Hobonia 1974-1 maart A4

HOBON IA TIJDSCHRIFT

KULTURELE HEEMKRING H O O G B O O M

JAARGANG 3 N R I MAART 1974.

HOBONIA DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFI' CULTURELE HESIMKRING HOOGBOOM

Verantwoordelijk u i t g e v e r : P. Van Velthoven Hoogboomsteenweg I 8 4 2I30 Brasschaat.

VERSLAG : Algemen v e r g a d e r i n g , T f e b r u a r i .

De aanvang van de vergadering op d i e bewuste v r i j d a g associeerde i k t o t a a l onbewust aan de f i g u u r van d i e z o n d e r l i n ge Griekse f i l o s o o f Diogenes. I k zag i n onze v o o r z i t t e r de o l i j k e r d , d i e met een lamp r o n d l i e p en voortdurend r i e p : " I k zoek een mens." Neen, v e r d e r w i l i k geen a l l e g o r i e van cynisme opbouwen. Kortom, uw verslaggever h e e f t h e t maar eventjes gedurfd t e zeggen d a t de opkomst mager was v o o r de v e t t e k l u i f , d i e h e t programme van de avond i n h i e l d .

Meteen was de vergadering begonnen. Na h e t k l a s s i e k e en h a r t e l i j k e welkomswoordje van de v o o r z i t t e r werden de v o o r b i j e a c t i v i t e i t e n even besproken, k r i t i s c h , v r i j . Een a a n gename h e a r i n g want g l o b a a l gezien mag onze v e r e n i g i n g t e vreden op 1973 t e r u g b l i k k e n , z e l f s i n d i e n toegegeven d a t n i e t a l l e v o o r s t e l l e n en suggesties 1973 aan bod gekomen waren. De vergadering kwam ook t o t de c o n s t a t a t i e d a t deze a c t i v i t e i t e n de mensen boeiden dank z i j d e i n z e t van enkel e n . Daarom werd een haast pathetische oproep t o t g r o t e r e medewerking gedaan. Dan werden de geplande a c t i v i t e i t e n ' 7 4 besproken, Sommige d a t a dienen g e w i j z i g d daar a c t i v i t e i t e n van f a m i l i a l e aard ( E e r s t e Communie, Vormsel . . . ) onze w e r k i n g k r u i s e n . Theaterbezoeken en wandelingen komen binnenk o r t aan de b e u r t .

De penningmeester nam dan even de l e i d i n g van de vergader r i n g o v e r, t o e n h i j een z e e r d u i d e l i j k kasverslag g a f . Ook h i e r mag men de balans p ^ s i t i e f noemen. Onze v e r e n i g i n g

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 1

w i l met h e t g e l d a l l e s behalve " k r e n t e r i g " z i j n , j a z i j w i l er steeds op u i t z i j n de gelden z o e f f i c i ĂŤ n t m o g e l i j k aan haar s p e c i f i e k e werking t e hangen. W i j z i j n geen spaarmaatschappij.

De bestuursverkiezing : A l v l u g bleek h e t de k l a s s i e k e ( s p i j t i g e ) h e r v e r k i e z i n g t e z i j n . H e t "oude" b e s t u u r a a n vaardde, z e l f s graag, m e t een " m a a r t j e " nochtans: Mogen w i j d i t j a a r meer op daadwerkelijke medewerking rekenen ? D e vergadering insinueerde een onvoorwaardelijk " j a " .

Onze a r c h i v a r i s - b i b l i o t h e c a r i s pakte vervolgens u i t met een g e d e t a i l l e e r d en doelmatig opgemaakt i n v e n t a r i s . Z i j n wens en wachtwoord : "Kom en maak gebruik van onze i n t e r e s s a n t e boeken, t i j d s c h r i f t e n , d i a ' s , geluidsbanden ( o n v e r v a l s t e ) en d g l . " Tenslotte kwamen v o o r s t e l l e n . I k som maar op : Kunnen we geen knus driekoningenfeest i n r i c h t e n ? W a t t e denken van wandelingen, d i e naast een bezigheidstherapie ook een hang naar kennis van h e t m i l i e u zouden betekenen. Hoe v e r staan we met daguitstappen ? H o e de leden nog meer Hobonia-minded maken ?

Na afwerking van z o ' n programma werd de h e i l i g e Cambrinus om z i j n u i t v i n d i n g nog subliem g e l o o f d .

R.G.

