H0B0N IA TIJDSCHRIFT
KULTURELE HEEMKRING H O O G B O O M
J 111AG��TG I N R 3 JtILI 1972
UOBONI� DRIII'tiLSDELIJKS TIJLSCURIIT KULTURELE HfiIK;111G li00GB00M
veran two or,' eli jk u i t. ; 3ver : • Van Veltiloven P. HoogJoomsteenwe2 I 8 4 — 2130 Brasschaat.
" TER SOETER LOCHT " t e Hoogboom. Welke oude bewoner van Hoogboom h e e f t e r o o i t i e t s gehoord over een hoeve,• d i e op de Koude Heide s t o n d t e Hoogboom onder Ekeren en d i e de benaming droeg " Te r Soeter Locht" ? "Ter Soeter Locht" i s o n g e t w i j f e l d . een z e e r l a n d e l i j k e h u i s -en hoeve benaming. L o c h t i s een middeleeuws woord v o o r l u c h t . "Ter Soeter Locht" v e r w i j s t aldus n a a r een p l a a t s , waar de l u c h t zoet o f zacht was. De benaming " Te r Soeter Locht" v o o r een hoeve op de Koude Heide onder Ekeren vonden we aangegeven i n h e t j a a r I 6 6 9 . Z i j komt v o o r i n een "Landboek van de Sint-Bernardsabdij-aan-de-Schelde". D i t landboek b e r u s t thans i n de a b d i j van Bornem. Voor oningewijden kan h e t misschien verwondering wekken, d a t de Sint-Bernardsabdij-aan-de-Schelde b e z i t t i n g e n had t e Hoogboom op de Koude Heide. Wie e c h t e r enigszins vertrouwd i s met de geschiede-n i s van de s t r e e k benoorden Antwerpen, w e e t d a t deze a b d i j meerdere l a n d e r i j e n bezat t e Kapellen a l s o o k t e Hoogboom. Op de vraag "Hoe was z u l k s gekomen , " w i l l e n we h e t volgende beknopt antwoord. geven : I n I337 s t i c h t t e een k o l o n i e monniken van V i l l e r s een Sint-Bernardsabclij van C i s t e r c i ë n z e r s o f Bernarddijnen t e Vremde. Z e e r k o r t nadien moesten z i j e c h t e r a l r e e d s de s t r e e k v e r l a t e n wegens de onvruchtbaarheid van de bodem. I n I246 vestigden z i j hun S i n t Bernardsabdij t e Hemiksem aan de Schelde. T i j d e ï s de Fran.se r e v o l u t i e op h e t einde van de I 8 e eeuw werd de a b d i j t e Hemiksem o p geheven. Maar enkele j a r e n nadien hebben de C i s t e r c i ë n z e r s hun a b d i j h e r o p g e r i c h t t e Bornem. Aan de a b d i j t e Hemiksem waren oud57
Hobonia - 1ste jaargang - nr. 3 - juli 1972 - p. 57
t i j d s z e e r v e e l schenkingen gedaan o.m. v a n l a n d e r i j e n d o o r l i e f dadige personen. en i n s t e l l i n g e n . Z o schonk i n I257 Arnoud van Z e l f a i r aan d e a b d i j een d e e l van de t i e n d e n , d i e h i j t e Kapellen b e z a t . L a t e r kocht o f kreeg de a b d i j nog rechten en t i e n d e n , z o d a t z i j i n 1326 de twee derde van de t i e n d r e c h t e n bEzzat op h e t grondgebied van Kapellens Toen t i j d e n s de Reformatie nieuwe bisdommen o p g e r i c h t werden i n 1559, w a a r b i j o o k h e t bisdom Antwerpen t o t stand kwam; werden s o m mige k l o o s t e r s gedwongen t o t h e t overdragen van zekere b e z i t t i n gen op de nieuwe bisdommen i n l e v e n t e houden. Ook de S i n t -Bernards a b d i j -aan-de-Schelde moest a l d u s enkele van h a a r b e z i t t i n g e n o v e r dragen. L a t e r, i n I 6 6 9 , werden door de a b d i j Landboeken opgesteld. Ri erin werden de eigendommen vermeld, d i e de a b d i j t o e n nog i n haar b e z i t had. Volgens een landboek van 1669 i n de a b d i j t e Bornen b l e e f e r t e Etteren alsdan nog o v e r de hoeve " Te r Soeter Locht" b i j "Cappellen aende Coude Heide", met h e e l w a t l a n d t e oordelen naar de b e s c h r i j v i n g Wij hebben ons afgevraagd : Waar p r e c i e s op de Koude Heide stond de bedoelde hoeve met de mooie naam " Te r Soeter i o c h Y ' ? I s e r thans op de Koude Heide nog i e t s , d a t ons v e r w i j s t n a a r de oude hoeve met de naam " Te r Soeter Locht" ? Met volkomen zekerheid hebben wďż˝ t o t h i e r t o e de hoeve " Te r S o e t e r Locht" nog n i e t kunnen s i t u e r e n . H e t w i l o n s eventrol voorkomen, dat z e e r w a a r s c h i j n l i j k , j a z e l f s b i j n a zeker, deze hoeve stond op de hoek van de tegenwoordige Bosdreef en de Heidestraat, t h a n s het eigendom van Mr Geelhan-Le G r e l l e . De woning van Mr Geelhand-
