Hobonia 1978-4 A4

H0B0NIA KULTURELE H E E M K R I N G H O O G B O O M

Verantwoordelijk u i t g e v e r W. S E G E R S CAMPANULALAAN 5 2070 E K E R E N

Driemaandelijks t i j d s c h r i f t JAARGANG 7

-

NUMMER 4

1978

inhoud De L a a r s e b e e k i n h e t L a a t - R o m e i n s e k e i z e r r i j k W. S e g e r s

p. 2

Kuierend i n oude p a p i e r e n : O v e r d e Vlaemsche t a e l P. A r r e n

p. 5

S n u f f e l e n d i n h e t v e r l e d e n v a n Hoogboom: E e n t o e m a a t j e g e s c h i e d e n i s o v e r d e s c h o l e n v a n Hoogboom F. B r e s s e l e e r s

p. 8

Honderd j a a r M e i s j e s s c h o o l t e Hoogboom ( d e e l 2 ) R. R o e l a n d s K a s t e l e n i n V l a a n d e r e n : W i j n e n d a e l e . P. A r r e n Rederijkersgedicht: " Nieuwjaerswensch Aktiviteiten

le

p . 11 p.24 p.42 p.44

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 1

DE L A A R S E B E E K I N H E T L A A T - R O M E I N S E K E I Z E R R I J K Ekeren i s t h a n s h a a s t e e n d e e l v a n d e A n t w e r p s e a g g l o meratie geworden; s l e c h t s e n k e l e t i e n t a l l e n meters n a t u u r g e b i e d , d e Oude L a n d e n , s c h e i d a r ' E k e r e n - d o r p v a n d e L u c h t b a l . I n 1981 z a l , a l s d e bestaande p o l i t i e k e p l a n n e n w e r k e l i j k h e i d worden, o o k d e a d m i n i s t r a t i e v e eenmaking met Antwerpen w e r k e l i j k h e i d w o r d e n . E r z i j n e c h t e r t i j d e n g e weest d i e e e n h e e l a n d e r e p o l i t i e k e i n d e l i n g a a n o n z e b u u r t gaven d a n d e g e n e d i e w e n u k e n n e n .

In d e z e s d e e n zevende eeuw n a C h r i s t u s w a r e n o n z e s t r e ken n o g p r o v i n c i e s v a n h e t L a a t -Romeinse K e i z e r r i j k w a a r i n de F r a n k e n , d i e v r e d e v o l o n z e s t r e k e n v a n u i t h e t O o s t e n i n f i l t r e e r d e n , z i c h v e r e n i g d hadden met d e p l a a t s e l i j k e K e l t i s c h e b e v o l k i n g e n m e t d e Romeinse l e g i o e n s o l d a t e n e n h a n delaars.

Oe a d m i n i s t r a t i e e n k e r k e l i j k e o r g a n i s a t i e v a n o n z e s t r e ken kwam s t i l a a n o p g a n g e n d e g e s c h i e d e n i s l e e r t o n s d a t de L a a r s e b e e k , d i e t h a n s v r e e d z a a m t u s s e n d e S t . - L u c a s k l i niek en de autosnelweg s t r o o m t , i n de Frankische t i j d de grens vormde t u s s e n t w e e g r o t e gouwen, h e t L a n d v a n S t r i j e n ( Germania secunda v o o r d e Romeinen ) e n e r z i j d s e n h e t L a n d van R i j e n a n d e r z i j d s ( B e l g i c a s e c u n d a ) . E k e r e n , w a t i n d i e t i j d v e r m o e d e l i j k een k l e i n e n e d e r z e t t i n g was, n e t z o a l s Antwerpen, b e h o o r d e d u s i n d i e t i j d n i e t t o t B e l g i c a m a a r t o t Germania.

Oude b r o n n e n noemen d e L a a r s e b e e k , d i e t h a n s n o g a l t i j d de a d m i n i s t r a t i e v e s c h e i d i n g t u s s e n E k e r e n e n Merksem u i t maakt, d e E c e r n a , e e n K e l t i s c h w o o r d , w a a r u i t v e r m o e d e l i j k de b e n a m i n g v a n o n z e g e m e e n t e o n t s t a a n i s . A a n d e o v e r k a n t van d e b e e k l i g t M e r k s e m , o f M a r k s - h e e m , w a t g r e n s p l a a t s betekent. Z o v i n d e n w i j i n d e benaming v a n o n z e buurgemeente ook h e t b e s t a a n v a n e e n l a n d s g r e n s t e r u g .

Ook i n d e k e r k e l i j k e i n d e l i n g s p e e l t d e L a a r s e b e e k e e n r o l ; Ekeren behoorde n a m e l i j k t o t h e t bisdom L u i k , t e r w i j l Antwerpen e n M e r k s e m t o t h e t b i s d o m K a m e r i j k b e h o o r d e n .

Als j e vanop d e autosnelweg t e r hoogte van d e S t . -Lucask l i n i e k h e t beekje door h e t weide landschap z i e t s l i n g e r e n , bedenk d a n d a t h i e r o o i t d e s c h e i d i n g l a g t u s s e n B e l g i c a en G e r m a n i a !

Wa l t e r Segers

-2-

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 2

1 1 1 1 �

IRND v A re STRJEN

I_ I,a1<r

baSDOM �u� K

l_ U C.—Pc +

BELGiCA Setts 'JD A

Ibis DOM - KAMEi�;j K

1-1 N . a VRND vRIJ

R!1EN

—3—

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 3

H U L L D E G E D I H C T

" Xsstfr drkllem amaixiepfft

"

Heden z i j d e d r u k f o u t e e r g e b r a c h t zij, h e t sieraat van de Vlamse-kranten, zij, de vruegt van a l onze scribanten; Zingen w i j v o o r h a a r een s t u k v a n B a c h t .

Glorie z i j de t r u k f o u t i n de pers.

Hou z o u t l e v e n z o n d e r h a a r v e r l o p e n ?

Wie z o u n o g e e n d a g b l a d w i l l e n k o p e n % &.+Dichten w i j v o o r haar een d u i t s e r v e r s .

Ve l e c o r r e c t o r e n z o e k e n u , dapepr f u o t j e , m e t v e r b e t e n woede, Dat d e H e m e l u v o o r h e n b e j o e d e , was m i j n w e n s a l t j i d , e n o o k n u .

Zoete, C°/%)à l i e v e d r u k f a u t k l l m p r r , sta ons t r o u w t e r z i j d e a s l w j i s c r i j v e n .

Wa n t o m b o e i e n d e n p l e a n t t e b l i j v e n heb i k , & d u r k f o u t , a n d e r s n i e t s d a n k r r . &Gsaton Drunez ? PFf

( Uit:

"Hooikoorts" )

—4—

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 4

kuierend in oude papieren Uit het 1850

" Mémorial Administratif de

l a

Province d'Anvers"

(5696) VLAEMSCHE TAEL B e s l i s s i n g e n vanden p r o v i n c i a l e n r a e d aangaande h e t g e b r u i k d e r talen. I n d . N° 41,145, G r e f f i e .

Aen d e g e m e e n t e B e s t u r e n .

Myneheeren, Ik heb d e e e r u aen den v o e t v a n den tegenwoordigen omzendbrief de b e s l i s s i n g e n b e t r e k k e l y k d e v l a e m s c h e t a e l , d o o r den p r o v i n c i alen r a e d , i n z y n e z i t t i n g e n v a n 1 7 j u l y 1840 e n 1 9 j u l y 1850 genomen, m e d e t e d e e l e n .

I k verzoek u , Myneheeren, e r i n zyne e e r s t e z i t t i n g k e n n i s v a n t e geven a e n d e n r a e d u w e r g e m e e n t e hem h e r i n n e r e n d e d a t h e t h e m v r y s t a e t d e t a e l w e l k e h i j v e r k i e s t t e g e b r u i k e n , z o o w e l i n d e mondelyksche verhandelingen a l s i n d e o p s t e l l i n g z y n e r beraadslagingen alsook i n d e b r i e f w i s s e l i n g d e r gemeente. G e l i e f t , Myneheeren, d i e vergadering u i t t e n o o d i g e n t e doen kennen: 1° o f z y v e r l a n g t d a t a l l e d e g e s c h r i f t e n d e r g e m e e n t e i n h e t vlaemsch o f i n h e t f r a n s c h g e h o u d e n w o r d e n ; 2° W e l k e d i e r t w e e t a l e n z y v e r l a n g t t e z i e n aannemen d o o r d e hoogere'overheden i n hunne o f f i c i ë l e b e t r e k k i n g e n m e t d e gemeente.

Gy z u l t z o r g d r a g e n , M y n e h e e r e n , m y d i e b e r a e d s l a g i n g , t e n l a e t s t e , v á b r d e n 1 5 ° n o v e m b e r, d o o r t u s s c h e n k o m s t v a n M . d e n a r r o n d i s s e -5-

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 5

ments k o m m i s s a r i s t e d o e n g e w o r d e n .

In 1840 h e e f t d e n p r o v i n c i a l e n r a e d den wensch g e u i t d a t , i n h e t v e r v o l g , h e t s t a e t s b e s t u e r, i n deze p r o v i n c i e t o t ambten w e l k e r s t i t u l a r i s s e n i n r e g t s t r e e k s c h e b e t r e k k i n g waren met h e t p u b l i e k s l e c h t s z o u benoemen p e r s o o n e n d e v l a e m s c h e t a e l s p r e k e n d e .

De p r o v i n c i a l e r a e d , d e n 1 9 ° j u l y 1 3 5 0 , b e s l i s t h e b b e n d e d a t d i e n wensch a e n h e t s t a e t s b e s t u u r z o u h e r n i e u w d w o r d e n , v e r z o e k i k u ; Myneheeren, d e b e s t e n d i g e d e p u t a t i e i n s t a e t t e s t e l l e n d e u i t v o e r i n g v a n d i e b e s l i s s i n g t e v e r z e k e r e n m e t my b i n n e n eenen k o r t e n u i t s t e l , o p d e gewoone w y z e v a n a d m i n i s t r a t i v e b r i e f w i s s e l i n g , te doen geworden den l y s t d e r ambtenaren e n bedienden van den S t a e t i n uwe gemeente v e r b l y v e n d e e n w e l k e h e t vlaemsch n i e t g o e d genoeg zouden s p r e k e n o m z i c h d o o r d e i n w o o n e r s t e d o e n v e r s t a e n .

Antwerpen, 2 0 s e p t e m b e r 1850 Z i t t i n g van 1 7 j u l y 1840 De p r o v i n c i a l e r a e d b e s l u i t : a r t . 1 . D e ambten w e l k e d e p r o v i n c i e v e r g e e f t e n waervan d e t i t u larissen r e g t s t r e e k s met de inwooners i n b e t r e k zyn, z u l l e n v o o r tarn n i e t meer vergund worden dan aen persoonen d i e twee t a e l e n magtig z y n . " " " "

A R T. 2 . D e a f k o n d i g i n g e n , p l a k k a e r t e n e n g e d r u k t e n v a n d e p r o v i n c i a l e o v e r h e i d o f v a n d e beambten o n d e r h a r e b e v e l e n g e p l a a t s t voortkomende, e n hunne o n d e r h o o r i g e n o f h e t p u b l i e k aengaende z u l l e n i n de twee t a e l e n g e d r u k t worden.

De r a e d u i t d e n w e n s c h : " 1 ° . D a t de Deputatie van de p r o v i n c i a l e raed en a l l e de ambte: naren t e r b e n o e m i n g o f o n d e r h e t b e s t u e r d e r p r o v i n c i a l e o v e r h e i d , hunne b r i e f w i s s e l i n g , h e t z y m e t d e b e s t u r e n d e o v e r h e d e n , h e t z y met h u n n e o n d e r g e s c h i k t e b e a m b t e n , h e t z y m e t h u n n e o n d e r h o o r i g e n , op h u n n e v r a e g o f v o l g e n s h u n g o e d d u n k e n , i n h e t v l a e m s c h h o u d e n .

"2°. D a t i n h e t toekomende s t a e t s b e s t u u r, i n d e p r o v i n c i e , t o t ambten w a e r v a n d e t i t u l a r i s s e n i n r e g t s t r e e k s c h e b e t r e k k i n g met h e t p u b l i e k z y n , a l l e e n l y k d e p e r s o o n e n d e v l a e m s c h e t a e l m a g t i g z y n , benoeme " .

—6—

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 6

Z i t t i n g van 1 9 j u l y 1850 De p r o v i n c i a l e r a e d b e s l i s t : 1 ° . D a t M . d e g o u v e r n e u r , d e b e s t e n d i g e d e p u t a t i e a l s o o k MM. d e arrondissenments kommissaris u i t g e n o o d i g d z u l l e n worden z i c h i n het v e r v o l g , e n b y v o o r t d u r i n g , d e vlaemsche t a e l t e g e b r u i k e n in a l l e hunne b r i e f w i s s e l i n g e n , mededeelingen en b e t r e k k i n g e n van a l l e n a e r d m e t d e g e m e e n t e b e s t u r e n , z o o h a e s t d e z e e r h e t verlangen z u l l e n v a n t e kennen gegeven hebben.

2°. D a t z y t e r z e l v e r t y d u i t g e n o o d i g d worden i n d e z e l f d e t a e l te antwoorden o p a l l e d e vragen en o p a l l e d e s t u k k e n welke hun door hunne o n d e r h o o r i g e n i n d e v l a e m s c h e t a e l z u l l e n t o e g e z o n d e n worden.

3°. D a t d i e s c h i k k i n g e n v e r p l i g t e n d z u l l e n z y n o p z i g t e n s a l l e d e bedienden w a e r v a n d e b e n o e m i n g a e n h e t p r o v i n c i a e l b e s t u u r t o e b e hoort o f d i e onder des z e l f s b e s t i e r g e p l a a t s t zyn.

4°. D a t d e b e s t e n d i g e D e p u t a t i e z a l g e l a s t z y n a e n h e t s t a a t s b e s t u u r den wensch t e u i t e n z i c h meer algemeen v a n d e vlaemsche t a e l t e bedienen i n d e b e t r e k k i n g e n met d e vlaemsche gedeelten des r y k s e n d a t d e v l a e m s c h e v e r t a l i n g v a n h e t s t a e t s b l a d v o o r t a e n op t y d , e n z o n d e r d e n m i n s t e n u i t s t e l , a e n d e g e m e e n t e b e s t u r e n gezonden w o r d e .

5°. D a t d e a n d e r e s c h i k k i n g e n v a n h e t b e s l u i t genomen i n d e z i t t i n g van 1 7 j u l y 1840 i n s g e l y k s z u l l e n u i t g e v o e r d worden e n d a t de d e s a e n g a e n d e g e u i t t e w e n s c h e n z u l l e n h e r n i e u w d w o r d e n .

6°. E n e i n d e l y k , d a t h e t t e g e n w o o r d i g b e s l u i t i n h e t m e m o r i a e l van a d m i n i s t r a t i e z a l g e p l a e t s t w o r d e n , t e n e i n d e e r k e n n i s v a n gegeven w o r d e a e n d e b e l a n g h e b b e n d e g e m e e n t e n , e n d a t d e g e m e e n t e raden z u l l e n b y e e n g e r o e p e n w o r d e n om d a e r o v e r t e b e r a e d s l a g e n .

paul a r r e n

—7—

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 7

snuffelend in het verleden van hoogboom EEN T O E M A AT J E G E S C H I E D E N I S O V E R D E S C H O L E N ' T E HOOGBOOM

Naar a a n l e i d i n g v a n h e t h o n d e r d j a r i g b e s t a a n ( 1 8 7 8 - 1 9 7 8 ) van d e m e i s j e s s c h o o l t e Hoogboom v e r s c h e e n e e n b r o c h u r e o v e r de g e s c h i e d e n i s v a n d e z e o n d e r w i j s i n s t e l l i n g : e e n a l l e s z i n s prijzenswaardige verwezenlijking! Met veel t o e w i j d i n g h e e f t onze g o e d e v r i e n d R . R o e l a n d s i n d e z e b r o c h u r e e e n h i s t o risch o v e r z i c h t gebracht van de z u s t e r s - o f t e meisjesschool t e Hoogboom.

Maar n a a s t d e m e i s j e s s c h o o l b e s t o n d e n b e s t a a t e r i n d i t gehucht o o k nog een ( g e m e e n t e l i j k e ) j o n g e n s s c h o o l , die eveneens een g e s c h i e d e n i s h e e f t , j a z e l f s een oudere geschiedenis dan d e m e i s j e s s c h o o l , w a n t d e gemeenteschool t e Hoogboom b e g o n r e e d s i n 1 8 6 6 d . i . e e n t w a a l f t a l j a r e n vbdr d e t o t s t a n d k o m i n g v a n d e m e i s j e s s c h o o l .

