Hobonia 1972-2 april A4

H0B0N IA TIJDSCHRIFT

KULTURELE HEEMKRING H O O G B O O M

JAARGANG 1 N R 2 APRIL 1972

HOBONIA DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT KULTURELE HEEMKRING HOOGBOOM

verantwoordelijk uitgever: `:an `eelthoven F. Hoogboomsteenweg 184 - 2 1 3 0 B r a s s c h a a t

WAS H E T B A R O N D E 7 F GWAART o f B A R O N D E WICHEM DOOR WIENS TOEDOEN E R EEN KERK KWAM T E HOOGBOOM? B i j d e tot-standkoming van de k e r k en de p a r o c h i e t e H o o g b o o m i n 1 8 7 1 w a s B a r o n E d w. O s y d e stuwende k r a c h t . Wa s h e t B a r o n O s y " d e z e g w a a r t " o f b a r o n Osy " d e Wychen"?

Meestal v i n d t men a l s s t i c h t e r v a n de k e r k t e Hoogboom a a n g e g e v e n : b a r o n E d w . O s y d e Z e g w a a r t . O p h e t k e r k h o f v a n Hoogboom s t a a t e r e e n g r a f z e r k v a n de f a m i l i e O s y d e Z e g w a a r t . M a a r o p d e g e d e n k s t e e n van d e t o t s t a n d k o m i n g d e r k e r k i n 1871 v l a k b i j d e ingang van de k e r k s t a a t : "Baron E d . O s i j d e W i j c h e n " Ook i n d e n o t a r i ë l e a k t e n i . v . m . d e b o u w v a n d e k e r k l e z e n we o v e r " B a r o n O s y d e Wy c h e n " .

Naar a a n l e i d i n g v a n d e b e i d e namen " d e Z e g waárt" e n " d é Wychen" r i j s t d e v r a a g : H o e h e e t t e p r e c i e s degene d i e d e k e r k h i e l p t o t s t a n d brengen "Osy d e Z e g w a a r t " o f " O s y d e W y c h e n " ?

Vo o r a l e e r deze v r a a g t e beantwoorden w i l l e n we e e r s t e v e n e e n k l d _ n e t o e l i c h t i n g g e v e n o v e r d e plaatsnamen Z e g w a a r t e n Wychen o f W i c h e n .

Zegwaert, Zegwaard o f Zegwaart was e e r t i j d s yen g e m e n t e i n Z u i d - H o l l a n d t u s s e n D e l f t e n G o u d a ; ..ter ( 1 9 3 5 ) w e r d d e z e gemeente v e r e n i g d m e t Z o e t e r m e e r.

Wijchen, Wychen o f Wichen i s e e n p l a a t s i n - e l d e r l a n d t e n Z . W. v a n N i j m e g e n .

De b a r o n e s M i g u e l i n e d e Z e g w a a r t , d i e t e B r u s s e l w o o n t , k o n o n s g e e n a f d o e n d - a n t w o o r d geven. d

e

v r a a g w a a r o m b a r o n E d w. O s y o p d e 2 tgenoemd. o w ch W sijd r"O ke à n .a

In het verslagboek van de vergaderingen van • k e r k f a b r i e k ondertekent de baron, a l s v o o r z i t t e r • e e r s t e v e r s l a g e n a l d u s : " B n E d . O s y " , z o n d e r m e e r, Vo l g e n s F . V . G o e t h a l s i n z i j n " D i c t i o n n a i r e généalogique e t h é r a l d i q u e d e s f a m i l l e s n o b l e s " , 1852 b l . 4 8 e . v . , i s d e A n t w e r p s e f a m i l i e O s y a_kemstig u i t H o l l a n d (Neder imd): J a n Osy werd g e 29

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 29

boren t e Rotterdam e n o v e r l e e d a l d a a r i n 1773; h i j was h e e r v a n P a l e s t e y n e n v a n Z e g w a e r t .

De f a m i l i e O s y w e d r e e d s v r o e g g e a d e l d . I n 1 7 7 8 verkreeg z i j nogmaals b e k r a c h t i g i n g van adeleen t i t e l door K e i z e r i n Maria Theresia. Op 25 j u l i 1817 verkreeg z i j de t i t e l van baron, B i j K.B. v a n 19sept.

1887 k r e e g d e f a m i l i e d e t o e l a t i n g b i j h a a r n a a m "de ( v a n ) Z e g w a a r t " t e v o e g e n , n a a r d e o u d e h e e r lijkheid vroeger door haar bieten.

Vo o r d e d u b b e l e b e n a m i n g " O s y d e Z e g w a a r t " e n " O s y de- W y c h e n " v r o e g e n w e e e n v e r k l a r i n g t e D e u r n e aan o n z e g o e d e v r i e n d J . G o o l e n a e r t s , d i e z e e r b e voegel i s i n d e h e r a l d i e k e n d e g e n e a l o g i e v a n d e a d e l l i j k e f a m i l i e s i n onze gewesten. Deze kompetente persoon v e r k l a a r d e ons h e t volgende: "Om k l a a r t e z i e n t u s s e n d e W i c h e n e n Z e g w a a r t m o e t e n we o p k l i m m e n t o t J a n • O s y ( 1 6 9 9 - 1 7 7 3 ) . H i j w a s tweemaal gehuwd e n had v e r s c h i l l e n d e k i n d e r e n , w a a r o n d e r J a n K a r e l , h e e r v a n P a l e s t e y n e n v a n Ze.gwaa.rt die o o k tweemaal huwde. E e n z o o n u i t h e t e e r s t e h u w e l i j k J a n K a r e l genoemd e v e n a l s z i j n v a d e r , w e r d h e e r van_Wxrchen . U i t h e t t w e e d e h u w e l i j k w e r d Corneel Boudewijn geboren, d i e d e v a d e r werd v a n Jan J o z e f R e n i e r O s y e n d e g r o o t l a d e r v a n Edward Jozef Frans-de Paul, e s t i c h t e r van de k e r k t e Hoogboom. H e t i s b e g r i j p e l i j k - a l d u s J . G o o l e n a e r t s d a t d e a f s t a m m e l i n g e n v a n J a n K a r e l , h e e r v a n Wychen, z i c h o o k " d e Wychen" z i j n b l i j v e n noemen. D a t ' t a s r door enige v e r w a r r i n g voorkomt, i s even b e g r i j p e l i j k .

I n i e d e r g e v a l w o r d t k l a a r a a n g e t o o n d , d a t E d w. O s y van Hoogboom b e h o o r t t o t d e t a k v a n d e Z e g w a a r t ' s .

Ook g r a a f R o g e r M o r e t u s P l a n t i n d e B o u c h o u t v e r n o e m t i n z i j n "Demeures f a m i l i a l e s " i n - h e t h o o f d s t u k " K a s t e e l Oude G r a c h t " t e H o o g b o o m : b a r o n E d w. O s y de Z e g w a e r t .

E d w a r d -Jozef F r a n s d e P a u l 0 s y d e Z e g w a e r t , d o o r wiens t o e d o e n d e k e r k t e Hoogboom t o t s t a n d i s g e komen, h u w d e o p 1 8 o k t o b e r 1 8 3 3 t e D e u r n e m e t J e a n n e Petronella della Faille, d i e echter reeds het v o l gende j a a r o v e r l e e d . H i j g i n g e e n iaeede h u w e l i j k

30

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 30

aan m e t M a t h i l d e M . T h . V i l l e r s . I n 1 8 7 0 k o c h t h i j h e t h o f e n h e t d o m e i n " D e Oude G r a c h t " t e Hoogboom t e g e n 659.580Fr ( c f r . J . S c h o b b e n s , D a n s l e P r o v i n c e d ' A n v e r s i 71 Promenades, I I , b l . 7 6 ) B a r o n E d w. J o z . O s y d e Z e g w a a r t v a n Hoogboom w a s gouverneur v a n de p r o v i n c i e Antwerpen. H i j was d e schoonbroer v a n Jonker E m i e l Ed. Guyot (1814-1900) dia gehuwd was m e t E u l a l i e C a t h a r i n a M a r i a V i l l e r s en b u r g e m e e s t e r t e E k e r e n v a n 1 8 8 4 t o t 1 8 9 4 . H e t echtpaar Emiel Guyot-de V i l l e r s v e s t i g d e z i c h i n 1877•op h e t " H o f d e B i s t " t e E k e r e n . D i t k a s t e e l hadden z i j k o r t t e v o r e n l a t e n bouwen. ( Z i e h i e r o v e r onze b i j d - r a g e " To e r i s m e P r o v i n c i e A e w e r p e n " .

Het k a s t e e l e n h e t d o m e i n d e B i s t t e E k e r e n , j g . 1 9 7 0 nr 3) U i t a l hetgeen h i e r b o v e n d o o r ons werd aangegeven b l i j k t t e n s l o t t e , d a t m e n b a r o n E d w. J o z . F r a n s d e Paul Osy de Zegwaart, d e stuwende k r a c h t b i j d e t o t standkoming v a n d e k e r k t e Hoogboom, o o k k a n v e r m e l d v i n d e n a l s b a r o n Ed. O s y d e Wychen ( W i j c h e n o f Wichen Ekeren--

F

r

.

Bresseleers.

S T. J O Z E F S K E R K V A N HOOGBOOM .

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-D tono n z e p a r o va n id sch g e

c h i e k e r k hebben we k u n n e n l e z e n i n d e e e u w f e e s t b r o chure, w e l k e werd uitgegeven t e r gelegenheid v a n het 1 0 0 - j a r i g bestaan van onze k e r k .