58
Hobonia - 1ste jaargang - nr. 3 - juli 1972 - p. 58
Le G r e l l e d r a a g t nu de benaming "Couheye". H e t was t o t v o o r k o r t een hoeve i n v e r v a l l e n toestand. De eigenaar h e e f t deze hoeve l a t e n omvormen t o t een l a n d e l i j k e woning. De verandering gebeurde met buitengewoon v e e l e e r b i e d en z o r g om h e t oude r u s t i e k e cachet zoveel m o g e l i j k i n e e r t e houden. De hoeve van t e voren g i n g t e r u g t o t v e r i n h e t verleden. E r zou nog eon vermolmde deur geweest z i j n van 1763 en o r waren meerder f a k t o r e n en bouwelementen, d i e schenen te w i j z e n op de hoge ouderdom ban de hoeve. De t r a d i t i e w i l , d a t de bedoelde hoeve eigendom zou geweest z i j n van een a b d i j ; De oudste eigenaal., d i e w i j van de hoeve kennen, i s baron Ch. l e Candèle vàn Gyseghem omstreeks 1830. Ti j d e n s do e e r s t e wereld— oorlog (1914-19I6) was de hoeve bewoond door de huurder 74'illenen, nadien door Van den Bergh van c a . 1 2 0 t o t een e i n d i n de 20ste eeuw. Van de laatstgenoemde bewoner woont thans nog een dochters, Anna Van den Bèrgh, i n d t h e i d e s t r a a t n a b i j h e t k e r k h o f van Kapellen, Wij hebben haar gevraagd o f z i j o o i t i e t s vernomen had o v e r de hoevenaam " Te r Soeter L o c h t " . ` L i j "meent", d a t z i j v r o e g e r, t o e n z i j nog j o n g was, d e benaming " Te r Soeter'Locht" o f " t o c h zo i e t s " heeft gezien op een p o o r t r e c h t o v e r hun hoeve. Met zekerheid kon z i j z u l k s evenwel n i e t bevestigen . . . Welke oude kenner van de Koude heide o f van noogboom kan ons i n — l i c h t e n o v e r " Te r Soeter L o c h t " , o f kan ons e n i g spoor aanwijzen t o t v o l l e d i g e opheldering van de hoeve mot de t y p i s c h e benaming "Ter Soeter Locht" op de Koude Heide t e Hoogboom onder Ekeren ?
Fr. Bresseleers. •
•
•
59
Hobonia - 1ste jaargang - nr. 3 - juli 1972 - p. 59
HOOGBOOM - LISSEWEGE. Sinds canigo t i j d z i j n enkele leden yam onze v e r e n i g i n g i n nauw c o n t a c t n e t h e t VVV en Toerisme van h e t gemeentebestuur van Lissewege. Z i j hebben daar de e r e gemeentesecretaris, d h r . AndrÊ C a r t r e u l , ontmoet. B i j nadere kennismaking kwam onmiddell i j k . een s t e r k e b e l a n g s t e l l i n g van deze persoon v o o r onze v e r e n i Ting naar voren. Lissewege en _ioogboom, t w e e echte Vlaamse plaatsen kwamen a l h e e l v l u g d i c h t e r t o t e l k a a r. De h e e r C a r t r e u l stei.de onnic3 e l l i j k een u i t w i s s e l i n g van heemkundige wetenswaardigheden v o o r. _ Onze leden stemden daarin graag t o e . Ve r n eend d a t ` i i o r c n ervaren deskundige aan h e t woord was beseften . z i j d a d e l i j k . d a t d i t een welgoko:nen hulp v o o r onze jonge Ve r e n i ging kan betekenen. I n t u s s e n mochten w i j reeds een f i j n e b r o c h u r e "Het beeld van Lissewege" ontvangen. ' d i j houden h e t graag t e r inzage aan onzo l e e n . Voor de toekcmst planden w i j een bezoek aan de gemeente Lissewege. Deze gemeente n u opgeslorpt b i j çie stad Brugge, b i e d t een r i j k d o m van heemkunde. Zoals u i t bovenstaand b e r i c h t b l i j k t hebben sommige Hobonia-. mensen hun- he nkundige oren z e l f s t i j d e n s . h e t v e r l o f opengehouden.
