H0B0N IA TIJDSCHRIFT
KULTURELE HEEMKRING H O O G B O O M
HOB
O N I A
DRIELAAIIDELIJIÇS TIJDSCH LIFT van d e KU,TURELE H E E L K R I N G HOOGBOOM.
jaargang v i e r
1975
nummer v i e r
1.KERST- E N NIEUWJAARSGEBRUIKEN. Van K e r s t m i s t o t D r i e k o n i n g e n w o r d e n e r d o o r o n s , moderne m e n s e n , s t e e d s e e n a a n t a l v o l j c s g e b r u i k e n , b e wust e n o n b e w u s t , i n e r e gehouden. Zo z e t t e n w e e l k j a a r m e t k e r s t m i s e e n k e r s t b o o m i n d e h u i s k a m e r. W i s t U d a t " k e r s t b o m e n " p a s n a d e eerste w e r e l d o o r l o g o p ons p l a t t e l a n d werden i n g e burgerd. H e t g e b r u i k van kerstbomen i s n a a r ons o v e r gewaaid v a n u i t D u i t s l a n d . I n W e s t V l a a n d e r e n z e g t men d a t e e n k e r s e t a k o f e e n appeltak, i n water gestoken op Sinte-Barbara- o f S i n t e Luciadag, z a l b l o e i e n t i j d e n s d e k e r s t n a c h t . I n a n d e r e s t r e k e n b e w e e r t men d a t d e t w i j g e n , i n d e kerstnacht afgesneden en i n een k r u i k water aan de haard g e z e t , b l o e i e n o p L i c h t m i s . Leggen w e o p K e r s t a v o n d e e n r o o s v a n J e r i c h o i n w a t e r , dan o n t p l o o i t d e z e z i c h t e g e n m i d d e r n a c h t e n b l o e i t a l s een r o o s . Tussen K e r s t m i s e n D r i e k o n i n g e n g a a n d e j o n g e r e n "driekoningen" z i n g e n . Z e gaan meestal met d r i e en z e v e r k l e d e n z i c h a l s d e d r i e K o n i n g e n CASPAR, MELCHIOR en BALTHAZAR. H e t m e e s t g e z o n g e n l i e d i s d a n "Drie Koningen, D r i e Koningen Geeft m i j ' n e nieuwen hoed. Mijnen oude i s v e r s l e t e n Ons m o e d e r mag h e t n i e t w e t e n Onze v a d e r h e e f t h e t g e l d Door d e r o o s t e r g e t e l d . "
Hobonia - 4de jaargang - nr. 4 - december 1975 - p. 1
2.Met V e r l o r e n Maandag, d e maandag n a D r i e k o n i n g e n , w o r d t e r g e t e e r d . D e b e t e k e n i s v a n d e naam i s n i e t z e k e r ; de m e e s t v o o r d e h a n d l i g g e n d e v e r k l a r i n g e n z i j n d e v o l gende: o f w e l n a a r h e t e v a n g e l i e o v e r d e V e r l o r e n Z o o n dat daags t e v o r e n g e l e z e n w o r d t , o f w e l omdat d e z e maandag a l s e e n v e r l o r e n w e r k d a g w o r d t b e s c h o u w d . M e t v e r l o r e n maandag o f r o n d d i e t i j d w o r d e n e r b i j o n s w o r s t e n broden o f a p p e l b o l l e n g e g e t e n . Met o u d e j a a r s d a g w o r d e n e r i n o n z e s t r e k e n d o o r d e k l e i n e k i n d e r e n " n i e u w j a a r " gezongen. D e k i n d e r e n gaan dan v a n h u i s t o t h u i s d e m e n s e n n i e u w j a a r w e n s e n m e t het z i n g e n v a n een l i e d j e . Het z i n g e n v a n e e n b e d e l r i j m p j e w o r d t b e s c h o u w d a l s een o v e r b l i j f s e l v a n d e o u d e m y s t e r i e s p e l e n w a a r b i j snoep o f g e s c h e n k e n a a n d e k i n d e r e n w o r d t u i t g e d e e l d . Elk dorp h e e f t z i j n eigen gebruiken; z o wordt e r meestal a l l e e n aan d e w i n k e l s gezongen i n d e d i c h t b e v o l k t e w i j k e n e n d o r p s k o m m e n . H i e r , i n Hoogboom, g a a n de k i n d e r e n s t e e d s - v a n d e u r t o t d e u r z i n g e n . A l s e c h t Hoogboomenaar w a s i k e r t i j d e n s m i j n k i n d e r j a r e n e l k j a a r opnieuw b i j . D e meest gezongen l i e d j e s waren : "
Nieuwjaarke z o e t e ' t Va r k e n h e e f t v i e r v o e t e n Vier voeten en een s t a a r t ' t Va r k e n i s e e n d u i t j e w a a r d . "
Hobonia - 4de jaargang - nr. 4 - december 1975 - p. 2
3.Nieuwjaarken h o t t e n t o t Ons v a d e r h e e f t ' n e k l e t s k o p Ons m o e d e r e e n d o t j e h a a r 'k;,wens U e e n z a l i g n i e u w j a a r . " Als v a r i a n t e h i e r o p : It
Nieuwjaarken h o t t e n t o t Ons v a d e r h e e f t ' n e k l e t s k o p `Leven j a a r z o n d e r h a a r ' k Wens U ' n e z a l i g e n i e u w j a a r . "
tt
Hier woont nog wel een goede vrouw Di e n o g w e l w a t g e v e n w o u Lang mag z e l e v e n Ve e l m a g z e g e v e n Honderd j a a r n a ( o p ) d e z e d a g Hoop i k d a t z e l e v e n mag Ja ' t i s w a a r , j a
' t i s waar
I k wens U e e n z a l i g n i e u w j a a r . " Werd e r n i e t g e d e e l d o f w e r d e r n i e t o p e n g e d a a n d a n zongen d e d u r v e r s " Hoog h u i s , l a a g h u i s Er z i t e e n g i e r i g e p i n i n h u i s . " of nog " E r i s een koLteke i n de deur Er h a n g t ' n e z a k m e t zemelen v e u r Ieder zemel i s een l u i s Er z i t e e n g i e r i g e p i n i n h u i s . "
Hobonia - 4de jaargang - nr. 4 - december 1975 - p. 3
4.Omdat i k h o o p d a t h e t n i e u w j a a r - z i n g e n a l s e e n t r a d i t i e i n e r e w o r d t gehouden, h e b i k op de v o o r b i j e o u d e j a a r s d a g a l l e g e z o n g e n l i e d j e s opgenomen. B u i t e n de r e e d s genoemde l i e d j e s u i t m i j n e i g e n k i n d e r j a r e n horen we n u eveneens d e h i e r n a v o l g e n d e l i e d j e s a a n d e deur w e e r k l i n k e n : " D a g v r o u w , d a g man, d a g a l t e g a a r . I k kom U w e n s e n e e n n i e u w e j a a r Door d i k e n d o o r d u n , i k kom l o p e n . Hebt g e n i e t e e n w a f e l t j e o f t w e e ? I k ga ze n i e t verkopen ' t I s e e n g o e d v r o u w t j e d i e me d a t g e e f t , I k wense•. d a t ze nog ' t naaste j a a r l e e f t . Goed v r o u w t j e , g o e d v r o u w t j e , Hebt g e n i e t e e n w a f e l t j e o f t w e e ? Ik steek ze i n mijn mouwtje." Nieuwjaarke z o e t e , ' k Heb kou v o e t e n . L a a t me n i e t t e l a n g s t a a n Want i k m o e t n o g v e r g a a n . " V r o l i j k (helder) k l i n k t ons l i e d j e door de winterlucht. In a l l e straten, hoor wat een gerucht. K i n d e r h a r t e n wensen U e e n z a l i g j a a r . Wil ons mandje v u l l e n e n t o t volgend j a a r .
