H0B0N IA TIJDSCHRIFT
KULTURELE HEEMKRING H O O G B O O M
Jaargang 5 n r . 4 December 1 9 7 6
H O B O N I A Driemaandelijks T i j d s c h r i f t C u l t u r e l e Heemkring H0 OGBO 0 M
Leven e n g r o e i i n d e E k e r s e S i n t - L a m b e r t u s p a r o c h i e i n d e 1 7 e e e u w.
Om d e g r o e i v a n o n z e E k e r s e b e v o l k i n g t e k e n n e n i n d e 17e e e u w nemen w i j d e p a r o c h i e r e g i s t e r s v a n o n z e S i n t Lambertuskerk. V o l g e n s h e t oude d o o p r e g i s t e r waren e r i n 1609 i n onze Ekerse S i n t - L a m b e r t u s p a r o c h i e 60 dopen. Deze w a r e n o v e r d e p a r o c h i e v e r s p r e i d a l s v o l g t : 1 o p de P l a a t s ( M a r k t ) , 5 i n d e S t e e n s t r a a t , 1 Z a n d b i j d e Plaats, 3 B i e s t , 4 S c h r i e k , 1 Schoonbroek, 1 ' u i h o e k , 1Oude Land, 1 L a a r , 6 Donk, 1 Hoek, 3 B r a s s c h a a t , 1 M i k , 3 K a a r t , 2 E i k e l e n b e r g , 1 O u d e G r a c h t , 1 3 Hoogboom, 1 Kapellen ( w e l l i c h t u i t z o n d e r l i j k t e Ekeren gedoopt), 2 Klein Heiken, 4 Huisbroek, 3 Witven, e n 3 onleesbaar (papier afgebrokkeld). I n 1610 waren e r 8 4 dopen, v e r s p r e i d o v e r de p a r o c h i e a l s v o l g t : 3 P l a a t s , 2 Zand, 6 B i e s t , 6 S c h r i e k , 3 Schoonbroek, 1 P u i h o e k , 3 Muisbroek, 1 Essenhout, 3 Witven, 3 L a a r , 7 Donk, 2 Vo s h o l , 5 B r a s s c h a a t , 5 M i k , 11 K a a r t , 1 E i k e l e n b e r g , 1 6 Hoogboom e n 2 o n l e e s b a a r . Om d e b e l a n g r i j k h e i d v a n d e s t r a t e n e n w i j k e n v a n d e o u d e Sint-Lambertusparochie na t e gaan, i s h e t w e l i n t e r e s sant t e w e t e n hoe d e 108 g e b o o r t e n i n 1670 o v e r d e S i n t Lambertusparochie v e r s p r e i d waren : 3 o p d e P l a a t s e ( M a r k t ) 5 i n de S t e e n s t r a a t , 5 H a g e l k r u i s , 6 Zand ( d e s t r a a t v a n de M a r k t n a a r d e B i e s t ) 1 S c h o o n b r o e k , 4 S c h r i e k , 1 K l e i n Heiken, 8 Muisbroek, 3 Essenhout, 4 W i t v e n , 3 K r e k e l e n berg, 5 ' s H e r t o g e n d i j k , 2 R i j s t r a a t , 2 L a a r, 9 Donk, 1.-
Hobonia - 5de jaargang - nr. 4 - december 1976 - p. 1
2 Vo s h o l , 1 4 B r a s s c h a a t , 4 M i k , 9 K a a r t , 1 Oude G r a c h t , 8 Hoogboom, 1 K o u d e H e i d e , 1 K a p e l s e s t r a a t
-
en voor
3 werd geen plaatsnaam aangeduid.
H. KANORA
OVLRLIJDEN I n a a n s l u i t i n g m e t m i j n b i j d r a g e o v e r " DE ZIJDEFABRIEK TE HOOGBOON " i n H o b o n i a v a n j u n i 1 9 7 6 , w e n s i k e r o p t e w i j z e n , d a t i n g e n i e u r - a r c h i t e k t L . Va n d e Wouwer, kleinzoon v a n de l a a t s t e e x p l o i t a n t v a n d e i n 1900 a f gebroken z i j d e f a b r i e k , o v e r l e e d t e N e e r p e l t i n L i m b u r g op 1 3 n o v e m b e r 1 9 7 6 , i n d e l e e f t i j d v a n 8 4 j a a r . T o t z i j n d o o d b l e e f h i j t r o u w g e h e c h t a a n Hoogboom, d e p l a a t s waar eens z i j n w i e g e s t o n d . Het s t o f f e l i j k o v e r s c h o t w e r d i n i n t i m i t e i t b i j g e z e t i n d e f a m i l i e k e l d e r o p h e t k e r k h o f t e Hoogboom.