2

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 2

VOLKSSPELEN 1974 Zoals i e d e r dorp kende Boogboom vroeger z i j n hoogdag van volksvermaak i n de twee j a a r l i j k s e kermissen. Men had de "grote" Boogboonkermis, o p de e e r s t e zondag van j u l i ; l a t e r op h e t j a a r v i e r d e men " k l e i n e " kermis op de l a a t s t e zondag van november. I n j u l i v i e r d e men 3 dagen i n en tussen 3 g r o te t e n t e n en de t a l r i j k e c a f é s o f aan de "zuurmolen". E r werd een goede p i n t gedronken en t h u i s kwam o p d i e dagen h e e r l i j k "krentenbrood" op de t a f e l . ' s Maandags kwam h e t volk op s t r a a t v o o r de druk genoten volksspelen. I e d e r e café had z o i e t s a l s z i j n eigen v o l k s s p e l . I n "De Nieuwe Buiten" b i j Sus Nuyens, waar P i e r Kweek op z i j n harmonica l u s t i g e volksdeuntjes speelde, werd druk aan "Vogelen P i k " , "Ton gooien", " S c h i j f gooien o f t e Paapke g o o i " gedaan. Een beetje v e r d e r i n h e t c a f é "Chemin de f e r " ( B i j Jos van de F r i e r o f t e " d e f o u r i e r van de kazerne", zegden de mensen) organiseerde men "Zakkenlopen", " I l l e b i l l e n o f t e Kop o v e r ' t g a t " , "Paalklimmen o f Zeepstok klimmen". I n h e t c a f é van Lien de S l e u r o f b i j T r i e n t j e B l o k kon men "Gareneten", "Sirooplakken", "Schoenenzoeken" o f "Kruiwagenrijden" om een g e l d p r i j s t e winnen. Ondertussen zat J u u l de Panlapper ergens l e p e l s en vorken t e v e r t i n n e n o f kon men getuige z i j n van h e t u i t v e c h t e n van een v e t e tegen de mannen van de K a a rt (Brasschaat), waar de Grote Meyvis de hoge v u i s t sloeg.

I k heb maar even g e t r a c h t een s t u k j e s f e e r van d i e dagen

3

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 3

terug t e vangen omdat een van de geplande a c t i v i t e i t e n van onze k r i n g i s d i e volksspelen t e r u g t e organiseren. D i t zou t i j d e n s de maand j u n i z i j n . Daarvoor hebben we U n o d i g . Wie kan e r ons n a m e l i j k meer i n f o r m a t i e bezorgen o v e r d i e oude gemeenschapsspelen ? W i e h e e f t misschien o . a . n o g een oude " t o n " staan en w i l d i e v o o r d i e dag ons i n b r u i k l e e n geven ?

Zo h e l p t U een s t u k j e Oud-Hoogboom h e r -beleven.

Dank v o o r Uw medewerking R.G.

HOELANG WAS UW ?+ARST ???

Op zaterdag 19 j a n u a r i ' 7 4 r i c h t t e Hobonia z i j n tweede worsten- en appelbroodavond i n . Een v i j f t i g t a l g e ĂŻ n t e r e s seerde cultuurminnaars meenden h e t n i e t b i j een u i t n o d i ging t e mogen l a t e n .

Nadat de k l e i n s t e kinderen hun vertrouwde n a c h t v e r b l i j f hadden opgezocht en de b a b y s i t v o o r de a f l o s s i n g van de wacht had gezorgd, stevenden a l l e v o l b l o e d Hobonianen naar de reeds t r a d i t i o n e e l geworden Haasdam. D a t e r i n onze g e meente, w a a r t och reeds zo v e e l werd gerealiseerd, nog steeds geen "Dog- y - s i t " bestaat; mochten w i j v l u g ervaren.

Een zwartlangharige v i e r v o e t e r kwam h e t gezelschap aandikken Misschien had h i j e r l u c h t van gekregen en hoopte h i j z o

4

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 4

z i j n oude n a a t j e s , geheel o f g e d e e l t e l i j k , i n de warme worstenbroden t e r u g t e vinden.

Opvallend was weerom de smaakvolle v e r s i e r i n g d i e de i n r i c h t e r s hadden aangebracht. Z u l k s maakt d a t de stemming van de eerste ogenblikken reeds " I n " was : W a t h e t bestuur h e t meest verbaasde was wel h e t f e i t d a t e r b i j onze leden z o veel v e r g e e t - m i j - n i e t j e s , z i j n . Wat v o o r akrobatentoeren z i j hebben moeten u i t h a l e n om de verlangde appelbollen en worstenbroden aan de man t e brengen, g a i k h i e r n i e t b e s c h r i j v e n . I k was trouwens geen "oog"-getuige : ( L a t e r wel " o o r " - g e t u i g e . ) Het b l e e k d a t met de v o o r a f opgegeven b e s t e l l i n g , w e l eens een l o o p j e genomen werd.

Maar t a c t v o l en schrander a l s ons bestuur i s , k r a a i d e e r geen haan en v e r l i e p a l l e s i n een epp'rbeste stemming Dat e r nadien nog zou gekwist en gedanst worden hadden de aanwezigen n i e t a l l e e n verwecht, maar e r z e l f s op gerekend Na een mooie d i a -reportage o v e r de v o o r b i j e H o b o n i a - a c t i v i t e i t e n volgde een k o r t e eleminatiekwis, w a a r u i t b l e e k hoe k l e i n ons v i s u e e l geheugen soms wel u i t v a l t .