"
Hobonia - 4de jaargang - nr. 4 - december 1975 - p. 4
5.-
�tG e l u k t e n z e g e n Op a l Uw w e g e n , Dat w e n s i k U Al v o o r d i t nieuwe j a a r . Moge G o d U g e v e n Een h e i l v o l l e v e n En U g e n a d e I n de hemel a l t e g a a r. "
't
Dag m e v r o u w, g e l u k k i g n i e u w j a a r . Wil U m i j n mandje v u l l e n En t o t v o l g e n d j a a r . " Nieuwjaarke z o e t e , 'k Sta h i e r op m i j n voeten. Geef m i j e e n h a l v e z a k , Dan g a ' k n a a r e e n a n d e r p l a k .
â–ś'
U i t grootmoeders t i j d heb i k nog volgende l i e d j e s opgetekend : " ' k Heb e e n r o o s e k e ( b l o e m e k e ) , ' k Heb h e t gevonden Op e e n b e r g s k e n i e t v e r v a n m i j . 'k Zal h e t planten op het h a r t van m i j . 'k Zal de blaadjes laten r i j z e n Op e e n b e r g j e n i e t v e r v a n m i j . 0 j a ' t i s w a a r, o j a ' t i s w a a r, I k wens U e e n g e l u k k i g ( z a l i g ) n i e u w j a a r . t '
Hobonia - 4de jaargang - nr. 4 - december 1975 - p. 5
6."Nieuwjaarken h o t t e n t o t Als ge n i k s g e e f t , Dan h o u d t g e ' t b e g o t . "Er i s een k o t t e k e i n de d e u r ; Er h a n g t e e n z a k met zemelen v e u r. Ieder zemel kosteen d u i t ; Er h a n g t e e n g i e r i g e d u i v e l u i t . " To t s l o t v o l g e n n o g e n k e l e n i e u w j a - r s l i e d j e s w e l k e werden o p g e t e k e n d d o o r D r. K . C . P e e t e r s i n z i j n b o e k "Eigen A a r d " . " ' t Kindje heeft zo lang geleefd Dat ' t h e m e l e n a a r d e g e s c h a p e n h e e f t , Hemel e n a a r d e e n a l t e g a a r ' k 'Jens ' n e z a l i g e n i e u w j a a r . " "Zoete J e z u s u i t v e r k o r e n In wat s t a l z i j t
, i j geboren ?
I n h e t s t a l l e k e v a n FethaĂŤliem. Nacht e n d a g h e e f t ' t K i n d j e . g e l e d e n , ' t B l o e d kwam u i t z i j n t e e n t j e s g e r e v e n z i e t t o c h wat de l i e f d e doet. De n o t e n b e g i n n e n t e k r a c e n B i t t e r z u l l e n z e smals ;n, Binnen d r i e e n d e r t i g j a a r , k Wens U ' n z a l i g n i e u w e j aa.r. " (vervolg b i z . 2 1 )
Hobonia - 4de jaargang - nr. 4 - december 1975 - p. 6
DL PLAATONAALI Z1Z',r;RET?IiOf:ii ONDER EKEREN De o u d s t e v e r m e l d i n g , d i e w i j k e n n e n v a n d e n l E at snaam Z i l v e r e n h o e k b i j o n s t e E k e r e n , i s d e z e d i e voorkomt o p h e t k a d a s t e r p l a n v a n d e ' e e r s t e h e l f t d e r n e g e n t i e n d e e e u w. D e p l a a t s n a a m Z i l v e r e n h o e k z o u dan t e _ : k e r e n z o w a t a n d e r h a l v e e e u w o u d z i j n . L.a.ar e e n t o p o n i e m k a n v e e l o u d e r z i j n d a n z i j n e e r s t e v e r m e l d i n g i n de g e s c h r e v e n documenten. Het i s e c h t e r w e l e n i g s z i n s o p v a l l e n d , d a t o o k elders dan t e Ekeren de plaatsnaam Zilverenhoek s c h i j n t o p t e d u i k e n omstreeks ' i e t b e g i n van de negentiende eeuw: d e h i s t o r i c u s F l o r i s Prims noemde Z i l v e r e n h o e k e e n t o p o n i e m , d a t i n v e r s c h i l l e n d e ; e m e e n t en. v o o r k o m t o m s t r e e k s h e t j a a r 1 8 0 0 . Een p a a r j a a r g e l e d e n s c h r e e f o n s e e n h e e m k u n d i g e u i t B o e c h o u t : K a n U me i n l i c h t i n g e n b e z o r g e n over h e t v o o r m i j bevreemdende t o p o n i e m Z i l v e r e n hoek, d a t z o w e l i n onze gemeente r o e t h o u t a l s i n nos a n d e r e g e m e e