H. KANORA
2.-
Hobonia - 5de jaargang - nr. 4 - december 1976 - p. 2
De A l r u i n - t o v e r w o r t e l Onlangs w e r d e n i n e e n Z w i t s e r s e k r a n t " e c h t e g e l u k brengende a l r u i n w o r t e l s " a a n g e b o d e n t e g e n d e p r i j s v a n ongeveer 1 . 0 0 0 Fr p e r s t u k . Z e e r k r a c h t i g e w o r t e l s - m e t w a a r b o r g - t e g e n 5 . 0 0 0 Fr Het g e l o o f i n d e w o n d e r e k r a c h t e n d i e v a n d e w o r t e l s u i t g a a n i s v a n Oosterse herkomst e n werd d o o r magische g e s c h r i f t e n i n Europa gebracht. D e w o r t e l s b e v a t t e n twee a l k a l o ĂŻ d e n e n h e b b e n e e n n a r c o t i s c h e w e r k i n g d i e b i j d e A r a b ; _ e r e n om h u n v e r d o v e n d e w e r k i n g e n bedwelmende k kracht b i j v o o r k e u r g e b r u i k t worden v o o r de b e r e i d i n g van l i e f d e d r a n k e n . D e a l r u i n p l a n t ( m a d r a g o r a o f f i c i n a rum) b e h o o r t t o t d e f a m i l i e d e r S o l o n a c e a e ( n a c h t s c h a d e achtigen), waartoe o . a . ook de aardappel behoort, e n i s a f k o m s t i g u i t h e t Middellandse Zeegebied. D e b l a deren s t a a n i n w o r t e l r o z e t e n u i t h e t m i d d e n d a a r v a n groeien de s c h i j n v r u c h t e n . E e n normale p l a n t dus, maar h e t g e h e i m z i n n i g e z i t i n z i j n k e g e l v o r m i g e w o r t e l s . Deze, w a t o n r e g e l m a t i g o p g e z w o l l e n w o r t e l s , l i j k e n d op d u n n e b i e t e n , h e b b e n s o m s , m e t e n i g e f a n t a s i e o f n a enig bijwerken een menselijke vorm. D e w o r t e l g e e f t de i n d r u k v a n t w e e mensenbenen, w a t e r t o e h e e f t b i j g e dragen i n d e w o r t e l s t o k e e n m a n n e t j e t e z i e n . H e t alruinmannetje o f aardmannetje werd a l s tovermiddel en amulet g e b r u i k t t e g e n d e b o z e g e e s t e n , m a a r h e t g a f ook a a n l e i d i n g t o t v e r d u b b e l i n g v a n h e t g e l d d a t men bezat, e n n o g v e l e merkwaardige eigenschappen werden
3.-
Hobonia - 5de jaargang - nr. 4 - december 1976 - p. 3
4e . . - r t e i . t o e g e s c : i r e v e n . Het w o r d a l r u i n h o u d t v e r b a n d m e t " R u n " , d a t o o r s p r o n k e l i j k betekende: waarze;~f_erij,'ehei_me r a a d (van h e t G r i e k s e e r e u n a o c = o p s p o r e n ) . - D e a l r u i n w o r t e l werd o o k r a l g e m a n n e t „ e genoemd, o m d a t h i j , n a a r men zegde, z o g e m a k k e l i j k g r o e i d e o n d e r d e g a l g , e n d e volksnaam " p i s d i e f j e " h e r a s t o p h e t v o l k s g e l o o f d a t de a l r u i n u i t d e u r i n e c f h e t s u e r m a v a n e e n g e h a n g e n e zou z i j n o n s t a a n . ( H a n s H . E v e r s : " A l r a u n e " 1 9 11 ) Om e e n a l r u i n t e b e m a c h t i g e n m o e s t m e n w e l e r g o m z i c h t i g t e w e r k g a a n . A l s men d e w o r t e l zomaar u i t d e grond. t r o k , l i e t
h i j een verschrikkelijke kreet, zodat
men k r a n k z i n n i g w e r d o f d o o d n e e r v i e l ( A . T . S t a r c k : "Der. A l r a u n " 1 9 1 7 ) D e
a l r u i n w o r t e l moest a l t i j d
's
nachts uitgegraven worden.
Men m o e s t d e o r e n d i c h t -
stoppen met t e e r o f was e n
v e r v o l g e n s e e i z hond s t e v i g
aan d e p l a n t v a s t b i n d e n . Men v e r p l i c h t t e h e t d i e r t e t r e k k e n , e n v a n
zodra de
w o r t e l s a a n d e o p p e r v l a k t e kwam s t o o t t e d e p l a n t z i j n dodelijke schreeuw u i t en v i e l de hond bewusteloos n e e r. Er was i n d e middeleeuwen d a n o o k geen p l a n t d i e meer geëerd o f gevreesd. w e r d d a n d e a l r u i n w o r t e l . T i a a r j a , dat b L j g e l o o f i n d e middeleeuwen; w i j meer z b !
z i j n nu niet
- W i e g a a t e r mee e e n k l a v e r t j e - v i e r z o e k e n ?