R.G.
60
a
Hobonia - 1ste jaargang - nr. 3 - juli 1972 - p. 60
DEPriJ.lOC9-1T1 VAN MISMIE.
Een van onze a c t i v i t e i t e n i s . o n g e t w i j f o l d de t a l r i j k e adelname van Hobonia aan h e t t h e a t e r s t u k " Parochie van m i s e r i e " . Ongeveer 30 iloogbomenaars trokken d i e bewuste avond naar Antwerpen, Onze v o o r z i t t e r had voor de inkomkaartjes gezorgd en we hadden aan e l k a a r de k r i t i e k e n i n de p e r s meegedeeld. Toen we e c h t e r aan de ingang k l a a r stonden om binnen t e schuiven, b l e e k d a t e r I inkomkaartjo t o w e i n i g was. Onze v o o r z i t t e r, - - d i j n groutznense l i j k h e i d , c i j f e r d e z i c h weg en b e s l i s t e op een andere ...:tum h e t stuk t e z i e n . Deze eerder minder aangename s i t u a t i e werd v l u g v e r geten want v l u g werden we a l l e n opgenomen i n de oude Antwerpse saakelijke v o l k s b u u r t s f e e r. Naast een k l e u r r i j k vertoon van oud Antwerpse hoekjes en klederen deden we heelwat oude Vlaamse volkse gezegden op. Liet was aan ons n i e t t e l a n g t o b l i j v e n s t i l staan b i j d e soms wat l a g e e n ruwe u i t d r u k k i n g e n en uitbeeldin:;en van h e t volksleven. M i t s een b e e t j e humor en m e n s e l i j k b e g r i p scheen ons d a t n i e t m o e i l i j k . De ronde l a c h van m i j n geburen t o o n , de d i t voldoende aan. A l b i j a l was h e t ' t o c h een poging om d a t a l t i j d a e n s e l i j k van vroeger aan h e t " n u " t e koppelen. I n d i t perspec;=t i e f gezien konden we h e t s t u k t o t op zekere hรณogte gemakkelijk apprecieren. U i t z u i v e r toneeloogpunt kon men bezwaren aanvoeren, maar voor d i e a'?ond hebben we d i e even t e r z i j d e g e l a t e n . A l onze ]weden v r a ; c n nog meer a c t i v i t e i t e n van d i e a a rd .
Hobonia - 1ste jaargang - nr. 3 - juli 1972 - p. 61
HET VOI,KSI,EVIIri I N DE PERIODE I880 - I900..
(Vervolg) Eigenaardig waren sommige t e l l i e d e r e n , een w e r k e l i j k e l i t a n i e zonder kop noch s t a a r t , d i e uitmaken moesten wie " e r a f moest v a l l e n " wanneer b i j h e t s p e l een l i e f h e b b e r t e v e e l was. Een t y p i s c h voorbeeld : Onder de bank daar l i g t wat zand, Voert h e t mee n a ? r Engeland, Van engeland naar Spanje, App el en van Oranje, Peren van den hoogsten boom, Die h e t gouden s p e l l e k e n h e e f t Die h e e f t de gouden kroon, De gouden }uuon van biezen, I n den w i n t e r z a l h e t v r i e z e n , In den zomer z a l h e t zonneleen s c h i j n e n , Dan lopen de hoeren met klompen, Pif, poef, paf, Slaat de koe de kop a f . Deze l i t a n i e werd mot radde t o n g afgedreund door eon. k l e u t e r, . . i e i n h o t mideer. stond van z i j n groep, b i j i e d c r e z i n r a a k t C h i j d e b o r s t van een van z i j n kameraden. D i e b i j de l a a t s t e
Hobonia - 1ste jaargang - nr. 3 - juli 1972 - p. 62
zin aan. e r a a k t werd, mocht n i e t meedoen. hetzelfde spektakel b i j d i t andere t e l l i e d j e : 1o'tielon, romrielon i n de p o t , Waar i s Klaas en wear i s Z o t , Zot i s i n de s t a l gebleven, Wat h e e f t h i j d a a r verlgron., A l l e b e i z i j n o re n . Zegt d a t h i j i t h u i s komt, Ge z u l t e r wat v a r horen, P i f , .poe`', p a f , Slaat de koe de kop a f . De kinderen hadden soms wel eigenaardige'uitdrlikkingen, e e n bijzondere v i z i e en een l e u k e beeldspraak. Om t e bewijzen d i t l e u t i g e en z e e r s c h i l d t r a c h t i o : Deezeken schudt z ' n bedje u i t En l a a t z ' n pluimkes v l i e t e n . I n k o o r •,erocpen wan e c r h e t begon t e sneeuwen. On• e t w i j f e l e . om hun c1ivoec'ir.g t e v o l t o o i e n were_en z i j , wanneer z i j kc:t t:_uis a l t e b o n t mh,akten, d o o r vader o f LZoceer b e drei. d met bovoi; natuu rl ij k e inmen,;ing. B i j voorkeur r i o t deze van de Bloedkaros. A l s ge n i e t b r a a f z i j t , komt de Bloedkaros, was een gere,Tolde s c h r i k a a n j a ing en z i j k l o n k a k e l i g i n h e t k i n d e r o o r, v o o r a l ' s avonds wanneer h e t b u i t e n zo donker en eenza-an was. De ouders vonden de methode volkonen i n de haa.k.