Hoe h e t minder o f f i c i ĂŤ l e g e d e e l t e e r nadien wel u i t z a g , hoeft w a a r s c h i j n l i j k geen verdere b e s c h r i j v i n g . E r v e r s t r e ken nog verscheidene g e z e l l i g e u u r t j e s v o o r a l e e r de l i c h t j e s i n Den Haasdam d e f i n i t i e f gedoofd werden.

Z i j d i e e r n i e t waren, hadden o n g e l i j k H.D.S.

5

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 5

Om de Boomen v o o r Mieren en Rupsen t e b e v r i j d e n .

U i t "De Verstandige Hovenier".

Dhr. Wa l t e r Segers stuurde volgende goede raadgevingen i n : Als de mieren de boomen k w e l l e n , moet men den stam met a z i j n en sop van p o r s e l e i n b e s t r i j k e n , daardoor v l i e d e n z i j .

Of d a t men den stam van onder met v o g e l l i j m b e s t r i j k t .

Of d a t men eenen w o l l e n l a p met o l i e om den stam b i n d t .

Of d a t men k r i j t a s c h en zesgels onder aan den boom s t r o o i t , e n als h e t beregent, s t r o o i t e r wederom ander op.

Of a l s men eenen jongen boom p l a n t , d a t men eenen p o t , waar van onder een g a t i n i s o v e r den stam op de aarde z e t , e n h e t gat dan met was o f pek d i c h t maakt; men g i e t dan den p o t v o l water, d a a r z u l l e n geene mieren t o t d i e n boom komen.

Of d a t men eenen wassen r i n g onder om den stam maakt, e n w a t e r daarin g i e t .

Of d a t men den stam van onder met wollen v e r b i n d t : z i j l o o pen n i e t gaarn daarover; e n zoo h e t gebeurde d a t e r eenige mieren de wol overklommen, z i j z i j n t o c h b l i j d e d a t z i j u i t deze v e r w a r r i n g v e r l o s t z i j n .

Of d a t men met k r i j t eenen r i n g rondom den stam van den boom s c h r i j f t ; want a l s z i j i n h e t oploopen t o t aan h e t k r i j t k o men, z u l l e n z i j d a a r n i e t overgaan, maar z i j keeren t e r s t o n d wederom; want z i j hebben a l s h e t ware daar een s c h r i k van.

Om de mieren t e vangen, g r a a f t eenen p o t , kan o f g l a s b i j den mierennest i n de aarde, maar b e s t r i j k t h e t van binnen met

6

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 6

honig; d e s nachts z u l l e n a l de mieren d a a r i n vergaderen, d i t kan men dan toestoppen en weg doen.

Van zoodanige Mieren weet de verstandige hovenier een k o s t e l i j k en hervaren oogwater t e bereiden, v o o r donkere oogen en een krank g e z i c h t .

Als men d i t g l a s o f p o t i n deeg bekleedt, e n i n eenen oven met brood l a a t bakken, w a t l a n g e r a l s ander brood, dan z a l men i n d i t g l a s een water vinden d a t z e e r heilzaam i s v o o r de g e breken d e r oogen.

Wanneer de rupsen de booreen s c h a d e l i j k z i j n , d a t z e i n hunne nesten g r o o t worden, k r u i p e n en k r i o e l e n z i j onder elkander a l s jonge slangen, e n verspreiden hen o v e r d e r geheelen boom; zoodanige nesten moet men b i j t i j d s weg doen, v e r n i e l e n . Vertreden o f verbranden e e r d a t z e hen o v e r den geheelen h o f verspreiden.

Men moet z e b i j z o n d e r l i j k vangen en u i t r o e i e n i n de maand D e cember, J a n u a r i en F e b r u a r i , v o o r h e t opgaan en ondergaan van de zon, want dan z i j n ze nog i n hunne nesten; maar a l s h e t zoenerig en warm w o r d t , k r u i p e n en verspreiden z i j z i c h o v e r a l Indien de rupsen o v e r geheel den boom gekropen waren en d i e n beschadigden, moet men hoorn o f s t r o o onder den boom branden en d i e n berooken; daarvan s t e r v e n z i j .

Of d a t men den boom met zwavel berooke; d i t v e r d r i j f t de rupsen en doet z e s t e r v e n .

Doch a l s de zon een h a l f u u r onder i s , k r u i p e n z i j a l b i j e l kander, e n dan kan men d i e a l t e zamen i n eenen p o t met w a t e r afschrabben; e n d a t i s h e t zekerste on z e t e verwinnen.

7

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 7

PORTRET VAN EKEREN. Het gemeentebestuur kan n i e t meer beschikken o v e r een geschiedkundig werk van de eigen s t r e e k , omdat de monografieën, g e schreven d o o r onze Hobonianen Frans Bresseleers en Hendrik Kanora, nagenoeg u i t v e r k o c h t z i j n .

Vermits d e r g e l i j k e werken, a l s aandenken overhandigd aan vreemde bezoekers, z e k e r hun waarde hebben v o o r h e t bekendmaken van onze gemeente, werd t o t de u i t g a v e van een nieuw werk b e s l o t e n .