Evenals i n d e g e s c h i e d e n i s v a n d e m e i s j e s s c h o o l k o m t ook i n d e g e s c h i e d e n i s v a n d e g e m e e n t e l i j k e j o n g e n s s c h o o l de p e r i o d e v o o r , d i e h a n d e l t o v e r d e t i j d t o e n d e m e i s j e s s c h o o l t e Hoogboom t o t s t a n d kwam o f d e p e r i o d e v a n d e schooloorlog i n ons l a n d .

Schooloorlog ! W i j h e r i n n e r e n ons nog u i t onze j e u g d jaren h e t g e d i c h t " Droeve Ti j d e n " , d a t aldus begon: ' t Z i j n droeve t i j d e n als de o o r l o g l o e i t !

D i t g e d i c h t , g e s c h r e v e n i n 1871 d o o r G. A n t h e u n i s , d e schoonzoon v a n H . C o n s c i e n c e , h a d e e n t i e n t a l j a r e n l a t e r kunnen b e g i n n e n a l s v o l g t : ' t Z i j n droeve t i j d e n als de schooloorlog l o e i t !

I n d e g e s c h i e d e n i s v a n d e m e i s j e s s c h o o l t e Hoogboom lezen w i j o . m . h e t v o l g e n d e : " De heersende s c h o o l s t r i j d

-8-

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 8

i s n o o d l o t t i g v o o r de g e m e e n t e l i j k e s c h o o l ; o p 30 december 1884 b e s l u i t d e g e m e e n t e l i j k e o v e r h e i d t o t d e a f s c h a f f i n g van d e g e m e e n t e s c h o o l w e g e n s e e n t e l a a g a a n t a l l e e r l i n g e n . " Het a a n t a l l e e r l i n g e n was i n d e r d a a d w e r k e l i j k t e g e r i n g geworden i n d e g e m e e n t e s c h o o l , o m d a t m e e s t a l d e l e e r l i n g e n waren o v e r g e g a a n n a a r d e v r i j e gemengde s c h o o l v a n d e z u s t e r s . Daarom b e s l o o t i n 1884 d e gemeenteoverheid t o t d e a f s c h a f f i n g v a n d e g e m e e n t e s c h o o l t e Hoogboom. D e o n d e r w i j z e r A.E. S t e y a e r t , d i e b i j h e t o n t s t a a n v a n d e Hoogboomse g e m e e n t e s c h o o l ien 1 8 6 6 a l s d e e e r s t e o n d e r w i j z e r a l h i e r b e noemd w a s , w e r d n u i n b e s c h i k b a a r h e i d g e s t e l d . H i j v e r l i e t Hoogboom e n d e g e m e e n t e s c h o o l s t o n d l e d i g .

Wanneer i n 1 8 8 5 e e n a n d e r e r e g e r i n g gekomen w a s i n h e t land e n d e s c h o o l s t r i j d l u w d e , r i c h t t e n e e n v e e r t i g t a l i n woners v a n Hoogboom o p 11 a p r i l 1 8 8 5 t o t d e M i n i s t e r v a n Binnenlandse Zaken e n Openbaar O n d e r w i j s e e n v e r z o e k s c h r i f t w a a r i n z i j v r o e g e n d e a f g e s c h a f t e gemengde g e m e e n t e s c h o o l te heropenen, z o d a t d e i n beschikbaarheid g e s t e l d e o n d e r w i j z e r t e r u g i n d i e n s t z o u kunnen komen.

Het v e r z o e k s c h r i f t b l e e f e c h t e r z o n d e r g e v o l g e n d e g e meenteschool b l e e f l e d i g s t a a n . I n d e g e s c h i e d e n i s v a n d e g e m e e n t e s c h o o l t e Hoogboom l e z e n w e d a n d i t v e e l z e g g e n d e z i n n e t j e : " Meester S t e y l a e r t h e e f t t o e n n i e t l a n g meer g e l e e f d ! . . . " Was z i j n o v e r l i j d e n d e e l s e e n g e v o l g v a n d e d r o e vige s c h o o l o o r l o g ? W i j weten h e t n i e t , maar z e k e r i s h e t toch, d a t e r t i j d e n s de periode van de toenmalige s c h o o l s t r i j d v e e l l e e d werd geleden, l e e d d a t v e e l a l verzwegen i s gebleven. Hoe menigmaal hebben w i j o . a . h e t v e r h a a l gehoord u i t d e mond v a n é é n o n z e r v r i e n d e n , w i e n s z o o n t h a n s p r i e s t e r i s : " M i j n v a d e r " , z o v e r t e l d e onze v r i e n d , " was t i j dens d e p e r i o d e v a n d e s c h o o l o o r l o g b l i j v e n l e s g e v e n i n de g e m e e n t e s c h o o l v a n m i j n g e b o o r t e d o r p i n d e Kempen. V a d e r was a l s g e m e e n t e o n d e r w i j z e r i n d i e n s t g e b l e v e n wegens z i j n t a l r i j k g e z i n : h i j h a d z e s k i n d e r e n . E n om d e v e r m a l e d i j d i n g van d e g e m e e n t e s c h o o l - z i j n s c h o o l - n i e t t e m o e t e n a a n h o ren i n z i j n p a r o c h i e k e r k , g i n g v a d e r e l k e z o n d a g d e m i s p l i c h t vervullen i n de k e r k van een ander dorp. Moeder - de Sterke vrouw ! - k o n v a n o n d e r d e p r e e k s t o e l i n h a a r p a r o c h i e k e r k de v e r m a l e d i j d i n g a a n h o r e n v a n d e s c h o l e n w a a r i n o o k h a a r man w e r k t e . N a d i e n kwam m o e d e r t h u i s d e i n h o u d v a n h e t sermoen o v e r b r e n g e n . "

—9—

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 9

Ja, h e t w a r e n w e r k e l i j k d r o e v e t i j d e n , t o e n d e ( s c h o o l ) o o r l o g l o e i d e ! O o k t e Hoogboom !

Men s t a a t i n b e w o n d e r i n g v o o r e e n p a u s a l s J a n X X I I I , die i n h e t openbaar w i l d e bekennen, d a t z i j n g e l o o f s g e meenschap f o u t e n b e g i n g i n d e s t r i j d , d i e d e s c h e i d i n g van d e k r i s t e n e n v e r o o r z a a k t e e n i n s t a n d h i e l d . H o e z o u den w i j d a n w e i g e r e n t o e t e g e v e n , d a t e r t i j d e n s d e s c h o o l oorlog van 1 8 7 8 - ' 8 4 f o u t e n werden gedaan d o o r d e b e i d e partijen !

Het b r o k j e g e s c h i e d e n i s , w a t w i j h i e r b o v e n b r a c h t e n o v e r d e s c h o l e n t e Hoogboom t i j d e n s d e p e r i o d e v a n d e s c h o o l s t r i j d i n d e v o r i g e e e u w, w i l n o c h k a n a l l e s z i n s iets afdoen aan de welverdiende l o f , d i e de zusters van V o r s e l a a r t e Hoogboom w e r d t o e g e z w a a i d b i j d e v i e r i n g van h e t e e u w f e e s t d e r m e i s j e s s c h o o l : s e d e r t 1 8 7 8 h e b b e n die z u s t e r s z i c h i n g e z e t v o o r h e t o n d e r w i j s e n d e opvoed i n g v a n d e Hoogboomse s c h o o l j e u g d . Z e l f s o n z e m i s s i o n a rissen vertrokken en nog steeds vertrekken naar h e t m i s s i e gebied, d a t h u n w o r d t aangewezen, z o z i j n i n 1878 o o k d e e e r s t e z u s t e r s n a a r Hoogboom g e z o n d e n e n gekomen o m e r t e s t a r t e n i n d e t o e n o p g e r i c h t e v r i j e s c h o o l a l h i e r . Samen met a l d e g e n e n d i e n a h e n z i j n g e k o m e n , h e b b e n z i j h i e r gewerkt e n g e i j v e r d " Gode t e r e r e e n d e hun t o e v e r t r o u w d e Hoogboomse s c h o o l j e u g d t e n b a t e " !

Frans B r e s s e l e e r s

HONDERD J A A R M E I S J E S S C H O O L HOOGBOOM 1 8 7 8 — 1 9 7 8

Deel I I

Het e e r s t e d e e l v a n d i t w e r k verscheen i n g e n umme r

het

vori-

—10—

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 10

NIEUW KLOOSTER E N K L A S L O K A L E N Het k l e i n e k l o o s t e r a a n d e i n g a n g v a n h e t d o m e i n " d e Oude G r a c h t " e n d e v e r s c h i l l e n d e b i j g e b o u w d e klaslokalen voldoen weldra n i e t meer aan de behoeften.

De h e e r B u n g e b e s l u i t d a a r o m o p z i j n d o m e i n e e n n i e u w klooster o p t e richten.

Op 4 f e b r u a r i 1 9 2 0 w o r d t d e e e r s t e s t e e n g e l e g d v a n het nieuwe k l o o s t e r e n r e e d s e i n d september 1920 i s h e t k l o o s t e r, m e t een stemmig k a p e l l e k e e n d r i e l u c h t i g e klaslokalen, v o l t o o i d .

Op 4 o k t o b e r v a n d a t z e l f d e j a a r w o r d t d e n i e u w e w o o n s t reeds b e t r o k k e n . E e n d e e l v a n h e t a a n g r e n z e n d e b o s w o r d t door d e h e e r Bunge eveneens a a n h e t k l o o s t e r geschonken opdat d a a r o p d e k i n d e r e n zouden kunnen s p e l e n .

Op d e d e r d e P a a s d a g 1 9 2 2 g a a t z u s t e r Gonzega o p r u s t naar een s a n a t o r i u m i n We s t m a l l e .

In 1923 komt Moeder S i d o n i a d e p l a a t s innemen v a n Moeder A m a t a e n z u s t e r R o z a l i e k o m t h a a r h e l p e n .

Rond 1 9 2 4 z a l z u s t e r L u c r e t i a d e p l a a t s i n n e m e n van z u s t e r R o z a l i e .

Op 1 7 j a n u a r i 1 9 2 4 w o r d t d e e e r s t e H . M i s g e l e z e n i n de n i e u w e k a p e l v a n h e t k l o o s t e r . V o o r t a a n z u l l e n d e z u s t e r s d e z o e t e t r o o s t smaken m e t J e z u s o n d e r é é n z e l f d e dak t e w o n e n . D e E e r w a a r d e P a t e r s C a p u c i j n e n v a n A n t w e r pen g e l a s t e n z i c h m e t h e t l e z e n v a n d e H . M i s .

In h e t j a a r 1928 w o r d t d e kloostergemeenschap v a n Hoogboom v e r r i j k t m e t e e n v i e r d e z u s t e r , n l . z u s t e r O l i v a .

To t h i e r t o e w e r d a l h e t w e r k d o o r d r i e z u s t e r s u i t g e voerd. D o o r h e t s t i j g e n d e a a n t a l l e e r l i n g e n e n d e noodzaak t o t l e r e n - h u i s h o u d e n w e r d d o o r d e i n s p e k t i e aangedrongen o p e e n v i e r d e k l a s l o k a a l .

In november 1926 w e r d m e t d e bouw h i e r v a n begonnen en b i j d e a a n v a n g v a n 1 9 2 7 w a s d i t l o k a a l r e e d s v o l t o o i d en m e t a l l e b e n o d i g d h e d e n i n g e r i c h t t o t v i e r d e g r a a d s k l a s . D i t a l l e s w o r d t e e n s t e meer d o o r d e h e e r Bunge tot stand gebracht.

Reeds k o r t e t i j d l a t e r m o e t h e t l o k a a l , v o o r z i e n v o o r de v i e r d e - g r a a d s k l a s , g e b r u i k t w o r d e n a l s b e w a a r k l a s omdat h e t l e e r l i n g e n a a n t a l z o f e l g e s t e g e n i s .

— 11 —

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 11

Klooster en school in 1878 1. k l o o s t e r 2. e e r s t e s c h o o l 3. n i e u w e k l a s : 1 8 8 4 4. n i e u w e k l a s : 1 9 1 3 5. h o f 6. s p e e l p l a a t s 7. p r i v a t e n

in

1

1 9 2 0

en later

1. b o o m g a a r d

10

2. s c h o o l 11

3. k l o o s t e r 4. s p e e l p l a a t s 5. h a n g a r

4

6. p r i v a t e n 7. h o f 8. n i e u w e k l a s : 1 9 2 6 9. h o e n d e r h o k 10. n i e u w e k l a s : 1 9 6 3

3

11. k l e u t e r k l a s : 1 9 6 6

7

â&#x20AC;&#x201D;12â&#x20AC;&#x201D;

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 12

I n s e p t e m b e r 1927 t r e e d t j u f f r o u w M a l v i n a Ve r h e y e n , geboren t e R o t s e l a a r o p 2 7 a p r i l 1 9 0 7 , i n d i e n s t a l s onderwijzeres v o o r de nieuwe derde k l a s .

Op 1 a u g u s t u s 1 9 2 9 n e e m t z i j t e r u g o n t s l a g .

In augustus 1928 w o r d t h e t gouden j u b i l e u m van klooster en school gevierd. R e e d s v i j f t i g j a a r z i j n de z u s t e r s b e d r i j v i g om o n z e m e i s j e s t e o n d e r r i c h t e n .

Een b l i j " T e Deum L a u d a m u s " k l i n k t b i j d e z e v i e r i n g u i t i e d e r s h a r t e n i e d e r s mond. U i t d a n k b a a r h e i d w o r d t i n d e k l o o s t e r k a p e l een H. M i s aan d e Heer opgedragen.

A l l e z u s t e r s van omliggende huizen z i j n e r tegenwoordig, want z i j o o k z i j n i n f e e s t e n z i n g e n samen m e t Hoogboom v o l g e e s t d r i f t e n g l o e d : " L a u d a t e Dominum" . D e f e e s t plechtigheden geschieden met d e g r o o t s t e eenvoud. H e t is een dag van v r o l i j k en i n n i g samenzijn.

Op 2 9 m e i 1 9 2 9 w o r d t d e b e w a a r k l a s v o o r d e e e r s t e maal a a n g e n o m e n .

Op 1 5 s e p t e m b e r 1 9 2 9 k o m t E l z a M a r i a V e r g e y l e n , g e b o ren t e M o r t s e l o p 9 j a n u a r i 1 9 11 , i n d i e n s t .

In 1929 k o m t Moeder Odrada a l s v e r v a n g i n g v a n Moeder Sidonia en z u s t e r B a s i l l a komt z u s t e r O l i v a vervangen.

In 1931 w o r d t Moeder Odrada o v e r g e p l a a t s t n a a r H a l l e Boyenhove e n z u s t e r B a s i l l a , s i n d s e e n t w e e t a l j a r e n i n Hoogboom, w o r d t M o e d e r O v e r s t e .

I n d i t z e l f d e j a a r k o m t o o k z u s t e r O l i v a t e r u g om e e n handje t e h e l p e n .

Op 2 5 f e b r u a r i 1 9 3 4 i s Hoogboom a n d e r m a a l i n f e e s t .

Alfons Matthysen, eens l e e r l i n g van de zusterschool, l a t e r l i d van h e t k l o o s t e r d e r w i t t e Paters van A f r i k a , wordt Bisschop- M i s s i o n a r i s g e w i j d t e Antwerpen. M e t b i j z o n d e r e t o e l a t i n g v a n Z i j n e E m i n e n t i e K a r d i n a a l v a n R o e y, en d o o r h e t t o e d o e n v a n M o n s e i g n e u r M a t t h y s e n m o c h t e n Moeder B a s i l l a , z u s t e r T h a d d e a , z u s t e r T h e o b a l d a en z u s t e r O l i v a d e p l e c h t i g h e i d b i j w o n e n .

Twee maanden l a t e r , 2 4 a p r i l , h e b b e n d e z u s t e r s d e eer en h e t g e l u k d e H. M i s d o o r Z i j n e Hoogwaardigheid de B i s s c h o p M o n s e i g n e u r M a t t h i j s e n i n h u n k a p e l t e z i e n o p d r a g e n . B i j d i e g e l e g e n h e i d mag z i j n n e e f j e C o n s t a n t z i j n e e r s t e H . Communie d o e n . â&#x20AC;&#x201D;13â&#x20AC;&#x201D;

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 13

In 1934 moet z u s t e r O l i v a e c h t e r t e r u g n a a r Westmalle gaan w e g e n s z i e k t e .