P a u l ARREN
4•-
Hobonia - 5de jaargang - nr. 4 - december 1976 - p. 4
Antwerpen i n 1 8 7 6 Antwerpen zwemt i n d e h o o g k o n j u k t u u r , e r w o r d t g e p l a n d en gebouwd d a t h e t e e n p l e z i e r i s om z i e n . O v e r a l h e e r s t o p t i m i s m e e n w e r k l u s t . D e man- i n - d e - s t r a a t , a l h e e f t h i j h e t n i e t breed, l e e f t i n een e u f o r i e en v o e l t z i c h nauw b e t r o k k e n b i j a l w a t i n d e s t a d e n d e g r o e i e n d e h a ven g e b e u r t . B u r g e m e e s t e r L e o p o l d De Wa e l k a n z i c h v e r h e u g e n i n e e n zĂŠĂŠr v o o r s p o e d i g e a m b t s p e r i o d e . Het Z u i d i s i n v o l l e o p b o u w, o p d e g r o n d e n v a n d e g e sloopte c i t a d e l . O p 1 9 m e i k r i j g e n meer dan 60 nieuwe s t r a t e n d a a r e e n naam. E n k e l e v a n d e z e namen w o r d e n later gewijzigd, b . v. Z u i d e r l e i wordt Amerikalei, Z u i derplaats wordt B o l i v a r p l a a t s . Het G e r e c h t s h o f i s n o g e e n b o u w w e r f . Op v e l e p l a a t s e n z i e t h e t e r n o g e r g l a n d e l i j k u i t ; d e r u i v a n d e Oude V a a r t p l a a t s l i g t n o g o p e n , e v e n a l s d e Herentalse Va a r t t u s s e n d e Q u i n t e n M a t s i j s l e i e n d e Simonsstraat; o p de hoek van de Quinten M a t s i j s l e i e n de K o r t e H e r e n t a l s e s t r a a t s t a a t e e n s t e m m i g e h e r b e r g m e t een g r o t e t u i n : " E s t a m i n e t d u L o n g c h a m p s " . Het s t a d s b e s t u u r b e p a a l t d a t d e j a a r l i j k s e f e e s t w a n d e l i n g "Longchamps" v o o r t a a n o p 1 m e i z a l d o o r g a a n i . p . v . o p tweede P a a s d a g . D i e f e e s t w a n d e l i n g i s e l k j a a r o p n i e u w een e c h t e modeshow, e e n u i t s t a l l i n g v a n h e t m o o i s t e w a t de A n t w e r p e n a r e n a a n k l e d i n g b e z i t t e n . A l l e b u r g e r s
5.-
Hobonia - 5de jaargang - nr. 4 - december 1976 - p. 5
tooien z i c h op hun best; d e v r o u w e n , s t i j f i n de z i j d e , sieren z i c h met hun v o l l e d i g b e z i t aan juwelen en goud; alle f a t t e n z i j n present met hun mooiste wandelstokje, en d e j o n g e m e i s j e s p r o n k e n i n s p i k s p l i n t e r n i e u w e t o i l e t j e s , raas a f g e l e v e r d d o o r " l a c o u t u r i è r e à l a m o d e " . D e meer b e d a a g d e dames b e k r i t i s e r e n s t i e k e m e l k a a r s o p s c h i k , of komplimenteren e l k a a r met s u i k e r z o e t e , innemende g l i m lach maar nauwelijks verholen v e n i j n i g e t o n g . D u i z e n d e n slenteren aldus urenlang voort, heen en weer t o t aan het brugje o v e r de Herentalse Va a r t ( a a n de h u i d i g e P l a n t i j n i o r e t u s l e i ) , v o e t j e v o o r v o e t j e , maar onvermoeibaar en gelukkig. I n t u s s e n draven op de hun voorbehouden r i j w e g , het k e u r d e r j o n g e antwerpse m a n n e l i j k e b u r g e r i j t e p a a r d , f i e r a l s pauwen, e n i s h e t o p d i e z e l f d e weg a l s een e i n deloos d é f i l é v a n p r e u t s d o e n d e j o n g e dames i n o p e n k o e t s e n van a l l e r h a n d e m o d e l : v i c t o r i a , b e r l i n e , p h a é t o n , m a i l c o a c h , c a l è c h e <-<. l a D a u m o n t , c a b r i o l e t - m y l o r d , a m é r i c a i n e , dogcar
c o l
de cygne . . . . Aan spotvogels ontbreekt h e t
n i e t ; meer dan een s n u i t e r doet de weg, gezeten op een afgeleefde k n o l en u i t g e d o s t a l s een schooier, z e e r e r n s t i g de r u i t e r s n a b o o t s e n d d i e h e m t r o t s v o o r b i j d r a v e n . I n a u g u s t u s w o r d t n a b i j h e t S t a d s p a r k h e t L o o s -monument i n g e h u l d i g d ; h o e w e l h e t pompeuze g e v a l e r g b r o o s i s e n elke w i n t e r moet worden i n g e d u f f e l d ("Loos g a a t i n z i j n doos" l a c h e n d e A n t w e r p e n a r e n d a n ) z a l h e t 8 5 j a a r l a n g
6.—
Hobonia - 5de jaargang - nr. 4 - december 1976 - p. 6
Zeilschepen in het Bonapartedok.
