administratief Centrum van Kapellen, waar we op de benedenverdieping een tijdelijk onderkomen hebben gevonden. Dit alles dankzij de inzet van heel wat sterke mannen en vrouwen, en de onbaatzuchtige hulp van het gemeentepersoneel.

Gegarandeerd tegen dinsdag 1 februari 2011 (ja ja) zal ons nieuw lokaal terug open zijn, maar dan in het AC Kapellen, Antwerpsesteenweg, 130 te Kapellen. De openarchiefdagen blijven onveranderd op elke eerste dinsdag van de maand van 14 tot 17 u, en elke tweede donderdag van 19 tot 22 u, behalve in de maanden juli en augustus, of wanneer deze dagen op een feestdag vallen. André De Vleeschouwer.

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

Jaarverslag 2010. Het jaar 2010 beloofde een “bijzonder” jaar te worden. Wij hadden gedacht en gehoopt om eindelijk na 42 jaar werking in Kapellen een vaste stek te vinden in de gerenoveerde hoeve Van Paesschen die ingericht zou worden als erfgoedcentrum. Door allerlei omstandigheden is dit niet gelukt. De verhuis naar de hoeve Van Paesschen wordt pas voorzien voor de zomerperiode 2011 en dit dan nog na een tussentijds verblijf in de voormalige bibliotheek van het administratief centrum. Het ledenbestand bereikte een recordhoogte van 463 aangesloten families en verenigingen. ’t Bruggeske werd om de drie maanden telkens tijdig bij onze leden aan huis bezorgd. Wij houden er aan om de trouwe vrijwilligers van harte te danken voor hun inzet en dit soms in barre weersomstandigheden. In februari 2010 werd de bestelronde van Marc Brans overgenomen door Willy Coeckelberg uit de Bosschaertdreef en vanaf december 2010 werden de leden van Annie Pallemans bediend door Etienne Vermeulen uit de Palmstraat. Ook op het bestuursvlak veranderde er een en ander. Door het plotse en onverwachte overlijden van Marcel Dondelinger in februari 2010 werd de lay-out van ’t Bruggeske overgenomen door Roger Van den Bleeken. Roger werd als ondervoorzitter van Hoghescote en als secretaris vervangen door Etienne Vermeulen. Na het ontslag van Marc Brans als archivaris werden Jos Abrath en zijn echtgenote Gerda Adriaenssens uit de Pannenhoefdreef bereid gevonden om die taak over te nemen. Omdat de digitalisering en de informatisering in de toekomst zeer belangrijk zullen worden werd Marc Brans op zijn verzoek ontlast van de taak van webmaster. Zijn taak werd overgenomen door André De Vleeschouwer uit de Berkenlaan. Wij houden er aan om al de uittredende bestuursleden hartelijk te danken voor hun vaak jarenlange inzet en wij zijn er van overtuigd dat hun opvolgers met dezelfde ijver hun vrijwilligerstaak zullen verderzetten. Als wij de activiteiten van het voorbije jaar overlopen dan kunnen wij met fierheid vermelden dat Chris en Swa als activiteitenverantwoordelijken de volgende organisaties hebben voorbereid en volledig uitgewerkt: 13 maart 2010: een zeer geslaagde brunch in de salons De Jachthoorn, 25 april 2010: opening van het toeristisch seizoen door het gemeentebestuur met gelegenheid om een uitgebreid bezoek te brengen aan ons documentatiecentrum, 8 mei 2010: Madonnawandeling met gids doorheen Antwerpen, 7

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

2 juli 2010: bezoek met gids aan het Koninklijk Paleis in Antwerpen, 28 augustus 2010: reis met autocar naar Keulen en omgeving, 3 september 2010: gezien het overdonderend succes: nogmaals een bezoek aan het Koninklijk Paleis in Antwerpen, 2 oktober 2010: geleid bezoek aan het atelier van de Kapelse kunstenaar Rudi de Vocht op de Hoogboomsteenweg, 16 oktober 2010: informatiestand in de hall van Promenade shoppingcenter, 20 oktober, 27 oktober, 3 november, 10 november en 17 november: in samenwerking met VVF werd een cursus georganiseerd “Speuren naar je voorouders” (opstellen van familiestamboom). Hierbij dient nog vermeld te worden dat elke maand openarchiefdagen voorzien werden en dit op de eerste dinsdag tussen 14uur en 17uur en op de tweede donderdag tussen 19uur en 22uur. Natuurlijk mogen wij ook het stille werk achter de schermen niet uit het oog verliezen. Denken wij maar aan het technisch onderhoud en het klassement van de krantenartikels door Willy Hurts, het ordenen van de rouwbrieven en bidprentjes door Paul Van Bockel en zijn echtgenote Marina, aan Walter Dreessen voor zijn dagdagelijkse inzet als geboren organisator, aan Jan Vanderhaeghe die ons regelmatig op de hoogte houdt van alle genealogische informatie en natuurlijk ook aan Patrick Seiffermann voor het perfect beheren van onze centjes. Om de niet-leden van Hoghescote toch op de hoogte te brengen van ons bestaan en van onze activiteiten werd onze webstek volledig vernieuwd. Ga gerust even een kijkje nemen op www.heemkring-hoghescote.be Vermelden wij nog dat verschillende bestuursleden enkele malen naar Brussel zijn geweest om opzoekingen te doen in het Moskou-archief om al de documenten die van belang zijn voor onze gemeente te kopiëren. Het Moskou-archief omvat al de geheime legerdocumenten die in mei 1940 op een trein werden geladen en afgevoerd naar Frankrijk. Daar werden alle archieven in beslag genomen door de Duitsers en weggebracht naar Berlijn. In 1945 werden de documenten door de Russen dan overgebracht naar Moskou. Bij het einde van de Koude Oorlog kon onze regering hun eigen papieren terug overkopen van de Russen en werd alles gestockeerd in het legerarchief. Om de verhuis van ons documentatiecentrum te organiseren werden regelmatig vergaderingen voorzien met het gemeentebestuur. Over de verhuis naar de Antwerpsesteenweg (voormalige bibliotheek) en nadien naar de hoeve Van Paesschen zullen wij natuurlijk onze leden tijdig en volledig informeren. Opgesteld namens de ganse ploeg van Hoghescote door erevoorzitter Jacky Lenaerts en voorzitter Roger Balbaert