In november 1936 w o r d t j u f f r o u w E l z a Ve r g e y l e n , i n d i e n s t s e d e r t 1 5 s e p t e m b e r 1 9 2 9 , benoemd i n d e gemeenteschool v a n M o r t s e l . Z e was t o t i i e r t o e b e l a s t met d e tweede g r a a d ; d a a r z e n i e t v e r v a n g e n w o r d t v e r v a l t v a n af nu de derde k l a s i n de meisjesschool.

I n 1937 k o m t Moeder Amata v o o r d e tweede maal n a a r Hoogboom e n v e r v a n g t M o e d e r B a s s i l l a . Z u s t e r Yo l a n d a komt d e h o o g s t e k l a s d o e n .

In 1 9 3 8 , e e n j a a r n a h a a r t e r u g k e e r, w o r d t Moeder Amata v e r v a n g e n d o o r M o e d e r S t e p h a n i e .

In 1939, d u s s p o e d i g n a h a a r komst, moet Moeder Stephanie wegens z i e k t e n a a r E y k e v l i e t . M o e d e r P e r p e t u a v o l g t h a a r o p . I n d i t z e l f d e j a a r w o r d t z u s t e r Yo l a n d a ook v e r v a n g e n d o o r z u s t e r C a r m e l i a .

DE T W E E D E WERELDOORLOG Vo o r d e t w e e d e m a a l b r e e k t h e t o o r l o g s g e w e l d l o s . B i j de m o b i l i s a t i e v a n o n s l a n d i n 1 9 3 9 k o m t e e n a f d e l i n g s o l d a t e n z i c h t e Hoogboom, i n d e k l a s s e n , h u i s v e s t e n .

De z u s t e r s C a r m e l i a e n T h a d d e a g a a n e c h t e r v e r d e r m e t het o n d e r w i j z e n v a n d e k i n d e r e n .

Op 1 0 m e i 1 9 4 0 v a l l e n d e D u i t s e r s o n s l a n d b i n n e n ; de s c h o l e n w o r d e n g e s l o t e n . V l i e g t u i g e n z a a i e n d o o d e n vernieling.

Andermaal g a a n d e z u s t e r s o p d e v l u c h t .

Op 1 5 m e i v e r t r e k k e n z e om 1 8 . 3 0 u u r n a a r E k e r e n Dank. D a a r d e z u s t e r s e r r e e d s t w e e d a g e n w e g z i j n mogen z e b i j d e h e e r O n d e r p a s t o o r v e r b l i j v e n .

Op 1 8 m e i ' s v o o r m i d d a g s v a l l e n d e D u i t s e r s h e t d o r p binnen; n o g d i e z e l f d e voormiddag k e r e n d e z u s t e r s n a a r huis t e r u g .

Op 2 7 m e i h e r b e g i n n e n d e k l a s s e n o p a a n r a d e n v a n d e heer b u r g e m e e s t e r A e r t s s e n s .

- I n maart 1942 w o r d t z u s t e r Carmelia vervangen d o o r z u s t e r M a r i e Raymonda.

I n m a a r t 1 9 4 2 w o r d t z u s t e r M a r i e Raymonda o p h a a r b e u r t vervangen d o o r z u s t e r E t i e n n e v a n " Ve r b r a n d e - B r u g " .

-14-

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 14

In augustus 1942 komt Moeder Adolpha v a n L i l l e Moeder P e r p e t u a v e r v a n g e n .

Witte donderdag 1943: d e h e e r burgemeester J.Jacobs bericht de zusters dat de Duitsers school en klooster z u l l e n i n n e m e n . D e z u s t e r s nemen v o o r l o p i g h u n i n t r e k i n de v i l l a " D e L e e u w e r i k " Y z e r w e g l a a n n r . 1 0 .

In 1940 k o c h t d e C o n g r e g a t i e Vo r s e l a a r h e t eigendom "den M o e s h o f " , v a n d e h e e r D e c k e r s o p d e Z i l v e r h o e k , o m e r na d e o o r l o g e e n s c h o o l e n k l o o s t e r t e b o u w e n . D o o r d e hulp van' d e h e e r D a n i ë l D e W e e r t , d i e h e t bebouwen v a n d e g r o n d o p z i c h n a m , h a d d e n d e z u s t e r s r u i m v o l d o e n d e om zich van voedsel t e voorzien.

Al h e t s c h o o l g e r i e f e n meubelen worden d o o r d e gemeente overgebracht naar de patronagezaal van Z i l v e r h o e k waar z u s t e r Thaddea e n z u s t e r E t i e n n e k l a s g e v e n v a n 1 u u r t o t 5 u u r aan d e k i n d e r e n van d e l a g e r e s c h o o l . D e k l e u t e r school w o r d t v o o r l o p i g g e s c h o r s t . D a g e l i j k s gaan d e z u s t e r s de m i s b i j w o n e n i n v i l l a " A c a s i a " w a a r h o s p i t a a l z u s t e r s , eveneens u i t h u n k l o o s t e r g e z e t , v e r b l i j v e n .

Bijna anderhalf j a a r v e r b l i j v e n de zusters op v i l l a " De Leeuwerik " .

B i j hun t e r u g k e e r naar hun vertrouwde t h u i s vinden z e school e n k l o o s t e r d e g e l i j k beschadigd d o o r d e ruwe b e handeling van d e b e z e t t e r.

Na h u n v e r h u i s e n n i e u w e i n w i j d i n g v a n d e k l a s s e n , w o r den d e z e n o g m a a l s o p g e v o r d e r d , d i t m a a l a l s v e r b l i j f p l a a t s v o o r d e g e t e i s t e r d e n v a n d e v l i e g e n d e bommen d i e wederom de r u s t komen v e r s t o r e n .

T i j d e n s h e t o o r l o g s g e w e l d komen k i n d e r e n a f e n t o e naar d e s c h o o l om een t a a k a l s h u i s w e r k a f t e h a l e n ; a l z o houden z e e n i g s z i n s k o n t a k t m e t d e s c h o o l .

Met P a s e n 1 9 4 5 g a a t M o e d e r A d o l p h a n a a r S c h o t e n - D e u z e l d en z u s t e r T h a d d e a w o r d t M o e d e r O v e r s t e .

Einde s e p t e m b e r 1945 k o m t z u s t e r D o m i n i c a v a n We s t m a l l e als v i e r d e z u s t e r ; n i e t l a n g e c h t e r, w a n t met Pasen 1946 gaat z e t e r u g weg.

In september 1946 komt z u s t e r W i l f r i d a dan a l s v i e r d e z u s t e r n a a r Hoogboom.

Op 11 f e b r u a r i 1 9 4 8 w o r d t P a s t o o r Va n M e c h e l e n benoemd —15—

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 15

tot r e c t o r b i j d e zusters van h e t H. H a r t van Maria t e K a p e l l e n . A l s g e s c h e n k v a n d e p a r o c h i a n e n , d i e hem o p d e handen d r a g e n , w o r d t hem e e n b r e v i e r a a n g e b o d e n .

Op 1 4 m a a r t 1 9 4 8 w o r d t d e n i e u w e h e r d e r i n g e h a a l d . O n d e r een f e e s t e l i j k e z o n n e g l a n s w o r d t H e n d r i k P i e t e r A n t o o n Greeve a l s p a s t o o r v e r w e l k o m d . M e t v e e l l u i s t e r w o r d t e r een f e e s t e l i j k e e n z i n v o l l e s t o e t i n g e r i c h t , w a a r i n d e kinderen v o o r a l h u n b l i j h e i d om d e n i e u w e h e r d e r u i t j u b e l e n .

Zondag 1 5 o k t o b e r 1 9 5 0 : e e n k a p e l l e k e m e t O . L . V r o u w w o r d t i n g e w i j d . I n d e h u i s g e v e l v a n weduwe L a m b r e c h t s , Hoogboomsesteenweg 1 7 5 , w e r d e e n n i s v o o r d e R o z e n k r a n s koningin gemaakt.

Mgr. M a t t h y s e n , m i s s i e b i s s c h o p v a n Hoogboom, z a l h e t beeldje w i j d e n . H e t wordt i n een mooie processie, opgel u i s t e r d d o o r o n z e H a r m o n i e Rooms K a t o l i e k e V e r b r o e d e r i n g , naar h a a r s t a n d p l a a t s b e g e l e i d .

13 s e p t e m b e r 1 9 5 3 : p l e c h t i g e k l o k k e n w i j d i n g . V i e r nieuwe k l o k k e n , t e r v e r v a n g i n g v a n d e t i j d e n s d e o o r l o g door d e D u i t s e b e z e t t e r weggehaalde k l o k , z u l l e n opnieuw hun k l a n k e n o v e r Hoogboom u i t g a l m e n .

Mgr. S c h o e n m a e c k e r s , h u l p b i s s c h o p v a n Z i j n e E m i n e n t i e K a r d i n a a l Va n R o e y, d i e d e w i j d i n g z a l v o l t r e k k e n , m a a k t van d e g e l e g e n h e i d g e b r u i k om d e z u s t e r s t e f e l i c i t e r e n met h e t 7 5 - j a r i g b e s t a a n v a n k l o o s t e r e n s c h o o l , g e b e u r t e nis d i e op 4 o k t o b e r 1953 z a l h e r d a c h t worden.

De v i e r i n g v a n h e t 7 5 - j a r i g j u b i l e u m i s v e r e e u w i g d geworden m e t d e h i e r n a v o l g e n d e t e k s t o p é é n v a n d e k l o k k e n .

P I U S . i s m i j n naam t e r w i j l i k d e g e l o v i g e n t o t God o p r o e p zal i k een dankbaar aandenken bewaren van d e d r i e h o o g v e r m a a r d e o p p e r h e r d e r s : van d e e e r b i e d w a a r d i g e P a u s P i u s X , d e i j v e r a a r v a n d e H .

E u c h a r i s t i e ; v a n Paus P i u s X I , d e h e r s t e l l e n van d e V a t i kaanse s t a a t ; van d e r e g e r e n d e P a u s P i u s X I I , E u g e n i o P a c e l l i , d e h e r a u t van d e - v r e d e e n v a n d e v r o m e g e e s t e l i j k e d o c h t e r s v a n S t .

Jozef Calasanz, z u s t e r s d e r c o n g r e g a t i e van Vo r s e l a a r, n a m e l i j k v a n a l d i e b i n n e n 7 5 j a r e n v a n a f 1 8 7 8 i n Hoogboom

—16—

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 16

zowel d e p r o f a n e ( o n g e w i j d e w e t e n s c h a p p e n ) m e t o n v e r m o e i b a r e t o e w i j d i n g i n hun scholen aanleerden, a l s met woord e n daad en d o o r e i g e n s t e r k e v o o r b e e l d e n v a n d e u g d d e c h r i s t e l i j k e l e e r en l e v e n s w i j z e aan d e m e i s j e s e n d e k l e i n e n onderwezen.

Op 1 3 s e p t e m b e r 1 9 5 3 h i e v e n m i j t e n d o o p : M a r i a Va n d e n b u s s c h e - I c k x Maria L u d o v i c a B i h o t - Ve r b e r c k Emma v a n H o v e - D e L a e t De W e l e d e l e H e e r g r a a f L e G r e l l e - D e B e r n a r d d e F a u c o n v a l , Eugenius C l a e s " Va n D o o r e n , d e v o o r z i t t e r v a n d e k e r k f a b r i e k van S i n t J o z e f , Karel H a e s t - Ve r b e r c k , R a a d s l i d d e r K e r k f a b r i e k , gewezen schepen v a n E k e r e n .

4 o k t o b e r 1953 w o r d t e r g e f e e s t b i j d e z u s t e r s . Op d e avond v a n 3 o k t o b e r l u i d e n v o o r d e e e r s t e m a a l d e v i e r nieuwe k l o k k e n i n d e t o r e n v a n o n z e p a r o c h i e k e r k .

Te 9 . 3 0 u u r w o r d t e e n p l e c h t i g e d a n k m i s o p g e d r a g e n d o o r M g r. E v e r a e r t , V i c a r i s - G e n e r a a l v a n Z i j n E m i n e n t i e K a r d i n a a l Va n R o e y. B i j h e t c e l e b r e r e n v a n d e H . M i s wordt M g r. E v e r a e r t b i j g e s t a a n d o o r Z . E . H . P a s t o o r Braem en E . H . O n d e r p a s t o o r C o u l i e r , b e i d e n o u d l e e r l i n g e n v a n d e school. D e zang w o r d t u i t g e v o e r d d o o r een h o n d e r d t a l aanwezige z u s t e r s . N a h e t e v a n g e l i e h o u d t M g r . e e n t r e f fende k a n s e l r e d e , w a a r i n h i j d e v e r d i e n s t e l i j k e t a a k v a n de c h r i s t e l i j k e o p v o e d e r s i n ' t l i c h t s t e l t .

Na d e m i s w o r d t e e n a c a d e m i s c h e z i t t i n g g e h o u d e n i n zaal " E x e l s i o r " . D a a r z e t d e h e e r A . Va n Broekhoven d e h i s t o r i e k u i t e e n van k l o o s t e r en school. Ve r d e r spreken nog d e h e e r b u r g e m e e s t e r A e r t s s e n s v a n E k e r e n e n d e heer h o o f d o p z i e n e r Cleymans. A l l e n b r e n g e n h u l d e a a n d e z u s t e r s om h u n d e g e l i j k o p v o e d i n g s w e r k e n o n d e r w i j s .

Tijdens deze f e e s t z i t t i n g worden d e z u s t e r s t w e e h e e r l i j k e geschenken aangeboden: t e n e e r s t e d e o p b r e n g s t van e e n g e l d i n z a m e l i n g , v o o r h e t a a n l e g g e n v a n d e w a t e r l e i d i n g en t e n tweede een p r a c h t i g e s p l i n t e r n i e u w e s c h r i j f machine.

Dank z i j d e d i e n s t v a a r d i g e h u l p v a n d e h e r e n Va n B r o e c k hoven, C o n s t a n t v a n A e r d e n , J o s Va n W i j n s b e r g h e , R e n ĂŠ M a t t h y s e n , G a s t o n P e e t e r s , e n n o g e e n t w e e t a l vakmannen v a n Brasschaat hadden d e z u s t e r s o p e n k e l e weken t i j d w a t e r -

-17â&#x20AC;&#x201D;

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 17

leiding.

Op d e p a s t o r i e w o r d t ' s m i d d a g s e e n f e e s t d i n e r g e h o u d e n voor een t w i n t i g t a l g e n o d i g d e n , waarna i n d e namiddag een mooie o p t o c h t p l a a t s v i n d t . 's Avonds om 7 u u r b r e n g t d e f a n f a r e n o g e e n w e l g e l u k t e uitvoering a l s b e s l u i t van deze h e u g l i j k e dag.

1 m e i 1 9 5 4 : z u s t e r W i l f r i d a , i n Hoogboom s i n d s s e p t e m b e r 1946, v i e r t h a a r z i l v e r e n k l o o s t e r j u b i l e u m . D e z e f e e s t d a g wordt i n g e z e t met e e n p l e c h t i g e dankmis t i j d e n s dewelke Z.E.H. G r e e v e e e n passend j u b e l w o o r d u i t s p r e e k t . N a d e H . M i s wordt g e z e l l i g f e e s t g e v i e r d .

16 a p r i l 1 9 5 5 v i e r t z u s t e r E t i e n n e h a a r z i l v e r e n k l o o s t e r j u b i l e u m . D i t m a a l w o r d t d e p l e c h t i g e dankmis d o o r E.H. G r e e v e o p g e d r a g e n i n d e k l o o s t e r k a p e l . Z u s t e r s u i t d e naburige h u i z e n e n u i t Vo r s e l a a r zorgen v o o r een v r e u g d e volle feestdag.

5 augustus 1956: g r o t e dag v o o r h e t k l o o s t e r van Hoogboom. M o e d e r T h a d d e a , a l s z u s t e r n a a r h i e r gekomen o p 2 s e p t e m b e r 1 9 11 e n o v e r s t e g e w o r d e n m e t P a s e n 1 9 4 5 , v i e r t haar gouden k l o o s t e r j u b i l e u m . D e z e v i e r i n g w o r d t d o o r d e g e h e l e p a r o c h i e g e m e e n s c h a p mee o p g e z e t . T i j d e n s d e p l e c h t i g e dankmis m e t j u b e l w o o r d v a n E . H . P a s t o o r G r e e v e , v e r n i e u w t de g e v i e r d e p l e c h t i g h a a r g e l o f t e . N a d i e n v o l g t e r e e n a c a demische z i t t i n g i n d e z a a l " E x c e l s i o r " e n r e c e p t i e o p d e pastorie.

