Hobonia 1987-3 juli

Verantwoordelijke uitgever P. Arren Bredabaan 849 2170 Wuustwezel

D r i e m a a n d e l i j k s

tijdschrift

16e JAARGANG 1987 JULI-AUGUSTUS-SEPTEMBER

1 p,e'1101110,,•\Il

ü1IIIIIIIIIIIIIIIIIII

11 �VIIII �

....�I�l�rl�l� +,,?t,��� W_

��

� � « � ti.�1!?�'��f�;,i,��� tin _

�

�- w �

_

\�sL/sra77Q/r

Hoevensebaan b e g i n 1 9 0 0 - Te k e n i n g : A n d r é M a r i ë n

INHOUD Bestuur Hobonia

blz.

102

J u l i a Aldegonda Anna Janssens 100

R. R o e l a n d s

blz.

103

De L i j k w a d e v a n T u r i j n ( d e e l 1 1 )

R. Van H a e l s t

blz.

111

Iets over de aloude ridderfamilie J.

Goolenaerts

blz.

122

K a s t e l e n i n V l a a n d e r e n : Rumbeke

P.

Arren

blz.

128

Grafzerksymboliek

P.

Arren

blz.

150

van K e s s e l

- 101 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 101

BELANGRIJKE TELEFOONNUMMERS Boudewijn I , K o n i n g van B e l g i ë Koninklijk Paleis, Brussel

0 2 / 4 7 8 . 8 4 . 0 0

Elisabeth I I , Koningin van Engeland Londen

0 0 4 4 - 1 - 9 3 0 . 4 8 . 3 2

M i k h a i l G o r b a t s j o v, L e i d e r S o v j e t - U n i e 0 0 7 / 0 9 5 - 2 9 5 . 9 0 . 5 1 Moskou Johannes P a u l u s I I , p a u s Va t i k a a n

0

0

3

9

/

6

-

6

9

8

2

D r. H e l m u t h K o h l , K a n s e l i e r v a n D u i t s l a n d 0 0 4 9 / 2 2 8 . 5 6 1 Bonn François Mitterand, President F r a n k r i j k 0 0 3 3 / 1 4 - 2 6 . 1 5 . 1 0 0 0 Parij s Ronald Reagan, P r e s i d e n t U . S . A .

Washington

0 0 1 / 2 0 2 - 4 5 . 6 1 . 1 1 4 . 1 4

Raymond R o e l a n d s , V o o r z i t t e r H o b o n i a Vinusakker 24 K a p e l l e n

0 3 1 / 6 6 4 . 1 8 . 8 8

Harry De S i t t e r , Penningmeester Hobonia 0 3 1 / 6 6 4 . 8 0 . 3 3 Vinusakker 60 K a p e l l e n Luc P e e t e r s , B i b l i o t e k a r i s H o b o n i a Vinusakker 74 K a p e l l e n Paul A r r e n , S e k r e t a r i s Hobonia Bredabaan 849 Wuustwezel

0 3 1 / 6 6 4 . 7 5 . 9 5

0 3 1 / 6 6 3 . 1 3 . 3 1

- 102 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 102

Julia Aldegonda Anna JANSSENS

Op 2 0 j u l i 1 9 8 7 v i e r d e d e Hoogboomse p a r o c h i e g e m e e n s c h a p voor d e e e r s t e m a a l i n d e hedendaagse g e s c h i e d e n i s v a n Hoogboom e e n e e u w e l i n g e . M e v r o u w A e r n o u t s , g e b o r e n a l s J u l i a Aldegonda-Anna J a n s s e n s o p 2 0 j u l i 1887 i n B o r g e r h o u t , w e r d dan l e t t e r l i j k i n d e b l o e m e n g e z e t .

Julia-Aldegonda-Anna Janssens werd geboren i n Borgerhout en e r g e d o o p t i n d e 0 . L . V r o u w - t e r - S n e e u w k e r k .

Op 1 a u g u s t u s 1 9 0 9 h u w d e J u l i a m e t H e n r i - P e t r u s - L u d o v i c u s Aernouts i n d e k e r k O.L.Vrouw-ter-Sneeuw t e B o r g e r h o u t .

Henri A e r n o u t s werd t e Antwerpen geboren o p 1 december 1878 en g e d o o p t i n d e O . L . V . K a t e d r a a l .

Het n i e u w e p a a r v e s t i g d e z i c h i n B o r g e r h o u t e n d a a r w e r d e n ook h u n k i n d e r e n g e b o r e n e n g e d o o p t : -Alice : geboren op 28 j u n i 1910; e n -Antoon : g e b o r e n o p 27 m e i 1912.

I n 1 9 2 1 v e s t i g d e h e t g e z i n z i c h i n Hoogboom i n d e K o n i n g i n A s t r i d l a a n nummer 4 3 , v i l l a " B l o e m e n l u s t " .

Even v รณ รณ r d e e e u w w i s s e l i n g w a s B a n n e k e , z o a l s d e e e u w e l i n g e door i e d e r e e n genoemd w o r d t , e e n f l i n k o p g r o e i e n d e m e i d van o n g e v e e r 1 0 j a a r . Z i j w a s d e j o n g s t e z u s v a n v i j f b r o e r s die z i c h gedroegen a l s normale jonge r a k k e r s e n d i e h e t gebruikelijke kattekwaad uithaalden. H e n r i Aernouts, d e toekomstige e c h t g e n o o t v a n J u l i a , behoorde t o e n eveneens t o t d i e groep rakkers d i e z i c h vermaakte z o a l s d a t i n d i e jaren g e b r u i k e l i j k was.

Ze s p e e l d e n t o n e e l o p h u n m a n i e r , b i j v o o r k e u r v e e l S h a k e s peare, w a a r b i j d e s t u k k e n g e w o o n l i j k e i n d i g d e n b i j g e b r e k aan l e v e n d e t o n e e l s p e l e r s ; z e w e r d e n i m m e r s t o c h a l l e m a a l vermoord i n h e t s t u k .

- 103 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 103

" V I L L A CLARA " In deze woning i n de Koningin A s t r i d l a a n ( v o o r de ouderen onder ons b e t e r g e k e n d a l s I J z e r e n w e g l a a n ) w o o n d e J u l i a J a n s s e n s t o t 1985.

- 104 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 104

/4.

JANSSENS Jacobus o te Antwerpen op 14 deceeber 1809 Beroep: + te op z te AERNOUTS

op

met: 5.

DE6REEF MariaAnna Catharina o te Alseiberg op 1 8 2 2 Beroep: +te Alseiberg op17 september 1856

2.

JANSSENS Petrus Edouardus ote Alseiberg op 10 januari 1851 Beroep: behanger +te op 1.

JANSSENS Julia Aldegonda Anna o te Borgerhout op20 juli 1887 (op de Turnhoutsebaan 112)

3.

VAMMECHELEN Joanna ote Retie op14 augustus 1848 Beroep: meid in Antwerpen op 28/11/1876 z te op

6.

YAMMECHELEM Libertus o te Kasterlee op22 mei 1804 (2 Prairial 12) Beroeps landbouwer + te Retie op 18 deceeber 1871 z te op met:

SAMENSTELLING K W A R T I E R S TA AT:

Jan Va n d e r h a e g h e

L E D E N

V.

V.

F.

z te Antwerpen op 13 j u l i 1805 set: 9. EENS Maria Catharina o te Antwerpen op 1780 Beroep: +

10. DE 6REEF 6ielheleus O op Beroep: + op

x te met: '11. DE BREEMAECKER Donna Catharina o te Beroep: + te

z te Antwerpen op12 januari 1878 eet

Marthe S c h i l d e r s —

8. JANSSENS Pierre Joseph o te Antwerpen op 1781 Beroep: schilder

7.

LEMME91S Maria Catharina o te Arendonk op 6 januari 1812 Beroep: +te Retie op I8 februari 1864

12.VAN MECHELEN Jan Baptist ote herbeek (Retie) op 4 september 1768 Beroeps landbouwer + te Turnhout op z te Retie op 9 september 1790 met: 13. R0#91EMS Joanna ote Herbeek (Retie) op 23 mei 1766 Beroep: �+ te Turnhout op 29 juni 1825 14. LEMMEWS Jacobus o te Bladel op 2 juli 1784 Beroep: + te x te Lier op 9 oktober 1810 met: 15. LEi0tfr'!S Maria Catharina o te Roethout op 7 oktober 1790 geroep: + te Edegemop 8 maart 1874

—1 0 5 —

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 105

Eens, b i j d e p r e m i è r e , h a d d e n d e s p e l e r s e e n weddenschap aangegaan om e l k j a a r t e d o e n l a c h e n t i j d e n s d e u i t v o e r i n g .

Dat l u k t e n i e t t o t d a t ĂŠ ĂŠ n v a n d e s p e l e r s , d i e r e e d s v e r moord w a s , h e t s c h i t t e r e n d e i d e e k r e e g e e n k l i n k e n d e w i n d te l a t e n ontsnappen. H e t r e s u l t a a t was n a t u u r l i j k z o a l s verwacht. A l l e medespelers stonden t e g r i n n i k e n , maar h e t e r g s t e was d a t o o k " d e d o d e " mee m o e s t g r i n n i k e n D o e k dicht !

D i e z e l f d e k l i e k deed meer dan eens v o o r h e t vermaak een wandeling; t e v o e t van Borgerhout naar Hoogstraten en t e r u g was g e e n u i t z o n d e r i n g . T e H o o g s t r a t e n a a n g e k o m e n b e k l o m m e n ze d a n n o g " o m t e r e e r s t " d e t o r e n o m t e l a t e n z i e n d a t ze n o g n i e t m o e w a r e n .

Dit t o o n t aan d a t de vermakelijkheden i n d i e t i j d heel a n ders waren dan n u . Wie g a a t e r tegenwoordig nog z o v e r t e voet ?

In h a a r j e u g d deed Bonneke n i e t o n d e r v o o r h a a r b r o e r s .

Als h a a r b r o e r s onvoldoende meikevers v o o r h a a r hadden g e vangen, d a n k r o o p z e z e l f o p e e n l a n t a a r n p a a l om z e b i j het l i c h t t e vangen. De v e r l i c h t i n g gebeurde i n d i e t i j d nog m e t g a s . O p e e n a v o n d h a d d e o n d e r p a s t o o r B o n n e k e i n a k t i e gezien e n v e r t e l d e d a t tegen vader Janssens d i e e r dan w e l v o o r z o r g d e d a t " J u l i a k e " n a a r k o s t s c h o o l g e s t u u r d werd i n B e v e r e n - Wa a s . D a a r w e r d h e t o n e f f e n h o u t e r a f g e s c h u u r d e n w e r d e r e e n p r e s e n t a b e l e j o n g e dame v a n g e m a a k t !

Deze d e f t i g e d a m e h u w d e d a n o p 1 a u g u s t u s 1 9 0 9 m e t d e j e u g d rakker Henri Aernouts.

Tijdens d e o o r l o g 1914-'18 v l u c h t t e h e t j o n g e g e z i n met de t w e e k i n d j e s v o o r h e t o o r l o g s g e w e l d . V e r g i n g e n z e e v e n wel n i e t . Va n L o e n h o u t g i n g h e t t e r u g h u i s w a a r t s .

H e n r i A e r n o u t s o v e r l e e d o p 4 o k t o b e r 1 9 4 3 t i j d e n s d e Tw e e d e W e r e l d o o r l o g . H i j w e r d b e g r a v e n o p h e t k e r k h o f v a n Hoogboom.

Nadien h a d Bonneke h e t n i e t r o o s k l e u r i g . Z e m o e s t z i c h a a n passen a a n d i t n i e u w e l e v e n e n z e h e e f t d i t d a n o o k m e t b r i o gedaan.

To e n z e 9 8 j a a r o u d w a s h e e f t z e h e t t o c h m a a r b e s t g e v o n d e n om z i c h v o o r t a a n t e l a t e n b e d i e n e n , e n z o kwam z e i n h e t rusthuis "Lentehof" terecht. H i e r wordt ze uitstekend verzorgd e n v o e l t e r z i c h z e e r goed t h u i s .

Kinderen worden geboren, g r o e i e n o p e n gaan de w e r e l d i n op z o e k n a a r e e n l e v e n s g e z e l , h u w e n e n h e b b e n o p h u n b e u r t k i n d e r e n . V o o r B o n n e k e w e r d d i t een h e l e r e e k s n a k o m e l i n g e n :

- 106 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 106

phot..

3364, Capprl'ion tr. Hoe

" V I L L A DES ACCACIAS " Hier i s t

h e t r u s t h u i s "Lentehof" gevestigd waar J u l i a Janssens momenteel v e r b l i j f t e n z i c h l a a t b e d i e n e n .

- 107 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 107

Ann Freddy Libbrecht Eric Anne-Marie Halsberghe Katja (+86)

Paul Franckx Elke Nicole Wouters Alice Aernouts

Maria Libbrecht

Christin Franckx

Jos Libbrecht (+81)

Piet Franckx

Patric Cas

[Pieter

Eric Franckx

EmmaLibbrecht Karl Van Look

f

Sven Nicole

Laurence

Henri Aernouts (+43) Ronald Aernouts

Benoit

Julia Janssens Paule Nyssens

Yves

Jill Tony Aernouts

Nicole Aernouts

Elvire Vandael

Bruno Mens

Allan John

Michel Aernouts X Kitty Huygen

—1 0 8 —

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 108

„Bonneke" wordt 100 KAPELLEN — O p m a a n dag 20 juli aanstaande wordt mevrouw A n n a A r n o u t s , echtgenote J a n s s e n s , u i t Hoogboom 100 jaar. Dit heugelijk feit willen de inwoners van Hoogboom niet onopgemerkt voorbij laten gaan, te meer d a a r deze eeuwelinge reeds 66 j a a r i n H o o g b o o m verblijft en i n de ganse w i j k bekend is. Z i j w o r d t i n d e wijk meestal „Bonneke” g e noemd. Een gelegenheidskomitee, o n d e r l e i d i n g v a n de voorzitter v a n d e plaatselijke K u l t u r e l e K r i n g H o b o n i a Raymond Roelands, e n b e staande u i t familieleden e n afgevaardigden v a n p l a a t selijke v e r e n i g i n g e n , h e e f t in o v e r l e g m e t d e f a m i l i e Aernouts een sober feest gepland. Het grootste gedeelte van de viering zal in beperkte k r i n g verlopen t e n einde de 100-jarige niet al te veel te vermoeien. Toçh k u n n e n we u verklappen dat de jubilaris nog goed bij de pinken is en vol v e r w a c h t i n g u i t k i j k t n a a r deze feestelijke dag.

Julia Aldegonda Anna Janssens (zo l u i d t h a a r volledige naam) werd in 1887 geboren in Borgerhout en aldaar gedoopt in d e O.LVrouw t e r Sneeuwkerk. Zij was de jongste telg uit een gezin van zes kinderen en moest haar mannetje staan tussen vijf oudere broers. Een van hun vrienden zou later ook haar hand vragen. Julia werd op kostschool gestuurd i n BeverenWaas waar zij opgroeide en opgevoed w e r d t o t een keurige jonge dame.

Toen vroeg Henri Petrus Ludovicus Aernouts haar ten huwelijk en zij stapten in het huwe-

lijksbootje o p 1 augustus 1909.

Het jonge p a a r vestigde zich gedurende de eerste jaren van hun h u w e l i j k i n Borgerhout waar ook hun koningswens werkelijkheid werd: het gezin breidde uit met een dochter Alice in 1910 en in 1912 met zoon Antoon.

In 1921 vestigde het gezelschap zich te Hoogboom aan de Koningin Astridlaan waar ze hun verdere leven zouden doorbrengen. Vader Aernouts overleed echter tijdens de tweede wereldoorlog. Vo o r de overblijvende weduwe was dit een zware klap

maar toch heeft zij zich dapper aan deze nieuwe gezinstoestand aangepast.

Ondertussen i s d e f a m i l i e reeds uitgebreid met zes kleinkinderen, veertien achterkleinkinderen en twee achter-achterkleinkinderen. Onze eeuwelinge is dus al bedovergrootmoeder.

Bonneke heeft haar leven aan de opvoeding van haar kinderen gewijd en hield e r enkele leuke hobby's op na, ondermeer tapijtknopen, tuinieren, dieren houden. Sinds twee jaar verblijft zij in rusthuis Lentehof aan de Hoogboomsesteenweg waar zij voor iedereen een gezellige medebewoonster is.

Feest Op maandag 20 juli zijn volgende.aktiviteiten gepland : D- o m 1 5 uur e e n plechtige dankmis i n de StJozefkerit. te Hoogboom, opgeluisterd--door het plaatselijk koor Rorate en het kinderkoor Laetare, D- om 16 uur receptie i n rusthuis Lentehof v o o r familieleden, afgevaardigden van plaatselijke verenigingen en van het gelegenheidskomitee, h e t g e meentebestuur en de pers. Het gelegenheidskomitee z a l n i e t nalaten d e eeuwelinge i n d e bloemetjes t e zetten, g e v o l g door een overhandiging van geschenken vanwege de Koning en het Gemeentebestuur. Daarna volgt een tuinattraktie in een gelegenheidstent in de voortuin van het rusthuis voor de bewoners van het tehuis, bekenden en buren van de jarige. (cde) Bonneke, a l i a s J u l i a A e r nouts w o r d t 100. Reden o m duchtig te vieren i n Hoogboom.

- 1 09 --

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 109

„Bonneke” Janssens eerste eeuwelînge in Hoogboom De Kapelse wijk Hoogboom vierde maandag volop feest. Julia Aldegonde Anna Janssens in de buurt kent men ze beter als « Bonneke » - overschreed die dag de kaap van de honderd, en werd meteen de eerste, echte Hoogboomse eeuwlinge.

Julia zag het levenslicht te Borgerhout op 20 juli 1887, als jongste zus van vijf broers. Vader heette Petrus Janssens, en moeder luisterde naar de naam Joanna van Mechelen. De jubilaris gedroeg zich als een echte kwajongen, en deed niets onder voor haar broers. Hierin kwam verandering toen vader zijn «Juliake» naar de kostschool i n Beveren - Waas stuurde. Na het beëindigen van haar studies, was ze immers een deftige jongedame geworden.

Volgens haar zijn de tijden erg veranderd. Z e vertelt dat ze destijds met de vriendenkliek van Borgerhout naar Hoogstraten stapte en terug. « Wie gaat er tegenwoordig nog z o v e r t e voet? », merkt Bonneke op.

Op 1 augustus 1909 huwde Julia met Henri Aernouts, een jeugdvriend waar ze veel geravot had. Het paar vestigde zich in Borgerhout, waar de kinderen Alice (77) en Antoon (75) geboren werden.

wordt, en nog vele jaartjes wil naar het rusthuis, waar een redoorbrengen. ceptie aangeboden werd.