56
7--
Hobonia - 5de jaargang - nr. 4 - december 1976 - p. 7
op z i j n p l a a t s b l i j v e n s t a a n - e e n g e l u k d a t d e m e e s t e andere s t a n d b e e l d e n i n A n t w e r p e n n i e t b e s c h o r e n w o r d t . Op d e G e m e e n t e p l a a t s , w a a r o n l a n g s d e G e u z e n h o f k e n s z i j n aangelegd, b l i j k e n d e boompjes gezond t e b l i j v e n hoewel de o p p o s i t i e i n d e g e m e e n t e r a a d v o o r s p e l d h a d d a t d e plantengroei e r door h e t s t u i f z a n d zou versmacht worden. I n 1867 had h e t k a t h o l i e k e s t a d s b e s t u u r h e t Stadspark a a n gelegd. A l w i e n i e t l i b e r a a l i s b e k i j k t n u de a a n l e g van d e G e m e e n t e p l a a t s m e t s p o t t e n d e o g e n ; d e a a n p l a n t i n g w o r d t k l e i n e r e n d d e G e u z e n h o f j e s genoemd o m d a t d e l i b e r a len "Geuzen" z i j n . Nog z i j n d e h o f j e s n i e t g e h e e l k a n t e n k l a a r o f t a l v a n geburen z e n d e n e e n v e r z o e k s c h r i f t n a a r h e t s t a d h u i s , m e t een b e l e e f d v e r z o e k om h e t n i e t b i j d e t w e e t e l a t e n , doch e r i n t e g e n d e e l n o g e e n p a a r a n d e r e a a n t o e t e v o e g e n . Het v e r z o e k s c h r i f t i s e e n m e e s t e r w e r k v a n c a l i g r a f i e , o p papier d i k a l s k a r t o n , e n b i j n a een beddelaken g r o o t . Honderden e i g e n a r e n h e b b e n h e t o n d e r t e k e n d . T o c h z a l h e t b i j de twee h o f j e s b l i j v e n . Op d e n o g b r a a k l i g g e n d e g r o n d e n i n d e b u u r t i s h e t n i e u w e spoorwegstation v o o r z i e n ; e r z a l nochtans i n 1884 h e t Atheneum gebouwd w o r d e n , t e r w i j l h e t s t a t i o n m e e r n a a r h e t oosten k o m t , a a n h e t e i n d e v a n d e De K e y s e r l e i . Een w o o r d j e n o g o v e r d e G e m e e n t e p l a a t s . I n 1 8 6 9 w a s d o o r het k a t h o l i e k e gemeentebestuur b e s l i s t , h e t nieuwe p l e i n
8.-
Hobonia - 5de jaargang - nr. 4 - december 1976 - p. 8
" P l a c e d e l a V i c t o i r e " t e noemen, t e r h e r i n n e r i n g a a n de o v e r w i n n i n g v a n d e A n t w e r p e n a r e n o p d e f r a n s e t r o e p e n onder d ' A l e n ç o n t i j d e s d e F r a n s e F u r i e . D e l i b e r a l e n v e r k i e z e n d e naam G e m e e n t e p l a a t s . N a 1 9 1 8 z a l d e p l a a t s V i c t o r i e p l a a t s genoemd w o r d e n , o m d e o v e r w i n n i n g o p d e D u i t s e r s t e g e d e n k e n ; z o g a a t d e o u d e wens v a n d e h e r e n u i t 1 8 6 9 i n v e r v u l l i n g , z i j h e t om e e n a n d e r e r e d e n ! Later z a l d e V i c t o r i e de p l a a t s ruimen v o o r een amerikaanse p r e s i d e n t , d i e d a a r t h a n s w e l z e e r eenzaam s t a a t m i d den a l d e r o e m v o l l e g e m e e n t e n a r e n v a n i n h e e m s e o o r s p r o n g z o a l s Va n S t r a e l e n , Va n E r t b o r n , O s y e n Va n Wesenbeke. Op d e S t . P a u l u s p l a a t s i s h e t n i e u w e p o l i t i e k o m m i s s a r i a a t h a a s t v o l t o o i d ; h e t z a l b i j n a e e n eeuw l a n g z i j n f u n k t i e v e r v u l l e n ; o p de g e v e l v a n h e t aanpalende h u i s z a l een spitsvondige h e r b e r g i e r schilderen : " H i e r i s ' t b e t e r dan h i e r n a a s t " . D e bouw v a n v i e r a n d e r e k o m m i s s a r i a t e n wordt g e p l a n d . : F l o r i s s t r a a t , A b d i j s t r a a t , B o r d e a u x s t r a a t , en S i n t - A n d r i e s p