Na h e t o v e r l i j d e n v a n z u s t e r T h e o b a l d a , o p 3 1 a u g u s t u s 1954, k o m t z u s t e r M . M a r t i n e h a a r t a a k i n h e t k l e u t e r onderwijs overnemen.

S l e c h t s t w e e j a a r z a l z u s t e r M . M a r t i n e i n Hoogboom b l i j v e n ; i n a u g u s t u s 1 9 5 6 w o r d t h a a r t a a k overgenomen d o o r zuster Andrea.

Nadat i n 1 9 5 7 z u s t e r T h a d d e a m e t p e n s i o e n g a a t k o m t z u s t e r L u d o v i c a n a a r Hoogboom.

In augustus 1961 w o r d t z u s t e r Ludovica vervangen d o o r z u s t e r E m e l d a . Z i j z a l s l e c h t s e n k e l e maanden i n o n s m i d d e n v e r b l i j v e n ; r e e d s v a n a f 22 j a n u a r i 1962 komt z u s t e r A z a r i e M. i n h a a r p l a a t s .

Op 3 1 a u g u s t u s 1 9 6 3 v e r l a a t z u s t e r A z a r i e M . Hoogboom

â&#x20AC;&#x201D;18â&#x20AC;&#x201D;

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 18

reeds t e r u g .

Ook i n a u g u s t u s 1 9 6 3 v i e r t h e t k l o o s t e r d e h e u g l i j k e verjaardag v a n d e f a m i l i e Bunge, w e l k e r e e d s 5 0 j a a r h e t domein " D e O u d e G r a c h t " i n h u n b e z i t h e b b e n . D e f a m i l i e Bunge h e e f t z i c h s t e e d s i n g e z e t v o o r h e t w e l z i j n v a n k l o o s t e r en s c h o o l . Z i j z i j n d e bouwers v a n h e t h u i d i g e klooster e n v i e r mooie k l a s l o k a l e n . I n d e r d a a d , i n 1963 wordt d o o r mevrouw Brown - Bunge h e t v i e r d e k l a s l o k a a l bijgebouwd. B i j d e bouw v a n h e t v i e r d e k l a s l o k a a l w o r d t van d e g e l e g e n h e i d g e b r u i k g e m a a k t o m d e o u d e v e r w a r m i n g s kachels t e vervangen d o o r c e n t r a l e verwarming.

Op 8 n o v e m b e r 1 9 6 3 w o r d t z u s t e r T h a d d e a , i n Hoogboom s i n d s 1 9 11 , t e r u g g e r o e p e n t o t d e H e e r .

Op 1 6 a u g u s t u s 1 9 6 4 k o m t M o e d e r A p o l l i n a r i a n a a r H o o g boom.

In o k t o b e r 1965 houden d e z u s t e r s een Vlaamse k e r m i s . D e o p b r e n g s t h i e r v a n m o e t d i e n e n om n o g m a a l s e e n k l a s l o k a a l b i j t e bouwen. M e t Pasen 1966 w o r d t d a n d e k l e u t e r k l a s , waar n u n o g s t e e d s z u s t e r A n d r e a z i c h v o l l e d i g i n z e t v o o r onze k l e u t e r s , i n g e w i j d .

In mei 1968 w o r d t h e t diamanten k l o o s t e r j u b i l e u m van zuster A p o l l i n a r i a gevierd.

I n j u n i 1 9 6 9 k o m t z u s t e r B e r e n i c i a n a a r Hoogboom e n in augustus van d a t z e l f d e j a a r z a l z u s t e r Etienne de t a a k van O v e r s t e o p z i c h nemen.

Va n a f j u l i 1 9 7 0 k o m t z u s t e r J e a n n e l e s g e v e n i n h e t lager onderwijs.

In m a a r t 1971 w o r d t h e t gouden k l o o s t e r j u b i l e u m v a n zuster Berenicia gevierd.

In j u l i v a n d i t z e l f d e j a a r v e r l a a t z u s t e r Jeanne t e r u g de Hoogboomse k l o o s t e r z u s t e r s e n i n a u g u s t u s k o m t z u s t e r Yvonne h a a r v e r v a n g e n i n h e t l a g e r o n d e r w i j s .

In mei 1974 v i e r t z u s t e r Andrea h a a r z i l v e r e n k l o o s terjubileum.

I n j u l i 1 9 7 5 v e r l a a t z u s t e r Yv o n n e Hoogboom. M e t h a a r wordt e e n s t u k s c h o o l g e s c h i e d e n i s a f g e s l o t e n ; z i j i s d e laatste z u s t e r d i e i n h e t l a g e r onderwijs onze kinderen

â&#x20AC;&#x201D;19â&#x20AC;&#x201D;

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 19

heeft o n d e r r i c h t . I n h e t kleuteronderwijs g e e f t z u s t e r Andrea n o g s t e e d s h e t b e s t e v a n z i c h z e l f .

Va n a f s e p t e m b e r 1 9 7 7 w e r k t d e m e i s j e s s c h o o l v a n Hoogboom onder d e d i r e k t i e v a n h e t M a r i a I m m a c u l a t a I n s t i t u u t van Z i l v e r e n h o e k . E e r w a a r d e z u s t e r ' E l i s a b e t h M a r i a i s n u direktrice.

Deze f u s i e i s e e n g e v o l g v a n d e w e t v a n 1 4 j u l i 1 9 7 5 i . v . m . d e r a t i o n a l i s a t i e v a n h e t gewoon l a g e r o n d e r w i j s en d e m i s l u k t e ` p o g i n g t o t f u s i e m e t d e g e m e e n t e l i j k e jongensschool. ( Deze f u s i e , goedgekeurd t i j d e n s d e g e meenteraad v a n 2 0 m e i 1 9 7 6 m a a r g e s c h o r s t d o o r p r o v i n c i e gouverneur Kinsbergen o p 5 j u l i 1976, w o r d t l a t e r b i j Koninklijk B e s l u i t geweigerd.)

In m e i 1978 i s h e t k l o o s t e r opnieuw i n f e e s t . D i t m a a l viert zuster Apollinaria haar platina jubileum; z i j heeft zich gedurende 70 j a r e n g e w i j d aan h a a r r e l i g i e u z e t a a k .

I n m e i 1 9 7 8 k o m t z u s t e r F a n n y n a a r Hoogboom om u i t t e rusten na de zware t a a k d i e h a a r gezondheid ondermijnde.De gezonde Hoogboomse l u c h t b l i j k t d e b e s t e m e d i c i j n t e z i j n .

In augustus 1978 v e r l a a t z u s t e r B e r e n i c i a h e t k l o o s t e r van Hoogboom. Z u s t e r E t i e n n e g e e f t h a a r t a a k v a n M o e d e r o v e r s t e aan z u s t e r M. A l o y s i a d i e i n d e z e augustusmaand n a a r Hoogboom k o m t .

Dat Hoogboom e e n g e z o n d e o m g e v i n g i s , m o g e e e n s t e m e e r b l i j k e n u i t h e t f e i t d a t d e Congregatie van Vo r s e l a a r Hoogboom u i t k o o s t o t h e t o p r i c h t e n v a n e e n r u s t h u i s v o o r haar z u s t e r s . I n h e t v o o r j a a r 1 9 7 8 w e r d g e s t a r t m e t d e bouwwerken.

Op 1 6 e n 1 7 s e p t e m b e r 1 9 7 8 w o r d t h e t h o n d e r d j a r i g b e staan v a n d e m e i s j e s s c h o o l g e v i e r d . S i n d s 4 o k t o b e r 1878 zorgen d e z u s t e r s v a n d e C o n g r e g a t i e v a n d e H . J o z e f Calasanz v a n V o r s e l a a r v o o r d e o p v o e d i n g v a n o n z e k l e u ters en h e t o n d e r r i c h t van onze meisjes.

SLOTBESCHOUWINGEN Als b e s l u i t p a s t h e t e e n dankwoord t e r i c h t e n aan a l l e zusters e n j u f f r o u w e n w e l k e z i c h o o i t hebben i n g e z e t e n nog i n z e t t e n v o o r h e t o n d e r w i j s v a n o n z e k i n d e r e n . N i e t a l l e e n d e z e d i e i n d e z e b r o c h u r e vernoemd werden, m a a r o o k

â&#x20AC;&#x201D;20â&#x20AC;&#x201D;

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 20

de v e l e a n d e r e n d i e o p d e e e n o f a n d e r e m a n i e r h e b b e n b i j gedragen t o t d e g r o e i e n d e b l o e i v a n o n z e s c h o o l e n k l o o s t e r worden b i j deze dank b e t r o k k e n .

In h e t b i j z o n d e r moet een dankbare h e r i n n e r i n g bewaard b l i j v e n aan d e f a m i l i e b a r o n Eduard Osy d e Zegwaert omdat z i j d e s t i c h t e r s e n e e r s t e weldoeners waren van onze s c h o o l , en a a n d e f a m i l i e E d u a r d G u s t a v e B u n g e a l s b o u w e r s v a n h e t huidige k l o o s t e r en schoolgebouwen. ( z e werden i n g e w i j d door H i l d a Bunge).

Na h e t o v e r l i j d e n v a n E d u a r d B u n g e o p 1 8 n o v e m b e r 1 9 2 7 z i j n h e t H i l d a (mevrouw Tu c k ) e n E r i c a (mevrouw Brown) d i e zich t o t op heden a l s weldoeners van d e " H i l d a - s c h o o l " hebben i n g e z e t .

H a r t e l i j k dank, vanwege h e t i n r i c h t e n d c o m i t é e n a l l e oudleerlingen van de school.

Raymond R o e l a n d s

BRONNEN " P o r t r e t van Ekeren " F. B r e s s e l e e r s en H. Kanora " Geschiedenis van h e t Onderwijs t e Ekeren " F. B r e s s e l e e r s e n H . K a n o r a " Hobonia, Hoogland van Ekeren " Hoboniá u i t g a v e Archieven van de Meisjesschool

—21—

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 21

-22-

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 22

i

KLASFOTO -23-

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 23

-24-

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 24

kastelen in vlaanderen W I J N E N D A E L E Het k a s t e e l v a n W i j n e n d a e l e i s g e l e g e n i n d e s t a d T o r hout, p r o v i n c i e West-Vlaanderen, a r r o n d i s s e m e n t Brugge.

Ten g e v o l g e v a n d e w e t v a n 3 0 d e c e m b e r 1 9 7 5 , i n z a k e d e f u s i e s v a n gemeenten, z a l o n s l a n d u i t e i n d e l i j k , wanneer d e samenvoegingen z u l l e n v o l t r o k k e n z i j n i n 1 9 8 3 ( d e f u s i e v a n Antwerpen z a l z e s j a a r n a d e a n d e r e i n v o e g e t r e d e n ) , n o g s l e c h t s 5 8 9 gemeenten t e l l e n . T o t d u s v e r t e l d e o n s l a n d 2 . 3 5 9 gemeenten; 9 0 6 i n h e t N e d e r l a n d s t a a l g e b i e d ; 1 . 4 0 9 i n h e t F r a n s taalgebied; 2 5 i s h e t Duits taalgebied en 19 i n h e t t w e e t a l i g gebied B r u s s e l - h o o f d s t a d .

De p r o v i n c i e W e s t - V l a a n d e r e n t e l d e v ó ó r d e f u s i e 1 8 2 g e meenten, n u n o g s l e c h t s 6 4 . W e s t - V l a a n d e r e n t e l t o o k d e m e e s t e arrondissementen n l . 8 : B r u g g e , D i k s m u i d e , I e p e r , K o r t r i j k , Oostende, R o e s e l a r e , T i e l t e n Ve u r n e .

In h e t g a n s e l a n d o n t s n a p p e n 9 2 gemeenten a a n d e f u s i e , b l i j v e n e r s l e c h t s 9 2 o v e r met ongewijzigde grenzen, e n d a a r o n d e r v a l t o o k To r h o u t m e t 4 . 2 7 3 h a .

To r h o u t b e t e k e n t t o r e n ( = T o r ) i n h e t b o s ( = w o u d ) ; d e o u d s t e v e r m e l d i n g d a t e e r t u i t h e t j a a r 7 4 3 : " THORALDI " e n i n de X I Ve e e u w s c h r e e f men " TURHOLTENSIS " .

To r h o u t h e e f t e e n h e e l o u d v e r l e d e n . I n h e t " M o e r e v e l d " t r o f men p i j l p u n t e n , s c h r a p e r s , e e n s p e e r , b e e n d e r e n v a n e e n wolharige neushoorn, e n z v. u i t h e t i j s t i j d p e r k aan. I n h e t " G r o e n h o v e b o s " v o n d men i n 1 9 5 5 e e n v u i s t b i j l u i t h e t n e o l i thicum. V e r s c h i l l e n d e v o n d s t e n u i t d e Romeinse t i j d werden o p het p l a t e a u v a n W i j n e n d a e l e a a n g e t r o f f e n e n i n h e t p a r k v a n Wijnendaele o n t d e k t e n d e D u i t s e r s i n 1942 twee Merovingische begraafplaatsen.

To r h o u t w a s i n d e v r o e g e m i d d e l e e u w e n d e h o o f d p l a a t s v a n een " ' p a g u s " e n l a t e r v a n h e t a m b a c h t W i j n e n d a e l e d a t r u i m 4 0 0 h e e r l i j k h e d e n i n h e t B r u g s e e n h e t V r i j e o m v a t t e . Va n d e X l d e t o t d e X I I I d e eeuw werd e r een vermaarde j a a r m a r k t , m e t i n t e r n a t i o n a l e f a a m g e h o u d e n , d i e i e d e r j a a r e e n v o l l e d i g e maand d u u r -

-25—

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 25

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 26

ze d e s t a d p l u n d e r d e n e n k e r k e n k l o o s t e r i n a s l e g d e n ) . H e t bewijs v o o r een oudere n e d e r z e t t i n g z i e n z i j i n h e t g r o t e a a n t a l scherven Romeins g l a s - e n a a r d e w e r k , d i e i n h e t p a r k v a n W i j n e n daele werden gevonden, a l s o o k d e o n t d e k k i n g v a n e e n M e r o v i n g i s c h e begraafplaats o p amper 30 m van h e t k a s t e e l , w a t t o c h o p een v r o e g e r e b e w o n i n g w i j s t . N a a r o n z e m e n i n g z o u d e p l a a t s n a a m To r h o u t , waar " T o r " v o o r " To r e n " s t a a t , r e e d s o p e e n v r o e g e r e v e r s t e r k i n g w i j z e n ; T o r h o u t = To r e n i n h e t b o s 1 Z o k u n n e n w e b . v . lezen i n d e roman " F l o r i s ende B l a n c e f l o e r " : H i w i i s d e hem e e n e n t o r i n e e n e s t r a t e V r i e n t , s e i t h i , s i e t g i n d e r myn g e s a t e " waarin " To r " e n " Gesate " synoniemen z i j n v o o r de woning van een e d e l m a n .

We g a a n o n s e c h t e r n i e t v e r d i e p e n i n g i s s i n g e n o v e r h e t eerste s l o t van Wijnendaele op deze p l a a t s , maar beginnen b i j Robrecht d e F r i e s , d e negende g r a a f v a n V l a a n d e r e n , d i e e r m e t z e k e r h e i d e e n s l o t bouwde i n 1 . 0 8 5 , d a t w e l d r a e e n c e n t r u m v a n m i l i t a i r e macht tussen Zee-Vlaanderen en Schelde-Vlaanderen zou worden.

Robrecht I d e F r i e s , g r a a f v a n V l a a n d e r e n v a n 1071 t o t 1093, w e r d g e b o r e n t u s s e n 1 0 2 9 e n 1 0 3 2 a l s d e t w e e d e z o o n v a n Boudewijn V v a n R i j s e l , g r a a f v a n V l a a n d e r e n v a n 1035 t o t 1 0 6 7 .