63
Hobonia - 1ste jaargang - nr. 3 - juli 1972 - p. 63
Z i j z e l f genes:den t o c h nok; aan Oulo eoce1i jke en Onmo;sE;•.' lid`ke bovennap r l i j k e v e r s c h i j n s e l e n . Stak gans de wereld nog n i e t v o l geheimzinnigheid, v o l onheilspellende voortekens ? Kon men o n g e s t r a f t een b u l t , een w i t paard, e e n zwarte k a t ontmoeten ? Vloog i n de donkere n a c h t l u c h t nog immer de heks n i e t , met l o s : angende• haren op h a a r bezemsteel ? Waren dromen geen voortelrenen van komende rampen ? Liepen c r nog geen mensen r o n d d i e behekst waren ? En was zo j u i s t , b i j de gebuur, u i t h e t bed van een, z i e k k i n d , n i e t de d u i v e l verjaagd ? Be-,rijs, d e zwarte speldekop d i e men i n h e t bed had g .vunden. En de s p i n ? Beduiddc'o hare v e r s c h i j n i n g n i e t s Morgens d r u k `s Middags g e l u k , es Avonds v r e e Brengt de spinnekop mee. ED waren de temberkens d i e men kopen kon, met h e l e bladen, die tomberkens met de koppen van a l l e denkbare h e i l i g e n , n i e t afdJende v o o r h o o f d p i j n , t a n d p i j n , b u i k p i j n , z e l f s t e l e n de gevaren van de donder, a l s men, ze maar t i j d i g i n s l i k t e en zich d a a r b i j n i e t van h e i l i g e v e r g i s t e ?
64-
.
Hobonia - 1ste jaargang - nr. 3 - juli 1972 - p. 64
En nu ede r u b r i e k ontspanning. Reizen was nor- n i e t i n do mode. Nierland zou o r aan gedacht hebben, t e n z i j e n k e l e zeldzame b i j z o n d e r welstellenden, o n verre landen t o bezoeken. Een r e i s j e n a a r Brussel o f Oostende golc' a l a l s con ware g e b e u r t e n i s . Soms kwanen d a a r b i j nog Spa, Namen en Dinant aan de b e u r t . Eon u i t s t a p n a a r P a r i j s was shot t o p p u n t . De drang t o t t r e k k e n , d i e ons thans overmeestert eenmaal, de l e n t o i n do l u c h t , was dan ook een onbekend i e t s . Onmiddelijk b u i t e n do stadspoorten van mtwer-oen begon toen de v o l l e b u i t e n . De s t a d was t o e n nog aan do s t e d o l i n r, d e buiten aan do b o e r. Zodat a l l e s wat i n de ori ;eving l a g , n o g z i j n v o l l e i (Jellscho r u s t on l a n d o l i j k h e i d p r i j k t e . I n z i jpclin_g van stadsel;. le t e r. op h e t l a n d , h i i s vestins; van de s t e d c l i n , ; i n d c omgeving van cao s t a d bestond n i e t . H e e l u i t z o n d e r l i j k t r o f non een be oede ?sur-:er aan d i e op een buitengoed kon w i j z e n . Buiten de stadspoorten, o n t r o l d e z i e v o o r b e t ooi:, h e t landschap d e r wallen, zonder storende ovorgaan, h a r i i o n i s c h over,_;aande i n h o t z u i v e r e landschap, waar n i . - t s ''C '.' li'_: t r o f dan d i :;,,en i . e h e t r u s t i ; : e oog bekoorden : l a n d e l i j k e boerde— r i j e n en hovonierswoningen, or:ringd van besson, wcidon en s tAti c i_crenparko_ t. Qp de afgclo_renste plekken ontwaarde men h i e r en d a a r een
65
Hobonia - 1ste jaargang - nr. 3 - juli 1972 - p. 65
