Hobonia 1983-2 A4 by Heemkring Hoghescote

H0B0N IA KULTURELE H E E M K R I N G H O O G B O O M

Verantwoordelijk u i t g e v e r P. A r r e n Antverpiastraat 9 2070 Ekeren

D r i e m a a n d e l i j k s

tijdschrift

12e JAARGANG â&#x20AC;&#x201D; 1983 APRIL - M E I - J U N I

,�Y

Êti

�MOIL' ","'er

i l l a " La Désirade " - Jagersdreef n r. 11 - Prachtig geresaureerd door de h u i d i g e éigenaars en Hobonia-leden, d e famiie Bruneel - Deckers. T e k e n i n g : André Mariën

t.flOUD =amil_iukunde 'wervend d o o r h e e n d e g e s c h i e d e n i s v a n h e t " Z w i n " -. d e e l 1 8 astelen i n Vlaanderen: Wissekerke i n Bazel ; n u f f etend i n h e t - v e r l e d e n v a n Hoogboom ' D e Vi a a m s u h e t a l e i s w o n d e r z o e t " \ctiviteiten asverslag

- 65

P. A r r e n R. V a n H a e l s t P. A r r e n P. A r r e n P. A r r e n R. R o e l a n d s H. D e S i t t e r

b l z .

6 6

b b b b b b

7 9 91 109 11 9 125 128

i l l l l l

z z z z z z

. . . . . .

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 65

F A M I L I E K U N D E

De b e n a m i n g e n v a d e r e n m o e d e r ; g r o o t v a d e r e n g r o o t m o e d e r en o v e r g r o o t v a d e r e n o v e r g r o o t m o e d e r g e b r u i k e n w e a l l e m a a l Bij de aanduiding van de generatie voor overgrootvader loopt h e t i n de meeste gevallen a l mis en horen we: over-overgrootvader. Hoever we i n h e t v e r l e d e n moeten t e r u g g a a n h o r e n we a a n het aantal"overs" d i e iemand voor z i j n grootvader p l a a t s t of s p r e e k t men v a n e e n " v e r r e v o o r v a d e r " . Nu i s h e t z o d a t e r v o o r i e d e r e g e n e r a t i e e e n g e p a s t e n a a n bestaat, d i e e c h t e r d o o r w e i n i g e n g e b r u i k t w o r d t o f gekenc is. U kan zeggen: d e overgrootvader van m i j n overgrootvaders overgrootvader o f gewoon: stamvader; d e j u i s t e benaming voor d i e negende generatie. H i e r v o l g t e r dan een l i j s t met d e j u i s t e b e n a m i n g e n v a n d e v o o r g a a n d e g e n e r a t i e s . 1 . VADER-MOEDER 2.GROOTVADER-GROOTMOEDER 3.OVERGROOTVADER - MOEDER 4. BETOVERGROOTVADER 5.OUDVADER 6.OUDGROOTVADER 7.OUDOVERGROOTVADER 8.OUDBETOVERGROOTVADER 9.STAMVADER 10. STAMGROOTVADER 11.STAMOVERGROOTVADER 12. STAMBETOVERGROOTVADER 13. STAMOUDVADER 14. STAMOUDGROOTVADER 15. STAMOUDOVERGROOTVADER 16. STADMOUDBETOVERGROOTVADER 17.EDELVADER 18. EDELGROOTVADER 19. EDELOVERGROOTVADER 20. EDELBETOVERGROOTVADER 21.EDELOUDVADER 22. EDELOUDGROOTVADER 23. EDELOUDOVERGROOTVADER

24.EDELOUDBETOVERGROOTVADER 25.EDELSTAMVADER 26.EDELSTAMGROOTVADER 27.EDELSTAMOVERGROOTVADER 28.EDELSTAMBETOVERGROOTVADER 29.EDELSTAMOUDVADER 30.EDELSTAMOUDGROOTVADER 31.EDELSTAMOUDOVERGROOTVADER 32.EDELSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 33.VOORVADER 34.VOORGROOTVADER 35.VOOROVERGROOTVADER 36.VOORBETOVERGROOTVADER 37.VOOROUDVADER 38.VOOROUDGROOTVADER 39.VOOROUDOVERGROOTVADER 40.VOOROUDBETOVERGROOTVADER 41.VOORSTAMVADER 42.VOORSTAMGROOTVADER 43.VOORSTAMOVERGROOTVADER 44.VOORSTAMBETOVERGROOTVADER 45.VOORSTAMOUDVADER 46.VOORSTAMOUDGROOTVADER - 66

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 66

4 7 . VOORSTAMOUDOVERGROOTVADER 4 8 , VOORSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 4 9 . VOOREDELVADER 50, VOOREDELGROOTVADER 51. VOOREDELOVERGROOTVADER 52. VOOREDELBETOVERGROOTVADER 53. VOOREDELOUDVADER 54. VOOREDELOUDGROOTVADER 55. VOOREDELOUDOVERGROOTVADER 56. VOOREDELOUDBETOVERGROOTVADER 57. VOOREDELSTAMVADER 58. VOOREDELSTAMGROOTVADER 59. VOOREDELSTAMOVERGROOTVADER 60. VOOREDELSTAMBETOVERGROOTVADER 61. VOOREDELSTAMOUDVADER 62. VOOREDELSTAMOUDGROOTVADER 63. VOOREDELSTAMOUDOVERGROOTVADER 64. VOOREDELSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 65. AARTSVADER 66. AARTSGROOTVADER 67. AARTSOVERGROOTVADER 68. AARTSBETOVERGROOTVADER 69. AARTSOUDVADER 70. AARTSOUDGROOTVADER 71. AARTSOUDOVERGROOTVADER 72. AARTSOUDBETOVERGROOTVADER 73. AARTSSTAMVADER 74. AARTSSTAMGROOTVADER 75. AARTSTAMOVERGROOTVADER 76. AARTSSTAMBETOVERGROOTVADER 77. AARTSSTAMOUDVADER 78. AARTSSTAMOUDGROOTVADER 79. AARTSSTAMOUDOVERGROOTVADER 80. AARTSSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 81. AARTSEDELVADER 82. AARTSEDELGROOTVADER 83. AARTSEDELOVERGROOTVADER 84. AARTSEDELBETOVERGROOTVADER 85. AARTSEDELOUDVADER 86. AARTSEDELOUDGROOTVADER 87. AARTSEDELOUDOVERGROOTVADER 88. AARTSEDELOUDBETOVERGROOTVADER - 67

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 67

89. AARTSEDELSTAMVADER 90. AARTSEDELSTAMGROOTVADER 91. AARTSEDEi.STAMOVERGR00TVADER 92. AARTSEDELSTAMBETOVERGROOTVADER 93. AARTSEDELSTAMOUDVADER 94. AARTSEDELSTAMOUDGROOTVADER 95. AARTSEDELSTAMOUDOVERGROOTVADER 96. AARTSEDELSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 97. AARTSVOORVADER 9 8 . AARTSVOORGROOTVADER 99. AARTSVOOROVERGROOTVADER 100. AARTSVOORBETOVERGROOTVADER 101. AARTSVOOROUDVADER 102. AARTSVOOROUDGROOTVADER 103. AARTSVOOROUDOVERGROOTVADER 104. AARTSVOOROUDBETOVERGROOTVADER 105. AARTSVOORSTAMVADER 106. AARTSVOORSTAMGROOTVADER 107. AARTSVOORSTAMOVERGROOTVADER 108. AARTSVOORSTAMBETOVERGROOTVADER 109. AARTSVOORSTAMOUDVADER 11 0 . AARTSVOORSTAMOUDGROOTVADER 111 . AARTSVOORSTAMOUDOVERGROOTVADER 112. AARTSVOORSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 113. AARTSVOOREDELVADER 114. AARTSVOOREDELGROOTVADER 115. AARTSVOOREDELOVERGROOTVADER 116. AARTSVOOREDELBETOVERGROOTVADER 117. AARTSVOOREDELOUDVADER 118. AARTSVOOREDELOUDGROOTVADER 119. AARTSVOOREDELOUDOVERGROOTVADER 120. AARTSVOOREDELOUDBETOVERGROOTVADER 121. AARTSVOOREDELSTAMVADER 122. AARTSVOOREDELSTAMGROOTVADER 123. AARTSVOOREDELSTAMOVERGROOTVADER 124. AARTSVOOREDELSTAMBETOVERGROOTVADER 125. AARTSVOOREDELSTAMOUDVADER 126. AARTSVOOREDELSTAMOUDGROOTVADER 127. AARTSVOOREDELSTAMOUDOVERGROOTVADER 128. AARTSVOORDELSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 129. OPPERVADER 130. OPPERGROOTVADER - 68

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 68

131. OPPEROVERGROOTVADER 132. OPPERBETOVERGROOTVADER 133. OPPEROUDVADER 134. OPPEROUDGROOTVADER 135. OPPEROUDOVERGROOTVADER 136. OPPEROUDBETOVERGROOTVADER 137. OPPERSTAMVADER 138. OPPERSTAMGROOTVADER 139. OPPERSTAMOVERGROOTVADEP. 140. OPPERSTAMBETOVERGROOTVADER 141. OPPERSTAMOUDVADER 142. OPPERSTAMOUDGROOTVADER 143. OPPERSTAMOUDOVERGROOTVADER 144. OPPERSTAMPUDBETOVERGROOTVADER 145. OPPEREDELVADER 146. OPPEREDELGROOTVADER 147. OPPEREDELOVERGROOTVADER 148. OPPEREDELBETOVERGROOTVADER 149. OPPEREDELOUDVADER 150. OPPEREDELOUDGROOTVADER 151. OPPEREDELOUDOVERGROOTVADER 152. OPPEREDELOUDBETOVERGROOTVADER 153. OPPEREDELSTAMVADER 154. OPPEREDELSTAMGROOTVADER 155. OPPEREDELSTAMOVERGROOTVADER 156. OPPEREDELSTAMBETOVERGROOTVADER 157. OPPEREDELSTAMOUDVADER 158. OPPEREDELSTAMOUDGROOTVADER 159. OPPEREDELSTAMOUDOVERGROOTVADER 160. OPPEREDELSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 161. OPPERVOORVADER 162. OPPERVOORGROOTVADER 163. OPPERVOOROVERGROOTVADER 164. OPPERVOORBETOVERGROOTVADER 165. OPPERVOOROUDVADER 166. OPPERVOOROUDGROOTVADER 167. OPPERVOOROUDOVERGROOTVADER 168. OPPERVOOROUDBETOVERGROOTVADER 169. OPPERVOORSTAMVADER 170. OPPERVOORSTAMGROOTVADER 171. OPPERVOORSTAMOVERGROOTVADER 172. OPPERVOORSTAMBETOVERGROOTVADER - 69

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 69

173. OPPERVOORSTAMOUDVADER 174. OPPERVOORSTAMOUDGROOTVADER 175. OPPERVOORSTAMOUDOVERGROOTVADER 176. OPPERVOORSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 177. OPPERVOOREDELVADER 178. OPPERVOOREDELGROOTVADER 179. OPPERVOOREDELOVERGROOTVADER 180. OPPERVOOREDELBETOVERGROOTVADER 181. OPPERVOOREDELOUDVADER 182. OPPERVOOREDELOUDGROOTVADER 183. OPPERVOOREDELOUDOVERGROOTVADER 184. OPPERVOOREDELOUDBETOVERGROOTVADER 185. OPPERVOOREDELSTAMVADER 186. OPPERVOOREDELSTAMGROOTVADER 187. OPPERVOOREDELSTAMOVERGROOTVADER 188. OPPERVOOREDELSTAMBETOVERGROOTVADER 189. OPPERVOOREDELSTAMOUDVADER 190. OPPERVOOREDELSTAMOUDGROOTVADER 191. OPPERVOOREDELSTAMOUDOVERGROOTVADER 192. OPPERVOOREDELSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 193. OPPERAARTSVADER 194. OPPERAARTSGROOTVADER 195. OPPERAARTSOVERGROOTVADER 196. OPPERAARTSBETOVERGROOTVADER 197. OPPERAARTSOUDVADER 198. OPPERAARTSOUDGROOTVADER 199. OPPERAARTSOUDOVERGROOTVADER 200. OPPERAARTSOUDBETOVERGROOTVADER 201. OPPERAARTSBTAMVADER 202. OPPERAARTSTAMGROOTVADER 203. OPPERAARTSSTAMOVERGROOTVADER 204. OPPERAARTSSTAMBETOVERGROOTVADER 205. OPPERAARTSSTAMOUDVADER 206. OPPERAARTSSTAMOUDGROOTVADER 207. OPPERAARTSSTAMOUDOVERGROOTVADER 208. OPPERAARTSSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 209. OPPERAARTSEDELVADER 210. OPPERAARTSEDELGROOTVADER 211. OPPERAARTSEDELOVERGROOTVADER 212. OPPERAARTSEDELBETOVERGROOTVADER 213. OPPERAARTSEDELOUDVADER 214. OPPERAARTSEDELOUDGROOTVADER - 70

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 70

215. OPPERAARTSEDELOUDOVERGROOTVADER 216. OPPERAARTSEDELOUDBETOVERGROOTVADER 217. OPPERAARTSEDELSTAMVADER 218. OPPERAARTSEDELSTAMGROOTVADER 219. OPPERAARTSEDELSTAMOVERGROOTVADER 220. O P PERAART SEDEL STAMBETOVERGROOTVADER 221. O P PERAART SEDELSTAMOUDVADER 222. OPPERAARTSEDELSTAMOUDGROOTVADER 223. OPPERAARTSEDELSTAMOUDOVERGROOTVADER 224. OPPERAARTSEDELSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 225. OPPERAARTSVOORVADER 226. OPPERAARTSVOORGROOTVADER 227. OPPERAARTSVOOROVERGROOTVADER 228. OPPERAARTSVOORBETOVERGROOTVADER 229. OPPERAARTSVOOROUDVADER 230. OPPERAARTSVOOROUDGROOTVADER 231. OPPERAARTSVOOROUDOVERGROOTVADER 232. OPPERAARTSVOOROUDBETOVERGROOTVADER 233. O P PERAART SVOORSTAMVADER 234. OPPERAARTSVOORSTAMGROOTVADER 235. OPPERAARTSVOORSTAMOVERGROOTVADER 236. OPPERAARTSVOORSTAMBETOVERGROOTVADER 237. O P PERAART SVOORSTAMOUDVADER 238. OPPERAARTSVOORSTAMOUDGROOTVADER 239. OPPERAARTSVOORSTAMOUDOVERGROOTVADER 240. O P PERAART SVOORS TAMOUDBETOVERGROOTVADER 241. OPPERAARTSVOOREDELVADER 242. OPPERAARTSVOOREDELGROOTVADER 243. OPPERAARTSVOOREDELOVERGROOTVADER 244. OPPERAARTSVOOREDELBETOVERGROOTVADER 245. OPPERAARTSVOOREDELOUDVADER 246. OPPERAARTSVOOREDELOUDGROOTVADER 247. OPPERAARTSVOOREDELOUDOVERGROOTVADER 248. OPPERAARTSVOOREDELOUDBETOVERGROOTVADER 249. O P PERAART SVOOREDEL STAMVADER 250. OPPERAARTSVOOREDELSTAMGROOTVADER 251. OPPERAARTSVOOREDELSTAMOVERGROOTVADER 252. OPPERAARTSVOOREDELSTAMBETOVERGROOTVADER 253. OPPERAARTSVOOREDELSTAMOUDVADER 254. OPPERAARTSVOOREDELSTAMOUDGROOTVADER 255. OPPERAARTSVOOREDELSTAMOUDOVERGROOTVADER 256. OPPERAARTSVOOREDELSTAMOUDBETOVERGROOTVADER - 71

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 71

257. HOOGVADER 258. HOOGGROOTVADER 259. HOOGOVERGROOTVADER 260. HOOGBETOVERGROOTVADER 261. HOOGOUDVADER 262. HOOGOUDGROOTVADER 263. HOOGOUDOVERGROOTVADER 264. HOOGOUDBETOVERGROOTVADER 265. HOOGSTAMVADER 266. HOOGSTAMGROOTVADER 267. HOOGSTAMOVERGROOTVADER 268. HOOGSTAMBETOVERGROOTVADER 269. HOOGSTAMOUDVADER 270. HOOGSTAMOUDGROOTVADER 271. HOOGSTAMOUDOVERGROOTVADER 272. HOOGSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 273. HOOGEDELVADER 274. HOOGEDELGROOTVADER 275. HOOGEDELOVERGROOTVADER 276. HOOGEDELBETOVERGROOTVADER 277. HOOGEDELOUD.'V-.ADER 278. HOOGEDELOUDGROOTVADER 279. HOOGEDELOUDOVERGROOTVADER 280. HOOGEDELOUDBETOVERGROOTVADER 281. HOOGEDEL STAMVADER 282. HOOGEDE LS TAMGROOTVADER 283. HOOGEDELSTAMOVERGROOTVADER 284. HOOGEDELSTAMBETOVERGROOTVADER 285. HOOGEDEL STAMOUDVADER 286. HOOGEDELSTAMOUDGROOTVADER 287. HOOGEDELSTAMOUDOVERGROOTVADER 288. HOOGEDELSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 289. HOOGVOORVADER 290. HOOGVOORGROOTVADER 291. HOOGVOOROVERGROOTVADER 292. HOOGVOORBETOVERGROOTVADER 293. HOOGVOOROUDVADER 294. HOOGVOOROUDGROOTVADER 295. HOOGVOOROUDOVERGROOTVADER 296. HOOGVOOROUDBETOVERGROOTVADER 297. HOOGVOORSTAMVADER 298. HOOGVOORSTAMGROOTVADER - 72

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 72

299. HOOGVOORSTAMOVERGROOTVADER 300. HOOGVOORSTAMBETOVERGROOTVADER 301. HOOGVOORSTAMOUDVADER 302. HOOGVOORSTAMOUDGROOTVADER 303. HOOGVOORSTAMOUDOVERGROOTVADER 304. HOOGVOORSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 305. HOOGVOOREDELVADER 306. HOOGVOOREDELGROOTVADER 307. HOOGVOOREDELOVERGROOTVADER 308. HOOGVOOREDELBETOVERGROOTVADER 309. HOOGVOOREDELOUDVADER 310. HOOGVOOREDELOUDGROOTVADER 311. HOOGVOOREDELOUDOVERGROOTVADER 312. HOOGVOOREDELOUDBETOVERGROOTVADER 313. HOOGVOOREDELSTAMVADER 314. HOOGVOOREDELSTAMGROOTVADER 315. HOOGVOOREDELSTAMOVERGROOTVADER 316. HOOGVOOREDELSTAMBETOVERGROOTVADER 317. HOOGVOOREDELSTAMOUDVADER 318. HOOGVOOREDELSTAMOUDGROOTVADER 319. HOOGVOOREDELSTAMOUDOVERGROOTVADER 320. HOOGVOOREDELSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 321. HOOGAARTSVADER 322. HOOGAARTSGROOTVADER 323. HOOGAARTSOVERGROOTVADER 324. HOOGAARTSBETOVERGROOTVADER 325. HOOGAARTSOUDVADER 326. HOOGAARTSOUDGROOTVADER 327. HOOGAARTSOUDOVERGROOTVADER 328. HOOGAARTSOUDBETOVERGROOTVADER 329. HOOGAARTSSTAMVADER 330. HOOGAARTSSTAMGROOTVADER 331. HOOGAARTSSTAMOVERGROOTVADER 332. HOOGAARTSSTAMBETOVERGROOTVADER 333. HOOGAARTSSTAMOUDVADER 334. HOOGAARTSSTAMOUDGROOTVADER 335. HOOGAARTSSTAMOUDOVERGROOTVADER 336. HOOGAARTSSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 337. HOOGAARTSEDELVADER 338. HOOGAARTSEDELGROOTVADER 339. HOOGAARTSEDELOVERGROOTVADER 340. HOOGAARTSEDELBETOVERGROOTVADER - 73

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 73

341. HOOGAARTSEDELOUDVADER 342. HOOGAARTSEDELOUDGROOTVADER 343. HOOGAARTSEDELOUDOVERGROOTVADER 344. HOOGAARTSEDELOUDBETOVERGROOTVADER 345. HOOGAARTSEDELSTAMVADER 346. HOOGAARTSEDELSTAMGROOTVADER 347. HOOGAARTS EDEL STAMOVERGROOTVADER 348. HOOGAARTSEDEL S TAMBETOVERGROOTVADER 349. HOOGAART S EDELS TAMOUDVADER 350. HOOGAARTSEDELSTAMOUDGROOTVADER 351. HOOGAARTSEDELSTAMOUDOVERGROOTVADER 352. HOOGAARTS EDEL S TAMOUDBETOVERGROOTVADER 353. HOOGAARTSVOORVADER 354. HOOGAARTSVOORGROOTVADER 355. HOOGAARTSVOOROVERGROOTVADER 356. HOOGAARTSVOORBETOVERGROOTVADER 357. HOOGAARTSVOOROUDVADER 358. HOOGAARTSVOOROUDGROOTVADER 359. HOOGAARTSVOOROUDOVERGROOTVADER 360. HOOGAARTSVOOROUDBETOVERGROOTVADER 361. HOOGAARTSVOORSTAMVADER 362. HOOGAART SVOORS TAMGROOTVADER 363. HOOGAARTSVOORSTAMOVERGROOTVADER 364. HOOGAARTSVOORSTAMBETOVERGROOTVADER 365. HOOGAARTSVOORSTAMOUDVADER 366. HOOGAARTS VOORS TAMOUDGROOTVADER 367. HOOGAARTSVOORSTAMOUDOVERGROOTVADER 368. HOOGAARTS VOORS TAMOUDBE T OVERGROOTVADER 369. HOOGAARTSVOOREDELVADER 370. HOOGAARTSVOOREDELGROOTVADER 371. HOOGAARTSVOOREDELOVERGROOTVADER 372. HOOGAARTSVOOREDELBETOVERGOOTVADER 373. HOOGAARTSVOOREDELOUDVADER 374. HOOGAARTSVOOREDELOUDGROOTVADER 375. HOOGAARTSVOOREDELOUDOVERGROOTVADER 376. HOOGAARTSVOOREDELOUDBETOVERGROOTVADER 377. HOOGAARTS VOOREDEL STAMVADER 378. HOOGAARTSVOOREDELSTAMGROOTVADER 379. HOOGAARTSVOOREDELSTAMOVERGROOTVADER 380. HOOGAARTS VOOREDEL STAMBE TOVERGROOTVAD ER 381. HOOGAARTSVOOREDELSTAMOUDVADER 382. HOOGAARTSVOOREDELSTAMOUDGROOTVADER

- 74 -

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 74

383. HOOGAARTSVOOREDELSTAMOUDOVERGROOTVADER 384. HOOGAARTSVOOREDELSTAMOtJDBETOVERGR00TVADER 385. HOOGOPPERVADER 386. HOOGOPPERGROOTVADER 387. HOOGOPPEROVERGROOTVADER 388. HOOGOPPERBETOVERGROOTVADER 389, HOOGOPPEROUDVADER 390. HOOGOPPEROUDGROOTVADER 391. HOOGOPPEROUDOVERGROOTVADER 392. HOOGOPPEROUDBETOVERGROOTVADER 393. HOOGOPPERSTAMVADER 394. HOOGOPPERSTAMGROOTVADER 395. HOOGOPPERSTAMOVERGROOTVADER 396. HOOGOPPERSTAMBETOVERGROOTVADER 397. HOOGOPPERSTAMOUDVADER 398. HOOGOPPERSTAiyIOUDGR00TVADEP. 399. HOOGOPPERSTAMOUDOVERGROOTVADER 400, HOOGOPPERSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 401. HOOGOPPEREDELVADER 402. HOOGOPPEREDELGROOTVADER 403. HOOGOPPEREDELOVERGROOTVADER 404. HOOGOPPEREDELBETOVERGROOTVADER 405. HOOGOPPEREDELOUDVADER 406. HOOGOPPEREDELOUDGROOTVADER 407. HOOGOPPEREDELOUDOVERGROOTVADER 408. HOOGOPPEREDELOUDBETOVERGROOTVADER 409. HOOGOPPEREDELSTAMVADER 410. HOOGOPPEREDELSTAMGROOTVADER 4 11 . HOOGOPPEREDELSTAMOVERGROOTVADER 412. HOOGOPPEREDELSTAMBETOVERGROOTVADER 413. HOOGOPPEREDELSTAMOUDVADER 414. HOOGOPPEREDELSTAMOUDGROOTVADER 4 1 5 . HOOGOPPEREDELSTAMOUDOVERGROOTVADER 416. HOOGOPPEREDELSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 417. HOOGOPPERVOORVADER 418. HOOGOPPERVOORGROOTVADER 419. HOOGOPPERVOOROVERGROOTVADER 420. HOOGOPPERVOORBETOVERGROOTVADEP. 421. HOOGOPPERVOOROUDVADER 4 2 2 . HOOGOPPERVOOROUDGROOTVADER 423. HOOGOPPERVOOROUDOVERGROOTVADER 424. HOOGOPPERVOOROUDBETOVERGROOTVADER - 75