Daar ze niet meer goed te been Zowel v a n schepen E d d y is, komt de rolstoel goed van Bruynick, als van Raymond pas.

Roelans, afgevaardigde van de Hoogboomse verenigingen, ontGeschenken Vermits « Bonneke » erg ge- ving de eeuwelinge een mooie liefd is in de buurt, wilde men ruiker bloemen. Waarnemend iedereen bij de feestelijkheden burgemeester Jan Kerremans betrekken. Een gelegenheidsco-overhandigde het geschenk van mité, bestaande uit familieleden het Hof, en schepen René Buyst en afgevaardigen van diverse gaf namens de gemeente een Hoogboomse v e r e n i g i n g e n enveloppe van 5.000 fr. Schepen werkten daarom een gevarieerd Helsen schonk namens minister Buchmann, tevens burgemeesprogramma uit.

Om 15 u. werd een plechtige ter van Kapellen, een plaket. mis opgedragen in de St.-Jozef- Het geheel werd opgeluisterd kerk. In een met balonnen ver- door enkele muzikanten van de sierde wagen trok de jubilaris Hoogboomse muziekschool.

In 1921 verhuisde het gezin naar Hoogboom, waar het zijn intrek nam in villa Bloemenlust, aan de Koningin Astridlaan 43. « Bonneke » heeft het niet gemakkelijk gehad. Haar echtgenoot overleed tijdens de tweede wereldoorlog, o p 4 oktober 1943. Van toen af stond ze er alleen voor. Toch kon ze zich goed aanpassen aan deze nieuwe situatie. Ze heeft natuurlijk veel te danken aan haar kinderen, die haar een hele reeks nakomelingen schonken : 6 kleinkinderen, 14 achterkleinkinderen en 2 achterachterkleinkinderen.

Heel haar leven is a Bonneke » een vriendelijke en opgewekte vrouw gebleven. Twee jaar geleden verhuisde ze naar rusthuis Schepen Eddy Bruynickx overhandigde Bonneke Janssens een Lentezon waar ze goed verzorgd prachtige bloemenruiker.

- 11 0 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 110

De Lijkwade van Turijn d e e l 11

DECHARNYEN DE LIJKWADE Geoffroy d e Charny begreep meteen d a t h i j " d e u n i e k e k a n s " kreeg om z i j n " v e r b o r g e n " b e z i t v a n d e e c h t e " s y d o i n e " t e v e r rechtvaardigen.

In f e i t e behoorde e l k e r f s t u k , a f k o m s t i g van een t e m p e l i e r door v e r b e u r d v e r k l a r i n g aan d e Franse k r o o n o f a a n d e Orde van d e J o h a n n i e t e r s . N i e m a n d k o n o n g e s t r a f t e e n k o s t b a a r s t u k u i t d e s c h a t t e n v a n d e Te m p e l i e r s i n e i g e n d o m b e z i t t e n .

Daarom w e r d d e l i j k w a d e t r o u w e n s a l t i j d o p e e n m i n o f m e e r verdoken w i j z e v e r e e r d e n a l l e e n " o n o f f i c i e e l " i n d e b u r c h t van L i r e y u i t g e s t e l d .

Het e n i g e d a t hem t e d o e n s t o n d w a s , g e w o o n d e " e c h t e l i j k w a de u i t S m y r n a " t e d o e n v e r d w i j n e n e n z i j n e i g e n l i j k w a d e i n de p l a a t s t e s t e l l e n . . . Zonder e n i g e schroom kon h i j dan v e r k l a r e n : " D a t d e z e l i j k w a d e h e m d o o r d e J o h a n n i e t e r s toevertrouwd was, o m d a t deze hem, d o o r z i j n d a p p e r h e i d , vroomheid e n o n t w i k k e l i n g , w a a r d i g bevonden hadden, d e z e kostbare r e l i k w i e i n v e i l i g h e i d t e brengen e n u i t de handen van d e o n g e l o v i g e n t e r e d d e n " .

Het i s e c h t e r v a n g r o o t b e l a n g t e w e t e n , d a t a l d e z e v e r k l a ringen e e r s t v e l e j a r e n l a t e r afgelegd werden. E r b e s t a a t t o t o p heden geen e n k e l dokument, d a t t o e l a a t met z e k e r h e i d te s t e l l e n d a t d e l i j k w a d e v d รณ r 1353 a a n G e o ff r o y d e Charny toebehoorde o f i n h e t b e z i t was v a n d e Franse k o n i n g , z o a l s men u i t s o m m i g e o n d u i d e l i j k e d o k u m e n t e n k a n o p m a k e n . B o r d u u r t men v e r d e r o p d e z e b r o z e v e r o n d e r s t e l l i n g e n , d a n i s h e t z e l f s m o g e l i j k , d a t de Charny de l i j k w a d e van de Franse koning i n eigendom o f bewaring gekregen h e e f t ! Hoe d a n

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 111

ook, d e g e b e u r t e n i s s e n i n Smyrna w a r e n e e n gedroomde u i t l e g , om h e t o p d u i k e n v a n d e i n 1 3 0 7 d o o r k o n i n g F i l i p s d e S c h o n e zo g e z o c h t e r e l i k w i e t e v e r k l a r e n . E n t e v e n s d e r e c h t e n van G e o f f r o y d e C h a r n y v e i l i g t e s t e l l e n . *

*

*

*

*

Inmiddels was d e t o e s t a n d i n F r a n k r i j k z e k e r n i e t van a a r d om d e t o e k o m s t m e t v e r t r o u w e n t e g e m o e t t e z i e n . O n d a n k s de w a p e n s t i l s t a n d , b l e v e n d e b e i d e p a r t i j e n e l k a a r b e d r e i g e n .

De F r a n s e n h o o p t e n o p w e e r w r a a k e n p l a n d e n e e n l a n d i n g o p de E n g e l s e k u s t . Z e w a r e n z o v a n h u n o v e r m a c h t o v e r t u i g d d a t men a l l e v o o r z i c h t i g h e i d o v e r b o o r d w i e r p . B e w i j z e d e deelname v a n t a l r i j k e F r a n s e r i d d e r s a a n d e k r u i s v a a r t v a n de D a u p h i n De F r a n s e o v e r m o e d w e r d a f g e s t r a f t d o o r d e E n g e l s e n . E e n verrassende l a n d i n g b i j S t . - Va a s t i n Normandië werd g e v o l g d door e e n d o o r b r a a k n a a r P a r i j s . . . . M a a r d e mars o p P a r i j s mislukte ! De Engelse k o n i n g moest o p de v l u c h t en e r o n t spon z i c h e e n o n g e w o o n s c h o u w s p e l : d e F r a n s e t r o e p e n m a r cheerden omzeggens g e l i j k m e t d e E n g e l s e n , d i e u i t e i n d e l i j k i n g e s l o t e n g e r a a k t e n t u s s e n d e Somme, d e z e e e n h e t o v e r m a c h t i g e Franse l e g e r. Midden de nacht braken de Engelsen door de o m s i n g e l i n g e n v l u c h t t e n b i j B l a n c h e t o r q u e o v e r d e Somme.

Maar d a t w a s s l e c h t s u i t s t e l : e r w a s g e e n o n t k o m e n a a n . . . .

De F r a n s e n r i e p e n e e n l e g e r G e n u e s e k r u i s b o o g s c h u t t e r s t e r h u l p , a l s a n t w o o r d o p d e gevreesde h a n d b o o g s c h u t t e r s d e r Engelse t r o e p e n . I n hun overmoed verzuimden d e F r a n s e n e c h t e r deze s c h u t t e r s r u s t t e g u n n e n n a e e n m a r s v a n 3 5 k m . N e t voor d e s t r i j d ontketende z i c h een k o r t , h e v i g onweder boven de F r a n s e l i n i e s . . . . H i e r d o o r v e r l o r e n d e p e z e n v a n d e kruisbogen hun spanning M a a r de aanval werd toch geblazen, ondanks h e t f e i t d a t de Engelsen de zon i n de r u g hadden. E r o n t b r a n d d e e e n d u e l t u s s e n d e k r u i s - e n h a n d b o o g s c h u t t e r s . D e k o r t e p i j l e n d e r Genuezen v i e l e n e n k e l e m e t e r vóór de Engelse gelederen. De Engelse p i j l e n droegen h e e l wat v e r d e r . . . . e n d e c i m e e r d e n d e r a n g e n v a n d e Genuese kruisboogschutters. De h i s t o r i k u s de Froissart schreef : " d e Engelse b o o g s c h u t t e r s s c h o t e n h u n p i j l e n z o s n e l e n k r a c h t i g a f , d a t h e t l e e k a l s o f h e t p i j l e n sneeuwde o v e r d e F r a n s e l i n i e s " . O n t z e t zagen de Fransen hoe de I t a l i a n e n a l l e s in de steek l i e t e n . Hun overhaaste v l u c h t zaaide verwarring.

"Dat i s w a t e r v a n k o m t , a l s men n i e t s n u t t e n a f h u u r t , d i e het l a t e n afweten a l s h e t e r o p aankomt" schreeuwde g r a a f d'Aleçon t o t koning F i l i p . Zonder aarzelen beval de koning dat d e r u i t e r i j t e n aanval moest t r e k k e n D e oprukkende r u i t e r s b o t s t e n o p d e t e r u g t r e k k e n d e I t a l i a n e n . . . . B u i t e n z i c h z e l f v a n woede o v e r " d e z e o n g e h o o r d e l a f h e i d " r i e p d e koning i n z i j n r a z e r n i j : " D o o d deze d e u g n i e t e n , d i e d e weg naar d e o v e r w i n n i n g v e r s p e r r e n " . D e F r a n s e r i d d e r s voerden de b e v e l e n v a n d e k o n i n g l e t t e r l i j k u i t H a n d i g maakten

- 11 2 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 112

de E n g e l s e b o o g s c h u t t e r s v a n d e F r a n s e v e r w a r r i n g g e b r u i k om e n k e l e t i e n t a l l e n m e t e r s o p t e r u k k e n , w a a r d o o r d e F r a n s e r u i t e r s b i n n e n h u n s c h i e t b e r e i k kwamen. H e t r e s u l t a a t w a s moordend. E e n n i e u w e s n e e u w s t o r m p i j l e n v e r d u i s t e r d e d e hemel b o v e n d e F r a n s e l i j n e n . H o n d e r d e n F r a n s e n e n h u n p a a r den w e r d e n m e t d e g e v e d e r d e p i j l e n d o o r b o o r d . D e b l o e m d e r F r a n s e e d e l e n k e n d e e e n r o e m l o o s e i n d e . Te r u g t r e k k e n w a s onmogelijk, d o o r h e t opdringen van steeds meer r u i t e r s .

Het F r a n s e l e g e r kwam t o t s t i l s t a n d , e e n w e e r l o z e p r o o i voor d e b o o g s c h u t t e r s , d i e onbewogen h u n d o d e l i j k e p i j l e n met p r e c i s i e b l e v e n r i c h t e n o p a l w a t b e w o o g .

De F r o i s s a r t b e s c h r e e f d e v e l d s l a g v a n C r e c y z e e r n a u w k e u r i g .

Zo w e t e n w e h i e r a l l e s o v e r , a l s o f h e t g i s t e r e n g e b e u r d e .

De t a k t i s c h e E n g e l s e n l i e t e n d e e e r d e o v e r w i n n i n g t e b e h a len aan hun v o e t v o l k . Onverhoeds werden de verwarde Franse r i d d e r s c h a r e n d o o r s o l d e n i e r s u i t S c h o t l a n d e n Wa l e s a a n g e v a l l e n . V e l e n o b e l e n s t i e r v e n o n d e r d e b i j l v a n een "gewone m a n " . W a n n e e r d e F r a n s e n e v e n o p adem k o n d e n k o m e n , o m d a t de E n g e l s e b o o g s c h u t t e r s o p h i e l d e n h u n b o g e n t e s p a n n e n , w a c h t t e h u n e e n n i e u w e onaangename v e r r a s s i n g : d e E n g e l s e boogschutters ontpopten z i c h a l s geduchte vechters. Met hun l a n g e m e s s e n s n e d e n z e h e e l w a t F r a n s e n d e k e e l o v e r wat f l a g r a n t t e g e n d e b e v e l e n v a n d e E n g e l s e k o n i n g i n ging . . . . : " Z o v e e l m o g e l i j k gevangenen maken, om e r l a t e r een g r o o t l o s g e l d v o o r t e v r a g e n . . . . " Toen d e E n g e l s e k o n i n g v e r n a m d a t z i j n r o e m r i j k e t e g e n s t a n d e r , de b l i n d e k o n i n g v a n B o h e m e n , d o o r z i j n b o o g s c h u t t e r s w a s a f gemaakt w a s h i j r a z e n d . . . . D e d e u r e n v a n d e w i n d m o l e n , waarin h i j z i j n h o o f d k w a r t i e r had gevestigd, t r i l d e n i n hun hengsels.

De F r a n s e k o n i n g h a d m e e r g e l u k d a n v e l e v a n z i j n r i d d e r s : h i j w e r d l i c h t gewond d o o r e e n E n g e l s e p i j l . D a t benam hem evenwel d e l u s t om v e r d e r t e v e c h t e n . . . .

De E n g e l s e n a c h t e r v o l g d e n d e v l u c h t e n d e F r a n s e n e n o m s i n g e l den C a l a i s .

De b e l e g e r i n g d u u r d e m e e r d a n e e n j a a r ! A l l e e n d e h o n g e r kon d e F r a n s e n d e r e n , m a a r n i e t t o t o v e r g a v e d w i n g e n . D e aanslepende s t r i j d o n d e r m i j n d e d e E n g e l s e w i l t o t z e g e v i e r e n .

Net i e t s v r o e g e r b r a k d e w e e r s t a n d v a n h e t g a r n i z o e n v a n C a l a i s . D e E n g e l s e k o n i n g was z o woedend d a t h i j d e s t a d w i l d e s t r a f f e n . W a t hem d o o r z i j n v r o u w u i t h e t h o o f d k o n gepraat worden.

* * * * * M i d d e n d e z e v e r w a r d e t o e s t a n d e n kwam d e C h a r n y t e r u g v a n z i j n roemrijke k r u i s v a a r t naar h e t H e i l i g Land.

Ondanks d e b e n a r d e t o e s t a n d , l u k t e h i j e r i n , d e a a n d a c h t van d e k o n i n g t e w i n n e n v o o r d e c o n c r e t i s e r i n g v a n z i j n

- 11 3 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 113

"religieuze plannen" e n de eredienst van L i r e y.

Het i s o n d u i d e l i j k o f d e k o n i n g o o i t z e l f d e l i j k w a d e g e z i e n h e e f t , m a a r d a t h i j o p d e h o o g t e was v a n w a t e r i n L i r e y plaatsvond i s p r a k t i s c h z e k e r. Zou h i j a n d e r s d e kanunniken van L i r e y z o u r i j k e l i j k g e s t e u n d h e b b e n , d i t o n d a n k s d e slechte toestand van de rijksmiddelen ?

De g e r u c h t e n " d a t d e n o b e l e r i d d e r d e C h a r n y e e n k o s t b a r e r e l i k w i e " u i t d e handen van de Saracenen gered had wakkerde de d e v o t i e v a n d e t a l l o z e p e l g r i m s a a n .

In d i e dagen kende d e v e r h e e r l i j k i n g van h e t l i j d e n van Jezus C h r i s t u s e e n g r o t e b e l a n g s t e l l i n g . Wa a r men v r o e g e r de a f b e e l d i n g v a n h e t l i j d e n e n d e k r u i s d o o d s t e e d s z e e r " z u i v e r " h a d v o o r g e s t e l d , s t r e e f d e men e r p l o t s n a a r om de w o n d e n v a n d e m a r t e l i n g e n d e k r u i s d o o d z o b l o e d i g m o g e l i j k i n de v e r f t e zetten.

Vo l g e n s l a t e r e o n d e r z o e k e r s , w a s d e z e r a g e v e r o o r z a a k t d o o r de o p e n b a r e u i t s t a l l i n g e n v a n d e l i j k w a d e v a n L i r e y .

Anderen s t e l d e n n e t h e t t e g e n o v e r g e s t e l d e : G e o f f r o y d e Charny e n d e k a n u n n i k e n v a n L i r e y h a a k t e n gewoon i n o p d e opgang m a k e n d e " r e a l i s t i s c h e v o o r s t e l l i n g e n v a n h e t l i j d e n van Onze H e e r . . . . " Ve l e s c h r i j v e r s g a v e n h u n e i g e n v i s i e o p w a t e r i n d i e d a g e n in L i r e y gebeurd i s . . . . F e i t i s d a t e r op de t o t h i e r t o e teruggevonden dokumenten nergens e e n e x p l i c i e t e v e r w i j z i n g naar d e v e r e r i n g , u i t s t a l l i n g o f z e l f s maar d e b e w a r i n g van d e l i j k w a d e , i n d e k e r k v a n L i r e y v o o r k o m t .

De v r a a g w a a r o m r i d d e r d e C h a r n y z i c h z o v e e l i n s p a n n i n g e n g e t r o o s t t e , om i n een godverlaten k l e i n g a t a l s L i r e y een k a s t e e l e n e e n k e r k t e bouwen b l i j f t s t e e d s e e n r a a d s e l !

Amper 1 8 0 k m z u i d w a a r t s b e s c h i k t e d e C h a r n y i m m e r s o v e r het p r a c h t i g e domein van Monfort, waar h i j z i c h zeker v e i l i g kon v o e l e n a c h t e r d e h o g e m u r e n v a n d e o n i n n e e m b a r e b u r c h t . . .

Maar t o c h b l e e f d e C h a r n y h a l s s t a r r i g v e r d e r g a a n m e t d e u i t bouw v a n z i j n d o m e i n i n L i r e y .