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

Ereleden Hoghescote 2011 Familie Adriaenssens–Kil - Prinsendreef 32 - 2950 Kapellen De heer Berghmans Pierre - Platanendreef 68 - 2950 Kapellen De heer Biart Guy - Avenue Félicien Rops 35 - 5000 Namur De heer Bierinckx Marc - Hoevensebaan 207 - 2950 Kapellen Familie Blankers–Leers - Kerkplein 6 - 2950 Kapellen Familie Bos-Smets Fl. - Eikvarenlaan 15 - 2950 Kapellen Mevrouw Brackx Irène - Boterbloemlaan 7 - 2950 Kapellen De heer Calluy Theo - Dasstraat 42 - 2160 Wommelgem De heer Cleiren Walter - Jachthoornstraat 26 - 8800 Rumbeke Familie De Keyser Constant - Hoge Weg 153 - 2940 Hoevenen Mevrouw De Saegher Sylvia - Sevenhanslei 48 - 2950 Kapellen Familie De Schutter M.- Past. Michielsensstraat 13 - 2640 Mortsel Familie Dilliën-Smets - Rode Kruislaan 3 - 2950 Kapellen Familie Eggermont – Raemaekers - Heidestraat 74 - 2950 Kapellen De heer Flebus Constant - Antwerpsesteenweg 240 - 2950 Kapellen De heer Geelhand de Merxem Chr. - Kapelsestraat 200 - 2950 Kapellen Familie Geudens-Smets Henri - Bevrijdingslei 39 B 6 - 2950 Kapellen De heer Gijsen Gerard - Guyotlei 2 B1 - 2950 Kapellen De heer Guiette M. - Frans Mombaersstraat 217 - 3071 Erps Kwerps Begrafenissen Haast - Kapelsestraat 20 - 2950 Kapellen De heer Helsen Koen - Zilverlindendreef 2 B 1 - 2950 Kapellen Mevrouw Hendrickx Irène - Molenweg 4 B2/R - 2930 Brasschaat Mevrouw Hendrickx Maria - Leerhoeklaan 21 - 2180 Ekeren De heer Henquin Michel - Kerkstraat 39 B - 2940 Hoevenen De heer Hesse Otto - Plantinlaan 2 - 2940 Stabroek De heer Janssens Luc - Bunderbeeklaan 1 - 2950 Kapellen Mevrouw Janssens de Bisthoven A. - Sint-Jorisstraat 12 - 8000 Brugge De heer Kerremans Jan - Haagdoornlaan 46 - 2950 Kapellen Familie Ketelaars-Van Aert Jan - Guyotlei 9 - 2950 Kapellen De heer Keukelinck Marcel - Oorderseweg 19 - 2180 Ekeren Mevrouw Lathouwers Louisa - Kapelsestraat 124B - 2950 Kapellen De heer Lathouwers Jos - Kapelsestraat 138 - 2950 Kapellen Mevrouw Leenaerts Simone - Koerspleindreef 50 - 2950 Kapellen De heer Lenaerts Jacques - Hoevensebaan 57 - 2950 Kapellen De heer Matthijssens Christophe - Ph. Spethstraat 119 - 2950 Kapellen De heer Meynen-Hoyberghs - Sparrenlaan 24 - 3270 Scherpenheuvel Familie Meynen J.-Lamot C. - Koerspleindreef 85 - 2950 Kapellen De heer Meyvis Leo - Hoevensebaan 70 - 2950 Kapellen Familie Moons-Peeters - Poorthoflaan 30 - 2180 Ekeren Mevrouw Nagels Julienne - Chr. Pallemansstraat 26 - 2950 Kapellen De heer Osterrieth Max - Ph. Spethstraat 139 - 2950 Kapellen De heer Pelckmans Rudy – Kapelsestraat 240 – 2950 Kapellen De heer Platteau Dirk - Essenhoutstraat 44 - 2950 Kapellen De heer Putcuyps Pierre - Essenhoutstraat 310 - 2950 Kapellen

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

Familie Mevrouw De heer Mevrouw Mevrouw De heer De heer De heer Familie De heer De heer De heer Mevrouw De heer Familie De heer Zuster Familie De heer Familie De heer De heer De heer Familie De heer Familie De heer

Robert F. - Prinsendreef 6 Bus 11 - 2950 Kapellen Roggeman Barbra - Ruyseveltslei 42 - 2950 Kapellen Schelfout Robert - Silvesterdreef 11 B 5 - 2950 Kapellen Spur Elza - Rue du Chenai 54 - 6929 Daverdisse Van Cauwenberghe - Hoogboomsteenweg 277 - 2950 Kapellen Van Dooren Gaston - Zilverlindendreef 21B - 2950 Kapellen Van Erck Rudy - Bevrijdingslei 24 - 2950 Kapellen Van Gansen Jac – Dorpsplein 21 – 2950 Kapellen Van Helvert – Joosens - Hoevensebaan 188 B3 - 2950 Kapellen Van Hoof Petrus - Hoevensebaan 261 B 2 - 2950 Kapellen Van Laarhoven Hubert - Koerspleindreef 65 - 2950 Kapellen Van Mechelen Dirk – Asterlaan 7 – 2950 Kapellen Van Oncen Ria - Kapelsestraat 90 - 2950 Kapellen Van Put Bob - P. Vandenhoudtstraat 19 - 2950 Kapellen Van Strydonck–Osterrieth - Kapelsestraat 47/1 - 2950 Kapellen Van Tilborg Marc – Berkenlaan 2 – 2950 Kapellen Verbelen An – Kerkstraat 5 – 2950 Kapellen Verbist - Andries - Graaf Henri Cornetlaan 7 - 2950 Kapellen Verbruggen Gert - Silvesterdreef 15 Bus 2 - 2950 Kapellen Vercauteren – Schelfout - Sevenhanslei 50 - 2950 Kapellen Vernimme Johan - Hindedreef 17 - 2950 Kapellen Verpraet Petrus (Louis) - Reigerslei 8 - 2950 Kapellen Vingeroets Geeraard - Streepstraat 17 - 2950 Kapellen Volant-Verbraeken Lode - Dorpsstraat 21 - 2950 Kapellen Willems Carlo - Heidestraat Zuid 109 - 2950 Kapellen Willems F. - Kapelsestraat 260 - 2950 Kapellen Yzermans Frans - Antwerpsesteenweg 49 - 2940 Hoevenen