n t e n , z o a l s D o r s b e e k e n G r o b b e n donk g e k e n d i s ? Ve r w o n d e r l i j k i s h e t , d a t b i j o n s e n o o k e l d e r s d e oorsprong e n de b e t e k e n i s ongekend i s gebleven van d e z e b e t r e k k e l i j k j o n g e p l a a t s n a a m . De s a m e n s t e l l i n g Z i l v e r e n h o e k b e s t a a t u i t t w e e leden: z i l v e r e n hoek. I e t tweede l i d " h o e k " i s geen z e l d z a a m t o p o n i e m : h e t k a n z o w e l a l l e e n s t a a n d a l s i n s a m e n s t e l l i n g e n v o o r tomen. T e Hoogboom b i j voorbeeld k e n e n w i j h e t toponiem " Ve r l o r e n Hoek" on E i k e l e n b e r ; a a n d e K a a r t s e B e e k , e n t e ĂŻ ' _ e r e n llonk i s e r d e o u d e p l a a t s n a a m " D e n ? o e c k " , d i e w i j daar r e e d s a a n t r e f f e n i n v r o e g e r eeuwen e n d i e er no~ steeds v o o r t l e e f t i n de volksmond v o o r de p l a a t s w a a r d e Oude I3aan, d e i e r a u t e n l a a . n e n d e .ioo_ pa.dlaan samenkomen
Hobonia - 4de jaargang - nr. 4 - december 1975 - p. 7
8oHet w o o r d H o e k k r, n i n v e r s c h i l l e n d e b e t e k e n i s s e n gebruikt worden: z o o.m. v o o r een uitstekende Dunt gevormd d o o r h e t samenkomen v a n t w e e s t r a t e n , o f w e l voor e e n v e r b l i j f p l a a t s , e e n o o r d , e e n s t r e e k o f ook n o g a l d i k w i j l s v o o r e e n h o e k , ; r o n d , d . i . e e n stuk grond o f een bepaalde p l e k . Z i l v e r , a l s eerste l i d i n de samenstelling z i l v e r e n hoek, k o m t v o o r i n a l l e r h a n d e s a m e n s t e l l i n g e n . I n h e t " U o o r d e h b o e k d e r To p o n y m i e v a n " Ç t e s t e l i k V l a a n d e r e n " door K a r e l d e F l o u , u i t g a v e v a n d e K o n . V l . A c a d e m i e 1938, 1 8 e d e e l , w o r d e n o . m . v o l g e n d e s a m e n s t e l l i n . e n met z i l v e r g e g e v e n : Z i l v e r b e r g : e e n w i j k ( 1 902) t e A n z e g e m een l e e n ( 1 5 0 2 - 1 7 3 0 ) t e B o i t s h o u c k e een b o s ( 1 8 2 3 ) t e L i c h t e r v e l d e een h e r b e r g e n e e n w i j k t e R o e s e l a r e een l e e n g o e d ( 1 3 7 6 ) t e I ' o o r s l e d e Zilverbosch: e e n bos (1730) t e K o r t r i j k Zilverenbuik: een land (166 t e Adinkerke Z i l v e r e n h i l : e e n weide ( 1 6 9 9 ) t e ;oumen Z i l v e r s t r a a t : e e n s t r a a t ( 1 291) t e Eru.g e Toen h e t d o r p O o r d e r e n n o g b e s t o n d i n d e A n t w e r p s e p o l d e r, h e b b e n w i j d a a r o o k e e n Z i l v e r s t r a a t gekend. En e r w a s e e n Z i l v e r s t r a a t , l a t e r I o o r d l a n : l s t r a a t g e heten t e Z a n d v l i e t . Het i s w e l e i g e n a a r d i g , d a t h e t h o g e r v e r m e l d e w o o r d e n boek d e r t o p o n y m i e d e p l a a t s n a a m Z i l v e r e n h o e k n i e t vermeldt i n ';lest- V l a a n d e r e n , t e r w i j l d i t t o p o n i e m i n onze s t r e k e n nietzeldzaam i s . Houdt h e t z i l v e r i n Z i l v e r e n h o e k v e r b a n d m e t z i l v e r e n berken ? . . . O f s t a a t z i l v e r i n t e g e n s t e l l i n g t o t goud ( r i j k e g r o n d e n ) ? . . . W i j hebben i n onze Antwerpse p o l der toponiemen met g o u d , z o a l s "1oudhoec" t e E t t e n hoven- Koevenen, a l s o o k d e benaming " D e "Joudioek" t e herendrecht: i n b e i d e g e v a l l e n komt goud v o o r i n de betekenis van vruchtbare ; r o n d , d i e goud '-aard i s .