lage boerenherberg met n : , t n - o f lindebomen voor de d e u r, e n gelegen t e midden van een g r o a t boerenhof met t o u t e r s en r u w houten t a f e l s en Laeken. Waaronder- d e bekende Ekerse " I n den Notenboom " ] e z e herbergen waren h e t geliefkoosde d o e l van h e t huis,;ezin t i j d e n s de f r a a i e zomerdagen. I n a l d i e herbergen werden b i e r en k o f f i e geschonken. I n de gclagzeal z e l f w a s w a sechter geen mens. A l l e bezoekers h i e l d e n zich op i n de h o f , d e bedaagde op hun houten banken v o o r de r u s t i e k e t a f e l s , d e jeugd met v o o r l i e f d e i n de t o u t e r s . N i e t a l l e e n de kinderen; doden aan ( l i t s p e l , maar voornamelijk jonge l u i e n v r i j e n d e kop pels. De geliefkoosde versnapering,- e i g e n l i j k h e t hoofdegel van de- t o c h t , was h e t Lcutrcns met krentebreed o f p l a t t e kaas. Het b e s t e l l e n van deze a r t i k e l e n w a s . c e gewichtige aangelegenheid d i e zomaar n i e t i n een handomdraai kon b e s l i s t worden. Gewo ; n l i jk z a t d i t zo i n de haak t Geflankeerd d e e r vrouw en k r c o s t deed h e t hoofd aan h e t gegin z i j n p l e c h t i g i n t r e d e i n de h o f , z o c h t z i c h g e w i c h t i g een p l a e t s j c . I n t u s s e n was de ' " k e l l n e r " komen toegelopen. K e n n e r, b i j raamvr van spreken, want de gestyleerde "garรงon" was een a r t i k e l d a t t o e n nog n i e t was u i t evenden. De k e l l n e r d e r b u i tenherber.en was n i e t s n e e r dan een eenvoudige buitenjongen die i n de week echter de ploeg l i e p , e n v o o r de gelegenheid getooid word met een w i t t e s c h o r t en een t i n n e n " p l a t e a u " .
Hobonia - 1ste jaargang - nr. 3 - juli 1972 - p. 66
Eenmaal h e t g e z i n gezeten, e n de k e n n e r wachtend, ontspon zich h e t volgende gesprek : —I s o r p l a t t e kaas ? Toestemmonz antwoord van de boerenjongen. Een poos. — I s h e t Leuvens goed vandaag 7 Herhaald toestemmend antwoord van do boerenjongen, d i t m a a l met een b i j z o n d e r e o v e r t u i g i n g . Weer ceu poos. Fbi dan eensklaps h e t gewichtige b e s l u i t : —Breng dan maar een f l e s m e t zes g l a a s j e s en v i e r b o t e r hammen met p l a t t e kaas. Twee o f d r i e u u r l a t e r was d e consommatie verorberd en kon het gelag b e t a a l d worden. ' i e t had voor h e t ganse huis=gezin 50 centen gekost. De rer_;eling gebeurde z e e r r o y a a l , m e t een f l i n k e f o o i v o o r de k e l l n e r. Bedroeg de rekening 23 centen, dan betaalde vader met een brede geste een h a l f franksken. Onnodig weer t o geven. De twee_ centen v e r s c h i l mochten behouden b l i j v e n a l s drinkygeld. N i e t i e d , r e e n e c h t e r betoonde zo verkwistend. B e l i e p h e t v e r t e e r I 2 ccnten en had de k l a n t met een g e l d s t u k van 25 c e n — tiemen b e t a a l d , dan zag meer dan één e r n i e t tegen op de b u i t v e r s c h i l op t e o i s e n , oordelende d a t " v o l e k l e i n t j e s maken een groat" en "een d u i t h e t begin i s van een m i l i o e n " .