Met dank aan onze adverteerders Het bestuur van Hoghescote wenst hierbij onderstaande adverteerders in ons ledenblad ‘t Bruggeske te danken voor hun steun die het ons mogelijk maakt een betaalbare en interessante publicatie uit te geven. Bank en Verzekeringen KBC – Antwerpsesteenweg – 2950 Kapellen. Bouwbedrijf J. Valckenborgh – Starrenhoflaan 5 - 2950 Kapellen. Copy Service Center – Dorpsstraat 50 - 2950 Kapellen. Feestzaal De Jachthoorn – Antwerpsesteenweg 153 – 2950 Kapellen. Hoevens Auto Center Van Isacker – Hoge weg 115 – 2940 Hoevenen. Verzekeringen – Immobiliën Lioen – Stationstraat 2 - 2950 Kapellen. Voetcentrum bvba – Chr. Pallemansstraat 2 – 2950 Kapellen. 10

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

Website statistisch bekeken door André De Vleeschouwer In ons septembernummer vondt U toelichting over de nieuwe webstek. Vandaag wil ik het hebben over het gebruik en statistieken. Bij onze leverancier One.com nemen wij de eenvoudigste formule, met 3.000 MBytes beschikbaar (waarvan 15 MB effectief in gebruik), en tal van technische mogelijkheden, die we vandaag zeker niet allemaal benutten. Voor diegenen die er interesse voor hebben, gaat U gerust eens kijken naar http://www.one.com/nl Het gebruik Als administrator heb ik toegang tot heel wat statistieken over het gebruik en de gebruikers. Na een 7-tal maanden kunnen we toch al een en ander afleiden uit de veelheid van informatie. Nemen we eerst even het overzicht van de voorbije maanden.

Hieruit leiden we af dat er gemiddeld 19 bezoekers per dag zijn, die samen 42 pagina's bezoeken. Het aantal is sterk groeiend - grafiek hieronder rechtsboven.

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

We zien in januari een sterke groei van het aantal hits en pagina's. De meeste gebruikers bezoeken meerdere pagina's, wellicht omwille van de aankondiging van activiteiten. Details vindt U hieronder.

Ook interessant om weten is, wanneer u kijkt naar onderstaande grafiek, dat vele mensen 's morgens onze webstek bezoeken, rond 10 u, met een verdere piek kort na de middag, maar ook 's avonds vanaf 21 u, dus na de prime time op TV. De consultaties 's nachts hebben wellicht te maken met kijkers in het verre buitenland.

Er zijn nog heel wat meer interessante gegevens beschikbaar. Hieruit blijkt dat meer dan 90 % werkt met Windows (NT, 2000, XP) en Internet Explorer. Testen doen we met Internet Explorer, Firefox, Safari, Google Chrome en Opera. Er zijn gebruikers in alle werelddelen, maar uiteraard dominant in België, natuurlijk geen verrassing. Verder kunnen we nog zien hoe de gemiddelde gebruiker door onze website fietst. Die gegevens moeten ons helpen om de website verder te optimaliseren. Vandaar dat die gegevens nu ook op de website zelf komen, samen met gegevens over het bezoek aan onze lokalen. Alles samen geeft dat een indruk van wat U voor uw lidgeld terugkrijgt.

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

Kapellen en de familie Le Grelle

(2de deel)

Lijst van voorouders van Emile Le Grelle Jean Gresle, Greel of Le Greel (vóór 1586 - 1634) x Péronne Destrebecq (? - 1634) Le Grelle Gilles (< 1599 - ?) x Françoise Scohier (? - ?) Le Grelle Gilles (1621 - 1679) x Huet Barbe (? - ?) Le Grelle Guillaume (1646 - 1724) x Pels Claire (1648 -1714) Le Grelle François (1671 - 1729) x de Schepper Cathérine - Thérèse(1674 - 1731) Le Grelle Gérard (1713 - 1771) x Oliva Cathérine (1724 - 1791) Le Grelle Joseph Jean (1764 -1822) x Cambier Marie Thérèse Joséphine (1765 - 1851) Le Grelle Gérard Joseph Antoine (1793 - 1871) - (zie hierna) x Van Lancker Annette Françoise Colette (1792 -1872) Le Grelle Jean Baptiste "Auguste" Antoine Joseph Louis Guillaume (1817 - 1891) x Burbure de Wesembeek Mathilde Henriette Marie (1819 - 1899) Le Grelle Emile (1852 - 1935) x de Ramaix Hélène Marie Joséphine Thérèse (1857 - 1944)

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

Le Grelle, is niet zomaar een naam in onze streken, maar voor eeuwig verbonden aan Antwerpen, zelfs aan de Belgische geschiedenis. Maar om U daar een beeld van te geven moet ik even toch iets dieper ingaan op het verleden, en de voorhistorie van deze familie. De familie ontving haar adellijke titels van Keizer Frans II uit Oostenrijk in de 18de eeuw, en eveneens van het Belgisch koningshuis. Met 280 leden behoort deze familie tot de grootste adellijke families van ons land. In 1792 werd te Antwerpen de Le Grelle Bank gesticht die tot 1964 bleef bestaan voor zij werd overgenomen door de Generale Bank. Wanneer België zich losrukt van de Nederlanden, en een zelfstandige koers begint te varen, is Gérard Le Grelle, oudste zoon uit een gezin van 13 kinderen, diegene die het Antwerpse beleid op zich neemt. Tot 1848 zal hij deze stad in het nieuwe België besturen. Het waren waarschijnlijk de moeilijkste tijden voor de eerste burgervader van deze wereldhaven, want in een brief aan zijn moeder schrijft hij: "Mama, ze hebben mij gevraagd om burgemeester te worden, ik heb ja

gezegd, maar al mijn vrienden hebben mij verlaten." Graaf Gérard Le Grelle is de stamvader van de huidige nobele familieleden die zich hoofdzakelijk rond het Antwerpse situeren.