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 75

425. HOOGOPPERVOORSTAMVADER 4 2 6 . HOOGOPPERVOORSTAMGROOTVADER 427. HOOGOPPERVOORSTAMOVERGROOTVADER 4 2 8 . HOOGOPPERVOORSTAMBETOVERGROOTVADER 4 2 9 . HOOGOPPERVOORSTAMOUDVADER 430. HOOGOPPERVOORSTAMOUDGROOTVADER 431. HOOGOPPERVOORSTAMOUDOVERGROOTVADER 432. HOOGOPPERVOORSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 433. HOOGOPPERVOOREDELVADER 434. HOOGOPPERVOOREDELGROOTVADER 435. HOOGOPPERVOOREDELOVERGROOTVADER 4 3 6 . HOOGOPPERVOOREDELBETOVERGROOTVADER 4 3 7 . HOOGOPPERVOOREDELOUDVADER 438. HOOGOPPERVOOREDELOUDGROOTVADER 439. HOOGOPPERVOOREDELOUDOVERGROOTVADER 4 4 0 . HOOGOPPERVOOREDELOUDBETOVERGROOTVADER 441. HOOGOP PERVOOREDEL STAMVADER 442. HOOGOPPERVOOREDELSTAMGROOTVADER 4 4 3 . HOOGOPPERVOOREDELSTAMOVERGROOTVADER 4 4 4 . HOOGOPPERVOOREDELSTAMBETOVERGROOTVADER 4 4 5 . HOOGOPPERVOOREDELSTAMOUDVADER 446. HOOGOPPERVOOREDELSTAMOUDGROOTVADER 447. HOOGOPPERVOOREDELSTAMOUDOVERGROOTVADER 448. HOOGOPPERVOOREDELSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 449. HOOGOPPERAARTSVADER 450. HOOGOPPERAARTSGROOTVADER 451. HOOGOPPERAARTSOVERGROOTVADER 4 5 2 . HOOGOPPERAARTSBETOVERGROOTVADER 453. HOOGOPPERAARTSOUDVADER 454. HOOGOPPERAARTSOUDGROOTVADER 4 5 5 . HOOGOPPERAARTSOUDOVERGROOTVADER 456. HOOGOPPERAARTSOUDBETOVERGROOTVADER 4 5 7 . HOOGOPPERAARTSSTAMVADER 458. HOOGOPPERAARTSSTAMGROOTVADER 459. HOOGOPPERAARTSSTAMOVERGR00TVADER 460. HOOGOPPERAARTSSTAMBETOVERGROOTVADER 461. HOOGOPPERAARTSSTAMOUDVADER 462. HOOGOPPERAARTSSTAMOUDGROOTVADER 463. HOOGOPPERAARTSSTAMOUDOVERGROOTVADER 464. HOOGOPPERAARTSSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 4 6 5 . HOOGOPPERAARTSEDELVADER 4 6 6 . HOOGOPPERAARTSEDELGROOTVADER

- 76 -

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 76

4 6 7 . HOOGOPPERAARTSEDELOVERGROOTVADER 4 6 8 . HOOGOPPERAARTSEDELBETOVERGROOTVADER 469. HOOGOPPERAARTSEDELOUDVADER 470. HOOGOPPERAARTSEDELOUDGROOTVADER 471. HOOGOPPERAARTSEDELOUDOVERGROOTVADER 472. HOOGOPPERAARTSEDELOUDBETOVERGROOTVADER 4 7 3 . HOOGOPPERAARTSEDELSTAMVADER 474. HOOGOPPERAARTSEDELSTAMGROOTVADER 4 7 5 . HOOGOPPERAARTSEDELSTAMOVERGROOTVADER' 476. HOOGOPPERAARTSEDELSTAMBETOVERGOOTVADER 4 7 7 . HOOGOPPERAARTSEDELSTAMOUDVADER 478. HOOGOPPERAARTSEDELSTAMOUDGROOTVADER 479, HOOGOPPERAARTSEDELSTAMOUDOVERGROOTVADER 480. HOOGOPPERAARTSEDELSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 481. HOOGOPPERAARTSVOORVADER 4 8 2 . HOOGOPPERAARTSVOORGROOTVADER 483, HOOGOPPERAARTSVOOROVERGROOTVADER 484. HOOGOPPERAARTSVOORBETOVERGROOTVADER 4 8 5 . HOOGOPPERAARTSVOOROUDVADER 4 8 6 . HOOGOPPERAARTSVOOROUDGROOTVADER 487. IiOOGOPPERAARTSVOOROUDOVERGROOTVADER 488. HOOGOPPERAATYSVOOROUDBETOVERGROOTVADER 489. HOOGOPPERAARTSVOORSTAMVADER 4 9 0 . HOOGOPPERAARTSVOORSTAMGROOTVADER 491. HOOGOPPERAARTSVOORSTAMOVERGROOTVADER 492. HOOGOPPERAARTSVOORSTAMBETOVERGROOTVADER 4 9 3 . HOOGOPPERAARTSVOORSTAMOUDVADER 494. HOOGOPPERAARTSVOORSTAMOUDGROOTVADER 495. HOOGOPPERAARTSVOORSTAMOUDOVERGROOTVADER 4 9 6 . HOOGOPPERAARTSVOORSTAMOUDBETOVERGROOTVADER 497. HOOGOPPERAARTSVOOREDELVADER 498. HOOGOPPERAARTSVOOREDELGROOTVADER 4 9 9 . HOOGOPPERAARTSVOOREDELOVERGROOTVADER 500. HOOGOPPERAARTSVOOREDELBETOVERGROOTVADER 501. HOOGOPPERAARTSVOOREDELOUDVADER 502. HOOGOPPERAARTSVOOREDELOUDGROOTVADER 503. HOOGOPPERAARTSVOOREDELOUDOVERGROOTVADER 504. HOOGOPPERAARTSVOOREDELOUDBETOVERGROOTVADER 505. HOOGOPPERAARTSVOOREDELSTAMVADER 506. HOOGOPPERAARTSVOOREDELSTAMGROOTVADER 507. HOOGOPPERAARTSVOOREDELSTAMOVERGROOTVADER 508. HOOGOPPERAARTSVOOREDELSTAMBETOVERGROOTVADER - 77

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 77

509. HOOGOPPERAARTSVOOREDELSTAMOUDVADER 510. H00G0PPERAARTSVOOREDELSTAMOUDGROOTVADER 511, HOOGOPPERAARTSVOOREDELSTAMOUDOVERGROOTVADER 512. HOOGOPPERAARTSVOOREDELSTAMOUDBETOVERGROOTVADER En z o z i t t e n w e a a n 5 1 2 g e n e r a t i e s o f , g e r e k e n d a a n 3 0 jaar per generatie, 15.360 j a a r geleden. Het i s n a t u u r l i j k ondenkbaar d a t iemands stamboom z o v e r t e r u g r e i k t , maar h e t i s misschien wel i n t e r e s s a n t t e weten d a t , o n g e a c h t h o e v e r men t e r u g g a a t i n h e t v e r l e d e n , o n z e voorouders e e n naam hebben. Paul A r r e n

K e n n e r s b e s t e m p e l e n o n z e " H O B O N I A - PENNING " a l s é é n der b e s t geslaagde penningen d i e e r i n omloop z i j n , e n zij kunnen het weten ! Nu z i j n e r n o g s l e c h t s e n k e l e p e n n i n g e n m e e r o v e r e n z i j die nog n i e t i n h e t b e z i t z i j n van deze waardevolle h e r i n n e r i n g kunnen d e p e n n i n g n o g bekomen aan 200 F b i j h e t bestuur. Zolang d e v o o r r a a d s t r e k t n a t u u r l i j k .

- 78 -

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 78

zwervend doorheen degeschiedenis van het „zwin" Deel 1 8

Wanneer h e t b e s t u u r d e r N e d e r l a n d e n t o e v e r t r o u w d w e r d a a n A l b r e c h t van O o s t e n r i j k k o n men e v e n h o p e n d a t d e g o d s d i e n s t w a a n z i n , d i e o v e r onze s t r e k e n h e e r s t e , z o u o p h o u d e n . W a a r b i j v e l e p a r t i j e n n a t u u r l i j k a l l e e n h e t w e l z i j n v a n " o n z e n ghemeenen v a d e r l a n d t " v o o r o g e n hadden . . . . Sinds 1 5 5 0 v o r m d e n K e r k e n S t a a t é é n g e h e e l i n d e N e d e r l a n d e n . D e macht v a n d e c l e r u s w a s n o g z e e r g r o o t . Z o m o e s t e l k e e n , d i e n a a r e e r andere s t r e e k v e r h u i s d e , e e n g e t u i g s c h r i f t v a n d e p a s t o o r v a n z i j n p a r o c h i e v o o r l e g g e n . . . Om t o t e e n g i l d e t o e t e t r e d e n w a s e e n b i s schoppelijke t o e l a t i n g v e r e i s t , K e t t e r s werden t o e n veroordeeld a l s : " s e d i t i e u z e persoonen ende p e r t u r b a t e u r s v a n onzen s t a e t ende den ghemeenen w e l v a e r t . . . " Na d e V r e d e v a n A u g s b u r g i n 1 5 5 5 w a s i e d e r e e n o p h e t g e b i e d v a n d e g o d s d i e n s t v r i j , o p v o o r w a a r d e d a t men z i c h k a l m h i e l d e n g e e n a a n stoot g a f , . . D e r e g e l b l e e f immers " C u j o s r e g i o , i l l i u s r e g l i g i o " ( Wiens g e b i e d , d i e n s godsdienst ) . A l b r e c h t v a n O o s t e n r i j k w a s k a r d i n a a l - a a r t s b i s s c h o p v a n To l e d o . . . zonder o o i t d e p r i e s t e r w i j d i n g o n t v a n g e n t e h e b b e n ! H i j w a s e e n trouwe d i e n a a r v a n F i l i p s I I , v o o r w i e h i j a l s v i c e - k o n i n g P o r t u g a l b e s t u u r d e . H i j w a s t e v e n s p a u s e l i j k l e g a a t . To e n h i j d e o u d e r e d o c h t e r v a n F i l i p s I I huwde, w e r d e n d e banden met d e Spaanse k o n i n g n o g nauwer a a n g e h a a l d . Z o kwamen A l b r e c h t e n , I s a b e l l a n a a r d e N e d e r l a n d e n Op 6 m e i 1 5 9 8 d e e d F i l i p s I I a f s t a n d v a n d e N e d e r l a n d e n , o p v o o r w a a r d d a t A l b r e c h t p l e c h t i g t r o u w z w o e r a a n d e Roomse g o d s d i e n s t . L a t e r verklaarde Albrecht l e t t e r l i j k : " P i u t d s t o desiderava d i non havere s u d d i t i che havere d i q u e l l a s o r t e . . , " E n h i j was d e l a a t s t e d i e i n onze s t r e k e n iemand l e v e n d l i e t begraven u i t g e l o o f s o v e r w e g i n g e n . . Zo s t i e r f A n n a U t t e n h o v e i n 1 5 9 7 t e B r u s s e l . Al w i e n a a r h e t b u i t e n l a n d g e v l u c h t was, moest z i c h openbaar t o t d e —7 9 —

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 79

Roomse k e r k v e r k l a r e n , o m t e r u g t e mogen k e r e n n a a r z i j n s t r e e k v a n herkomst Vo o r a l i n d e s t r e e k r o n d h e t Z w i n w a s m e n z e e r s t r e n g . Z o v e r k l a a r d e de I t a l i a a n s e s c h r i j v e r B e n t i v o g l i o , d a t e r i n 1 6 0 9 t e B r u g g e g e e n spoor m e e r v a n d e H e r v o r m i n g t e v e r k e n n e n t w a s . We k e n n e n n u n o g h e t g e v a l v a n D o n a d e V a l e n c i a , w e l k e u i t B r u g g e v e r bannen w e r d , o m d a t z e w e i g e r d e d e Roomse g o d s d i e n s t t e b e l i j d e n . A l s i n w o o n s t e r v a n S l u i s , w a s z e i m m e r s n i e t v e r p l i c h t Rooms t e z i j n , a l s ze z i c h v a n s t o r e n d e a k t i v i t e i t e n o n t h i e l d De J o d e n w a r e n s i n d s d e " z w a r t e p e s t " e n d e " p r o f a n a t i e v a n h e t H. S a k r a m e n t " i n 1 3 7 0 ( B r u s s e l ) n i e t e r g w e l k o m i n o n z e s t r e k e n . De g o d s d i e n s t o o r l o g e n g a v e n a a n l e i d i n g t o t v e r n i e u w d e j o d e n v e r v o l g i n gen, d i e e r h o o f d z a k e l i j k i n b e s t o n d e n d e eigendommen d e r J o d e n t e verwerven. De s t r i j d o m d e m a c h t t u s s e n K e r k e n S t a a t w a s r e e d s e e u w e n a a n d e gang. B i j n a s t e e d s w a r e n d e t e g e n s t a n d e r s v a n d e K e r k e d e l e n d i e z i c h benadeeld v o e l d e n d o o r d e h e e r s c h a p p i j v a n d e K e r k . O o k b i n n e n d e K e r l streefden groepen n a a r immer meer macht e n r i j k d o m . Ve r s c h i l l e n d e kloostergemeenschappen o n t w i k k e l d e n z i c h t o t b i j n a z e l f s t a n d i g e k e r k j e s i n d e k e r k . I n 1520 l e g d e d e Paus v e r b o d o p om nog n i e u w e k l o o s t e r te s t i c h t e n , ondermeer i n de " Brugse V r i j e " , om een e i n d e t e s t e l l e r aan d e g r o e i e n d e m a c h t v a n d e k l o o s t e r s . G e e s t e l i j k e n e n kloostergemeenschappen werden van h e t " e r f r e c h t " u i t g e s l o t e n . D i t i s w a t m e n noemde d e " d o o d e h a n d " w e t g e v i n g , d i e haar o o r s p r o n g vond i n h e t f e o d a l e t i j d p e r k . Z o o n t s t o n d e r b e t w i s t i n g over h e t f e i t o f d e b e g i j n h o v e n b i j d e " doode hand " i n s t e l l i n g e n dienden g e r e k e n d . U i t d e " Costuymen " v a n e n k e l e Vlaamse s t e d e n weter we d a t i n d i e t i j d k l o o s t e r l i n g e n b i j h u n i n t r e d e i n h e t k l o o s t e r a l s " b u r g h e r l y k g e s t o r v e n " w e r d e n beschouwd ! I n 1 5 3 1 w e r d d e o r d o n n a n t i e v a n d e " ghemeenen b e u r s c h e " u i t g e v a a r d i g d . H i e r d o o r kwamen d e a r m e n e n b e h o e f t i g e n t e n l a s t e v a n d e K e r k . Op d e z e w i j z e p r o b e e r d e m e n d e r i j k d o m v a n d e k e r k e n e n d e k l o o s t e r s a f t e remmen. H i e r u i t z i j n l a t e r d e " B e r g e n v a n B a r m h a r t i g h e i d " ontstaan. Maar h e t d u u r d e n i e t l a n g o f m e n r e a l i s e e r d e z i c h d a t d e z e m a a t r e g e l e n weinig o f geen r e s u l t a a t opleverden. Het d u u r d e n o g t o t i n 1 6 0 7 v o o r e e n w e r e l d l i j k e a u t o r i t e i t h e t r e c h t had d e r e k e n i n g e n n a t e g a a n v a n " G o d t s h u y z e n , f a b r y c k e n v a n d e k e r c k e n , t a f e l e n v a n d e H e y l i g h e n G e e s t o f v a n d e ghemeyne a r m e n , h u y s e n vande a r m e k i n d e r e n a n d e g e n a e r e l y c k a l l e a n d e r e d e v o t e p l a e t s e n t o e behorende . . . "

â&#x20AC;&#x201D;8 0 â&#x20AC;&#x201D;

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 80

(2#s) SouósPhilippe III.gouvernant l' Arch. Albert mile Prince Maurice. (Onder Filips Ill, regeerden Aartsh. Albrecht en Prjns Maurits)

1�W ,.: ,i_:`3.íe'- . s . � ï n c r % = ' B E I Z : r U t M a y n e z l z : i r i m i z z t rt.91tur1z

.34 ,{` V l

f m i'ir1lt;vC�-.; s loJnponit ar.?ZciB

fiJ/�OY�fd fCQ07'7CJnaRA/{as e Conv<-nircntparittr cJzr4?t.

lit tras

antibus ah'ms

(Ondertussen zag Albertus het rijk in groot gevaar verkeren, en bracht hij met vriendelijke woorden de verdeelde gemoederen van zijn bondgenoten t o t bedaren en verdreef hun verbittering. Allen kwamen te samen met blinkende wapens.)

Kaart ter beschikking oesteld door stadsbestuur Sluis.

—8 1 —

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 81

De k l o o s t e r s e n a b d i j e n w e r d e n t o e n " p e n s i o e n e n " e n " a b d í j b r o o d e n " opgelegd. D e z e l a a t s t e n werden geheven t e n v o o r d e l e v a n l i e f d a d i g e o f g o d s d i e n s t i g e i n s t e l l i n g e n . I n m i d d e l s p r o b e e r d e men v a n u i t Rome s t e e d s b u i t e n l a n d s e k l o o s t e r o v e r s t e n t e benoemen, o m z o d e m o g e l i j k e invloed van de " k e t t e r s " i n de k l o o s t e r s tegen t e gaan. Z o ontstond een k o n f l i k t o v e r d e b e n o e m i n g v a n e e n a b d i s i n h e t G o d e l i e v e k l o o s t e r t e B r u g g e . D e z e w a s benoemd " p e r l a g e l o s i a d e l l a R a g g i o n d i Stato " ( benoeming om S t a a t s r e d e n . . . ) Maar d e k l o o s t e r z u s t e r s w e i gerden gehoorzaamheid. D e a b d i s l e g d e z i c h n e e r b i j d e b e s l i s s i n g v a n de z u s t e r s e n t r o k z i c h t e r u g i n d e a b d i j v a n " t e r D u i n e n " w a a r haar b r o e d e r a b t w a s . N a b e r o e p o p d e Paus, m o e s t e n d e z u s t e r s e v e n w e l de v r e e m d e a b d i s a a n v a a r d e n . De s t r i j d t u s s e n K e r k e n S t a a t kwam o p e e n k e e r p u n t , t o e n i n 1 5 7 4 F i l i p s I I b e s l o o t d a t a l l e k e r k e l i j k e b e s l i s s i n g e n , benoemingen o f v o n n i s s e n a a n d e g o e d k e u r i n g v a n d e Geheime Raad v o o r g e l e g d m o e s t e n worden. De e e u w e n l a n g e v r i j s t e l l i n g v a n l a s t e n w e l k e d e k e r k e n g e n o t e n w e r d _ s t i l a a n a f g e s c h a f t . R e e d s i n 1 4 5 1 h a d F i l i p s d e Goede sommige k e r k e l i j k e i n k o m s t e n b e l a s t , a l h o e w e l d i t d e toestemming v a n d e Paus v e r e i s t e . I n Vlaanderen hieven de v i e r Leden ( Brugge, Gent, I e p e r e n h e t Brugsche V r i j e ) l a s t e n , z o n d e r r e k e n i n g t e h o u d e n m e t d e k e r k e l i j k e v o o r r e c h t e n . D e K e r k g a f t o e omdat d e g e l d e n moesten d i e n e n om d e s t r i j d tegen de prostestanten t e bekostigen. In h e t Concordaat v a n 1542 werden deze b e s c h i k k i n g e n nader omschreven. Maar d e g r o e i v a n d e k l o o s t e r s w i j s t e r o p d a t a l d e m a a t r e g e l e n w e i nig r e s u l t a a t gaven . . . Zo n o t e e r d e I s a b e l l a v a n O o s t e n r i j k i n 1 6 3 0 o p e e n b r i e f v a n d e " G e h e i m e R a a d " ( 3 1 - 0 8 - 1 6 3 0 ) " I o me c o n f o r m o c o n e 1 p a r e c e r d e l C o n s e j o q u e h a l l o a u n mas r a z o n e s p a r a n o d a r l i c e n c i a s p a r a mas monas t e r i o s nuebos, pues c r e o que l o s v i e j o s p e r d e r i a n con e l l o s . . . " V r i j v e r t a a l d : " I k l e g me n e e r b i j d e b e s l i s s i n g v a n d e R a a d , d i e nog m e e r r e d e n e n v o n d o m g e e n t o e l a t i n g t e g e v e n v o o r n i e u w e k l o o s t e r s omdat d e o u d e k l o o s t e r s d a a r d o o r b e n a d e e l d z o u d e n w o r d e n Ty p i s c h b i j d e z e t e k s t i s d e v e e l v o o r k o m e n d e s c h r i j f f o u t i n " n u e b o s waar " n u e v o s " m o e t s t a a n . N u n o g m a k e n w e i n i g t a a l v a a r d i g e S p a n jaarden deze f o u t , omdat de " v " d i k w i j l s a l s " b " uitgesproken wordt. B e i d e g o d s d i e n s t s t r e k k i n g e n h a d d e n é é n z a a k gemeen: d e b e s t r i j d i n g van h e k s e n e n a n d e r e b o z e demonen . , . A a n b e i d e z i j d e n b l e v e n d e b r a n d s t a p e l s e n martelkamers n i e t o n g e b r u i k t . I n 1601 p r o b e e r d e d e m i l i a i r e g o e v e r n e u r v a n Damme e e n e i n d e t e s t e l l e n a a n d e w i l l e k e u r i - 82 —