Te r h e r i n n e r i n g h e r h a l e n w e h i e r e n k e l e d a t a , welke v a n b e l a n g waren b i j h e t o n t s t a a n v a n d e k e r k : - periode 1760 - 1770 : h i e r werd reeds gesproken over h e t o p r i c h t e n v a n een g e n k e r k omdat w i j s t e e d s aangewezen w a r e n o p d e p a r o c h i e k e r k S t L a m b e r t u s t e E k e r e n w e l k e o p 1 u u r a f s t a n d g e l e g e n i s v a n Hoogboom We z u l l e n e v e n w e l n o g 1 0 0 j a r e n m o e t e n w a c h t e n v o o r a l l e e r onze droom i n v e r v u l l i n g z a l gaan.

31

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 31

- I n 1871 z e t b a r o n . 0 s y d e Z e g w a a r t z i c h i n t o t h e t bekomen v a n d e v e r e i s t e t o e l a t i n g e n v o o r h e t bouwen_van_een n i e u w e k e r k s ▪ Op 1 8 m e i 1871 w o r d t d e gevraagder t e o l a t i n g t o t het bouwen v a n e n p a r o c h i e k e r k bekomen.

- Op 1 9 j u n i 1871 k r i j g t b a r o n 0 s y b e r i c h t v a n h e t p r o v i n c i a a l b e s t u u r d a t d e b o u w v a n de. k e r k t o e gewezen w o r d t a a n ' d e h e e r H . G e r v a i s , a a n n e m e r t e T u r n h o u t , v o o r d e s o m v a n 5 9 900Fr B e v e s t i g i n g . h i e r v a n o p 11 j u l i 1 9 7 1 - Op 2 8 s e p t e m b e r w o r d t d e e e r s t e s t e e n g e l e g d .

- Op 3 o k t o b e r 1871 w o r d t d e f a b r i e k s r a a d v a n d e n i e u w e S t . J o z e f s k e r k v a n Hoogboom o p g e r i c h t e n op d e z e l f d e - d a g w o r d t d e s c h e n k i n g v a s t g e l e g d v a n dè g r o n d e n w a a r o p d e k e r k i s g e b o u w d .

- Op 1 6 o k t o b e r w o r d t i n de z i t t i n g v a n de f a b r i e k s raad de e e r s t e b e g r t i n g opgemaakt, v o o r de u i t g a v a n v a n 'de k e r k v o o r h e t j a a r 1 8 7 2 .

Deze b e g r o t i n g o m v a t d e v o l g e n d e u i t g a v e n : Uitgaven b e t r e k k e l i j k de v i e r i n g van den godsdienst door den b i s s c h o p v a s t g e s t e l d : 'Wijn Was, w i e r o o k e n k e e r s e n Olie v o o r godslamp Ve r l i c h t i n g met o l i e o f -gas Wa s s c h e n e n h e r s t e l l i n g v a n l i j n w a a d K u i s c •h i n g d e r k e r k Aankoop v a n gewone m e u b e l s t u k k e n e n gewijd k e r k g e r i e f Uitgaven door den bisschop v a s t gesteld:

7 316 61,50 21 29,50 25

francs

800 1260,00 t o t a a l

Uitgaven onderworpen aan de goedkeuring van den bisschop e n van de bestendige d e p u t a t i e : Jaarwedde v a n d e n k o s t e r van de zangers van de missendienaars stoelzetter 1 t

32

1

0

0 5

2

0

francs -

0 0 180

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 32

Onderhoud e n h e r s t e l l i n g v a n d e h o r l o g e r i e B i j l a a g van den pastoor (binegen) 2 0 x A l l o c a t i e n gewijzigd door de bestendge deputatie i n 400 totaal

1 0 0

x

4 7 0

Buitengewone u i t g a v e n : Te k o r t d e r r e k e n i n g v a n ' t j a a r 1 8 7 1 1 0 Aankoop v a n h a r m o n i u m 5 0 0 Grote h e r s t e l l i n g , o p b o u w i n g v a n d e k e r k en p a s t o r y 5 9 9 0 0 Amortissement d e r l e n i n g 1 0 0 N i e t aangegeven 3 5

0

totaal 6 0 6 3 5 Recapitulatie: Door d e n b i s s c h o p v a s t g e s t e l d 1 2 6 0 Onderworpen a a n d e b i s s c h o p e n ) gewone 4 7 0 aan d e ' b e s t e n d i g e Ă p u t a i : _ e ) b u i t e n g e w. 6 0 6 3 5 Algemeen t o t a a l d e r u i t g a v e n

f r a n c s : 6 2 3 6 5

Balans: O n t v a n g s t e n 6 2 3 6 5 Uitgaven 6 2 3 6 5 Goedgekeurd i n d e g e m e e n t e r a a d o p z i t t i n g v a n 11 n o v e m b e r 1 8 7 1 .

- D e g e m e e n t e r a a d i n z i j n e z i t t i n g v a n 11 n o v e m b e r 1871 h e e f t h e t a d v i e s u i t e b r a c h t d a t d e z e b e g r o t i n g t o t geene aanmerking a a n l e i d i n g g e e f t / Op b e v e l - de s e c r e a t r i s : Ve r b r a . e k e n - de burgemeester : H a r r e w i j n

33

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 33

- Het opperhoofd van het bisdom s t e l t vast en k e u r t goed, i n w a t hem a a n g a a t , d e a l l o c a t : ; . . ë n i n on-t vangsten e n i n u i t g a v e n v a n d e t e g e n w o o r d i g e b e groting ci.er h e t j a a r 1872.

- De béstendige d e p u t a t i e d e s p r o v i n c i é r a a d s k e u r t goed, i n w a t h a a r a a n g a a t , d e a l l o c a t i ë n i n o n t vangsten e n i n uitgaven v a n de tegenwoordige b e .grooti.ng o v e r h e t j a a r 1872 o n d e r voórbéhoud v a n de w i j z i g i n g e n e r a a n t o e g e b r a c h t i n d e l a a t s t e kolom o n d e r d e n u m m e r s 1 7 d e r gewone o n t v a n g s t e n en 3 6 d e r g e w o n e u i t g a v e n .

Het k e r k f a b r i e k aanzoekende d e K a p e l t e g e n brandgevaar t e verzekeren. Antwerpen den 15 n o v e m b e r 1 8 7 1 . den g o u v e r n e u r. d e r p r o v i n c i e n .

Getekend: C h e r . PYCKE. R. R o e l a n d s ,

VAN W A A R K O M T D E N A A M " E K E R E N " ?

-- - - - - - - - - - - - - - - De e e r s t e m a a l d o e t d e n a a m " E k e r e n " z i j n v e r s c h i j n i n g i n de g e s c h i e d e n i s i n h e t . j a a r 1 1 5 5 , i n e e n b r i e f waardoor b i s s c h o p N i c o l a u s v a n Kamerijk, d e abdij v a n S i n t Mièhielc te Antwerpen bevestigd i n het b e z i t van haat rechten en onr o e r e n d e g o e d e r e n . E r i s d a a r s p r a k e v a n HECERNA de l a t i j n s e banen. banaminz v e e r E k e r e n . D e z e n a a m v e r anderde i n d e l o o p d e r eeuwen- v e l e m a l e n : o m e r enkele t e vernoemen: E k e r n a , Ekerne,.Akerna, Akerne, E c k r e , E c k e r n e , Ee'cre, E y c r e , E k e r e n , Eekeren,Eeckeren, e n z .

Ekeren zou b i j z i j n oorsprong, g r o t e e n buitengewone schone bossen hebben bezeten, waarin, z o a l s overigens nu nog, b i j z o n d e r de e i k 34

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 34

weelderig t i e r d e , e n aan het veelvuldigtivorkomen van d i e e i k e n z o u o n z e gemeente h a a r naam t e d a n k e n hebben. D e k l i n k e r i n d e naam, d i e d e s c h o o n s t e boom i n onze bossen a a n d u i d t , s t o n d i n h e t oude germaans n i e t v a s t , e n de sporen van d i e toestand z i j n nu nog te v i n d e n . Deze boom noemt men o n v e r s c h i l l i g e i k o f eek e n z i j n v r u c h t e n e i k e l e n o f e e k e l e n . D e v o r m " a c " (voor e i k ) i s , d a a r h e t woord "akeren" ( e i k e l e n ) met ' t g o t i s c h "akran" ( v r u c h t i n ' t algemeen) i n verband s t a a t e n m e t e i k n i e t s t e maken h e e f t , i n h e t n e d e r lands n i e t n a t e w i j z e n , maar w e l i n de met h e t nederlands h e t meest verwante *alen.

Een a n d e r e m o g e l i j k h e i d z o u o o k w e l t o t d e v o r ming v a n d i e naam hebben kunnen b i j d r a g e n . Z i e e e n s g o e d waar h e t o u d e E k e r e n l a g : j u i s t i n d e u i - é r s t e h o e k van ' t o u d e b i s d o m v a n L u i k , g e h e e l o m r i n g s door p a r o c h i ë n v a n h e t oude bisdom K a m e r i j k . N u , hoek i n o n z e o u d e t a a l b e t e k e n d e HEC, H E K , E K , e n z .

Zou HECERNA, E K E R N E , e n z z i j n n a a m d a a r a a n n i e t h e b ben k u n n e n o n t l e n e n ? I n a l l e g e v a l b l i j k t d i e n a a m opperbest gepast v o o r de s t r e e k .