Hobonia - 4de jaargang - nr. 4 - december 1975 - p. 8
A n d e r z i j d s - g e e f t o o k h e t t o p o n i e m Zilverer7ioe'_k a l t i j d vruchtbare akkers aan i n Zeeland ( z i e D. P. E l o k , K o s t b a r e n a iaen i n h e t N e d e r l . Vo l k s e i g e n , 1962, b l z . 2 6 , e n V a r i a Z e l a n d i a e , + 9 7 1 , d e c m b e r - n u m m e r, b l z . 4 6 ) . Vo o r w a t b e t r e f t d e o o r s p r o n g e n d e b e t e k e n i s v a n de p l a a t s n a a m Z i l v e r e n h o e k t e L k e r e n , b l i j v e n w i j tot h i e r t o e het antwoord schuldig, zowel voor het eerste l i d a l s v o o r h e t tweede l i d van de samen>telling. ✓ In onze j o n g e j a r e n , b i j h e t b e g i n van de t w i n t i g s t e e e u w, h o o r d e n w i j d e h u i d i g e Z i l v e r e n h o e k t e E k e r e n m e e s t a l noemen " h e t Z i l v e r e n h o e k s k e " , o p v a l l e n d dus v o o r g e s t e l d a l s een hoekske o f k l e i n e plek. i e t d e benaming Zilverenhoekske bedoelde men t o e n v o o r a l h e t b e w o o n d e g e d e e l t e a a n d e Kapelse s t e e n w e g n a b i j h e t b e g i n v a n d e s t r a a t "Klein I e i k e n " . S e d e r t de nieuwe a d m i n i s t r a t i e v e i n d e l i n g v a n de gemeente E k e r e n i n w i j k e n , i s Z i l v e r e n h o e k i n 1971 e e n a f z o n d e r l i j k e ( k i e s ) w i j k geworden, d i e e e n d e r t i g t a l s t r a t e n o m v a t . De w i j k Z i l v e r e n h o e k t e l t m e e r s t r a t e n d a n Ăź o o boom ( 2 8 ) , . _ e r i a b u r ; g ( 2 8 ) e n L e u g e n b e r g ( 1 6 ) . A l l e e n E k e r e n c e n t r u m met 7 0 s t r a t e n e n Donk met 47 s t r a t e n h e b b e n m e e r s t r a t e n d a n Z i l v e r e n h o e k . De s t r a t e n d i e b e h o r e n t o t d e w i j k Z i l v e r e n h o e k te Ekeren z i j n : Bunderbeeklaan, Geel orslaan, Ie g_ e m u s l e a n , H e i a k k e r , i l e i r u s t , H i n d e d r e e f , iloogboomsteenwe g ( t o t K o n . A s t r i d l a a n e n J a ; e r s d r e e f ) Kapelsesteenweg ( t o t L a r i a - T h e r e s i a l e i e n g r e n s Kapellen), Kastanjedreef, K l e i n Reiken ( t o t de spoorweg A n t w e r p e n E s s e n ) , K o e k o e k l a a n , L e e u w e r i k laan, L e n t e l a a n , L i j s t e r l a a n , i,.:erellaan, L a c h t e g a a l l a a n , O u d e Der_gsebaan, O u d e ' J o g , R o z e n h o f l . a a n , _ubensheide, 1 , u y s e v e l t s l e i , S p e c h t l a e n , V i n k e n l e e n , Vloeiende ( t o t d e spoorweg Antwerpen - Essen), " . i e l e w a a l l a a n , ':: i n k e l h e a k s t r a . a t , Z i l v e r b o s l a a n , ' i l verenhoeklaan, Zwaluwlaan, Z i j d e f a b r i e k .
Hobonia - 4de jaargang - nr. 4 - december 1975 - p. 9
10.Deze o p s o n q i i n g v a n s t r a t e n t o o n t a a n w e l k e u i t b r e i ding " h e t Z i l v e r e n h o e k s k e " v a n w e l e e r renomen h e e f t t i j d e n s de l a a t s t e j a r e n . Het e v o l u e e r d e : - t o t een kapelanie met k a p e l (1937) - t o t een toekomstige parochie _et een e i en kerk (1940) - t o t e e n z e l f standirae p a r o c h i e ( 1 9 5 1 ) - t o t een afzonderlijke ( ' d e s ) w i j k (1371). Frans F r e s s e l e e r s
Hobonia - 4de jaargang - nr. 4 - december 1975 - p. 10
DE EEDLE ZOON VA N I ARGL" ON D E TROOTE Het w a s w a r m , d i e zondagmidc'a.g. L e t z i j n d r i e ë n stapten ze naast de smalle kasseiweg, t e l k e n s een s t o f w o l k j e o p w e r p e n d w a n n e e r z e e e n v o e t n e e r z e t t e n . E i e n l i j k een vreemd s t e l a l s j e z e d a a r zo z i e t l o p e n , d e e e n m e t e e n l a n g e r o l o v e r d e s c h o u d e r, d e a n d e r m e t e e n b a n j o o p d e r u g e n vlak daarachter de derde met een harmonika op de buik, w a a r u i t h i j onverpoosd z w e l e n d e tonen p r o duceert, d i e h e t r i t m e v a n h u n stappen aangeven. Reeds v a n a f h e t H o o g b o o m s k r u i s w o r d e n z e g e v o l g d door e e n g r o e p j e k i n d e r e n d i e , n i e u w s - i e r i g maar toch een b e e t j e wantrouwig, e n k e l e meters a c h t e r het d r i e t a l a a n l o p e n . L a a r m a t e z e d i c h t e r b i j h e t d o r p komen w o r d t d e belangstelling ;groter en g r o t e r. Eens v o o r b i j de bocht komt i n de v e r t e h e t c a f é d e J a g e r i n h e t z i c h t . Wa n n e e r z e v l a k b i j h e t c a f é z i j n , g a a t d e harmonika n a a s t d e man met d e r o l l o p e n . "Uat d e n k t g e S o o i , g a a n we h i e r s t o p p e n ? " De a n d e r s c h u d t m e t h e t h o o f d . "Er i s h i e r nog n i e t genoeg v o l k , l a a t o n s maar wat verder .taan, maar g e e f e e n b e e t j e k a t o e n . " A l s o f de a r d e r daarop gewacht h a d , b e g i n t d e harmonika p l o t s met v o l l e k r a c h t e e n v r o l i j k d e u n t j e te spelen. Aangetrokken door de muziek, e n e r op