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 82

ge a a n h o u d i n g e n o p g r o n d v a n h e k s e r i j e n o f d u i v e l s e k u n s t e n . H i j v a a r digde een d e k r e e t u i t w a a r b i j h i j verbood, p e r s o n e n v e r d a c h t v a n hekserijen t e martelen. H i e r b i j w e r d d e " heksenherkenning " a f g e s c h a f t . H e t was t o e n immers de g e w o o n t e d a t m e n v i a " e e n h a r d h a n d i g l i j f s o n d e r z o e k " , o p z o e k ging n a a r h e t " Stigma d i a b o l i c u m " ( d u i v e l s t e k e n ) . H i e r b i j hoorde steeds e e n algemene o n t h a r i n g , o m d a t men d a c h t d a t d e h e k s e n e r g e n s een a m u l e t v e r b o r g e n h i e l d e n , w e l k e h e n g e v o e l l o o s m a a k t e t e g e n d e m a r t e l p i j n e n . I n d e s t r e e k v a n h e t Z w i n mocht men i n 1 6 0 7 , t i j d e n s de u i t o e f e n i n g d e r g o d d e l i j k e d i e n s t e n , n i e t m e e r w e r k e n o f f e e s t v i e ren. H e t openbaar l e v e n v i e l s t i l . S l e c h t s ĂŠ ĂŠ n u i t z o n d e r i n g : z i j d i e werkten v o o r d e A a r t s h e r t o g mochten hun w e r k n i e t onderbreken . . . Om d e v e r s t a n d h o u d i n g o n d e r d e b u r g e r s t e v e r b e t e r e n w a s h e t i n 1 6 0 9 streng verboden, i n h e t openbaar nog o v e r godsdienst t e r e d e t w i s t e n . Zo h o o p t e men w a a r s c h i j n l i j k d e b e p a l i n g e n v a n h e t " T w a a l f j a r i g Bestand " b e t e r t o t h u n r e c h t t e d o e n k o m e n . De v r e e m d e d i p l o m a ' s w e r d e n i n d e N e d e r l a n d e n a f g e s c h a f t . Om a a n d e U n i v e r s i t e i t v a n L e u v e n t e mogen s t u d e r e n , m o e s t m e n e e n o p e n b a r e g e l o o f s b e l i j d e n i s a f l e g g e n ( 1617 ) . H e t b e z i t v a n " k e t t e r s e boeken " b l e e f verboden, o o k v o o r d e vreemde k o o p l u i , w a t z e e r n a d e l i g b l e e k voor d e h a n d e l i n h e t Brugsche V r i j e e n d e Z w i n s t r e e k . I n h e t S i n t Janshospitaal werd b i j s t a n d aan n i e t - berechte stervenden geweigerd In 1619 k r e g e n de p a s t o o r s o p d r a c h t l i j s t e n aan t e l e g g e n van a l l e pesonen w e l k e h u n z o n d a g s p l i c h t n i e t r e g e l m a t i g v e r v u l d e n . O o k d e vreemdelingen werden s t r e n g g e k o n t r o l e e r d . D i t was n u w e l g e e n o v e r d r e v e n m a a t r e g e l , w a n t v e r s c h i l l e n d e b u i t e n l a n d s e mogendheden z o r g d e n er w e l v o o r d a t d e v l a m d e r g o d s d i e n s t t w i s t e n brandende b l e e f . Fransen e n E n g e l s e n s t e u n d e n n a u w e l i j k s v e r h o l e n d e p r o t e s t a n t e n . Anderzijds h i e l p e n de Spanjaarden de I e r s e e n Engelse k a t h o l i e k e r e bellen. Onze s t r e k e n bleken een t o e v l u c h t s o o r d b i j u i t s t e k voor Engelse k a t h o l i e k e n d i e u i t h u n l a n d m o e s t e n v l u c h t e n . . . Het o p t r e d e n v a n d e Wa t e r g e u z e n b e z o r g d e d e S p a n j a a r d e n i n o n z e s t r e ken h e e l w a t l a s t . D e b u r g e r s l a n g s h e t Z w i n w e r d e n g e r o e p e n o m d e wacht l a n g s d e d i j k e n e n d e z e e o e v e r s d a g e n n a c h t t e v e r z e k e r e n . De Wa t e r g e u z e n t r a d e n z e e r w r e e d o p t e g e n o v e r d e V l a a m s e v i s s e r s e n kustvaarders. N i e t z e l d e n werden gevangen v i s s e r s , t e r v e r s c h r i k king, i n d e d u i n e n aan d e g a l g gehangen . . . " Eenen p y r a e t e " d i e een S p a a n s s c h i p v e r o v e r d h a d , b o n d d e g a n s e b e m a n n i n g a a n h e t ankerkoord . . . e n w i e r p d i t a n k e r u i t . . . Soms w e r d e n v i s s e r s , o p een p l a n k g e b o n d e n , i n v o l l e z e e a c h t e r g e l a t e n . De Wa t e r g e u z e n kwamen r e g e l m a t i g a a n l a n d e n p l u n d e r d e n d a n d e o m g e - 83

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 83

ving. De gevolgen voor de v i s s e r i j waren rampzalig: " de bloote visscherie, d i e geheel onzeker e s , e n binnen den t y d t van den t r o u b len soo g h e d e c l i n e e r t a l s d a t a l s n u l u t t e l buysen ende b o o t s a f v a e r e n " . W a r e n d e Wa t e r g e u z e n w r e e d , d e b e s t r a f f i n g b l e e f n i e t t e n a c h t e r . E l k e z e e r o v e r w i s t b i j v o o r b a a t d a t d e g a l g hem w a c h t t e . . . Op 2 o k t o b e r 1 5 6 8 b e s l o o t h e t " B r u g s c h e V r i j e " e e n p e r m a n e n t e wacht o p t e r i c h t e n l a n g s h e e n d e k u s t e n d e o e v e r s v a n h e t Z w i n . D e wacht b e s t o n d u i t t w e e p e r s o n e n , d i e ' s n a c h t s " b y v i e r e n " e n o v e r d a g " b y g h e s c o t e " d e k o m s t d e r Wa t e r g e u z e n m o e s t e n m e l d e n . D e kerktorens v a n Cadsant, Knocke, H e y s t , Houcke, Vlisseghem, Clemskercke, B r e e d e n e , M a r i a k e r c k e , W i l l e k i n s k e r c k e , Mude e n Lapscure werden a l s u i t k i j k p o s t e n g e b r u i k t . I n 1 5 7 2 w e r d e n d e " p a r o c h i e p a p e n ( pastoors ) verzocht ' s nachts b i j d e u i t k i j k t e overnachten. De m e l d i n g s o r g a n i s a t i e w e r d l a t e r h e r z i e n . N u w e r d e n o v e r a l m a s t e n o p g e r i c h t . Wa n n e e r e e n w a c h t p o s t z e e r o v e r s i n h e t z i c h t k r e e g , m o e s t een z e i l g e h e s e n w o r d e n . H e t o p e n n e e r h a l e n v a n h e t z e i l b e t e k e n d e dat d e z e e r o v e r s schepen t e r zee a c h t e r n a z a t e n . B l e e f h e t z e i l omhoog, d a n b e t e k e n d e d i t d a t e e n l a n d i n g u i t g e v o e r d w e r d . ' s N a c h t s werd h e t z e i l v e r v a n g e n d o o r e e n l a n t a a r n . H e t l u i d e n d e r k l o k k e n k o n d i g d e h e t g e v a a r a a n , w a n n e e r " p y r a e t e n kwamen omme ' t l a n t t e p i l l e r e n ende t e berooven o f t e eeneghe v a n d e n l a n d e d e u r t e s t e k e n It. Om z i c h b e t e r t e k u n n e n v e r d e d i g e n k o c h t h e t V r i j e i n 1 5 7 3 t w e e h o n derd " b u s s e n " e n " f l a s s c h e n " . D a t e r m u n i t i e a a n d e w a c h t p o s t e n geleverd w e r d , b l i j k t u i t e e n " Memorie v a n z e k e r m u n i t i e v a n oorloghE den v o o r n o e m d e l a n d e t o e b e h o o r e n d e e n d e u u t g h e l e e n t i n t j a a r XVcLXXII a n d i v e e r s c h e p r o c h i e n o p t r e c e p s i s v a n d e h o o f t m a n n e n v a n dien . . . " R e k e n i n g e n v a n d e s t a d B r u g g e , u i t 1 5 7 3 , v e r m e l d e n o n k o s t e n : " v o o r dE t h e i r i n g e n , montcosten ende drinckpenninghen van diverschen s c i p p e r s v a n D u n k e r c k e , 0 o s t h e n d e , N i u p o o r t , S l u u s e n d e e l d e r s anghenomen t e n dienste v a n de Con. M a j e s t e i t , o n d e r t b e v e l v a n den heere v a n B e a u v o i r, o m t e d i e n e n e u p d e n s c e p e n v a n o o r l o g h e . . . " O o k E n g e l s e m a t r o z e n w e r d e n a a n g e m o n s t e r d , o m d e v l o o t t e bemannen d i e d e V l a a m s e v i s s e r s e n k o o p v a a r d e r s t e g e n d e Wa t e r g e u z e n m o e s t b e s c h e r m e n . D e z e k l e i n e " armada " o n d e r b e v e l v a n C o r n e l i s Wieux, k o n evenwel w e i n i g u i t r i c h t e n t e g e n d e d r i e s t e Wa t e r g e u z e n . M a a r t o c h s l a a g d e m e n e r i n de a a n v a l s l u s t e n d e r o e k e l o o s h e i d v a n d e Wa t e r g e u z e n a f t e remmen. Maar o o k d e E n g e l s e n s c h r i k t e n e r n i e t v o o r t e r u g , z e l f a l e e n s e e n s c h i p b u i t t e m a k e n e n d e s c h u l d o p d e Wa t e r g e u z e n a f t e w e n t e l e n . . . Zo g e r a a k t e e e n E n g e l s e s c h i p p e r , P h i p s o n , i n d e g e v a n g e n i s v a n O o s tende, o m d a t h i j i n N i e u w p o o r t v e r o o r d e e l d was wegens p l u n d e r i n g e n . Eens v r i j b e g o n P h i p s o n e e n s c h i p u i t t e r u s t e n o m d e v i s s e r i j v a n - 84

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 84

Oostende " t e c r a n c k e n e n d e b e r o v e n v a n d e l y f v e . . . " De s t r i j d t e g e n d e Wa t e r g e u z e n w e r d i n h e t b i j z o n d e r g e o r g a n i s e e r d door d e " D r i e Z e e s t e d e n " v a n V l a a n d e r e n : D u i n k e r k e , N i e u w p o o r t e n Oostende. D e " V i e r L e d e n " ( G e n t , B r u g g e , I e p e r e n h e t B r u g s e V r i j e ) organiseerden de s t r i j d t e l a n d . H e t h o e f t n a u w e l i j k s gezegd dat deze r e g e l i n g a a n l e i d i n g g a f t o t e i n d e l o z e e n z i n l o z e r e d e t w i s t e n o v e r d e b e v o e g d h e d e n e n h e t v e r d e l e n d e r k o s t e n . I n 1 5 7 2 m o e s t men t e Brussel o v e r deze zaak " appoinctement ende widaigne " u i t s p r e k e n . Wegens e e n o p s t a n d i n Z e e l a n d h a d d e H e r t o g g e e n t i j d e n z a g m e n z i c h genoodzaakt d e z a a k " t o t b e t e r e n s a i s o e n ende commoditeyte v a n t y d e u i t t e s t e l l e n . H e t kwam n o o i t t o t e e n d e f i n i t i e v e r e g e l i n g e n i e d e r een b l e e f b i j z i j n s t a n d p u n t . D e v e r d e d i g i n g d e r v i s s e r i j b l e e f hoofdzaak v o o r d e " d r i e Zeesteden " . H e t Z w i n primeerde v o o r h e t " Brugsche V r i j e " e n Gent was e e r d e r g e l u k k i g met d e tegenspoed v a n de a n d e r e " Z u s t e r s t e d e n " , Ve e l r e s u l t a a t b l e e k d i t a l l e s n i e t t e h e b b e n . I n 1 5 7 2 s i g n a l e e r d e Jean d e C r o y d e d r e i g e n d e i n v a l d e r Wa t e r g e u z e n , d i e V e e r l e e n V l i s singen v e r o v e r d hadden. H i j v r o e g d r i n g e n d d e w a l l e n v a n S l u i s e n Damme t e v e r s t e r k e n e n h e t g a r n i z o e n a a n t e v u l l e n . D e Wa t e r g e u z e n v i e l e n e e r s t i n 1574 h e t Z w i n aan. Z i j g i n g e n aan l a n d b i j Knokke en p l u n d e r d e n h e t g a n s e d o r p . D e k e r k w e r d v e r n i e l d e n v e r s c h i l l e n d e burgers a l s g e g i j z e l d e n meegevoerd. Het kwam e v e n w e l n i e t t o t e e n a l g e m e n e a a n v a l . D e Wa t e r g e u z e n b e p e r k t e n z i c h t o t p i r a t e r i j i n d e N o o r d z e e o m d e S p a a n s e h a n d e l t e h i n d e r e r. D i t was n a t u u r l i j k z e e r n a d e l i g v o o r d e k w i j n e n d e z e e v a a r t n a a r Brugge e n o o k A n t w e r p e n , D e " B e e l d e n s t o r m " g i n g a a n S l u i s v o o r b i j zonder v e e l s c h a d e . Z o b l e e k u i t e e n s c h r i j v e n v a n A l v a , w a a r i n d e schepenen v a n S l u i s a a n v o e r e n d a t g e e n e n k e l e S l u i z e n a a r a a n d e B e e l d e n s t o r m h e e f t d e e l g e n o m e n . I n 1 5 7 2 l e v e r d e d e Zeeuwse v l o o t o n d e r bevel v a n Ewout Wo r s t d e v i e r d e z e e s l a g v a n h e t Z w i n , t e g e n d e Spaanse v l o o t o n d e r M e d i n a C o e l i . D e S p a n j a a r d e n v e r l o r e n e n k e l e schepen, m a a r k o n d e n t o c h i n S l u i s b i n n e n v a r e n . To c h z o u d e n d e m e e s t e S p a a n s e s c h e p e n l a t e r b i j Rammekens i n h a n d e n v a l l e n v a n d e W a t e r geuzen. De B o s g e u z e n v i e l e n o v e r l a n d S l u i s a a n , M a a r h e t " G r o o t K a s t e e l " , v e r d e d i g d d o o r F i l i p s v a n O r i g i n e s , b l e e k o n i n n e e m b a a r. D o o r d e " P a c i f i c a t i e v a n Gent " ( 1 5 7 6 ) v e r t r o k d e Spaanse b e z e t t i n g e n kon S l u i s z o n d e r s t r i j d o v e r g a a n n a a r d e P r i n s v a n O r a n j e . R e e d s i n 1579 kwam W i l l e m v a n O r a n j e " d e s t a d t v a n d e r S l u y s t e v i s i t e r e n " . Om S l u i s t e v e r s t e r k e n w e r d e n h e e l w a t k e r k g o e d e r e n v e r k o c h t . Z o werd i n 1 5 8 0 h e t z i l v e r w e r k v a n d e O . L . V r o u w k e r k , d e k l o k k e n v a n d e

â&#x20AC;&#x201D;8 5 â&#x20AC;&#x201D;

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 85

St. L a u r e i s k e r k e n z . o p e n b a a r v e r k o c h t om d e bouw d e r v e s t i n g e n en h e t g i e t e n v a n d e k a n o n n e n t e b e t a l e n . Ook v e r s c h i l l e n d e Z w i n s t a d j e s d r o e g e n b i j o m d e z e k o s t e n t e d e k k e n : Oostkerke v e r k o c h t z i j n k e r k k l o k k e n . Lapscheure, Houcke, W e s t c a p e l l e , enz., g a v e n een j a a r l i j k s e b i j d r a g e . Wa t o o k Brugge deed d o o r h e t s t o r t e n van een j a a r l i j k s e b i j d r a g e v a n 100 pond v o o r d e verdediging van S l u i s . In 1584 verzoenden d e Vlaamse s t e d e n z i c h met d e Spanjaarden e n a l l e e Oostende e n S l u i s b l e v e n d e P r i n s v a n O r a n j e t r o u w . P a r m a b e g o n d a n ook o p n i e u w d e o o r l o g . D e Z w i n s t r e e k s t o n d w e e r i n v u u r e n v l a m . Inmiddels werd S l u i s t e r u g o n t s l a g e n van z i j n dienstbaarheid tegenove Brugge ( 1 5 8 6 ) . E e n a a n v a l v a n Parma o p O o s t e n d e w e r d i n d e k i e m g e smoord d o o r d e h u l p v a n d e E n g e l s e n . D a n t r o k Parma n a a r S l u i s , d a t grotendeels verdedigd werd door p r o t e s t a n t s e Vlamingen, u i t hun huize g e v l u c h t d o o r d e g o d s d i e n s t v e r v o l g i n g e n . D e E n g e l s e n kwamen S l u i s t e r h u l p m e t 6 0 0 man. M a a r Parma v i e l m e t e e n g r o t e o v e r m a c h t a a n . S l u i s moest n a b l o e d i g e s t r i j d o p 5 a u g u s t u s 1 5 8 7 d e k n i e b u i g e n v o o r d e Spaanse t r o e p e n . D e z e o v e r w i n n i n g h a d d e S p a n j a a r d e n 4 . 0 0 0 m a n g e kost . . Doch d e Wa t e r g e u z e n g r e n d e l d e n S l u i s h e r m e t i s c h a f e n e n k e l b e g e l e i d e schepen k o n d e n z i c h i n d e N o o r d z e e w a g e n . Z o b r a c h t a d m i r a a l S p i n o l a zes g a l e i e n i n S l u i s . O p e e n d e z e r g a l e i e n v e r b l e e f a l s g a l e i s l a a f een z e k e r e P i e t H e i n , d i e l a t e r u i t g e w i s s e l d w e r d t e g e n F r a n c i s c u s d e Mendoza, a d m i r a a l v a n A r a g o n ! ! S p i n o l a l e v e r d e i n 1 6 0 3 d e v i j f d e z e e s l a g v a n h e t Z w i n . D e Zeeuwse v l o o t , o n d e r b e v e l v a n J o o s t d e M o o r, v e r s l o e g d e S p a n j a a r d e n b i j h e t Sluise Gat. S p i n o l a sneuvelde i n de zeeslag. De troepen van Oranje g i n g e n i n h e t o f f e n s i e f . M e n v e r z a m e l d e e e n l e g e r v a n 11 . 0 0 0 F r a n s e n , D u i t s e r s , E n g e l s e n e n S c h o t t e n . M a u r i t s v a n Nassau begon i n 1604 d e v e r o v e r i n g v a n Zeeuws - V l a a n d e r e n . M e t 8 0 0 s c h e p e n v o e r h i j v a n u i t Rammekens n a a r h e t Z w i n . O p 2 5 a p r i l z e i l d e d e z e v l o o t h e t Z w a r t e Gat b i n n e n e n o n t s c h e e p t e t r o e p e n o p C a d s a n d t . De l a n d i n g o p d e a n d e r e Z w i n o e v e r m i s l u k t e e n M a u r i t s m o e s t v a n d e v e r o v e r i n g v a n Oostende a f z i e n . E e n Spaanse t e g e n a a n v a l o p Cadsandt mislukte, d o o r de h e l d h a f t i g e weerstand van de Schotten. M a u r i t s begon o p t e r u k k e n e n d e S p a n j a a r d e n l i e t e n h u n s t e l l i n g e n b i j Dauuue i n d e s t e e k . S l u i s g e r a a k t e o m s i n g e l d . D e Zeeuwse v l o o t s l o o t h e t Zwin a f e n v o o r S l u i s b e g o n e e n s t e meer e e n z w a r t e p e r i o d e v a n o o r log e n b e l e g e r i n g . D e Spaanse w e e r s t a n d d u u r d e l a n g e r d a n v e r w a c h t . De H o l l a n d e r s s t u u r d e n a l l e v l u c h t e l i n g e n u i t S l u i s t e r u g . . . Z e l f s hun e i g e n mensen m o c h t e n S l u i s n i e t u i t ! Z o d a c h t m e n d e S p a n j a a r d e n

â&#x20AC;&#x201D;8 6 â&#x20AC;&#x201D;

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 86

Kaart ter beschikking gesteld door de stad Sluis.

â&#x20AC;&#x201D;87 â&#x20AC;&#x201D;

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 87

sneller u i t t e putten. De h o n g e r e n h e t g e b r e k a a n m u n i t i e g a v e n S l u i s d e g e n a d e s l a g . O p 1 9 augustus, o p d e s c h i p s b r u g b i j Coxyde, w e r d d e overgave v a n S l u i s g e r e g e l d . H e t Spaanse g a r n i z o e n mocht m e t v o l l e w a p e n r u s t i n g v e r t r e k k e n Broer Janszoon, o o r l o g s k o r r e s p o n d e n t b i j h e t l e g e r v a n M a u r i t s , b e schreef d e Spaanse a f t o c h t :

" I d a ahebbe geteld i n h e t aittkefz(2en, behalve de gouvekneuh en de andeh.e !.api te inen, 3.387 mannen en 4 v l i e gende vendels. De gouvenneak Mateo S u aba, A ke,eio Spinoza, d e beve hebbek. De ondeAdouvetr.neun volgde achtmaan met enige Spaawse, I t e i a a w s e en hood Vw(1 ts e !Zap,í temen . . . De v e r o v e r i n g v a n S l u i s w e r d h e r d a c h t d o o r h e t u i t g e v e n v a n e e n g e denkpenning m e t a l s t e k s t : " C a p t a S l u z a cum p o r t i f e t t r i r e m i b u s " ( e n S l u i s w e r d ingenom met z i j n p o o r t e n e n z i j n g a l e i e n ) , e n i n d e r a n d : " M i r a c u l e m meum J e h o v a a n n o 1 6 0 4 " ( v o o r m i j e e n w o n d e r v a n Jehova, i n h e t j a a r 1 6 0 4 ) . De H o l l a n d e r s r i c h t t è n o p n i e u w " h e t S l u i s s c h e V r i j e " o p . D e s t r i j d i n h e t Zwin luwde n i e t . Onverpoosd probeerden de Spanjaarden opnieuw Sluis t e veroveren. Onder l e i d i n g van Seigneur du Te r r a i l werd S l u i s b i j verrassing aangevallen. Vo l g e n s d e v o l k s v e r h a l e n m i s l u k t e d e a a n v a l , o m d a t d e k l o k k e n n i s t v a n S l u i s d e g r o t e t o r e n k l o k overwonden h a d , z o d a t z e o p h e t a f g e s p r o k e n uur n i e t s l o e g . Hierdoor waren de Spanjaarden n i e t op de voorziene afspraak. Z e

dachten aan verraad en durfden n i e t aanvallen, alhoewel hun voorposte één d e r p o o r t e n v e r o v e r d h a d d e n e n d e s t a d s p o o r t w i j d o p e n s t o n d . Het " T w a a l f j a r i g B e s t a n d " s t e l d e e e n t i j d e l i j k e i n d e a a n d e b l o e d i ge s t r i j d . M a a r v o o r d e Z w i n s t r e e k b e t e k e n d e n d e g o d s d i e n s t o o r l o g e n w a a r s c h i j n l i j k h e t d e f i n i t i e v e e i n d e . De doorstoken d i j k e n , d e menigv u l d i g e overstromingen, d e onzekere t i j d e n deden de s t r e e k v e r v a l l e n tot een troosteloze, v e r l a t e n woestenij. De godsdiensttwisten verdeel den d e b u r g e r s o n d e r l i n g e n g a v e n a a n l e i d i n g t o t h e e l w a t p l a a t s e l i j k r u z i e s , d i e z e k e r n i e t b e v o r d e r l i j k w a r e n om e e n d r a c h t i g a a n h e t h e r s t e l van handel e n n i j v e r h e i d t e werken. Remi V a n H a e l s t

—8 8 —

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 88

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 89

= v e e l Wa l e n s n e u v e l d e n . = Waarom d e k l o k n i e t s l o e g ? D e k l o k k e n i s t h a d h e t s l a g w e r k o v e r - _ = wonden. Vo l g e n s d e o v e r l e v e r i n g z o u h e t h o u t e n m a n n e t j e , J a n t j e v a n S l u i s = d a t i n de stadhuistoren s t a a t , een trommelslager v o o r s t e l l e n , d i e = z i c h b i j z o n d e r h a d o n d e r s c h e i d e n d o o r h e t " t e wapen " b l a z e n = van de bezetting. - U i t de " Geschiedenis van S l u i s " .