3. Brieven in verband met het onderzoek naar de oorsprong van de naam Le Grelle

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

Enkele leden van de familie Le Grelle die u zeker moet kennen 1. Guillaume Le Grelle: ° te Mainvault bij Ath in 1646 en † 1724 te Antwerpen. Op 28 november 1670 werd hij Antwerps burger. Hij vestigde zich in de Hoogstraat als bakker. Hij genoot er van een goede reputatie: zo mocht hij in 1673 het gebak leveren bij het huwelijk van Balthasar Moretus. Hij was kapitein van de gilde van de lakenhandelaars 2. François Le Grelle (1671 - 1729): zoon van voorgaande. Hij was textielhandelaar. Hij huwde in 1700 Cathérine-Thérèse de Schepper. Zij kwam van een oude familie van wethouders, secretarissen, schatbewaarders van de stad Mechelen. Van deze familie namen de Le Grelle de familiewapens, die reeds gekend waren in de 16de eeuw, over. Cathérine-Thérèse de Schepper was de laatste van haar familietak. 3. Jean - François Le Grelle (1703 - 1759): zoon van François Le Grelle (zie nr. 2). Hij was rechter te Tonlieu en woonde in het kasteel van Morckhoven (Deurne - Borgerhout). Samen met zijn broer Guillaume Le Grelle (1701 - 1771) stichtte hij een firma. Van 1730 tot 1750 voerden ze textiel, zijde, suiker, cacao, thee en porselein in uit Engeland, Portugal en China in samenwerking met de Zweedse Oost - Indische Compagnie. In 1732 was hun handelsvennootschap gevestigd in de Hoogstraat te Antwerpen. In 1742 werd Jean François gekwalificeerd als "voormalig uitsnijder". Vanaf 1754 kwamen de twee broers aan het hoofd van suiker- en papierfabrieken. Zij behoorden tot de oudste tak van de familie die ondertussen uitgedoofd is. 4. Jean - Guillaume Le Grelle (1733 - 1812): hij was de zoon van Guillaume Le Grelle (zie nr. 3). In 1771 was hij Groot – Aalmoezenier van Antwerpen. Hij was een industrieel. Hij bezat suikerfabrieken alsook een fabriek voor het bedrukken van katoen, die hij geërfd had van zijn schoonvader Adriaan Janssens. Deze onderneming bezat de exclusiviteit voor de Oostenrijkse Nederlanden en verschafte in 1770 aan meer dan 500 arbeiders werk. Hij woonde op het kasteel Selsaeten te Wommelgem. Hij behoorde eveneens tot de oudste tak, ondertussen uitgestorven. 5. Pierre - Joseph - Adrien Le Grelle (1769 - 1841): hij was de zoon van Jean - Guillaume (zie nr.4). Hij was Groot - Aalmoezenier van Antwerpen. Hij bezat het Gestelhof en kocht ook nog het kasteel van Rameyen te Gestel (Berlaar) aan. Zijn weduwe, van den Bol Marie - Charlotte, werd op 25 oktober 1852 in de adelstand opgenomen en ook haar kinderen uit hoofde van haar overleden echtgenoot.

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

6. Louis - Jean Le Grelle (1817 - 1852): de kleinzoon van voorgaande ( zie nr. 4). Hij woonde in het kasteel van Berchem. Hij was tuinder en vooral specialist in het telen van orchideeën. Hij creëerde nieuwe soorten waaronder de "Jacaranda Legrelliana", de "Agave Legrelliana" en de "Aechmea Legrelliana" welke in wetenschappelijke boeken vermeld staan. Hij behoorde tot diezelfde oudste tak van de familie die ondertussen uitgedoofd is. Hij schonk belangrijke sommen aan de zoo van Antwerpen zodat die in 1847 uitgebreid kon worden.

Jacaranda

Een van de oudste grafmonumenten op de begraafplaats van Berchem (Floraliënlaan 288), in neogotische stijl, van de familie Louis - Jean Le Grelle-Dhanis. Het beeld of de dame steunt op een Neptunuskop, die hier symbool staat voor de Schelde.

7. Henri - Jacques Le Grelle (1753 - 1826): kleinzoon van François Le Grelle (zie nr. 2). Hij was wethouder te Antwerpen in 1782, 1786, 1787. Hij werd in de adelstand verheven in 1794 door brieven van de keizer van Oostenrijk. Hij heeft een belangrijke rol gespeeld in de Antwerpse weerstand tegen de Franse inval en werd daarom door de Fransen als gijzelaar gevangengezet in het Steen . 8. Joseph - Jean Le Grelle (1764 - 1822): broer van Henri-Jacques Le Grelle (zie nr. 7). Hij was Groot - Aalmoezenier van Antwerpen in 1795. Hij was de stichter van de Bank Le Grelle in 1792. Bovendien was hij medestichter van de verzekeringsmaatschappijen Securitas en Société d' Assurances de l' Escaut. Hij werd door de Fransen als gijzelaar meegenomen naar Parijs tijdens de Franse overheersing in 1794. Na de val van Robespierre kwam hij vrij.

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

Een bankbiljet uitgegeven door de Bank Le Grelle rond 1840

9. Graaf Gérard Le Grelle (1793 - 1871): oudste zoon van Joseph Jean (zie nr.8). Hij was bankier, lid van het Nationaal Congres, eerste burgemeester van Antwerpen van 1831 tot 1848 van het nieuwe koninkrijk België en lid van de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Hij behaalde de erkenning van de adel op 27 november 1827, werd op 7 september 1852 tot graaf benoemd door Paus Pius IX, een titel die bevestigd werd in België op 10 augustus 1853 en die overdraagbaar was op de eerstgeborene van het mannelijk geslacht. Op 8 februari 1871 verkreeg hij de uitbreiding op al zijn nakomelingen.. 10. Edmond Le Grelle (1805 - 1876): broer van voorgaande (zie nr. 8). Hij was eigenaar van het kasteeldomein Middelheim. Zijn weduwe, Bathilde de Wael (1829 - 1909) stichtte scholen en opvangtehuizen na de dood van hun twee dochters in 1887. 11. Charles - E.- M.- G. Le Grelle (1854 - 1938): neef van de voorgaanden (zie nrs.9 en 10). Voormalig plaatsvervangend Procureur des Konings. Hij droeg bij als Procureur-Generaal van de Egyptische rechtbanken bij het installeren van de rechterlijke macht in dat land. 12. Jean M.- A.-J. Le Grelle (1796 - 1838). Hij was de zoon van Joseph - Jean Le Grelle (zie nr. 8). Hij was raadslid te Kapellen. In 1834 kocht hij de eigendom "De kleine Boterberg" van zijn broer Henri Le Grelle. Het was een eigendom van ca. 100 ha met een van de eerste Engelse tuinen van de 19de eeuw te Antwerpen. Henri Le Grelle (1798 - 1872) had dit domein van de erfgenamen van PhilippeJoseph Herry in 1826 aangekocht. 13. Edmond L.- N.- Ant. Le Grelle (1805 - 1876). Hij was de zoon van Joseph-Jean Le Grelle (zie nr. 8). Hij was bankier bij de Bank Le Grelle. Hij was Kapitein-Commandant van de Burgerwacht te paard te 20