Een k r e d i e t h i e r v o o r werd voorzien op de b e g r o t i n g voor h e t d i e n s t j a a r 1973. E e r s t werd gedacht aan de u i t g a v e van een g e i l l u s t r e e r d straatnamenboek.

Omdat de vroeger uitgegeven monografieën u i t v e r k o c h t z i j n , leek h e t e c h t e r aangewezen om van a l deze werken een synthese te maken z o d a t , samen met de l i j s t van de straatnamen, een volwaardig "P:;,rtret van Ekeren" bekomen werd.

Technische gegevens: - Oplage: I . 0 0 0 exemplaren waarvan: - 250 exemplaren é;énunrierd z i j n , d i e eigendom b l i j ven van hetrigemeentebestuur am b i j b i j z o n d e r e plechtigheden a l s aandenken overhandigd t e worden.

750 exemplaren ingenaaid z i j n d i e grotendeels v o o r de verkoop v i a de p l a a t s e l i j k e boekhandelaars b e stemd z i j n .

- P r i j s t De v e r k o o p p r i j s b i j de p l a a t s e l i j k e boekhandelaars b e draagt 320 f r . v c o r deze ingenaaide exemplaren.

8

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 8

Nog over "Mceder Mennekens" te Ekeren-Híooeboom.

I n "Hobonia", j g . 2 , n r 3 . s e p t . 1973, l i e t e n w i j een b i j d r a g e verschijnen o v e r "Moeder Mennekens", d e vrouw naar wie de herberg genoemd wordt t e Ekeren Hoogboon op de hoek van de Hoogboomsteenweg en de Koningin A s t r i d l a a n . I n d i t a r t i k e l hebben we toen aangetoond, d a t "Moeder Mennekens" ( = I s a b e l l a Wouters) d e grootmoeder was van de bisschop M g r A l f o n s Matthijsen ( I 8 9 0 - I 9 6 3 ) , een zoon van hoogboom. "Moeder M e n nekens" o f I s a b e l l a Wouters had één d o c h t e r, J u l i a genaamd.

Deze h u w d e met Constant Corneel M a t t h i j s e n . H e t gezin vestigde z i c h op de b r o u w e r i j t e Hoogboom i n de naaste b u u r t van h e t "Café De Jager b i j Moeder Mennekens". U i t h e t huwe' l i j k van C.C. Matthijsen-Mennekens sproten meerdere k i n d e ren. Eén van deze kinderen was A l f o n s M a t t h i j s e n , m i s s i o n a r i s h i j d e W i t t e Paters, d i e i n I934 t i t e l v o e r e n d bisschop werd van B e r e n k a en i n 1959 bisschop van Bunia.

Naar a a n l e i d i n g van h e t hierboven genoemde a r t i k e l i n "Hobc<-n i a " mochten we van Mevr. D . Maistriaux-Mennekens, K a r e l Woestelaan, I 0 3 , B r u s s e l , o.m, h e t volgende vernemen Jennekens Jan- B a t i s t , geboren t e Ekeren op 2 4 . 6 . I 7 3 7 , huwde tweemaal m e t G i j s e l s Maria en A e r t s E l i s a b e t h Met z i j n tweede vrouw z i j n z e de vtiorouders van de man ( P e t r u s -.Jan Mennekens) van "Moeder Mennekens" ( I s a b e l l a Wouters) e n dus ook van M o n seigneur M a t t h i j s e n .

De broeder van Jan- B a p t i s t Mennekens : Mennekens C o r n e l i u s -

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 9

Jan, geboren t e Ekeren cp 3 . 2 . I 7 3 1 e n gehuwd t e Ekeren met Wouters Catharina, z i j n de voorouders van P r i n t e r JoannesJosephus Mennekens, geboren t e Hoevenen op I 9 . 4 . I 8 7 4 , e n pastoor van Maria- t e r -Heide ( + 1938).

Ben 2de broeder: Mannekens Cornelius-Franciscus, geb. t e Ekeren o p 13.5.1740 en gehuwd t e Ekeren op 2 3 . I I . 1 7 6 7 met Faes Catharina, z i j n met hun kinderen de s t i c h t e r s en de o p volgers van de "Mannekensschool" van Brasschaat. Hun v i e r d e zoon ( C h r i s t i a n u s 01786) i s de voorvader van een reeks o n derwijzers en k o s t e r s - o r g a n i s t t e Schoten t o t 1920.

De d r i e voornoemden waren de kinderen van Mannekens Jan, g e boren t e Hove op 6 . 2 . I 7 0 6 , e n Magdalena S w i j v e r s ( o o k Ve r s v i j v e r o f v e r s w i j v e n ) , t e Ekeren i n h e t h u w e l i j k getreden op 8 . I . 1 7 3 0 . De j o n g s t e b r o e r van Mannekens Jan (01706) i s met z i j n zonen de s t i c h t e r van de "Mannekensschool" van H e miksem en l a t e r (1860) v a n Boom.