Kogge, 1350, reconstructie. o N a n a a ï Scheepvaartmuseum. Antwerpen;

De wallen van Sluis

—9 0 —

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 90

kastelen in vlaanderen W I S S E K E R K E Het k a s t e e l W i s s e k e r k e i s g e l e g e n i n h e t O o s t - V l a a m s e S c h e l d e d o r p Bazel d a t , samen m e t Rupelmonde, b i j K r u i b e k e w e r d gevoegd m e t d e f u s i e v a n 1977. Op h e t grondgebied v a n Groot-Kruibeke, d a t z i c h u i t s t r e k t o v e r 3 3 km L, l e v e n n u b i j n a 1 5 . 0 0 0 i n w o n e r s . B a z e l v o r m d e v r o e g e r a l , e n d i t t o t i n d e 1 4 d e e e u w, é é n g e h e e l m e t K r u i b e k e . De g o t i s c h e S i n t - P i e t e r s k e r k , m e t r o m a a n s e i n s l a g , a a n h e t K o n i n g i n A s t r i d p l e i n t e B a z e l , d a t e e r t u i t d e 1 4 d e e e u w. D e z e k e r k , i n g r i j z e steen opgetrokken, b e z i t e e n i n t e r e s s a n t e h o u t e n dakbetimmering, e e n achthoekige v i e r i n g t o r e n en een g o t i s c h hoogkoor u i t 1556. De S i n t P i e t e r s k e r k werd d o o r d e beeldenstormers geplunderd, i n 1866 goed g e r e s t a u r e e r d e n i n 1882 herbouwd. B i j K o n i n k l i j k B e s l u i t v a n 23 a p r i l 1974 w e r d z i j opgenomen i n d e l i j s t d e r bescheLuide monumenten. De v r o e g e r e h e r b e r g " D e E e n h o o r n " , i n V l a a m s e r e n a i s s a n c e , w a s d e voormalige z e t e l van de v i e r s c h a a r e n l a t e r h e t schepenhuis d e r heren van B a r s e l e e n W i s s e k e r k e . D i t s c h e p e n h u i s , w a a r s c h i j n l i j k d a t e r e n d u i t d e 1 4 d e e e u w, m e t V l a a m s e t r a p g e v e l s e n t o r e n v o r m i g e a c h t e r b o u w, werd d o o r s c h u r e n e n s t a l l i n g e n v e r b o n d e n m e t d e k a s t e e l m u u r e n v o r m t één g e h e e l m e t d e k a s t e e l b o u w , z o w e l d o o r z i j n s t i j l a l s d o o r z i j n ligging. O o r s p r o n k e l i j k hadden d e r e c h t s z i t t i n g e n p l a a t s i n h e t o p e n b a a r ; o f o p het binnenhof van h e t l e e n , o f o p de voorkoer onder de l i n d e n en de eiken; v a n d a a r o o k d e benaming " r e c h t s p r a a k o n d e r d e l i n d e n " o f " de groene vierschaar �

Op d e g e r e c h t s p l a a t s s t o n d e n dan i n een h a l v e c i r k e l v i e r banken ( o f scarnen ) waarop d e b e t i c h t e , d e e i s e r e n d e v e r d e d i g e r n a a s t d e l e e n - 91

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 91

heer plaatsnamen. E e n k o o r d v e r b o n d d e u i t e i n d e n v a n d e banken e n sloot d e omheining d e r gerechtsplaats a f , z o a l s d e b a l i e nu nog o p symbolische w i j z e d e opening v a n een geding a a n d u i d t . I n 1452, b i j d e S l a g v a n B a z e l ( o f Rupelmonde), d i e n d e h e t gebouw a l s verschansing v o o r d e gemeentelegers t e g e n de t r o e p e n van F i l i p s d e Goede. O l i v i e r d e l a M a r c h e noemde h e t s c h e p e n h u i s " u n s c h a s t e l " , e e l v e r s t e r k t h u i s m e t e e n w a l omgeven. Niet v e r v a n de v i e r s c h a a r s t o n d d e schandpaal o p een openbare p l a a t s n a b i j d e k e r k . Daaraan werden de veroordeelden i n k l e i n e d e l i k t e n t e n toongesteld. De g a l g , waaraan de veroordeelden i n zware krimenele z a ken w e r d e n g e h a n g e n , s t o n d v r o e g e r a a n d e H o o g p o o r t , b u i t e n i n h e t v e l d . D i c h t b i j d e z e g a l g s t o n d d e molen, i n 1585 d o o r Servaas v a n Stee• l a n t g e k o c h t v o o r 1 . 5 0 0 g u l d e n v a n d e g r a a f v a n Egmond. D i e m o l e n s t a a l a l s " Galgenbergmolen " o p d e oude k a a r t e n aangegeven. Het k a s t e e l v a n W i s s e k e r k e , h e t o u d e s c h e p e n h u i s , d e s c h a n d p a a l , g a l g en b a n m o l e n , z i j n e e n m e r k w a a r d i g s t u k m i d d e l e e u w s e g e s c h i e d e n i s . HEERLIJKHEID E N HEREN B a z e l k o m t a l s p l a a t s n a a m " B a r s e l a " r e e d s v o o r i n 11 6 4 . I n d e a l o u d e c h a r t e r s v a n d e G e n t s e S i n t - B a a f s a b d i j v i n d e n we d e v r o e g e r e l e e n h e r e n t e r u g : B o u d e w i j n v a n B a r s e l e i n 1 2 2 4 e n Adam v a n B a r s e l e i n 1 2 3 8 . I n dokumenten, v e r b a n d h o u d e n d e m e t d e z g n . " S l a g d e r G u l d e n S p o r e n " , o p G r o e n i n g e k o u t e r i n 1 3 0 2 , v i n d e n w e t u s s e n d e namen v a n d e V l a a m s e r i d d e r s d i e s t r e d e n v o o r o n s r e c h t : " . . . m i n e n 'here F l o r e n s v a n B a r sele e n minen h e r e Rasen v a n B a r s e l e . . . " Maar B a z e l i s n o g h é é l w a t o u d e r ! De t a l r i j k e R o m e i n s e v o n d s t e n t e B a z e l g e d a a n d o e n h e t b e s t a a n v e r m o e den v a n e e n R o m e i n s " o p p i d u m " , e e n k l e i n e v e r s c h a n s i n g , o p g e b o u w d a l s v e r d e d i g i n g v a n d e Romeinse h e i r b a a n . I n d e I V d e eeuw werden d e Romeinen i n o n z e s t r e k e n - v e r d r e v e n d o o r d e S a l i s c h e F r a n k e n , d i e z i c h op d e v i l l a ' s v a n d e G a l l o - R o m e i n e n v e s t i g d e n . Z i j v o r m d e n h u n " s a l i " o f g r e n s p o s t e n o p d e p l a a t s v a n d e Romeinse s t a t i e s . D e n a t u u r l i j k e grondhoogte v a n d e k a s t e e l g r o n d , 2 0 m e t e r boven d e z e e s p i e g e l e n S c h e l d e b e d d i n g , w a s e e n i d e a l e p l a a t s v o o r e e n F r a n k i s c h e v i l l a . O o k was h e t helemaal n i e t m o e i l i j k deze t e omringen met w a l l e n e n v a n e e n v e r d e d i ging t e v o o r z i e n . In d e Xde e n X l d e eeuw g r o e i d e n deze v i l l a ' s d a n u i t t o t leenhoven e n kregen z i j d e vorm v a n k a s t e l e n . E n e l k v a n deze v r o e g s t e k a s t e l e n b e zat e e n " h o f " , e e n " v o o r h o f " e n h e t " s p i j c k e r " , d . i . d e s c h u u r waarin de inkomsten van de l e e n r e c h t e n i n n a t u r a werden opgeslagen.

—9 2 —

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 92

De h e e r l i j k h e i d W i s s e k e r k e w a s i n d e l e e n r o e r i g e t i j d é é n d e r b e l a n g r i j k s t e van h e t graafschap Vlaanderen, e n s t r e k t e z i c h voornamelijk u i t o v e r d e p l a a t s e n B a z e l , Haasdonk, M e l s e l e e n Vr a s e n e . Z e o m v a t t e v e r s c h i l l e n d e a c h t e r l e n e n , w . o . h e t l e e n B a i s o f B u y s o n d e r d e n Wyng a e r t , g e l e g e n t e B a z e l , Haasdonk e n M e l s e l e ; d e h e e r l i j k h e i d " t e n D o e l " , g e l e g e n t e B a z e l e n Vr a s e n e ; d e h e e r l i j k h e i d v a n d e n Schoove te B a z e l ; h e t h u i s e n h e t v e e r v a n C a l l e b e e k ; d e Galgenbergmolen aan de H o o g p o o r t ; d e P r i e s t e r a g i e d a m t e B a z e l ; e n z . , m e t a f z o n d e r l i j k g e r e c h t s h o f , b a l j u w en schepenen, d i e d e hoge, m i d d e l b a r e e n l a g e r e c h t s macht u i t o e f e n d e n . D e h e e r l i j k h e i d v a n W i s s e k e r k e b e h o o r d e i n 1 5 4 1 a a n Frans v a n P o t t e l s b e r g h e , h e e r v a n V i n d e r h o u t e , s c h a t b e w a a r d e r v a n k e i z e r K a r e l V, e n z . L a t e r werd z i j d e l i j f t o c h t v a n Servaas v a n S t e e l a n t e n v a n d i e n s d o c h t e r Margaretha, gehuwd m e t F i l i p s d e R e c o u r t d e Lens e t d e L i c q u e s , g r o o t b a l j u w v a n h e t L a n d v a n Waas, t e n w i e n s g u n s t z i j o p 31 j u l i 1630 t o t b a r o n i e werd verheven. Onder F i l i p s v a n d e n E l z a s ( 1 1 4 2 - 1 1 9 1 ) , g r a a f v a n V l a a n d e r e n ( 11 6 7 7 - 11 9 g r a a f v a n Ve r m a n d o i s , e n z . , o n t m o e t e n w e d e o u d s t g e k e n d e h e e r v a n Bazel: Boudewijn I v a n B a r s e l e ; o f f i c i a l i s v a n de g r a a f van_Vlaanderen, e n z i j n echtgenote B e a t r i x van Gent. Hun zoon, Boudewijn I I van B a r s e l e , w o r d t v e r m e l d i n d e a k t e n v a n 1221 e n 1228 e n n a hem v i n d e n w Adam v a n B a r s e l e i n e e n o o r k o n d e v a n 1 2 3 8 e n v e r d e r w o r d e n n o g genoemd Rases v a n B a r s e l e e n z i j n z o o n F l o r e n s a l s b e z i t t e r s v a n h e t " B a r seleleen " . Rases h u w d e m e t d e r e c h t m a t i g e h o u d s t e r v a n W i s s e k e r k e u i t Z e e l a n d a a n de W e s t e r s c h e l d e , e n z i j b o u w d e h e t k a s t e e l W i s s e k e r k e o p B a r s e l e l e e n i n h e t m i d d e n v a n d e d e r t i e n d e e e u w. R a s e s i s o o k d e e e r s t e d i e b e i d e namen v e r e n i g t : " h e e r v a n B a r s e l e e n W i s s e k e r k e " . E n w a n n e e r e r i n de o u d e c h a r t e r s W i s s e k e r k e v e r n o e m d w o r d t s t a a t e r t e r v e r k l a r i n g steeds b i j : " i n h e t oud - B a r s e l e l e e n " . Onder d e m i d d e l e e u w s e V l a a m s e e n Wase r i d d e r f a m i l i e s o n t m o e t e n we v e r schillende Zeelandse edelen d i e z i c h i n onze s t r e k e n vestigden. H e t Waasland e n Z e e l a n d w a r e n n i e t a l l e e n g e o g r a f i s c h g e z i e n b u r e n , m a a r waren v e r e n i g d o n d e r é é n b e s t u u r : d a t d e r g r a v e n v a n V l a a n d e r e n . I n 1019 g a f k e i z e r H e n d r i k , o m d e h e l d e n m o e d v a n B o u d e w i j n I V t e b e l o n e n , hem b i j s c h e n k i n g s a k t e V l a a n d e r e n e n Z e e l a n d . I n 1 0 5 7 w e r d d e z e a k t e b e k r a c h t i g d t e n g u n s t e v a n B o u d e w i j n V. E e n g e m e e n s c h a p p e l i j k l e v e n , dat z i c h d i k w i j l s z a l u i t s p r e k e n i n bloedverwantschap, b e s t o n d t u s s e n h e t Wa a s l a n d e n Z e e l a n d e n z o z u l l e n Z e e l a n d s e e d e l e n z i c h n a t u u r l i j k e r w i j z e i n Wa a s l a n d i n b u r g e r e n . Z i j z u l l e n V l a a m s a a n v o e l e n e n i n g e m e e n s c h a p p e l i j k e b e l a n g e n samen s t r i j d e n ; h e t z i j t e g e n d e F r a n s e i n d r i n g e r s i n 1302 o f t e g e n d e Hollandse g r a v e n i n 1304 d i e d e Z e e l a n d -

- 93 —

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 93

se e i l a n d e n o p e i s t e n . I n 1 3 2 4 z a l L o d e w i j k v a n N e v e r s , g r a a f v a n Vlaanderen ( 1322 - 1346 ) , e n z . d e Zeelandse e i l a n d e n verzaken t e n gunste v a n W i l l e m , g r a a f v a n H o l l a n d . Z e e l a n d s e f a m i l i e s a l s S c h o u t h e t e , v a n Z u y l e n , v a n Va e r n e w y c k , v a n Vo o r h o u t , e . a . h a d d e n z i c h o n d e r t u s s e n a l i n h e t L a n d v a n Waas g e v e s t i g d . D e r i d d e r f a m i l i e v a n Wissekerke t e B a z e l vond eveneens h a a r o o r sprong i n Z e e l a n d ; h e t was iuuuers i n d e z e H o l l a n d s e gemeente o p h e t eiland Noord-Beveland d a t z i j h a a r l e e n r e c h t e r l i j k e macht u i t o e f e n d e . Wanneer d e z e f a m i l i e n a a r B a z e l kwam i s e c h t e r n i e t g e w e t e n . I n 1 3 4 4 ontmoeten we d a n C l a e s v a n B a r s e l e e n z i j n z o o n W o l f a e r t , d i e z i c h vestigden op een landgoed n a b i j Gent e n ook t e Borssele i n Zeeland. I n 1280 w e r d d e z e W o l f a e r t v a n B o r s s e l e d e tweede h e e r v a n Ve r e . Z i j n zoon, J a n v a n B o r s s e l e , v o l g d e h e m o p , m a a r w e r d t e D e l f t v e r m o o r d . In 1353 i s e r s p r a k e v a n Henricus v a n Wissekerke d i e huwt met Jacoba van d e S t a e p e l e . I n 1 4 0 0 i s h e t z i j n z o o n J a n e n l a t e r d i e n s z o o n , die k i n d e r l o o s z a l o v e r l i j d e n , d i e i n de oude a k t e n opduiken. H e n r i c u s was e e n z o o n v a n F l o r e n s v a n B a r s e l e e n G e r t r u d i s v a n B o r s s e l e , e n een k l e i n z o o n v a n R a s e s v a n B a r s e l e , d i e z i c h a l s e e r s t e " H e e r v a n . Ti s s e k e r k e " z o u noemen, t e r w i j l z i j n z o o n C l a e s e e n a n d e r e t a k s t i c h t onder d e naam v a n B o r s s e l e . 0 o k h e t k a s t e e l v a n B a r s s e l e m o e t r o n d d i e p e r i o d e o m g e d o o p t z i j n i n W i s s e k e r k e e n z a l d e z e naam t o t o p v a n d a a g b l i j v e n behouden. Een a f b e e l d i n g v a n d e o u d e b u r c h t W i s s e k e r k e , d o o r w a l l e n o m g e v e n , toont een zwaar v i e r k a n t b l o k met k l e i n e , donkere v e n s t e r s . H e t dak i s afgezet met Vlaamse k a n t e l e n e n g o t i s c h e t o r e n s p i t s e n , v o o r z i e n v a n s c h i e t g a t e n o p d e h o e k e n . Te g e n d e a c h t e r g e v e l h o u d t e e n h o g e v e r s t e r k te v e r d e d i g i n g s t o r e n , m e t s c h i e t g a t e n doorboord, d e wacht. E e n o p h a a l brug m e t i j z e r e n k e t e n s a a n d e i n g a n g s p o o r t v a n h e t s l o t v e r z e k e r d e de t o e g a n g , t e r w i j l e e n r o n d e u i t k i j k t o r e n e e n t i e n t a l m e t e r b u i t e n d e omwalling s t o n d . Op deze t o r e n , m e t l a n t a a r n k o e p e l , h i e l d een k l a r o e ner d e w a c h t om b i j v i j a n d e l i j k n a d e r e n d e brugbewakers t e w a a r s c h u wen d e b r u g o p t e h a l e n . Na d e h e r e n v a n d e Z e e l a n d s e f a m i l i e i s h e t F r e d e r i k Hutenhauuue d i e rond 1435 h e t l a n d g o e d v a n W i s s e k e r k e t e B a z e l i n b e z i t h a d . I n 1450 wordt h e t kasteelgoed eigendom van Antoon van R o t s e l a a r, s c h i l d k n a a p , zoon v a n H e n d r i k v a n R o t s e l a a r , h e e r v a n R o e s t , S t a d e n , e n z . B i j z i j n benoeming a l s h o o f d s c h e p e n v a n Waas i n 1 4 3 8 e n a l s h o o g b a l j u w i n 1 4 5 0 w o r d t A n t o o n v a n R o t s e l a a r r i d d e r genoemd. Antoon v a n R o t s e l a a r huwde m e t L o u i s a v a n M o e r k e r k e , d o c h t e r v a n L o dewijk v a n Moerkerke e n Margaretha v a n Eyne. U i t d i t h u w e l i j k werden v i e r kinderen geboren; Jeanne, vrouwe van Roest, d i e i n h e t h u w e l i j k trad met Jan van Marbais; J a c q u e l i n e , vrouwe van Wissekerke; Catherina, - 94

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 94

d i e huwde m e t J a n v a n P a l l a n t , h e e r v a n W i l d e n b e r g e n N o t b e r g ; e n Maria, vrouwe van Hugestrate. Jacqueline v a n R o t s e l a a r, vrouwe v a n Wissekerke, huwde met G u i v a n Bourgogne, e e n b a s t a a r d z o o n v a n J a n z o n d e r V r e e s , d i e s e d e r t 1 4 1 0 h e e r was v a n K r u i b e k e . N a d i e n s d o o d h e r t r o u w d e J a c q u e l i n e m e t F r e d e r i k v a n Mengersfruyt e n l a t e r g i n g z i j n o g een derde h u w e l i j k aan met Giovanni van Q u i e r e t . E e n z o o n u i t h a a r t w e e d e h u w e l i j k , J u d o c u s v a n M e n g e r s f r u y t , g e h u w d m e t M a r g a r e t h a v a n Wymmersele ( o f Weemezele ) w e r d a l s e r f e l i j k e zoon de volgende heer van Wissekerke. Judocus v a n M e n g e r s f r u y t p a c h t t e h e t h o o g b a l j u w s c h a p v a n Waas t e g e n 1680 p o n d e n p a r i s i s e n d e h a n d v e s t e n v e r m e l d e n d a t : rr

herlog F i Z i s v a n Oob evvtjc(2, Gnave van V2aendetten, y v i e n eed dede den V I I i n j u v i o X I I I I ° X C V I I ( 7 j u n i 1497 ) ende doe wcto b a L u . y Meo. J o v a n Meng e A 4 k a y t . . . . r r

Deze b l e e f b a l j u w t o t i n h e t j a a r 1 5 0 0 e n w e r d i n d i e f u n k t i e o p g e v o l g c door B o u d e w i j n d e Neve. Judocus v a n M e n g e r s f r u y t h a d v i e r k i n d e r e n : J a n , h e e r v a n B u r b u u r ; L a u r e n s ; J o a n n a e n I s a b e l l a , m a a r g e e n v a n d e z e k i n d e r e n v o l g d e hem o p in h e t l e e n van Wissekerke. I n 1500 behoorde de h e e r l i j k h e i d aan de h e e r v a n Vo g h e l s a n g ( o f V o g h e l s a n k i u s ) , h e e r v a n E l d e r e n n a b i j To n geren, d i e gehuwd was m e t C a t h e r i n a v a n P a l l a n t , d o c h t e r v a n J a n v a n P a l l a n t , h e e r v a n Wildenberg e n Notberg, e n C a t h e r i n a v a n R o t s e l a a r. I n 1 5 11 v e r k o o p t d e h e e r v a n Vo g h e l s a n g u i t g e l d n o o d h e t l e e n g o e d W i s sekerke v o o r 3 . 3 0 0 pond a a n Roland L e f e b u r e ( l e F è v r e o f L e f e v r e ) , h e e r v a n Te m s e . R o l a n d L e f e b u r e v e r k o o p t o p z i j n b e u r t W i s s e k e r k e i n

1516 a a n L i e v e n v a n P o t t e l b e r g h e , h e e r v a n Vi n d e r h o u t e n Merendree, gehuwd m e t L i v i n a v a n S t e e l a n t , d o c h t e r v a n J a n v a n S t e e l a n t , h o o f d schepen v a n h e t L a n d v a n Waas, h e e r v a n Te n R y e n o n d e r Wa a s m u n s t e r, Te r E l s t o n d e r E l v e r s e l e , e n z . , e n v a n C a t h e r i n a v a n N e v e . L i e v e n v a n P o t t e l b e r g h e was o n t v a n g e r d e r v o r s t e l i j k e g e l d e n e n h i j v e r g r o o t t e z i j n domein nog d o o r aankoop v a n k l e i n e r e l e n e n . Op 2 5 j u l i 1520 k r e e g h i j v a n k e i z e r K a r e l V d e v e r g u n n i n g o m d e h e e r l i j k h e i d v a n W i s s e k e r k e e n d e z e v a n Te n D o o r n t t e v e r e n i g e n o n d e r é é n v i e r s c h a a r . Lieven van P o t t e l s b e r g h e o v e r l e e d o p 30 j u l i 1531 e n L i v i n a v a n S t e e l a n t i n 1562 e n b e i d e n werden z e begraven i n de S i n t - M i c h i e l s k e r k t e Gent Het é n i g e k i n d u i t h e t v o o r g a a n d e h u w e l i j k , F r a n s v a n P o t t e l s b e r g h e , volgde o p 21 j a n u a r i 1521 z i j n v a d e r a l s h e e r v a n Wissekerke o p . H i j