De o u d s t e z o o n v a n B o u d e w i j n V , B o u d e w i j n V I , e r f d e h e t g r a a f schap V l a a n d e r e n , d a t h i j b e s t u u r d e v a n 1 0 6 7 t o t 1 0 7 0 , e n w a s l a t e r, d o o r z i j n h u w e l i j k met g r a v i n R i c h i l d i s , o o k i n h e t b e z i t van Henegouwen a l s B o u d e w i j n I . R o b r e c h t d e F r i e s h u w d e i n 1063 G e e r t r u i d a v a n S a k s e n , weduwe v a n F l o r i s I , g r a a f v a n H o l land. N a d e dood van z i j n oudere b r o e r Boudewijn V I , v e r s l o e g h i j d i e n s zoon A r n u l f I I I , g r a a f van Vlaanderen van 1070 t o t 1071, in de s l a g b i j Cassel ( waar A r n u l f sneuvelde ) , op 22 f e b r u a r i 1071, e n w e r d d a a r d o o r g r a a f v a n V l a a n d e r e n .

Z i j n s c h o o n z u s t e r , g r a v i n R i c h i l d e v a n Henegouwen, z o u d e s t r i j d n i e t o p g e v e n , m a a r n a v e r l o o p v a n t i j d t o c h v r e d e nemen met Henegouwen. H e t o o r p s r o n k e l i j k e g e b o u w d a t R o b r e c h t d e F r i e s had d o e n o p t r e k k e n w a s e e n s t e v i g e a c h t h o e k i g e k o n s t r u k t i e , i n hout o p g e t r o k k e n , m e t e e n v e r d i e p i n g . E l k e k a n t w a s m e t e e n t o r e n t j e bekroond t e r w i j l d e meesten- o f hoofdtoren i n d e z u i d hoek s t o n d . D e p l a a t s e n o p d e v e r d i e p i n g g e l e g e n w a r e n b e s t e m d voor d e g r a a f e n z i j n f a m i l i e , t e r w i j l h e t g e l i j k v l o e r s v o o r zien was v o o r d e d i e n a a r s v a n d e g r a a f . B i j d e dood v a n R o b r e c h t de F r i e s , o p 1 3 o k t o b e r 1 0 9 3 , w a s d e b u r c h t v a n W i j n e n d a e l e n o g n i e t afgewerkt. Z i j n oudste zoon en o p v o l g e r, Robrecht I I , h e e f t de t a a k v a n z i j n v a d e r v o o r t g e z e t e n d e b o u w v a n h e t s l o t w e r d onder z i j n b e s t u u r v o l t o o i d , a l v o r e n s h i j i n 1096 n a a r h e t H e i -

-27â&#x20AC;&#x201D;

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 27

l i g Land t r o k .

Robrecht I I v a n J e r u z a l e m , g r a a f v a n Vlaanderen v a n 1093 t o t 1111 , w e r d c a . 1 0 6 5 geboren. H i j huwde met C l e m e n t i a v a n Bourgondig, d e z u s t e r v a n d e l a t e r e paus C a l i x t u s I I . H i j nam d e e l a a n d e E e r s t e K r u i s t o c h t v a n 1 0 9 6 t o t 11 0 0 , e e n g e l e g e n heid w a a r h i j r o e m e n a a n z i e n v e r w i e r f , w a t hem d e b i j n a a m R o brecht van Jeruzalem bezorgde. T i j c e n s een s t r a f e x p e d i t i e van de F r a n s e k o n i n g L o d e w i j k V I , d i e h i j a l s v a z a l v e r g e z e l d e , tegen T h i b a u l d v a n B l o i s , o v e r l e e d h i j a a n z i j n v e r w o n d i n g e n n a b i j Meaux o p 5 o k t o b e r 1111 , w a a r n a h i j w e r d o p g e v o l g d , a l s graaf van Vlaanderen, d o o r z i j n zoon Boudewijn V I I .

B o u d e w i j n ' V I I , g r a a f v a n V l a a n d e r e n v a n 1111 t o t 1 1 1 9 , werd t e W i j n e n d a e l e g e b o r e n i n 1 0 9 3 . H i j w a s d e d e r d e z o o n v a n Robrecht v a n J e r u z a l e m , d o c h d a a r z i j n t w e e b r o e r s d i e o u d e r waren d a n h i j z e l f z e e r j o n g g e s t o r v e n w a r e n , w a s h i j b i j d e d o o d van z i j n v a d e r aangewezen o m h e t g r a a f s c h a p V l a a n d e r e n t e b e s t u ren Z i j n b i j n a a m " H a p k i n " o f " Hapken " ( o f " m e t d e b i j l " ) o n t v i n g B o u d e w i j n wegens z i j n k o r d a a t o p t r e d e n t e g e n v e r s t o o r ders v a n d e l a n d s v r e d e . V r i j w i l l i g e d o o d s s l a g o f v e r w o n d i n g s t r a f te h i j o n m i d d e l l i j k met d e w e t d e r w e d e r v e r g e l d i n g , e n daarvan z i j n e r v e l e v e r h a l e n van bekend. H e n d r i k van K a l l o b . v. u i t h e t Zoele Wa e s l a n d , h a d m e t e n k e l e v r i e n d e n r i d d e r s d e k o o p l i e d e n d i e d e To r h o u t s e j a a r m a r k t w i l d e n b e z o e k e n , o v e r v a l l e n e n u i t g e schud. I n W i j n e n d a e l e w e r d e n z e a l l e n o p g e h a n g e n . N a b i j B r u g g e had d e z o o n v a n d e H e e r v a n O o s t k a m p t w e e r u n d e r e n g e s t o l e n d i e h i j o p d e m a r k t t r a c h t t e t e v e r k o p e n . Samen m e t t w e e v a l s m u n t e r s w e r d h i j o p b e v e l v a n B o u d e w i j n Hapken i n e e n k e t e l k o k e n d water van een v e r w e r geworpen.

Boudewijn was w e l r u w , m a a r r e c h t v a a r d i g , e n i n d e z e p e r i o d e d a t r u w h e i d , a a n s l a g e n e n m o o r d p a r t i j e n v e e l v u l d i g voorkwamen brachten z i j n s t r e n g e o p t r e d e n s , i n d e k o r t e maar geduchte r e c h t zittingen, met onmiddellijke executie na het vonnis, r u s t en vrede i n h e t g r a a f s c h a p . O n d e r B o u d e w i j n V I I w e r d W i j n e n d a e l e e e n b e l a n g r i j k g e r e c h t s h o f . Sommige g e s c h i e d s c h r i j v e r s beweren d a t onder B o u d e w i j n H a p k i n W i j n e n d a e l e h e t h o o g s t e g e r e c h t s h o f v a n Vlaanderen w e r d , m a a r d i t i s o n j u i s t . H e t h o o g s t e g e r e c h t s h o f was a l t i j d r o n d r e i z e n d m e t d e g r a a f , m a a r m e n i g m a a l m a a k t e h i j n a t u u r l i j k van z i j n v o r s t e l i j k r e c h t a l s hoogste r e c h t e r gebruik en h i e l d h i j z i j n r e c h t z i t t i n g e n op h e t g r a f e l i j k s l o t Wijnendaele. Z i j n r e g e r i n g duurde e c h t e r n i e t l a n g ; i n de e e u wige- s t r i j d t u s s e n F r a n k r i j k e n E n g e l a n d z o u h i j , n e t a l s z i j n v a d e r, d e d o o d v i n d e n . To e n h i j i n 111 9 a a n h e t h o o f d v a n 5 0 0 Vlaamse r i d d e r s o p t r o k t e g e n d e E n g e l s e k o n i n g i n N o r m a n d i e , werd h i j b i j d e b e l e g e r i n g v a n d e s t a d E u a a n h e t h o o f d g e w o n d . â&#x20AC;&#x201D;28â&#x20AC;&#x201D;

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 28

Ti j d e n s z i j n o v e r b r e n g i n g n a a r Vlaanderen s t i e r f h i j t e Roesel a r e o p 1 7 j u n i 111 9 . M e t hem s t i e r f h e t Vlaamse g r a f e l i j k e geslacht i n rechtstreekse mannelijke l i n i e u i t . H i j werd opgev o l g d d o o r z i j n n e e f K a r e l d e Goede a l s g r a a f v a n V l a a n d e r e n .

K a r e l d e G o e d e , g r a a f v a n V l a a n d e r e n v a n 111 9 t o t 11 2 7 , werd o m s t r e e k s 1 0 8 3 g e b o r e n a l s z o o n v a n K n o e t I V , k o n i n g v a n Denemarken e n A d e l a , d o c h t e r v a n g r a a f R o b r e c h t d e F r i e s . N a de m o o r d o p h a a r e c h t g e n o o t k o n i n g K a n u t I V ( K n o e t ) v a n D e n e marken h a d z i j h e t b e s t g e v o n d e n o n v e r w i j l d n a a r W i j n e n d a e l e t e r u g t e k e r e n . D e v l u c h t e l i n g e w e r d e r samen m e t h a a r t w e e jarig zoontje Karel g a s t v r i j onthaald en verbleef dan 00kverd e r t e W i j n e n d a e l e . To e n z e l a t e r , d o o r b e m i d d e l i n g v a n d e p a u s , opnieuw i n h e t h u w e l i j k t r a d m e t e e n z u i d e r s e p r i n s , b l e e f h a a r z o o n t j e K a r e l o p h e t s l o t v a n W i j n e n d a e l e , w a a r h i j samen m e t z i j n n e e f Boudewijn V I I werd opgevoed. I n d e b i j z o n d e r s t r e n g e w i n t e r v a n 11 2 4 d e e l d e K a r e l i n g a n s V l a a n d e r e n e t e n u i t a a n de a r m e n w a t h e m d e b i j n a a m " d e Goede " v e r s t r e k t e . E n i g e t i j d l a t e r k r e e g h i j h e t aan d e s t o k met d e Brugse f a m i l i e d e r Eremb a l d e n ( o f Erembouds ) d i e z i c h a l s " o n v r i j e n " i n d e a d e l hadden w e t e n o p t e n e m e n . D e g r a a f w e r d h e t s l a c h t o f f e r v a n e e n samenzwering, g e l e i d d o o r B e r t u l f , p r o o s t v a n h e t B r u g s e S i n t Donatiaanskapittel e n k a n s e l i e r van de g r a a f , e n z e l f ook een l i d v a n d e f a m i l i e d e r E r e m b o u d s . Wa n n e e r K a r e l d e Goede o p 2 m a a r t 11 2 7 i n e e n z i j k a p e l v a n d e S i n t - D o n a t i a a n s k e r k v a n B r u g g e i n gebed was v e r z o n k e n , w e r d h i j l a n g s a c h t e r e n neergeslagen en n a d i e n a f g e m a a k t d o o r z i j n t e g e n s t a n d e r s .

Van d e p o l i t i e k e k r i s i s d i e h i e r o p v o l g d e , m e d e v e r o o r zaakt d o o r d e a f w e z i g h e i d v a n een r e c h t s t r e e k s e erfgenaam, maakt e d e F r a n s e k o n i n g L o d e w i j k V I d a n k b a a r g e b r u i k om d e N o r m a n diër Willem C l i t o a l s g r a a f van Vlaanderen op t e dringen op 23 maart 11 2 7 . U i t e i n d e l i j k b l e e f W i l l e m d e N o r m a n d i ë r n o g g e e n j a a r g r a a f v a n V l a a n d e r e n e n kwam D i e d e r i k v a n d e n E l z a s a a n het h o o f d s t a a n v a n h e t g r a a f s c h a p V l a a n d e r e n .

Diederik van den E l z a s was een zoon van D i e d e r i k I I , h e r tog v a n O p p e r - L o t h a r i n g e n e n v a n G e r t r u d i s , d o c h t e r v a n R o b r e c h t de F r i e s . H i j n a m d e s t r i j d o p t e g e n W i l l e m v a n N o r m a n d i ë , b i j genaamd C l i t o , e n v e r s l o e g hem m e t d e s t e u n d e r V l a a m s e s t e d e n , waarna h i j i n 11 2 8 a l s g r a a f v a n V l a a n d e r e n w e r d e r k e n d . U i t z i j n h u w e l i j k m e t S u a n a h i l d i s , d i e r e e d s o p 4 s e p t e m b e r 11 3 3 o v e r l e e d , had h i j 1 d o c h t e r , L a u r e t t a . U i t z i j n t w e e d e h u w e l i j k m e t S i b y l l a , d o c h t e r v a n F u l c o v a n A n j o u , k o n i n g v a n J e r u z a l e m , kwamen 7 k i n d e ren v o o r t , w a a r v a n F i l i p s i n 11 6 4 , v i e r j a a r v o o r h e t o v e r l i j d e n van z i j n v a d e r D i e d e r i k , r e e d s d e r e g e r i n g o v e r V l a a n d e r e n v e r kreeg.

F i l i p s v a n d e n E l z a s w e r d i n 11 4 2 g e b o r e n a l s t w e e d e z o o n

—29—

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 29

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 30

loos o v e r l e e d , w e r d z i j a l s g r a v i n v a n Vlaanderen opgevolgd door h a a r z u s t e r M a r g a r e t h a .

Margaretha van C o n s t a n t i n o p e l , g e b o r e n i n j u n i / a u g u s t u s 1202, w e r d g r a v i n v a n V l a a n d e r e n v a n 1 2 4 4 t o t 1 2 7 8 . I n 1 2 1 2 werd d e 1 0 - j a r i g e M a r g a r e t h a t o e v e r t r o u w d a a n d e 4 0 - j a r i g e B u r chard v a n A v e s n e s , d i e m e t h a a r i n h e t h u w e l i j k t r a d . U i t d i t h u w e l i j k s p r o t e n o . a . J a n v a n Avesnes ( + 1 2 5 7 ) e n Boudewijn v a n Avesnes ( + 1 2 9 6 ) . O p k l a c h t v a n M a r g a r e t h a ' s z u s t e r , g r a v i n J o hanna, v e r k l a a r d e p a u s I n n o c e n t i u s I I I h e t h u w e l i j k o n g e l d i g i n 1215. D e e c h t e l i e d e n w e r d e n h e r h a a l d e l i j k i n d e k e r k b a n g e slagen maar s c h e i d d e n n i e t . I n 1219 w e r d B u r c h a r d v a n Avesnes d o o r g r a v i n J o h a n n a g e v a n g e n genomen e n g e d u r e n d e t w e e j a a r t e Gent o p g e s l o t e n . I n 1 2 2 1 w e r d h i j v e r p l i c h t n a a r Rome t e r e i z e n waar h e t h u w e l i j k d o o r d e p a u s o n t b o n d e n w e r d . I n 1 2 2 3 g i n g Margaretha v a n C o n s t a n t i n o p e l e e n tweede h u w e l i j k aan m e t W i l lem v a n D a m p i e r r e ( + 3 s e p t e m b e r 1 2 3 1 ) , e e n e d e l m a n u i t Champagne, e n b i j h e m h a d z i j v i j f k i n d e r e n . O n d e r h e t b e w i n d v a n Margaretha b r a k e r een verwoede s t r i j d l o s t u s s e n d e k i n d e r e n u i t h a a r b e i d e h u w e l i j k e n , d e Avesnes e n d e D a m p i e r r e s , v o o r d e opvolging. M a r g a r e t h a van C o n s t a n t i n o p e l deed op 29 december 1278 a f s t a n d v a n d e t r o o n v a n V l a a n d e r e n t e n g u n s t e v a n h a a r zoon Gwyde v a n D a m p i e r r e , t e r w i j l z i j n a h a a r d o o d w e r d o p g e v o l g d i n Henegouwen d o o r J a n I I v a n A v e s n e s .

Gwyde v a n D a m p i e r r e w e r d r o n d 1 2 2 6 g e b o r e n e n r e g e e r d e als g r a a f van Vlaanderen van 1278 t o t 1305. D o o r z i j n e e r s t e h u w e l i j k m e t M a t h i l d i s v a n Dendermonde e n B é t h u n e , i n 1 2 4 6 , v e r w i e r f h i j B é t h u n e e n Dendermonde. N a h a a r d o o d i n 1 2 6 3 h e r t r o u w de h i j i n 1 2 6 4 m e t I s a b e l l a v a n L u x e m b u r g , w a a r d o o r h i j h e t m a r k g r a a f s c h a p Namen bekwam. R o n d 1 2 7 8 h e r b o u w t Gwyde h e t s l o t v a n Wijnendaele i n s t e e n . Deze b u r c h t was m i n o f meer r o n d , v o o r z i e n van 1 1 t o r e n s , t e r w i j l d e h o g e w a c h t t o r e n o p h e t b i n n e n p l e i n s t o n d . O n d e r Gwyde v a n D a m p i e r r e w o n d e b u r c h t v a n W i j n e n d a e l e aan b e l a n g r i j k h e i d , w a n t h i j v e r b l e e f e r d e g r o o t s t e t i j d e n tekende e r v r i j w e l a l l e c h a r t e r s . B i j d e t r o o n s b e s t i j g i n g v a n F i l i p s I V i n 1285 begonnen d e m o e i l i j k h e d e n t u s s e n V l a a n d e r e n en F r a n k r i j k p a s v o o r g o e d . G w y d e z o c h t s t e u n b i j d e E n g e l s e k o ning Edward I , z e g d e z i j n l e e n t r o u w a a n d e F r a n s e k o n i n g o p e n sloot i n 1297 een m i l i t a i r verbond met Engeland. Vlaanderen werd door d e F r a n s e k o n i n g t u s s e n j a n u a r i e n m e i 1 3 0 0 v o l l e d i g b e z e t .