Steeds m e e r p e l g r i m s , u i t a l l e h o e k e n v a n d e w e r e l d , g i n g e n op w e g n a a r L i r e y . G i n g e n z e a l l e e n v o o r t o p g e r u c h t e n e n g i s s i n g e n ? To c h kwamen d u i z e n d e n b i d d e n v o o r d e z e " a l l e r h e i l i g s t e r e l i k w i e " . B l i j k b a a r hadden deze p e l g r i m s h e t volste vertrouwen i n haar "palladium" (bovennatuurlijke bescherming). Z e hoopten b l i j k b a a r a l l e n d e zegen en bescherming v a n d e r e l i k w i e o v e r z i c h z e l f e n h u n f a m i l i e a f t e smeken. W a t n a t u u r l i j k g e p a a r d g i n g m e t h e t s t o r t e n v a n g i f t e n i n de offerblokken To e n m e n i n B e s a n รง o n h o o r d e , w a t e r i n L i r e y a a n d e h a n d was, b e g o n m e n d a a r a a n e e n t e g e n a k t i e . O n d a n k s h e t f e i t , dat h e t a r c h i e f v a n d e k a t e d r a a l v a n Besanรงon met geen woord rept o v e r de " v e r e r i n g van een l i j k w a d e van Jezus C h r i s t u s " ,

- 11 4 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 114

s t a a t h e t v a s t d a t z e d a a r t o c h b e w a a r d w e r d . Wa n n e e r i n 1349 e e n b r a n d d e k e r k t e i s t e r d e w e r d i m m e r s " e e n l i j k w a d e overgebracht naar een k l e i n e k a p e l , e n k e l e k i l o m e t e r s b u i t e n de s t a d " .

Het was o n g e l o f e l i j k , m a a r men l i e t d e r e l i k w i e onbeschermd a c h t e r. Z e l a g d a a r, p r a k t i s c h v e r g e t e n , a l s h e t ware v o o r het g r i j p e n . . De geruchten b e r e i k t e n ook h e t o o r van G e o f f r o y d e C h a r n y, t o e n d e z e v a n z i j n v e r r e r e i s n a a r Smyrna terugkeerde. Een handlanger van de g e e s t e l i j k h e i d van Besanรงon, f l u i s t e r d e t o e n e e n d u i v e l s p l a n n e t j e i n h e t o o r v a n Geoffroy . . . . Vo l g e n s de legende t r a p t e de Charny i n de v a l en " e i g e n d e h i j z i c h o p o n r e c h t m a t i g e w i j z e d e e c h t e l i j k w a d e , v e r e e r d i n d e k a t e d r a a l v a n Besanรงon t o e " . . . . W a t men i n Besanรงon g e h o o p t h a d , g e b e u r d e n i e t . . . . D e b e s c h u l d i g i n g e n tegen d e C h a r n y k l o n k e n s l e c h t s z w a k e n h o e z o u men d e v e r w i s s e l i n g b e w i j z e n ? ? ? I n e l k g e v a l v o n d men i n d e k a p e l , b u i t e n Besanรงon, a l l e e n e e n g r o v e namaak l i j k w a d e . W a a r s c h i j n l i j k daar achtergelaten door de pientere kerels, d i e de g e e s t e l i j k h e i d v a n d e S t . - S t e f a n u s k a t e d r a a l v a n Besanรงon o p g e l i c h t hadden 1 !

Ondanks d e z e b i t t e r e o n t g o o c h e l i n g b l e e f d e z e " l i j k w a d e " t o c h b e w a a r d . V e e l l a t e r z o u men o p n i e u w a a n k n o p e n m e t d e eredienst van d e " e c h t e l i j k w a d e " . Onder meer d e Franse k o ning, d e h e i l i g e n Franciscus v a n Sales e n Jeanne d e Chantal zouden e r k o m e n b i d d e n .

Het i s n a t u u r l i j k m o e i l i j k t e b e w i j z e n o f d e v e r d a c h t m a k i n g e n van " d i e f s t a l " t e g e n o v e r G e o f f r o y d e C h a r n y o p f e i t e n b e r u s ten. Maar h e t i s w e l m o g e l i j k , d a t h e t n a a r deze "wandaad" i s , d a t de Charny verwees, b i j z i j n herhaalde pogingen t o t " e e r h e r s t e l v o o r z i j n f a m i l i e " . M e e s t a l n e e m t men g o e d s c h i k s aan, d a t G e o f f r o y d e C h a r n y, d i e a l s t e m p e l i e r v e r o o r d e e l d was w e g e n s g o d s l a s t e r i n g , e n a n d e r e z w a a r w i c h t i g e b e s c h u l d i gingen. E e r h e r s t e l v o o r G e o ff r o y d e Charny kon immers d e v e r b e u r d v e r k l a r i n g v a n z i j n goederen ongedaan maken. Z o zouden d e e r f g e n a m e n d a n v r i j e l i j k k u n n e n b e s c h i k k e n o v e r de e r f e n i s . E n i n d i e e r f e n i s kwam o o k d e " l i j k w a d e v a n Onze H e e r J e z u s C h r i s t u s " v o o r .

Ondanks d e g o e d e r e l a t i e t u s s e n d e F r a n s e k o n i n g e n F i l i p s V I , z i j n o p v o l g e r J a n I I d e Goede e n G e o f f r o y d e C h a r n y, werd g e e n e e r h e r s t e l t o e g e s t a a n .

G e o f f r o y d e C h a r n y was n i e t a l l e e n e e n man v a n h e t z w a a r d .

Ook d e g a n z e v e e r w i s t h i j b e h o o r l i j k t e h a n t e r e n . V a n h e m z i j n h e e l w a t prozawerken bewaard gebleven. D i c h t e r l i j k beschreef h i j d e z e e r e i s n a a r h e t H e i l i g Land. Meerdere malen z e t t e h i j z i j n o p v a t t i n g e n v a n h e t r i d d e r s c h a p o p p a p i e r. W i e z i j n v i s i e o p de r i d d e r e e d l e e s t , d e n k t g e w i s t e r u g a a n d e b e r u c h t e i n i t i a t i e - r i t u s v a n d e Te m p e l i e r s .

Een a a n d u i d i n g d a t d e C h a r n y w e r k e l i j k v e r w a n t i s g e w e e s t aan e e n r i d d e r v a n d e O r d e d e r Te m p e l i e r s .

- 11 5 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 115

To c h k o m e n i n z i j n t e k s t e n g e e n v e r w i j z i n g e n v o o r n a a r h e t bezit van de lijkwade.

Hoe d a n o o k , o n m i d d e l l i j k n a z i j n t e r u g k e e r u i t h e t H e i l i g Land, w a s z i j n e e r s t e z o r g d e v e r g r o t i n g v a n d e k e r k v a n L i r e y. H i e r b i j k o n h i j rekenen o p de g e l d e l i j k e s t e u n van z i j n k o n i n k l i j k e b e s c h e r m h e e r. E e n e r f e n i s v a n e e n k i n d e r l o ze t a n t e w e r d d a n k b a a r g e b r u i k t o m d e o n k o s t e n v a n d e b o u w werken t e d e l g e n . A l d e z e s t o r t i n g e n s t a a n o p d a t u m v a n 3 j a n u a r i 1349 i n h e t a r c h i e f van L i r e y genoteerd. I n m i d d e l s werd G e o f f r o y d e C h a r n y d o o r d e k o n i n g t o t z i j n v e r t r o u w e n s man b e n o e m d . D a t w a s b l i j k b a a r e e n l o u t e r e e r e t i t e l , w a n t door g e l d g e b r e k was d e k o n i n g v e r p l i c h t h e t j a a r g e l d v a n de C h a r n y m e t d e h e l f t t e v e r m i n d e r e n . . . .

Geoffroy v e r g a t i n z i j n b l i n d e i j v e r , z i j n burchtkapel t o t volwaardige k e r k u i t t e bouwen, d e n o d i g e f o r m a l i t e i t e n t e v e r v u l l e n b i j d e k e r k e l i j k e o v e r h e i d . Z o was men i n A v i g non n i e t w e i n i g v e r b a a s d o p 1 6 a p r i l 1 3 4 9 v o l g e n d e b r i e f , aan p a u s C l e m e n s V I I g e r i c h t , t e l e z e n : Significat S a n c t i t a t i v e s t r e devotus f i l i u s v e s t e r Joffridus de Charny miles dominus de L i r e y Trecensis diocesis, quod i p s e i n v i l l a de L i r e y i n f r a l i m i t e s parrochie Sancti Johannis de Bonnevauls eiusdem d i o cesis de b o n i s s i b i a Deo c o l l a t i s quandam ecclesiam in honore beate V i r g i n i s Marie e t precipue Annunciationis Jhesu C h r i s t i f e c i t c o n s t r u i

( V e r t a l i n g : U w v r o m e z o o n J o f f r i d u s d e C h a r n y, k r i j g s m a n , heer v a n L i r e y i n h e t bisdom Tr o y e s , l a a t a a n z i j n H e i l i g h e i d weten, d a t h i j z e l f , o p z i j n domein v a n L i r e y , d a t l i g t binnen de perken van d e p a r o c h i e van S a i n t Jean de Bonnev a u l s i n voornoemd b i s d o m , m e t b e h u l p v a n d e hem d o o r God geschonken g o e d e r e n e e n k e r k h e e f t l a t e n bouwen t e r e r e van d e H e i l i g e M a a g d M a r i a e n m e e r i n h e t b i j z o n d e r v a n Maria-Boodschap.

Het a n t w o o r d v a n A v i g n o n i s w a a r s c h i j n l i j k n o o i t v e r s t u u r d , want d e o n g e d u l d i g e r i d d e r s c h r e e f a m p e r 1 0 d a g e n l a t e r opnieuw a a n d e p a u s e e n b r i e f . H i e r i n v r o e g h i j e e n b i j z o n dere a f l a a t v a n 100 dagen, v o o r e e n i e d e r d i e d e k e r k v a n L i r e y o p d e f e e s t d a g e n , t o e g e w i j d a a n d e H . M a r i a , Maagd en M o e d e r G o d s , d e v o o t e n n e d e r i g z o u b e z o e k e n .

Te v e n s v r o e g h i j d e t o e l a t i n g o m e e n k e r k h o f t e g e n d e k e r k aan t e l e g g e n , o m e r d e k a n u n n i k e n e n p r i e s t e r s e n e e n i e der d i e h e t wenste t e begraven.

Vo o r z i c h z e l f e n d e z i j n e n h a d G e o f f r o y d e C h a r n y z e e r b i j zondere wensen Item eidem

s u p p l i c a n t i

dissolutionem

corporis

concedere dignemini, s u i ,

quod idem corpus

u t

post

p o s s i t

- 11 6 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 116

dividi et diversis locis sepeliri, prout duxerit ordinandum, e t a l i a s u t i n f o r m a .

( Ve r t a l i n g : G e l i e v e a a n voornoemde s m e k e l i n g t e v e r l e n e n dat na de o n t b i n d i n g van z i j n lichaam, d i t z e l f d e lichaam zou m o g e n v e r d e e l d w o r d e n e n d a t d e v e r s c h i l l e n d e d e l e n e r v a n o p v e r s c h e i d e n e p l a a t s e n z o u d e n mogen b e g r a v e n w o r den z o a l s h i j ( d e s m e k e l i n g ) a c h t d a t z i j m o e t e n v e r d e e l d worden e n ( g e l i e v e u ) h e t o v e r i g e ( t e v e r l e n e n ) v o l g e n s de r e g e l s ) .

A l l e vragen werden toegestaan, b e h a l v e d e v e r h e f f i n g t o t " c o l l e g i a l e " van de k e r k v a n L i r e y . D a a r b l e e f d e s t r o o m bedevaarders aanhouden e n h e t d o r p j e nam g e l e i d e l i j k i n betekenis t o e .

Ondanks d e w a p e n s t i l s t a n d b r a k e n e r r e g e l m a t i g g e v e c h t e n tussen Fransen e n Engelsen u i t . Z o moest ook G e o ff r o y weer h e t z w a a r d omgorden. M e t z i j n gewone b r a v o u r e v o e r d e G e o f froy z i j n troepen aan. Maar op de l a a t s t e nacht van h e t j a a r 1349 l i e p e r w a t v e r k e e r d . G e o f f r o y betrouwde e r o p dat d e Engelsen h e t t e d r u k zouden hebben met h e t nieuwe j a a r t e v i e r e n en t r o k e r o p u i t , om C a l a i s b i j v e r r a s s i n g te veroveren. H e l a a s , z i j n plannen werden verraden e n h i j v i e l i n d e handen v a n d e v i j a n d . K o n i n g Edward I I I b e h a n d e l de z i j n r i d d e r l i j k e t e g e n s t a n d e r m e t v e e l e e r e n G e o f f r o y verbleef z e l f s aan h e t Engelse h o f a l s "krijgsgevangene".

De E n g e l s e n v r o e g e n v o o r z i j n v r i j h e i d e e n l o s g e l d v a n n i e t minder d a n 12.000 gouden " s c u d i s " , e e n o n g e l o o f l i j k b e d r a g , een k o n i n g w a a r d i g . H e t z a t d e C h a r n y n i e t m e e : z i j n b e schermheer F i l i p s V I s t i e r f o n v e r w a c h t e n d e k r o o n e r i n s Jan k r e e g m o e i l i j k h e d e n m e t z i j n o n d e r d a n e n . " P r ĂŠ v o t d e Marchands" E t i e n n e M a r c e l dwong hem t o t h e t b i j e e n r o e p e n van d e S t a t e n - G e n e r a a l , n o p e n s d e " g a b e l l e " e e n b e l a s t i n g op h e t z o u t . D a t z a t k o n i n g J a n I I h o o g , m a a r d e i n m i d d e l s uitgebroken "zwarte dood" ( p e s t ) vergde heel z i j n aandacht.

Ve r m i t s o o k E n g e l a n d t e maken k r e e g m e t d e z e v e r s c h r i k k e l i j k e beproeving, geraakte de oorlog wat op de achtergrond.

Inmiddels z a t Geoffroy de Charny z i j n t i j d n i e t n u t t e l o o s t e v e r l i e z e n . H i j k r e e g d e t o e l a t i n g om z e l f v o o r z i j n l o s geld t e zorgen ! Ondanks a l z i j n zorgen b e l o o f d e d e Franse koning, h e t l o s g e l d v o o r Geoffroy z e l f t e b e t a l e n , z o d a t de r i d d e r , z i j n e r e w o o r d g e s t a n d , t e r u g n a a r E n g e l a n d k e e r de.

De E n g e l s e n w a r e n d e k w a a d s t e n n i e t e n l i e t e n G e o f f r o y o p v r i j e v o e t e n z o n d e r d a t h e t l o s g e l d b e t a a l d was ! ! ! D e l e gende w i l , d a t h e t n i e t d e E n g e l s e n w a r e n , d i e d e C h a r n y z i j n v r i j h e i d terugschonken, maar wel twee engelen, gezonden d o o r d e H e i l i g e M a a g d , d i e d e z w a r e k e r k e r d e u r kwamen o p e nen ! H e t h e e t , d a t d e d a n k b a r e r i d d e r t o e n p l e c h t i g b e l o o f de e e n k e r k t e r e r e v a n d e H e i l i g e M a a g d t e b o u w e n .

- 11 7 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 117

Hoe d a n o o k , d e r e e d s z o g o d v r u c h t i g e e d e l e w e r d , n a z i j n b e v r i j d i n g , a l s h e t ware bezeten door r e l i g i e u z e gedachten.

Het w a s v e r w o n d e r l i j k , d a t h i j z i c h n o g m e t w e r e l d s e z a k e n b e z i g h i e l d . K o n i n g J a n was w a t b l i j d e z e dappere s t r i j d e r aan z i j n b o r s t t e k u n n e n d r u k k e n . O p 2 8 j u n i 1 3 5 1 b e n o e m d e h i j r i d d e r Geoffroy de Charny t o t " P o r t e Oriflamme d e S t .

Denis", d e e e r v o l l e f u n k t i e v a n k o n i n k l i j k e v a a n d e l d r a g e r.

Ondanks h e t f e i t d a t d e k a s v a n d e F r a n s e k o n i n g m e e r l e e g dan v o l w a s , b e t a a l d e h i j o p 3 1 j u l i 1 3 5 1 h e t r e u s a c h t i g e losgeld aan de Engelsen u i t . I n d i e t i j d had een r i d d e r slechts een woord . . . .

G e o ff r o y d e C h a r n y h a d b l i j k b a a r heimwee n a a r d e oude t i j d , t o e n z i j n v o o r v a d e r e n mee t e r k r u i s v a a r t t o g e n o f a l s t e m p e l i e r paus en koning dienden.

Toen b e s l o o t d e F r a n s e k o n i n g e e n n i e u w e r i d d e r o r d e t e s t i c h ten. H e t i s wel b e t e k e n i s v o l , d a t koning Jan I I z i j n p l a n nen v o o r d e i n s t e l l i n g v a n e e n e l i t e - g r o e p v a n 2 0 0 r i d d e r s , i n n a v o l g i n g v a n d e Te m p e l i e r s , n u e e r s t k o n k r e t i s e e r d e .

Die p l a n n e n d a t e e r d e n a l v a n i n 1 3 4 4 . D e t o e n m a l i g e p r i n s , hertog v a n NormandiĂŤ e n z i j n v r i e n d Eudes, h e r t o g v a n B o e r gondiĂŤ r a a d p l e e g d e n h e t p a u s e l i j k h o f e n paus Clemens V I zegde z i j n s t e u n t o e , m a a r h e t b l e e f b i j p l a n n e n . H e r t o g Eudes l i e t , i n d e s t r i j d t e g e n d e E n g e l s e n , h e t l e v e n .

De E n g e l s e n w a r e n d e F r a n s e n e c h t e r v o o r . K o n i n g E d w a r d I I I s t i c h t t e d e beroemde'"Orde van d e Kousenband", o n d e r h e t beroemde d e v i e s " H o n i s o i t q u i m a l y p e n s e " . Om n i e t t e spreken v a n d e " O r d e v a n d e Ronde Ta f e l " . D e E n g e l s e n p i k ten z e l f s d e p a t r o o n h e i l i g e , d o o r d e Fransen v o o r z i e n v o o r de n i e u w e " t e m p e l i e r s - o r d e " . Z o b e s c h e r m d e S t . G e o r g e d e Engelse r i d d e r s i n p l a a t s v a n d e F r a n s e n ! H e t e f f e k t o p het s l a g v e l d was d u i d e l i j k merkbaar !

De i n v l o e d v a n d e g o d v r u c h t i g e e n o n v e r s a a g d e r i d d e r d e Charny i n s p i r e e r d e d e , i n m i d d e l s t o t k o n i n g g e k r o o n d e , h e r t o g Jan t o t d e i n s t e l l i n g v a n " l ' O r d r e d e l ' E t o i l e " .

Geoffroy d e Charny was i n f e i t e d e " i d e a l e r i d d e r " : d e v o o t en o n v e r s a a g d . E e n t r o u w e d i e n a a r v a n G o d , K e r k e n V o r s t .