- 95 -

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 95

ZE. EENNOORN

- 96

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 96

- 97 -

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 97

huwde m e t J a c o b a d e B o n n i è r e s d e S o u a s t r e m a a r s t i e r f k i n d e r l o o s , z o d a t h e t l e e n g o e d o p 1 j u l i 1 5 4 4 t e r u g i n h a n d e n kwam v a n z i j n m o e d e r, L i v i n a v a n S t e e l a n t . Z i j b l e e f h e t H o f t e n D o o r n t o n d e r B a z e l bewonen en s c h o n k W i s s e k e r k e i n 1 5 4 8 a a n h a a r b r o e r S e r v a a s I v a n S t e e l a n t , h o o f d s c h e p e n v a n Wa a s , e n z i j n e c h t g e n o t e M a r g a r e t h a V o l c k e r i c x v a n Neve, d o c h t e r v a n J a c o b u s . De f a m i l i e v a n S t e e l a n t i s z e e r o u d e n e r z i j n z e l f s g e n e a l o g i s t e n d i e het g e s l a c h t doen opklimmen t o t d e t i j d v a n K a r e l d e G r o t e . R i j k a a r d van S t e e l a n t , gehuwd m e t d e d o c h t e r v a n d e g r a a f v a n B e t h u n e , v o o g d v a n A t r e c h t , w a s e e n s c h o o n b r o e r v a n Gwyde v a n D a m p i e r r e . W i l l e m v a n S t e e l a n t , h e e r v a n Wa c h t e b e k e , w e r d o p G r o e n i n g e v e l d i n 1 3 0 2 om z i j n dapperheid t o t r i d d e r geslagen. J a n v a n S t e e l a n t , hoofdschepene v a n Waas, w e r d o m z i j n g e h e c h t h e i d a a n d e g r a a f i n 1 4 5 1 t e G e n t o n t h o o f d . Z i j n z o o n , J a n v a n S t e e l a n t , h e e r v a n Te n R y e n , r a a d s h e e r v a n d e R a a d van V l a a n d e r e n , h o o f d s c h e p e n e v a n Waas v a n a f 1 4 7 7 , e n z . , w a s g e h u w d met C a r h e r i n a v a n N e v e , w a a r b i j h i j 1 4 k i n d e r e n h a d , w . o . S e r v a a s I , heer v a n Wissekerke. Servaas I v a n S t e e l á n t r u k t i n 1 5 4 2 m e t h e t Wase l e g e r o p t e g e n d e b e r u c h t e M a a r t e n v a n Rossem. H i j j o e g " Z w e r t e M a e r t e n " o p d e v l u c h t en b e v r i j d d e a l z o h e t o m s i n g e l d e A n t w e r p e n . S e r v a a s I , h o o f d s c h e p e n van Wa a s , o v e r l e e d o p 3 s e p t e m b e r 1 5 5 1 , 8 1 j a a r o u d . H i j l i e t t w e e k i n d e r e n n a : A d r i a n a , k a n u n n i k e s i n d e a b d i j v a n R o z e n b e r g i n Wa a s m u n s t e r, waar J o s y n e v a n S t e e l a n t t o e n a b d i s w a s , e n W i l l e m , d i e z i j n v a d e r opvolgde. Willem van S t e e l a n t , s e k r e t a r i s v a n de s t a d Gent, huwde een e e r s t e maal met M a r g a r e t h a P a r m e n t i e r , e n d a a r n a , i n 1 5 3 3 , m e t M a r i a d e A l m a r a z , een d o c h t e r u i t d e A n t w e r p s - S p a a n s e f a m i l i e A l v a r e z d e A l m a r a s , w e d u w e van Q u i n t e n v a n d e r N o o t , f o r e s t i e r v a n B r a b a n t e n d o c h t e r v a n A l v a r o de A l m a r a s , h e e r v a n D i e p e n s t e y n . Willem had u i t z i j n h u w e l i j k met Maria d e Almaraz d r i e k i n d e r e n : J o syne, d i e a b d i s w e r d i n d e a b d i j v a n Wa a s m u n s t e r e n o v e r l e e d o p 3 december 1 6 0 3 ; M a r i a , d i e h u w d e m e t L a u r e n t d e L o n g i n , r i d d e r , k o m m i s s a r i s v a n B e r g e n , e n z . , e n S e r v a e s I I , h o o g b a l j u w v a n Waas, o p p e r i n t e n d a n t d e r Wase l e g e r s o n d e r h e t S p a a n s b e h e e r , k a p i t e i n v a n t w e e k r i j g s b e n d e n v a n 3 0 0 m a n , k o l o n e l v a n e e n Wa a l s r e g i m e n t v o e t v o l k , enz., d i e z i j n vader a l s h e e r v a n Wissekerke opvolgde. Servaas I I v a n S t e e l a n t w e r d o p h e t k a s t e e l v a n W i s s e k e r k e g e b o r e n i n 1533 e n h u w d e m e t J o s y n e v a n H a v r e , d o c h t e r v a n F r a n s v a n H a v r e , h e e r van Te n R y e n e n P o n t e r a v e , e n v a n C a t h e r i n a d e M e t s . N a h a a r k i n d e r loze dood g i n g h i j e e n tweede h u w e l i j k aan met d e z u s t e r v a n z i j n s c h o o n b r o e r, M a r i a d e L o n g i n , d o c h t e r v a n L a u r e n t d e L o n g i n , r i d d e r , —9 8 —

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 98

h e e r v a n B y g a e r d e , L e m b e k e , e n z . e n v a n M a r i a v a n H e y l e w e g e n , d i e hem een d o c h t e r s c h o n k , M a r g a r e t h a . I n 1 5 6 1 w e r d S e r v a a s I I t o t b a l j u w gekozen, m a a r om z i j n d u b b e l z i n n i g e p o l i t i e k w e r d h i j u i t d i t ambt ontzet i n 1576, e n i n d e gevangenis geworpen. I n 1580 werd h i j t e r u g in e r e h e r s t e l d , h i j overleed op z i j n k a s t e e l Wissekerke op 6 september 1607 e n werd begraven i n h e t k o o r v a n de S t . - P i e t e r s k e r k t e B a zel Z i j n d o c h t e r u i t z i j n tweede h u w e l i j k , M a r g a r e t h a v a n S t e e l a n t , huwde op 9 d e c e m b e r 1 5 9 0 m e t F i l i p s d e R e c o u r t d e L e n s e t d e L i c q u e s , h e e r van A u d e n t h u r , L a v e r r e ( V a n d e V e r r e ) , e n z . , r i d d e r , h o o g b a l j u w v a n Waas, k a p i t e i n v a n h e t k a s t e e l v a n R u p e l m o n d e , k o l o n e l v a n e e n Wa a l s regiment v o e t v o l k , e n z . , j o n g s t e zoon van F i l i p s d e Recourt d e Lens et d e L i c q u e s e n Johanna v a n Witthem. F i l i p s h í e 4 z i j n schoonvader i n h e t b e s t u u r v a n h e t L a n d v a n Waas v a n a f 1 5 9 8 e n w e r d , n a d i e n s dood, b a l j u w t o t 1 6 3 1 . M a r g a r e t h a v a n S t e e l a n t w a s t o e n r e e d s o v e r leden o p 2 2 augustus 1 6 3 0 . Om d e b e w e z e n d i e n s t e n v a n h e t H u i s v a n W i s s e k e r k e t e v e r g o e d e n w e r d het leengoed o p 31 j u l i 1630 t o t b a r o n i e verheven. F i l i p s moet e c h t e r i n g r o t e geldnood g e z e t e n hebben, d a a r h i j o p 21 o k t o b e r 1605 h e t kasteel i n pand moest s t e l l e n v o o r 8 . 0 0 0 pond. H i j s t i e r f o p 17 o k t o ber 1635 e n werd t e B a z e l i n d e f a m i l i e k e l d e r b e g r a v e n . Z i j n z o o n , S e r vaas d e R e c o u r t d e L e n s e t d e L i c q u e s , k a p i t e i n v a n e e n b e n d e l i c h t e r u i t e r i j , h o o g b a l j u w v a n Waas, e n z . , h a d r e e d s i n 1 6 3 1 h e t b a l j u w schap o v e r g e n o m e n , e n v o l g d e z i j n v a d e r o p i n W i s s e k e r k e . H i j h u w d e op 2 0 s e p t e m b e r 1 6 2 4 m e t M a r g a r e t h a d e R o b l e s d ' A n a p p e s , e n o v e r l e e d op 1 f e b r u a r i 1 6 3 9 , w a a r n a z i j n weduwe h e r t r o u w d e m e t D o n a t o A l l e m a n n i , k o l o n e l van een regiment v o e t v o l k , e n z . U i t h e t h u w e l i j k van Servaas d e Recourt d e Lens e t d e Licques e n Marg a r e t h a s p r o t e n 5 k i n d e r e n , v a n w i e we noemen; F i l i p s , d i e huwde m e t M a r i a - M a g d a l e n a v a n B a e r l a n d t ; E u g e e n , r i d d e r , h e e r v a n Te n B e r g h e , l u i t e n a n t - k o l o n e l , e n z . , w e r d hoofdschepen en overleed t e Stekene op 1 5 n o v e m b e r 1 6 6 6 w a a r n a h i j t e B a z e l b e g r a v e n w e r d ; e n A u r e l i a , die i n de e c h t verbonden werd met W i l l e m van de K e t h u l l e , h e e r v a n H a v e r i j , e n z . , e n l a t e r , i n e e n tweede h u w e l i j k , h e r t r o u w d e met C o l i n , burggraaf van Aherée. F i l i p s d e R e c o u r t d e L e n s e t d e L i c q u e s , i n 1 6 5 5 gehuwd m e t M a r i a - M a g d a l e n a d e S m i d t , g e z e g d v a n B a e r l a n d t , v o l g d e i n 163.9 z i j n v a d e r o p als b a r o n v a n Wissekerke e n v e r g r o o t t e z i j n b e z i t t i n g e n d o o r aankoop van d e h e e r l i j k h e i d Rupelmonde i n 1658 v a n d e k o n i n g v a n S p a n j e e n der Nederlanden. H i j o v e r l e e d t e B r u s s e l o p 2 0 september 1659 i n d e parochie S t e . - C a t h e r i n a , e n werd opgevolgd d o o r z i j n zoon F i l i p . —9 9 —

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 99

F i l i p de Recourt de Lens e t de Licques, b a r o n van Wissekerke, e n z . , bekwam o p 6 f e b r u a r i 1 6 7 0 v a n k o n i n g K a r e l I I d e t i t e l v a n g r a a f v a n Rupelmonde. H i j h u w d e o p 2 1 a p r i l 1 6 7 7 m e t M a r i a - A n n a - E u s e b í a d e Tr u c h s e s ( T r u x i s ) , g e b o r e n g r a v i n v a n W a l d b u r g - W o l f s e g g , d i e o p 3 n o vember 1 7 0 7 z o u o v e r l i j d e n . F i l i p v e r b l e e f o p h e t k a s t e e l v a n R u p e l monde e n l i e t W i s s e k e r k e a a n z i j n e n i g e z o o n M a x i m i l i a a n - F i l i p - J o z e f Eugeen, i n 1 7 0 5 g e h u w d m e t M a r i a - M a r g a r e t h a - E l i s a b e t h d ' A l è g r e . F i l i p overleed op 28 augustus 1682 e n Maximiliaan- F i l i p sneuvelde op 10 d e c e m b e r 171.0 o p h e t s l a g v e l d v a n V i l l a - V i c i o s a , w a a r n a h i j w e r d opgevolgd d o o r z i j n e n i g e z o o n I v o . Ivo- M a r i a - J o z e f d e R e c o u r t d e Lens e t d e L i c q u e s , i n 1731 gehuwd m e t M a r i a - C h r i s t i n a d e Grammont ( o f G r a n d m o n t ) , h o f d a m e v a n d e k o n i n g i n , sneuvelde i n B e i e r e n , i n d e s l a g van P f a ff e n h o v e n o p 1 5 a p r i l 1 7 4 5 . H i j was d e l a a t s t e mannelijke t e l g v a n z i j n f a m i l i e , w a n t z i j n zoon, L o d e w i j k , g e b o r e n o p 2 4 a p r i l 1 7 4 0 , w a s v ó ó r hem o v e r l e d e n . M a r i a C h r i s t i n a d e Grammont t r a d n a d e d o o d v a n h a a r e c h t g e n o o t i n h e t k l o o s ter der Karmelietessen t e P a r i j s . Door h e t u i t s t e r v e n ' v a n d e z e s t a m d e r f a m i l i e d e R e c o u r t v e r v i e l e n d e t i t e l s v a n b a r o n v a n W i s s e k e r k e e n g r a a f v a n Rupelmonde, v e r m i t s b e i d e t i t e l s a l l é é n aan de r e c h t s t r e e k s e afstammelingen van deze f a m i l i e wer den v e r l e e n d . D e h e e r l i j k h e d e n v a n W i s s e k e r k e e n Rupelmonde w e r d e n d a n geërfd door Antoon-Désiré van de K e t h u l l e , zoon van Willem van de K e t h u l l e , h e e r van H a v e r i j , e n z . e n van A u r e l i a de Recourt de Lens e t de Licques. Antoon- D é s i r é v a n d e K e t h u l l e , k a p i t e i n i n Spaanse d i e n s t , huwde m e t M a r i a - A d e l a i d a , b a r o n e s v a n Luxemburg, e n o v e r l e e d i n september 1754. Hun e n i g e z o o n , M a x i m i l i a a n -Emmanuel v a n d e K e t h u l l e , w e r d d e v o l g e n d e b e z i t t e r v a n h e t o n o v e r d r a c h t e l i j k goed, maar o v e r l e e d reeds o p 29 n o vember 1 7 5 6 z o n d e r k i n d e r e n n a t e l a t e n u i t z i j n h u w e l i j k m e t M a r i a T h e r e s i a - C o l e t t a - G h i s l e n a d e Brouchoven d e B e r g e y c k , g e b o r e n t e Mechel e n i n 1724 e n o v e r l e d e n t e Antwerpen o p 27 december 1767. A a n de f a m i l i e v a n de K e t h u l l e , é é n d e r o u d s t e e n voornaamste g e s l a c h t e n van V l a a n d e r e n , b e h o o r d e n o n d e r m e e r o o k d e h e e r l i j k h e d e n E v e r s t e y n t e Wo n d e l g e m n a b i j G e n t ; R y h o v e o n d e r N i n o v e e n Okegem; A s s c h e m e t z e t e l t e D e e r l i j k e n r e c h t s m a c h t o p g o e d e r e n t e H a r e l b e k e , K o r t r i j k , Zwevegem, Ootegem, V i c h t e , K l u i z e n e n o m g e v i n g ; L o o n e o n d e r A s s e n e d e ; B o l s e l e onder Haasdonk; e n z . Na M a x i m i l i a a n -Emmanuel v a n d e K e t h u l l e b e h o o r d e n W i s s e k e r k e e n R u p e l monde b e u r t e l i n g s a a n d e g e b r o e d e r s J a n - J u s t u s v a n d e K e t h u l l e , o v e r leden o p 4 j a n u a r i 1778, e n F r e d e r i k - I g n a t i u s v a n de K e t h u l l e , b e i d e n k i n d e r e n v a n F e r d i n a n d - F i l i p v a n d e K e t h u l l e , d i e e e n b r o e r was v a n

- 100 -

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 100

voornoemde A n t o o n - D é s i r é v a n d e K e t h u l l e . B e i d e b r o e r s o v e r l e d e n ongehuwd e n d e h e e r l i j k h e d e n W i s s e k e r k e e n R u pelmonde g i n g e n o v e r o p h u n z u s t e r A n n a - - F r a n c i s c a v a n d e K e t h u l l e . Z i j was g e b o r e n i n 1 6 9 3 , o v e r l e e d o p 4 m a a r t 1 7 8 0 , e n huwde t e B r u s s e l i n 1731 m e t M a t t h i a s - X a v e e r , r i d d e r d e G h e l l i n c k , h e e r v a n N o k e r e , h e e r van E v e r s t e y n o n d e r Wondelgem, e n z . , t e K o r t r i j k g e b o r e n i n 1 6 7 9 e n t e Gent o v e r l e d e n i n 1 7 4 7 . Hun é n i g e d o c h t e r , M a r i a - E l e o n o r a - F r a n c i s c a d e G h e l l i n c k , t e G e n t g e b o r e n i n 1735 e n e r o v e r l e d e n i n 1 7 5 9 , h u w d e i n 1 7 5 7 m e t h a a r n e e f L o d e w i j k - K a r e l , r i d d e r d e G h e l l i n c k , h e e r v a n P o t e g e m o n d e r Waregem, e n z . De e n i g e d o c h t e r u i t d i t h u w e l i j k , A n n a - M a r i a - C o l e t a d e G h e l l i n c k , t e Gent g e b o r e n o p 4 j u l i 1 7 5 8 e n e r o v e r l e d e n i n 1 7 7 9 , h u w d e o p 5 M e i 1777 m e t F i l i p - M a t h i a s - F e r d i n a n d - J a n - G i s l e e n , b u r g g r a a f V i l a i n X I I I I , geboren t e G e n t i n 1753 e n t e B r u s s e l o v e r l e d e n i n 1810. H i j was h o o g baljuw van Gent i n welke f u n k t i e h i j z i j n v a d e r, J a n -Jacob- F i l i p V i l a i n X I I I I , was opgevolgd. Deze v e r k r e e g o p 7 september 1758 v a n keizerin Maria-Theresia de t i t e l van burggraaf, t i t e l d i e a l l e e n o p . de o u d s t e z o o n o v e r d r a a g b a a r w a s . Graaf F i l i p V i l a i n X I I I I , z o o n d e r e c h t e l i e d e n F i l i p V i l a i n X I I I I e n Anna-Maria-Coleta d e G h e l l i n c k d e Poteghem, w a s d e e n i g e e n r e c h t s t r e e k s e e r f g e n a a m v a n z i j n g r o o t m o e d e r, d e v o o r n o e m d e A n n a - F r a n c i s c a van d e K e t h u l l e , w e l k e hem b i j a k t e v a n 1 4 j u l i 1 7 7 9 d e h e e r l i j k h e d e n van W i s s e k e r k e , Rupelmonde, H a v e r y e , e n z . h a d g e s c h o n k e n . O o k was h i j de l a a t s t e H e e r v a n genoemde p l a a t s e n o n d e r h e t o u d e r e g i m e , t o t d a t d e Franse r e v o l u t i o n a i r e n a l l e a d e l l i j k e t i t e l s e n b e z i t t i n g e n wegveegden o f a a n s l o e g e n . M a a r m e t hem b e g i n t h e t r o e m r i j k e g r a v e n g e s l a c h t d e r heren V i l a i n X I I I I , d i e h e t k a s t e e l t o t o p onze dagen z u l l e n b l i j v e n bewonen. VILAIN X I I I I In z i j n oorsprong i s deze f a m i l i e één der oudste van Vlaanderen, u i t de t i j d d e r " v r o e g e m i d d e l e e u w e n , w a a r v a n d e o u d s t e g e t u i g e n i s t e r u g t e v i n d e n i s i n d e I X d e eeuw: Wichman, b r o e d e r v a n Herman, h e r t o g v a n Saksen. W i c h m a r k r e e g v a n d e k e i z e r h e t g r a a f s c h a p G e n t i n l e e n e n z i j n nakomelingen verbonden z i c h met d e meest vooraanstaande g e s l a c h ten u i t B e l g i ë e n F r a n k r i j k . H e t i s e c h t e r maar s e d e r t 1420 d a t deze Gentse g r a v e n f a m i l i e z i c h d e n aam " V i l l a n u s " ( = b u r c h t h e e r ) toeëigende. Op 2 7 s e p t e m b e r 1 7 5 8 w e r d e n d e V i l a i n s b u r g g r a v e n benoemd; o p 2 7 d e c e m b e r 1 8 11 v o l g d e d e t o e k e n n i n g v a n g r a a f v a n h e t k e i z e r r i j k d o o r N a p o leon I ; o p 14 a p r i l 1816 hernieuwing v a n a d e l met p e r s o o n l i j k e t i t e l - 101

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 101

van g r a a f e n d i e v a n b u r g g r a a f o p d e r e c h t s t r e e k s e a f s t a m m e l i n g e n , zonder v e r m e l d i n g v a n g e s l a c h t , v a n F i l i p - L o d e w i j k - M a r i a - G h i s l e e n V i l a i n X I I I I ; o p 4 j a n u a r i 1856 toekenning van de t i t e l van burggraaf aan d e o u d s t e m a n n e l i j k e n a k o m e l i n g e n v a n K a r e l - H i p p o l i e t V i l a i n X I I I : en o p 8 j u n i 1 8 7 1 v o l g d e d a n d e t o e k e n n i n g v a n d e z e t i t e l a a n a l l e afstammelingen, z o w e l m a n n e l i j k e a l s v r o u w e l i j k e , v a n A l f r e d -FrançoisLodewijk V i l a i n X I I I I en Filip-Lodewijk-Maria-Ghisleen V i l a i n X I I I I . Op v e r s c h i l l e n d e w i j z e n h e e f t m e n g e t r a c h t e e n v e r k l a r i n g t e v i n d e n om h e t g e t a l X I I I I u i t t e l e g g e n d a t d e V i l a i n s a a n h u n naam k o p p e l e n . Geen e n k e l e v a n d e z e v e r k l a r i n g e n k o n e c h t e r h i s t o r i s c h b e w e z e n w o r den z o d a t m e n n o g s t e e d s i n h e t d u i s t e r t a s t . E n k e l e v a n d e z e v e r k l a r i n g e n w i l l e n we u n i e t o n t h o u d e n . Het g e t a l X I I I I z o u d u i d e n o p d e v e e r t i e n g r a v e n e n k a s t e l e i n e n v a n Gent e n A a l s t u i t d e O t t o n i a a n s e b u r c h t v a n G e n t d i e a l l e n u i t é é n t a f w a r e n g e s p r o t e n : Wycman, T h e o d o r i k , A r n u l f , T h e o d o r i k I I , A d e l b e r t e n Lambert v o o r G e n t , m e t d a a r b i j n o g d e a c h t k a s t e l e i n e n v a n A a l s t : Adelbert, Rengoot, R u d o l f , Boudewijn I , Boudewijn I I , Boudewijn I I I , Ivan e n Theodorik: samen dus X I I I I . Ook z o u h e t g e t a l , v o l g e n s e e n a n d e r e v e r k l a r i n g , e e n s y m b o o l k u n n e n z i j n van de s o l i d a r i t e i t tussen de v e e r t i e n kasteleinen u i t dezelfde f a m i l i e : Lambrecht I ( c a . 1 0 1 0 - 1 0 3 2 / 3 4 ) ; F o l c a r d I ( 1 0 3 2 / 3 4 - 1 0 7 1 ) ; Lamb r e c h t I I ( 1 0 7 1 - 1 0 7 2 ) ; F o l c a r d I I ( 1 0 7 2 - 1 0 7 4 ) ; Wenemaar I ( 1 0 7 4 - 1 1 2 0 ) ; S i g e r I ( 1 1 2 0 - 1 1 2 2 ) ; Wenemaar I I ( 1 1 2 2 - 1 1 2 7 ) ; V i v i e n ( 1 1 4 4 - 1 1 5 0 ) ; Roger ( 1 1 5 1 - 1 1 8 7 ) ; S i g e r I I ( 1 1 8 6 - 1 1 9 9 ) ; S i g e r I I I ( 1 2 0 0 - 1 2 2 7 ) ; H u g o I I , h e e r v a n Heusden ( 1 2 2 7 - 1 2 3 2 ) ; Hugo I I I , h e e r v a n Heusden ( 1 2 3 4 - 1 2 6 en M a r i a , a l s l a a t s t e n a a m d r a a g s t e r i n r e c h t l i j n , g e h u w d m e t G e r a r d , g r a a f v a n Zottegem, h e e r v a n Heusden, e n z . ( 1 2 8 0 - 1 3 0 7 ) . Al d e z e personen z i j n w e l h i s t o r i s c h , maar h e t i s b e s t m o g e l i j k d a t

hun verband l a t e r om d i e XIV werd gezocht. Een a n d e r e v e r k l a r i n g z e g t n o g d a t e r e e n s e e n " v i l l a n u s " ( = b u r c h t heer) o p tweemaal z e v e n dagen, o o k tweemaal z e v e n ( = X I I I I ! ) v i j a n d e l i j k e s t e d e n v e r o v e r d e e n d a t h e t f o r t u i n hem k r o o n d e m e t h e t l a u werteken X I I I I , w a t d e f a m i l i e i n z i j n wapen b l e e f d r a g e n ;

" ViVtanus quondamm Saxo, dum j o n Lteh unbeJs ho3tUé3,capenet, 3 e p t e m , to-ta diebu3 : V i t u t e 3 vuturn p o u t t , numen.í.que tkophocum Fontana, titutcps s i b i g ews V L a n a neus enva- . " u i t : L i n d a m u s : " D e Te r e m u n d a " - A n t w e r p e n , 1 6 1 2 - d e e l I I I C I I I n ° 231 - 2 3 2 ) - 102