67
Hobonia - 1ste jaargang - nr. 3 - juli 1972 - p. 67
I n de weekdagen was h e t i n deze buitenherbergen beduidend r u s t i ger. Z i j waren t o e n h e t gezoct;te o o r d voor oude v r i j s t e r s , d i e . er g e z e l l i g met b r e i - o f borduurwerk kwamen " k o f f i e - k l a t s e n " , o f van dames w i e r tweede j e u g d reeds aan ' t verzwinden was en e r, i n de z o e l e zomerlucht onder h e t s t i l l e g e r u i s d e r bomen, i n h e r i n n e r i n g nog eons langgeleden avonturen herleefden, drie hun wel de l i e f d e , doch n o o i t h e t h u w e l i j k gebracht hadden. Buiten hun zondagse t o c h t met h e t h u i s g e z i n naar de wat we kunnen noemen " l a n d e l i j k e herbergen" h i e l d e n onze voorouders er ook wel van een avondje i n de week door t e brengen i n hun "stamcafe". Al deze herbergen vertoonde een a a r t s v a d e r l i j k e stempel. De ;ela_gzaa3 z a t v e i l i g a c h t e r do s t r a a t o_,geborgen door b l i n d e - . kens v o o r de ramen, t a f e l s en s t o e l e n waren van g e v e r n i s t hout, d e g e l i j k n a a r eenvoudig. Bovenop de t o o g p r i j k t e een handpomp, waarmede h o t b i e r , piepend en klagend, u i t de t o n i n de k e l d e r gezogen werd. ' G e t a p t " , zegde de mensen. De baas was dan ook een " t a p p e r " . Spiegels waren i n d i e herbergen n i e t voorhanden. Hun v o o r naamste ornement waren de oude han._,- o f staande k l o k en de vole ,;;laasjes en p i n t e n a c h t e r de t o o g i n rekken u i t g e s t a l d . . Aan de muren, i n een k a s t j e , h i n g steeds een p i j p e n r e k . Daar werden Ce l a n g e , Goudse stenen p i j p e n v o o r รงle stamgasten b e waard. Want e l k e regelmatige bezoeker had z i j n p i j p i n h u i s .
esz
Hobonia - 1ste jaargang - nr. 3 - juli 1972 - p. 68
Ta b a k s c h i j n t teen n i e t e r g (à.:14-2 t t verscheidene van deze eude herbergen werd h e t produkt g r a t i s aan de k l a n t v e r s t r e k t . Op i e d e r t a f e l s t o n d een p o t met s o l f e r s t e k k e n en een tweede pot met "kwajonfiens" ( l a n g e , dunne r i e t j e s om de p i j p e n t é k u i s e n . I n d i e eerzame, r u s t i g e oorden kwam cle burger z i j n k a a r t j e "trokken". N i e t t e l a a t , want vroeg v i e l de n a c h t , e n t h u i s wachtte h e t donzige bed met h e t z a l i g e , - i e t h e e t w a t e r gevulde k r u i k j e . En ook de huismoeder. Deze g i n g i n de week n o o i t mee op "stamenee". Noch met h a a r heer en meester, noch a l l e e n . Een f a t s o e n l i j k e vrouw, z e l f s wanneer h e t een alleenstaande vrouw b e t r o f , z o u het n o o i t gewaagd hebben op h a a r e e n t j e eon stamcafé t e b e zôeken. Buiten do genoegens van h e t k a a r t s p e l vend onze voorvader i n z i j n herberg h e t .gersten. Gersten was • de . e l i e f k o o s d o draak. Minder +egoeden woesten h e t mot "een kapperken h a l f e r s t o n " s t e l l e n . Onrnidd.elijk daarop volgde de s e e f en h e t Leuvens. Op zekere t i j d van h e t j a a r , v o l g e n s h e t s e i t o e n , o o k h e t D i e s t e r s . Vreemde, uitheemse b i e r e n waren t o t i n de j a r e n zeventic; een zeldzaamheid. De e e r s t e vreemde b i e r e n waren de Engelse, d e Stout en de Pale- A l e . Gezochte ontspanningsoorden waren bovendien : h o t Peerdstos en Sint-Ànleken (een v e r r e r e i s ) , d i t l a a t s t e geroemd om z i j n mosselen, z i j n p a l i n g en z i j n w a f e l s , e n waar nog de k u r s a a l
69
Hobonia - 1ste jaargang - nr. 3 - juli 1972 - p. 69