Een r i d d e r d i e n o o i t v o o r z i c h z e l f t e n s t r i j d e t r o k . O n danks a l z i j n moed e n z i j n h o g e a m b t e n , v e r w i e r f h i j v o o r z i c h z e l f geen aardse goederen. Z i j n g e s c h r i f t e n spreken d u i d e l i j k van een d i e p g e l o o f . Opvallend i s , d a t r i d d e r Geoffroy h e r h a a l d e l i j k aanspraak maakte o p e e r h e r s t e l v o o r z i j n f a m i l i e . Nergens komt e r een aanduiding v o o r, welke voorvader een d e r g e l i j k e zware misstap beging . . . .

Koning J a n e c h t e r g i n g n i e t i n o p d e v r a a g v a n z i j n v e r t r o u weling. Ook o v e r deze k w e s t i e z i j n de meningen van de h u i dige onderzoekers s t e r k verdeeld.

De v r a a g b l i j f t i m m e r s g e s t e l d : w a t h a d d e n d e v o o r v a d e r s

- 11 8 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 118

van d e C h a r n y g e d a a n ?

Hadden z e d e l i j k w a d e z e l f g e s t o l e n i n h e t H e i l i g L a n d ?

De k e r k e l i j k e m a c h t v e r b o o d u i t d r u k k e l i j k h e t v e r h a n d e l e n of bewaren van r e l i e k e n en g e w i j d e voorwerpen, b u i t g e m a a k t tijdens de kruisvaarten.

Maar n i e m a n d s t o o r d e z i c h a a n d a t v o o r s c h r i f t . P r a k t i s c h e l k e k e r k , gemeenschap o f h o o g w a a r d i g h e i d s b e k l e d e r b e z a t een o f m e e r " e c h t e " r e l i e k e n . W i e z i c h d e m o e i t e n e e m t o m te t e l l e n hoeveel k r u i s n a g e l s , k r u i s d e e l t j e s e n andere herinneringen aan h e t l i j d e n van Jezus C h r i s t u s e r i n WestEuropa t o e n b e w a a r d e n v e r e e r n w e r d e n , k o m t g e w i s t o t z e e r onwaarschijnlijke c i j f e r s .

De t e o r i e i s a a n t e n e m e n , d a t k o n i n g F i l i p s d e S c h o n e z i c h t i j d e n s d e v e r v o l g i n g v a n d e Te m p e l i e r s d e l i j k w a d e h a d toegeĂŤigend. De Franse k o n i n g s t i e r f onverwacht. Z i j n e r f g e naam h i e l d d e l i j k w a d e . E n d e z e w e r d n i e t , v o l g e n s d e p a u s e l i j k e b u l van 1314, a a n de h o s p i t a a l r i d d e r s overgemaakt...

Zo d r e i g d e d e k e r k e l i j k e b a n v o o r d e F r a n s e k o n i n k l i j k e f a m i l i e . Een ongehoorde t o e s t a n d . H e t was v o o r d e o p v o l g e r s een p i j n l i j k e z a a k , z e l f m e t d e l i j k w a d e v o o r d e d a g t e komen.

En d a a r d a n z o u d e t r o u w e v a z a l e n v e r t r o u w e l i n g G e o f f r o y de C h a r n y h a n d - e n s p a n d i e n s t e n h e b b e n b e w e z e n . . . .

Hij nam de z o r g v o o r de l i j k w a d e op z i c h en verborg deze i n h e t onbekende d o r p j e L i r e y . W i e z o u een d e r g e l i j k e s c h a t daar gaan zoeken ? Maar d e k a n u n n i k e n , b e l a s t met d e z o r g o v e r d e r e l i k w i e , m o e s t e n soms l a n g w a c h t e n o p h u n j a a r geld. H e t l a g voor de hand d a t ze de aantrekkingskracht van e e n d e r g e l i j k r e l i k w i e a f e n t o e g e b r u i k t e n om h u n p e r s o o n l i j k e nood t e v e r l i c h t e n . Z o begon d e geheime v e r e r i n g van d e l i j k w a d e v a n L i r e y u i t b r e i d i n g t e nemen . . . .

U i t z i j n g e s c h r i f t e n b l i j k t d a t Geoffroy de Charny steeds godvruchtiger werd.

Remi V a n H a e l s t

- 11 9 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 119

S T I C H T I N G L I J K WA D E G E N O O T S C H A P Op e e n v e r g a d e r i n g i n B r u g g e v a n V l a a m s e s i n d o n o l o g e n e n s y m patisanten van de "Lijkwade van Tu r i j n " werd onder de l e i d i n g van p a t e r R o g e r R e u s e , r e c t o r v a n d e E u c u m e n i s c h e K a p e l , h e t "LIJKWADEGENOOTSCHAP" g e s t i c h t .

Het d o e l v a n h e t g e n o o t s c h a p i s d e s t u d i e e n d e v e r e r i n g v a n de l i j k w a d e . D i t z a l g e b e u r e n i n s a m e n w e r k i n g m e t d e g r o e p e n en s o c i ë t e i t e n v e r s p r e i d o v e r d e h e l e w e r e l d . K o n t a k t e n m e t I t a l i a a n s e , Franse, Engelse, Amerikaanse, Mexicaanse e n Aust r a l i s c h e verenigingen werden reeds gelegd e n beloven een vruchtbare samenwerking.

Als e e r s t e i n i t i a t i e f w o r d t i n 1988 e e n r e i z e n d e t e n t o o n s t e l l i n g o v e r d e l i j k w a d e i n g e r i c h t i n een 15- t a l Vlaamse s t e d e n .

Daarna e e n p e r m a n e n t e u i t s t a l l i n g v a n d e z e d o k u m e n t e n i n d e Jerusalemkerk van Brugge.

Meerdere e m i n e n t e Vlaamse s i n d o n o l o g e n z e g d e n h u n medewerking toe : b a r o n van d e r S t r a e t e n - Wa i l l e t ; p r o f . A p e r s (UCL); p r o f .

Raes ( R U G ) ; e . a .

Te n e i n d e h e t d o k u m e n t a t i e c e n t r u m a a n t e v u l l e n , w o r d e n a l l e personen e n i n s t e l l i n g e n d i e o v e r dokumenten, b o e k e n , d i a ' s , oude a f b e e l d i n g e n , e n z . i n v e r b a n d m e t d e l i j k w a d e b e s c h i k k e n , gevraagd k o n t a k t t e nemen m e t h e t L i j k w a d e g e n o o t s c h a p .

KONTAKTADRESSEN :

Pater Roger Reuse, B o v e r i e s t r a a t 18 - 8000 Brugge Remi V a n H a e l s t , K e r k s t r a a t 6 8 B 4 - 2 0 0 8 A n t w e r p e n .i.�. �

*

J

.

- 120 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 120

Geheim der lij kwade van Turijn opgelost?

Sinds bijna honderd jaar zoeken geleerden naar een verklaring van h e t onstaan der afdrukken op de lijkwade van Tu r i j n . To t o p heden werd weinig vooruitgang geboekt. Concrete resultaten werden nog steeds niet bereikt.

In haar cel van het Karmelietessenklooster van Salt Lake City (Utah-USA) onderzocht zuster Damian (vroeger de beroemde archeologe Dr. E. Nitowski) het ontstaan van afdrukken op linnen. Ze was er van overtuigd dat de plaatselijke omstandigheden een grote invloed hebben op de vorming van afdrukken, zoals deze voorkomen op de lijkwade van Turijn.

Tijdens de maand april 1986 werd een onderzoek ter plaatse uitgevoerd. I n een grafkelder, volgens archeologen circa 3000 jaar oud, gelegen onder de Franse Bijbelschool en het Dominikanenklooster aan de Nablusweg in Jeruzalem, werden een reeks proeven uitgevoerd. D i t door een groep specialisten en onder toezicht van verscheidene

getuigen, onder wie de Australische lijkwade-kenner Rex Morgan. (Die de gegevens voor dit artikel bezorgde).

Zuster Damion koos deze plaats omdat het basisch karakter van kalksteen en het zuur karakter van menselijk doodszweet, bloed gemengd met aloë en mirre, een gunstig milieu verzekerden, om haar proeven te doen slagen.

Doodszweet i s lichtjes zuur (pH 6,6). Gemengd met bloed, aloë en mirre daalt de zuurgraad tot pH 5,7. Geleidelijk gaat (bij ontbinding) deze zure omgeving over naar basisch.

De proeven werden uitgevoerd met een plastieken pop, opgevuld met, warm water van 46 gr. dat dan geleidelijk afkoelde. Na circa 25 uur werd de omgevingstemperatuur bereikt. D e met een mengsel kunstmatig zweet, bloed, mirre en aloë ingestreken pop, gewikkeld in een lijkwade (van Belgisch fabrikaat) werd dan in het graf geplaatst.

De proeven werden VIJFMAAL uitgevoerd, telkens met verschillende zweet-concentraties.

Telkens werd de vorming van afdrukken vastgesteld, die onder

de microscoop dezelfde kenmerken vertoonden als deze op de lijkwade v a n Turijn. Alleen werd nooit deze pijnlijke nauwkeurigheid bereikt, die iedereen die het « gelaat van Christus » bestudeert met eerbiedige bewondering slaat.

De afdrukken worden nu in Amerikaanse laboratoria deskundig onderzocht. Maar reeds voor de officiële rapporten verschijnen staat het vast, dat de mogelijkheid bewezen is, dat de afdrukken op de lijkwade van Turijn op een NATUURLIJKE wijze tot stand zijn gekomen.

Dergelijke proeven werden reeds vroeger uitgevoerd door o.a. Paul Vignon, prof. Volckringer en Mons. Ricci. Deze laatste voerde zijn proeven uit in grotten op Sicilië. Hun resultaten waren niet overtuigend: de bekomen afdrukken werden door de tijd verkleurd. Deze resultaten bevestigen de theorie van D r. Heller en Adler: de afdrukken zijn ontstaan door een degradatie van celulose onder de invloed van de warmte en de zuurtegraad van de lijkafscheidingen. Met dank aan Rex Morgan (Shroud News -Australië).

Remi VAN HAELST

DE L I J K W A D E V A N T U R I J N

De r e e k s " D e L i j k w a d e v a n T u r i j n " v e r s c h i j n t i n a f l e v e r i n g e n in Hobonia. Deze a f l e v e r i n g e n werden nu gebundeld en i n boekvorm u i t g e g e v e n . H e t b o e k t e l t c a . 3 7 0 b l a d z i j d e n , h e e f t a c h t bladzijden kleurfoto's en vele zwart-wit i l l u s t r a t i e s .

Men k a n d i t b o e k b e k o m e n d o o r s t o r t i n g v a n B E F. 9 5 0 , - o p r e k e ning n r . 000-0422191-47 r e f e r e n t i e : L i j k w a d e .

Het b o e k , m e t d e t i t e l : " H e t G e l a a t v a n van T u r i j n " v e r s c h e e n b i j d e u i t g e v e r i j waar h e t o o k k a n bekomen w o r d e n . H e t i s a u t e u r : D h r . Remi Va n H a e s t , K e r k s t r a a t

Christus - De Lijkwade "De V l i j t " t e A n t w e r p e n , ook v e r k r i j g b a a r b i j d e 68 B 4 , 2 0 0 8 A n t w e r p e n .

Belangstellenden kunnen h e t boek ook i n k i j k e n d a t werd opgenomen i n h e t H o b o n i a - a r c h i e f .

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

- 121 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 121

,aasia,t)le a.

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 122

I E T S

O V E R

D E

ALOUDE R I D D E R F A M I L I E

V A N

K E S S E L

De e e r s t e v e r m e l d i n g v a n e e n l i d v a n d e f a m i l i e v a n K e s s e l t e Ekeren s c h i j n t i n 1690 g e w e e s t t e z i j n .

I n d a t j a a r was e e n Theodcpor-André v a n K e s s e l e i g e n a a r geworden van h e t k a s t e e l " O u d T e r B o r c h t " , e e n g o e d d a t g e l e g e n w a s langs d e z u i d - o o s t k a n t v a n d e weg Donk- B r a s s c h a a t .

De b e n a m i n g " O u d Te r b o c h t " l a a t v e r o n d e r s t e l l e n d a t e r n o g e e n ander g o e d was v a n d i e naam; h e t was g e l e g e n n i e t v e r v a n h e t eerstgenoemde e n w e r d p a s gebouwd i n 1869 e n daarom " N i e u w Te r B o r c h t " g e n o e m d .

Theodoor- A n d r é v a n K e s s e l w a s a f k o m s t i g v a n ' s H e r t o g e n b o s c h , wegens o o r l o g s o m s t a n d i g h e d e n v e r l i e t h i j d e z e s t a d e n v e s t i g d e z i c h t e Antwerpen waar h i j i n 1683 schepen w e r d , f u n k t i e d i e hij b l e e f vervullen i n de j a r e n 1685-'87 en ' 8 9 .

Toen h i j i n h e t b e z i t kwam v a n " O u d T e r B O r c h t " w a s h i j a l twee j a a r b u r g e m e e s t e r v a n A n t w e r p e n .

H i j w a s gehuwd m e t Anna R e d i g e r, u i t e e n g e s l a c h t d a t a f k o m s t i g was u i t S i l e s i ë e n o o k v e r n o e m d w e r d a l s " R e d i g h e r " e n z e l f s als "Rediquer".

Theodoor- A n d r é v a n K e s s e l s t i e r f i n 1 6 9 4 ; z i j n echtgenote was reeds o v e r l e d e n i n 1 6 7 9 , b e i d e n w e r d b e g r a v e n b i j d e R e c o l e t ten ( 1 ) .

De f a m i l i e v a n R e d i g e r u i t S i l e z i ë v o e r d e e e n w a p e n v a n s a b e l (= z w a r t ) , e e n k l i m m e n d h e r t , g e k r o o n d e n s t a a n d e o p e e n h e u v e l , a l l e s van goud; a l s helmteken op de gekroonde helm h e t h e r t uitkomende v ó ó r e e n h a l v e v l u c h t v a n s a b e l .

André- M e l c h i o r v a n K e s s e l ( z o o n v a n T h e o d o o r A n d r é ) v o l g d e z i j n vader o p a l s e i g e n a a r v a n Te r B o r c h t . H i j w a s schepen v a n A n t werpen i n 1 6 9 9 e n i n 1 7 0 3 w a s h i j s t a d s s e k r e t a r i s .

Op 7 a u g u s t u s 1 7 2 5 bekwam h i j h e r s t e l l i n g v a n a d e l . H i j w a s gehuwd m e t M a r i a - A n n a v a n d e n B e r g h e u i t e e n f a m i l i e d i e , v o l gens d e H e r c k e n r o d e , e e n w a p e n v o e r d e v a n z i l v e r m e t d r i e hoekige b a l k e n van k e e l ( = r o o d ) .

Op 2 0 j u l i 1 7 2 6 o v e r l e e d z i j n e c h t g e n o t e e n h i j z e l f s t i e r f o p 2 maart 1743.

- 123 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 123

Een v o l l e d i g e e n " g e z u i v e r d e " g e n e a l o g i e v a n K e s s e l s c h i j n t n o g n i e t t e bestaan; d e beschikbare bronnen z i j n o f w e l o n v o l l e d i g o f w e l i n t e g e n s p r a a k m e t e l k a a r w a t b e t r e f t d e doopnamen v a n sommige l e d e n .

Er b e s t o n d e n v e r s c h i l l e n d e t a k k e n , o . a . d e t a k d e r b a r o n n e n v a n Kessel v a n Blamont; d e t a k d e r g r a v e n v a n W a t t i g n i e , d i e b e i d e n u i t s t i e r v e n i n d e 1 8 d e e e u w.

Een d e r d e t a k , w a a r u i t d e h e r e n v a n Te r b r u g g e n s t a m d e n , z o u a l s stamvader e e n W i l l e m v a n K e s s e l gehad hebben, h e e r v a n d e g e l i j k n a m i g e p l a a t s . H i j nam d e e l a a n d e s l a g v a n Woeringen i n 1288 e n s n e u v e l d e i n d e z e s t r i j d m e t t w e e v a n z i j n z o n e n .

Er d i e n t o p g e m e r k t t e w o r d e n d a t h e t h i e r b e d o e l d e K e s s e l n i e t de p l a a t s i s n a b i j L i e r m a a r w e l e e n h e e r l i j k h e i d b e t r e f t d i e gelegen i s a a n d e Maas, t u s s e n Roermond e n Ve n l o ( 2 ) .

De h u i d i g e g e m e e n t e K e s s e l i n d e N e d e r l a n d s e p r o v i n c i e L i m burg v e r t o o n t i n h e t e e r s t e d e e l v a n h a a r wapen n o g d e v i j f rode r u i t e n o p z i l v e r v a n d e f a m i l i e v a n K e s s e l , z i j kwamen voor i n deze s t a d o p een schepenzegel van 1612 ( 3 ) .

Een b e l a n g r i j k f e i t w a a r o v e r d e v e r s c h i l l e n d e b r o n n e n g e l i j k l u i d e n d z i j n i s d a t d e f a m i l i e v a n K a s s e l v a n Te r B o r c h t o n d e r Ekeren-Donk a f s t a m t v a n d e hogergenoemde W i l l e m v a n K e s s e l u i t de s l a g v a n W o e r i n g e n .

Wanneer e n w e l k l i d v a n d e f a m i l i e v a n K e s s e l n a a r ' s H e r t o g e n bosch t r o k i s i n g e e n e n k e l v a n d e g e n e a l o g i s c h e f r a g m e n t e n vermeld, maar i n de g r a f s c h r i f t e n van d e S i n t - J a n s k e r k van 's H e r t o g e n b o s c h k o m t h e t wapen v o o r v a n e e n G h y s b r e c h t v a n Kessel d i e gehuwd was m e t P a s q u i n a d e M o o r, r e s p e k t i e v e l i j k overleden i n 1649 e n i n 1 6 4 2 . ( 4 ) .

De H e r c k e n r o d e g e e f t i n z i j n g e n e a l o g i e v a n K e s s e l d e s t a m l i j s t vanaf W i l l e m v a n K e s s e l , d e h e l d v a n Woeringen, s t e e d s v a n vader o p z o o n . I n d e v i e r d e g e n e r a t i e i s e r a l d u s e e n J a n v a n K e s s e l v e r n o e m d a l s w o n e n d e i n Sommeren i n N o o r d - B r a b a n t e n aldaar i n de s t a d s r e g i s t e r s vermeld i n de j a r e n 1413, 1421, 1429 e n 1 4 4 1 . H i j w a s g e h u w d m e t G i l l e t t e v a n W y n g a e r d e n , e n u i t d i t h u w e l i j k s p r o o t e e n z o o n , e v e n e e n s J a n genaamd, m a a r volgens andere bronnen Willem geheten. H i j was r i d d e r e n woonde e v e n e e n s i n Sommeren w a a r h i j m e t z i j n e c h t g e n o t e , T h e o d o r a van B a c k , b e g r a v e n w e r d i n d e k e r k v a n d i e p l a a t s . H e t g r a f schrift luidt: H I E R L E Y T B E G R AV E N DIE E D E L E N E N D E WELGEBOHREN

WILLEM VAN KESSEL DIE STERFF I N

' T J A E R ONS HEEREN 1 5 3 4

DEN 2 7 D E C E M B E R .