l a a t s . De s t a d s f i n a n c i ë n z i j n i n 1 8 7 6 k e r n g e z o n d : 3 2 m i l j o e n o n t v a n g s t e n t e g e n 1 2 m i l j o e n u i t g a v e n . C i j f e r s om h o n derd j a a r l a t e r o v e r t e d r o m e n . Aan h e t P l a n t i n h u i s a a n d e V r i j d a g m a r k t , v e r l e d e n j a a r door d e S t a d a a n g e k o c h t , w o r d t i j v e r i g g e w e r k t ; i n 1 8 7 7 z a l h e t a l s museum g e o p e n d w o r d e n . Het l i b e r a l e s t a d b e s t u u r b o u w t " o f f i c i ë l e " s c h o l e n d i e Antwerpen n o g d r i e k w a r t e e u w l a t e r m e t d e e r e t i t e l " S t a d der Scholen" z u l l e n s i e r e n . H e t " v r i j " o n d e r w i j s k r i j g t het m o e i l i j k , z o d a t i n december 1876 d e " S c h o o l p e n n i n g
9.-
Hobonia - 5de jaargang - nr. 4 - december 1976 - p. 9
voor K a t h o l i e k VlaamsOnderwijs" w o r d t g e s t i c h t , o n d e r v o o r z i t t e r s c h a p van F. B e l p a i r e . Nog e e n s t i c h t i n g i n 1 8 7 6 ; d i e v a n h e t K o n i n k l i j k A a r d r i j k s k u n d i g Genootschap v a n Antwerpen, d a t o p d e W e r e l d t e n t o o n s t e l l i n g v a n 1 8 8 5 d e s e k t i e Kongo z a l i n r i c h t e n .
De h a v e n Onze h a v e n f l o r e e r t ! D e S c h e l d e o e v e r w o r d t r e c h t g e t r o k k e n , het oudste s t a d s d e e l v e r d w i j n t o n d e r w a t e r en onder nieuwe kaaimuren, h e t K a t t e n d i j k d o k w o r d t v e r g r o o t , e n met d e bouw v a n h e t S c h i p p e r s d o k z a l s p o e d i g begonnen w o r d e n . I n december b e s l u i t d e gemeenteraad, d e k a a i e n d e r dokken u i t t e r u s t e n met waterwerktuigen. E r komen, i n 1 8 7 6 , 4 . 5 5 0 z e e s c h e p e n e n 2 8 . 6 4 9 b i n n e n s c h e pen a a n . Om d e g o e d e g a n g v a n z a k e n a a n d e h a v e n t e b e v o r d e r e n door r e g e l m a t i g k o n t a k t t u s s e n d e o p e n b a r e d i e n s t e n wordt d e "Commissie v o o r havenbeweging" g e s t i c h t , waarvan deel u i t m a k e n : d e Schepen v o o r H a n d e l , d e I n g e n i e u r v a n h e t L o o d s w e z e n , e e n v e r t e g e n w o o r d i g e r v a n d e Douanen, d e S t a d s i n g e n i e u r, d e H a v e n k a p i t e i n , e n e e n a f g e v a a r d i g d e v a n de S p o o r w e g e n . N i e t v e r g e t e n d a t e r n o g geen g e m o t o r i s e e r d v r a c h t v e r v o e r bestaat; d e zware natiepaarden z i j n nog l a n g n i e t weg t e denken u i t h e t h a v e n b e e l d . T e l e f o o n b e s t a a t n o g n i e t ; Graham B e l l v r a a g t d i t j a a r o k t r o o i a a n v o o r h e t t o e s t e l dat h i j h e e f t u i t g e v o n d e n . 10.-
Hobonia - 5de jaargang - nr. 4 - december 1976 - p. 10
Buitenland Dat d e g e s c h i e d e n i s z i c h s t e e d s h e r h a a l t , b e w i j s t h e t b u i t e n l a n d s n i e u w s . I n m e i 1 8 7 6 komen i n S a l o n i k i d e Grieken i n o p s t a n d t e g e n d e Tu r k e n , w a a r b i j d e f r a n s e en d e d u i t s e k o n s u l w o r d e n v e r m o o r d . In o k t o b e r wordt Bengalen door een wervelstorm g e t e i s terd; 215.000 vinden d a a r b i j d e dood. Colorado k o m t t w e e m a a l i n h e t n i e u w s . In j u n i w o r d t t e Bremerhafen de é é r s t e Coloradokever i n Europa g e v o n d e n . I n a u g u s t u s t r e e d t C o l o r a d o a l s 3 8 e s t a a t t o t d e U n i e d e r VSA t o e . In september r o e p t Leopold I I t e B r u s s e l d e I n t e r n a t i o n a l e C o n f e r e n t i e o v e r A f r i k a samen. H e t g e v o l g v a n d i e C o n f e r e n t i e kennen we : i n 1885 w o r d t L e o p o l d I I p r i v é e i g e n a a r v a n K o n g o , i n 1 8 8 9 s c h e n k t h i j Kongo a a n B e l g i ë , i n 1908 aanvaardt B e l g i ë d i e schenking, e n i n 1-960.... IJlaar h i e r m e e g a a n we b u i t e n h e t k a d e r v a n d e z e e v o k a t i e . Raymond ALARDOT