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 102

Lindamus s c h r e e f d i t i n 1 6 1 2 , m a a r h i j m o e t h e t g e b r u i k d e r X I I I I reeds a l s algemeen v e r s p r e i d e n oud gekend hebben i n d e f a m i l i e d e r Gentse V i l a i n s . H i j g e e f t o o k h u n w a p e n s p r e u k : " s a n s r e p r o c h e " = " o n b e r i s p e l i j k - smetteloos - moedig " , maar d e j u i s t e b e t e k e n i s v a n die X I I I I b l i j f t t o c h nog a l t i j d d u i s t e r. De e d e l e f a m i l i e V i l a i n X I I I I h e e f t g r o t e mannen g e k e n d , w a a r v a n w e enkel noemen: -Jean-Jacques-Philippe, b u r g g r a a f V i l a i n X I I I I ( A a l s t 1 m e i 1712 W e t t e r e n 1 5 a u g u s t u s 1 7 7 7 ) , w a s e e n V l a a m s p o l i t i k u s e n ekonoom. H i j s t u d e e r d e r e c h t e n t e Leuven, w e r d i n 1734 advokaat b i j d e G r o t e Raad v a n M e c h e l e n , o p 3 j u l i 1 7 4 3 b u r g e m e e s t e r v a n A a l s t e n v o o r z i t t e r v a n h e t Landscollege a l d a a r, d a a r n a schepen t e Gent e n a c t u a r i s - p e n s i o n a r i s v a n de S t a t e n van Vlaanderen i n 1754. V e r v o l gens v o o r s c h e p e n - b u r g e m e e s t e r v a n G e n t e n v o o r z i t t e r v a n d e S t a t e n v a n V l a a n d e r e n e n v a n d e B e s t e n d i g e D e p u t a t i e . Om d e p r o b l e m e n o p te l o s s e n van de werkloosheid, h e t pauperisme e n de misdadigheid, s t i c h t t e h i j i n 1775 t e Gent h e t Tu c h t h u i s o f z g . " Rasphuis " , een i n s t e l l i n g d i e z o w e l w e r k p l a a t s a l s g e v a n g e n i s m o e s t z i j n w a a r door h i j h e t c e l l e n s y s t e e m i n h e t gevangeniswezen i n d e z u i d e l i j k e Nederlanden i n v o e r d e . - F i l i p s - L o d e w i j k - M a r i a - G h i s l e e n , g r a a f V i l a i n X I I I I , was een zoon van F i l i p s - M a t h i a s - F e r d i n a n d , b u r g g r a a f V i l a i n X I I I I e n A n n a - C o l e t a de G h e l l i n c k . H i j w a s t e G e n t g e b o r e n i n 1 7 7 8 e n s t o n d i n d e g u n s t van N a p o l e o n I , a a n w i e n s h o f h i j v e r b o n d e n w a s . H i j h u w d e i n 1 8 0 2 met S o p h i a - L o u i s a - Z o ë , b a r o n e s d e F e l t z ( B r u s s e l 1 7 8 0 - B a z e l 1 8 5 3 ) dochter v a n Willem, b a r o n de F e l t z (1744-1820), gevolmachtigd m i n i s t e r, raadsman van de koning d e r Nederlanden, e n z . e n van R o s a l i a Helman d e Te r m e e r e n ( 1 7 5 7 - 1 8 0 0 ) , h o f d a m e v a n N a p o l e o n I e n l a t e r van L e o p o l d I v a n B e l g i ë . F i l i p s was v e r t e g e n w o o r d i g e r b i j d e S t a t e Generaal d e r N e d e r l a n d e n e n b i j h e t B e l g i s c h K o n g r e s , e e n b e l a n g r i j k B e l g i s c h d i p l o m a a t , l i d v a n d e Tw e e d e K a m e r, v o o r z i t t e r v a n de s e n a a t , e n z . H i j w a s e n i g e t i j d b u r g e m e e s t e r v a n G e n t , b u r g e m e e s t e r v a n Rupelmonde v a n 1 8 1 2 t o t 1 8 3 6 e n d e e e r s t e V i l a i n X I I I I d i e h e t k a s t e e l v a n Wissekerke bewoonde. B a z e l , w a a r h i j burgemeest e r w a s v a n 1 8 0 0 t o t 1 8 5 6 , h a d o o k v e e l a a n d e z e man t e d a n k e n . H i j herstelde de kerk na de brand; v e r r i j k t e e r h e t meubilair van; bouwde o p d e h o e v e v a n A m e l b e r g a S t o o p d e r u i m e z a l e n v a n h e t h o s p i t a a l e n d e k a p e l ; bekwam d a t d e Z u s t e r s v a n B a r m h a r t i g h e i d u i t Ronse e r d e d i e n s t kwamen v e r z e k e r e n ; b o u w d e d e s c h o o l l o k a l e n , z o wel b i j d e B r o e d e r s a l s b i j d e Z u s t e r s , e n z . G e b o r e n t e G e n t i n 1778 o v e r l e e d h i j t e B r u s s e l i n 1 8 5 6 . —1 0 3 —

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 103

- B u r g g r a a f A l f r e d V i l a i n X I I I I , s e n a t o r, g e b o r e n t e B r u s s e l i n 1810 en e r o v e r l e d e n i n 1 8 8 6 , w a s b u r g e m e e s t e r v a n Rupelmonde v a n 1 8 3 6 t o t 1850 e n burgemeester v a n B a z e l v a n 1856 t o t 1886. H i j huwde i n 1835 m e t L a u r a , g r a v i n d ' E s p i e n n e s ( B r u s s e l 1 8 1 4 - B a z e l 1 8 8 1 ) . Op 8 j u n i 1 8 7 1 v e r k r e e g h i j d e t i t e l v a n b u r g g r a a f v o o r h e m e n a l z i j n nakomelingen, zowel mannelijke a l s v r o u w e l i j k e . V ó ó r d i e t i j d ging de t i t e l v a n burggraaf a l l e e n o v e r o p d e oudste zoon. - B u r g g r a a f S t a n i s l a s V i l a i n X I I I I , s e n a t o r, g e b o r e n t e Scy i n 1838 en o v e r l e d e n t e B r u s s e l i n 1 9 2 6 , w a s b u r g e m e e s t e r v a n B a z e l v a n 1886 t o t 1 9 2 1 . I n 1 8 6 2 t r a d h i j i n h e t h u w e l i j k m e t M a r i a - T h e r e s i a A s t e r i a v a n Kerchove d e Denterghem. - B u r g g r a a f Georges V i l a i n X I I I I , s e n a t o r, g e b o r e n t e B r u s s e l i n 1866 en o v e r l e d e n t e L a C h a r i t é ( N i è v r e ) , F r a n k r i j k , i n 1 9 3 1 . H i j w a s burgemeester v a n B a z e l v a n 1921 t o t 1931 e n i n 1893 gehuwd m e t d e i n 1893 g e b o r e n M a r i a d e Brouchoven d e Bergeyck. B u r g g r a a f K a r e l V i l a i n X I I I I , g e b o r e n t e B r u s s e l o p 11 n o v e m b e r 1894, w e r d b u r g e m e e s t e r v a n B a z e l v a n 1 9 3 2 t o t 1 9 3 9 . HET KASTEEL Het k a s t e e l v a n W i s s e k e r k e b l i j f t é é n d e r m e r k w a a r d i g s t e e n m o o i s t e gebouwen u i t h e t l e e n r o e r i g t i j d p e r k , e e n s t i l l e g e t u i g e v a n m i d d e l eeuwse z u i v e r e V l a a m s e g o t i e k , z i c h b e w u s t v a n z i j n s t e r k t e , d i e d e eeuwen w i s t t e t r o t s e r e n . Naast d e w a l l e n , a l s e e n a f s l u i t i n g l i n k s e n r e c h t s v a n d e v o o r k o e r , stonden de s t a l l i n g e n e n d e s c h u r e n , d a a r s t o n d h e t " Spycker " . In 1562 v e r k r e e g Servaas v a n S t e e l a n t v a n de bisschop van Gent een kapelnij t e r ere van Sint-Servatius:

" ,toeges,taevL met een H. M,i s e t e doen i n t h u y 4 e van WiimeheLche " . Sedert d i e t i j d b l e e f d e k a p e l behouden o p h e t k a s t e e l . B i j e e n l a t e r e r e s t a u r a t i e kreeg deze kapel een u i t e r l i j k r e l i g i e u s k a r a k t e r door toevoeging v a n d r i e brandglazen i n v l a m g o t i e k . Op 2 9 o k t o b e r 1 5 8 3 w e r d h e t k a s t e e l z w a a r b e s c h a d i g d . H e t w a s b e w o o n d door d e g r o o t b a l j u w Servaas v a n S t e e l a n t t o e n d e l e g e r s v a n M a r n i x v a n S t . - A l d e g o n d e , l a n g s d e S c h e l d e o m , d e v e r s t e r k i n g v a n Rupelmonde a a n v i e l e n . To e n M a r n i x z a g d a t h i j W i s s e k e r k e n i e t k o n i n n e m e n , v o e r d e h i j karrevrachten s t r o aan en s t a k het k a s t e e l i n brand. De gehele l i n k e r v l e u g e l brandde u i t e n ook de ophaalbrug werd v e r n i e l d . Op d e - 104 —

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 104

zelfde dag s t a k e n de s o l d a t e n ook h e t Schepenhuis v a n Bazel i n brand, d a t e v e n e e n s g e d e e l t e l i j k w e r d v e r w o e s t . D e i j z e r e n a n k e r s d i e men o p de z i j g e v e l z i e t d u i d e n o p h e t h e r s t e l v a n h e t h u i s : 1 5 8 3 - 1 5 9 0 . De v e r w o e s t e l i n k e r v l e u g e l v a n W i s s e k e r k e w e r d o n m i d d e l l i j k h e r b o u w d , doch j a m m e r g e n o e g n i e t m e e r i n z i j n o o r s p r o n k e l i j k e s t i j l v a n v r o e ger t i j d e n . H i j w e r d h o g e r o p g e t r o k k e n , k r e e g r u i m e r e v e n s t e r s e n een e f f e n z a d e l d a k z o n d e r k a n t e l e n . Rond d i e t i j d h a d Edward Ximenez v a n Aragon ( i n 1 5 7 9 ) e e n n i e u w k a s t e e l t e L e u g e n h a g e ( h e t B l a u w h o f ) gebouwd i n d e m o d e r n e b o u w t r a n t v a n d i e t i j d ; h e e l w a t g e r i e f l i j k e r en aangenamer d a n d e v o c h t i g e m i d d e l e e u w s e g e b o u w e n v a n w e l e e r . Wa a r s c h i j n l i j k l i e t Servaas van S t e e l a n t z i c h beĂŻnvloeden door h e t p r a k t i s c h e n u t v a n d i t nieuwe k a s t e e l , w a n t d e l i n k e r b l o k v a n h e t Wiss e k e r k e k a s t e e l v e r t o o n t h e e l w a t g e l i j k e n i s m e t d a t v a n Leugenhage. De o p h a a l b r u g w e r d t o e n o o k v e r v a n g e n d o o r e e n h o u t e n b r u g , d i e i n het w a t e r o p houten p i j l e r s r u s t t e e n u i t l i e p onder een brugpoort, bezet met een k l e i n e l a n t a a r n t o r e n . In h e t b e g i n v a n de XIXde eeuw werd o n d e r F i l i p s , g r a a f V i l a i n X I I I I het kasteeldomein t o t a a l o p g e f r i s t . D e wal werd g e d e e l t e l i j k gevuld met a a r d e d i e u i t d e d r e e f w e r d weggenomen, v a n d a a r z i j n d i e p t e g a n g , en o o k d e v i j v e r s w e r d e n v e r g r o o t . In 1881 werd h e t k a s t e e l opnieuw g e r e s t a u r e e r d o n d e r d e l e i d i n g v a n a r c h i t e k t Ve r b y, e n i n deze v o r m z a l h e t k a s t e e l v a n Wissekerke b l i j ven b e s t a a n t o t i n o n z e dagen. Ve r b y deed d e p a s ingebouwde v e n s t e r bogen t o e m e t s e n e n t o t k l e i n e r e v e n s t e r s o m v o r m e n . D e m u u r h o e k e n k r e gen k l e i n e s i e r l i j k e v e r d e d i g i n g s t o r e n t j e s . D e h o u t e n b r u g v e r d w e e n en d e a a r d e w e r d t o t t e g e n h e t k a s t e e l o p g e h o o p t , z o d a t d i t n i e t m e e r op e e n e i l a n d j e l a g . D e e f f e n m u u r, w a a r d e b r u g o p u i t l i e p , w e r d g e dekt d o o r een ronde torenbouw d i e a l s h a l l d i e n s t d o e t . I n deze t o r e n werden v i e r g o t i s c h e d e u r e n a a n g e b r a c h t d i e t o e g a n g t o t h e t k a s t e e l v e r l e n e n , e n d e boogvorm v a n d e t o r e n werd v e r s i e r d m e t Vlaamse k a n telen en schietgaten. De w a l w e r d v e r g r o o t e n e e n k a n a a l v a n 1 . 4 0 0 m e t e r g e g r a v e n v a n d e kasteelvijvers naar de Schelde, om v i a zgn. " t w i s s e l s " de v i j v e r s van n i e u w w a t e r t e v o o r z i e n . O v e r d i t k a n a a l h a n g t e e n i j z e r e n b r u g , door i n g e n i e u r V i f q u i n i n 1820 o n t w o r p e n . D e z e hangbrug, d e e e r s t e i n ons l a n d , i s 2 8 m l a n g , 2 m b r e e d e n b e z i t e e n d r a a g k r a c h t v a n 4 0 To n Rond h e t k a s t e e l s t a a n e r n o g v e r s c h i l l e n d e m e r k w a a r d i g e e n o u d e bomen i n e e n g r o t e n d e e l s v e r m i n k t p a r k . We b r a c h t e n e e n b e z o e k a a n h e t k a s t e e l v a n W i s s e k e r k e w a a r w e d o o r de h u i d i g e e i g e n a a r , b u r g g r a a f J e a n V i l a i n X I I I I , w e r d e n r o n d g e l e i d . Langs d e z e w e g w i l l e n w e h e m d a n o o k n o g m a a l s d a n k e n v o o r d e i n l i c h - 105 â&#x20AC;&#x201D;

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 105

BAZEL ( 0 . -VI.) wapenschild

- 106 -

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 106

t i n g e n d i e w e v a n hem m o c h t e n v e r n e m e n . H i j o n t v i n g o n s i n d e g r o t e salon, m e t d e mooie open haard e n de merkwaardige f a m i l i e p o r t r e t t e n en w e s t o n d e n a l v l u g i n b e w o n d e r i n g v o o r d e p r a c h t i g e z o l d e r i n g w a a r men i n b e s c h i l d e r d s t u c w e r k e e n g e n e a l o g i s c h o v e r z i c h t k r i j g t v a n de k a s t e e l b e w o n e r s v a n W i s s e k e r k e . Op o n z e o p m e r k i n g d a t l e d e n v a n h e t g e s l a c h t V i l a i n X I I I I g e d u r e n d e 139 j a a r b u r g e m e e s t e r v a n B a z e l w a r e n , w a t w e l u n i e k mag genoemd worden, a n t w o o r d d e d e h u i d i g e k a s t e e l h e e r d a t z i j n v a d e r, F i l i p , b u r g g r a a f V i l a i n X I I I I , e e n b r o e r v a n K a r e l , eveneens burgemeester was te B a z e l v a n a f 1 9 4 6 , e n d i t v o o r e e n v o l l e ambtsperiode. We m o c h t e n o o k e v e n a f d a l e n n a a r d e m i d d e l e e u w s e k e l d e r s , m e t b o o g vormige z o l d e r i n g , d i e n u t e r b e s c h i k k i n g s t a a n v o o r f e e s t e n e . d . Een é n i g k a d e r . Het k a s t e e l v a n W i s s e k e r k e t e B a z e l w o r d t n i e t o p e n g e s t e l d v o o r b e z o e k e r s , m a a r men k a n w e l i e t s g a a n n u t t i g e n i n d e n a b i j g e l e g e n k a s t e e l hoeve o m a l z o h e t k a s t e e l i n a l z i j n m i d d e l e e u w s e p r a c h t b e t e r t e kunnen b e k i j k e n . En d a n i s e r n o g a l t i j d d e m o g e l i j k h e i d f e e s t e n o f v e r g a d e r i n g e n i n de s t e m m i g e k e l d e r g e w e l v e n t e h o u d e n . E n d a t m o e t o n v e r g e t e l i j k z i j n Paul A r r e n In h e t prachtig k a d e r v a n h e t

E.i1S81LI1 VA N Mil®!i® S C 11 0 / 1 5 v o o r r e c e p t i e s , a v o n d f e e s t e r , z a k e n l u n c h e n , banketten. h u w e l U k e n ,

m o d e -shows.

vergaderingen, tentoonstellingen, e n z . .

tifeddeleieutuse Kolder met Bar o o k ter b e s c h i k k i n g v o o r feesten.

E 3 afrit 16 KRUIBIXB - B A Z E L

`Zet. 031 / 74.34.66 Vr g b l g v e n d a l l e I n l i c h t i n g e n .

Kasteel achter kerk.

Huidige bestemming van het kasteel Wissekerke te Bazel.

- 107

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 107

BRONNEN : F. D e P o t t e r : " G e s c h i e d e n i s d e r G e m e e n t e n v a n O o s t - V l a a n d e r e n " Geschiedenis v a n Bazel " - 1877

P r. M . J a n s s e n s C . S S . R . : " B a z e l i n ' t Z o e t e Wa a s l a n d " - 1 9 4 8 R. D e G r o o d t : " B a z e l , e e n i g e a a n t e e k e n i n g e n " - 1 9 4 3 G. P o d e s t a : " L e P e t i t B r a b a n t " - 1 8 5 4 - b l z . 4 7 R. S c h o o r m a n : " N o t i c e s u r l a S e i g n e u r i e d ' H a v e r y e " ( e x t r a i t d u : B u l l e t i n d e l a S o c i é t é d ' H i s t o i r e d e Gand " ) 1 9 1 2 - n r . 3 P. J . G o e t g h e b u u r : " Choix d e s monuments - é d i f i c e s e t monuments l e s p l u s r e m a r q u a b l e s d u Royaume d e P a y s - B a s " z . d . W. B l o m m a e r t : " L e s C h â t e l a i n s d e F l a n d r e " - 1 9 1 5 - b l z . 3 9 L. H o o r n a e r t : " D e S l a g b i j R u p e l m o n d e " - 1 8 6 4 B. P e l e m a n : " K a s t e l e n i n V l a a n d e r e n " - d e e l I b l z . 2 0 + d e e l I I I blz. 146 E. P o u m o n : " C h â t e a u x d e F l a n d r e " - 1 9 5 7 - b l z . 5 8 + p l a n c h e 4 E. D e S e y n : " G e s c h i e d - e n A a r d r i j k s k u n d i g Wo o r d e n b o e k d e r B e l g i s c h e Gemeenten " 1 9 3 9 - d e e l I b l z . 8 6 + d e e l I I b l z . 11 6 8 , 1 5 3 0 G.H. D u m o n t : " B u r c h t e n e n K a s t e l e n v a n B e l g i ë " - H i s t o r i a 7 - b l z . 1 3 J . V a n O v e r s t r a e t e n : " VA B - G i d s v o o r V l a a n d e r e n " - 1 9 6 6 - b l z . 7 7 P. L e n d e r s : " V i l a i n X I I I I " i n : " N a t i o n a a l B i o g r a f i s c h W o o r d e n b o e k " 1966 - d e e l I I - b l z . 9 0 9 T. J u s t e : " L e s F o n d a t e u r s d e l a M o n a r c h i e B e l g e " - X V I I : L e V i c o m t e Charles V i l a i n X I I I I , m i n i s t r e d ' é t a t . . . " 1 8 7 5 P. D e D e c k e r : " C h a r l e s , V i l a i n X I I I I , a n c i e n m i n i s t r e d e l ' i n t é r i e u r e t membre d e l ' A c a d é m i e R o y a l e " - 1 8 7 9 B a r o n d e Ryckman d e B e t z : A r m o r i a l G é n é r a l d e l a N o b l e s s e B e l g e " 1941 - b l z . 4 5 7 B a r o n d e T r o o s t e m b e r g h : " R é c u e i l d e Ta b l e a u x d e Q u a r t i e r s d e N o b l e s s e des F a m i l l e s B e l g e s " To m e I - 1 9 1 3 - b l z . 6 7 8 B a r o n d e Ryckman d e B e t z & v i c o m t e d e J o n g h e d ' A r d o y e : " R é c u e i l d e Ta b l e a u x d e Q u a r t i e r s d e N o b l e s s e . d e s F a m i l l e s B e l g e s " 1 9 1 4 - 1 9 4 8 blz. 395 e . v. a . —1 0 8 —

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 108

snuffelend in het verleden van hooghoom

STLTDZ� VA N D E N •

N O TA R I S

WOUTERS TE

CAPPELLEN bij Antwerpen.

- 109 -

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 109

van den

" 1 \ i ‘ , e

aoin,E��mm, �Q �� iteelAUM4M,(5W

U�4VW+VV\,,/, 4 1 e W /

/• � 0- w i e+lin�¢,w� b • e i v W w � n , v

i elnRrvv/`` �.. pt.�nntv�_�Yo v�i,'vrth w�rwwcttwiOàt e)Atete,Yj

�.V-tah �� Q� w- e `� tJ�7 Q ! ��Q�'vv ) �>�� vL•

��,�a;��w3 k w5 3 cw .ew

`��

�

� - - � �

- � � � � � �

ca�-GG2'� � B / ��iu�_.��2�� 7 z c ' u � �ec�sx c � f � �z �

��

�

� i

�e�c

t�aE' � �

�c��

/ L � / L L e � � L J I ' 4 , 2 z 5 z - i c � c ` h ê e G o 7 o e � U l / t i i -?ylF'�l� G/,Gel'P/f6) /

�

�eíZf--�ir G / � -1'17e:2-1W- / C

�

' Z G t

y L

-e/2

C?'��i/bZVGC��P/LG'• (_,?1",,. - 1 � . e-e-e,i

i l ' ? E d = PiyLCxB i - 2 c- 4,1'�?/17'

- 110

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 110

Lasten, b e d i n g e n e n voorwaarden op dewelke Meester Frans V i n c e n t Wo u t e r s , N o t a r i s t e C a p p e l l e n v e r b l i j v e n d e , i n t w e e z i t d a g e n D o n d e r dagen e l f e n a c h t t i e n J u n y a c h t t i e n h o n d e r d E e n e n n e g e n t i g , o m v i j f u r e n a m i d d a g t e r h e r b e r g e v a n f r a n ç o i s Ve r h o e v e n , a a n d e k e r k t e Hoogboom o n d e r E e c k e r e n , m e t w i n s t v a n v e r d i e r e n , o p e n b a a r l i j k z a l t e ��k000p aanbieden� de v o l g e n d e o n r o e r e n d e g o e d e r e n 8 V O C I e 1. f w o .

Een m a s t b o s c h .