- 124 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 124

Eenmaal i n N o o r d - B r a b a n t b e l a n d i s h e t g o e d m o g e l i j k d a t e e n a f s t a m m e l i n g v a n bovengenoemde h e e r z i c h i n ' s H e r t o g e n b o s c h ging v e s t i g e n .

Om n u t e r u g t e k o m e n o p " T e r B o r c h t " b i j A n d r é - M e l c h i o r v a n Kessel a n M a r i a -Anna v a n d e n Berghe, v o l g e n s R o g e r, g r a a f Moretus P l a n t i n d e Bouchout had d i t e c h t p a a r d r i e zonen, n l . : Jacob, F r a n s e n L o d e w i j k ( 5 ) .

De H e r c k e n r o d e g e e f t a l s k i n d e r e n v a n d i t e c h t p a a r : A d r i a a n , die g e e s t e l i j k e werd; N . . . . , drossaard van Hoogstraten, d i e overleed i n 174. ( ? ) e n t e n s l o t t e Frans-Paul, welke moet g e l i j k z i j n m e t d e z o o n F r a n s d i e genoemd w e r d d o o r g r a a f R o g e r Moretus.

Op w e l k e w i j z e d e v o o r t z e t t i n g a l s e i g e n a a r v a n T e r B o r c h t v e r l i e p i s n i e t vermeld door g r a a f Roger Moretus noch door Frans Bresseleers i n z i j n werk "De Nobele Donk". De e e r s t e auteur z e g t wel d a t i n 1734 J a c o b - A n d r é v a n K e s s e l vernoemd w e r d a l s h e e r van h e t f e o d a l e h o f v a n T e r B o r c h t . J a c o b - A n d r é v a n K e s s e l s t i e r f w a a r s c h i j n l i j k z o n d e r n a k o m e l i n g e n w a n t n a h e m kwam h e t Ekerse g o e d i n 1766 a a n z i j n b r o e r F r a n s - P a u l v a n K e s s e l .

Deze n i e u w e e i g e n a a r w a s r a a d s p e n i o n a r i s v a n A n t w e r p e n . D o o r patentbrieven van 5 f e b r u a r i 1744 was h i j b a r o n v a n Kessel benoemd m e t v e r g u n n i n g e e n k r o o n m e t n e g e n p a a r l e n t e v o e r e n en a l s s c h i l d h o u d e r s t w e e a a n z i e n d e l e e u w e n v a n g o u d , m e t t o n g en n a g e l s v a n k e e l ( = r o o d ) . D e v e r g u n n i n g w a s v o o r h e m e n z i j n afstammelingen, geboren o f nog geboren t e worden, u i t h e t wettige h u w e l i j k i n orde van eerstgeborene en met r e c h t deze t i t e l t e voegen aan l a n d o f h e e r l i j k h e i d , r e e d s verworven o f nog t e v e r w e r v e n , o n d e r h e t b e w i n d v a n d e O o s t e n r i j k s e N e d e r landen. ( Te r l o o p s gezegd; e e n k r o o n van negen p a a r l e n i s n i e t volgens d e r e g e l ; e e n baronkroon h e e f t s l e c h t s zeven p a a r l e n ) .

Frans- P a u l v a n K e s s e l was gehuwd m e t Jeanne- I s a b e l l a Goos, weduwe v a n R o b e r t l e C a n d e l e , e n d o c h t e r v a n P i e t e r G o o s e n v a n Anna- I s a b e l l a Ve c q u e m a n s .

U i t h e t h u w e l i j k v a n Kessel-Goos was een é n i g e zoon geboren, André- F r a n s , b a r o n v a n K e s s e l . I n 1 7 5 9 w a s h i j s c h e p e n v a n Antwerpen e n algemeen o n t v a n g e r v a n d e k o n i n k l i j k e domeinen voor h e t k w a r t i e r Antwerpen.

I n 1776 w e r d h i j h e e r v a n Te r B o r c h t . H i j w a s gehuwd m e t M a r i a Cornelia van Heurck w a a r u i t twee kinderen : M a r i a -TheresiaF r a n ç o i s e , g e b o r e n o p 1 5 m e i 1 7 7 5 e n ongehuwd o v e r l e d e n o p Te r B o r c h t i n 1 7 9 0 .

Een z o o n , P i e t e r - A n d r é , g e b o r e n i n 1 7 7 6 , o v e r l e e d i n 1 8 4 2 n a al z i j n goederen vermaakt t e hebben aan h e t Armenbestuur v a n Antwerpen e n E k e r e n .

H i j w a s d e l a a t s t e v a n z i j n naam, m e t hem v e r d w e e n d e f a m i l i e van K e s s e l v a n T e r B o r c h t e n w e r d h e t g o e d v e r v r e e m d ; h e t kwam nadien aan h e t e c h t p a a r Ferdinand, g r a a f d e B a i l l e t - C a t h e r i n a Moretus.

- 125 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 125

Niet a l l e l e d e n van Kessel hebben h e t familiewapen o p d e z e l f d e wijze gevoerd.

Vo o r F r a n s - P a u l i s d a a r h o g e r a l i e t s o v e r g e z e g d ; z i j n v a d e r André- M e l c h i o r h a d i n 1 7 2 5 o o k a d e l b r i e v e n v e r k r e g e n m e t a l s wapen : v a n z i l v e r , d e g e k e n d e v i j f r o d e r u i t e n i n k r u i s v o r m , de h e l m g e v o e d e r d e n b e v e s t i g d v a n a z u u r , m e t w r o n g w a a r o p a l s helmteken een v l u c h t r o o d e n z i l v e r ; h e l m k l e d e n z i l v e r e n r o o d .

Deze b e s c h r i j v i n g s p r e e k t n i e t v a n d e r o d e m u t s m e t z i l v e r e n omslag e n e e n z w a r t e r a a f t u s s e n genoemde v l u c h t z o a l s o p s o m m i ge a f b e e l d i n g e n v o o r k o m t .

Zulks z o u h e t oude wapen z i j n e n g e v o e r d d o o r e e n Luxemburgse tak. D o o r een a d e l e r k e n n i n g v a n 27 m e i 1843 e n van 20 november 1851 z o u d e h e l m g e k r o o n d z i j n m e t a l s h e l m t e k e n a l l e e n e e n zwarte r a a f met b e k e n p o t e n v a n goud. A l s s c h i l d h o u d e r s t w e e hazewindhonden i n n a t u u r m e t r o d e h a l s b a n d , g e b o o r d v a n g o u d .

A l s l e u z e : " S A N S DOUTE K E S S E L " .

Een a n d e r e t a k , n o g m e t d e t i t e l v a n b a r o n v e r k r e g e n o p 2 4 a p r i l 1751, e n o p 7 j a n u a r i 1 7 6 9 , n a m v o o r s c h i l d h o u d e r s t w e e w i l d e mannen m e t k n o t s o p d e s c h o u d e r ( 6 ) .

Het " A r m o r i a l G é n é r a l " v a n R i e t s t a p a l s o o k d e H e r c k e n r o d e v e r noemen n o g e e n A n t w e r p s e f a m i l i e v a n K e s s e l , m e t e e n g e h e e l ander wapen, n l . : van z i l v e r m e t d r i e k w a r t e l s o f k w a k k e l s i n n a t u u r e n s t a a n d e op e e n g r o e n h e u v e l t j e g e p l a a t s t t w e e - e e n ; h e l m m e t w r o n g e n helmkleden z i l v e r e n a z u u r ; h e l m t e k e n een kwakkel i n n a t u u r.

Deze f a m i l i e i s v e r w a n t m e t d e f a m i l i e s U l l e n s , v a n C r a e s b e e c k en d e H e u v e l .

Vo o r d e a a n g e h u w d e f a m i l i e s m e t b e t r e k k i n g t o t d e e i g e n a a r s van T e r B o r c h t z i j n n o g t e v e r m e l d e n d e w a p e n s G o o s v o o r d e echtgenote v a n F r a n s - P a u l v a n K e s s e l , e n h e t wapen v a n H e u r c k voor de vrouw van André-Frans v a n K e s s e l .

De A n t w e r p s e f a m i l i e G o o s , g e k e n d d o o r h a a r v e r w a n t s c h a p m e t de f a m i l i e M o r e t u s , v o e r d e o p g o u d e e n b l a u w e s c h u i n b a l k beladen met d r i e z e s p u n t s t e r r e n v a n z i l v e r ; u i t d e gekroonde helm e e n v l u c h t v a n a z u u r e n g o u d m e t d a a r t u s s e n e e n s t e r u i t de b a l k .

Te r l o o p s e v e n v e r m e l d d a t d e v a d e r v a n J e a n n e - I s a b e l l a G o o s , echtgenote v a n K e s s e l , e e n h a l f b r o e r was v a n Anna Goos, d i e met B a l t h a s a r M o r e t u s h u w d e .

Het wapen v a n H e u r c k i s v a n g o u d m e t t w e e b e u r t e l i n g s g e k a n t e e l d e balken van s a b e l , g e l e d i g d v a n z i l v e r ; h e l m t e k e n : e e n uitkomende g r i f f o e n v a n goud o p een w r o n g . ( d i t l a a t s t e wapen evenwel m e t e n i g v o o r b e h o u d b i j o n t b r e k e n v a n meerdere g e g e vens).

Jos G o o l e n a e r t s

- 126 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 126

NOTEN E N V E R W I J Z I N G E N

1. H e r c k e n r o d e : N o b i l i a i r e d e s P a y s - B a s , e t c . G e n e a l o g i s c h e fragmenten van Kessel 2. P o p l i m o n t : L a N o b l e s s e B e l g e 3. K l a a s S i r k s m a : D e Gemeentewapens v a n N e d e r l a n d - U i t g a v e Prisma 1960 4. G r a f s c h r i f t e n i n d e S t . J a n s k e r k ' s H e r t o g e n b o s c h ; S t a d s b i b l i o t e e k A n t w e r p e n n r . K . 3 0 8 11 5. R . M o r e t u s P l a n t i n d e B o u c h o u t : D e m e u r e s F a m i l i a l e s ; Uitgave De S i k k e l , 1950 6. R i e t s t a p : A r m o r i a l G ĂŠ n ĂŠ r a l Vo o r d e e i g e n a a r s v a n O u d T e r B o r c h t : F r . B r e s s e l e e r s de N o b e l e D o n k e n z e l f d e a l s o n d e r n r . 5 .

141h()hn g e r e

- 127 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 127

Te k e n i n g e n : J o s G o o l e n a e r t s

- 128 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 128

kastelen in vlaanderen

RUMBEKE Rumbeke, i n d e p r o v i n c i e W e s t - V l a a n d e r e n , l i g t o p d e w e g v a n Roeselare n a a r Izegem, o p 2 , 5 km van Roeselare.

Met d e g e m e e n t e f u s i e v a n 1 9 7 7 w e r d R u m b e k e , s a m e n m e t O e k e n e , b i j R o e s e l a r e gevoegd, s t a d d i e reeds i n 1965 Beveren had opgeslorpt.

In de, o o r p s r o n k e l i j k , romaans-gotische hallenkerk van S i n t Pieter en Paulus (13de - 15de eeuw), met neogotische westertoren u i t 1865, w o r d t een s c h i t t e r e n d grafmonument u i t 1534 bewaard, m e t d e l i g g e n d e f i g u r e n v a n J a c o b d e T h i e n n e s e n z i j n tweede echtgenote Catherine d'Ongnies ( K a t h e l y n e van Ognies). Meteen z i j n we aanbeland b i j ĂŠ ĂŠ n v a n d e e i g e n a a r s van h e t k a s t e e l d o m e i n .

Het k a s t e e l v a n Rumbeke, a a n d e M o o r s e e l s e s t e e n w e g i n h e t gehucht " V i j f w e g e n " , w e r d o p 3 j u l i 1 9 4 2 opgenomen i n d e l i j s t d e r beschermde monumenten, t e r w i j l d e i n r i j p o o r t e n de a a n p a l e n d e b i j g e b o u w e n d e z e e e r t e b e u r t v i e l o p 2 1 s e p tember 1 9 6 2 .

Het p a r k v a n h e t k a s t e e l w e r d o p 1 2 a u g u s t u s 1 9 6 9 a l s l a n d schap " g e k l a s s e e r d " .

Het m a c h t i g e g r a a f s c h a p V l a a n d e r e n o n t s t o n d i n R u m beke ! A l t h a n s a l s w e g e l o o f m o g e n h e c h t e n a a n e e n l e g e n d e , d i e v e r i n d e t i j d t e r u g g a a t - t o t i n d e n e g e n d e e e u w.

Een l e g e n d e l i j k t a l t i j d m o o i e r d a n d e g e s c h i e d k u n d i g e f e i -

- 129 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 129

ten, hoewel e r wel een zekere waarheid verborgen z i t i n v e l e overleveringen.

M a a r, g e s c h i e d e n i s o f l e g e n d e - h e t i s e e n m o o i v e r h a a l , w a a r b i j w e n i e t u i t h e t o o g mogen v e r l i e z e n d a t h e t g e e n l e gende i s , m a a r i n t e g e n d e e l e e n g e s c h i e d k u n d i g b e w e z e n f e i t , d a t d e h e e r l i j k h e i d Rumbeke m e e r d a n 3 0 0 j a a r t o e b e h o o r d e aan d e g r a v e n v a n V l a a n d e r e n .

Nu z i j n d e , i n d e z e l e g e n d e genoemde p e r s o n e n , n i e t z o m a a r de e e r s t e n d e b e s t e n : d e k o n i n g e n d e d a u p h i n ( e r f o p v o l g e r ) van F r a n k r i j k ; d e d o c h t e r v a n d i e k o n i n g ; d e l a a t s t e " f o r e s t i e r " en e e r s t e g r a a f van Vlaanderen; d e aartsbisschop van Reims e n z e l f s d e p a u s b e h o r e n t o t d e h o o f d r o l s p e l e r s .

Karel I I " d e Kale", e e n kleinzoon van Karel de Grote, e n , sedert 840 k o n i n g van F r a n k r i j k , t r a d i n 843 i n h e t h u w e l i j k met E r m e n t r u d i s v a n F r a n k i s c h e n h u i z e . U i t d e z e e c h t v e r b i n tenis sproten o.a. Lodewijk "de Stamelaar", d i e z i j n vader zou o p v o l g e n , e n e e n d o c h t e r , d i e J u d i t h g e k e r s t e n d w e r d .

J o n k h e e r N i c o l a e s D e s p a r s (°1587 o p h e t k a s t e e l Te n B e r g h e t e Koolskerke) b e s c h r e e f d e h e l e legende i n de "Chronycke van den L a n d e e n d e G r a e f s c h e p e v a n V l a e n d r e " , e n d a a r i n l e z e n w e : " Anno V I I I ° LV I I I , z o s c i e t van dezer weerelt d i e Coninck E d e l w o l f van I n g h e l a n t , d i e v r a u J u d i t h g e traut hadde, sconincx Caerles dochtere van Vranckerycke, m a a r e n hadde gheen h o i r e b y g h e h a d t . . . . "

(In h e t j a a r 858 o v e r l e e d de Engelse koning, echtgenoot van Judith, d e dochter van de Franse koning K a r e l , w a a r b i j h i j geen n a k o m e l i n g e n h a d ) .

"Corts d a e r n a e r, z o t r a k Boudewyn d i s e r e , d i e f o r e s t i e r van d e n l a n d e v a n V l a e n d e r e n , o v e r e e n h e i d e n i s s e m e t Loys d i e S t a m e r a r e , d i e D o l p h i n v a n V r a n c k e r y c k e , d o e n de d a e r z u l c k e p r o u e s s e e n d e z o g r o o t e f a i c t e n v a n w a penen i n t c o n q u e s t e r e n v a n d i e s t e d e n v a n C o n s t a n t i n o ple ende A n d r i n o b l e , d a t men v a n d i e r g h e l y c k e n o y t e n hoorde, i n s u l c k e r wys d a t h y daer metsdien o v e r a l vermaert ende bekent w i e r t voor d i e a l l e r c l o u c k s t e , vroomste ende vaylgeanste p r i n c e van ' t g h e h e e l k e r s t e n hede, g h e l y c h y o o c i n d e r w a e r h e i t was

(Kort daarop t r o k Boudewijn ' m e t de I j z e r e n Arm' - f o r e s t i e r van V l a a n d e r e n - o p K r u i s t o c h t i n h e t g e z e l s c h a p v a n L o d e w i j k "de S t a m e l a a r " , d a u p h i n v a n F r a n k r i j k , w a a r h i j z ó s c h i t t e rend e n onversaagd s t r e e d , d a t h i j a l s d e moedigste r i d d e r u i t h e t H e i l i g Land terugkeerde).

"Ende d i e o o r l o g h e g h e e n d t z y n d e , z o voornoemden D o l p h i n weder t e Vr a n c k e r commende b i n n e n d e r s t e d e v a n S e n l i s , scoone v r a u J u d i t h , s v o o r z e i t s D o l p h i

keerde hy met den ycke waert, ende v a n t daer d i e ns zustere, d a e r

- 130 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 130

- 131 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 131

V E R H E E R LY K T V L A A N D R I

e x , .

13uek.

B O U ll E W Y N, bygenaamt MET DEN YZEREN ARM. EERSTE G R A A F VA N V L A A N D R E .

BOudew-yn , Zoon van Odoacer was een me ; Paus Plikolaas de lï. kwam met zyne VoorPrins, begaaft met een Heldenmoed, en fpraak tufrchen beide, en Karel, door de oneen ongemeen kloeke gefteltenis van Lighaam. derwerping van Boudewyn, en de vruchtbaarHy was fchoon van gelaat, en van lyfsgeftalte heid van zyne Dochter geraakt , erkende hem wel gemaakt. Z y n gedrag , en zyne zeden voor zynen Schoonzoon, keurde het huwelyk paften eenen Koning, en dus maakte hy zich dat tegen zynen wil voltrokken was goed, en zoo i n Vrede als Oorlogs-Tyden vermaard; fchonk hem het Geweft van Vlaandre met doch w e l voornamelyk d o o r d e Wape— den Tytel van Graaffchap, nevens de Waarnen , e n kreeg daar door den bynaam digheid van Ryks-Vorll• van Vrankryk. Daarenmet den Tzeren Arm , welken h y insgclyks boven gaf hy hem tot uitzet van de Prinfes Judoor zyne fi.erktc ., en overfchrokten Moed dith zyne Dochter, de geheele Landfl:reek tufverdiende. • Onder Karel den Kalen , Koning fchen de Schelde , de Somme , en den Oceaan , van Vrankryk voerde by Oorlog tegen de Dec- omze tegen de Deenen en andere Noordfchc nen, en aan de Sarracenen , die uyt Spanje Volken, zyne doodelyke Vyanden, t e been Mauritanie verdreeven zynde , in Aquitanie fchermen.