Nog e e n a n d e r e m o g e l i j k h e i d t o t d e v o r m i n g v a n d e naam v a n o n z e g e m e e n t e k o m t u i t L e n a k t e v a n a p r i l 1263 w a a r i n Z i m a r u s d e C a s t r o e n z i j n v i j f k i n d e r e n , Zimarus, H e n d r i k , M a r g a r e t a , A l e í d i s e n B e a t r i x de rechten d i e z i j b e z i t t e n op a c h t t i e n gemeten l a n d , gelegen i n h e t g e b r o e k t e v a n Steenborgerweert t e g e n de r i v i e r , g e h e t e n D E EKRENE, v e r k o p e n a a n d e a b d i j van S i n t B e r n a e r t , t e S c h e l l e , v o o r d e som v a n tweeënzestig pond Leuvense munt.

We l k e e i g e n l i j k v a n d e t a l r i j k e r i v i e r e n e n beken, d i e h e t g r o n d g e b i e d d e r gemeente d o p k r u i s e n , d e g e n e i s w a a r a a n d e n a a m D E EKRENE t o ë e h o o r t , w e t e n w i j n i e t . H e t v e r b a n d t u s s e n à naam v a n d e r i v i e r e n deze v a n d e g e m e e n t e E k e r e n i s e c h t e r n i e t b e t w i s t b a a r. H e t z o u z e l f s m o g e l i j k k u n n e n z i j n d a t d e naam v a n d e g e m e e n t e o n t l e e n d i s a a n d e n a a m v a n d e rivier.

35

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 35

De n a a m v a n d e r i v i e r z o u o p z i j n b e u r t o n t l e e n d kunnen z i j n a a n h e t e e r s t g e n o e m d e f e i t d a t o n z e b o dem v r o e g e r e e n p a r a d i j s v a n e i k e b o m e n g e w e e s t - i s .

(Uit "Bijdrage t o t de geschiedenis van het hertogdom B r a b a n t . ) R. R o e l a n d s .

FAMILIENAMEN e n FA M I L I E G E S C H I E D E N I S .

Historiek: Vo o r v e l e n i s d e h e r k o m s t v a n h u n F a m i lienaam e e n g r o t e onbekende; v o o r anderen misschien niet. Het ontstaan van familienamen gaat v e r terug i n de geschiedenis? H e t i s e c h t e r s e d e r t h e t b e g i n van de v o r i g e eeuw d a t d e f a m i l i e n a a m v e r p l i c h t geworden i s e n d i t b i j d e i n v o e r i n g v a n d e b u r g e r lijke stand.

Als geslachtsaanduiding z i j n ze e c h t e r enkele eeuwen o u d e r , e c h t e r n o g g e e n d u i z e n d j a a r . V o o r wie e r b e l a n g i n s t e l t z i j n d e persoonsnamen o f "antroponiemen" e e n boeind e n o n u i t p u t t e l i j k gesprekson-derwerp , w a n t w i j z i j n e r a l l e m a a l b i j betrokken. Shakespeare, i n z i j n t i j d , maakte er z i c h vanaf met een schouderophalend WHAT I S I N A N A M E ? , m a a r z o e e n v o u d i g i s h e t nu o c k w e e r n i e t .

Op d e d o r p e n w a r e n v r o e g e r e n z i j n n u m g d e familienamen minder g e b r u i k e l i j k , w a n t d a a r k e n t men i m m e r s b e t e r d e v o o r - o f d e b i j n a a m v a n z i j n dorpsgenoten. B i j v o o r b e e l d ; J e f van Pie v a n Pol, wat n a t u u r l i j k w a l z e g g e n : J o z e f v a n P i e t e r , h i j op z i j n b e u r t z o o n v a n P a u l . O f F r e d v a n N e s van Renke v a n de B e r n h e i d e , w a t w i j k u n n e n v e r k l a r e n met: A l f r e d , z o o n van Agnes, z i j d o c h t e r van H e n d r i l k die o p d e b a r r e h e i d e wonde.

36.

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 36

Het i s b e g r i j p e l i j k d a t , w a n n e e r d e gemeenschap groter wordt en u i t g r o e i t t o t stad, de familienaam onontbeerlijk wordt. De oudste sporen van f a m i l i e namen t r e f t m e n a a n i n d e g r o t e s t e d e n . Z o w o r d t o m streeks de j a r e n 1300 i n de o f f i c i ë l e s t u k k e n van Antwerpen r e e d s i e d e r e e n met e e n d o o p - e n f a m i l i e naam g e n o e m d . I n G e n t e n B r u s s e l h a d d e n d e b u r g e r s i n de 14e eeuw b i j n a a l l e n een geslachtsnaam. Men moet e c h t e r t o t i n d e 1 5 e 1 6 e j a z e l f s t o t i n d e 17e e e u w w a c h t e n o m v a n e r f e l i j k h e i d v a n e e n f a m i lienaam t e k u n n e n gewagen, w a n t v r o e g e r hàdden d e k i n d e r e n u i t e e n z e l f d e g e z i n soms e l k e e n a n d e r f a m i l i e n a a m . D e o u d s t e z o o n noemd z i c h n a a r d e v a d e r, d e t w e e d e n a a r d e m o e d e r, e e n a n d e r e n a a r de w o n i n g , o f h i j k o p p e l d e v a d e r s e n m o e d e r s n a a m aan e l k a a r . I n N e d e r l a n d w a r e n z e l f s i n d e 1 9 e eeuw n o g p e r s o n e n d i e g e e n f a m i l i e n a a m b e z a t e n .

H e t d e c r e e t v a n N a p o l e o n v a n 1 8 a u g u s t u s 1 8 11 bracht daar verandering i n . De Hollanders d i e toen nog g e e n f a m i l e n a a m h a d d e n , k r e g e n é é n j a a r t i j d om e r , e e n a a n t e n e m e n . D a t o m s t r e e k s d e z e p e r i o d e heel wat l e u k e naampjes ontstonden, moet ons dan ook n i e t v e r w o n d e r e n .

De m e e s t v o o r k o m e n d e f a m i l i e n a m e n i n B e l g i ë z i j n : Janssen, D e s m e t , P e e t e r s , D e C l r e c q , D e v o s , L e f è v r e Maas, D u b o i s e n Va n d e n b e r g h e . W i e z u l k e n a a m d r a a g t h e e f t soms h e e l w a t l a s t b i j h e t opmaken v i n z i j n stamboom.

Waar k o m e n o n z e f a m i l i e n a m e n v a n d a a n ?

Wij I n n e n d e f amilienamen i n d e l e n i n v i e r g r o e p e n !

1° p a t r o n i m y c a ; 2° g e o g r a f i s c h e n a m e n o n t l e e n d a a n u i t h a n g b o r d e n en g e v e l s t e n e n ; 32 b e r o e p s n a m e n ; 42 n a m e n o n t l e e n d a a n l i c h a m e l i j k e e n g e e s t e l i j k e eigenschappen.

De p a t r o n i m y c a o f v a d e r s n a m e n z i j n d e o u d s t e v o r m ; ze z i j n a f g e l e i d v a n d e n a a m v a n d e v a d e r .

37

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 37

Daarom o o k i s h e t v e e l v u l d i g g e b r u i k e r v a n b e g r i j p e r lijk.. Z o komt de familienaam Janssen van Jan, Peeters van P e t e r , Va ë s v a n S e r v a e s , J a c o b s v a n J a c o b , Reynders v a n R e n i e r, e n z . . I n t e l l e c t u e l e n , z o a l s advoká.ten e n p r i e s t e r s , v e r t a a l d e n h u n naam i n h e t l a t i j n o f i n h e t g r i e k s .

Zo k e n n e n w e h i e r t e l a n d e d e f a m i l i e n a m e n : A l e n o f Alenus, C l a e s o f N i c o l a i , M a r t e n s o f M a r t i n i e n z .

Vo o r b e e l d e n v a n a a r d r i j k s k u n d i g e namen o f namen ontleend aan huisnamen, u i t h a n g b o r d e n o f gevelstenen z i j n ! Va n Ve l d e k e , Va n M a e r l a n d t , Va n s t r a e l e n , Va n s i c h e m . H e t l i g t v o o r d e h a n d d a t w a n n e e r i e m a n d zich e l d e r s v e s t i g d e , h i j i n z i j n nieuwe woonplaats werd g e n o e m d n a a r d e p l a a t s v a n h e r k o m s t . • O o k . . i s h e t heel n a t u u r l i j k d a t iemand d i e o p h e t h o f Te r B r o e c k woonde, z i c h Te r b r o e c k s , u i t d e B r e e c k , Va n d e b r o e c k o f gewoonweg B r o e c k e noemde. Woonde men i n h e t h u i s de B e e r , d a n n o e m d e m e n z i c h B e e r s . D a t w a s h e t g e val v o o r d e f a m i l i e Beers u i t Hasselt, d i e l a t e r naar L u i k u i t w e e k e n z i c h . d a a r Des U r s i n o f U r s i n i noemde, i n d e a d e l s t a n d v e r h e v e n w e r d e n b e w e e r d e a f te stammen v a n de m a c h t i g e I t a l i a a n s e f a m i l i e U r s i n i .

N a t u u r l i j k komen h e e l w a t f a m i l i e n a m e n v a n e e n beroep: z o b v. De B a k k e r, D e K o s t e r, d e S m i d , o f Smeets, i n h e t l a t i j n F a b r i . V a n h e t w o o r d j e S c h o u t komt d e f a m i l i e n a á m S c h o u t e r d e n , v a n H e r d e r d e n a a m Schepers; z o z i j n e r d u i z e n d e n v o o r b e e l d e n i n h e t dagelijkse leven.