u i t w a t t e beleven, s l u i t e n de e n k e l e v e r b r u i k e r s zich n a wat o v e r e n weer gepraat aan b i j h e t vreemde ; g r o e p j e . En z o t r e k t d e k l e i n e s t o e t v e r d e r n a a r Hoogboom. :áanneer z e b i j n a a a n h e t c a f é j e D r i e S n o e k e n z i j n , worden d e mannen d i - d a a r e e n t i n t a a n ' t d r i n e n z i j n , e n e e n p a r t i j t j e v o g e l p i k s p e l e n n a d e ;:meis, naar b u i t e n g e l o k t d o o r de muziek. A l met a l een h e l e h o o p v o l k , w a n t h i e r e n d a a r komen o o k de m o e d e r s m e t h u n k r o o s t a a n z e t t e n , b e n i e u w d w a t d i t a l l e m a a l t e betekenen g e e f t . De m a n ::^et d e r o l k i j k t e e n s r o n d , e n t e v r e d e n o v e r de :opkomst z e g t h i j t e g e n d e t w e e - n d e r e n :
Hobonia - 4de jaargang - nr. 4 - december 1975 - p. 11
12." K l a a r mannen, h i e r g a a n we s t o p p e n . " En z e l a t e n z i c h m e t v e e l v e r t o o n o p e e n v a n d e h o u t e n banken v ó ó r d e h e r b e r g n e e r v a l l e n . D e b a z i n k o m t buiten, e n o n m i d d e l l i j k b l i j k t d a t h e t d r i e t a l geen onbekenden z i j n v o o r h a a r . "Dag m a n n e n , i s h e t w e e r a l z o v e r , h o e w a s h e t i n Ekeren ? " "Dag m o e d e r I b e n s " ( 1 ) z e g t d e m a n m e t d e r o l , " v e e l v o l k g e l i j k a l l e j a r e n e n h e t w e e r v i e l mee, w a t moesten w e n o g n e e r h e b b e n ? " Sooi i s l i e d j e s z a n g e r , e n o v e r a l i n d e o m s t r e k e n waar e r m a r k t o f k e r m i s i s k a n j e h e m v i n d e n . ï i i j komt n u v a n E k e r e n K e r m i s e n i s o p w e g n a a r v e r g e z e l d v a n z i j n t w e e o n a f h a n k e l i j k e konpagnon_s risse en Jaak, d i e de levenszanger muzikaal e g e l e i den, d e e e n o p e e n z u i g e n d e e n p i e p e n d e t r e k h a r m o nika, d e ander o p e e n snerpende b a n j o . Geen enkele kermis g a a t v o o r b i j o f d o o i s t o r t z i j n l e v e n s w i j s heid i n de h a r t e n van de g r e t i g e toehoorders. E n wanneer h i j ' s a v o n d s h e e s g e z o n g e n i s , b e g e l e i d e n Sisse e n J a a k nog met h u n d j i n t a b o u m n u z i e k de o n vermoeibare j e u g d , d i e d e benen u i t s l a a t e n d a n s t totdat h e t zweet hen van het aangezicht l o o p t . Zo t r e k k e n z e v a n d o r p t o t d o r p , o n d e r w e g e e n n u m uuiertje o p v o e r e n d o m a a n d e k o s t t e k o m e n . T e r w i j l ze e e n p i n t d r i n k e n , w o r d t a l l e s i n g e r e e d h e i d : e b r a c h t v o o r h e t n u m m e r. "De v a n g s t v a n 7 0 0 . 0 0 0 k i l o p a t a t t e n t e A d e g e m " , "?-iet v e r s h r i k k e l i j k bombardement v a n _ o n d e n " z i j n s l e c h t s p e u l s c h i l l e n , v e r g e l e k e n met S o o i " z i j n " levenslied. Op het _rote ontrolde plakact, d a t inmiddels a c h t e r z i j n r u g i s k l a a r g e z e t , s t a a n i n -,eur en k l e u r g e t e k e n d e n g e s c h i l d e r d d e v i e r t a f e r e l e n van h e t d r a m a " D e e e d l e z o o n v a n I a p o l e o n d e n n o ten bezocht z i j n s vaders - , r a f t e J t . Helena", z i j n de n u m r i e r é é n v a n h e t s u k s e s r e l e r t o r i u n v a n t w a e l : = liedekens t e koop voer het ba„ïatelleke von é n fra.nkske, " a l l e e b e s t e mensen s c h a f t l i gauw d i t l a e t s t e s u i c s e s l i e d a a n , w a n t w e ; a a n e r mee b e - b i n n e n . ' :
Hobonia - 4de jaargang - nr. 4 - december 1975 - p. 12
13.En d a a r k o m t S o o i i n z i j n e l e m e n t . H i j z w a a i t e e n paar k e e r m e t z i j n s t e k , t r e k t z i j n b r o e k w a t o p , spuwt z i j n k e e l a t p r o p e r . S i s s e p i e p t d e e e r s t e t o nen v a n h e t v o o r , p e l u i t z i j n t r e k z a k , e n d a a r g a a n z e : Ja, m e n s e n d e g a z e t t e n h e b b e n e r d e e s d a d e n -%ol van g e s t a a n , d e z o o n v a n A m e o l é o n i s w e e r b i j z i j n v a d e r i n P a r i j s . Vie h e b b e n h e t a l j a r e n l a n g g e zongen e n n u i s h e t e r e i n d e l i j k v a n g e k o m e n : v a d e r e n z o o n l i ç g e n n u samen i n é é n g r a f , i s d a t geen s c h o o n v o o r b e e l d v a n k i n d e r l i e f d e e n v a d e r t r o t s . Z e spreken nu wel van den "Duk van R i j k s t a d " en d e n " K o n i n g v a n k o m e " , m a a r d u k v a n R i j k s t a d of Armstad, v o o r o n s i s e n b l i j f t hem: d e n e e d l e zoon v a n A m n o l é o n d e G r o o t e , w a a r v a n d a t w e n u het l i e d e k e n d e n z i n g e n . " En t e r w i j l S o o i m e t z i j n s t o k h e t e e r s t e t a f e r e e l v a n z i j n p l a k k a a t a a n w i j s t , e ks c1 i k e e r t h i j v e r m a n e n d met e e n s t e m e n m