Hobonia - 5de jaargang - nr. 4 - december 1976 - p. 11
C l e y d a e l , H o b o n i a , F r a n k v a n B o r s e l e n e n E k e r e n -Hoogboom I n HOBONIA j g . 1 9 7 6 , 3 , l i e t P a u l A r r e n e e n b i j d r a g e verschijnen over h e t k a s t e e l Cleydael t e A a r t s e l a a r. H i e r i n k o n men o o k e e n b r o k g e s c h i e d e n i s l e z e n o v e r Frank v a n B o r s e l e n , d e v i e r d e gemaal v a n d e befaamde schoolboekjesfiguur Jakoba van Beieren (1401-1436). Het z a l w e l l i c h t a a n n i e t v e l e n b e k e n d z i j n , d a t F r a n k van B o r s e l e n z e e r w a a r s c h i j n l i j k o o k i e t s t e maken h e e f t met d e g e s c h i e d e n i s v a n E k e r e n e n w e l m e t d e P r i n s h o e v e t e E k e r e n - D o n k . D e z e h o e v e s t a a t t e E k e r e n -Donk n a g e n o e g op d e h o e k v a n d e P r i n s h o e v e w e g e n d e s t r a a t m e t d e b e naming " D e Oude L a n d e n " . I n d e l o o p v a n d e eeuwen h e e f t deze h o e v e m e e r d e r e b e n a m i n g e n g e k r e g e n , z o a l s H o f v a n O o s t e r v a n t , H o f v a n H o o g s t r a t e n , P r i n s h o e v e e n Hoeve v a n Cleiren. Hoeve v a n C l e i r e n h e e t z i j t h a n s n o g n a a r d e f a m i l i e C l e i r e n , d i e h a a r nog steeds bewoont. P r i n s h o e v e w e r d z i j genoemd n a a r é é n v a n h a a r v r o e g e r e eigenaars, N i k l a a s L e o p o l d van Salm-Salm, h e e r van E k e ren, d i e i n 1740 verheven werd t o t P r i n s v a n h e t H . R i j k . Hof v a n H o o g s t r a t e n h e e t t e z i j , o m d a t z i j e e r t i j d s h e t eigendom was v a n d e h e e r v a n H o o g s t r a t e n . De b e n a m i n g H o f v a n O o s t e r v a n t z o u z i j g e k r e g e n h e b b e n , omdat z i j a a n v a n k e l i j k ( v ó ó r d e 1 6 e e e u w ) t o e b e h o o r d e aan d e h e e r v a n O o s t e r v a n t . M a a r w i e k a n d i e h e e r v a n Oostervant w e l geweest z i j n ?
12.-
Hobonia - 5de jaargang - nr. 4 - december 1976 - p. 12
Oostervant, d e s t i j d s een onderverdeling van h e t g r a a f schap Henegouwen, l i g t
i n Noord- F r a n k r i j k i n de v a l l e i
van d e S c h e l d e e n d e S c a r p e , t e n n o o r d e n v a n K a m e r i j k en t e n w e s t e n v a n V a l e n c i e n n e s . Wegens z i j n g e h e i m h u w e l i j k ( d . i . e e n h u w e l i j k z o n d e r voorafgaande p u b l i k a t i e s ) m e t Jakoba van B e i e r e n , d e g r a v i n v a n H o l l a n d , Z e e l a n d e n Henegouwen, w e r d F r a n k van B o r s e l e n g e v a n g e n genomen. T o e n J a k o b a a l h a a r graafschappen had afgestaan i n 1433 aan de h e r t o g van BourgondiĂŤ e n n o g eens " p u b l i e k " h e r t r o u w d e met F r a n k van B o r s e l e n , s c h o n k d e h e r t o g a a n F r a n k v a n B o r s e l e n de t i t e l v a n g r a a f v a n O o s t e r v a n t . D e g e s c h i e d e n i s v a n Frank e n J a k o b a k a n men l e z e n i n h e t a r t i k e l o v e r "Cleydael" door Paul Arren i n "Hobonia". F r a n k van Borselen o v e r l e e f d e Jakoba met 3 4 j a a r : z i j o v e r l e e d i n 1436 e n h i j
i n 1470.