Na d e v o o r l o p i g e o n d e r w e r p i n g v a n V l a a n d e r e n k o n d e h e e r s z u c h t i g e F i l i p s I V , d e Schone, n i e t n a l a t e n u i t t r o t s , samen m e t z i j n hoogmdedige g a d e J e a n n e v a n N a v a r r e , z i j n n i e u w w i n g e w e s t t e bezoeken. D e s c h i t t e r e n d e s t o e t v a n d e F r a n s e v o r s t e n v e r b l e e f ook o p h e t s l o t v a n W i j n e n d a e l e , v a n 4 t o t 1 2 j u n i 1 3 0 1 . D e b a l juw v a n W i j n e n d a e l e w e r d d o o r d e F r a n s e n v e r v a n g e n d o o r e e n L e -31—

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 31

liaards gezinde b a l j u w d i e e c h t e r, n a de zege op K o r t r i j k door de V l a m i n g e n i n 1 3 0 2 , z o u o n t h o o f d w o r d e n . Te v e n s z o u h e t k a s t e e l man W i j n e n d a e l e , d a t t o e n b e z e t w a s d o o r 7 0 0 F r a n s e n , e e n d r i e weken d u r e n d e V l a a m s e b e l e g e r i n g o n d e r J a n I v a n Namen e n W i l l e m van G u l l i k , m o e t e n k a p i t u l e r o n v o o r d e o v e r m a c h t e n k o n d e n J a n van Namen e n W i l l e m v a n G u l l i k d e z e g e v i e r e n d e i n t o c h t i n h e t v o o r v a d e r l i j k e s l o t houden.

Op 11 j u l i 1 3 0 2 l e e d h e t F r a n s e b e r o e p s l e g e r e e n z w a r e n e derlaag op Groeningekouter i n de zgn. Guldensporenslag. De v e r n i e t i g i n g van h e t b e s t e r i d d e r l e g e r van d i e t i j d , d o o r ambachtslieden e n boeren, d u u r d e amper 3 u u r. Z o werd d e z e l f s t a n d i g h e i d van V l a a n d e r e n g e r e d e n d e F r a n s e a n n e x a t i e p o l i t i e k g e s t u i t .

Gwyde v a n D a m p i e r r e h a d u i t z i j n e e r s t e h u w e l i j k : R o b r e c h t van B é t h u n e , W i l l e m v a n C r è v e c o e u r e n F i l i p s v a n T h i e t t e a l s z o nen e n u i t z i j n t w e e d e h u w e l i j k o . a . J a n e n Gwyde v a n Namen. I n 1284 s c h e n k t Gwyde v a n D a m p i e r r e a a n J a n v a n Namen, z i j n o u d s t e zoon u i t z i j n t w e e d e h u w e l i j k , d e h e e r l i j k h e i d W i j n e n d a e l e , T o r hout, K o r t e m a r k , R o e s e l a r e , e n z v. Margaretha van C l e r m o n t , d e e e r s t e v r o u w v a n J a n I v a n Namen, s t i e r f k i n d e r l o o s i n 1 3 0 8 , w a a r na J a n h e r t r o u w t i n 1 3 0 9 m e t M a r i a v a n A r t o i s . M a a r l a t e n w e e e r s t nog e v e n d e g r a v e n v a n V l a a n d e r e n b e s p r e k e n i n h u n v e r d e r e o p v o l ging.

Gwyde v a n D a m p i e r r e o v e r l e e d i n g e v a n g e n s c h a p i n C o m p i è g n e op 7 m a a r t 1 3 0 5 e n w e r d d o o r z i j n k i n d e r e n i n d e a b d i j v a n F l i n e s begraven. H i j w o r d t a l s g r a a f v a n V l a a n d e r e n o p g e v o l g d d o o r d e oudste zoon u i t z i j n e e r s t e h u w e l i j k , R o b r e c h t I I I v a n Bethune, geboren i n 1 2 4 7 . H i j h u w d e i n 1 2 6 5 m e t B l a n c a , d e d o c h t e r v a n Karel van A n j o u , d e l a t e r e koning van Napels e n S i c i l i ë . Z i j overleed reeds i n 1269 en hun e n i g e zoon K a r e l s t i e r f op 11 - j a r i g e l e e f t i j d . Z i j n t w e e d e v r o u w w e r d , i n 1 2 7 2 , Yo l a n d e , g r a v i n van N e v e r s , d i e h e m h e t g r a a f s c h a p N e v e r s e n v i j f k i n d e r e n z o u schenken. R o b r e c h t n a m d e e l a a n d e a c h t s t e K r u i s t o c h t , o n d e r d e leiding van Lodewijk de H e i l i g e , i n 1270, e n overleed op 17 september 1 3 2 2 . A l s g r a a f v a n V l a a n d e r e n w e r d h i j i n 1 3 2 2 o p g e v o l g d door z i j n k l e i n z o o n L o d e w i j k I I v a n N e v e r s , z o o n v a n L o d e w i j k I , graaf van Nevers e n Johanna, g r a v i n v a n R é t h e l . H i j was geboren ca. 1 3 0 4 , w e r d o p g e v o e d a a n h e t h o f t e P a r i j s e n huwde o p 2 1 j u l i 1320 m e t M a r g a r e t h a , d e 8 - j a r i g e d o c h t e r van k o n i n g F i l i p s V , d e Lange. O p 2 5 a u g u s t u s 1 3 4 6 s n e u v e l d e h i j i n d e s l a g b i j C r é c y , waar o o k z i j n z o o n e n o p v o l g e r L o d e w i j k v a n M a l e g e k w e t s t w e r d .

Lodewijk van Male, g r a a f van Vlaanderen van 1346 t o t 1384, geboren i n h e t k a s t e e l v a n M a l e b i j B r u g g e , o p 2 9 n o v e m b e r 1 3 3 0 , huwde o p 1 j u l i 1 3 4 7 m e t M a r g a r e t h a , d o c h t e r v a n J a n I I I v a n B r a -

-32—

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 32

bant. O n d e r h e t voorwendsel d a t Jan I I I , h e r t o g van B r a b a n t , z i j n successie geregeld had zonder z i j n goedkeuring, v i e l h i j hertog Wenceslas, gemaal v a n z i j n s c h o o n z u s t e r Johanna a a n , e n versloeg h i j hem t e S c h e u t o p 1 7 a u g u s t u s 1 3 5 6 . B i j d e v r e d e van A a t , o p 3 j u n i 1 3 5 7 , v e r w i e r f L o d e w i j k v a n M a l e d e h e e r l i j k heid Mechelen e n d e s t a d Antwerpen a l s o o k d e t i t e l v a n h e r t o g van B r a b a n t . L o d e w i j k v a n M a l e o v e r l e e d t e S i n t - O m a a r s o p 3 0 januari 1384 en werd d o o r F i l i p s de Stoute a l s g r a a f van Vlaanderen o p g e v o l g d .

F i l i p s de Stoute, h e r t o g van Bourgondië, d e jongere b r o e r van k o n i n g K a r e l V v a n F r a n k r i j k , o n t v i n g d o o r z i j n h u w e l i j k m e t Margaretha v a n M a l e , d e e n i g e d o c h t e r v a n L o d e w i j k v a n M a l e , Vlaanderen, A r t o i s , Franche-Comté, N e v e r s e n R é t h e l . H i j o v e r leed n a b i j H a l l e o p 2 7 a p r i l 1 4 0 4 e n w e r d o p g e v o l g d a l s g r a a f v a n Vlaanderen d o o r z i j n z o o n J a n z o n d e r Vr e e s .

Jan z o n d e r V r e e s , g r a a f v a n V l a a n d e r e n v a n 1 4 0 5 t o t 1 4 1 9 , werd g e b o r e n t e 2 8 m e i 1 3 7 2 t e D i j o n e n huwde i n 1 3 8 5 m e t M a r garetha v a n B e i e r e n . Op 1 0 september 1419 w e r d h i j t e Montereau vermoord d o o r z i j n t e g e n s t a n d e r s e n r i v a l e n i n F r a n r r i j k ; d e Armagnacs. D e a a n h a n g e r s v a n d e v e r m o o r d e L o d e w i j k v a n O r l é a n s waren n i e t v e r g e t e n d a t d e g r a a f v a n V l a a n d e r e n d e a a n s t i c h t e r was g e w e e s t v a n d e a a n s l a g o p h u n l e i d e r . I n h e t museum v a n D i j o n k a n men h e t p r a c h t i g e p r a a l g r a f , m e t l i g g e n d e b e e l d e n v a n Jan z o n d e r V r e e s e n z i j n e c h t g e n o t e M a r g a r e t h a , d o o r C l a u s S l u t e r e n medewerkers n o g bewonderen. A l s g r a a f v a n V l a a n d e r e n w e r d Jan z o n d e r V r e e s o p g e v o l g d d o o r F i l i p s d e G o e d e .

F i l i p s , g r a a f v a n C h a r o l a i s , l a t e r F i l i p s d e Goede genoemd, de e n i g e w e t t i g e z o o n v a n J a n z o n d e r V r e e s , g e b o r e n o p 3 1 j u l i 1396, o v e r l e e d o p 1 5 j u n i 1 4 6 7 . H i j w a s g r a a f v a n V l a a n d e r e n v a n 1419 t o t 1 4 6 7 , m a a r o o k h e r t o g v a n B o u r g o n d i ë , g r a a f v a n H o l l a n d , g r a a f v a n Z e e l a n d , g r a a f v a n Henegouwen, H e e r v a n F r i e s l a n d , g r a a f v a n Namen, h e r t o g v a n B r a b a n t , h e r t o g v a n L i m b u r g , h e r t o g van L u x e m b u r g , e n z v . H i j w e r d n a z i j n d o o d i n h e t g r a a f s c h a p Vlaanderen o p g e v o l g d d o o r K a r e l d e S t o u t e .

K a r e l d e S t o u t e , z o o n e n e r f g e n a a m v a n F i l i p s d e Goede u i t diens h u w e l i j k met I s a b e l l a v a n P o r t u g a l , w e r d geboren t e D i j o n op 1 0 n o v e m b e r 1 4 3 3 e n o v e r l e e d t e N a n c y o p 5 j a n u a r i 1 4 7 7 . H i j was g r a a f v a n V l a a n d e r e n v a n 1 4 6 7 t o t 1 4 7 7 e n huwde i n 1 4 3 9 C a tharina, d e tweede d o c h t e r van K a r e l V I I van F r a n k r i j k , d i e reeds in 1446 zou o v e r l i j d e n . Op 3 0 o k t o b e r 1454 hertrouwde h i j m e t z i j n n i c h t I s a b e l l a van Bourbon, u i t welke v e r b i n t e n i s i n 1475 Karels e n i g k i n d M a r i a van Bourgondië geboren werd, d i e n a z i j n dood i n 1 4 7 7 h a a r v a d e r z o u o p v o l g e n a l s g r a v i n v a n V l a a n d e r e n .

Na h a a r v r o e g e d o o d i n 1 4 8 2 z o u d e V l a a m s e k r o o n a a n h e t H a b s -

-33—

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 33

Va n o p d e 2 7 m h o g e t o r e n o p d e v o o r g r o n d k a n m e n b i j h e l d e r weer de zee z i e n

-34-

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 34

burgse H u i s v a l l e n m e t F i l i p s I , d e Schone, K a r e l V e n F i l i p s I I a l s volgende graven van Vlaanderen.

Te r u g n a a r d e h e e r l i j k h e i d W i j n e n d a e l e n u , w e r d h e t k a s t e e l t e n t i j d e v a n J a n I v a n Namen, o u d s t e z o o n v a n Gwyde v a n D a m p i e r r e u i t z i j n tweede h u w e l i j k met Maria van A r t o i s , verwoest en geplunderd d o o r d e B r u g g e l i n g e n e n d e bewoners v a n h e t V r i j e .

Wanneer J a n I v a n Namen o p 1 f e b r u a r i 1 3 3 1 t e P a r i j s o v e r l i j d t , wordt h i j opgevolgd d o o r z i j n zoon W i l l e m I , d i e i n 1386 Wijnendale e n a f h a n k e l i j k h e d e n o v e r d r o e g o p z i j n zoon J a n I I I v a n Namen, g e h u w d m e t C a t h e r i n a v a n S a v o y e . J a n I I z o u h e t s l o t t e r u g h e r s t e l l e n en o p 17 j u n i 1407 v e r k o o p t h i j d e ganse h e e r l i j k h e i d Wijnendaele a a n ' J a n z o n d e r Vrees, g r a a f v a n Vlaanderen.

Jan z o n d e r V r e e s w o u z i j n d o c h t e r , M a r i a , a a n e e n r i j k e p a r t i j h e l p e n om h a a r t o e k o m s t t e v e r z e k e r e n e n b e l o o f d e daarom n i e t m i n d e r dan 60.000 Franse kronen a l s b r u i d s s c h a t t e geven b i j h a a r h u w e l i j k . To e n M a r i a i n 1 4 1 0 i n h e t h u w e l i j k t r a d m e t A d o l f IV v a n K l e e f w a s h e t J a n e c h t e r n i e t m o g e l i j k d e z e s o m t e b e t a l e n , zodat h i j t e r kompensatie d e h e e r l i j k h e i d W i j n e n d a e l e b i j d e bruidsschat d i e n d e t e voegen. Z o v e r h u i s d e Wijnendaele i n 1413 naar d e h e r e n v a n K l e e f .

De k o m s t v a n d e h e r e n v a n K l e e f g a f a a n W i j n e n d a e l e z i j n oude l u i s t e r t e r u g . D e g r a v e n v a n K l e e f w e r d e n a l d i r e k t t o t de r a n g v a n h e r t o g e n v e r h e v e n e n w a r e n é é n d e r m a c h t i g s t e f a m i liesvan h e t toenmalige k e i z e r r i j k . De van Kleefs verbleven op Wijnendaele e n l i e t e n h e t oude s l o t w e e r opsmukken. U i t d e z e t i j d d a t e r e n o . a . d e omheiningsmuur e n d e monumentale i n g a n g s poort. A d o l f van K l e e f s t i e r f i n 1444 en werd a l s k a s t e e l h e e r van W i j n e n d a e l e o p g e v o l g d d o o r z i j n t w e e d e z o o n A r n o l d V v a n Kleef. ( d e oudste zoon moest i n D u i t s l a n d z i j n v a d e r a l s h e r tog v a n K l e e f o p v o l g e n J . A d o l f V v a n K l e e f , h e e r v a n R a v e n s t e i n , huwde t e R i j s e l m e t B e a t r i c e v a n P o r t u g a l , n a w i e n s d o o d h i j hertrouwde m e t Anna v a n B o u r g o n d i ë , d o c h t e r v a n F i l i p s d e Goede.

Wanneer M a r i a v a n B o u r g o n d i ë , d o c h t e r v a n K a r e l d e S t o u t e , e c h t genote v a n M a x i m i l i a a n v a n O o s t e n r i j k , g r a v i n v a n V l a a n d e r e n , haar n i e u w e o o m , A d o l f V v a n K l e e f , o p W i j n e n d a e l e kwam b e z o e ken i n 1 4 8 2 , v i e l z e , t i j d e n s e e n j a c h t p a r t i j , v a n h a a r p a a r d e n deed e e n d o d e l i j k e v a l . Z e w a s a m p e r 2 5 j a a r o u d .