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

Antwerpen. In juni 1853 stuurde koning Leopold I hem naar Vienne (Frankrijk) om een eventueel huwelijk van de Hertog van Brabant te regelen met Marie-Henriette, Aartshertogin van Oostenrijk. Teruggekeerd te Brussel, overhandigde hij aan de koning een portret van de toekomstige koningin van de Belgen. Hij woonde in het kasteel "Middelheim" en het "Geleyhuis" aan de Meir te Antwerpen (deze laatste als winterverblijfplaats). 14. Graaf Louis Le Grelle ( 1818 - 1883): 2de zoon van Gérard Le Grelle (zie nr. 9). Hij was (Jezuïet) priester van de Sociëteit van Jezus, vice-provinciale overste voor België en rector van de colleges van Namen, Leuven, Luik en Antwerpen. 15. Graaf Stanislas Le Grelle (1874 - 1957): hij was priester, doctor in de theologie en hoofdaalmoezenier van het Belgisch leger in 1914 - 18; bovendien was hij geheim kamerheer van de paus. 16. Graaf Vincent - de - Paul - Hippolyte J.- G. Le Grelle (1870 - 1967). Hij bezat het kasteel van Vallaer. 17. Graaf Albert Le Grelle (1888 - 1914): gestorven voor het vaderland te Diksmuide. 18. Graaf Alfred - V.- J.- G. Le Grelle (1872 - 1948). Hij was eigenaar van het kasteel Steytelinck te Wilrijk (nu districtspark). 19. Graaf André - M.- G. Le Grelle (1903 -1983). Hij was voorzitter van N.V. De Vlijt, van de N.V. Immo Fond'roy en van N.V. Het Beste Brood; hij was schepen te Reet. Hij was eigenaar van het Kasteel van Reet. 20. Graaf Maxime Le Grelle (1906 - 1984): Jezuïet. Hij was pastoor te Hiers - Brouage en promotor van de Frans-Canadese vriendschap. 21. Graaf Arnold Le Grelle (1934 - 1961): gestorven in opdracht te Elisabethville (Congo).

3. Titels van de familie Le Grelle - 29 januari 1794: toekenning van adelstand door keizer Frans II (Oostenrijks keizerrijk) ten voordele van Henri-Jacques Le Grelle (30 juli 1753 - 19 januari 1826). Vanaf 1822 betreft het de onmiddellijke voorouders van de huidige familie (zijn broer Joseph J. en diens zoon Gérard).

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

- 31 juli 1822: erkenning tot de adelstand ten voordele van HenriJacques Le Grelle met de gunst deze erkenning door te geven aan zijn jongere broer Joseph - J. Le Grelle (15 april 1764 - 21 oktober 1822) indien hij (Henri-Jacques) zou sterven zonder kinderen na te laten (Koninkrijk der Nederlanden). - 24 februari 1823: bij koninklijk besluit besliste de koning dat de kinderen van Joseph J. Le Grelle eventueel kunnen genieten van de clausule waarvan hun overleden vader zou hebben genoten (Koninkrijk der Nederlanden). - 19 januari 1826: Gérard, Joseph-Guillaume, Jean, Henri en Edmond Le Grelle verwerven bij het overlijden van hun oom de erkenning tot de adelstand, verkregen door Henri-Jacques Le Grelle op 31 juli 1822 (Koninkrijk der Nederlanden) - 27 november 1827: een brief van de "Hoge Raad van Adel" duidt de vijf kinderen van Joseph - J. Le Grelle aan als de ontvangers van de erkenning van 31 juli 1822 (Koninkrijk der Nederlanden). - 7 september 1852: Paus Pius IX verleent de titel van graaf aan Gérard Le Grelle; deze titel is overdraagbaar aan zijn wettelijke nakomelingen. - 10 augustus 1853: toelating om de titel van graaf te dragen in België; deze titel is overdraagbaar aan de mannelijke eerstgeborene (Koninkrijk België, Leopold I). - 8 februari 1871: uitbreiding van de titel van graaf aan alle nakomelingen van Gérard Le Grelle (Koninkrijk België, Leopold II).

Overzicht van de toekenning van de adelstand De familie Le Grelle behoorde eerst tot de Nederlandse adel (1826), dan tot de Belgische (1830) en vervolgens tot de pauselijke (1852) om ten slotte te eindigen met de titel van graaf (1853) van het Koninkrijk België. Het eerste diploma (1794) van een familielid daarentegen is keizerlijk (of van oude adel). Het vormt de basis van de terugkeer van de erkenning van de huidige tak. De titel van Romeinse (kerkelijke) graaf is de aanzet tot de bevestiging van de grafelijke titel in België. De familie heeft vandaag nog banden met de Nederlandse en pauselijke adelstand.

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

Originele kopie van de aanvraag van verheffing tot de adelstand van Henri-Jacques Le Grelle van 24 april 1822, verkregen bij het betekenen van het diploma van 31 juli 1822.

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

Het Vaticaan beschouwt de titel van graaf als een verheffing tot de adelstand.

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

Aanvraag van Gérard Le Grelle tot erkenning van de adelstand in 1853

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

Toelating om de titel van graaf te dragen in België; deze titel is overdraagbaar aan de mannelijke eerstgeborene (Koninkrijk België, Leopold I).