De v r a a g , d i e w i j o n s r e e d s l a n g s t e l l e n m . b . t . d e h o e ve v a n C l e i r e n t e E k e r e n - D o n k e n F r a n k v a n B o r s e l e n , l u i d t : werd de hoeve d e s t i j d s Hof van Oostervant geheten naar Frank van Borselen, g r a a f van Oostervant, d i e ook heer van Hoogstraten i s geweest ? Wij hebben h e t antwoord nergens'zwart, op w i t ' kunnen vinden. W e l weten w i j , d a t Frank van Borselen i n 1437 de h e e r l i j k h e i d H o o g s t r a t e n k o c h t v a n J a n v a n C u y c k (+1442).
I n
d e tweede h e l f t v a n d e 14e eeuw was d e
h e e r l i j k h e i d Ettenhoven overgegaan i n de handen van de heer van Hoogstraten. D e hoeve e n de l a n d e r i j e n van de h o e v e i n d e P r i n s h o e v e w e g t e E k e r e n - D o n k v o r m d e n e e n 13.-
Hobonia - 5de jaargang - nr. 4 - december 1976 - p. 13
enkiave o f een tussengebied van Ettenhoven i n Ekeren. Heeft F r a n k v a n B o r s e l e n , t o e n h i j i n 1437 d e h e e r l i j k h e i d H o o g s t r a t e n k o c h t , o o k mede d e h e e r l i j k h e i d E t t e n hoven g e k o c h t ? . . . Wij vroegen h e t aan E.H. J o z e f L a u w e r i j s , eredeken van Hoogstraten e n z e e r kompetent v o o r wat b e t r e f t d e g e schiedenis van Hoogstraten. M a a r ook h i j k o n op de vraag geen afdoende antwoord geven. W e l d e e l d e h i j volkomen o n z e m e n i n g aangaande d e v e r o n d e r s t e l l i n g o v e r de b e n a m i n g v a n H o f v a n O o s t e r v a n t . ' D e o u d e b e n a m i n g Hof v a n O o s t e r v a n t ' z o s c h r e e f h i j o n s ' w e t t i g t z e k e r een s t e r k v e r m o e d e n , d a t d e h o e v e t e E k e r e n -Donk h e t eigendom i s g e w e e s t v a n F r a n k v a n B o r s e l e n . N o c h t a n s , zo v o e g d e h i j e r b i j , k o m t h e t n i e t o n d e r d i e b e n a m i n g voor i n h e t Leenboek van d e Heer van H o o g s t r a t e n , d a t bewaard w o r d t i n h e t V o r s t e l i j k A r c h i e f t e A n h o l t i n Westfalen'. Wanneer we n u t e r u g k e r e n t o t d e b i j d r a g e o v e r h e t k a s t e e l "Cleydael" i n "Hobonia", waarin ook Frank van Borselen w o r d t genoemd, d a n s t e l l e n w e v a s t , d a t w e l l i c h t F r a n k van B o r s e l e n , l a n g s d e h o e v e t e E k e r e n - D o n k , n i e t h e l e maal v r e e m d i s g e b l e v e n a a n d e g e s c h i e d e n i s v a n E k e r e n , w a a r b i j o o k Hoogboom b e h o o r t . F r . BRESSELEERS
14.-
Hobonia - 5de jaargang - nr. 4 - december 1976 - p. 14
Een k e u z e u i t o n z e v l a a m s e j o u r n a l i s t i e k
AANGERAND. — O p d e parking V l e e s h u i s w e r d G u s t a a f Wuyts, D i s t e l h o e k 15 t e Merksein, door t w e e o n b e k e n d e n a a n g e r a n d en m i s h a n d e l d . D e p o l i t i e s t e l d e een kernonderzoek i n m a a r k w a m de a a n r a n d e r s n i e t o p h e t s p o o r.
BTW Wanneer de ekonomisch zwakke iets w i l kopen o m z i j n h u i s t e versieren b e t a a l t h i j 2 5 p e r c e n t B T W, l a a r wabbeer de e j i b i l u s c g sterje e e b j y b s t w e r j j i i o t v a b bkuhvebde w a a r d e i f a b t u e j v i i r wuhb v e r z a l e k u b g b e t a a k t g u h skecgts 6 oercebt, U1V. S c h o t e n Te koop : l e komm. kleedje m, toebehoren a u t o r a d i o 1 2 V , a u t o m . compL a a n mass. Te l . 24.47.20 Zoekt u e e n m o d e r n e k o l e n k o n vektor, g e h e e l n a g e z i e n e n g e schikt v o o r k l e i n e k o o l t j e s e n voor k l e i n e k o o l t j e s e n v o o r slechts 1.000 f r . Gesch. m a n , 33 j . gans bemeubeld w e r kende k l a s , 1 k i n d 5 j . w e n s t k e n n i s te m a k e n m e t z e e r e e n v. d a m e o f j u f f . of weesmeisje w e r k m i d d e n , 1 k i n d g n bezw. G n ag, S c h r. l i e f s t m e t foto, t e r r. op e r e w. A n t w . P o s t B 383. P 903 H U W
Beproefde ahan, 32 J. m e t zoon, 5 J. werkzaam v e r l k e n n i s m , m e t d a m e of j u f f . t o t 3 6 j . G n a g . S c h r. A n t w .