Adolf V van K l e e f , h e e r van Ravenstein, i n de wandeling gewoon A d o l f v a n R a v e n s t e i n g e n o e m d , w a s één d e r o p m e r k e l i j k s t e ridders u i t z i j n t i j d . H i j was ook de e n i g e d i e n i e t i n h e t zand b i j t e n moest tegen de gevreesde h e r t o g K a r e l de S t o u t e i n t a l van s t e e k s p e l e n . Z i j n k n a p m i l i t a i r i n z i c h t k o n h i j o n d e r d e z e Bourgondische h e r t o g d i k w i j l s b e w i j z e n i n d i e n s d i v e r s e v e l d slagen w a a r i n A d o l f v a n R a v e n s t e i n s t e e d s e e n voorname p l a a t s

—35—

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 35

innam o n d e r d e b e v e l h e b b e r s v a n K a r e l d e S t o u t e . T i j d e n s d e b e g r a f e n i s v a n F i l i p s d e Goede w a s h e t d e h e e r v a n R a v e n s t e i n d i e de r o u w l e i d d e e n n a d e d o o d v a n K a r e l d e S t o u t e i n 1 4 7 7 w a s h i j het o n d e r m e e r d i e i n d e algemene v e r w a r r i n g d i e t o e n h e e r s t e d e 20-jarige Maria van Bourgondië, d o c h t e r van Karel en na z i j n dood g r a v i n v a n V l a a n d e r e n , e n h a a r s t i e f m o e d e r M a r g a r e t h a v a n Yo r k m e t r a a d e n d a a d b i j s t o n d . A d o l f V v a n K l e e f , h e e r v a n R a venstein, overleed op h e t kasteel van Wijnendaele, op 12 oktober 1492 e n w e r d o p g e v o l g d d o o r z i j n z o o n F i l i p s v a n K l e e f , g e boren i n 1 4 5 6 u i t z i j n e e r s t e h u w e l i j k m e t B e a t r i c e v a n P o r t u gal.

Ook F i l i p s v a n K l e e f s p e e l d e e e n v o o r a a n s t a a n d e r o l e n l e i d d e e e n z e e r bewogen l e v e n . A l s l e g e r a a n v o e r d e r o n d e r M a x i m i liaan van Oostenrijk, d i e intussen met F i l i p s ' n i c h t Maria van Boergondië i n h e t h u w e l i j k was g e t r e d e n , v e r s l o e g h i j h e t F r a n se l e g e r i n d e s l a g b i j G u i n e g a t e . A l s M a x i m i l i a a n i n 1 4 8 6 u i t Duitsland t e r u g k e e r t , waar h i j t o t koning werd gekroond, r u k t h i j met een g r o t e legermacht van huursoldaten tegen Vlaanderen op. A l s e e r s t e t e g e n s t a n d e r v i n d t h i j z i j n v r o e g e r e l e g e r a a n voerder F i l i p s v a n K l e e f o p z i j n weg d i e z i c h o p e n l i j k v e r z e t tegen d e H a b s b u r g e r s d i e V l a a n d e r e n b i j O o s t e n r i j k w i l l e n v o e g e n .

F i l i p s v a n K l e e f was o o k é é n d e r e e r s t e n om d e o p r o e p v a n d e Franse k o n i n g L o d e w i j k X I I t o t e e n n i e u w e K r u i s t o c h t , o m h e t oprukkende T u r k s e l e g e r u i t E u r o p a t e v e r j a g e n , t e b e a n t w o o r d e n .

B i j z i j n t e r u g k e e r t e Rome w e r d h i j d o o r p a u s A l e x a n d e r VI g e ë e r d a l s d e d a p p e r s t e s t r i j d e r t i j d e n s d i e K r u i s t o c h t , s a men m e t G o n z a l e s v a n C o r d o v a . T e r u g o p h e t s l o t v a n W i j n e n d a e l e wordt F i l i p s v a n K l e e f l i d v a n d e Hoge Raad o n d e r M a r g a r e t h a v a n O o s t e n r i j k e n r a a d s h e e r v a n K a r e l V . D e g r o t e k e i z e r K a r e l kwam z e l f s v e r s c h i l l e n d e dagen o p h e t k a s t e e l van Wijnendaele d o o r brengen ( o . a . 2 6 - 2 9 j u n i 1 5 1 7 ; 2 1 - 2 4 j u l i 1 5 2 0 ; 1 3 - 1 6 d e c e m b e r 1521 ) . O o k F e r d i n a n d v a n O o s t a n r i j k e n a n d e r e b e l a n g r i j k e p e r s o n a l i t e i t e n mocht F i l i p s van K l e e f , i n t u s s e n i n h e t h u w e l i j k g e treden met F r a n ç o i s e v a n Luxemburg, a l s z i j n g a s t e n o p W i j n e n daele verwelkomen.

F i l i p s van K l e e f s t i e r f k i n d e r l o o s o p Wijnendaele i n 1528 en h e t h e l e b e z i t g i n g o v e r o p z i j n n e e f J a n I I v a n K l e e f . O n d e r d i e n s b e s t u u r kwam d e l a n d v o o g d e s M a r i a v a n H o n g a r i j e h e t s l o t Wijnendaele v e r s c h i l l e n d e malen bezoeken ( o . a . 5 - 9 augustus 1535; 20-25 a u g u s t u s 1 5 3 7 ; 1 - 7 j u l i 1 5 4 0 ) . H e r t o g J a n I I v a n K l e e f gehuwd m e t d e h e r t o g i n v a n J u l i e r s , s t i e r f o p 6 f e b r u a r i 1 5 3 9 en h i j w o r d t o p g e v o l g d d o o r z i j n z o o n W i l l e m v a n K l e e f .

Daar h e t n i e t a l t e b e s t b o t e r d e m e t K a r e l V e n d e l a n d voogdes, e n d a a r h i j b o v e n d i e n n o g i n h e t h u w e l i j k t r a d m e t d e

—36—

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 36

dochter van k e i z e r Ferdinand van O o s t e n r i j k , v e r l i e t h i j d e Nederlanden e n W i j n e n d a e l e , om van t o e n a f een b e l a n g r i j k d e e l i n de b e s l i s s i n g e n v a n h e t k e i z e r r i j k t e g a a n n e m e n .

We z i t t e n i n d e b e r o e r d e t i j d e n v a n d e g o d s d i e n s t t r o e b e len e n h e t s l o t v a n W i j n e n d a e l e z o u n i e t ontsnappen a a n p l u n d e r i n g e n v e r w o e s t i n g . I n 1 5 7 8 w o r d t d e b u r c h t d o o r d e Geuzen g e d e e l t e l i j k verwoest w a a r b i j v o o r a l d e s l o t k a p e l h e t moest o n t gelden.

Na J a n I I I v a n K l e e f i s h e t d i e n s z o o n J a n - W i l l e m v a n K l e e f d i e hem o p v o l g d e , d e l a a t s t e h e e r v a n K l e e f d i e W i j n e n d a e l e z o u k e n n e n . Wa n n e e r h i j k i n d e r l o o s o v e r l i j d t o p 2 5 m a a r t 1 6 0 9 breekt e r o n m i d d e l l i j k een e r f e n i s t w i s t u i t . De v i e r dochters van d e z u s t e r v a n J a n - W i l l e m , a l l e n gehuwd m e t D u i t s e p r i n s e n , staan o p h u n r e c h t e n , m a a r e r waren n o g a n d e r e k a n d i d a a t - e r f g e namen d i e v a n d e z e o f g e n e k a n t f a m i l i e w a r e n .

De D u i t s e k e i z e r R o d o l f I I h a k t e u i t e i n d e l i j k d e k n o o p door e n p l a a t s t e W i j n e n d a e l e o n d e r s e k w e s t e r. P a s i n 1 6 2 5 , o p 27 j u n i , k e n t d e R i j k s d a g v a n D Ăź s s e l d o r f d e h e e r l i j k h e i d W i j n e n daele t o e aan Wolfgang - W i l l e m , h e r t o g v a n Neuburg, e n p a l t s graaf van de R i j n .

Er b r e k e n n u s l e c h t e t i j d e n a a n v o o r W i j n e n d a e l e e n h e t h e l e V l a a n d e r e n , w a n t r e g e l m a t i g komen o f w e l I t a l i a a n s e , o f w e l Franse, o f w e l Spaanse t r o e p e n o n z e s t r e k e n p l u n d e r e n e n p l a t branden.

Wolfgang- W i l l e m , h e r t o g v a n N e u b u r g , w o r d t i n 1 6 4 2 o p g e volgd d o o r z i j n zoon F i l i p s - W i l l e m , d i e o p z i j n b e u r t i n 1655 door z i j n z o o n Wo l f g a n g - W i l l e m w o r d t o p g e v o l g d . I n 1707 i s het d i e n s z o o n J a n - W i l l e m d i e d e n i e u w e e i g e n a a r v a n W i j n e n daele w o r d t , g e v o l g d i n 1716 d o o r z i j n b r o e r K a r e l - F i l i p s ; i n in 1742 d i e n s zoon J a n - A d o l f , g e v o l g d t e n s l o t t e i n 1746 d o o r diens z o o n K a r e l - T h e o d o o r, d e l a a t s t e h e e r d i e W i j n e n d a e l e gekend h e e f t . A l d e z e p a l t s g r a v e n v e r b l e v e n i n D u i t s l a n d e n l i e t e n h e t beheer van h e t domein o v e r aan een i n t e n d a n t .

Ondertussen, o p 2 8 september 1708, h a d e r een v e l d s l a g plaatsgevonden v o o r de p o o r t e n v a n h e t k a s t e e l , t u s s e n Engelse en F r a n s e t r o e p e n . D e F r a n s e n l e d e n e r e e n z w a r e n e d e r l a a g e n verloren op het slagveld tussen de 3.000 en 4.000 o f f i c i e r e n en s o l d a t e n .

Met d e F r a n s e r e v o l u t i e v e r d w e e n h e t b e s t a a n v a n d e h e e r l i j k h e i d W i j n e n d a e l e e n i n 1 8 11 w e r d h e t s l o t o p b e v e l v a n N a p o l e o n v o o r t w e e d e r d e n a f g e b r o k e n . N a d e v a l v a n N a p o l e o n kwamen de E n g e l s e t r o e p e n o p 2 1 s e p t e m b e r 1 8 1 4 h e t k a s t e e l , o f w a t e r nog v a n o v e r b l e e f , b e z e t t e n . To e n d e F r a n s e n v o o r g o e d v e r s l a g e n waren e n o n s l a n d b i j H o l l a n d w e r d g e v o e g d , g i n g e n k a s t e e l e n d o -

-37â&#x20AC;&#x201D;

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 37

mein o v e r n a a r h e t H u i s v a n O r a n j e . Z i j g e b r u i k t e n h e t k a s t e e l t o t i n 1825 a l s kazerne v o o r de Hollandse troepen. Daarna s t e l d e het H o l l a n d s e k o n i n g s h u i s h e t ganse domein W i j n e n d a e l e t e k o o p .

Op 2 6 a p r i l 1 8 2 6 w e r d d e r u i n e v a n W i j n e n d a e l e a a n g e k o c h t door d e h e e r J o s s e - P i e r r e M a t h i e t , b a n k i e r t e B r u s s e l , d i e h e t s l o t d i r e k t deed heroptrekken d o o r a r c h i t e k t F é l i x Laureys.

De o o r s p r o n k e l i j k e c i r k e l v o r m v a n h e t g r o n d p l a n w e r d m a a r voor 2 / 3 w e e r u i t g e w e r k t . D e oude t o r e n t j e s u i t d e X I V d e eeuw alsmede d e t o r e n u i t 1 7 9 5 b l e v a n b e w a a r d . D e h e r o p b o u w g e b e u r d e in d r i e perioden: d e e e r s t e r o n d 1835, d e tweede f a s e i n 1865 en h e t d e f i n i t i e f u i t z i c h t v e r k r e e g h e t s l o t i n 1 8 8 0 . Wa n n e e r d h r. J . P . M a t h i e u o v e r l i j d t , o p 4 j u n i 1 8 6 3 , kwamen d e b e z i t tingen i n handen v a n z i j n zoon Joseph- L o u i s - J u l e s M a t h i e u , g e b o ren i n 1 8 2 2 .

Na d e t w e e d e b o u w f a s e v i n d e n w e r e g e l m a t i g l e d e n v a n o n s k o n i n k l i j k h u i s op Wijnendaele t e g a s t . Op 23 augustus 1873 kwam e r k o n i n g L e o p o l d I I v o o r d e e e r s t e m a a l , m a a r h i j z o u e r nog v a a k t e r u g k o m e n . O p 1 8 o k t o b e r 1 8 9 8 k o n men e r d e g r a a f v a n Vlaanderen e n p r i n s A l b e r t , d e l a t e r e k o n i n g A l b e r t I , v o o r d e eerste maal b e g r o e t e n e n o p 2 5 m e i 1940 was W i j n e n d a e l e a n d e r maal d e p l a a t s v a n e e n h i s t o r i s c h g e b e u r e n . W a n t o p d i e d a g greep e r h e t o n d e r h o u d p l a a t s t u s s e n K o n i n g L e o p o l d I I I e n d e v i e r m i n i s t e r s d i e nog i n ons l a n d v e r b l e v e n : d e heren Spaak, P i e r l o t , Va n d e r p o o r t e n e n D e n i s . D e t o e s t a n d v a n h e t B e l g i s c h e l e g e r w a s m e t d e d a g h o p e l o z e r g e w o r d e n e n d e m i n i s t e r s kwamen dan o o k d e k o n i n g v e r z o e k e n t e v l u c h t e n . L e o p o l d I I I w e i g e r d e d i t v o o r s t e l en zou de Duitse i n v a l l e r s de k a p i t u l a t i e d e r Belgische t r o e p e n z e l f overhandigen ( gedaan t e Anvaing b i j D o o r nik ) . " M i j n e Heren, s p r a k de koning t o t de m i n i s t e r s , h e t i s mijn p l i c h t b i j m i j n l e g e r en m i j n v o l k t e b l i j v e n ! " De m i n i s t e r s waren h e t daarmee n i e t e e n s e n e r v o l g t e e n d i s c u s s i e d i e de t w e e p a r t i j e n n i e t d i c h t e r b i j e l k a a r b r e n g t . D e z e b e s p r e kingen zouden o n s l a n d n o g v e l e j a r e n v e r d e e l d houden e n d e oorzaak worden v a n j a r e n l a n g e p i j n l i j k e moeilijkheden.

Ondertussen was J o s e p h - L o u i s - J u l e s M a t h i e u t e N i c e o v e r leden o p 2 1 f e b r u a r i 1 8 9 4 e n w e r d h i j o p g e v o l g d d o o r z i j n z o o n J . J . M a t h i e u , k o n s u l v a n Monaco, d i e i n 1922 o v e r l e e d . Z i j n zoon, J a c q u e s M a t h i e u , g e b o r e n i n 1 8 9 9 v o l g d e h e m o p a a n h e t hoofd v a n d e W i j n e n d a e l s e b e z i t t i n g e n , w i e n s z o o n J e a n - J a c q u e s , geboren o p 1 d e c e m b e r 1 9 2 9 , d e v i j f d e g e n e r a t i e M a t h i e u d e W i j nendaele w o r d t , e n d e z e s d e g e n e r a t i e m e t J é r ô m e , g e b o r e n i n 1966, a l k l a a r s t a a t .

In d e b e i d e r wereldoorlogen waren h e t d e D u i t s e b e z e t t e r s

—38—

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 38

d i e W i j n e n d a e l e b e v o l k t e n e n e r n i e t v e r l e g e n om w a r e n t a l r i j ke k u n s t s c h a t t e n u i t h e t k a s t e e l mee t e nemen.

Het p r a c h t i g o n d e r h o u d e n , o m w a l d e k a s t e e l v a n W i j n e n d a le, met ophaalbrug, s l o t t o r e n met kantelen en c i l i n d e r - e n k e gelvormige t o r e n s , eens d e g e l i e f d e v e r b l i j f p l a a t s van d e graven van V l a a n d e r e n , g e l e g e n i n e e n 4 0 h a g r o o t p a r k , k a n men b e r e i ken v i a e e n r e c h t b a a n v a n u i t h e t N . W. v a n h e t s t a d s c e n t r u m v a n To r h o u t ( d e O o s t e n d e s t r a a t ) c a . 3 k m t e v o l g e n .

Het k a s t e e l w e r d gebouwd m i d d e n i n e e n v i j v e r w a a r n a t u u r l i j k e bronnen h e t w a t e r p e i l i n s t a n d houden. T i j d e n s d e D u i t s e b e z e t t i n g i n 1940-1945 w e r d d e z e v i j v e r leeggepompt om n a a r h i s t o r i s c h e vondsten u i t t e k i j k e n . Op z e e r k o r t e t i j d was h e t w a t e r weer g e s t e g e n z o n d e r d a t h e t h a d g e r e g e n d .

We k r e g e n d e u i t z o n d e r l i j k e g e l e g e n h e i d d i t h i s t o r i s c h b e l a n g r i j k e k a s t e e l t e bezoeken, w a a r we d o o r d e h u i d i g e e i g e n a a r, b a r o n J a c q u e s M a t h i e u d e W i j n e n d a e l e , w e r d e n r o n d g e l e i d .