i m i e k d i e d e b e s t e R e d e m p t o r i s t hem n i e t k a n n a d o e n : " E e r s t e k o e p l e t : d e e e d l e zoon smeekt z i j n e moeder om t o c h n a a r 3 t . H e l e i n t e mogen g a a n , o m t e b e z o e ken h e t 7 r a f v a n z i j n e n g r o t e n v a d e r . B e e l d v a n h a r t s t o c h t e l i j k e k i n d e r l i e f d e en t r o t s van een verscheurd moederhart. . _ l l e g e l i j k van h e t b e g i n af aan, want e r i s geen r e f r e i n . " Eerst a a r z e l e n , , d o c h dan, o n d e r impuls van de b u l derende s t e m v a n S o o i z i n - t i e d e r e e n m e e : I, De e e d l e z o o n v a n N a p o l é o n d e n r r o o t e Sprak z i j n e moeder met v e e l d r o e f h e i d a a n : J i j z u l t m i j n eense smeeking n i e t v e r s t o t e n , Of i k z a l v a n v e r d r i e t h e t e r a f i n g a a n : I k w i l g a a n z i e n n a a r h e t l i c h a a m v a n m i j n v - der ! Ach m o e d e r l i e f , e n g e e f m i j u w k o e s e n t , Want a l m i j n b l o e d v e r s t o l t i n m i j n e a d r e n , Ik zal n i e t eer gerust z i j n o f kontent ! " " . i j z a l r i e t e e r ; e r u s t z i j n o f k o n t e n t ! J a 1m_ensen, s t e l u v o o r e a . e r a l m o e t o r_ge.gae.n z i j n i n h e t gemoed v a n d i e n m o e d i g e n j o n g e l i n , r , d i e n i e t e e r -
Hobonia - 4de jaargang - nr. 4 - december 1975 - p. 13
14.-
"
"
"
"
zelde t e gaan voyageren ( e n S o o i w i j s t met z i j n s t o k naar h e t tweede t a f e r e e l ) om op S t . H e l e i n t e ~ e raken, e n e r s e r a a k t i s ! Hartverscheurend i s h e t wanneer h i j k o m t b i j h e t : g r a f v a n z i j n v a d e r , e n onverschrokken v r a a g t d e k i s t open t e doen. H e t tweede k o e o l e t : De j o n g e l i n g begon t e voya.eren_, To t S i n t H e l e n a h e e f t h i j z i c h b e r e i d . H i j kwam z i c h a a n h e t ; r a f t e p r e s e n t e r e n , Onder d e n t r e u r b o o m r i e t z o v e e l d r o e f h e i d , Daar h e e f t h i j . m e t e e n l u i d e r sterome g e r o e p e n : Ve r s c h u i f t d e n s t e e n , e n l a a t m i j n i e t a l l e i n , 'k ben ' s K e i z e r s zoon , e n breek de k i s t maar open, Ik w i l b i j mijnen vader z i j n ! " H i j w i l b i j z i j n v a d e r z i j n . H a mensen, d a . t i s n u d e ware s t e m d e s b l o e d s d i e s p r e e k t ! D o o d g e l i j k n e p i e r l i s t h i j daar nu, :mpoléon, met aan z i j n voeten de t r e u r e n d e z o o n v a n z i j n e i ; e n b l o e d . H i j , d i e de w e r e l d h e e f t d o e n b e v e n v a n s c h r i k , l i s t h i e r nu o p h e t e i l a n d S i n t H e l e i n . i.Laar a l h e t t r e u r e n van z i j n z o o n k a n n i e t b e t e n , d e k e i z e r i s d o o d , en g e l i j k h i j m o e t e n w e a l l e m a a l n e k e e r d o o d g a a n . Derde k o e D l e t iepoléon, hoe l i g t g i j h i e r verslonden ! Sprak z i j n e n z o o n , m e t d e o o g e n v o l Gij h e b t z o v e l e l a n d e n overwonnen ! Waarom z i j t g e d e n w e r e l d a f g e g a a n ? Want _ ; ' h e e l E u r o p a m o s t d o o r uw -Napens b e v e n , Al d o o r uw zweerd e n d o o r uw wreed kanon, Kost z i j h e t mensdom d o e n i n v r e u g d e l e v e n , 0 vader l i e f , k e e r dan tochwederom ! " 0 v a d e r l i e f , k e e r d a n t o c h e d e r o m . H a mensen, en. i s h i j , ' i 3 m o m -gekeerd ? N e e n , z e g i k , ' l i t ; i s n i e t wederom g e k e e r d . K o s t h i j h e t e n s d o m n i e t i n vreugde d o e n l e v e n ? K e e n , z e i k u , h i j k o n =iet mensdom n i e t i n v r e d e ; _ a t e n l e v e n . '.`:aarom ? l i a sen, z e g t m e n n i e t , d a t remij v a n d e p . ,us .°e ;e-,en. h e e f t ? E n w i e v a n d e p a u s e e t , s t e r f t e r v a n ! �n
Hobonia - 4de jaargang - nr. 4 - december 1975 - p. 14
15.toch, mensen, was h e t n e , o e i e v e n t . A l z i j n s o l deten, d i e z a g e n hem z o g e r e n . G r o t e t y p e n w o r d e n a l t i j d ; e r e n j e z i e n . Z e hebben Ampoléon dan o o k n i e t a l l e e n o p ;git. I l e l e i n - e l e t e n . Z e h e b b e n b i j z i j n - r a f s t a a n b l è t e n _ ; e l i jk k a p o t t e emmers, m a a r d a n hebben z e h e m r a a r P a r i j s g e b r a c h t : v i e r d e e n Ie ;te k o e v l e t : " " h a a r a l z i j n k l a c h t e n k o n d e n hem n i e t b a t e n , Ve r l i e t S t . . ï e l e n a met e e n d r o e f e t r a a n . I:_en z a : d e t r a n e n v l o e i e n d e r s o l d a t e n A d i e u , r i e p h i j , e e r i " L v a n U we ; a a n . A d i e u , r i e p : . i j , n i j n v e d e r w e r d _geprezen ! Toen s t e l d e h i j d e n e e r s t e n v o e t a a n b o o r d . Dat - ; r o o t v e r l i e s z a l k o s t e n m i j n j o n g l e v e n , gent a l h e t v o l k d a t i s o D - - i j v e r s t o o r d ! " "': an:t a l h e t T o l k a , t i s o e r a i j k n e r s t o o r d . H e m e n s e n , m i s s c h i e n v e r s t o o r d e w e e s t , r a a r n u n i e t Pr-eer. la,nt n a d a t z e d e n v a d e r i n P a r i j s b e g r a v e n h e b b e n , l e b ; en z e n u o o k e i n d e l i j k z i j n z o o n n a a r d e - r o t e s t a d , e b r a c h t , e n hen. e l e ;d a a n d e z i j d e v a n z i j n d o m b a r e n v a d e r. i o c h t men n o l a n g e r v e r w a c h t e n , d a t e e n z o o n z e l f s i r ; i e t ' r a f n o ; z o u t r e u r e n o_ i z i j n v a d e r ? .