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

wordt vervolgd. Etienne Vermeulen

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

Rechtzettingen Bij het samenstellen van ’t Bruggeske van december 2010 zijn door een misverstand de verbeteringen die de corrector had aangebracht op de proefdruk niet aangepast op het origineel document. Hoewel wij elke schrijf- of taalfout betreuren, zullen wij enkel deze correcties aanhalen die betrekking hebben op de juistheid van de tekst. Met onze verontschuldigingen aan lezers en corrector. De voornaamste errata zijn de volgende: Blz. 112 laatste lijn: René De Pauw – moet zijn: Rene (zonder accent) Blz. 114 – 1ste, 32ste en 33ste lijn: 3 x René – moet zijn: Rene Blz. 115 – bijschrift onder foto: René – moet zijn: Rene Blz. 136 – de wapenschilden dienen verwisseld: wapenschild van Le Grelle is met driemaal “A”, dat van de Ramaix heeft drie kruisjes. Blz. 139 – 11de lijn: Stockmans – moet zijn: Stokmans Blz. 140 – 14de lijn: de Algemeen – moet zijn: het Algemeen Rijksarchief Blz. 140 – 17de lijn: weien – moet zijn: weiden

Reactie van een lid. Dat onze artikelen met aandacht en met een gezonde kritische geest gelezen worden, konden wij afleiden uit de volgende reactie op ons artikel “Het vlechten van biezen in Putte” van de hand van Mevrouw A.M.M. van de Berg-Buijs, verschenen in ‘t Bruggeske van september 2010. De heer Jan Franken schreef: “Zeer interessant artikel van mevr. van de Berg-Buijs over dat typische Putse beroep. Toch een bemerking bij haar uitleg over Jan Mat. Het op 25/2/1819 (eigenlijk 24/2/1819) geboren kind is een meisje en heette Johanna. De enige zoon in het gezin van Alten heette Guilielmus en werd geboren in 1825. De naam Jan Mat werd dus volgens mij gegeven aan vader Johannes van Alten (in het artikel John’s genoemd). De eerste strofe van het lied wijst ook in die richting. Johannes Van Alten werd op 17/3/1790 te Loon op Zand geboren en huwde Antonia Koemakers (°31/12/1786). Hij trok rond 1818 naar Putte samen met vrouw en kinderen Catharina (°20/2/1812) en Hendrina (°1814). Te Putte werden nog geboren Joanna (24/2/1819), Martina (15/5/1822) en Guilielmus (17/7/1825). Deze gegevens zijn terug te vinden via www.markiezenhof.nl .” Met dank voor deze reactie. RVdB.

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

Vraag en antwoord. Een Hoghescote-lid stelde ons de vraag wanneer de stoomtreinen uit Kapellen verdwenen. Hierop kunnen wij het volgende antwoorden. De eerste stoomtrein van de lijn Antwerpen-Roosendaal reed door Kapellen op 26 juni 1854 en dit in aanwezigheid van Minister Van Hoorebeke en diverse personaliteiten. De trein vertrok te 10 uur in Antwerpen en keerde om 14u30 terug uit Roosendaal. In elk station waren festiviteiten en toespraken voorzien. Gazet van Sint-Mariaburg meldde op 15 april 1933 dat op de lijn Antwerpen-Essen een proefneming plaatshad met een locomotief met dieseltractie. Vanaf 15 mei 1933 werd de dieseltractie uitgebreid zonder evenwel de stoomtreinen volledig te vervangen. Vanaf 2 juni 1957 werd de lijn Antwerpen-Roosendaal volledig geëlektrificeerd. De allerlaatste stoomtrein werd in 1966 uit dienst genomen voor het personen- en goederenvervoer. Toeristische stoomtreinen zijn nog steeds in gebruik op diverse plaatsen in België. Bericht aan de lezers. Indien U een vraag hebt waar U maar geen antwoord op vindt kan U ons gerust contacteren. In de mate van het mogelijke zullen wij een antwoord zoeken en publiceren in het eerstkomende ledenblad ’t Bruggeske. U mag de vragen schriftelijk of per e-mail naar ons sturen. ______________________________________________________________

Cappellen - Ontsporing: Uit: "De Huisvriend” - 27 Augustus 1898. Archief Marcel Dondelinger.

(nr. 16)

- De ontsporing te Cappellen-Heide, was zeer geweldig. Naar het schijnt zou 't ongeval veroorzaakt zijn, door het verkeerd werken van den exentriek. De locomotief ontspoorde met zulke kracht, dat zij letterlijk in het zand omtuimelde. Later: - Alles ligt nog in dezelfden toestand als na de ontriggeling daar er een rechtelijk onderzoek plaats heeft, om de verantwoordelijkheid van het ongeluk te bepalen. Het materieel van dit stuk spoorweg, waggons, riggels, enz.., alsook het dienstpersoneel is door den Staat verhuurd aan de maatschappij der statiewerken. Deze heeft echter de sporen zelf moeten leggen. Er zal hier natuurlijk een proces uit volgen, en het is ook daarom, dat wetsdokters de lijkschouwing van het slachtoffer hebben gedaan.

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

Koffiebranderij Placke uit Kapellen. Regelmatig krijgen wij vragen zowel van Kapellenaren als van buiten de gemeente over het verleden van onze gemeente. Zo ontvingen wij onlangs een vraag om inlichtingen over koffiebranderij Placke welke in de jaren vijftig van de vorige eeuw gevestigd was op de Antwerpsesteenweg aan de terminus van tram 65. Wij konden hierover de jongste zoon van de familie Placke, Marien Placke, contacteren en die antwoordde ons het volgende: “De koffiebranderij werd opgericht einde de jaren ’20. Ik geloof dat het in 1927 was toen Marien en Oscar Placke uit Michelbeke waren verhuisd naar Kapellen. De koffiebranderij was gevestigd aan de Antwerpsesteenweg 127 (juist voorbij de spoorwegovergang). De branderij bevond zich achter het woonhuis. De ruwe ongebrande koffie werd aangekocht via een makelaar (de firma Roels in Antwerpen) en de balen koffie werden gestockeerd in de branderij in afwachting dat de koffie gebrand werd in de trommel (oven). Het hele proces vanaf de ongebrande koffie tot de levering bij de winkels gebeurde manueel. Op de goudgekleurde zakken stond de slogan ‘’eens gedronken, steeds geschonken’’ met een afbeelding van een dampende koffiepot. Hun naam stond niet op de zakken vermeld. Vanaf het begin van hun onderneming verliepen de zaken vlot en spoedig hadden zij een cliënteel in de provincies Antwerpen, Oost- en WestVlaanderen tot aan de kust. De verplaatsingen voor de prospectie,de opname van de bestellingen en de leveringen gebeurden via het openbaar vervoer. Door de oorlog en de daarmee gepaard gaande mobiliteitsmoeilijkheden werd het afzetgebied drastisch teruggeschroefd en beperkte het zich nog tot het noorden van Antwerpen. Na de oorlog werd het verloren cliënteel niet meer gerecupereerd gezien de opkomst van kapitaalkrachtige firma’s. Door het feit dat andere firma’s op de markt kwamen met moderne apparatuur en zware investeringen en de beide broers niet meer wilden investeren gezien hun ouderdom, werd er (ik geloof) in de loop van de jaren ’60 een punt gezet achter hun werkzaamheden en gingen op pensioen. Daarmee werd koffie Placke geschiedenis. Spijtig genoeg bezit ik ook geen koffiezakken of afbeeldingen ervan.” Mocht iemand nog over informatie beschikken over deze familiezaak dan zouden wij dat graag vernemen, waarvoor dank bij voorbaat. U kunt ons contacteren: R. Van den Bleeken. Tel. 03-664 63 22 of via e-mail: rvdbleeken@skynet.be