Het i s m o e l i j k a a n t e nemen d a t d e z e e n o r m v i t a l e m a n , d i e e r u i t z i e t a l s e e n z e s t i g e r , d e v o r i g e eeuw w e r d g e b o r e n . H i j s t a p t e met o n s r o n d h e t k a s t e e l e n v e r t e l d h o n d e r d u i t o v e r z i j n g e s c h i e denis. N a d e z e rondgang werden we i n h e t k a s t e e l z e l f r o n d g e leid waar de baron ons de b e l a n g r i j k s t e vertrekken l i e t bekijken.

Langs d e z e w e g w i l l e n w e hem d a n o o k n o g m a a l s b e d a n k e n v o o r d i t bijzonder g a s t v r i j o n t h a a l , d e v e l e geschiedkundige en anekdot i s c h e gegevens d i e h i j o n s v e r s t r e k t e e n d e boeken d i e we meekregen.

In d e g a l e r i j o p d e bovenverdieping h i e l d d e baron even halt en t r o k onze aandacht op een oude t e k e n i n g , d a t een B i j b e l s gebeuren v o o r s t e l d e . T i j d e n s d e o o r l o g , v e r t e l t d e b a r o n , w e r d Wijnendaele b e z e t d o o r de Gestapo. Op z e k e r e dag s t o n d d e D u i t s e b e v e l h e b b e r woedend n a a r d e z e t e k e n i n g t e s t a r e n . W e e t u w e l , sprak h i j , d a t a l d e personen o p d e z e t e k e n i n g Joden z i j n ? B e s t mogelijk, antwoordde de baron, maar z e z i j n geen f a m i l i e van m i j !

Het k a s t e e l v a n W i j n e n d a e l e b e z i t e e n m e r k w a a r d i g i n t e r i eur met p r a c h t i g e o u d e meubels e n wapens, a f g e w i s s e l d d o o r s c h i l d e r i j e n e n j a c h t t r o f e e ë n d i e d o o r d e h u i d i g e e i g e n a a r meegebracht werden v a n z i j n t a l r i j k e r e i z e n i n Kongo, K e n i a , Bangkok e n z v .

Het k a s t e e l v a n W i j n e n d a e l e k a n men v a n o p a f s t a n d g o e d bekijken; b e z i c h t i g i n g van d i t zb b e l a n g r i j k s l o t i s e c h t e r n i e t m o g e l i j k , w a n t d i t h i s t o r i s c h e domein w o r d t n i e t opengesteld voor bezoekers. paul a r r e n —39—

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 39

De a c h t e r z i j d e v a n h e t s l o t

De i m p o s a n t e i n g a n g

-40-

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 40

BRONNEN: R. P. R. N. H. R. R. R. H.

Haelewyn: " S l o t e n H e e r l i j k h e i d W i j n e n d a e l e " 1 9 5 9 Lansens: " G e s c h i e d e n i s v a n T h o u r o u t e n Wy n e n d a e l e " 1 8 4 5 Haelewyn: " To r h o u t , G e s c h i e d k u n d i g e s c h e t s " 1 9 6 6 Van H o v e : " To r h o u t " 1 9 6 0 Ve r l e y e n : " To r h o u t , de S p a r r e s t e d e " 1 9 7 7 Haelewyn: " To r h o u t o n d e r h e t F r a n s b e s t u u r " 1 9 6 6 Haelewyn: " To r h o u t o n d e r h e t N e d e r l a n d s b e s t u u r " 1 9 6 5 Haelewyn: " To r h o u t i n o u d e p r e n t k a a r t e n " Ve r l e y e n : " JJe R o o p i j p - F o n t e i n e n h a a r o m g e v i n g a a n h e t s l o t van Wijnendaele " 1975 B u r g g r a a f Te r l i n d e n : " L e C h â t e a u d e W y n e n d a e l e " 1 9 6 6 N. V a n H o v e : " To r h o u t , s e c u n d a i r e k e r n e n o n t w i k k e l i n g " i n "West-Vlaanderen " j r g . 1 0 - 1 9 6 8 - b l z . 1 3 8 " To r h o u t 1 9 4 7 - 1 9 6 7 " U i t g a v e v a n h e t s t a d s b e s t u u r v a n To r h o u t - 1 9 6 7 G. D e l r u e : " R u i n e s r e m a r q u a b l e s d e l a B e l g i q u e - C h â t e a u x historiques " z . d . - b l z . 43 E. B r u y l a n d t : " L a B e l g i q u e i l l u s t r é " To m e I I - b l z . 8 1 M. E e m a n s : " V l a a m s c h K a s t e e l e n b o e k " z . d . - b l z . 1 3 3 E. P o u m o n : " C h â t e a u x d e B e l g i q u e - C h â t e a u x d e F l a n d r e " 1957 - b l z . 1 7 J. K e r r e m a n s e n g r a a f J . d e B o r c h g r a v e d ' A l t e n a : " C h â t e a u x de B e l g i q u e " n r . 2 1 C. M e r t e n s : " C h â t e a u x d e B e l g i q u e " v o l . I I - 1 9 5 4 - n r . 5 G.H. D u m o n t : " B u r c h t e n e n K a s t e l e n v a n B e l g i ë " d e e l 5 blz. 6 5 B. P e l e m a n : " K a s t e l e n i n V l a a n d e r e n " d e e l 1 - b l z . 1 5 4 C. B a u n e : " A n n u a i r e d e s c h â t e a u x d e B e l g i q u e " é d i t i o n 1 8 9 9 blz 1 0 9 R. A r o n : " L e o p o l d I I I o u l e c h o i x i m p o s s i b l e " F. L . G a n s h o f f : " V l a a n d e r e n o n d e r d e e e r s t e G r a v e n " 1 9 4 4 H. S e r m o n : " J a n z o n d e r V r e e s " 1 8 8 9 d r. J . D h o n d t : " K o r t e geschiedenis v a n h e t o n t s t a a n van h e t Graafschap V l a a n d e r e n " 1942 J. v a n O v e r s t r a t e n : " VA B - G i d s v o o r V l a a n d e r e n " 1 9 6 6 - b l z . 7 7 7 E. d e S e y n : " G e s c h i e d - e n a a r d r i j k s k u n d i g w o o r d e n b o e k d e r B e l g i s c h e Gemeenten " d e e l I I - b l z . 1 3 7 2 J. S t r u y e : " I k w e e t n o g h o e h e t w a s . . . " 1 9 7 8 - b l z . 2 8 e. a.

—41—

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 41

NIEUWJAARSWENSCH ( R E D E R Y K E R S G E D I C H T ) I c k wensch U e e n j a a r

'

m e t w e i n i g b l i j d e dagen

Noyt w e n s c h i c k U e e n j a a r I c k wens U e e n j a e r

'

'

v o o r s p o e d i g n a e r behaeghen

v o l van droefenis

Noyt w e n s c h i c k U e e n j a e r

'

Een j a e r om ' t a l l e n t i j d En n o y t m i n u n i t o f u e r

'

'

d e n g o e d e n God t e s t o o r e n

n a e r syn gebodt t e hooren

I c k wensch d a t wy n o y t waren maer a l o n s l e v e n l a n g

d a t v o l van vreugden i s

'

'

i n

l i e f d e n vroolikheyd

d a e r men i n d r o e f h e y d s c h r e y t

Dock d a t g y n o y t m o c h t s i e n

h e t

Maer d a t g y e e n s m o o g t s i e n

d

e

hemels firmament h e l met syn torment

I c k wensch U v o o r n i e u w j a e r t o r m e n t e n ende l y d e n I c k wensch U nimmer meer

'

met Godt U t e v e r b l i j d e n

Maer i c k w e n s c h U d a t G o d t En d a t h y n i m m e r m e e r

'

U

G e l u k en zegen d o e t

Gy s u l t v e r v l o e c k e n d a n

d

i

Gy s u l t a e n v e e r d e n o o c k

'

En d a t p r i n s L u c i f e r

i s

'

En d a t d e n w a e r e n G o d t

e

onlangs i s geboren

C a l v y n met s y n gesworen

'

i n h e t sacrament

i s

I c k wensch U m e t n i e u w j a e r Staeg v r y t e w e s e n v a n

b e r o o f t van a l l e goedt

'

' a l

i n de hel present s m e r t , ongeluk en lyden ' t geen U kan verblyden

Dat g y e n u w g e s l a c h t

'

m i s a g t wordt en gehaet

En d a t g y n i m m e r m e e r

'

l e e f t g e r u s t i n uwen s t a e t

En w o r d t g y a r m e n o u d t

'

t

s a l m y z y n l i e f om h o o r e n

Maer w o r d t g y g r o o t v a n s t a e t ' d i t s a l m y n v r e u g d v e r s t o o r e n Dus w e n s c h i c k t o t b e s l u y t en d a t g y n o y t g e n i e t

'

'

a l

d e e e u w i g e dommenis ' t geen U s a l i g i s .

Gy e n m o g t h e t n i e t k w a e l i c k nemen maer z o e k t e n g y z u l t v i n d e n . zie blz.43 â&#x20AC;&#x201D;42â&#x20AC;&#x201D;

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 42

SLEUTEL VOOR DE ONTCIJFERING VAN HET REDERYKERSGEDICHT Lees Lees Lees Lees

lste lste lste lste

deel deel deel deel

van van van van

regel regel regel regel

1, 2, 3, 4,

gevolgd gevolgd gevolgd gevolgd

door door door door

2de 2de 2de 2de

deel deel deel deel

van van van van

regel regel regel regel

2 1 4 3

enz.

Het b e s t u u r v a n H o b o n i a s l u i t z i c h g r a a g a a n b i j d e vrome w e n s e n ' v a n d i t i e t w a t e i g e n a a r d i g e r e d e r i j k e r s gedicht en wenst haar leden en hun f a m i l i e een vreugdevol e n kommerloos 1 9 7 9 .

A l s u d i t nummer v a n o n s t i j d s c h r i f t o n t v a n g t l o o p t h e t j a a r 1978 o p z i j n l a a t s t e b e n e n . E e n j a a r w a a r w i j a l s j o n g e Heemkundige K r i n g w e e r met v r e u g d e e n t r o t s kunnen n a a r o m k i j k e n .

Want i n 1 9 7 8 m o c h t e n w e e e n t i e n t a l n i e u w e l e d e n v e r w e l k o m e n , v e r l i e p e n a l l e a k t i v i t e i t e n n a a r wens e n e i n d i g t h e t j a a r m e t een g e z o n d e k a s t o e s t a n d .

S i n d s h e t v e r s c h i j n e n v a n h e t v o r i g e nummer v a n h e t t i j d s c h r i f t i s e r nog h e e l w a t gebeurd. Op 7 o k t o b e r g i n g e n we n a a r d e " Jaarmarkt i n B r o l l e z e l e " , e e n v r i j w e l onbekend t o n e e l w e r k van e e n j e u g d i g e G o e t h e , d a t h e t M e i r t h e a t e r d e e d v o l l o p e n .

D i r k d e B a t i s t , J o h n y Vo n e r s e n e c h t g e n o t e J a n i n e B i s c h o p s speelden o p e e n v o o r t r e f f e l i j k e e n i e t w a t ondeugende w i j z e de 1 8 r o l l e n i n d i t d o o r P e t e r H a c k s b e w e r k t e s t u k .

Op 2 8 o k t o b e r z a t e n w e i n d e D e n n e n b u r g h o e v e l e k k e r t e s m u l l e n t i j d e n s h e t Te e r f e e s t , o p 1 d e c e m b e r t r o k d e b r a v e S i n t i n e e n k l e u r r i j k e s t o e t d o o r d e Hoogboomse s t r a t e n e n o p 8 d e c e m b e r h i e l d e n w e i n d e n Haasdam e e n d i a - a v o n d . D e t a l r i j k opgekomen leden e n s y m p a t i s a n t e n g e n o t e n v a n e e n p r a c h t i g e d i a - r e e k s van Raymond R o e l a n d s o v e r d e Oude G r a c h t , t e r w i j l z e i n h e t tweede g e d e e l t e mee o p r e i s m o c h t e n m e t H a r r y d e S i t t e r n a a r de N o o r d k a a p . We z a g e n d e S k a n d i n a v i s c h e h o o f d s t e d e n , b e z o c h t e n Finland met z i j n duizend meren, dwarsten Lapland met d e v r i e n d e l i j k e e n k l e u r r i j k u i t g e d o s t e bewoners om t e n s l o t t e d e N o o r d kaap t e b e r e i k e n w a a r d e M i d d e r n a c h t s z o n o n s a l o p w a c h t t e .

Wanneer we l a n g s d e w o e s t N o o r s e f j o r d e n w e e r h u i s w a a r t s k e e r den b e t e k e n d e d i t d a t w e m e e r d a n 9 . 0 0 0 k m h a d d e n a f g e l e g d , gezien e n g e n o t e n .

Het j a a r z i t e r d u s w e e r o p , e n i n d i t l a a t s t e t i j d s c h r i f t v a n 1978 z i j n w e z o v r i j g e w e e s t e e n s t o r t i n g s f o r m u l i e r i n t e s l u i ten v o o r d e b e t a l i n g v a n h e t l i d g e l d v o o r 1979. U k a n d a t doen â&#x20AC;&#x201D;43â&#x20AC;&#x201D;

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 43

via de p o s t o f l a n g s uw bank, maar ook kan u r e c h t s t r e e k s b e t a l e n b i j é é n d e r b e s t u u r s l e d e n . H e t l i d g e l d hebben we n o g o p 150,- f r gehouden. B i j v o o r b a a t danken: R. R o e l a n d s - V r e d e l a a n 2 4 Hoogboom - V o o r z i t t e r W. S e g e r s - C a m p a n u l a l a a n 5 Hoogboom - S e k r e t a r i s H. D e S i t t e r - V r e d e l a a n 6 0 Hoogboom - S c h a t b e w a a r d e r P. A r r e n - A n t v e r p i a s t r a a t 9 S t . - M a r i a b u r g - A r c h i v a r i s

activiteiten

U hebt a l wel gemerkt d a t de l a a t s t e afleveringen v a n ons t i j d s c h r i f t werden aangevuld met enkele v a s t e r u b r i e k e n d i e h e t g e h e e l v e e l i n t e r e s s a n t e r e n e e n b e e t j e l i j v i g e r maken.

Ook v o o r d e v o l g e n d e nummers z o u d e n w e o p d e z e m a n i e r w i l l e n voortwerken.

Vo o r d e n a b i j e t o e k o m s t w e r d e n r e e d s v e r s c h i l l e n d e a k t i v i t e i ten g e p l a n d e n d e d a t a k a n u a l n o t e r e n i n uw agenda.

10 f e b r u a r i 1 9 7 9 : W o r s t e n b r o o d a v o n d i n D e n Haasdam, o f a p p e l b o l l e n a l s u d i e l i e v e r h e b t . Weer een stemmige avond d i e u n i e t mag m i s s e n .

11 m a a r t 1 9 7 9 : O p d e z e z o n d a g v o o r m i d d a g p l a n n e n w e e e n w a n d e l i n g i n Oud-Antwerpen o n d e r d e l e i d i n g v a n e e n e r v a r e n g i d s .

21 a p r i l 1 9 7 9 : t h e a t e r b e z o e k . W e l k t h e a t e r k u n n e n w e n u n o g n i e t meedelen, m a a r we z o e k e n w e l e e n " p l e z a n t " s t u k u i t !

27 m e i 1 9 7 9 : B e z o e k a a n h e t P o l d e r m u s e u m v a n L i l l o , e e n b o o t t o c h t j e n a a r d e gemeente D o e l w a a r we o o k n o g w a t r o n d k i j k e n .

17 n o v e m b e r 1 9 7 9 : H e t o n o v e r t r o f f e n Te e r f e e s t i n d e D e n n e n burghoeve.

Andere a k t i v i t e i t e n v o o r 1 9 7 9 w o r d e n n o g u i t g e w e r k t , e n r e e d s denken w e a a n 1 9 8 0 w a a r o p 9 / 1 0 f e b r u a r i e e n t e n t o o n s t e l l i n g van O u d e A m b a c h t e n w o r d t v o o r b e r e i d . U w o r d t n o g w e l t i j d i g van e e n e n a n d e r o p d e h o o g t e g e b r a c h t .

Het b e s t u u r

—44—

Hobonia - 7de jaargang - nr. 4 - december 1978 - p. 44