Te n s l o t t e z i j n e r n o g d e f a m i l i e n a m e n o n t l e e n d aan l i c h a m e l i j k e o f g e e s t e l i j k e e i g e n s c h a p p e n , z e l f s van schimpnamen a f g e l e i d . We noemen De Goede, D e r i j k e G o e t h a l s , D e S c h e l e , C l o o t s , D e -Kromme, e n z . B e z i t men z o ' n l a c h w e k k e n d e o f k w e t s e n d e f a m i l i e n a a m , d a n kan men n a t u u r l i j k n a a m s v e r a n d e r i n g b i j d e r e c h t b a n k a a n v r a g e n . T o t b e s l u i t n o g d i t : e e n man mag d e f a m i lienaam van z i j n echtgenote, m e t h a a r toestemming, b i j d e z i j n e voegen, o p voerwaarde d a t h i j een b i n d t e k e n t u s s e n b e i d e namen p l a a t s t .

38

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 38

Grote

V

o f

kleine

v

?

Heel w a t p e r s o n e n gaan e r p r a t o p d a t h u n f a m i l i e naam m e t e e n k l e i n e " v a n " o f e e n k l e i n e " d e " w o r d t geschreven.

Ze b e w e r e n v a n v o o r n a m e , z e l f s a d e l l i j k e a f k o m s t t e z i j n e n s p a r e n soms g e l d n o c h m o e i t e , j a z e p r o c e d e r e n z e l f s - om v a n e e n g r o t e V e e n k l e i n e t e m a k e r ' : Wat m o e t e n w i j h i e r v a n d e n k e n ?

Het i s n i e t o m d a t e r i n d e 1 4 e e e u w e e n a d e l l i j k e f a m i l i e v a n C u y c k i n d e Kempen l e e f d e , d a t a l l e v a n Cuycks h i e r t e l a n d e e r v a n a f s t a m m e n .

Het i s n i e t omdat i n R i j n l a n d i n v r o e g e r j a r e n een f e o d a a l g e s l a c h t v a n S t r a e l e n w o o n d e , d a t a l l e Limburgse v a n S t r a e l e n s e r a f s t a m m e l i n g e n v a n z i j n .

I n sommige g e v a l l e n i s d a t n i e t u i t g e s l o t e n , m a a r Cuyck e n S t r a e l e n z i j n i m m e r s p l a a t s n a m e n e n h e t voorzetsel "van" i n onze vlaamse familtnamen b e t e k e n t n i e t s a n d e r s d a n : komende v a n e e n z e k e r e s t a d , een d o r p o f g e h u c h t . D e z e f a m i l i e n a m e n z i j n d u s ontstaan u i t een plaatsnaam.

Enkele v o o r b e e l d e n u i t h e t e e r s t e p p o r t e r s b o e k van S i n t - T r u i d e n i l l u s t r e r e n d a t z e e r d u i d e l i j k : P e t e r, z c o n v a n W i l l e m , g e b o r e n t e Ve u l e n , n o e m de m e n P e t e r v a n V o e l e n ; Feeke, z o o n v a n L i b r e c h t , komende v a n M u y z e n , noemde m e n F e e k e v a n M u y z e n ; P e t e r, z o o n v a n A n t o o n e n g e b o r e n t e R e t h y, w e r d i n d e r e g i s t e r s i n g e s c h r e v e n a l s P e t e r v a n R e t h y.

M e e r anog, i e m a n d d i e o p h e t v e l d w o o n d e , n o e m d e men " v a n d e V e l d e " ; i e m a n d d i e e e n h u i s j e b e z a t a a n de b e e k n o e m d e m e n " v a n d e B e e k " . Z e l f s v o r t l i n g e n kregen een " v a n " i n hun familienaam. b i j v . e e n k i n d j e gevonden o p de d r e m p e l v a n een h e r b e r g noemde m e n " v a n d e n D o r p e l " , i n h e t F r a n s " d u S e u i l " .

Werd h e t g e v o n d e n o p s t r a a t , d a n n o e m d e m e n h e t " Va n d e r S t r a e t e n " . D a a r b i j k o m t n o g d a t , i n t e g e n s t e l l i n g met h e t D u i t s e " v o n " e n h e t Franse " d e " , het Nederlandse " v a n " n o o i t een a d e l l i j k p a r t i k e l i s geweest.

39

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 39

Waar h e t i n D u i t s I n d g e b r u i k e l i j k w a s d a t p e r s o n e n d i e i n d e a d e l s t a n d v e r h e v e n w e r d e n o f t o t d e z e s tand behoorden, e e n " v o n " v o o r h u n f a m i l i e n a a m p l a a t s t e n , was h e t h i e r i n d e Z u i d e r l i j k e N e d e r l a n d e n , z o a l s i n F r a n k r i j k , g e b r u i k e l i j k d a t d e a d e l e n sommige v o o r name m a g i s t r a t e n f a m _ l i e s n i e t " v a n " m a a r w e l " d e " voor hun oorspronkelijke familienaam schreven.

Graag w i l i k d a t e v e n v e r d u i d e l i j k e n .

Fernand G e r a r d w e r d g e a d e l d i n d e 1 8 e e e u w. T n Duitsland noemt h i j z i c h Fernand v o n Gerard, i n .

Frankrbk en h i e r t e lande Fernand de Gerard, d o c h n o o i t z a l men i n h e t Vlaamse d e familienaam "van G e r a r d " v i n d e n .

U z u l t h e t met m i j eens z i j n wanneer i k beweer dat een "van" v o o r een familienaam a l dan n i e t g e pchreven met een k l i n e v o f een h o o f d l e t t e r, g e e n s zins w i j s t o p adeldom. Immers, b i j onze Noorderburen w o r d e n a l l e " v a n " ' s v o o r e e n f ami t i n a a m m e t e e n kleine l e t t e r geschreven.

We w e t e n n u w a t w i j m o e t e n a n k e n v a n die k l e i n e "van". Maar met de k l e i n e " d e " w o r d t h e t i e t s moeil i j k e r , warcc w i j b e s c h i k k e n h i e r o v e r d r i e m o g e l i j k heden.

De e e r s t e m o g e l i j k h e i d i s " d e " a l s l i d w o o r d ; zoals J a n de Schele, P a u l de C o r t e , P o e t e r de Koninck, J o s e f de P r i n c e , H y p o l i e t d e K e t e l b u t t e r.

Mogelijk k l i n k t aan de R i v i è r a zulke familienaam a d e l l i j k en-.-cornaam e n m a a k t H y p o l i e t d e K e t e l buttè,re b i j o n z e Z u i d e r b u r e n h e e l w a t i n d r u k . M a a r dan w e e t U t o c h o o k d a t z u l k e f a m i l i e n a a m n i e t s met b l a u w b l o e d t e m a k e n h e b b e n , w a n t d e S c h e l e i s a f g e l e i d v a n eenschimpnaam; d e C o n i n c k , d e P r i n c e z i j n a f g e l e i d van een bijnaam en de familienaam de K e t e l b u t t e r ( K e t e l b u t e e s ) k a m t v a n k e t e l l a p p e r en v i n d t z i j n o o r s p r o n g i n ' e e n b e r o e p . Z o z i j n e r duizenden voorbeelden i n h e t Vlaamse l a n d .

Een t w e e d e m o g e l i j k h e i d i s d a t " d e " d e F r a n s e v e r t a l i n g i s van h e t Nederlands " v a n " ; b v. v a n Hoorne, i n h e t F r a n s " d e H e r n e s " . We k u n n e n d u s :40

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 40

gerust h e t volgende verkla^en; s t a a t e r een "de" v o o r e e n Vlaamse p l a a t s n a a n e n d r a a g t U een f a m i l i e naam 8.211 b i j v o o r b e e l d ; d e M e t t e k o v e n , d e H e e r s , d e Leefdaal de Montenaken . . . d a n b e s t a a t e r z e e r v e e l kans d a t U v a n e e n v o o r n a - m g e s l a c h t a f s t a m t .

Staat e r een "de" v o o r een patronym o f voor een naam w a a r e e n v o o r z e t s e l z e k e r n i e t t h u i s h o o r t , dan komen w i j t o t h e t d e r d e g e v a l , n a m e l i j k h e t t o e voegen a a n d e naam v a n e e n a d e l l i j k p a r t i k e l .

Zo w i j z e n d e f a m i l i e n a m e n d e B o e s , d e B e r n a r d , de C é c i l , d e M o f f a r t s e r o p d a t h e t n a m e n z i j n v a n e s ' achten, d i e i n de 18e eeuw i n de a d e l s t a n d werden v e r h e v e n o f i n d i e p e r i o d e t o t d e m a g i s t r a t u u r behoorden? Maar o f d i e " d e " a l s a d e l l j k v o o r z e t s e l nu absoluut met k l e i n e l e t t e r moest geschreven worden s t a a t n e r g e n s t e l e z e n .

We w e t e n n u d a t e e n r o n k e n d e f a m i l i e n a a m g e e n s z i n s o p e e n a d e l l i j k e o f voorname a f k o m s t w i j s t .

Hoe m o e t e n o f m o g e n o n z e V a n d e V e l d e s , o n z e D e Smedts e n z o e l e a n d e r e , ; w i e r n a a m m e t " v a n " b e bint hun familienaam schrijven?