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

De bevolking en veestapel van Kapellen in 1695 Door de eeuwen heen zijn er in ons land verscheidene volkstellingen gehouden, de meeste met de bedoeling om belastingen te heffen. Aan de hand van die bevolkingstellingen of belastingsboeken is het ons mogelijk een beeld te schetsen hoe Kapellen er - in dit onderzoek - in 1695 uitzag op gebied van bevolking en veestapel. Wat vinden wij in die telling van 1695? - de Kapelse gezinnen, met de namen van de gezinsleden en van de kinderen, de ouderdom wordt vermeld. Sporadisch wordt een beroep of functie van het gezinshoofd vermeld. Ook de knechten en meiden worden met naam vernoemd. - de gedetailleerde veestapel, soort dieren en aantal. - de verschuldigde belasting in ponden en stuivers. (20 stuivers = 1 pond) Wij kunnen deze telling op twee manieren benaderen. Ten eerste, ze integraal weergeven waarbij we dan een saaie opsomming van namen krijgen. Dit is de manier waarop genealogen het liefst de telling zouden gepubliceerd zien. De andere manier is een kleine studie te maken van de telling en de resultaten ervan in een leesbare tekst neer te schrijven. Op deze manier heeft iedereen er wat aan en het is bijgevolg ook op deze manier dat wij dit artikel schreven. Kapellen telde in 1695 slechts 464 inwoners, verdeeld over 88 gezinnen. Dat is niet veel in vergelijking met andere dorpen. Essen-Kalmthout had 1419 inwoners, Berchem 884, Boechout 1023, Borgerhout 1950, Poederlee 399 en Westmalle 310. Er had in onze contreien een grote ontvolking plaatsgehad, ten gevolge van jaren oorlog en ontberingen. Franse legers roofden bijna elk jaar de ganse oogst en veroorzaakten hierdoor een hongersnood. Het roven beperkte zich uiteraard niet alleen tot de oogst, en de gevolgen waren dikwijls brandstichting en moord. De bevolking ging op de vlucht en kwam maar heel geleidelijk vanaf 1694-1695 terug naar de heimat. Bovendien stonden veel landerijen onder water ten gevolge van “de vloed” van 1682. De gevolgen hiervan kunnen wij ook lezen in de parochierekeningen van die jaren, maar dat is voor een later artikel. Terug naar de telling. De 87 gezinnen werden onderverdeeld in 4 sectoren: - “Cappelstraet”, 44 gezinnen. - “Galgestraat”, 4 gezinnen. - “Den Horen”, 28 gezinnen. - “Zuytsijde”, 11 gezinnen.

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

Van de 464 inwoners zijn er 24 knechten en 26 meiden. Trekken wij deze af van het totaal, dan blijven er 414 personen over en daarvan zijn er 195 kinderen. Wat met andere woorden wil zeggen dat een gemiddeld gezin bestond uit 414 : 88 = 4,7 personen, vader en moeder en gemiddeld 2,7 kinderen per gezin. Het kan de lezer misschien vreemd overkomen dat er gemiddeld zo weinig kinderen zijn. Wij spreken toch nog altijd over de grote gezinnen van vroeger met 6, 7 en méér kinderen. De verklaring is vrij eenvoudig: 1° de echte grote kroostrijke gezinnen is een fenomeen dat zich maar korte tijd heeft voorgedaan en wel aan het begin van vorige eeuw, zeg maar de tijd van onze groot- en overgrootouders. 2° er werden wel veel kinderen geboren, maar door het hoge sterftecijfer van jonge kinderen bleven er ten slotte niet veel kinderen in leven meer over. Bij vier gezinnen was ook een “houkint” aanwezig. Dit zijn “bestedelingen”. Het zou even moeten nagekeken worden maar waarschijnlijk zijn dat vondelingen of arme wezen die vanuit het Antwerps vondelingenhuis geplaatst werden bij Kapelse gezinnen en die daarvoor dan ook een vergoeding ontvingen. Uit de telling blijkt ook dat in vier van de 88 gezinnen een weduwe er alléén voor stond en één weduwnaar. Wij schreven het hoger reeds. Er waren 24 knechten en 26 meiden werkzaam in de Kapelse gezinnen, méér dan 1 gezin op 3 had een extra kracht in dienst. Over beroepen wordt in de telling niet gesproken, op een paar uitzonderingen na. Uiteraard was Kapellen zoals de meeste Vlaamse dorpen een landbouwersgemeenschap en wordt slechts bij 4 gezinnen de aanduiding “ambacht” geplaatst. Wie betaalde er nu de meeste belasting? Als wij dat onderzoeken zullen wij ook de rijkste ingezetenen van Kapellen terugvinden, als wij tenminste van de idee uitgaan dat wie de meeste belasting betaalde ook het grootste inkomen had. Kunnen wij daar een vraagteken bij plaatsen? Het gemiddelde dat in Kapellen moest betaald worden aan belastingen was 7 gulden 17 stuivers per gezin. Er is een gezin Job (Jacob) Volders en Maria Van Tichelt dat 16 gulden 9 stuivers belasting betaalde. Het gezin bestond uit 10 personen, waarvan 2 knechten. De veestapel is ook niet min in vergelijking met andere gezinnen: 2 paarden, 6 koeien, 4 kalveren, 19 schapen, 19 lammeren en 2 varkens.