n e t z i j n p i e r en de Belvedère a l s z e e r eigenaardige l u s t o o r d e n bestonden, l u s t o o r d e n v o l van de bekoring en de prangende atmosfeer d e r Schelde . a waar men z o hemels Hooi van h e t Stadspanorama genieten kon. Sint-Jnn.eken i s w e l l i c h t h e t oord d a t t o e n h e t s t e r k s t t o t onze voorouders s p r a k . De t o c h t n e t de d i k b u i k i g e S i n t Ann.ekcnsboot was voor hen een w e r e l d r e i s waard. N i e t zo v e r a l s een w e r e l d r e i s , noch zo l a n g , maar even v o l gevaren en bekoring. Op d i e t o c h t t e c h spraken de Schelde en h e t water t o t hen hun ('oordrin`;ende, lokkende t a a l , e e n t a a l w a a r n i e t m a n d ongevoelig h i j b l i j f t . Vooral ' s avonds, b i j de t e r u g t o c h t , greep hen d i t aan. D i e terugtocht l i e p nochthans n i e t zo gesneerd en op een i e t s w a t zond.erlin 7o w i j z e . V ó ó r de )assa.;iers op de boot toegelaten waren, werden z i j e e r s t a l l e n a l s eon s o o r t w i l d e , g e v a a r l i jke d i e r e n , i n eon hok v e i l i g met i j z e r e n t r a l i e w e r k o m s l o t a n , tezaaen gedreven, Pas a l s z i j e r i n d i c h t e dromen opgeperst stonden, werd dan e i n d e l i j k een p o o r t j e d e r k e v i e opengemaakt en konden z i j n a a r de Sint-tinnekensboot afdalen. en de t e r u g r e i s ondernemen o v e r h e t donkere w a t e r, w a a r i n de s t a d s l i c h t e n a l s v u r i g e slangen kronkelden.
(wordt vervolgd)
Hobonia - 1ste jaargang - nr. 3 - juli 1972 - p. 70
WIST I I M O M ?
- r ' a t enkele leden van Hobonia h e t v o l k a d a n s f e s t i v a l t e Schoten bijwoonden en d i t zo p r a c h t i g vonden 4 a t z i j d i t ...".;raag op de a c t i v i t e i t e n l i j s t van volgend j a a r z i e n staan. - d a t e r een " t e e r f e e s t " op t i l i s . - d a t de p l a a t s daarvoor nog n i e t bekend i s , maar d a t n i e t a l l e plaatsen daarvoor stemmig •?enoeg z i j n . dat Hobonia i n samenwerking met K.ï+F.B. een r o o i e wandeling organiseerde i n h e t f i j n verzorgde Arboretum van K a l n t h o u t . - d a t o r na de vacantiemaanden enkele a c t i v i t e i t e n op h e t p r o gramma staan.
71
Hobonia - 1ste jaargang - nr. 3 - juli 1972 - p. 71
- ' : a t n i e t a l l e e n ree leden n a a r ook de.redgctieraad i n vacantie geweest z i j n . - d a t t i j d e n s d i e v a c a n t i e v e e l "jaagpaden" bewandeld werden. Echj stemmige Vlaamse w e g e l t j e s .
BEZWAARSCďż˝'r_R.I FT. . Hieronder v o l g t een a f s c h r i f t van de b r i e f welke Hobonia aan het gemeentebestuur van Ekeren zond :
Geachte heren, Wij vernamen zopas d a t men zinnens i s een benzines t a t i o n op t e r i c h t e n t e r hoogte van de Meisjesschool t e Ekeren Hoogboon. I n naah van a l onze l e r e n ('rukken w i j hiermede-onze e r n s t i g e b e zorgdheid daarover u i t . ' d i j vrezen d a t ecg: mooie b r o k n a t u u r en het t y p i s c h l a n d e l i j k u i t z i c h t van bewuste p l a a t s daardoor g e schonden worden. Daarom durven w i j U b e l e e f d vragen a l uw i n v l o e d aan t e wenden om deze o p r i c h t i n g , d i e t o c h n i e t zo b e h o e f t i g i s , t e verhinderen. U z u l t ons z e e r delkbaar weten. U mag ervan o v e r t u i g d z i j n d a t deze b r i e f naast de bezorgdheid van onze leden, ook deze van v e l e Hoogbouenaars i n h o u d t . Met a c h t i n g , 79
Hobonia - 1ste jaargang - nr. 3 - juli 1972 - p. 72