Mevr. D . Maistriaux-Mennekens, d i e ons deze gegevens m e e deelde, i s de d o c h t e r van J e f Mennekens, d e s t i j d s gemeentes e k r e t a r i s van Sint-Jans-Molenbeek. H a a r gegevens tonen aan hoe "Moeder Mennekens" van Hoogboom verwant was aan de s t i c h t e r s van de "Mannekensscho7.en" (middelbaar onderwijs) t e Brasschaat, Hemiksem e n Boom.

Ekeren

F

r

.

Bresseleers.

I0

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 10

Het Hoogboor k r u i s z o a l s h e t w a s i n 1 9 0 4 ,

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 11

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 12

Het k a s t e e l "HEIDELUST" d a t gedurende k o r t e het gekende r e s t a u r a n t

t i j d

" ' t Z I LV E R H O F " w a s ,

i s

gedoemd t o t v e r d w i j n e n . H e t o u d e k a s t e e l z a l afgebroken e n vervangen worden d o o r e e n moderne woonblok.

Hierboven een f o t o van het k a s t e e l zoals h e t

eruit-

zag r o n d 1 9 0 6 .

Hiernaast, boven de v o o r z i j d e van het k a s t e e l zoals het e r n u u i t z i e t . O p d e o n d e r s t e f o t o z i e n we de s f e e r v o l l e

v i j v e r en tussen het groen nog een

gedeelte van de a c h t e r z i j d e van het huidige kasteelâ&#x20AC;&#x17E;

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 13

DEVROEGERE VIERSCHAAR VAN HOOGBOOM. De oude h e e r l i j k h e i d van Fkeren bezat een b e s t u u r l i j k e en tevens een u i t g e b r e i d e r e c h t e r l i j k e j u r i s d i k t i e op gans h a a r grondgebied, omvattend d i t van de h u i d i g e gemeentaiEkeren, Hoevenen, Kapellen en Brasschaat.

Het Ekerse dorpsbestuur bestond t o t op h e t einde van de I8de eeuw (Franse Revolutie) u i t een drossaard, een schout ( t o t i n I652), twee dorpssekretarissen ( s e d e r t I 6 I 2 één) e n vierreaal 7 schepenen, t e weten 7 v o o r Ekeren-dorp met i n b e g r i p van de gehuchten Donk en Brasschaat, 7 v o o r Hoevenen, 7 v o o r Kapellen met i n b e g r i p van P u t t e en daarenboven nog 7 v o o r Hoogboom. Deze v o o r Hoogboon hadden a l l é é n rechtsnacht (geen b e stuursbevoegdheid) : z i j z e t e l d e n u i t s l u i t e n d a l s v i e r s c h a a r cm r e c h t t e spreken.

De Ekerse schepenbank, tenminste de hoofdbank, k l i m t op t o t ver i n de middeleeuwen. Naar a a n l e i d i n g van h e t f e i t d a t t e Ekeren op gebied van b e s t u u r en gewone j u s t i t i e t a l van o n regelmatigheden waren ontstaan, werd h e t j a a r I548 v o o r de h e e r l i j k h e i d Ekeren inzake h e t l o k a a l b e s t u u r en de r e c h t s bedeling t e r p l a a t s e een u i t e r s t b e l a n g r i j k hervormingsjaar.

Doordat : I ° De Ekerse dorpskeuren (daterend van I 5 3 4 en op I 8 mei I548 a a n z i e n l i j k aangevuld en v e r b e r t e r d ) i n verbeterde v e r sie p l e c h t i g werden afgekondigd op 29 o k t o b e r I548 en van d e ze dag a f van k r a c h t werden; 2° Een ordonnantie t o t b e t e r e i n r i c h t i n g van h e t p l a a t s e l i j k e

II

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 14

bestuur en h e t l o k a l e gerecht door de dorpsheer werd u i t g e vaardigd en i n s g e l i j k s op 29 o k t o b e r 1548 werd bekend gemaakt en i n toepassing werd gebracht; 30 H e t Ekerse dorpsbestuur g e l i j k t i g ook een ordonnantie kreeg t e n einde de voogdijschap o v e r de onmondige en minderj a r i g e kinderen en h e t beheer hunner goederen b e t e r t e b e hartigen; 4° Doordat t e n s l o t t e ook op 29 o k t o b e r I548 v o o r s c h r i f t e n werden gegeven b e t r e ff e n d e de s a l a r i s s e n van de openbare a m tenaren van de h e e r l i j k h e i d o.m. d e drossaard, d e schout, d e schepenen, d e s e k r e t a r i s s e n , d e prokureurs en de v o r s t e r s (veldwachters).

Het i s ook toen d a t Ioogboom werd b e g i f t i g t met een v i e r schaar: e e n k o l l e g e van 7 schepenen om i n l o k a l e twistpunten recht t e spreken ( n i c t om d e e l t e naren aan h e t b e s t u u r van het d o r p ) . Aan de v i e r s c h a a r van Hoogboom werd een v o r s t e r toegevoegd.