Zoals r e e d s gezegd: met e e n k l e i n e l e t t e r g e schreven morvoegsel i s geen kenéken van a d e l ; a l i s de tegengestelde mening v r i j algemeen, z i j i 3 e v e n w e l o n g e g r o n d . Te v e n s m a a k t h e t v o o r v o e g s e l integraal deel u i t van de familienaam. P e r s o o n l i j k mag m e n z i j n f a m i l i e n a a m s c h r i j v e n z o a l s m e n d a t wenst; m e t h o o f d l e t t e r , k l e i n e l e t t e r , g e s c h e i d e n , Het i s e c h t e r v e r b o d e n l e t t e r s a a n z i j n f a m i l i e naam t o e t e v o e g e n o f z e v a n p l a a t s t e v e a v i s s e l e n .

De a d e l i n B e l g i ë i s n i e t t e k o o p : Na o n s a r t i k e l o v e r h e t g e b r u i k v a n d e k l e i n e "de" " v a n " e n " v o n " i n onze f a m i l i e n a m e n , z u l l e n heel wat l e z e r s z i c h de v r a a g s t e l l e n : b e s t a a t d e adel nu nog a f f i c i e e l i n België, e n dat i n de 20ste eeuw e n . . . worden e r n u nog personen i n de adelstand verheven?

41

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 41

, -.Lez.,�."-e:rerffe.-..-freiteer.‘sza

;r 1 !

rc t . �� �

-

.

o

r

�..� � .�- , - -�

� ^

i l.1 i k � t Fe*���-vr 1. � . �� � _•3 P..._.. � � � i ' a\4\7. r,•.`'r

OCÇ .,s,ti^=44te.s':.`'LTs' a���.:L�o,irdsieia_ -

Srer���.. s � ' `

z f � !

r

1...22-1141,47::445 �ócf.c • S�5-i.�rn N a r � " c ' ' � �• +�Ga`/�cec cfj � ' `r � " " e '

✓ � bY��k���tr<;���� Dí<Íb<« ��.3—� l �

O

Gwen ,r� tit,n<�

.<�1 ��1P�r� ,,'ro44� � �j.l(� ,�' r<i!�7 qIJrrrn iy,x: € � � L . 1 "

l `

-::?bd

✓ r l a 1 � / • � @ � � � r ��r+ cr �

��çp[pu<t:tn� n�ure � ' ' F

� � = J . <��

�ÍsftCr.

'rurre.;t.

, L E O D I Bn«

,�.,....�

1/4.renhait

1 �t[ a-bis ������x�. �T

„�.��,.�..M�`` �

�.,.v1..��r_..oe--.�.�,»: 9ix � C u m �� rtrr.lr.�ev ,: . �• ............. r —

,

°

i

`

4

'

—.mateeemeemeuesseXatet....

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 42

zo

z

o

WTS 17 , ;^�«��3F.r� ., :.•t<- i#..e�4•--^=�_s:1L.c:,Ba:tt:;--.. k'

�r

S"a

� � �„—,�e�T� � , ��,�-�.. �

tr F l a n d r i æ � es s c f r t s rS• \-<> �� B °

?���áa�a,� ��. � 4 - >f , z}: t s o�irl, : ; : ;$�� l Y i l m e n ��+�. O e ��t 4C . e `N�r,Ft � �.� . l á r�

�°

D u U r

`�r-drt`

-.

•en'hernt ei....' c%�el,� . �ii,��L` �:oariCos t . f ' r t ? t � r y � t / r l _ relent �,�r} ��%G i y ' - � bte/ri' r ` � r � 4 1 Z h`�e'n�`^4.� .. ✓r '�

�

•

�

6

' [ �•� ° INoor eyyy�Ji%rn ��Hc��<1n �o� �ü I f u l l r P j j�echt'®�tt � L`. �e L O t R a i t t • • T : s .r>rhF i i im,� ,� ' " � .��s,ti,trderiGa�ii • b •� � - y

°

qt��F�� L � � c � i f i � C l n / O i n ç t i � r

È � ófq� t � - 9 aSk�ttJGtrróuvP� , � e r' h a n t �( � t�O `, b�re(f'Íe @ • ° • t� � '-.i t i 6 r l � n � n f i � � Rrr%r,� ^

e.if-e "i Dítek.�

c m t i r °C-h«rle < • d ��

�

erd.__� .° C . t . .Iioaernt — � h ' ri � - - -

e �

�

t

d �,,�Drfwr.e�a

f l /chclurf L�

°- ✓�'W,fcc� ,

et•P✓!r! °BIa.1zt o�u(je,s

« X , r p t r t �' ca,krlee N � / cYryi

at e

� s � •���.. • T�c!�Censpen�e t'

BOft

r ` � °i g Ÿ v a r f � �i n t -° E�l l h

,

i tti�iettp(�l ?al ' e fnJ • Od t ;� �

B

e

(

gEvzíJJitn�� rrcit ✓ l e f f ^ � u o x í y � d

�ecr

� ' ;

- s

t -

i

'

g • ' ` � ��`� E r F p freeze � ° & ee,(

4 �� : e t , if l�e&trmrt e�

S � p l �

v

Ti bo r �cont',�f� T�eri r. S

..f�' L

�sΠi a t ��'^... .

r w . • . c t � . : � � . • - � r -

�

i .

•

"

'

�

a

s

r '

r

+

: .

.

` v

.

� 7 ^'�

.

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 43

Op b e i d e v r a g e n m o e t i k " j a " a n t : : o D r d e n . Z o o r h e t ogenblik z i j n e r zowat duizend a d e l l i j k e f a m i l i e s i n ons l a n d . H u n t i t e l s , w a p e n s c h i l d e n , d i p l o m a ' s e n andere g e g e v e n s k a n men t e r u g v i n d e n i n ' A r m o r i a l général de l a noblesse b e l g e ' , d o o r baron Rijckman de B e t z , v e r d e r i n d e ' A n n u a i r é d e l a n o b l e s s e belge', uitgegeven door w i j l e n baron Marcel de Schaetzen d e S c h a e t z e n h o f f e n o o k i n ' E t a t p r é s e n t de l a n o b l e s s e b e l g e ' , w a a r i n z e l f s d e j o n g s t e a d e l l i j k e s p r u i t e n m e t naam e n g e b o o r t e d a t a w o r d e n v e r meld.

Een n e d e r l a n d s t a l i g b o e k k a n i k e v e n w e l n i e t n o e men, o m d e e e n v o u d i g e r e d e n d a t e r - i n B e l g i ë g e e n bestaat.

Va n d e z e d u i z e n d f a m i l i e s k u n n e n e r e e n v e e r t i g t a l bogen o p e e n stemboom d i e t e r u g g a a t t o t d e 1 3 e eeuw e n v e r d e r , z e , ; --Le d e f a m i l i e s d e M e r o d e , d e Ligne, d e Limburg Stirum en andere.

Doch d e o v e r g r o t e m e e r d e r h e i d v a n B e l g i ë s • "noblesse" v i n d t h a a r oorsprong i n de a c h t t i e n d e eeuw, t o e n k e i z e r i n M a r i a T h e r e s i a , o m d e O o s t e n r i j k s e Nederlanden g u n s t i g t e stemmen, k w i s t i g adellijke t i t e l s uitdeelde aan groothandelaars, industriëlen, bankiers en magistraten.

Het o n r e c h t m a t i g v o e r e n v a n e e n a d e l l i j k e t i t e l wordt i n B e l g i ë g e s t r a f t , m a a r de f a b r i c a t i e v a n een " s t a a r t j e s n a a m " i s w e l m o g e i j k . P r a c h t i g e v o o r b e e l d e n h i e r v a n k a n men l e z e n i n h e t w e e k b l a d "L' E v e n t a i l " e n i n h e t jaarboek "High- l i f e de belgique".

Gelukkig vormen deze Baas Gansendoncken s l e c h t s een k l e i n e m i n d e r h e i d i n 02,e h u i d i g e m a a t s c h a p p i j .

Lagen v r o e g e r g e l d , m a c h t en- g r o n d b e z i t a a n d e basis van de v e r h e ff i n g i n de adelstand, d a n i s d a t nu n i e t m e e r h e t g e v a l , w a n t o m v e r d i e n s t e l i j k e Belgen t e b e l o n e n k a n de k o n i n g personen i n de a d e l s t a n d opnemen met d e t i t e l v a n : b a r o n , g r a a f of ridder.

44

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 44

Wordt m e n i n d e a d e l s t a n d v e r h e v e n z o n d e r t i t e l , e_an m a g m e n z i c h j o n k h e e r o f é c u y e r n o e m e n . D e v o o r keur gaat v o o r h e t o g e n b l i k - z e l f s b i j onze f r a n s talige broeders - naar het nederlandstalige jonkheer dat t o c h ook z o v e e l voornamer k l i n k t dan é c u y e r, d e oude F r a n s e b e n a m i n g v o o r s t a l k n e c h t . • L a t e n w e n u e e n s e e n k i j k j e n e m e n i n Daze a d e l t u i n en e n k e l e p e r s o n a l i t e i t e n o p s o m m e n d i e i n d e l a a t s t e v i j f t i e n j a a r i n de adelstand werden verheven.