5.2oele E e n mastbosch met g r o n d , g e s t a a n e n g e l e g e n o n d e r de g e m e e n t e E e c k e r e n , t e r s t r e e k O u d e g r a c h t t e n k a d a s t e r b e k e n d s e c t i e B N°74, g r o o t twee h e c t a r e n v i e r e n d e r t i g a r e n negen e n v i j f t i g c e n t i a r e n , p a l e n d e n o o r d d e n h e e r B a r o n Osy d e Zegwaert o v e r d e n waterloop; o o s t d e w a t e r s t r a a t ; z u i d Joseph Aerbos e n den heer Baron Osy d e Z e g w a e r t e n w e s t d e n h e e r R u y s e v e l t s . Een m a s t b o s c h 1 9 e c , t D -a,%9 e V Deze v e r k o o p i n g g e s c h i e d t t e n v e r z o e k e n v a n d e n h e e r J o a n n e s W o u t e r s , l a n d b o u w e r, w o n e n d e t e B r o e c h e m . i)

4.e1.071 ,US De g o e d e r e n u i t m a k e n d e d e k o o p e n E e n e n t w e e . E i n d e l i j k de goederen uitmakende d e koopen d r i j e n v i e r behooren o n zen v e r z o e k e r J o a n n e s W o u t e r s o m d e z e l v e a a n g e k o c h t t e h e b b e n b i j p r o c e s v e r b a a l v a n l i c i t a t i e mede t e n z i j n e n v e r z o e k e n o p g e m a a k t d o o r den n o t a r i s K e n n i s t e C a p p e l l e n d e n n e g e n d e n J u n y a c h t t i e n h o n d e r d Een e n t a c h t i g , g e r e g i s t r e e r d e n o v e r g e s c h r e v e n t e n k a n t o r e v a n hypotheken t e Antwerpen den a c h t e n t w i n t i g Juny daarna, d e e l 1389N°21. , � , n / 1 .9C01.47GLGU,eten,-e S ' v . Ve t , 1/,.o4-1;•ev4tia/ O v

["0OLI�JE:c,a.vt�✓1N

Vo o r s c h r e v e n eigendommen w o r d e n v e r kocht v o o r v r i j , z u i v e r e n onbezwaard v a n a l l e s c h u l d e n , i n s c h r i j v i n g e n , v o o r r e c h t e n e n r e c h t e n v a n h y p o t h e e k hoegenaamd, d o c h m e t a l l e d e c i j n s e n e n r e d e v a n t i ë n waarmede z i j z o u d e n k u n n e n b e l a s t z i j n , d e verzoekers v e r k l a r e n d e geene t e kennen.

ce/3[4.1.44,ekiaz,iLei,e1:4144.11114

Zelfde goederen worden v e r k o c h t i n den s t a a t e n gelegenheid w a a r i n —1 1 1 —

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 111

z i j z i c h t e n d a g e d e r E i n d e l i j k e To e w i j z i n g z u l l e n b e v i n d e n e n voor d e h i e r v o r e n u i t g e d r u k t e maat o f o p p e r v l a k t e , z o n d e r d a t d e koopers u i t h o o f d e v a n onnauwkeurigheid v a n maat o f o p p e r v l a k t e van o n g e m a k k e n o f a n d e r s i n t s e e n i g e k l a c h t o f v o r d e r i n g z u l l e n k u n nen d o e n g e l d e n , v o o r s c h r e v e eigendommen t e n d i e n e i n d e v o o r d e verkooping t e z i e n geweest z i j n d e e n de t i t e l s e n veilvoorwaarden t e r i n z a g e e n l e z i n g v a n e e n i e d e r g e l e g e n hebbende t e r s t u d i e v a n den v e r k o o p h o u d e n d e n n o t a r i s W o u t e r s . C,51.9er n , e p e , . . 2 4 a h ( n e G { . e t , Z e l f d e eigendommen w o r d e n v e r kocht met a l l e d e s z e l f s z i c h t e n o n z i c h t b a r e , heerschende e n l i j d e n de r e c h t e n e n d i e n s t b a a r h e d e n waarmede z i j z o u d e n k u n n e n b e v o o r - o f benadeeld wezen v r i j a a n d e k o o p e r s d e eene i n h u n v o o r d e e l t e d o e n gelden e n u i t t e o e f e n e n e n z i c h v a n den anderen t e b e v r i j d e n e n t e v e i l i g e n doch a l l e s t e n hunnen b i j z o n d e r e n k o s t , l a s t e n gevaar e n z o n d e r e e n i g e hoegenaamde t u s s c h e n k o m s t n o c h v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d der v e r k o o p e r s ; d e z e l v e worden a l n o g v e r k o c h t v r i j g e s t e l d v a n h e t recht v a n gespletene e r f , moetende z i j d u s a a n z i e n worden a l s h e b bende n o o i t a a n e e n e n e n d e n z e l v e n e i g e n a a r t o e b e h o o r t . v

e0.Oei�.c v t n . q

De k o o p e r s z u l l e n v a n d e i n k o o p g e s t e l d e g o e d e r e n i n g e n o t e n g e b r u i k komen t e g e n b e t a l i n g d e r k o o p p e n n i n g e n .

De o p e n b a r e l a s t e n o p v o o r s c h r e v e n eigendommen d r u k k e n d e , z u l l e n d o o r de k o o p e r s gedragen...�� en b e t a a l d w o r d e n v a n a f E e n J a n u a r y e e r s t k o m e n d e J

VerciEt �

De k o o p p r i j z e n z u l l e n e i s c h b a a r z i j n e n m o e t e n b e t a a l d w o r d e n b i n n e n de maand d e r E i n d e l i j k e t o e w i j z i n g t e r s t u d i e v a n d e n v e r k o o p h o u d e n den n o t a r i s W o u t e r s t e C a p e l l e n , t e g e n b e w i j s d a t e r o p d e v e r k o c h t e goederen geene i n s c h r i j v i n g e n b e s t a a n o f t e g e n h a n d l i c h t i n g d e r g e n e welke e r zouden kunnen o p bevonden worden.

c/117L c..m tiCi V D DtVL4.9GLGi/L C.vve De v e r k o o p i n g g e s c h i e d t i n t w e e z i t t i n g e n o p d e dagen, u u r e n p l a a t s h i e r v o r e n a a n g e d u i d , b i j o p b o d e n i n f r a n k s m e t winst v a n v e r d i e r e n , i e d e r v e r d i e r v a n v i j f f r a n k s waarvan eenen frank voor den s t e l d e r en v i e r franks voor de verkoopers, zullende. er geene boden dan v a n t e n m i n s t e n t w i n t i g f r a n k s o f v i j f v e r d i e r e n —1 1 2 —

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 112

aangenomen w o r d e n , n

L : 1 i ( ; , i l e { / X . , ďż˝ t ' , g , Met d e n e e r s t e n z i t d a g z u l l e n d e m e e s t b i e d e n d e voorloopige koopers v e r k l a a r d worden e n a l s dusdanig v o o r a l l e a n deren h e t r e c h t hebben o p hunne koopen z o o v e e l v e r d i e r e n t e s t e l l e n a l s z i j z u l l e n g o e d v i n d e n , n a h e n z a l e e n i e d e r d a a r t o e aangenomen worden b e n e v e n s o o k t u s s c h e n d e t w e e z i t d a g e n t e r s t u d i e v a n d e n verkoophoudenden n o t a r i s Wo u t e r s , m i t s a l s d a n b e t a l e n d e i n d i e n h e t noodig i s e e n e som v a n t i e n f r a n k s v o o r e i k e n a k t v a n v e r d i e r s t e l ling. Met d e n t w e e d e n z i t d a g z u l l e n d e h o o g s t b i e d e n d e e i n d e l i j k e k o o p e r s v e r k l a a r d worden i n d i e n hunne boden a l s voldoende voorkomen aan d e verzoekers, d e w e l k e e c h t e r h e t r e c h t z u l l e n hebben eenen d e r d e n z i t d a g t e s t e l l e n b i n n e n de v e e r t i e n dagen n a den tweeden z i t d a g , b l i j v e n d e d e gedane boden i n s t a n d t o t gemelden derden z i t d a g t o e , doch z o n d e r v e r p l i c h t i n g t o t v e r k o o p j e g e n s d e v o o r l o o p i g e k o o p e r s , of b i e d e r s , d e v e r z o e k e r s z i c h h e t r e c h t voorbehoudende deze v e r kooping ten a l l e n t i j d e t e staken. 0

z4,w A l l e n t w i s t e n m o e i l i j k h e d e n w e l k e e r g e d u r e n d e d e v e r r i c h t i n g e n dezer verkooping zouden kunnen o n t s t a a n z u l l e n d o o r d e n verkoophoudenden n o t a r i s o n w e d e r r o e p e l i j k g e s l i s t w o r d e n e n e e n i e d e r zal z i c h n a a r z i j n e u i t s p r a a k moeten gedragen. De n o t a r i s z a l o o k t e n a l l e n t i j d e a l l e b o r g e n k u n n e n v r a g e n , d e n eenen b i e d e r w e i g e r e n , d e r a n d e r e n aannemen, a l s m e d e d e u u r b e p a l e n waarop t e n z i j n e n k a n t o r e k o m m a n d s k i e z i n g z a l k u n n e n p l a a t s h e b b e n , kommandskiezing d i e d e k o o p e r s v o o r b e h o u d e n w o r d t e t A Ă&#x2030; P L e e Ă§ U e - L 2 D a a g s na de e i n d e l i j k e toewijzing z u l l e n de koopers t e r s t u d i e v a n d e n verkoophoudenden n o t a r i s Wouters moeten storten: A. h e t e e n - v i j f d e d e r d o o r d e r d e p e r s o n e n g e s t e l d e v e r d i e r e n w e l k e som d o o r d e z o r g e n v a n d e v e r k o o p h o u d e n d e n n o t a r i s a a n d e r e c h t h e b bende z a l u i t b e t a a l d w o r d e n n a a f t r e k v a n v i j f t e n h o n d e r d o p h e t geheel b e l o o p h u n n e r k o o p . B. T w a a l f t e n h o n d e r d o p h e t g e h e e l b e l o o p h u n n e r k o o p p r i j z e n t e b e rekenen o p d e som d i e a l s g r o n d s l a g d i e n t v o o r h e t h e f f e n d e r r e g i s tratierechten en d i t voor a l l e onkosten, r e c h t e n en honorarissen dezer v e r k o o p i n g , n i e t s u i t g e z o n d e r d d a n d e o n k o s t e n , r e c h t e n e n honorarissen van den a k t van kwitancie welke bovendien t e n l a s t e n zullen z i j n der koopers, i n d i e n de kwitancie b i j authentieken a k t gegeven o f g e e i s c h d w i e r d . - 11 3

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 113

^�- 7 1 , � " VZCi.�.f.v

A l l e b e t a l i n g e n zoo d e r k o o p p r i j z e n a l s d e r o n kosten z u l l e n moeten gedaan worden i n goede gangbare muntspecien i n het r i j k w e t t i g e n k o e r s hebbende.

�11va 11/�Lll,t,v D e o v e r s c h r i j v i n g z a l geschieden o p e e n algemeen a f s c h r i f t aan den kooper van koop a f t e geven, d e andere koopers z u l len z i c h moeten vergenoegen met een a n a l y t i s c h e x t r a k t hunnen koop u i t d r u k k e l i j k aangaande. D e oude t i t e l s a a n deze eigendom b e t r e k hebbende z u l l e n a f g e g e v e n w o r d e n a a n d e k o o p e r s d e r k o o p e n E e n e n d r i j , op l a s t v o o r h e m e r d e a n d e r e k o o p e r s mede t e h e l p e n d o c h z o n d e r verplaatsing van stukken t e , C e v 1 Z c e . 7 i - F ' 1 - V o o r h e t g e v a l d e koopers o f iemand v a n hen n i e t s t i p t e l i j k v o l b r a c h t e n a l l e de bovenstaande voorwaarden, l a s t e n en b e d i n g e n d e z e v e r k o o p i n g a l s d a n z u l l e n d e h u n t o e g e w e z e n g o e d e r e n b i j rouwkoop e n t e n schade v a n den i n g e b r e k gebleven kooper opnieuw v e r k o c h t worden, v e e r t i e n dagen na eene eenvoudige sommatie e n eene i n l a s s c h i n g i n eene d e r nieuwsbladen van Antwerpen t e n h u i z e d e r v e r z o e k e r s , z o n d e r d a t h e t z a l n o o d i g wezen e e n i g e a n d e r e r e c h t s v o r men n a t e k o m e n . De w i n s t d i e e r u i t d e z e h e r v e i l i n g z o u k u n n e n v o o r t s p r u i t e n z a l g e heel t e n behoeven d e r v e r k o o p e r s z i j n , t e r w i j l h e t v e r l i e s d a t e r integendeel b i j z o u kunnen bestaan en i n a l l e g e v a l d e onkosten d e r eerste v e i l i n g t e n l a s t e n van den ingebrek gebleven kooper zouden z i j n op wiens o v e r i g e goederen de i n v o r d e r i n g d e r nog verschuldigde sommen o n m i d d e l l i j k z o u d e p l a a t s h e b b e n , h e t a l l e s o n g e m i n d e r d d e schade v e r g o e d i n g t o t d e w e l k e d e v e r k o o p e r s z o u d e n a a n s p r a a k h e b b e n

en h e t r e c h t d a t z i j behouden om deze verkooping t e vernietigen o f door a l l e w e t t i g e m i d d e l e n t e n u i t v o e r t e b r e n g e n . v4

6 1 Z r i A i i - C i 2 c . h k — To t u i t v o e r i n g d e r voorwaarden van deze v e r k o o ping z u l l e n p a r t i j e n hunne gekozen woonstede hebben t e r s t u d i e v a n den v e r k o o p h o u d e n d e n n o t a r i s W o u t e r s t e C a p p e l l e n . ��`v� J . 4 4 / D e verkoopers voorbehouden z i c h h e t r e c h t v o o r s c h r e v e n eigensommen a f z o n d e r l i j k t o e t e w i j z e n o p z u l k e k o o p e r bijeentevoegen a l s z i j z u l l e n goedvinden.

V O C

i 7Oc?J1„�1,J�^ v i ' D cÎ /

Heden D o n d e r d a g e l f J u n y a c h t t i e n h o n d e r d E e n e n n e g e n t i g , o m v i j f ure namiddag. - 11 4

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 114

Ten v e r z o e k e n a l s v o r e n e n t e n g e v o l g e n d e r b e k e n d m a k i n g e n e n a a n k o n d i g i n g e n o p d e gewone w i j z e gedaan, h e b b e n w i j F r a n s V i n c e n t Wo u t e r s , n o t a r i s t e C a p p e l l e n v e r b l i j v e n d e , o n s b e g e v e n t e r h e r b e r g e van f r a n c i s Ve r h o e v e n t e Hoogboom o n d e r E e c k e r e n , t e n e i n d e e r o v e r t e gaan t o t d e v o o r l o p i g e t o e w i j z i n g v a n v o o r s c h r e v e g o e d e r e n . A l d a a r gekomen z i j n d e i n d e t e g e n w o o r d i g h e i d o n z e r v e r z o e k e r s , h e b ben w i j v o o r e e r s t a a n d e v e r g a d e r d e l i e f h e b b e r s v o o r l e z i n g g e g e v e n van b o v e n s t a a n d e v o o r w a a r d e n , l a s t e n e n b e d i n g e n , d a a r n a v o o r s c h r e v e goederen t o t v e r k o o p u i t r o e p e n d e hebben w i j d e z e l v e v o o r l o p i g t o e gevoegd a l s v o l g t : Koop E e n . Koop D r i j a a n C o r n e l i u s Va n B o u w e l , s c h r i j v e r , w o n e n d e t e C a p p e l l e n mits negen honderd f r a n k s e n t w i n t i g v e r d i e r e n . En k o o p v i e r . Waarvan a k t : G e d a a n e n v e r l e d e n t e Hoogboom E e c k e r e n , ' t j a a r , m a a n d , dag e n u u r a l s b o v e n , t e n b i j z i j n v a n f r a n s Ve r h o e v e n t e Hoogboom onder E e c k e r e n , h e r b e r g i e r e n f r a n c i s c u s Ve r b e r c k , l a n d b o u w e r, b e i d e wonende t e Hoogboom - E e c k e r e n , g e t u i g e n h i e r t o e a a n z o c h t d i e d e minute d e z e r met d e verzoekers, d e v o o r l o o p i g e koopers e n w i j N o t a r i s hebben ondertekend, n a v o o r l e z i n g v a n ' t gene v o o r g a a t gegeven te hebben aan d e p a r t i j e n i n tegenwoordigheid d e r g e t u i g e n ( g e t e e kend: H . B o s s a e r s ; J . W o u t e r s ; J . D e B i e ; V a n B o u w e l ; F . V e r b e r c k ; Ve r h o e v e n , F . W o u t e r s . G e r e g i s t r e e r d t e E e c k e r e n d e n t w i n t i g s t e n Juny 1 8 9 1 d e e l 1 5 2 B l a d 7 7 r ° v a k 5 . V i e r b l a d e n z o n d e r v e r z e n d i n g e n Ontvangen v i e r f r a n k t a c h t i g c e n t i e m e n . D e o n t v a n g e r ( g e t e e k e n d ) L o u a g i e . ( ; 5 4 . e . , e t di; n

1 �

Heden D o n d e r d a g a c h t t i e n J u n y a c h t t i e n h o n d e r d E e n e n n e g e n t i g , o m

v i j f u r e namiddag. Ten v e r z o e k e n a l s v o r e n e n t e n g e v o l g e n d e r b e k e n d m a k i n g e n e n a a n k o n d i g i n g e n o p d e gewone w i j z e gedaan. Hebben w i j , F r a n s V i n c e n t W o u t e r s , n o t a r i s t e C a p p e l l e n v e r b l i j v e n d e , ons b e g e v e n t e r h e r b e r g e v a n f r a n c is Ve r h o e v e n t e Hoogboom o n d e r Eeckeren, t e n e i n d e e r o v e r t e g a a n t o t d e d e f i n i t i e v e t o e w i j z i n g v a n voorschreve goederen. A l d a a r gekomen z i j n d e i n t e g e n w o o r d i g h e i d v a n o n z e v e r z o e k e r s , h e b ben w i j v o o r e e r s t a a n d e v e r g a d e r d e l i e f h e b b e r s v o o r l e z i n g g e g e v e n van bovenstaande v o o r w a a r d e n , l a s t e n e n b e d i n g e n , d a a r n a v o o r s c h r e v e goederen t o t v e r k o o p u i t r o e p e n d e n a a n g e z i e n d e k o o p e n Een, t w e e e n

v i e r hunne wezentlijke waarde n i e t b e r e i k t hebben, z i j n dezelve w e derhouden e n o n v e r k o c h t g e b l e v e n .

—11 5 —

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 115

Koop d r i j i s t i j d e n s d e o p r o e p i n g v e r h o o g d m e t z e s t i g v e r d i e r e n d o o r C o r n e l i u s Va n Bouwel, s c h r i j v e r , wonende t e C a p e l l e n , d a a r n a m e t v i j f v e r d i e r e n d o o r A d r i a n u s D e B a c k e r , b o s c h w a c h t e r t e Hoogboom E e c k e r e n , a l s d a n m e t v i j f e n d e r t i g v e r d i e r e n d o o r J a n B a p t i s t Vo g e l s boschwachter t e C a p p e l l e n e n e i n d e l i j k nog met v i j f e n d e r t i g v e r d i e r e n d o o r f r a n c i s c u s Smout, koopman i n h o u t wonende t e C a p p e l l e n en n i e m a n d d e z e n k o o p m e e r v e r h o o g e n d e i s d e n z e l v e n m e t t o e s t e m m i n g van d e n v e r k o o p e r Wo u t e r s d e f i n i t i e f t o e g e w e z e n a a n d e n l a a t s t e n v e r d i e r s t e l l e r gezegden f r a n c i s c u s Smout, m i t s d e som v a n ti �.,�ait 14an-vzís e l > en h o n d e r d v i j f e n v i j f t i g v e r d i e r e n , S i e u r S m o u t h e e f t o n m i d d e l l i j k v e r k l a a r d d e z e a a n k o o p g e d a a n t e h e b b e n namens p a r o r d e r e n v o o r r e kening v a n d e n WelEdelen h e e r / h k C J � G 1 / Z O�-t� U � � • � v (1 � Gouverneur d e r p r o v i n c i e A n t w e r p e n , a l d a a r g e h u i s v e s t , v o o r d e n w e l ken h i j a a n n e e m t e n z i c h s t e r k m a a k t . P a r t i j e n v e r k l a r e n den h e e r Hypotheekbewaarder t e o n t s l a g e n t o t h e t nemen v a n a m b t e l i j k e i n s c h r i j v i n g t e g e n d e n k o o p e r . Waarvan A k t ; T o t w e l k s u i t v o e r p a r t i j e n w o o n s t e d e k i e z e n t e n k a n t o r e mijns n o t a r i s . Gedaan e n v e r l e d e n t e Hoogboom - E e c k e r e n , t e r p l a a t s v o o r s c h r e v e n , ' t j a a r , maand, d a g e n u u r a l s boven, t e n b i j z i j n v a n f r a n c i s c u s Ve r h o e v e n , h e r b e r g i e r e n f r a n c i s c u s V e r b e r c k , l a n d b o u w e r , b e i d e w o nende t e Hoogboom - E e c k e r e n , g e t u i g e n h i e r t o e a a n z o c h t d i e d e m i nute d e z e r m e t d e v e r k o o p e r s , d e n a c c e p t a n t Smout, e n w i j N o t a r i s hebben o n d e r t e e k e n d , n a v o o r l e z i n g v a n ' t g e n e v o o r g a a t g e g e v e n t e hebben a a n d e p a r t i j e n i n t e g e n w o o r d i g h e i d d e r g e t u i g e n ( g e t e e k e n d ) J. W o u t e r s , F . S m o u t , F . V e r h o e v e n , F . V e r b e r c k , F . W o u t e r s . Geregistreerd t e Eeckeren den t w i n t i g s t e n Juny 1800 Een en n e g e n t i g deel 152, B l a d 77 r ° v a k 6 . E e n b l a d zonder verzendingen O n t v a n g e n voor v e r k o o p v i e r e n n e g e n t i g f r a n k s z e s t i g centiemen e n v o o r n i e t t o e w i j z i n g t w e e f r a n k s v e e r t i g c e n t i e m e n ; samen zeven e n n e g e n t i g franks. De ontvanger ( geteekend ) Louagie. Paul A r r e n

( 11 c Cate,,a,e,17

9� i

e i k e e

—1 1 6 —

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 116

Hypotheek-Bewaring te Antwerpen. I)e ondergeteekende, HYPOTHEEK-BEWAARDER te Antwerpen, verklaart dat er in zijne registers geene hoegenaamde inschrijvingen bestaan tegen de. n persoon .- o n d e r de,-, naam — voornaam — beroep en domicilie als volgt en niet anders, TE WETEN :

Key', aseLet4.A.ret,e- r - m , . r . � 3 / 2

:-Utz?, .14/zee

.. Q ,� .r�e.r rnee�...C�.�,c� .�..._... .. ..�t�r��2.r('.�1 -� ��I � ,

_tier-,

.,�.-�Jet�a��z,3°e.-e?zegc,

.e//: 7Q`y

e-qcelca4. xri.en,.trzAlq_zez.-�eief' � �tarizÎ�•�� ,....�-,�.dt-- �� . . . d i m / W e l k Ar ter.a.r.z.__-LY -ezere ^r j ' � � � n 12tc/Q��°Lít,�

-_:.��n.:,‘e-ift�.�-.A��.�1?.1uterea2..d_en / e / n hoe ‘-é»21 fi Q z . n .oin ._ O

)n/7,.z _en/seen_ ��

e v

•- v

/��.xa1.��_ . .

....

Salaris. f r. / ,00 Zegel... 0 , 5 0 Samen f r . / , 5 0 Niter - 11 7 -

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 117

ecPzTN°f��CE l fG i ES�H�E�E;�ENNYOTt{EEKKkNTORETEANTWERPEN RrGhT- 1�0'EEN 1 � 0 0 � � � � � � � - « r ` � � �� '� .- rU , - v _�ft�°E � EL//� l� el � y VV 5nTQ tet;G /1 � R1EJE�VCEEL� .k-°� E;.,'` �;,t� ESCEI �"tG E L -. � VANGEPy ��r� � f � í r ¢�: 1�; - `�-L�-�s�«, , E-: tt[i Ri IS / � ? G � . . fi✓�A;,.�_A r ! n �EX Orri0 P b G L TOTAAL

( / . y � i µ G s 2 a.‘ci./, d/iLL � � d f r . O s v

31-ii,e,,,,, e

P i c - � �

U � d e

�

e a �c-m, � c r y t

� � I o 0 5 2 s . / � 1 n L � a � r - r � t e / _ , . , › . . # 7 -�

.u-u�eP,�. �,.�� e�,Vo�, G��.� p k . 4 �

6 ,..,..�.�, � �,.�� ,�,,/,-,..7-„,,_. � °7�, " - � _ �� , �� 7 � ��

� � �z 3z.a.-f/ee6 e.e,„.

•� � 2,'C�� ,,ex,,r�

Hobonia " d a n k t d h r . E . C l a e s v o o r d e z e a k t e .

- 11 8 -

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 118

De v2aammche tccLe w o n d e n zoet, 'Joon d i e haul_ geen g ewe,2d en doet. (Guido G e z e l l e 1879)

Gevonden i n e e n " t w e e t a l i g e " g i d s o v e r L a R o c h e e n o m g e v i n g :

Voornaamste bezienswaardigheden — d e HEROU, op de gemeenten ORTHO en Nadrin gelegen. Men gelangt ze door NISRAMONT. Ze is een der prachtigste juwelen van de Belgische Ardennen, door talrijke voetpaden doorgekruist welke, onder anderen, naar de ZES OURTHE, een onvergelijkelijkbaar uitzichtspunt leiden. — d e «BLANCS CAILLOUX DE MOUSNY» (Witte steenblokken van Mousny), op de bergkruin bovenop MOUSNY zijn tussen de bremstruiken te vinden; een legende is er vastgebonden. Deze o n v e r g e l i j k e l i j k b a r e l e g e n d e b l i j f t

komt l o s m a k e n n a t u u r l i j k e n w a t d a c h t u v a n omschrijvingen:

vastgebonden t o t iemand z e de v o l g e n d e d u i d e l i j k e De westerlijke toren v o r m t een vierkantige massa die oorspronkelijk slechts schietgaten bood. De schip bestaat uit drie door zolderingen bedekte beuken w e l k e d o o r pijlers zonder basis noch kapitelen zijn gescheiden. Eigenaardige beschikking : de hoge vensters van de schip komen m e t d e bovengalerij niet overeen. De doopvont klimt tot 1590 terug.