Boudewyn verdedigde zyn Rechts - gebied (nu Guijenne) gevallen waren. Z i e t was al lang, dat by het oog op Judith, Dochter van met meer Kloekmoedigheid, dan geluk; mits Karel den 1<alen, hadde laten vallen, zonder de Noormannen den weg door Vuur en Staal het nochtans opentlyk te laten blyken, doch de allengs geopent hebbende, eindelyk tot Gendt Deugden en de Schoonheid van deze Prinfes trof- kwamen, en die Stad verwoeftten. O m zich fen zyn Hert eindelyk zoodanig, dat hyze met echter tegen hen te dekken, begon hy zich in haare toeftemming, als ook met die van Lode- het Kafteel van Brugge te verfterken. Onderwyk den Stamelaar, haaren Broeder, oplichtte, tufíclien befchaafde hy zyne onderdanen meer uit vrees, dat men haar, gelyk reets belloten en meer, en deze deedenvan hunnen kant hun was, na Spanje zonde zenden, om met den beft om den Akkerbouw tot volmaaktheid te Koning van Navarre te trouwen. Vermits het brengen. H y beíüerde den Staat van Vlaanechter buiten kennis des Konings gefchiedde, dre zeftien jaaren, en wierd, i n 879. geftorontftond daar uit een Oorlog tuffchen de twee ven zynde te St. Omer begraven, nalatende Printen. Daarenboven wierd Boudewyn op by zyne Vrouw Judith twee zoonen, den eenen het verzoek des Konings ,door Anzelm , A arts- genaamt Boudewyn, die hem opvolgde, en den bilfchop van Rheims, in den Kerkelyken Ban anderen , Rudolf, die Landvoogd van het gedaan. H y vertrok daarop met Judith na Ro- Kamerykfdie gebied wierd.

Fragment u i t " V e r h e e r l y k t V l a a n d r e " v a n A . S a n d e r u s - 132 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 132

hy t a n d e r e n t y d e n z e e r a m o u r e u x a f g h e w e e s t h a d d e e n noch w a s , e n d e z y i n s g h e l y c x o o c v a n h e m . . . . "

(Eenmaal d e s t r i j d g e s t r e d e n k e e r d e B o u d e w i j n m e t d e d a u p h i n naar F r a n k r i j k t e r u g , w a a r z e J u d i t h , L o d e w i j k s z u s t e r o n t moetten. E n o p d i e mooie meid was B o u d e w i j n a l l a n g e r v e r l i e f d , e n z i j o p hem).

"Judith deze groote assurance ende verzekerthede hoorende v a n hem d i e z y t e r w e r e l t m e e s t b e m i n d e , z a t v a n stonden a n z o n d e r e n i c h l a n g h e r d i l a y u p een w i t t e harkenye daermede d a t z y i n a l d e r d i l i g e n t i e t e V l a a n deren w a e r t r e e d t , gheaccompagneert ende v e r g h e z e l scapt v a n den ghuenen, d a e r z y a l l e d e r e s t e g h e r e e t ende v u l v e i r d i c h w a s omme t e a b o n d o n n e r e n e e n d e t e latenen...."

(Van z o d r a B o u d e w i j n e n J u d i t h m e k a a r s l i e f d e h a d d e n b e k e n d , stormden d e t o r t e l d u i f j e s n a a r V l a a n d e r e n e n hadden d a a r a l leen maar oog wcr m e k a a r ) .

"Ende commende t z a m e n b i n n e n d e n c a s t e e l e t e H a e r l e beke, d a e r w i e r d e n z y g h e t r a u t b y d e n b i s s c h o p v a n Doornycke e n d e d i t a l b y der w i l l e wete ende consente v a n d e n D o l p h i n , s v o o r z e i t s v r a u J u d i t h s b r o e d e r, d i e w e l c k e s e c r e t e l i c k u i t voornoemd h u w e l i c k gheconsenteird hadde, i n recompense v a n d a t hem de f o r e s t i e r Boudewyn, b y z y n d e r anspreckelicker v r o m i cheit, d i c w y l s ende menichwarf i n heydenisse van d e r doot bescermt ende v e r l o s t h a d d e . . . . "

(Boudewijn e n J u d i t h werden i n d e e c h t verbonden d o o r d e bisschop van Doornik en d i t a l l e s geschiedde met h u l p en medeweten v a n L o d e w i j k " d e S t a m e l a a r " , d o o r B o u d e w i j n , t i j dens d e K r u i s t o c h t , z o d i k w i j l s v a n d e d o o d g e r e d ) .

Met s p i j t m o e t e n w e a f s c h e i d n e m e n v a n d e " C h r o n y c k e " , w a a r het verdere v e r l o o p van deze geschiedenis u i t e r a a r d nog v e l e bladzijden l a n g , i n geuren en kleuren verder g a a t . Maar h e t zou o n s t e v e r v o e r e n .

Karel de Kale, d i e J u d i t h w i l d e koppelen aan de koning van N a v a r r a , o n t s t a k i n b l i n d e woede t o e n h i j v e r n a m w a t z i j n avontuurlijke dochter had uitgespookt. Op d a t ogenblik (anno 8 6 2 ) h a d h i j z i j n h a n d e n m e e r d a n v o l m e t d e . wrede Noormannen, d i e o . a . d e b o o r d e n v a n d e S e i n e e n d e M a r n e o n v e i l i g m a a k t e n . H i j r i e p , o p aandringen van Anselmus, bisschop van Reims, t e Soissons een k o n c i l i e van bisschoppen s a m e n w a a r , o n d e r b e s c h u l d i g i n g v a n s c h a k i n g , d e b a n o v e r B o u d e w i j n w e r d u i t g e s p r o k e n . Te v e n s z o u d e n a l d i e n s goederen e n b e z i t t i n g e n a a n d e F r a n s e k o n i n g v e r v a l l e n .

B o u d e w i j n e n J u d i t h t r o k k e n n a a r Rome, w a a r p a u s N i c o l a a s I d e k e r k e l i j k e b a n o p h i e f e n hen d e n o d i g e dokumenten b e zorgde om d e F r a n s e k o n i n g t e v e r m u r w e n .

- 133 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 133

En K a r e l l e g d e z i c h n e e r b i j d e p a u s e l i j k e b e s l i s s i n g , w e n s t e z i j n dochter geluk met haar h u w e l i j k en . . . . h a a r vruchtbaarheid ( v e l e l a n g e avonden waren de schaking g e v o l g d ) .

Te v e n s h e r s t e l d e h i j z i j n s c h o o n z o o n i n d i e n s v r o e g e r e t i t e l s , ambten e n b e z i t t i n g e n . H e t h u w e l i j k w e r d p l e c h t i g o v e r g e d a a n i n A u x e r r e i n B o e r g o n d i ë , e n Boudewyn " m e t d e I J z e r e n A r m " werd b o v e n d i e n a l s g r a a f v a n V l a a n d e r e n a a n g e s t e l d . B o u d e w i j n werd d e s t a m v a d e r v a n h e t r o e m r i j k e g e s l a c h t d e r g r a v e n van d a t g r a a f s c h a p .

Ve r m e l d e n s w a a r d i s n o g d a t B o u d e w i j n e n J u d i t h - a l t h a n s v o l gens d e l e g e n d e - h u n w i t t e b r o o d s w e k e n d o o r b r a c h t e n o p h e t k a s t e e l v a n Rumbeke e n d a t d a a r d u s d e w i e g v a n h e t g r a a f schap V l a a n d e r e n m o e t g e s i t u e e r d w o r d e n .

Boudewijn " m e t d e I J z e r e n Arm" b l e e f gedurende 16 j a a r g r a a f van V l a a n d e r e n , R i j k s v o r s t v a n F r a n k r i j k , e n z . , t o t a a n z i j n dood i n 8 7 9 . H i j w e r d t e S t . O m a a r s b e g r a v e n e n w e r d o p g e v o l g d door z i j n o u d s t e z o o n B o u d e w i j n , t e r w i j l z i j n tweede z o o n , Rudolf, landvoogd van Kamerijk (Cambrai) werd.

De h e e r l i j k h e i d Rumbeke b l e e f t o t i n d e 1 3 d e e e u w i n h e t b e z i t van de opeenvolgende graven van.Vlaanderen, waarna Thomas v a n W e r v i k , d o o r h u w e l i j k , h e e r v a n Rumbeke w e r d .

Z i j n d o c h t e r , M a r i a v a n W e r v i k , e r f v r o u w e v a n Rumbeke, v o l g d e hem o p e n d r o e g h e t g o e d o v e r a a n h a a r e c h t g e n o o t R o e l a n d van N e v e l e .

Jeanne v a n N e v e l e , e r f v r o u w e v a n W e r v i k e n Rumbeke, d o c h t e r van R o e l a n d e n z u s t e r v a n d e k a s t e l e i n v a n K o r t r i j k , b r a c h t de h e e r l i j k h e d e n a a n h a a r m a n , L o d e w i j k v a n L i c h t e r v e l d e (zoon v a n R o g i e r v a n L i c h t e r v e l d e e n v a n M a r g a r e t h a v a n Wynckele, v r o u w e v a n Beernem). H u n h u w e l i j k w e r d gezegend met d r i e k i n d e r e n : -R o g i e r , h e e r v a n L i c h t e r v e l d e , E s e n , Z a r r e n , W e r v i k , Rumbeke, e n z . , a c h t e r e e n v o l g e n s s c h e p e n , r a a d s h e e r e n burgemeester v a n Brugge; -M a r g a r e t h a v a n L i c h t e r v e l d e ; e n -M a r i a v a n L i c h t e r v e l d e .

Maria v a n L i c h t e r v e l d e e r f d e d e h e e r l i j k h e d e n W e r v i k e n Rumbeke v a n h a a r b r o e r R o g i e r v a n L i c h t e r v e l d e . Z i j h u w d e W i l l e m van N e v e l e e n i n t w e e d e h u w e l i j k R o g e r v a n G i s t e l ( o f d e G h i s t e l l e s ) . M a r i a v a n L i c h t e r v e l d e o v e r l e e d i n 1359 e n werd b e graven i n h e t k o o r v a n d e St.Medarduskerk van We r v i k . De h e e r l i j k h e i d Rumbeke v e r v i e l a a n h a a r d o c h t e r , M a r g a r e t h a v a n G ( h ) i s t e l , i n h e t h u w e l i j k verenigd met Jean d'Antoing, h e e r van B r i f f e u i l , e n z .

Hun z o o n , J e a n d ' A n t o i n g , e r f d e R u m b e k e e n v e r k o c h t i n 1 4 2 6 d i e h e e r l i j k h e i d a a n J a n v a n Langhemeersch ( z o o n v a n Z e g e r v a n Langhemeersch - o o k g e z e g d " L o n g p r é " o f " d e L o n g p r é " - s c h e p e n

- 134 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 134

van B r u g g e , e n z . , a l d a a r o v e r l e d e n o p 1 3 J u l i 1 4 0 0 ) .

Jan v a n L a n g h e m e e r s c h , g e h u w d m e t M a r i a v a n C a l c k e n e , o v e r l e e d t e Rumbeke o p 7 a u g u s t u s 1 4 3 9 . G a i l l a r d v e r m e l d t i n z i j n werk " G r a f s c h r i f t e n van Vlaenderen", o p b l z . 142, h e t g r a f s c h r i f t " o p een blauwe z e r c k , i n b a s - r e l i ë f met koper lysten" : "Hier l i g h t Jean van Langhemeersch, Zeghers seune, heere v a n Rumbeke, d e s e r w e r e l d o v e r l y d t i n ' t j a e r XIIII°XXXIX den V I I van ougstmaent.

Hier l i g h t Joncvrou Marie van Calckene Zegher van Calcenes d o g h t e r ' t w y f was v a n Jan v a n Langhemeersch voornoomt, d i e v e r s c h i e t i n t j a e r X I I I I ° X X X V I I u p VIII van hoymaent".

De o u d s t e z o o n v a n J a n e n M a r i a , e v e n e e n s J a n v a n L a n g h e meersch g e n a a m d ( + 1 2 j u n i 1 4 7 7 ) , b e k w a m d e h e e r l i j k h e i d Rumbeke. H i j h u w d e M a r i a v a n C l a e r h o u t ( + 3 m a a r t 1 4 9 9 ) e n d i t echtpaar h a d s l e c h t s 1 d o c h t e r , M a r i a v a n Langhemeersch d i e , b i j gebrek aan mannelijke afstammelingen, erfvrouwe werd van Rumbeke n a d e d o o d v a n h a a r v a d e r .

Maria v a n Langhemeersch ( o f d e Longpré) huwde R o b e r t d e Thiennes, gezegd " v a n Lombize", h e e r van Caester ( C a s t r e i n F r a n s - V l a a n d e r e n ) , w a a r d o o r Rumbeke n a a r d i t a a n z i e n l i j k geslacht o v e r g i n g . B e i d e n werden begraven i n de k e r k van Caester e n o p hun graftombe s t o n d d e t e k s t : "Cy g i s e n t M e s s i r e R o b e r t d e T h i e n n e s , d i t d e L o m b i z e , chevalier, Seigneur de Castre, d e Berthene, baron de Broucq, v i c o m t e e t c h â t e l a i n d e B a i l l e u l , l e q u e l s e r v i t quatre princes en l ' é t a t de c o n s e i l l e r e t de chambellan, à scavoir: P h i l i p p e l e Bon, duc de Bourgogne, Charles l e H a r d i son f i l s , l ' e m p e r e u r M a x i m i l i e n a r c h i duc d ' A u t r i c h e e t d o n P h i l i p p e p r i n c e d e s E s p a g n e s ; ambassadeur v e r s l e R o i F e r d i n a n d d e C a s t i l l e , e t dame M a r i e d e L o n g p r é , d a m e h é r i t i è r e d e R u m b e c q u e et d e C l á e r h o u t , f i l l e d e M e s s i r e J e a n e t d e Dame M a r i e de C l a e r h o u t .

I l trespassa l ' a n 1503 en j u i n e t e l l e l e 12 décembre de l ' a n 1 4 9 6 . P r i e z D i e u p o u r l e u r s â m e s " .

(Robert d e T h i e n n e s , h e e r v a n C a e s t e r, e n z . , d i e n d e - v o l g e n s d i t g r a f s c h r i f t - a l s raadgever o f kamerheer onder F i l i p s de G o e d e , h e r t o g v a n B o e r g o n d i ë ; K a r e l d e S t o u t e , z i j n z o o n ; keizer Maximiliaan, a a r t s h e r t o g van O o s t e n r i j k en don F i l i p s van S p a n j e ) .

De f a m i l i e d e T h i e n n e s i s e e n o u d a d e l l i j k g e s l a c h t , d a t z o u o p k l i m m e n t o t d e 11 d e e e u w. B o n i f a c i u s d e T h i e n n e s , v e r m e l d t i n 1 0 7 8 , z o u de o u d s t b e k e n d e s t a m v a d e r z i j n .

De h e r e n d e T h i e n n e s w a r e n a l l e r e e r s t h e r e n v a n C a e s t e r , e e n belangrijke h e e r l i j k h e i d , halfweg Cassel e n B e l l e , i n Frans-

- 135 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 135

Vlaanderen. L a n g e t i j d n a d a t z i j h u n r e s i d e n t i e hadden i n Rumbeke s t o n d C a e s t e r , i n d e o p s o m m i n g v a n h u n t i t e l s , s t e e d s v ó ó r Rumbeke. P a s o p 1 3 s e p t e m b e r 1 6 4 9 , w a n n e e r d e h e e r l i j k h e i d Rumbeke w e r d o p g e t r o k k e n t o t g r a a f s c h a p , z o u d a a r v e r a n d e r i n g i n komen. Va n t o e n a f noemden d e T h i e n n e s z i c h : g r a van v a n Rumbeke, h e r e n v a n C a s t r e .

Va n a f h u n i n t r e d e i n Rumbeke t e k e n d e n z i j n i e t m e t d e n a a m de T h i e n n e s , m a a r w e l " v a n C a e s t e r " . H e t k a s t e e l h e e t t e t o e n "Caestercasteel"; de dreef d i e e r naartoe leidde "Caesterd r e e f " ; d e b a n m o l e n w e r d " C a e s t e r m o l e n " genoemd e n h i j s t o n d op d e " C a e s t e r b e r g h " . V e r d e r w e z e n t o p o n i e m e n a l s " C a e s t e r busch" ( b o s ) ; " C a e s t e r m e e r s c h " ; " C a e s t e r s t i c k e n " ( C a e s t e r s t u k ) en a n d e r e " C a e s t e r n a m e n " n a a r d e h e r e n v a n " C a e s t e r e " , h e r e n van R u m b e k e . P a s i n d e 1 8 d e e e u w z o u d e n d e z e b e n a m i n g e n g e l e i d e l i j k aan verdwijnen.

Jacob d e T h i e n n e s , z o o n v a n R o b e r t e n v a n M a r i a v a n L a n g h e m e e r s c h , e r f d e d e h e e r l i j k h e i d Rumbeke b i j d e d o o d v a n z i j n moeder ( 1 2 d e c e m b e r 1 4 9 6 ) . H i j w a s r a a d g e v e r e n g r o o t k a m e r heer v a n k e i z e r M a x i m i l i a a n e n l a t e r v a n k e i z e r K a r e l V, i n wiens d i e n s t h i j e e n g r o o t a a n t a l s p e c i a l e o p d r a c h t e n v e r vulde; w. o . v e r s c h i l l e n d e diplomatieke r e i z e n naar de Engelse k o n i n g ; k o n i n g K r i s t i a a n I I v a n Denemarken, s c h o o n b r o e r v a n keizer Karel, enz.

I n 1501 w e r d J a c o b d e T h i e n n e s b a l j u w v a n G e n t benoemd; i n 1510 b a l j u w v a n B r u g g e ; h i j w a s s c h e p e n v a n h e t B r u g s c h e Vrye; " s o u v e r e i n b a i l l u v a n V l a e n d e r e n , v o o r ' t vermaecken der w e t t e n " ; e n z .