Wij v e r m e l d e n o . a . d e h e r e n Eugeen Martens d e Wilmaers e n J a n Naus, l e i d e r s v a n h e t v e r z e t t e Antwerpen i n 1944, e n de s c h i l d e r P a u l u s , d i e z i c h nu b a r o n P a u l u s d e C h â t e l e t n o e m t . W e r d e n e v e n e e n s baron: d e f i l o s o o f M i c h o t t e , d e c a r d i o l o o g Lequime en d e A n t w e r p s e d o k t e r L u d o v a n d e B o g a e r d e . B i j het l e g e r : g e n e r a a l de Greef, d i e onze zeemacht opbouwde. V e r d e r d e j u r i s t e n J a n n e d ' O t h é e e n P a u l Nève. O o k w i j l e n P r o f . D r . v a n d e W i j e r , v a n h e t i n s t i t u u t v o o r n_aen-kunde t e L e u v e n , v e r k r e c . - e n k e l e jaren geleden adeldom en de t i t e l van r i d d e r.

De i n d u s t r i ë l e n w o r d e n n i e t v e r g e t e n . K e n n e n w i j n i e t t e Antwerpen varon Leo v a n D i j c k en baron James v a n L u p p e n ? B i j d e m a g i s t r a t u u r d e h e r e n Tienpont e n h e e r Boon , d e z e l a a t s t e v o o r z i t t e r van d e r e c h t b a n k v a n Tu r n h o u t . R e g e l m a t i g worden ook ambassadeurs g e a d e l d , o m h u n a a n z i e n i n d e republieken t e verhogen, waar een a d e l l i j k e t i t e l zeer hoog i n aanzien s t a a t .

In t e g e n s t e l l i n g met w a t v e l e n denken, i s h i e r in België een adelliee t i t e l n i e t t e koop, maar toch vallen e r heel wat registratierechten voor te betalen.

I n 1 9 2 5 m o e s t e l k e n i e u w b a k k e n r i d d e r 1000Fr aan r e g i s t r a t i e r e c h t e n b e t a l e n .

I n d e c r i s i s j a r e n 1 9 2 6 - 1 9 2 7 w e r d d a t 1 0 000Fr Nu b e d r a a g t h e t

45

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 45

o n g e v e e r 2 0 0 0 0 F r, w e l t e v e r s t a a n 2 0 0 0 0 â&#x20AC;˘ Fr p e r persoon. .

Een v o o r b e e l d ; d e h e e r J a n s s e n s w o r d t b a r o n Janssens e n h e e f t d r i e k i n d e r e n ; d a n moet h i j a a n r e c h t e n z o m a a r 8 0 000Fr n e e r t e l l e n . Z o a l s o v e r a l i s e r v o o r gâ&#x20AC;˘ote g e z i n n e n v e r m i n d e r i n g v o o r z i e n . Z i j b e t a l e n s l e c h t s 1 2 000Fr p e r p e r s o o n . I n u i t z o n d e r l i j k e g e v a l l e n kan de m i n i s t e r r a a d v o o r de m i n der gegoeden de r e g i s t r a t i e r e c h t e n terugbrengen t o t 5 0 0 0 Fr, w a t n a a r h e t s c h i j n t . z e l d e n g e b e u r t .

Het i s n i e t u i t g e s l o t e n d a t U o o k e e n s e e n a d e l l i j k e t i t e l z u l t voeren, e e n t i t e l die. U e c h t e r geen v o o r r e c h t e n meer s c h e n k t , d i e soms zeer m o e i l i j k e n zwaar v a l t om w a a r d i g t e d r a g e n . en d a a r b i j n o g h e e l w a t r e g i s t r a t i e r e c h t e n k o s t .

Belangstellenden kunnen a l v a s t beginnen t e sparen....

( U i t : " I k maak o o k m i j n stamboom o p " van F r a n c i s Goole) R. R o e l a n d s .

46

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 46

WIST U

REEDS ?

- d a t we t i j d e n s onze bezoeken aan h e t P l a n t i n Moretusmuseum e n h e t B r o u w e r s h u i s m o c h t e n r e k e n e n op d e b e l a n g s t e l l i n g v a n t 2 0 p e r sonen?

- d a t we met 2 4 b e l a n g s t e l l e n d e n genoten hebben van E. K a l m a n ' s o p e r e t t e " G r a v i n M a r i t z a " , e n d a t d e KVO n u o p e n k e l e t r o u w e b e z o e k e r s m e e r m a g r e k e n e n ? dat gedurende deze week een z e e r i n t e r e s s a n t e t e n t o o n s t e l l i n g i n h e t gemeentehuis w o r d t gehouden?

(Alle dagen van 14 t o t 20u) - d a t gedurende d e week van 23 t o t 2 9 a p r i l een week voor de bescherming v a n h e t m i l i e u gehouden w o r d t i n Ekeren? dat onze v e r e n i g i n g z e t e l t i n è gemeentelijke groenraad?

- d a t e r tevens een boeiende voordracht o v e r m i l i e u bescherming w o r d t gehouden, o p g e l u i s t e r d met f i l m en d i a ' s d o o r e e n g e s p e c i a l i s e e r d p r o f e s s o r v a n de G e n t s e u n i v e r s i t e i t ? ( w o e n s d a g 2 6 a p r i l t e 2 0 u in zaal Mistral, Kloosterstraat Ekeren.)

47

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 47

- d a t h e t zeer i n t e r e s s a n t i s , aansluitend op deze week v a n h e t l e e f m i l i e u v o l g e n d e p u n t e n t e w e t e n : I I T I P S V O O R EEN BETER L E E F M I L I E U .

1. D e g r o t e o o r z a a k v a n h e t m i l i e u p r o b l e e m l i g t i n de o v e r b e v o l k i n g .

Wij b e p a l e n nu de l e e f r u i m t e v o o r onze k i n d e r e n .

2. Wees z u i n i g m e t p a p i e r . G e e f a l u w o v e r t o l l i g papier aan de oudpapierhandel. Vo o r papierproduktie worden v e e l t e v e e l bossen gehakt e n wordt h e t w a t e r v e r o n t r e i n i g d met p u l p e n k w i k .

3. B e p e r k h e t g e b r u i k v a n d e t e r g e n t e n , neem a l l e e n w a s m i d d e l e n d i e a f b r e e k baar z i j n . U kan ze herkennen aan dit.teken: 4. K o o p u w d r a n k e n i n f l e s s e n d i e t e r u g g e n o m e n worden.

5. S p u i t N I E T m e t b e s t r i j d i n g s m i d d e l e n z o a l s DDT Dielcrin en Aldrin, dergelijke s t o ff e n z i j n gev a a r l i j k v o o r de n a t u u r en e l k ongeboren v r u c h t .

6. K o o p z o w e i n i g m o g e l i j k p r o d u k t e n i n p l a s t i c verpakking. I l a s i c i s n i e t a f b r e e k b a a r, d . w . z . dat uw p l a s t i c b u s j e o v e r 100 j a a r nog ergens ligt.

7. H a a l o n k r u i d gewoon m e t u w handen u i t d e g r o n d .

Of b e t e r l a a t e e n s e e n o n k r u i d j e s t a a n . I n e e n n a t u u r l i j k , e v e n w i c h t i g e t u i n houden vogels,.. slakken en insecten de zaak i n evenwicht.

8. Maak meer g e b r u i k v a n uw benen e n uw f i e t s . H a a l de a u t o a l l e e n v a n s t a l a l s U d a t w e r k e l i j k n o o d z a k e l i j k a c h t . O o k d e zogenaamde " s c h o n e benzine" s p u i g t v u i l !

9. O u d e r s e n o n d e r w i j z e r s g e e f d e p r o b l e m e n v a n mens e n m i l i e u e e n c e n t r g l e p l a a t s b i j d e o p v o e d i n g van uw k i n d e r e n .

10. W e e s z u i n i g m e t e l e c t r i c i t e i t ! H o e m e e r e l e c t r i c i t e i t , h o e meer c e n t r a l e s , e n k o e l w a t e r.

Planten en v i s s e n gaan dood i n z u u r s t o f l o o s w a t e r.

11 . L a a t n e r g e n s a f v a l a c h t e r w a a r d i t n i e t h o o r t !

Schijnbaar zeer eenvoudig, maar d i k w i j l s vegeten!

48

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 48

BENT U GENEIGD D I T A L L E S OVERDREVEN T E V I N D E N , O P T E LASTIG, O F EEN S TA P TERUG? I S UW VERTROUWEN I N D E TECHNIEK E N D E WETENSCHAPPERS ONWRIKBAAR? B L I J F T U E R B I J - D AT H E T ALLEMAAL WEL Z A L LOSLOPEN? JA! VOOR ONS I S H E T NOG GEEN DRAMA, MAAR O F ONZE LIEVE KINDERTJES H E E L GELUKKIG Z U L L 1 N Z I J N B E T W I J FET,FN W I J r r ' t

HET VOLKST1FVEN I N D E P E R I O D E 1880 - 1 9 0 0 -- - - - - - - - - - - - - We z u l l e n e e r s t e v e n d e p l a a t s v a n d e 1 n d e r e n belichten, " d e k l e i n e pagadder" z o a l s ze t o e n genoemd w e r d e n .

Deze w a s h e t t r o e t e l k i n d n i e t d a t w i j t e g e n w o o r dig kennen. De heerschappij o f "eeuw van h e t k i n d " was n o g n i e t u i t g e v o n d e n . V a d e r w a s d e . b a a s , e n d e k l e u t e r h a d t e g e h o o r z a m e n . G e e n v a n d e dui.mnde z o r g e n dxn o o k , w a a r m e e h e t h u i d i g e k i n d r e e d s v a n a f z i j n g e b c o r t e o m r i n g d w o r d t . Geen d o k t e r s om een d i ë e t v o o r t e s c h r i j v e n , g e e n i n s t e l l i n g e n v o o r moederzorg o f zwakke z u i g e l i n g e n . Geen weegschaal om n a t e g a a n o f d e n i e u w e w e r e l d b u r g e r z i c h n o r maal o n t w i k k e l d e .