I n h e t R i j k s a r c h i e f t e Antwerpen b e r u s t een r e g i s t e r b e v a t tende de r o l l e n en de vonnissen van de v i e r s c h a a r van Hoog-â&#x20AC;˘ boom, r e g i s t e r d a t op de v o o r l a a t s t e dag van oktober I548 werd aangelegd d o o r Adriaan Vorsselmans, s e k r e t a r i s van h e t Ekerse dorpsbestuur. D i t r e g i s t e r, l o p e n d van 1548 t o t 1 5 7 I , begint op de e e r s t e f o l i o met navolgende i n s c h r i j v i n g "Achtervolgende d e r ordonnan. o p t s t u c k van j u s t i c i e n op ghisteren den XXIXn dach October anno XVc X LV I I I t e r p n t i e n des Edelen Heeren ons genaed. Heeren & Graven van Hooch-

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 15

straten P h i l i p s van L a l a i n g g e p u b l i c e e r t / I s d i t egtere vende r o l l e n ende p r e s e n t a t i o n begonst b i j Adiane Vorsselmans s e c r e t a r i s d e r Banck van Hoogboom onder Eetkeren".

Omgezet i n hedendaagse t a a l en s p e l l i n g d i e n t boverstaande i n l e i d i n g a l s v o l g t gelezen: "Overeenkomstig de v o o r s c h r i f t e n inzake r e c h t s p l e g i n g welke gisteren op 29 o k t o b e r 1548 werden afgekondigd i n tegenwoordigheid van de edele h e e r, onze goedertieren dorpsheer en graaf van Hoogstraten, P h i l i p s van L a l a i n g , werd d i t r e g i s t e r van de r o l l e n en de p r e s e n t a t i o n aangelegd door Adriaan Vorsselmans, s e k r e t a r i s van de Bank van Hoogboom onder Ekeren".

Onmiddellijk na vorenstaande i n l e i d i n g werd op dezelfde dag n l . 3 0 o k t o b e r 1548 de e e r s t e d o o r de v i e r s c h a a r van Hcogboom a f t e handelen r o l l e ingeschreven. Op deze e e r s t e r o l l e k w a men 9 zaken van b u r g e l i j k e aard v o o r. De v i e r s c h a a r d i e e r dan kennis van nam was samengesteld u i t stadhouder Raet ( i n de p l a a t s van de schout) e n v e r d e r de schepenen Pauwels, N u y t s , Hols en Jacops.

Zolang de v i e r s c h a a r van Hoogboom h e e f t bestaan, h e e f t ze haar r o l b e h o o r l i j k v e r v u l d . Maar inzake bestuur en p u b l i e k e lasten b l e e f Hoogboom steeds onder de wethouders (=schepenen) van Ekeren-dorp (centrum). Vo o r z e e r b e l a n g r i j k e rechtszaken, neer bepaald v o o r h e t berechten van g r o t e misdadigers, l i e t de hoofdbank van Ekeren-dorp z i c h soms b i j s t a a n d o o r schepenen u i t de v i e r s c h a a r van Hoogboom. Z u l k s gebeurde i n 16I4 t o e n

13

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 16

door de Ekerse v i e r s c h a a r een doodvonnis werd geveld. De v i e r schaar van Hoogboom was alsdan vertegenwoordigd door d r i e schepenen n a m e l i j k Hendrik De B i e , P e t e r D i e r i c k x en B. B e r t e l s Ingevolge een van de hogervermelde ordonnanties van 1548 had j a a r l i j k s een vernieuwing van de schepenen t e Ekeren p l a a t s , ofwel werden z e i n hun ambt bevestigd ofwel werden e r nieuwe naargelang de omstandigheden aangesteld. H i e r v o o r werden door de drossaard de meest bekwame personen tussen de ingezetenen van de h e e r l i j k h e i d uitgekozen, welke dan t i j d e n s een p l e c h t i g e z i t t i n g i n de ' s Herenkamer door een gezant van de dorpsheer werden heraangesteld o f aangesteld. D i t geschiedde o.m. i n I 7 5 1 , d i t b l i j k e n s een b e l a n g r i j k e schepenakte u i t d i e t i j d . Te d i e n einde werd Joannes Nicolaes de Tiege, " g e h e i j ne Raedt ende I n t e n e n t van z i j n e D o o r l u c h t i g s t e Hoogheijt" afgevaardigd en n a a r Ekeren gezonden. B u i t e n de schepenen voor Ekeren-dorp (hoofdbank), Hoevenen en Kapellen, werd g e zorgd v o o r de schepenen voor de bank o f vierschaar van Hoogboom, waarvoor de schepenen P e t e r De Coninck, P e t e r Brughmans en Adriaan Verbaenen i n hun vroegere schepenambt werden b e v e s t i g t , t e r w i j l a l s nieuwe schepenen werden aangesteld Jan Lauwers, C o r n e l i s Van Broeckhoven, P e t e r B a r t e l s en Jan De Wolf, i n t o t a a l 7 schepenen z o a l s voorzien. Te dezer g e legenheid werden d e schepenen op hun p l i c h t e n gewezen en werd hun aanbevolen steeds t e zorgen v o o r h e t w e l z i j n van het dorp z i j n d e de p l a a t s e l i j k e gemeenschap en i n ' t b i e zonder voor de weduwen en de wezen en t e n s l o t t e de belangen