Hoofdstad d e r Famenne, h e t oude « P a g u s Falminensis» b e woond s e d e r t d e o u d s t e t i j d e n , zoals bewijzen d e pijpunten, d e magdalenien harpoen - gevonden in de groten van Le Fonds des Vaux en bewaard i n het klein maar pittig museum d e L a Tourelle. O o k d e neolithiekers lieten hun sporen na. De Kelten gaven h a a r d e n a a m Marca volgens de rivier die daarna de n a a m M a r c h e t t e d r o e g ( z i e Kweth). Romeinen woonden er ook en hun teruggevonden voorwerpen liggen in de musea te Aarlen o f te Brussel.

Voor de kerk staat een eeuwenoude linde die vroeg als steun aan een heerlijke halsbeugel diende. Het dorp Waha zuidwaarts staat het u i t z i c h t s p u n t v a n h e t S t . Michielskruis (hoogte 350 m), een prachtig wandelingsdoel vanwaar men e e n wijdgestrekt panorama over de Famenne, de Condroz en de Ardeense h o o g t e n m e t h e t S t . Hubertuswoud ontdekt.

In het Zuiden van Marche ligt een gemeente van enkele 2.300 Ha met naam WA H A d i e d o o r d e v e r scheidenheid z i j n e r aspekten d e nieuwsgierigheid van de toerist tot zich trekt.

—119 —

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 119

Het b e k e n d e V l a a m s e s p r e e k w o o r d " H o e m e e r z i e l e n h o e m e e r v r e u g d " werd d o o r o n z e F r a n s e b r o e d e r s v e r t a a l d i n : " P l u s o n e s t d e f o u s , plus o n r i t " ( h o e meer gekken, h o e meer p l e z i e r ) ; m . a , w, : w e hebben e r n o g :

La Roche en Ardenne biedt U voortdurend: De Rondtocht van de klein toeristische trein : bekoorlijke doorloop bij de « Corniche », het Wildpark en het prachtige kreupelhout van het « Duivelskasteel » ; duur 60 min. Haar gemerkte voetstappen : net van 98 km, beschaduwd en bij buitengewone uitzichtspunten.

LA R O C H E P R O M E N A D E De grote rondrit van het Wildpark, van het stadspanorama middenin het woud ! — Duur van de tocht : 1 uur. — Regelmatige vertrekken

Bedekte ijsbaan open het heel jaar door (schaats te huur) TRAMWAY TOURISTIQUE DE L'AISNE asbl - vzw. 5461 AMMONIMES - Belgique Dank zij de inspanningen

van vrijwilligers en de aanmoedigingen van de overheden en van d e Nationale Maatschappij van Buurtspoorwegen, kon de oude buurtspoorweglijn, die het Aisnedal opklimt, d o o r amateurs, die vrolijk hun vrije tijd eraan besteedden, weer i n bedrijf gesteld worden. 's maandags van 14 tot 17 u. 's woensdags van 9 tot 12 en van 14 tot 17 u. of wanneer de trein in dienst is

—1 2 0 —

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 120

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 121

De h o o g t e aan d e riviersoevers i s 1 8 0 m e n d e rivier Ourthe, een bijrivier van de Maas, t r e k t e e n l o o p v a n 5 k m door de gemeente. Aan d e bocht van d e weg onderscheidt men, te midden van een warboel van hoogten, de verschillende dalen die naar La Roche samenlopen. Dichtbij ons .ligt het diepe dal van Royen waarin vloeit onder het gebladerte e e n luidruchtige b e e k ; verder staat het Ste Margarethakapelletje o p h e t d e rotsachtige spoor van de Dester. We volgen de weg voltallig en maken, om geen enkel mooi uitzichtspunt t e missen, geen g e bruik v a n d e « raccourcis » Onze weg wordt minder en minder zichtbaar. Voor ons ligt het bosrijk en diep ingesneden valleitje van Pouhou e n o n z e w e g daalt erin. Zo gaat men eerst langs de rechteroever en verder langs de linkeroever door eenzame diepten waar heerst het woud. Het stroompje Kronkelt onder het gebladerte en, in de duisternis van het bos, ziet men heldere watervalletjes. Het dal van Royen bezit, dichtbij de molen, enkele weitjes. Stroomopwaarts heeft de mens niets aan het woudgebied kunnen veroveren. Deze diepe spleet, door overhangend kreupelhout gans begroeid, bewaart d e sporen van d e wegvreting ; hier en daar verschijnen rotsen en het stroom pje vloeit luidruchtig o p een rotsachtig bed. Voor de boerderij slaan wij rechts in. Het is een weinig bezochte weg, niet wel zichtbaar. Weldra beheersen w e de kloof van het stroompje van Pierreux waarin w e zachtjes dalen. Aan de rand van het bos gekomen nemen we links een grazerige weg.

Aan alle d e voordelen van een schilderachtig w o u d s t r e e k v o e g t Champion deze van de hoogvlakte van de Barrière samen, een gewichtig postrelais in het verleden. Op dE voorgrond, landakkers e n w e i d e r volgen op elkaar; verder, de ruime golvingen van beboste hoogten die steile hellingen en grillige rivieren verbergen rijzen t o t d e gezichtseinder omhoog, t o t naar d e eenzame verhevenheid van de Baraque Fraiture. Zuivere l u c h t , e e n w e l d a d i g e kalmte van tijd tot tijd door aardige reebokken, hinden of moufflons i n beroering gebracht heerst i n h e t groenachtig k r e u p e l h o u t i n d i e onbeperktheid. Dit antiek woud, d e zogenaamde Bois des Moines, B o i s SainteGertrude, h e t Sint-Hubertuswoud en zijn sympathiek vliegveld zijn de voornaamste overblijfsels. We bestijgen de helling om met een weg samen te komen. Een m o o i z i c h t verwacht ons We steken de. Ourthe over o m laar de stad weer te belanden. We bereiken de Ste Mar; garetakapel e n w e vervolgen b i j d e weg. De verharding eindigt ; we wandelen h i e r o p d e oude w e g naar Samrée, vroeger door d e malposten gevolgd. W e bestijgen h e t dalletje van Goëtte d a t beide graten v a n Chamont e n Dester scheidt. O n s weegje is o p de helling van Dester getrokken e e n diepte v a n weitjes beheersende.

—1 2 2 —

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 122

Aan het uitgaan van Marche, o p 16 km van L a Roche, bevelen wij U deze toeristische uitstap aan. Voordelige prijzen, k e u r i g e burgerlijke keukvoorbereidingen, gezellig atmosfeer gelijk als thuis ...

Maison MOLHAN-LENTZ LE MAGASIN D U CADEAU E T D U SOUVENIR qui p l a i t , d u r e e t n e s e v o i t p a s p a r t o u t

DE WINKEL VA N H E T GESCHENK E N D E GEDACHTENIS die aanstaat, d i e b l i j f t e n d i e m e n n i e t overal z i e t !

En septembre-octobre, venez assister au brâme du Cerf !

Kom in september-oktober om er het schouwspel van het schreeuwen van het hert te bekijken ! Vermakkelijkheden : Visvangst,

Rivierbaden, watervlakte, r o e i sport, d r i e speelvelden v o o r kinderen, bioscoops, Dancings, Dramatische «Cercle» van Melreux. Gastronomie geniet er van een schitterende b e r o e m d h e i d . Dank zij een samenparing met de Beaujolais-streek, heeft men de gelegenheid e r wereidbefaamde wijnsoorten te proeven : BROUILLY e n C O T E S D E BROUILLY m e t gegarandeerd oorsprong d i e d o o r ons zorgvuldig gekweekt zijn om met de heerlijkste geur op d e tafel t e komen ...

Handel, Nijverheden : drukkerij, spekbakkerij fabricaties, Plooiwerkplaats, houtkachelsfabrleken, vervaardiging van hengelstokken, tachtig verkoopsters in het k l e i n , l a n d b o u w, t w e e Banken, v i j f dokters waarvan één tandarts t e Melreux, twee veearts dokters, drie Hotels t e Hotton, één t e Werpin, één t e Melreux. Velerlei restaurants en frieturen, t w e e gemeentelijke kampeerterreinen, t a l r i j k e private kampeersvelden, g a r a ges. —1 2 3 —

Paul A r r e n

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 123

U I T ONZE VLAAMSE PERS:

1 8 . 0 0

ALLE PERSSOORTEN

BRT 1 18.00 Nws — 18.10 Aktueel — 18.30 Akkordeonmuziek — 18.45 Politieke tribune : de V.U. — 18.55 Beiaardmuziek. BRT 2 BRAB. 18.00 Nws — 18.10 Belgische produktie — 18.50 Sport in Brabant. BRT 3 18.00 Nws — 18.10 Aktueel — 18.30 Muziekkalender. Informatiemagazine over het seksuele rpuziekleyej in Vlaanderen en daarbuiten. FM BRUXEL 18.00 Kift-off. Nieuwste produkties, agenda, Nieuws & Roddels met Caroline. RTBF 1 18.45 Monsieur Santé. RTBF 3 18.05 Dynamique. Kulturele aktualiteiten — 18.30-19.30 Radio Volks Universiteit d e vrouw in de 19de eeuw. FR. CULT. 18.30 La certaine France de mon Brandpère. Feuilleton. FR. MUS. 18.02 Jazz Time : Prijs van de Akademie Charles Cros — 18.30-20.00 Muziek- en kultuurma-

Prachtige kwaliteit aan z e e r interessante prijzen! Voor uw PELSMANTEL. HOEDJES, STOLA'S, KRAGEN vindt U bij ons een grote keuze in alle PELSSOORTEN PERSIANER, ASTRAKAN, VOS. CASTOR, OCELOT en onze specialiteit NERTS. Bij ons koopt u in vertrouwen. Rechtstreeks van kweker. Wij werken naar maat en volgens uw model.

Wij worden ook in Vlaanderen gekonfronteerd met een conservatief en agressie-patronaat, en gelijklopend daarmee, het ontstaan van fascistische tendensen. Wij doen bijgevolg een oproep tot tlte ABVV-militanten om aktief te reageren tegen het opduikend socialisme.» Marc VAN HEUCKÉLOM Jeugdsekretaris

Open alle dagen, ook zaterdag en zondag.

Nertsfokkerij R.D.R.

NEIKANTSTR. 80

(over Bijenteeltmuseum) KALMTHOUT 0 3 1 / 6 6 . 8 5 . 6 8

Voor uw béha's, gaines en combinés, fijne nachtjaponnen Ook voor heren, één adres :

TEXTIEL PA U L A DEKLERCK De families BRION, DEWAEGENAERE, D'HUYVETTER en WALLEZ„ melden U met diepe droefheid, het afsterven van

Wegens aanschaffen van een motorbroedmachien t e koop VLAKBROEDMACHIEN 50 kippeneieren, 2 jaar oud, zo goed als nieuw, prima uitkomst. De Greef Willy Veldstraat 264, 2 1 3 0 Brasschaat tel. 0 3 1 51.62.60 A

DÉ H E E R

Arthur - Alberik BRION WEDUWNAAR VAN MEVROUW LEONTINE DEWAEGENAERE geboren te Kortrijk op 21 januari 1888 en er haastig overledenop 13 juni 1974, voorzien van het H. Oliesel. � o v v Lid van het uitvoerend bestuur van d e Nationale Federatie der Weggevoerden

KNIPDEZE BON UIT EN BESTEL N U uw nieuwe matrassen, want binnenkort wordt groot huisvuil afgehaald, zodat wij ze op tijd kunnen leveren!! TE KOOP:Citroen voor twee pearden.Voliedlg in orde.T.e1:031,87.74.17 1 0 1 9

De zatlap s l o e g e e n

fles kapot o p d e kop van d e agent die vol bier was. Zoals w e gister hebben gemeld is de Franse zanger Claude François veroordeeld tot acht maanden gevangenisstraf met uitstel en een fikse geldboete wegens belastingfraude. Drie j a a r lang had h i j geen belastingaangifte ingestuurd e n z o liep z i j n schuld a a n d e staat o p tot 40 miljoen frank. De stomme claud. s

De Forsyte Saga

e Staking (Strike). 23ste aflevering van het 16-delig BBC-feuilleton naar de roman van John Galsworthy.

- 124

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 124

IK HERSTEL A L UW KLEDEREN en al u w a n d e r e n a a d . Kapelsesteen, w e g 355 Ekeren 2 2 x bellen tussen 4en8uur A

Daniël Willems door maagkrampen Auto-vandalen geveld

ANTWERPEN. — I n d e Va n Immerseelstraat werden zaterdagmorgen een tiental auto's aangetroffen met lekke banken.

KOEKELARE. — D a n i ë l Willems was samen met zijn ploegmaat Mark Demeyer en Roger De Vlaeminckde grote favoriet v a n h e t kampioenschap, m a a r j u i s t vóór halfwedstrijd wist de Kempenaar al dat het lijstje met ontgoochelingen die hij in een voor hem blijkbaar verdoemd seizoen a l o p l i e p , w e e r w a t langer zou worden. In d e t i e n d e ronde v e r l i e t ' Daniël, bijna huilend van de pijn, het parkoers. H i j fietste toen i n het peloton dat meer dan t w e e m i n u t e n a c h t e r stand had op 38 vroege aanvallers, maar dat was niet de reden van zîjn opgave. «Ik stop niet, omdat i k me kansloos z o u weten», a l d u s Willems, « m a a r o m d a t i k gewoon niet meer verder kan. In d e e e r s t e k i l o m e t e r s a l kreeg ik maagkrampen en die zijn er, ondanks een pijnstiller die i k van een verzorger TE KOOP: Kassei w o r d t thuisgebracht, teL n a 1 9 u. 031-73.53.96. 9 6 / 1 1 7 0 o C

Artiesten in CenturyCenter

kreeg a a n g e r e i k t , a l l e e n maar erger op geworden. De a a r d v a n w e d s t r i j d e n werkte d a a r b i j o o k i n m i j n nadeel : voortdurend optrekken en afremmen, bijna geen t i j d om even te rekupereren of — i n m i j n geval — om te herstellen van die pijnaanval waarvoor i k tevergeefs naar een v e r k l a r i n g zoek. I k heb vanmorgen niets anders ge; geten d a n m i j n ploegmaats, dus d a a r k a n h e t n i e t aan liggen». Korte t i j d l a t e r verliet Daniël met zijn echtgenote Koekelare al, een zoveelste ontgoocheling rijker. En ook met stof tot nadenken, want het is niet de eerste k e e r dat Willems in een belangrijke wedstrijd door die onverklaarbare k r a m p e n u i t z i j n goede doen g e h a a l d w o r d t . V o r i g jaar in de Ronde van Lombardije e n d i t j a a r n a Milaan Sanremo b e k l o e g h i j z i c h daar ook al over... (ap). DAME W E N S T K I N D J E B I J T E HOUDEN terwijl U w e r k t v o o r k e n nismaking tel. 64.55.70 A

EZ____enELmet voortraktie en 16 versneli n g b i j Va n Craen Constant, Wa - T E KOOP: verstraat 6 0 , 2 5 8 0 S t . -Kat.-Waver, DEURNE 1.200.000 Fr. tel. 015/3136 31 ( 8 - 4 )

Nog tot 31 mei verrast het Century-Center zijn bezoekers dagelijks met een muziekfestival waar diverse kunstenaars zullen optreden en hun palen tekenen.

DOE IETS AAN UW GEVELS:

RESTAUREREN — radnstralen — ho',e drpgreinigine, — chemisch reinigen. — silikonizeren. a f k a p p e n oude bezetting — uitkappen voegen e n hervoegen. — sierpleisters. — ma rmerkorrel. — a l l e binnen en buitenschilderwerken. Schriftelijke waarborg. Schilderbedrijf: E U R O P E A N ('AINTING W O R K S , T w e e iiontstraat 144, 2100 D E U R NE. T e l . 031;24.24.63 o f 25.00.49 na 19 u. 031124.28.98. - : . 4 7 b : 3 6 - 1111 ' �

�

Het Wildseizoen is aangebroken Fazant vers uit het bos Everzwijn vers uit de A r d e n n e ' Reefilet vers uit de diepvries Prijzen alle garnituur inbegrepen 400 à 450 fr. p . pers. WARM B i l U THUIS BEZORGD

TRAITEUR - SALONS PAUWEL Sint-Benedictusstraat 24 Mortsel - tel. 449.07.

TE KOOP : Poedel (zwart), rechtstreeks_ van mensen: 2 j. oud. Wieirijdersstraat 46, Hoboken. 15001r. Geen kweker. Paul A r r e n - 125 -

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 125

activiteiten

Hobonia b e z o e k t d e Antwerpse Zoo Op z o n d a g 6 m a a r t , e v e n v 6 6 r 9 u u r , o n t m o e t e n e e n 9 0 - t a l H o b o n i a n e n elkaar op h e t Antwerpse A s t r i d p l e i n , a a n de ingang van de Zoo. De l a a t b e t a l e r s r e k e n e n n o g v l u g a f m e t d e v o o r z i t t e r e n om n e g e n u u r s t i p t t r e k t de g a n s e groep v o o r b i j d e p o r t i e r , d i e een nauwkeurige t e l l i n g v e r r i c h t . 7 8 volwassenen, v e r d e e l d i n d r i e groepen, t r e k k e n a f z o n d e r l i j k met h u n g i d s e n v o o r d e r o n d l e i d i n g a c h t e r d e schermen. E l f k i n d e r e n , o n d e r d e hoede v a n C h r i s t e l Roelands, bezoeken met een a p a r t e g i d s h e t Z o o - p a r k . Z e z i j n n o g t e j o n g om d e g e v a r e n a c h t e r de s c h e r m e n t e t r o t s e r e n . Vo o r a l l e n g a a t d e w o n d e r e w e r e l d v a n h e t d a g e l i j k s e w e l e n w e e v a n de v e l e Z o o - k o s t g a n g e r s o p e n . A a n d e b e z o e k e r s w o r d t d e s k u n d i g u i t g e l e g d w a n n e e r, h o e v e e l e n h o e d i k w i j l s d e d i e r e n g e v o e d e r d w o r d e n . We b e z o e k e n d e k e u k e n ; e r w o r d t u i t g e l e g d w a a r o m v l e e s e n v i s i n de f r i g o ' s g e d u r e n d e m a k s i m a a l d r i e maanden o p g e s l a g e n w o r d t ; w e l o p e even d o o r d e k w e e k k a m e r s v a n k e v e r s , s p r i n k h a n e n , m u i z e n e n k o n i j n e n . Het i s v e r b a z e n d w a t e r a l l e m a a l n o d i g i s v o o r d a t e n o r m e v o l k j e i n de d i e r e n t u i n ; e l k e e n k r i j g t z i j n s p e c i a l i t e i t o f l e k k e r n i j t o e b e d e e l In d e n a c h t v e r b l i j v e n v a n leeuwen e n t i j g e r s s t a a n we o o g i n o o g m e t een e n o r m e t i j g e r . Z o g r o o t h a d d e n w e d a t b e e s t n o o i t v e r w a c h t . De a k w a r i u m s m e t h u n z u i v e r i n g s i n s t a l l a t i e s i n d e k e l d e r d r a g e n e e n ieders bewondering weg. G e l u k k i g w o r d t niemand opgegeten d o o r d e p i r a n a ' s . D a t g e b e u r t o o k n i e t , l e g t o n s d e gids u i t , t e n z i j men met e e n kwetsuur i n hun n a b i j h e i d z o u komen; w a n t e e n s d e smaak v a n h e t b l o e d te pakken . . . We b r e n g e n e v e n e e n s e e n b e z o e k a a n h e t v e r b l i j f v a n d e n a c h t d i e r e n ; wandelen d o o r h e e n h e t r e u s a c h t i g e s k e l e t v a n d e w a l v i s e n worden eens â&#x20AC;&#x201D;1 2 6 â&#x20AC;&#x201D;

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 126

te meer o p een deskundige u i t l e g v e r g a s t b i j d e i n s t a l l a t i e s v a n h e t dolfinarium. Te n s l o t t e p i k k e n w e n o g e e n s t u k j e mee v a n d e s h o w m e t d e d o l f i j n e n en e e n s b u i t e n , o n t d e k k e n w e d a t t i m i n g e v e n e e n s e e n b e l a n g r i j k e Zoo- e i g e n s c h a p i s ; d e k i n d e r e n b e ĂŤ i n d i g e n g e l i j k t i j d i g h u n r o n d g a n g en v i n d e n h u n r e s p e k t i e v e l i j k e o u d e r s t e r u g b i j d e u i t g a n g v a n h e t dolfinarium. Vo o r d e v e l e n i s d e d a g n o g n i e t t e n e i n d e ; d e g a n s e n a m i d d a g z i e n w e nog v e l e b e k e n d e g e z i c h t e n d o o r h e t p r a c h t i g e d i e r e n p a r k d w a l e n . Anderen z u l l e n z e k e r n o g e e n s t e r u g k o m e n . Raymond R o e l a n d s

VAN

O N Z E

L E D E N

Hiermee openen we e e n nieuwe r u b r i e k d i e t e n d i e n s t e s t a a t van a l o n z e l e d e n . Va n z e l f s p r e k e n d nemen we e n k e l f a m i l i a l e g e b e u r t e n i s s e n o p die ons werden toegestuurd.

Het g e z i n M i e k e e n A l e x E l a u t

- Meeuws, D e s -

guinlei 70, 2018 Antwerpen, werd op 31 maart jl.

vergroot door de geboorte van een doch-

t e r t j e : LIESJE. Va n h a r t e g e l u k g e w e n s t !

- 127

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 127

K A S V E R S L A G

W E R K J A A R :

INKOMSTEN

9 8 2

U I T G AV E N Overdracht 1981:

Lidgelden 137 X 250 Gemeentesubsidies Giften

3 4 . 2 5 0 Hobonia t i j d s c h r i f t 3 m a a l

31.380

1.250 B i j d r a g e n : a f s c h e i d p a s t o o r

1.300

500

" Z r . Andrea

Ve r h u r i n g H o b o n i a m a t e r i a a l 1 0 0

Sint-Niklaasstoet Inbinden voor a r c h i e f

Worstenbrood

-785

500 1.500 800

Stads- e n andere g i d s e n

3.200

Aankoop n i e t m a c h i n e

2.961

Algemene w e r k i n g s k o s t e n

4.459

16.428 Wo r s t e n b r o o d

10.005

Te n t o o n s t e l l i n g I n s t r u m e n Te n t o o n s t e l l i n g I n s t r u m e n t e n tenbouwers bouwers 61.193 ( saldo: - 2.606 )

63.799

Te e r f e e s t Te e r f e e s t D e n n e n b u r g h o e 64.378 ve ( s a l d o : + 1 3 . 7 2 3 )

50.655

Dia-avond K a p e l l e n

2.267 D i a - a v o n d K a p e l l e n

1.532

Penningen

309.350 Penningen

174.082

To t a a l .

489.716 To t a a l :

346.958

Saldo: 4 8 9 . 7 1 6 - 3 4 6 . 9 5 8 = 1 4 2 . 7 5 8 F i n h e t v o o r d e e l De s c h a t b e w a a r d e r

a r r y DE SITTER

—1 2 8 —

Hobonia - 12de jaargang - nr. 2 - april 1983 - p. 128

Druk : V A N DEN BOGAERD T y p o - Offset Ertbrandstraat 266 K a p e l l e n T e l . : 6 6 4 22 13