Bij de intrede op het werldtoneel: de baker; t i j d e n s de e e r s t e weken v a n h e t bestaan nog immer en u i t s l u i t e n d d i e z e l f d e b a k e r , m e t h e t o n n o e m e l i j k a a n t a l van haar straatremedies e n de o n u i t p u t t e l i j k e r i j k d o m v a n haar_ o n d e r v i n d i n g .

Als herkenningsteken de voornaam van h e t " p e t j e " , ens a l s r u s t p l a a t s de wieg. Een h e e l p l e zierige r u s t p l a a t s , want z i j stond geen ogenblik stil.

49

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 49

De v a d e r s e n m o e d e r s v a n d i e t i j d , d a a r b i j t e e zijde gestaan door de onvermijdelijke "ba.kel", o o r deelden d a t e e n k i n d n i e t opwassen kon, zonder_een zekere d o s i s deinende beweging, z o n d e r schommel.

I e d e r e w i e g was d a a r o m e e n s'chommelwieg. E n e e n schommelwieg d i e z o a l s we a l z e g d e , g e e n o g e n b l i k . s t i l stond.

Te l k e n s e e n l i d v a n h e t g e z i n l a n g s h e t g e v a a r t e kwam, b r a c h t h e t , a u t o m a t i s c h , d e s c h o m m e l i n b e w e ging. Schreeuwde h e t k i n d , d a n werd de h e v i g h e i d van h e t schommelen u i t g e m e t e n n a a r d e k r a c h t v a n zijn kreten.

Soms g i n g M o e d e r e e n b o o d s c h a p d o e n ; d a n w e r d het o u d s t e k i n d a a n de schommel g e z e t . Soms o o k ging het h e l e huisgezin u i t , e n b l e e f de jonge p a gadder a l l e e n t h u i s , o n d e r d e hoede v a n d e o u d s t e d o c h t e r. D i e d a n a l l e e n v o o r h e t schommelen moest zorgen.

Die o u d s t e d o c h t e r had e c h t e r i n v e l e g e v a l l e n reeds e e n n i e t - e r k e n d e v r i j e r. Va d e r e n moeder v a n de b a a n , o n t v i n g z i j d i e v r i j e r a a n d e s t r a a t d e u r .

Maar o n d e r t u s s e n m o c h t h e t s c h o m m e l e n n i e t s t i l staan. Dan maar een koord a a n de w i e g vastgemaĂ kt en h e t u i t e i n d e v a n d i e k o o r d i n d e h a n d g e h o u d e n , aan d e s t r a a t d e u r , t i j d e n s h e t m i n n e p r a a t j e .

Zo k o n h e t s c h o m m e l e n d o o r g a a n .

N a t u u r l i j k gebeurde h e t weleens d a t b i j d i t maneuver o p z e k e r o g e n b l i k t e h e v i g a a n d e k o o r d getrokken werd en h e t k i n d r a d i c a a l met wieg en al de grond op ging.

B u i t e n d e schommelbeweging werden o p h e t k i n d h o o f d z a k e l i j k t o e g e p a s t , o m h e t .beschaafd t e houden; e e n " t o k k e l a t e r " e n e e n " d o t i n a n i j s " . H e t o p p e r s t e m i d d e l om h e t b i j e e n s c h r e e u w p a r t i j t e r u g in het spoor t e brengen, whs een " t u t t e r " . Met de t u t t e r wandelde h e t t r o u w e n s soms w e l twee j a a r lang p l e c h t i g door de wereld.

50

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 50

Eenmaal a l d i e a v o n t u r e n d o o r , w e r d d e k l e i n e pagadder o v e r g e l e v e r d a a n d e z o r g e n v a n de o u d s t e z u s t e r. I n e l k t r e f f e l i j k g e z i n was s t e e d s e e n o u d ste z u s t e r v o o r r a d i g , d i e v o o r de jongere k i n d e r e n moest z o r g e n V e r l i e t d e z e l a t e r d o o r h u w e l i j k h e t h u i s , d a n s t รณ n d s t e e d s e e n andere z u s t e r k l a a r om d e t a a k o v e r t e nemen. D e g e z i n n e n waren i n d i e t i j d over ' t algemeen t a l r i j k e n de k i n d e r e n brachten zowat e l k a n d e r g r o o t .

E i n d e l i j k k o n dan de dreumes n a a r s c h o o l gaan, d e kazak o p d e r u g , e n gewapend m e t e e n " t o u c h e " e n e e n kartonne " s c h o l i e " .

Daar z a t h i j , b i j d e n o n n e k e n s , b i j d e " m e e s t e r " o f b i j d e " s c h o o l j u f f r a " v a n ' s morgens t o t e e n e i n d i n de namiddag, d e l a n g e dagtaak even onderbroken door een r i t j e n a a r h u i s v o o r h e t middagmaal e n spoedig , v e e l meer dan h e t hem l u s t t e , t o t o v e r de k l e i n e k o p v o l o p i n d e g e l e e r d h e i d .

Was h i j z w a k j e s u i - k e v a l l e n , d a n w e r d h i j o p d e schoolbanken v e r s t e r k t d o o r e e n d a g e l i j k s e l e p e l levertraari waar h i j h a r t s g r o n d i g de p e s t aan had.

Vo o r d e r e s t k o n d e n d e b e n g e l s , j o n g e n s z o w e l a l s m e i s j e s m a a r z i e n h o e z i j b r u g o p k r a c h t e n kwamen.

Geen s c h o o l k o l o n i e s , g e e n p r e v e n t o r i a , o d a n a t o r i a .

De s c h o o l e n d e t r a a n . H i e l d e n d i e b e i d e n h e n n i e t recht, d a n konden z i j e r maar onder d o o r gaan.

Het s y s t e e m h a d a l v a s t d i t v o o r d e e l d a t w a a r s c h i j n l i j k . slechts de t a a i e n i n leven bleven en de maatschappij l a -;er g e e n l a s t h a d m e t onderomen staatsburgers o f -burgeressen.

Als e n i g e u i t s p a n n i n g was e r h e t j a a r l i j k s b e zoek a a n c i r c u s e n d i e r e n t u i n . H e t l a a t s t e v i e l n i e t b i j z o n d e r i n de smaak. Des t e meer h e t c i r c u s , waarvan h e t s c h o u w s p e l a l s e e n e c h t f e e s t g o l d .

To c h w a s d e d r e u m e s v a n d i e t i j d g e e n o n g e l u k k i g schepsel. I n i e d e r g e v a l n i e t d i e u i t de v o l k s k l a s .

Want h i j b e s c h i k t e o v e r d e s t r a a t ; d e s t r a a t d i e o n u i t p u t t e l i j k e bron van ongebreidelde, prikkelende leute.

51

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 51

Ieder s t r a a t had haar kindergroep, h a a r l u s t i g e groep v a n s p e l e n d e k i r r e n , j o n g e n s z o w e l a l s m e i s j e s En m e t h u n e i g e n s p e l e n : h e t w i e l t j e , b o e r z e t d e k e i , g o e r i e , suike=3.ief i n de g a a t j e s , o v e r ' t l i j f j e doen e n z .

Ene g r o e p d i e t o t haEEr d i e n s t h a d : d e " p o e p " , d e poep d i e n o g a l e e n s b i j a b u i s i n e e n v e n s t e r r u i t t e r r e c h t kwam; d e r e e p , d e b a l ( n o o i t m e t d e v o e t e n bewerkt, s t e e d s m e t d e handen, w a n t men d r o e g e r t e . veel z o r g voor), d e kapnon, d e p l e i t , d e p i k k e l s en hinkpaden, e n v o o r a l de k n i k k e r s e n de v l i e g e r d s , de v l i e g e r d s m e t h u n l a n g e s t a a r t . e n d i e m e n z o stout de l u c h t kon i n j a g e n met n i e t s dan een "streng" e n een "klauw".

Zonder n o g t e gewagen v a n d e genoegens v a n de "bedot" e n h e t " k a t t e k e n " e n van h e t lokkende, i e t wat b e a n g s t i g d e " b e l l e k e n t r e k " .

Soms w e r d d e l e u t e w e l e e n s v e r h o o g d d o o r e e n stevige v e n c h t p a r t i j , andermaal kroop heel de t r o e p en d i t v o o r a l ' s a v o n d s , g e z e l l i g b i j e e n b o v e n een keldermond om e r g e l u k z a l i g t e z i t t e n h u i v e r e n b i j de w o n d e r b a r e v e r t e l l i n g s k e n s v a n d e g r o o t s t e n u i t de h o o p .

B i j d i e reeds z e e r v e l e m a n i f e s t a t i e s kunnen nog gevoegd w o r d e n h e t m i k k e n a a n d e k e l d e r m o n d e n .

Da-t w a s e e n b i j z o n d e r o p w e k k e n d e s o o r t s p o r t .

In d i e dagen lagen steeds geheimzinnige, wondere dingen i n de d u i s t e r e d i e p t e n d e r keldermonden: een c e n t , e e n k n i k k e r , e e n d o o s j e , e e n b a l , e n w a t a l n i e t . M e t ' b h u l p van een s t o k , met zeep bestreken aan z i j n u i t e i n d e , w e r d e n d i e r i j k d o m m e n d a n v o o r z i c h t i g bovengehaald.