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

De volledige veestapel in Kapellen omvatte in totaal: 237 koeien, 126 kalveren, 7 ossen, 60 paarden, 135 schapen, 127 lammeren, 52 varkens, 1 vaars en 15 veulens. Job Volders had dus, voor die tijd, een grote boerderij. Nog zo een gezin is dat van Mathijs Leemans en Maria Jacobs dat 14 gulden en 13,5 stuivers belasting betaalde. Ook zij hadden 2 knechten in dienst en hun veestapel bestond uit: 2 paarden, 1 veulen, 5 koeien, 1 kalf, 16 schapen, 14 lammeren en 1 varken. Dit gezin kan dus min of meer gelijkgesteld worden met het voorgaande. Ook het gezin Jan Cornelis Verheyen en Joanna Sijmons betaalt een flinke stuiver aan belastingen namelijk 18 gulden en 10 stuivers. Het gezin telt 9 personen waarvan niet minder dan 3 knechten en 2 meiden. En het is misschien wel aan te tonen hoe het komt dat Jan Cornelis tot de gegoeden van het dorp behoorde? Hij was namelijk de enige bezitter van een stier en men zal die hier en daar wel nodig gehad hebben! Buiten deze stier bezat hij nog 4 paarden, 1 veulen, 5 koeien, 4 kalveren en twee varkens. Maar het rijkste gezin van het dorp, enfin….. het gezin dat het meeste belastingen betaalde was Matthijs Lambrechts en zijn vrouw Catharina Van Camp. Zij betaalden niet minder dan 24 gulden 6 stuivers. Zij hadden 4 kinderen, een knecht en een meid. De veestapel was niet groot: 1 paard, 6 koeien en 2 kalveren. Dit alles is niet van aard om de hoge belasting te rechtvaardigen. Ook hier vinden wij wellicht het antwoord in de volkstelling: hij was de brouwer, de enige van het dorp. Nog wat interessante details uit de telling: bij Cornelis Boers staat bijgeschreven “decker”, vermoedelijk is hij strodekker van beroep. Hij bezit alleszins geen vee. de pastoor Jerminius Maes betaalt 1 gulden belasting en heeft ook een meid in dienst. Hij betaalt het kleinste bedrag aan belastingen in Kapellen. De volledige volkstelling kan geconsulteerd worden in het lokaal van de heemkundige kring Hoghescote te Kapellen. De transcriptie van het originele document gebeurde door Hugo Driesen en diende als basis van bovenstaand artikel, waarvoor dank.

Jan Vanderhaeghe

’t Bruggeske 43ste jaargang – maart 2011 – nummer 1.

Aanwinsten voor het Hoghescote-archief Wij ontvingen met dank de volgende schenkingen: 1. De familie Van Aerde Marcel uit Kapellen schonk ons: ! De Sint-Sebastiaansgilde uit Wetteren, ! Het statuut van het Geheim Leger, ! Guldenboek der vuurkaart. 2. De familie Thyssen-Lemmens uit de Beukendreef schonk ons: een grote foto van de Sint-Sebastiaansgilde. __________________________________________________________________________ ______________

Archiefdagen Heemkring Hoghescote Tijdelijk adres: Administratief centrum van de gemeente: Antwerpsesteenweg 130. De eerste dinsdag van de maand van 14.00 tot 17.00 uur. en de tweede donderdag van de maand van 19.00 tot 22.00 uur. Uitgezonderd tijdens de maanden juli en augustus of op feestdagen. Vergeet niet dat Hoghescote ook te bekijken is op het internet. Onze website wordt regelmatig aangepast met nieuwe gegevens.

http://www.heemkring-hoghesc ote.be

__________________________________________________________________________ _ _ _ _ _ Documentatie voor het archief van de Heemkring Hoghescote. _ Alle documentatie over Kapellen is welkom! _ Wij denken aan foto's, doodsprentjes, doodsbrieven, _ postkaarten, krantenknipsels, affiches, oude menukaarten, _ geboortekaartjes, oude trouwboekjes, oude notarisakten, _ huwelijksaankondigingen, oude rekeningen van Kapelse firma's, _ _ enz, enz... _ Geef ons een seintje en we komen even langs. _

GEZOCHT – GEZOCHT – GEZOCHT -

Bij voorbaat hartelijk dank!

BOUWBEDRIJF J. VALCKENBORGH Starrenhoflaan, 5 - 2950 Kapellen Tel. 03/660.14.20 ww.valckenborgh.be Algemene aannemingen Î eigen schrijnwerkerij Î keuken- en interieurinrichting. !""#$%&#'($)*+,$$$-$$$%&#'($(*! $ ./&01$%&#(! $

2'34'5'3&(6'($7$2,186#'9 :8,8&#(1183,,8$; ;<=>$?,@'AA'($ 8'A$$$$$B$>CDEE>F>=F== G,H$$$$B$>CDEE>F>=F=> 61"$B$>IJJDCEFE<F>=

2#'8)'(83K"$$+*+,$$$$

L35'(9$#38/#@'9&18$ M/3F$N,AA'",(1183,,8$$;$-$$;<=>$$?,@'AA'($ 8'A$ B$>CDEEI$OI$;=$$$G,H$ B$>CDE>=$;P$<C$ "#$%&'%()*(#)+,-./($ QQQF*#'8)'(83K"F+'$ 2#'8,(,AR1'$Î$:8'K(4#A'($Î$2#'8*'34#36&(6$Î$ S,(&)K3'$Î$S,11,6'$Î$:8'K(-$'($,9'31@,85#K1'(

FTKGOCCPFGNKLMU""VKLFUEJTKHV""ÓV"DTWIIGUMG HEEMKRING HOGHESCOTE VZW. ANTWERPSESTEENWEG 2 BUS 2 2950 KAPELLEN AFGIFTEKANTOOR: KAPELLEN 1 P 806083

BELGIË BELGIQUE P.B. 2950 KAPELLEN 1

!"#$%%&'()*!'%%!'+,'(% -"#*'&%% %%%%%%%%%%*./0.12.% %%%%%%%%%%%%%%%%#34560708292.%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%#90.62.% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%-32:9;<=025%

>"(#&&,(??,%@A B -?#'CC'+%DAEF%% ,'CG%F@HIFEHJDHIK%% 2BL403G%8<=M529N08282.629O5;M.26H/2% %

BC 30832