`een, b e s t e mensen, e n daarom z i j n w i j eiar_ o o k - C o n t e n t , o p d a t m e n e i n d e l i j k - b e g r e .en h e e f t d a t d i t l i e d j e , d a t w i j a l z o v e e l j a r e n z i n e e n , ec'1t <. b e u r d i s . E n n u g a a n w e e r n o ; a l l e m a a l e n e ea. :ken ! " D i t ' e z e ;d z i j n d e l i e t Z o o i z i c h n e t v e e l o,: h a e l terug op de bank p l o f f e n . I e d e r e e n had een droge k e e l _;ekr_ e ;en v a n mee t e z i n g e n , o f v a n o n t r o e r i n , k a n t n i e r e n d a a r z a g e n we e e n moeder s t i l l e t j e s eer t r a a n n e ; p i k e n . D e b a z i n haal i a , n d - n t e k o r t o - : i e d e r e e n t e b e d i e n e n . To e n h e t e e n p e e t j e k a l e r n erd., s l o t e z e v i u : d e ---e_en. i n , e n n a e ; e l e m i n u t e n ' l a : . ^ t ete z e e e n p a n s p e ' c e n e i e r e n , e r e e n a t c ��e1 e '_`?a_ o r h ect _?-. e t�a.l" '' i I e r n, o en r g , r o -t a . e •r- : tvi oooi _ i.. e e t o p , d e . r a a r . e z e l i s noel l a n " " n j a , d e z a k e n r e n ve.ndaa. , t o c h o o k n i e t z o s l e c h t eweest. _'oen e l ' l e t e t e n i n d e h e n ‘ c r i - - . a e r . - e r o .'eren , ; e s , ) o r d e :: 001. z i j n ^ J ea. . r o n s _ . ' _ . 0ii.aen,
Hobonia - 4de jaargang - nr. 4 - december 1975 - p. 15
ďż˝ mannen, w e mogen n i e t t e l a n g m e e r : ; a c h t e n , a n d e r s wordt h e t t e d o n k e r. " " L o e d e r I b e n s , w e z i j n e r mee w e g , e n nog e e n s b e dankt v o o r h e t l e k k e r e t e n , z e n n e ! " "Dat i s n i k s , m a n n e n , d a t i s g r a m g e d a a n . h o u d j u l l i e goed onderweg, e n n e . . . t o t v o l e n d j a a r " P. V a n V e l t h o v e n Geraadpleegde b r o n n e n : V o l k e n Bodem , 1 9 4 1 S i n j o r e n s t ad, A . D e -JT a.t t i n (1) Z i e H o b o n i a Hoogboom.
1
,
n r . 1 , D e - - w a k z a l f s t e r van
Hobonia - 4de jaargang - nr. 4 - december 1975 - p. 16
17." D E NATUUR HEELT A L L E ZIEKTEN " Deze o n d u b b e l z i n n i g e u i t s p r a a k k o m t v a n H i p p o c r a t e s (460-337 v c h r ) , d e v a d e r v a n d e geneeskunde, d i e i n z i j n w e r k e n m e e r dan. 2 0 0 g e n e e s k r a c h t i g e k r u i d e n o p somde. Lang v o o r hem h a d d e p r i m i t i e v e m e n s r e e d s g e l e e r d eetbare v a n g i f t i g e v r u c h t e n t e onderscheiden e n k r u i d e n en g e w a s s e n t e g e b r u i k e n b i j z i e k t e e n v e r w o n d i n g . De G r i e k e n w a r e n d e e e r s t e , o m d e z e w e t e n s c h a p u i t het oerverleden t e noteren en v o o r t t e l e r e n . De Griekse c u l t u u r d r u k t e h a a r s t e m p e l o p d e Romeinen; n i e t t e v e r wonderen d a t d e z e n d e G r i e k s e b o e k e n o v e r k r u i d e n o v e r schreven e n v e r t a a l d e n . Deze k e n n i s b l e e f bewaard t o t i n de v r o e g e m i d d e l e e u w e n w a a r d e m o n n i k e n d e g e s c h r i f t e n u i t d e o u d h e i d bestudeerden e n samenbundelden. D a t v e e l w i j s h e i d u i t d e oude kruidenboeken met een f l i n k k o r r e l t j e z o u t m o e t genomen w o r d e n , h o e v e n w e n i e t t e v e r t e l l e n . Z e l f s de e r n s t i g e monniken ontsnapten n i e t aan b i j g e l o o f en m a g i e . Z o w a s men e r v a n o v e r t u i g d d a t G o d e l k k r u i d z i j n k a r a k t e r i s t i e k e v o r m e n k l e u r h a d gegeven om d e mens e r o p t e w i j z e n t e g e n w e l k e z i e k t e n h e t m o e s t g e b r u i k t worden. Planten met h a r t v o r m i g e b l a d e r e n waren geneesmiddelen tegen h a r t k w a l e n ; r o d e bloemen z u i v e r d e n h e t b l o e d , g e l e de g a l , e n z . . . Met h e k s e n , s p o k e n e n d w a a l g e e s t e n v a l t n a t u u r l i j k n i e t t e s p o t t e n , r e c e p t e n van toverdrankjes en wonderk r u i d e n v i n d e n we d a n o o k b i j d e v l e e t . Z o hebben we
Hobonia - 4de jaargang - nr. 4 - december 1975 - p. 17