Post P 0205.
Heer, 38 j . k n a p voorkomen 1m20, groot, vers. k e n n i s m . m e t knappe, charm. d a m e t o t 4 0 j . v o o r d a g vriendsch. d i s c r. e n f a i r p l a y verz. Geen f i n a n c . b i j b e d o e l i n g . G n a g . Schr. A n t w. P o s t A 3405. Kommunlekleed t e koop, als nieuw. Sportprijs. Bez. alle dagen na 19 uur (behalve zaterdag). Familiestraat 8 Antwerpen (aan zwemdok Veldstr.). (33468-A)
Audiënties hij de Koning De k o n i n g o n t v i n g m a a n d a g o p het p a l e i s t e B r u s s e l achtereenvolgens d e h . h . Eyskens, eerste-minister, e n Vr a n c k x , m i n i s t e r v a n J u s titie i n audiëntie. Tegen d e m i d d a g o n t v i n g d e k o ning d e h . A . B e l p a i r e , d i e t e n overstaan v a n d e k o n i n g e n i n tegenwoordigheid v a n d e m i n i s t e r van J u s t i t i e d e e e r a f l e g d e a l s eerste v o o r z i t t e r v a n h e t H o f v a n Cassatie. ( B e l g a )
2. i3uagettaire polltiee: w i j v r a " en de a f s c h a f f i n g v a n d e s y s t e m a t i sche o v e r s c h o t t e n o p d e b e g r p t i n g Deze o v e r s c h o t t e n d i e o n g e v e e r 150 000 000, b e d r a g e n w o r d e n e n k e l bereikt door h e t h e ff e n v a n nieuwe belastingen e n h e t verhogen v a n de bestaande belasting. Z o z u i l e n w e ons v e r z e t t e n t e g e n d e v e r h o g i n g met 20 opcentiemen v a n de P r o v i n ciale b e l a s t i n g o p d e o n r o e r e n d e voorheffing. W i j vragen de a!schaffing v a n d e asociale fietsenbelasting e n v a n d e belasting o p de stapelulaatsen v o o r s c h r o o t . D i t alles is geen demagogie m a a r is zonder meer bereikbaar v a n v a n daag op morgen wanneer de bestendige deputatie h e t n i e t m e e r n o d i g zou vinden overschotten aan te kweken op h e t provinciaal b u d g e t waar ze n i e t s m e e k u n n e n doen. 3. W i j v r a g e n e e n a k t i e v e k u l tuur politiek d o o r h e t stimuleren van a l l e r h a n d e i n i t i a t i e v e n . Zo v r a g e n w e e e n b e h o o r l i j k e subsidiering v a n h e t A l g e m e e n N e derlands Zangverbond. - van d e L o dewijk D e Raedtstichting, Ve r. voor beschaamde omgangstaal enz. 4. We menen d a t de p r o v i n c i e een meer coordinerende r o l m o e t spelen v o o r e e n a a n t a l i n i t i a t i e v e n waarvoor d e G e m e e n t e s t e k l e i n zijn o f geen a a n d a c h t besteden. H . 4 3 j , e c h t g . i n vo. g n k . w i l k e n n , m. m . d , w e d . o f echtg., 1 o f 2 k i n d . gn b e z w. t u s s . 4 0 e n 50 j . b e n i n bez. auto v o o r h u w . G n a g . S c h r . � w . v r a 476,
PenoramaKlaNrivegss, dkPblau, nenwertig, f a r D M 1 2 0 0 0 0 z m v e r k . Tat a a e t a s o
15.—
Hobonia - 5de jaargang - nr. 4 - december 1976 - p. 15
INHOUDSTAFEL blz. Leven e n g r o e i i n d e E k e r s e S i n t - L a m b e r t u s p a r u c h i e i n d e 1 7 e e e u w.
1.-
De A l r u i n - t o v e r w o r t e l
3.-
Antwerpen i n 1 8 7 6
5.-
Cleydael, Hobonia, F r a n k van Borselen en Ekeren-Hoogboom
12.-
Een k e u z e u i t o n z e v l a a m s e j o u r n a l i s t i e k
15.-
Hobonia - 5de jaargang - nr. 4 - december 1976 - p. 16