I4

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 17

van de h e r t o g a l s h e e r van Ekeren n i e t t e vergeten, d i t a l l e s met h e t oog op h e t goed bestuur van h e t dorp, h e t i n acht neren en h e t dienen van de j u s t i t i e a l s ook h e t b e w e r k s t e l l i g e n en behouden van de nodige eendracht tussen de dorpsbewoners. Daarop legden dan de schepenen de eed a f i n de handen van d e drossaard.

Nog d i t : De ' s herenkamer waar a l l e vergaderingen o f g e nechten alsmede a l l e handelingen van h e t dorpsbestuur plaats hadden bevond z i c h i n 1548 i n h e t h u i s S i n t - J o r i s , l a t e r i n h e t h u i s De Kroon, b e i d e aan de Plaatse, n u de Markt, t e Ekeren.

Ekeren.

H

e

n

d

r

i

k

Kanora.

Bronnen: De verzameling Ekeren i n h e t R i j k s a r c h i e f t e Antwerpen.

Luy en l e c k e r / en v e e l t e meughen Dat z i j n d r i e dinghen d i e n i e t en deughen.

U i t : Veelderhande Geneughlijcke Dichten, Antwerpen, Van Gelen, I 6 0 0 .

I5

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 18

WIST I I ttMDS ?

—d a t onze k r i n g op d i t o g e n b l i k 72 betalende leden t e l t en dat de b e l a n g s t e l l i n g b l i j f t groeien.

—d a t de bestuursleden ingeschreven hebben v o o r een cursus "Vclkskunde", gegeven i n h e t P o s t u n i v e r s i t a i r Centrum L i m — burg, H a s s e l t .

—d a t op 9 maart jongstleden d h r. J . Weyns en a r c h i t e k t K. Elno spraken o v e r "Huisraad". Een v e r s l a g hiervan z a l l a t e r volgen.

—d a t we c p zondag 2 I a p r i l om I 5 . 0 0 h . n e t onze leden naar Poppenschouwburg Van Campen gaan om e r t e genieten van "De Schele i n ' t Steen".

—d a t we II i n verband hiermee w i l l e n v e r w i t t i g e n d a t e r s l e c h t s 35 plaatsen konden gereserveerd worden en d a t de e e r s t i n geschrevenen van d i t schouwspel z u l l e n kunnen genieten.

16

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 19

HET "POLO-SPEL" TE HOOGBOOM. De i n d u s t r i e e l , d e heer E. Bunge, welke op 31 maart 1913 het domein "De Oude Gracht" aankocht was een verwoed p o l o speler. H e t i s dan ook n i e t t e verwonderen d a t door z i j n i n z e t h e t " p o l o p l e i n " t o t stand kwam. H e t werd op grootse wijze i n g e h u l d i g d i n 1 9 2 I . H e t aanleggen van de grasmat van d i t p l e i n gebeurde v o l l e d i g met l o s s e graszoden, a f komstig u i t de p o l d e r d i j k e n . H e t waren de boeren u i t onze vroegere polderdorpen d i e ingestaan hebben v o o r h e t l o s steken van de graszoden en h e t vervoer ervan n a a r Hoogboom.

De h e e r E. Bunge was v o o r z i t t e r van de maatschappij N.V. Bunge, welke g e s t i c h t werd op I j a n u a r i I850 t e Antwerpen.

I n 1892 werd door de maatschappij een overeenkomst besloten met de o n a f h a n k e l i j k e Kongostaat en de Antwerpse HypotheekkAs v o o r de commercialisering van i v o o r en rubber, i n I898 werd de overeenkomst u i t g e b r e i d t o t k o f f i e e n cacao e n i n 1902 t o t t a b a k , k o p a l en aardnoten. I n 1900 werden de m a gazijnen Congo I en Congo I I gebouwd en i n 1909 werden de kantoren i n de Arenbergstraat 21 i n gebruik genomen.. I n 1950 ging de maatschappij o v e r t o t de aankoop van de Société Cotonnière de l a L u i s a ( K a s a i ) . A l s v o o r z i t t e r s van de maatschappij N . V. Bunge kennen we achtereenvolgens: Ch. Bunge (1850 - 1884), E . Bunge (1884 - I927) , W. F r i l i n g (1927 1932), A . Widderson-Bunge (1932 - I 9 4 0 ) , R . Werner-Born

I7

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 20

(1940 - 1959) e n s i n d s 1959 Th. Meyer.