18.— bijvoorbeeld het recept van heksenzalf. Zoek bilzenk r u i d en p l u k de zaden, l e t e r wel op d a t de zon i n het t e k e n v a n d e S c h o r p i o e n ( o k t o b e r -november) s t a a t , anders h e e f t h e t z a a d geen k r a c h t . Pluk de bladeren van de doornappel,"alleen b i j k l o k s l a g m i d d e r n a c h t m e t v o l l e maan. Z o e k eon g a l g w a a r e e n onschuldige werd opgeknoopt, g r o e i t e r a l r u i n o n d e r, dan heb j e k a n s d a t j e h e k s e n z a l f k u n t m a k e n , m a a r d a n , m a g j e h e t z o maar n i e t p l u k k e n , neem h i e r v o o r e e n z w a r t e kat e n b i n d h a a r s t a a r t aan de a l r u i n , d e k a t moet de plant met w o r t e l en a l u i t t r e k k e n ; want de w o r t e l i s het h o o f d i n g r e d i ë n t , maal h e t b i l z e n k r u i d , d e doornappelbladeren en de a l r u i n w o r t e l goed f i j n , v o e g e r w a t d i e r l i j k vet ( l i e f s t van katten) aan toe en de z a l f i s k l a a r. Bewaar d e z a l f z o r g v u l d i g t o t d e 4 v a l p u r g i s n a c h t ( 3 0 a p r i l • 1 m e i ) e n w r i j f e r h e t o n d e r l i c h a a m mee i n , n e e m e e n bezem e n w e g v l i e g e n i s d a n k i n d e r s p e l . Vo o r d i e g e n e n d i e h e t i n t e r e s s e e r t , h i e r b i j e n k e l e oude r e c e p t e n u i t h e t k r u i d e n b o e k v a n d o k t e r G . A . 00`I'MAR (1922): 1. B l o e d z u i v e r i n g s t h e e . Gelijke delen leeuwentandswortel, c i c h o r e i w o r t e l , graswortel en venkel. Iedere maal een e e t l e p e l v o l van h e t mengsel o p een kopje kokend w a t e r. ' s Morgens n u c h t e r e n ' s avonds v o o r het slapen gaan een k o p j e innemen. ( 1 0 min. l a t e n t r e k k e n ;
Hobonia - 4de jaargang - nr. 4 - december 1975 - p. 18
19.2. S l a p e l o o s h e i d - Z e n u w a c h t i g h e i d . 20 g v a l e r i a a n = 2 e e t l e p e l s 20 g b i t t e r k l a v e r = 2 e e t l e p e l s 20 g p e p e r m u n t = 2 e e t l e p e l s Een e e t l e p e l v a n h e t m e n g s e l o p e e n t a s k o k e n d w a t e r l a t e n trekken. De t h e e , koud, v o o r h e t slapen gaan drinken. 3. Zweetverwekkend m i d d e l . 30 g j e n e v e r b e s s e n = 3 e e t l e p e l s 15 g p e t e r s e l i e z a a d = 1 , 5 e e t l e p e l s 15 g s t a l k r u i d w o r t e l = 1 , 5 e e t l e p e l s Bereiding z o a l s i n 1 , maar 2 Ă 3 maal daags een k o p j e v o l nemen. A.W.
Hobonia - 4de jaargang - nr. 4 - december 1975 - p. 19
A k t i v i t e i t e n 1975. 25 - 1 W o r a t e n b r o o d e n a l g e m e n e l e d e n v e r g a d e r i n g . 17 - 2 " E k e r e n , o n s Heem" e n " E k e r s e w i j k e n n u " , f i l m en d i a m o n t a g e s a m e n g e s t e l d d o o r t ' d e H o b o n i a w e r k groep. Deze v o o r s t e l l i n g w e r d e v e n e e n s o p v o l g e n d e d a t a g e g e v e n : 6 - 2 D a v i d s f o n d s , E k e r e n Centrum. 13 - 2 CSC e n a a n g e s l o t e n v e r e n i g i n g e n , E k e r e n C e n t r u m . 21 - 2 K AV, L e u g e n b e r g 26 - 2 CSC - S p a r t a , E k e r e n D o n k .
8 - 3 R u s t h u i s W e l v a a r t , Hoogboom. 15 - 3 H o f D e B e u k e n , E k e r e n . 22 - 3 G o d s h u i s , E k e r e n . 25 - 3 Z i l v e r h e e m Z i l v e r e n h o e k . 27 - 6 KWB, E k e r e n B u n t . 20 - 4
G e l e i d e w a n d e l i n g d o o r Oud A n t w e r p e n .
4-- 5
Te n t o o n s t e l l i n g , H o f d e B i s t . B e z o e k .
5 Heemkundig muzeum B r e c h t + P i k n i k . 23 - 5 KVO b e z o e k " D e L u s t i g e Weduwe" v a n F r a n s L e h a r . 11 -
1 - 6
Wa n d e l i n g d o o r " O u d e G r a c h t " .
2 - 7
Vo l k s d a n s a v o n d i n g e r i c h t d o o r " C a n t e c l e e r " A n t w .
5 - 7
Geleid bezoek aan Kasteel Ve l t w i j c k .
27 -
7
I n w a n d e l e n v a n Wa n d e l p a d d o o r E k e r e n . L e i d i n g Roger K e u k e l i n c k .
28 - 11
K e r k k o n c e r t i n g e r i c h t d o o r RORATE.
6 - 1 2 S i n t N i k l a a s v i e r i n g i n s a m e n w e r k i n g m e t KWB, K AV, en R . K . V e r b r o e d e r i n g .
Hobonia - 4de jaargang - nr. 4 - december 1975 - p. 20
(vervolg van b l z . 6 ) 21.H
Rozerein bloemeken Glorie z i j met U. Wie l i g t d a a r i n d a t k r i b b e k e n ? Een k l e i n K i n d e k e k l e i n , Wie z a l d a t K i n d e k e k u s s e n Op z i j n e n r o z e n mond ? We z i j n z o z i e k v a n h a r t e We z i j n a l w e e r g e z o n d . . . De h e m e l w a s g e s l o t e n Al over duizend j a a r. De h e m e l z a l w e e r o p e n g a a n met z a l i g n i e u w e j a a r . "
Bronnen : " E i g e n A a r d " v a n D r . K . C . P e e t e r s M e v r. R o e l a n d s - Va n d a m m e M a r i a . M e v r. D e B e u k e l a a r - P e e t e r s P a u l i n e . De k i n d e r e n v a n Hoogboom R. R o e l a n d s
Hobonia - 4de jaargang - nr. 4 - december 1975 - p. 21
23.â&#x20AC;&#x201D;
I N H O- U D S T A F E i i blz. K e r s e n Ni.euwjaars;ebruiken
1
De p l a a t s n a a m L i i v e r e n h o e k o n d e r E k e r e n
7
De E e d l e z o o n v a n N a p o l e o n d e G r o o t e
1 1
De n a t u u r h e e l t a l l e z i e k t e n
7
A k t i v i t e i t e n 1975
2
1 0
Hobonia - 4de jaargang - nr. 4 - december 1975 - p. 22