H i j h u w d e t w e e m a a l : e e r s t t e G e n t , o p 11 f e b r u a r i 1 5 0 0 m e t I s a b e l l a d e P l a i n e s ( d o c h t e r v a n Thomas d e P l a i n e s , o v e r l e d e n in 1509, k a n s e l i e r van a a r t s h e r t o g F i l i p s de Schone), d i e in augustus 1508 o v e r l e e d e n i n Mechelen begraven werd. Daarna hertrouwde Jacob de Thiennes met Catherina ( o f Katelyne) d'Ongnies.

U i t z i j n e e r s t e h u w e l i j k h a d h i j e e n z o o n , Thomas d e T h i e n n e s , d i e hem o p v o l g d e a l s h e e r v a n Rumbeke. U i t z i j n t w e e d e h u w e l i j k sproten twee dochters: -M a r i a d e T h i e n n e s ( + 1 9 j u n i 1 5 7 1 ) , d i e o p 1 8 f e b r u a r i 1541 h u w d e m e t F e r d i n a n d d e B a r r e , h e e r v a n M o u s c r o e n ; hoogbaljuw van Gent; S o u v e r e i n b a l j u w van Vlaanderen; enz.; z i j hadden zes kinderen; e n - Anna d e T h i e n n e s , h u w d e P h i l i p s d e S t . O m e r , h e e r v a n H o l l e b e k e , e n z . A n n a o v e r l e e d k i n d e r l o o s t e S t . O m e r, o p 23 a u g u s t u s 1 5 9 6 , w a a r n a z i j t e B r u g g e b e g r a v e n w e r d .

Thomas d e T h i e n n e s , h e e r v a n Rumbeke n a h e t o v e r l i j d e n v a n z i j n v a d e r Jacob de Thiennes, huwde o p 29 mei 1529 met Margaretha de Haméricourt, vrouwe van W i l l e r s i e s , N e u f v i l l e , enz., k a n u n n i k e s v a n St.-Waudru t e Bergen (Mons). Z i j was

- 136 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 136

een z u s t e r v a n G é r a r d d e H a m é r i c o u r t , e e r s t e b i s s c h o p v a n S t . O m e r, d i e o . a . d e e l n a m a a n h e t b e r o e m d e k o n c i l i e v a n Trente.

Op 7 j u n i 1 5 5 1 k o c h t Thomas d e T h i e n n e s h e t " h o f ' t I s e g h e m " o n d e r Rumbeke v a n M a a r t e n v a n H o o r n e ( M a r t i n d e H o r n e s ) , h e e r van G a a s b e e k , e n z . , e n d i e n s e c h t g e n o t e A n n a d e C r o y . M e t d e aankoop v a n d e z e h e e r l i j k h e i d b e d r o e g h e t t o t a l e g r o n d b e z i t van d e h e e r v a n d e p l a a t s 2 / 3 v a n d e t o t a l e o p p e r v l a k t e v a n de p a r o c h i e R u m b e k e .

Thomas d e T h i e n n e s , n e t z o a l s z i j n v a d e r v e l d h e e r i n d i e n s t van d e S p a a n s e v o r s t , s t r e e d o . a . i n d e S l a g v a n S t . Q u e n t i n , waar h e t F r a n s e l e g e r h e t o n d e r s p i t m o e s t d e l v e n v o o r d e t r o e pen v a n F i l i p s I I .

Thomas d e T h i e n n e s s t i e r f o p 9 n o v e m b e r 1 5 5 8 e n w e r d b e g r a v e n i n d e f a m i l i e k e l d e r i n h e t h o o g k o o r v a n d e k e r k v a n Rumbeke.

Z i j n e c h t g e n o t e , M a r g a r e t h a d e H a m é r i c o u r t , o v e r l e e d i n 1572 en w e r d b e g r a v e n t e S o l r e - s u r - S a m b r e .

Thomas d e T h i e n n e s l i e t v i e r w e t t i g e k i n d e r e n n a , e v e n a l s e e n b a s t a a r d z o o n , A n t o o n genaamd, d i e h i j i n 1542 l i e t w e t t i g e n .

Onder z i j n v i e r w e t t i g e k i n d e r e n w a r e n d r i e z o n e n : -J a c o b I I d e T h i e n n e s , d i e z i j n v a d e r o p v o l g d e i n 1 5 5 8 , maar t e Wo u d e n b u r g o v e r l e e d o p 2 0 f e b r u a r i 1 5 6 5 ; -Thomas I I , d i e J a c o b I I o p v o l g d e ; e n -J a n d e T h i e n n e s , h e e r v a n S a r t ; h o o f d v a n d e b r a n c h e der b a r o n n e n v a n M o n t i g n y, e n z . H i j e r f d e d e b e z i t t i n gen v a n z i j n m o e d e r, o . a . d e h e e r l i j k h e d e n W i l l e r s i e s , N e u f v i l l e e n M o n t i g n y ; t e v e n s werd h i j h e e r v a n Warell e s . V o o r h e m w e r d i n Rumbeke h e t k a s t e e l " S p y t e n b u r g " (of h e t "verzonken k a s t e e l " ) gebouwd, o p een onderleen van d e h e e r l i j k h e i d .

J a c o b I I d e T h i e n n e s , o u d s t e z o o n e n o p v o l g e r v a n Thomas de T h i e n n e s , h u w d e E l i s a b e t h ( o f Y s a b e a u ) v a n A r c k e l , v r o u w e van H e u k e l o m , W a a r d e n b u r g , L e y e n b u r g ; e n z . , t e l g u i t e e n oude e n a a n z i e n l i j k e H o l l a n d s e a d e l l i j k e f a m i l i e ( d o c h t e r van W a l é r a n v a n A r c k e l , r i d d e r , h e e r v a n L e y e n b u r g , e n z . , en v a n C a t h e r i n a , b a s t a a r d d o c h t e r v a n K a r e l , h e r t o g v a n G e l re ( = G e l d e r l a n d ) e n v a n J u l i e r s ( = J ü l i c h ) .

Jacob I I d e T h i e n n e s o v e r l e e d o p 2 0 f e b r u a r i 1 5 6 5 , v i e r maanden n a d e h u w e l i j k s i n z e g e n i n g , z o n d e r w e t t e l i j k e n a k o m e l i n g e n .

Jacob I I d e T h i e n n e s , h e e r v a n C a e s t r e , Rumbeke, B e r t h e n e , C l a e r h o u t , ' t H o f ' t I s e g h e m , e n z . ; e r f e l i j k amman v a n d e e l f parochies van Cassel; e n z . , d i e n d e k e i z e r K a r e l V en z i j n zoon F i l i p s I I , k o n i n g v a n S p a n j e . B i j d e d o o d v a n k e i z e r K a r e l v i e l hem d e e e r t e b e u r t , i n d e b e g r a f e n i s s t o e t t e Brussel i n 1558, d e keten van de Orde van h e t Gulden V l i e s van d e k e i z e r t e d r a g e n . H i j w e r d n o g b u r g e m e e s t e r v a n h e t B r u g s c h e V r y e i n 1 5 6 3 ; h i j w e r d i n d e k e r k v a n Rumbeke b e graven.

- 137 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 137

Hij h a d geen w e t t e l i j k e afstammelingen maar minstens v i e r n a t u u r l i j k e kinderen d i e h i j a l s dusdanig erkende: -L u c r e t i a d e T h i e n n e s , d o c h t e r v a n A n n a v a n d e r Schraegen; -P r o s p e r d e T h i e n n e s , v a n d e z e l f d e m o e d e r ; -J o z i n a d e T h i e n n e s , d o c h t e r v a n P a s q u e t t e S m e t s ; e n -Antoon d e T h i e n n e s .

Na h e t o v e r l i j d e n v a n J a c o b I I d e T h i e n n e s v e r v i e l e n z i j n b e z i t t i n g e n a a n z i j n o u d s t e b r o e r Thomas I I d e T h i e n n e s , g o e verneur van de s t a d en de k a s s e l r i j v a n Bourbourg, e n z .

E v e n a l s z i j n v a d e r e n g r o o t v a d e r w a s o o k Thomas I I e e n d a p pere v e l d h e e r i n d i e n s t v a n h e t Spaanse v o r s t e n h u i s , v o o r h e t w e l k h i j s t r e e d i n d e v e l d s l a g e n v a n o . a . Ham ( 1 5 5 8 ) ; Gravelines (1559); e n z .

Thomas I I d e T h i e n n e s nodige d i s p e n s a t i e t e z i j n overleden b r o e r, leverde d r i e kinderen

t r a d i n h e t h u w e l i j k ( n a v a n Rome d e h e b b e n g e k r e g e n ) m e t d e weduwe v a n Elisabeth van Arckel, e n d i t huwelijk op:

-F e r d i n a n d d e T h i e n n e s ( + 1 5 9 0 ) ; -Thomas I I I d e T h i e n n e s ( + 1 6 3 7 ) ; e n -Maria de Thiennes, d i e a l s k i n d s t i e r f .

Na d e d o o d v a n Thomas I I d e T h i e n n e s i n 1 5 7 1 , g i n g e n h o f e n h e e r l i j k h e i d v a n Rumbeke o v e r o p z i j n o u d s t e z o o n , F e r d i n a n d de T h i e n n e s , d i e a m p e r e n k e l e j a r e n o u d w a s . Z o l a n g h a a r kinderen m i n d e r j a r i g waren t r a d E l i s a b e t h van A r c k e l , d o u a i r i è r e v a n C a e s t r e ( o f d e T h i e n n e s ) a l s v r o u w e v a n Rumbeke o p .

Ferdinand d e Thiennes sneuvelde i n 1590 t e I v e y ( F r a n k r i j k ) , i n d i e n s t v a n d e Spaanse k o n i n g , samen m e t F i l i p s v a n Egmont (zoon v a n l a m o r a a l v a n E g m o n t ) , w i e n s t r o e p e n v e r s l a g e n w e r den d o o r d e l e g e r b e n d e n v a n H e n d r i k I V , k o n i n g v a n F r a n k rijk.

De h e e r l i j k h e i d v a n Rumbeke v e r v i e l a a n Thomas I I I d e T h i e n nes, é n i g e b r o e r v a n F e r d i n a n d d e T h i e n n e s .

Thomas I I I v e r w i e r f i n 1 6 2 8 d e h e e r l i j k h e i d v a n d e n H a z e l t van d e k o n i n g v a n S p a n j e . D e z e h e e r l i j k h e i d w a s e e n h o o f d v i e r s c h a a r v a n O o s t - Yp e r a m b a c h t , m e t b e z i t t i n g e n t e R u m b e k e , Roeselare, Oekene, Kachtem, Emelghem, M o o r s l e l e , I z e g e m , Moorseele, G u l l e g h e m , R o l l e g h e m , K a p e l l e , Ledeghem e n O o s t n i e u w k e r k e . I n Rumbeke b e s l o e g d e h e e r l i j k h e i d v a n d e n H a z e l t ongeveer één zesde van h e t parochiegebied, z o d a t de j u r i s d i c t i e der heren van de plaats z i c h sindsdien u i t s t r e k t e o v e r 5 / 6 v a n h e t p a r o c h i e g e b i e d ( d e h e e r l i j k h e i d Rumbeke met 2 / 6 ; d e h o e v e ' t l s e g h e m m e t 2 / 6 e n d e n H a z e l t m e t 1 / 6 ) .

Het o v e r i g e 1 / 6 b e h o o r d e a a n d e h e e r l i j k h e i d v a n R o e s e l a r e Ambacht, e i g e n d o m v a n d e h e r e n v a n K l e e f , p a l t s g r a v e n v a n

- 138 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 138

de R i j n , e n z .

Thomas I I I d e T h i e n n e s h u w d e i n s e p t e m b e r 1 6 0 7 A n n a d e R e nesse ( + D e n H a a g 3 0 m a a r t o f 8 a p r i l 1 6 5 5 ) , v r o u w e v a n P i e r s h i l i n Z e e l a n d . Z i j w a s e e n z u s t e r v a n René d e Renesse, g r a a f van W a r f u s é e , e n z . , d i e t e L u i k o v e r l e e d o p 1 7 a p r i l 1 6 3 7 .

Thomas I I I d e T h i e n n e s s t i e r f t e Rumbeke o p 1 8 j u n i 1 6 3 9 ; h i j had t i e n k i n d e r e n b i j z i j n e c h t g e n o t e A n n a d e R e n e s s e : -René d e T h i e n n e s , g e b o r e n t e H e u k e l o m , v o l g d e z i j n v a d e r o p a l s h e e r v a n Rumbeke; - I s a b e l l a d e T h i e n n e s , g e b o r e n t e Rumbeke, t r o u w d e o p 30 n o v e m b e r 1 6 3 9 m e t J o a n n e s , g r a a f v a n A r g e n t e a u ; -A n n a - A l b e r t i n a d e T h i e n n e s , g e b o r e n t e A n t w e r p e n , w e r d Karmelites t e Antwerpen; -M a r i a d e T h i e n n e s , g e b o r e n t e L e u v e n i n 1 6 11 ; -A l b e r t - T h o m a s d e T h i e n n e s , g e b o r e n t e Rumbeke o p 2 0 a p r i l 1613 o v e r l e e d d a a r op 30 mei 1632; -G e o r g e s - J e a n d e T h i e n n e s , g e b o r e n t e R u m b e k e , w a s k a p i t e i n v a n een kompagnie K u r a s s i e r s ; -K a r e l - F i l i p d e T h i e n n e s , g e b o r e n t e Rumbeke o p 1 9 j u n i 1617, w e r d h e e r v a n C l a e r h o u t ; - F i l i p - K a r e l d e T h i e n n e s , t e Rumbeke g e b o r e n o p 2 5 j u l i 1619 w e r d k a n u n n i k v a n d e S t . - P i e t e r s k e r k t e C a s s e l .

Nadien b e g a f h i j z i c h i n l e g e r d i e n s t e n s t r e e d o . m . tegen d e P o r t u g e z e n i n S p a n j e . H i j w a s burgemeester v a n h e t B r u g s c h e V r y e e n huwde i n 1656 A d r i a n a - R o b e r t i n a del R i o y Ayala (+1658), b i j w i e h i j e e n dochter had.

Deze d o c h t e r , M a r i a - A d r i e n n e - ( o f A d r i e n n e - R o b e r t a ) d e Thiennes t r a d i n h e t h u w e l i j k met F i l i p -Georges- F r a n ç o i s de T h i e n n e s , h e e r v a n W a r e l l e s , e i g e n a a r v a n h e t " v e r zonken k a s t e e l " o f " S p y t e n b u r g " o n d e r R u m b e k e .

-Thomas d e T h i e n n e s , t e B o u c h o u t g e b o r e n i n 1 6 2 3 ; e n - A l e x a n d e r , g e b o r e n t e Rumbeke i n 1 6 2 6 .

René d e T h i e n n e s kwam i n h e t b e z i t v a n Rumbeke, m e t h o g e , middele e n l a g e j u s t i t i e ; ' t h o f ' t I s e g h e m ; d e n H a z e l t ; H e u ckelom; C a e s t r e ; e n z . , t w e e j a a r v ó ó r d e dood v a n z i j n v a d e r, d i e hem d e z e h e e r l i j k h e d e n i n l e v e n d e l i j v e a f s t o n d , t e r g e l e genheid v a n z i j n h u w e l i j k m e t Jeanne- M a r i e - F r a n ç o i s e d e C r o y, te Brussel op 25 a p r i l 1637.

Jeanne- M a r i e d e C r o y w a s e e n d o c h t e r v a n C l a u d e d e C r o y , r i d d e r, g r a a f v a n Rœ u l x e n v a n h e t H e i l i g R i j k ; b a r o n v a n B e a u raing; h e e r van Houdaing, Crecques, Clarques, l a Motte, R e b e c q u e , V a r n e c q , B u s n e s , l e Q u e s n o y, e n z .

De s a m e n g e v o e g d e h e e r l i j k h e d e n v a n Rumbeke e n ' t h o f ' t I s e ghem w e r d e n o p 1 3 s e p t e m b e r 1 6 4 9 t o t g r a a f s c h a p v e r h e v e n d o o r F i l i p s I V , k o n i n g v a n S p a n j e , t e n v o o r d e l e v a n René d e T h i e n n e s .

- 139 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 139

- 140 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 140

René d e T h i e n n e s o v e r l e e d i n I e p e r , o p d e v l u c h t v o o r d e F r a n sen - d i e h e t k a s t e e l v a n Rumbeke h a d d e n i n g e n o m e n e n g e p l u n derd- o p 27 f e b r u a r i 1675. De d o u a i r i è r e v a n g r a a f René, J e a n n e - F r a n ç o i s e d e C r o y, s t i e r f o p 5 o k t o b e r 1681 t e B r u s sel, i n het huis van haar dochter Anna-Philippina de Thiennes, d i e o p 3 0 m e i 1 6 7 3 gehuwd was m e t F i l i p - A d r i a a n A f f a y tadi, baron van G i s t e l , enz.

De e c h t e l i e d e n d e T h i e n n e s - d e C r o ÿ hadden a c h t k i n d e r e n , w a a r onder H e l e n a - T h e r e s i a d e T h i e n n e s , d i e a l s b a b y o v e r l e e d o p 23 f e b r u a r i 1 6 5 2 .

De o u d s t e z o o n , L o d e w i j k -Thomas d e T h i e n n e s , v o l g d e z i j n v a der o p a l s g r a a f v a n Rumbeke.

L o d e w i j k -Thomas d e T h i e n n e s , g r a a f van R u m b e k e , e n z . , w e r d t e Rumbeke g e b o r e n o p 1 0 a u g u s t u s 1 6 4 2 . H i j t r a d o p 1 6 m a a r t 1666 t e H a r e l b e k e i n h e t h u w e l i j k m e t M a g d a l e n a - C h a r l o t t a v a n der G r a c h t ( e r f v r o u w e e n d o c h t e r v a n Wa l t e r v a n d e r G r a c h t ) , r i d d e r, h e e r van H u l s t , Passchendaele, Schiervelde, Curenbrugge, D e l p i e r r e , E l m i n g e , Schagen, e n z . , e n v a n Suzanna du C h a s t e l , b a r o n e s v a n E r e e n T e r r a m i n i l , v r o u w e v a n S t .

M a u r, N o y e l l e s , e n z . ) .

Het g r a f e l i j k e c h t p a a r d e T h i e n n e s - v a n d e r G r a c h t z o r g d e v o o r dertien kinderen.

Magdalena-Charlotta van d e r Gracht o v e r l e e d t e Doornik op 26 o k t o b e r 1 6 8 9 , w a a r n a L o d e w i j k -Thomas d e T h i e n n e s h e r t r o u w d e met A n n a - J o s e p h a d e L e o n , w e d u w e v a n F r a n s - B a l t h a s a r , g r a a f de G o m i é c o u r t . H e t t w e e d e h u w e l i j k v a n L o d e w i j k -Thomas d e Thiennes b l e e f k i n d e r l o o s .