IWTOO n Ly . y' T. Ieder onder ons h e e f t weleens e;ekiaagd d a t h i j h a r d moet w e r k , o f t e w e i n i g b e t a a l d wordt. i j l s men nochthans oudere mensen h e r inneringen h o o r t c i t e r e n komt men m a k k e l i j k t o t de v a s t s t e l l i n g dat de h u i d i g e generatie e c h t n i e t ma-; mopperen„. To c h d o e t h e t wel vreend aan, grootvaders t e horen v e r t e l l e n o v e r het gebrek aan werk i n eigen s t r e e k , d e z e e r vroege arbeidsb m u r e n an .;o• l i j k a a r d ge onkorfortabele e k e n d i e anno I 9 7 2 geen s c h i j n van kans n e e r maken, z o a l s h e t n i e t o f onvoldoende bestaan van z i e k t e verzokcring, b e t a a l d e v a k a n t i e , pensioenen q . d . Hieronder geven we een u i t t r e k s e l van de reeemcnten op ondern n i ragen, han:'.elshuizen en k a n s e l a r i j e n van I 8 6 3 t o t I872 :
Kanttoorro;lnnont t e r a t t e n t i e van h e t personeel : I . Respekt v o o r God, p r o p e r h e i d en s t i p t h e i d z i j n de r e g e l s van een h u i s met o r d e . 2.. Vanaf heden z a l h e t personeel aanwezig z i j n van zes u u r ' s i o r gens t o t zes u u r ' s avonds. De zonda? wordt veerr)ehoucen aan de e r e d i e n s t . I e d e r e n o r e n z e t mc. i h e t .-->;ebe i n h o t h o o f d kantoor. 3. Iedereen wordt eraan ;ehouden overuren t e doen a l s de d i r e k t i e het n u t t i g a c h t . 4. De oudste bediende i s v e r a n t w o o r d e l i j k voor de properheid van
73
Hobonia - 1ste jaargang - nr. 3 - juli 1972 - p. 73
de kantoren. De jongeren melden z i c h b i j hela aan, 4 0 minuten vbbr h e t debëd en staan ook ' s avonds t e z i j n e r beschikking. 5. De k l e d i j moet eenvoudig z i j n . H e t personeel mag z i c h n i e t kleden i n l i c h t e kleuren en moet t r e f f e l i j k e kousen dragen. Het i s verboden rubberlaarzen en mantels t e dragen want h e t personeel b e s c h i k t o v e r een oven. UitUondering i n geval van slecht'weer : s j a 1 s en hoeden. H e t i s bovendien aanbevolen in de w i n t e r e l k e dag 2 pond kolen r e e t e brengen. 6. H e t i s verboden t e spreken t i j d e n s de werkuren. Een bedien— . de elie s i g a r e n r o o k t , a l k o h o l i s c h e dranken g e b r u i k t , i n bil— - j a r t z a l e o f p o l i t i e k e middens v e r t o e f t , w o r d t verdacht i n t e r, e e r l i j k h e i d en t u c h t . 7. H e t i s t o e g e l a t e n t e eten. tussen I I . 3 0 en I 2 u u r. Nochtans mag h e t werk n i e t onderbroken wordan. 8 . Tegenover h e t k l i U n t e e l , d e d i r e k t i e en de "verte?enwoordi— gers van de p e r s z a l de bediende z i c h met bescheidenheid en .eerbied gedragen. .. 9 . E l k p e r s o n e e l s l i d h e e f t de p l i c h t t e waken arp h e t behoud' van z i j n gezondheid. I n geval van z i e k t e wordt h e t s a l a r i s n i e t u i t g e k e e r d . Men r a a d t elkeen aan een f l i n k d e e l van z i j n w i n s t t e r z i j d e t e leggen zodat h i j , wanneer h i j werk— onbekwaam o f oud wordt, n i e t t e n l a s t e van de k o l l e k t i v i t e i t valt. I0.0m t e eindigen v e s t i g e n we uw apndaeht .e y . t'.c m i l d h e i d van d i t nieuw reglement. We verwachten dan ook een a a n z i e n l i j k e ure., ; , • Vorho3dng. V. V. P.
74
Hobonia - 1ste jaargang - nr. 3 - juli 1972 - p. 74
Ii;"tIOUD.
B l z . 5 7 — 59 : " m e r Soeter Locht" t e Uoo boors. 60
:
3oo:;uoon — L i s s e t e .
6I
:
De parochie van m i s e r i e .
62 — 70 : H e t v o l k l e v e n i n de periode Y3ó0 — 1900. 71
:
Wist U r o e s ?
72
:
Bezwaarschrift.
73 — 74 : Kantoorre ,1.:ment. 75
:
Inhoud.
75
Hobonia - 1ste jaargang - nr. 3 - juli 1972 - p. 75
Hobonia - 1ste jaargang - nr. 3 - juli 1972 - p. 76