De k l e i n s t e ; o n b e n u l l i g e d i n g e n l e k e n t o e n i n d e g r e t i g e k i n d e r o g e n e e n f o r t u i n , N i e t gewend a a n v e e l k r i j g e n , n o c h aan g e l d , n o c h aan geschenken, (een c e n t , z e l f s e e n d u i t w e r d a l g e w a a r d e e r d ) , was h e t k i n d o o k n i e t o n t w e n d e n b e h i e l d h e t m i n s t e v o o r hem e e n b u i t e n g e w o n e p r i j s .

52

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 52

De m e i s j e s h i e l d e n z i c h b i j h e t s t r a i l . t s p e l m e t v o o r liefde b i j de t r a d i t i o n e l e pop, e e n zonderling armz a l i g wezen m e t l i j f e n benen v o l zemelen e n e e n rare kop i n porcelein. En voor de r e s t b i j h e t s p r i n gen i n d e k o o r d . T w e e m e i s j e s , a a n i e d e r u i t e i n d e e e n d r a a i d e n d e k o o r d e n i n h e t m i d d e n s p r m g d a n ._een d e r d e m e i s j e , t e l k e n s o v e r d e k o o r d w i p p e n d w a n n e e r. deze d e g r o n d r a a k t e , o n d è r h e t a l g e m e e n g e z a n g d e r overigen, d i e stonden toe t e k i j k e n : "De e e r s t e b r i e f d i e w a s g e s c h r e v e n , dat was een b r i e f van ons M a r i e . " Gezang m e t e e n k o r d a a t e i n d e : " ' k h e b a l l a n g e n e n a n d e r e n om n a a r ' t b a l t e gaan."

Een a n d e r b e k e n d m e i s j e s s p e l w a s : " k i l l e m o n d e e , dee, d e e .

- O n d e r h e t z i n g e n v a n h e t l i d v a n d i e naam, n a d e r de e l k a r t w e e m e i s j e s g r o e p e n a r m a a n a r m , t e r w i j l tussen hen z i c h beweegloos e e n e n k e l m e i s j e o p h i e l d .

D i t meisje was t e kop, d e ene groep bood h a a r aan,de a n d e r e , d e z e d e r k o p e r s , m o e s t h a a r p r i j s noemen.

Het l i e d b e g o n : "Wat d o e d . e g i j z o l a a t o p s t r a a t , k i l l e mon dec, d e e , d e e . " Waarop d e a n d e r e g r o e p , a l n a d e r e n d , a n t w o o r d d e : "Wij ĂĄ j n de m e i s j e s v a n ' t k a s t e e l , k i l l e mon dee, d e e , d e e . " Onder e e n o p v o l g e n d z i c h n a d e r e n e n w e e r v e r w i j d e r e n bood d e k o p e r s g r o e p d a n t e l k e n s h a a r g i f t a a n ; een s a t i j n e n k l e e d j e , s a t i j n e n s c h o e n t j e s , e n z .

To t e i n d e l i j k d e v e r k o p e r s g r o e p r i e p : "Pak z e d a n m a a r m e e , k i l l e mon d e e , d e e , d e e ! " Waarop d e a n d e r e g r o e p h e t a l l e e n s t a a n d e m i s j e a l s een r o o f m e e v o e r d e .

Spelen w a a r a l l a a a n meededen, j o n g e n s z o w e l a l s meisjes, w aren: h e t s p e l met de zakdoek: " Wa t g r o e i t e r i n m i j n e n b f ? " " A j u i n " En : " R o z e n B o e i e n o p m i j n e n h o e d , Al die airkens z i j n zo zoet."

53

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 53

Gezongen i n r o n d e d a n s d o o r a l - d e k i n d e r e n m e t e e n enkel meisje i n h e t midden. E n d a t e i n d i g d e m e t : "Rosa g i j m o e t z o e n e n g a a n . " Waarop R o s a ( i n d i t g e v a l h e t a l l e e n s t a a n d e m e i s j e ) een k l e u t e r , l i e f s t e e n j o n g e n , r u i t d e h o o p v a s t greep, e n d i e tree l u s t i g a a n ' t z o e n e n g i n g e n .

Het r o l i j k s t e s p e l was e c h t e r h e t b e r u c h t e : "Keesken i n d e n l a n t e e r e l " . H e t w e r d a l l e e n d e s avonds g e s p e e l d .

Rond e e n b r a n d e n d k a a r s j e h u p p e l d e d a n a l d e k i n d e ren, i n een b l i j d e r o r d a n s , hand aan hand.

En z o n g e n d a a r b i j , d a t h e t k l e t t e r d e ; " Keske i n den l a n t e e r e l i s meneer p a s t o o r n i e t h u i s I k z e i l hem g a r e s p r e k e ' s a v o n d s i n z i j n h u i s .

Ze zegge d a t ' k n e l u l l e m a n z e n , ze z e g g e n d a t ' k n e v o d d e m a n t e n , Keske i n d e l a n t e e r e l i s m e n e e r p a s t o o r n i e t h u i s . " A l d ĂŠ z e g e n o e g e n s w e r d e n aangenaam a f g e w i s s e l d d o o r het snoepen aan papepul, schapenkeutels ( a n i j s i n siroop), kletskop, a ff a i r e s , verbrande worst (stuk verbrande s i r o o p ) , t a b l e t t e n i n p a p i e r o f i n o u d e s p e e l k a a r t e n , r o g g e s c h i e t e r s o f roggeverdommekens, beetbollen, z e e p s u i k e r, warmen r e k en s c h e l l e n kokernoot, a l l e n heel smakelijke a r t i k e l e n , waarvan zowel h e t geheim d e r f a b r i k a t i e a l s d e namen z e l f sinds l a n g v o o r h e t n a g e s l a c h t z i j n v e r l o r e n gegaan.

En, b u i t e n a l d i e w e e l d e d o o r , d e f e e s t d a g e n , de e i g e n f e e s t e n d e r k i n d e r e n .

De o n n o z e l e k i n c r e n , w a a r b i j k l e u t e r s z i c h a l s kleinè schuimers op s t r a a t vertoonden, i n het p l u n j e v a n v a d e r e n m o e d e r, e n v a n d e u r t o t d e u r gingen zingen met hun f i j n e s t e m m e t j e s v a n :

54

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 54

" b r i j keunigen, d r i j keunigen, Geef m i j n e n n i e v e n h o e d , M i j n e n ouwen i s v e r s l e t e n , M i j n moeder mag ' t n i e t w e t e n , Mijn vader heeft het geld Op d e n r o o s t e r g e t e l d . " En d e d a g w a a r o p S t - N i k l a a s v e r w a c h t w e r d , S t - N i k l a a s met z i j n e z e l e n z i j n k n e c h t e n z i j n e v e l e w o n d e r b a r e geschenken. E i g e l i j k w e r d h i j e e r s t ' s n a c h t s v e r wacht, m a a r ' s avonds z e t t e d e k l e i n e n t o c h maar a l hun mandje k l a a r , o n d e r d e s c h o u w w a a r d o o r h i j z i j n intrede zou doen. E n neurieden i n hun bedje, v รณ รณ r de o o g j e s d i c h t v i e l e n , z a c h t j e s , e , v o l z o e t e v e r wachting: St N i k l a a s , n o b e l e n baas, leg wat i n m i j n schoentje, een a p p e l t j e o f e e n c i t r o e n t j e , een n o o t j e o m t e k r a k e n , dat z a l nog b e t e r maken."

Het k i n d v a n d e t i j d h a d o o k z i j n e i g e n l i e d j e s , z i j n l i e d j e s die het zong u i t v o l l e borst.

Wij hebben e r een p a a r v a n opgetekend: "Als grootvader door het venster l a g , koek koek, Daar kwam n e w i n d , z ' n b a a r d v l o o g a f , koek k o e k , En m o e d e r h a d n o g w a t v l a s b e w a a r d , en s p o n a l g a u w n e n a n d e r e n b a a r d , Koek k e k , k o e k k o e k ( b i s ) . " En h e t b i j z o n d e r o p g e w e k t e e n g r a a g g e z o n g e n : " I k ben den dokter grijzenbaard, wize w i z e w i s bom bom; 'k genees de z i e k e n van a l l e n aard, ' k z a l maken d a t d e lammen gaan, en d a t d e d o v e n m i j v e r s t a a n ; Victoria, v i c t o r i a , Wize w i z e w i s b o m b o m ! " (wordt v e r v o l g d )

55

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 55

INHOUD

Biz.

29 - 3 1

: Was h e t B a r o n d e Z e g w a a r t o f baron Osy d e Wychen d o o r w i e n s t o e d o e n e r e e n k e r k kwam. t e Hoogboom? F r . B r e s s e l e e r s

31 - 3 4

: St J o z e f k e r k v a n Hoogboom.

R. R o e l a n d s

34 - 3 6

: Va n w a a r k o m t à n a a m E t t e r e n ?

R. R o e l a n d s

36 - 4 6

: F a m i l i e n a m e n e n • f a m i l i e gesc h i e d e n i s R. R o e l a n d s

47 - . 4 9 49 - 5 5

: Wist u r e d s ? : Het v o l k s l e v e n i n d e p e r i o d e 1880 - 1 9 0 0

56

P .

Va n Ve l t h o v e n

: Inhoudsopgave.

56

Hobonia - 1ste jaargang - nr. 2 - april 1972 - p. 56