Van waar k o n t h e t p o l o s p e l P i l o wordt gespeeld n e t s t o k en b a l vanop de r u g van een paard en ontleend z i j n naam van h e t Ti b e t i a a n s "PULU" wat "Bal" betekent. P o l o werd v o o r h e t e e r s t gespeeld i n P e r z i t d o o r koning Darius de Grote (522 - 486 v . C h r. ) . Deze vore van h e t s p e l werd i n 1613 door S i r Anthony Sherley beschreven i n z i j n boek " Tr a v e l s t o P e r s i a " . Va n u i t P e r z i ĂŠ werd h e t s p e l v e r s p r e i d naar Constantinopel en oostwaarts door T u r k i j e naar Ti b e t , China en Japan, e n van Ti b e t n a a r I n d i ĂŠ waar h e t s t a n d h i e l d gedurende de "Mughal" d y n a s t i e (vroege zestiende t o t middeur achttiende eeuw).

De e e r s t e westerse p o l o s p e l e r s waren B r i t s e t e e - p l a n t e r s i n Assarn, d i e h e t s p e l l e e r d e n i n h e t nabijgelegen Manipur op de I n d o -Burmese rand. Z e vormden de e e r s t e Europese polo klub i n I859 i n S i l c h a r en s t e l d e de e e r s t e r e g e l s op.

Rond h e t j a a r 1860 werd de " C a l c u t t a Polo Club" o p g e r i c h t en i n 1869 s t a r t t e n de IOde Huzaren met h e t p o l o s p e l i n Engeland.

De vroegst vermelde w e d s t r i j d had p l a a t s i n I871 tussen de 9de Lanciers en de IOde Huzaren met aan e l k e v e l d z i j d e 8 s p e l e r s . I n 1873 werd h e t a a n t a l s p e l e r s p e r ploeg v e r minderd t o t v i j f en i n 1882 t o t v i e r .

Wanneer polo v o o r h e t e e r s t i n onze streken gespeeld werd hebben we nog n i e t kunnen achterhalen.

I8

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 21

Wat i s h e t p o l o s p e l ?

Polo wordt gespeeld met v i e r s p e l e r s aan beide z i j d e n . De k l e i n e l i c h t e b a l , v e r v a a r d i g d u i t w i l g e - o f bamboewortel i s n i e t g r o t e r dan 8 , 2 5 cm i n diameter en weegt tussen de I 2 0 gram en de 135 gram. De s t o k i s gemaakt u i t r i e t en i s I 2 2 t o t 137 c e n t i m e t e r l a n g . H i e r a a n i s een smalle houten kop ( 2 I , 6 t o t 24,2 c e n t i m e t e r lang) b e v e s t i g d waarvan de z i j d e gebruikt wordt on de b a l v o o r t t e d r i j v e n . H e t t o t a l e g e wicht van de s t o k i s ongeveer 450 gram.

Een v o l l e d i g poloveld, n i e t omboord, h e e f t een l e n g t e van 275 meter en een breedte van I 8 3 meter, t e r w i j l een omboord veld 275 meter l a n g i s en 146 meter breed i s .

De doelen, w e l k e een breedte hebben van 7 , 3 meter, mogen n i e t n e e r dan 240 meter van e l k a a r v e r w i j d e r d z i j n .

Het d o e l van h e t s p e l i s zoveel m o g e l i j k b a l l e n tussen de doelpalen t e spelen. Een w e d s t r i j d d u u r t ongeveer een u u r, verdeeld i n spelperioden welke "Chukkas" genoemd worden. ("Chukkers" c f r . I n d i s c h e t i j d s a a n d u i d i n g ) . De t i j d e n t u s sen twee Chukkas, gedurende dewelke van paarden gewisseld wordt, duren 3 minuten; b i j h a l f - w e d s t r i j d i s de d u u r t i j d 15 minuten. Een v o l l e d i g e w e d s t r i j d bestaat u i t zes Chukkas van 7 , 5 min. e l k . Te l k e n s een doelpunt gemaakt i s wordt van speelveld gewisseld. Van de v i e r spelers i n e l k e p l o e g z i j n er twee d i e i n de voorhoede spelen en twee d i e de v e r d e d i ging i n de a c h t e r l i n i e verzorgen.

Ref: - "Antwerpen I860-1960" - Encyclopaedia B r i t a n n i c a .

R. Roelands.

I9

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 22

INHOUD

Blz.

I 3 4 6 8 9 II I6 I7 20

- 2 : Ve r s l a g : Algemene vergadering I f e b r u a r i R.G. - 4 : Volksspelen 1974. R.G. - 5 H o e l a n g was Uw worst ?? - H.D.S. - 7 : Om de Boomen van Mieren en Rupsen t e b e v r i j d e n . â&#x20AC;˘-- W. S e g e , : P o r t r e t van Ekeren.

1 0 : Nog over "Moeder Meanlekens" t e EkerenHoogboon. - P r. Bresseleers.

- I 5 : De vroegere v i e r s c h a a r van Hoogboom.

Hendrik Kanora. : W i s t U reeds ?

- 19 : H e t " P o l o - s p e l " t e Hoogboom. - R. Roelands. :

Inhoud.

20

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 23

Hobonia - 3de jaargang - nr. 1 - maart 1974 - p. 24