L o d e w i j k -Thomas d e T h i e n n e s s t i e r f op z i j n k a s t e e l t e Rumbeke op 2 6 m a a r t 1 7 1 9 . D e v e r d e l i n g v a n z i j n n a l a t e n s c h a p , t u s s e n z i j n v e l e kinderen, g a f aanleiding t o t langdurige processen, waar p a s i n 1 7 6 5 e e n e i n d e a a n z o u komen.

Vo l g e n s h e t l e e n r e c h t v e r v i e l e n a l l e l e n e n , a f h a n g e n d e v a n d e n a l a t e n s c h a p v a n g r a a f L o d e w i j k -Thomas d e T h i e n n e s , o p z i j n o u d s t e z o o n , R e n é - K a r e l d e T h i e n n e s , g r a a f v a n Rumbeke. D e andere k i n d e r e n moesten z i c h t e v r e d e n s t e l l e n m e t h u n d e e l in de a l l o d i a l e goederen, d i e door de overledene n a g e l a t e n werden.

Wanneer d e l e n e n n i e t t a l r i j k w a r e n , e n e r b o v e n d i e n n i e t veel k i n d e r e n moesten e r v e n , l e i d d e d i t l e e n r e c h t -normaal gezien- n i e t t o t g r o t e moeilijkheden.

Waar e c h t e r h e t b i j z o n d e r s t e d e e l d e r e r f e n i s b e s t o n d u i t leengoederen, e n d e r e l a t i e f k a r i g e a l l o d i a l e goederen onder v e l e k i n d e r e n moesten verdeeld w o r d e n , w e r d d e o u d s t e z o o n zodanig b e v o o r d e e l d , d a t z i j n j o n g e r e b r o e r s e n z u s t e r s z i c h i n v e r g e l i j k i n g met hem- t e v r e d e n moesten s t e l l e n met een aalmoes.

Onder h e t l e e n r o e r i g s t e l s e l b e s t o n d o o k h e t r e c h t v a n

- 141 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 141

"verderding", d . i . d a t de tweede zoon h e t derde d e e l d e r e r f e l i j k e lenen kon eisen, m i t s t e verzaken aan z i j n d e e l i n de a l l o d i a l e g o e d e r e n . D e d e r d e z o o n o p z i j n b e u r t k o n d a n het derde d e e l e i s e n van h e t derde p a r t d a t de tweede zoon toekwam, e n z .

Als toepassing o p deze leenrechten e i s t e de tweede zoon van L o d e w i j k -Thomas, g r a a f d e T h i e n n e s , W a l t e r - T h e o d o o r d e Thiennes, h e t d e r d e d e e l o p d e r l e n e n d i e aan z i j n oudere b r o e r René- K a r e l d e T h i e n n e s toekwamen.

De v o l g e n d e z o o n , P h i l i p p e - M a x i m i l i a a n d e T h i e n n e s , e i s t e o p z i j n beurt het derde deel van d i t derde p a r t voor z i c h op.

De p r o c e s s e n o m d e r e s p e k t i e v e l i j k e e r f e n i s s e n b e g o n n e n i n 1720 i n d e " R a e d v a n V l a e n d e r e n " e n w e r d e n l a t e r v e r d e r g e z e t voor de "Groote Raedt van Mechelen". H e t procederen duurde ze) l a n g d a t o n d e r t u s s e n d e b e l a n g h e b b e n d e n , d e e e n n a d e a n d e r , o v e r l e d e n . H e t f e i t d a t m i n d e r j a r i g e n i n h e t s p e l kwamen maakte d e z a a k e r n i e t e e n v o u d i g e r o p . Z o w e r d d e t w e e d e z o o n , Walter-Theodoor d e T h i e n n e s , v o o g d o v e r d e m i n d e r j a r i g e k i n deren v a n z i j n b r o e r , René- K a r e l d e T h i e n n e s d i e , j u r i d i s c h e gezien, t o t de " t e g e n p a r t i j " behoorden.

In 1765 werd u i t e i n d e l i j k d e knoop doorgehakt " o m w i l l e v a n de o v e r g r o o t e c o s t e n t o t r u i n e van soo naerbestaende f a m i l i ë n e n d e omme d e v r i e n t s c h a p i n d e s e l v e t e c o n t i n u e r e n . . . . " en w e r d e e n o v e r e e n k o m s t g e s l o t e n t u s s e n d e v e r s c h i l l e n d e e i genaars w a a r d o o r i e d e r e e n t e v r e d e n w a s .

Op 1 5 n o v e m b e r 1 6 9 6 t r o u w d e R e n é - K a r e l d e T h i e n n e s t e A r r a s met M a n g o l d i n e ( o f M a g d a l e n a ) F l o r e n c e - F r a n ç o i s e - E u g é n i e d e Gomiécourt, e e n d o c h t e r v a n z i j n s t i e f m o e d e r, Anna - J o z e f a de L e o n , u i t h a a r h u w e l i j k m e t F r a n s - B a l t h a s a r , g r a a f d e Gomiécourt. H e t h u w e l i j k d e Thiennes-de Gomiécourt l e v e r d e acht k i n d e r e n o p ; t w e e jongens e n zes m e i s j e s .

Van d e z e z e s m e i s j e s w e r d e n e r v i j f k l o o s t e r l i n g e n , t e r w i j l er é é n t j e trouwde - F r a n c i s c a - J o s e p h a - V i c t o r i a d e Thiennesnl. met Carolus-Ludovicus, baron de Roisin.

Graaf René- K a r e l d e Thiennes v e r l o o r z i j n e c h t g e n o t e o p 1 7 maart 1717 t e D o o r n i k . H i j z e l f o v e r l e e d v i j f j a a r l a t e r , o p 11 s e p t e m b e r 1 7 2 2 , o p z i j n k a s t e e l r e R u m b e k e , w a a r d o o r d e a c h t m i n d e r j a r i g e k i n d e r e n o n d e r v o o g d i j v a n h u n oom W a l t e r Theodoor d e T h i e n n e s kwamen.

De o u d s t e z o o n v a n d e z e a c h t k i n d e r e n , F i l i p - R e n é - H y a c i n t h e de T h i e n n e s , s c h e p e n v a n G e n t , e n z . , w e r d g r a a f v a n Rumbeke van z o d r a h i j m e e r d e r j a r i g w a s . I n h e t j a a r 1 7 3 8 l i e t h i j de h e r b e r g d e " R o o d e L e e u w " o p R u m b e k e p l a a t s h e r b o u w e n . D e z e h e r b e r g d i e n d e t o t " w e t h u y s " d e r h e e r l i j k h e d e n Rumbeke, 'thof 'tIseghem en den Hazelt en hoorde t o e aan de k a s t e e l h e e r.

F i l i p s -René- H y a c i n t h e , g r a a f d e T h i e n n e s , huwde t e G e n t , o p

- 142 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 142

11 s e p t e m b e r 1 7 3 0 , M a r i a - B a r b a r a B a l l e t , v r o u w e v a n L e e u w e n bourg, e n i n d a t h u w e l i j k werden v i j f k i n d e r e n geboren: - T h e o d o o r, z o u a l s k i n d s t e r v e n ; -Karel-Lodewijk-Albert, geboren i n 1732, werd de v o l gende g r a a f v a n Rumbeke; - I s a b e l l a , geboren i n 1733, huwde d e g r a a f d e F r a m i court; - P h i l i p p i n e , geboren i n 1734, trouwde de markies de Bacquehem; e n - A l e x a n d e r - J a c o b u s - C a j e t a n u s (Rumbeke 2 4 j u l i 1 7 3 7 30 j u l i 1 7 3 7 ) .

F i l i p -René- H y a c i n t h e d e T h i e n n e s s t i e r f t e G e n t o p 8 d e c e m b e r 1748 e n w e r d o p 11 d e c e m b e r t e Rumbeke b e g r a v e n . Z i j n z o o n , Karel- L o d e w i j k - A l b e r t was p a s z e s t i e n j a a r oud t o e n h i j d e b e z i t t i n g e n v a n z i j n v a d e r e r f d e . F i l i p -René- H y a c i n t h e h a d testamentair twee voogden o v e r z i j n m i n d e r j a r i g e k i n d e r e n aangesteld: j o n k e r C o r n e l i s Sandelin, h e e r van t e n H u l l e , e n j o n k e r A n t o o n - A u g u s t d e Moncheaux, h e e r v a n A l t e m e e r s c h ( o f "Haultmez").

K a r e l - L o d e w i j k - A l b e r t , g r a a f d e T h i e n n e s , h e e r v a n Rumbeke, ' t h o f ' t I s e g h e m , d e n H a z e l t , C a e s t e r, E r e , S t . M a u r, Ouckene, ' t H o f t e Passchendaele, Schaege, H e l l e m i n g e , Ghesworenschap, Oudenen, T e r r a m i n i l , R o s i è r e s , e n z . , h u w d e o p 1 9 f e b r u a r i 1758 d e r i j k e e n h o o g e d e l e M a r i a - A n n a - F r a n ç o i s e - C o l e t t e , gravin de Lichtervelde, minderjarige dochter van KarelFrançois - J o z e f , g r a a f d e L i c h t e r v e l d e e n v a n M a r i a -AnnaFrançoise v a n d e r M e e r s c h e .

Uit d i t h u w e l i j k sproot één zoon, Kristiaan-Karel-MariaJozef-Ghislenus-Gajetanus d e Thiennes. H i j w e r d o p 14 december 1758 g e b o r e n e n was meteen v a d e r l o o s , d a a r K a r e l - L o d e w i j k - A l b e r t r e e d s o v e r l e d e n was o p 2 november 1 7 5 8 .

Maria-Anna, g r a v i n d e L i c h t e r v e l d e , h e r t r o u w d e o p 26 j a n u a r i 1765 m e t J o z e f , g r a a f d e M u r r a y d e M e l g u m , g e n e r a a l - b e v e l h e b ber v a n d e s t a d G e n t , m i l i t a i r goeverneur d e r Nederlanden, baronet v a n S c h o t l a n d , e n z . , weduwnaar v a n C h r i s t i n a d e Maringh. H i j w a s e e n z o o n v a n R o b e r t d e M u r r a y, o f f i c i e r i n h e t l e g e r v a n d e h e r t o g v a n Cumberland, e n van MargarethaTheresia Booninck. G r a a f J o z e f d e Murray had b i j d e d o u a i r i è r e de T h i e n n e s v i e r k i n d e r e n : d r i e d o c h t e r s e n e e n z o o n . U i t z i j n eerste h u w e l i j k had h i j o o k nog twee dochters; a l de kinderen van b e i d e e c h t e l i e d e n w e r d e n s a m e n o p g e v o e d .

K r i s t i a a n - K a r e l d e T h i e n n e s huwde o p 1 2 j u l i 1778 t e H u i z i n g e n (bij H a l l e , Brabant) Maria-Theresia von Cobentzl, kanunnikes van B e r g e n ( M o n s ) , d o c h t e r v a n d e O o s t e n r i j k s e g r a a f K a r e l von C o b e n t z l , r i d d e r i n d e O r d e v a n h e t G u l d e n V l i e s , e n z .

- 143 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 143

Op. 20 d e c e m b e r 1 7 7 8 w e r d verheven t o t " c h a m b e l l a n h e t Weense H o f ) , e n o p 2 5 hoogbaljuw van Brugge e n

Kristiaan-Karel, g r a a f de Thiennes, de l a Cour de Vienne" (=Kamerheer aan a u g u s t u s 1781 w e r d h i j benoemd t o t van ' t Brugsche Vr y e .

Tijdens d e Franse R e v o l u t i e , e n de i n l i j v i n g van onze gewesten b i j d e F r a n s e R e p u b l i e k o p 1 s e p t e m b e r 1 7 9 5 , kwam e r e e n einde aan h e t heersende " A n c i e n Régime" e n s c h a f t e n d e " S a n s culotten" a l l e heerlijkheden, heerlijke rechten, privilegiën, tienden, enz., eenvoudig en voor a l t i j d a f .

In h e t n a j a a r van 1792 v e r l i e t K r i s t i a a n - K a r e l , g r a a f d e T h i e n n e s , m e t z i j n f a m i l i e V l a a n d e r e n om n a a r Wenen u i t t e w i j k e n . H e t k a s t e e l v a n Rumbeke w e r d a a n g e s l a g e n a l s e i g e n d o m van u i t w i j k e l i n g e n ( " b i e n s d ' é m i g r é s " ) , e n o n d e r s e k w e s t e r g e p l a a t s t . N a d i e n werd h e t kasteeldomein v r i j g e g e v e n maar w e l met d e v e r p l i c h t i n g h e t t e v e r k o p e n b i n n e n h e t j a a r .

Het R u m b e k e - k a s t e e l , m e t d e b i j g e l e g e n h o e v e n e n l a n d e r i j e n , de h e r b e r g " d e V i j f w e g e " , h e t S c h u t t e r s h o f , e n z . , w e r d o p 15 s e p t e m b e r 1 8 0 2 , v o o r 9 0 . 0 0 0 F v e r k o c h t a a n F r a n ç o i s - T h e o d o o r L a u r e n t , g r a a f d e T h i e n n e s , d e L e y e n b o u r g , h e e r v a n Emsrode o n d e r Anzegem, e n k l e i n z o o n v a n W a l t e r - T h e o d o o r, g r a a f de T h i e n n e s , d i e 8 0 j a a r v r o e g e r d e p r o c e d u r e h a d i n g e z e t v o o r de v e r d e l i n g d e r l e n e n v a n z i j n o u d e r e b r o e r R e n e - K a r e l d e Thiennes.

Graaf K r i s t i a a n - K a r e l d e T h i e n n e s , d e v e r k o p e r, z o u k i n d e r l o o s o v e r l i j d e n o p 1 4 s e p t e m b e r 1 8 3 1 , w a a r d o o r h e t k a s t e e l v a n Rumbeke i n e l k g e v a l z o u v e r v a l l e n z i j n a a n F r a n ç o i s - T h e o d o o r Laurent, d e w e t t e l i j k e erfgenaam; d e verkoop bespoedigde a l l e e n d e o v e r d r a c h t . D e k o p e r was z e l f s d u b b e l - f a m i l i e v a n de v e r k o p e r , d a a r h i j g e h u w d w a s m e t M a r i a - C o l e t a - J o a n n a de L i c h t e r v e l d e , e e n z u s t e r v a n d e m o e d e r v a n d e v e r k o p e r .

De n i e u w e e i g e n a a r v a n h e t R u m b e k e - k a s t e e l d o m e i n , F r a n ç o i s Theodoor- L a u r e n t , g r a a f d e T h i e n n e s , w a s e e n a c h t e r k l e i n z o o n van L o d e w i j k -Thomas d e T h i e n n e s , e n e e n k l e i n z o o n v a n W a l t e r Theodoor d e T h i e n n e s ( + H a r e l b e k e 4 a p r i l 1 7 5 4 ) , d i e e e r s t huwde m e t M a r i a - P h i l i p p i n a - H u b e r t i n a v a n d e r G r a c h t ( + 2 6 o k tober 1726), e n i n een tweede e c h t verbonden werd met M a r i a A n t o i n e t t a D i a z d ' O s s a g u e r r a ( + H a r e l b e k e , 7 november 1 7 8 3 ) .

Een z o o n v a n W a l t e r - T h e o d o o r d e T h i e n n e s u i t z i j n e e r s t e h u w e l i j k , Jacques- F l o r e n t -François de Thiennes ( ° 2 3 augustus 1707) w a s l u i t e n a n t - k o l o n e l i n h e t l e g e r v a n M a r i a - T h e r e s i a en w e r d b e r o e m d d o o r z i j n o n v e r v a a r d o p t r e d e n i n d e S l a g v a n Kollyn i n 1757, waar de Oostenrijkers een onverhoopte zege behaalden o p h e t P r u i s i s c h e l e g e r o n d e r F r e d e r i k , k o n i n g v a n Pruisen.

Jacques- F l o r e n t - F r a n ç o i s d e T h i e n n e s s n e u v e l d e é é n j a a r l a t e r , op 1 4 o k t o b e r 1 7 5 8 , i n d e S l a g b i j H o c h k i r c h e n . H i j h a d v i j f kinderen, w. o . twee zonen, b i j z i j n echtgenote Maria-Theresia Ballet.

- 144 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 144

De o u d s t e d e r t w e e z o n e n , F r a n ç o i s - T h e o d o o r - L a u r e n t d e T h i e n nes, g e b o r e n t e G e n t o p 1 0 a u g u s t u s 1 7 4 6 , huwde i n 1769 M a r i a Coleta-Jeanne d e L i c h t e r v e l d e , z u s t e r van M a r i a - F r a n ç o i s e Coleta d e L i c h t e r v e l d e , d i e tweemaal huwde: e e r s t met g r a a f Karel-Lodewijk- A l b e r t de Thiennes en l a t e r met J o z e f , g r a a f de M u r r a y .

François-Theodoor-Laurent d e Thiennes, e e n g e f o r t u n e e r d e d e l man, w a s K a m e r h e e r v a n d e k e i z e r v a n O o s t e n r i j k e n l a t e r K a m e r heer v a n W i l l e m I , k o n i n g d e r Nederlanden.

In 1776 k o c h t h i j h e t g r o t e p a t r i c i ë r s h u i s v a n d e f a m i l i e van d e r Z i c h e l e n o p d e G e n t s e H o o g p o o r t , w a a r l a t e r h e t M u z i e k konservatorium onderdak v o n d . Va n b a r o n d e C a t e r s k o c h t h i j de h e e r l i j k h e i d v a n E m s r o d e o n d e r A n z e g e m , e n w e r d v a n a f t o e n de T h i e n n e s - E m s r o d e g e h e t e n . V a n z o d r a h i j h e t k a s t e e l d o m e i n van Rumbeke v e r w i e r f w e r d h i j m e e s t a l d e T h i e n n e s - R u m b e k e genoemd.

De n i e u w e e i g e n a a r v a n Rumbeke kwam h e t k a s t e e l b e w o n e n i n 1807, m a a r i n 1 8 1 4 z o u h e t t e r u g v e r l a t e n s t a a n . I n d a t j a a r , na d e e e r s t e v a l v a n N a p o l e o n , w e r d h e t k a s t e e l d e s c h u i l p l a a t s voor Jezuïeten, d i e e r een n o v i c i a a t o p r i c h t t e n . D i t duurde echter n i e t l a n g want t o e n Napoleon z i c h , n a E l b a , andermaal aanmeldde, v l u c h t t e n d e J e z u ï e t e n v o o r a l e e r h e t k e i z e r l i j k e l e g e r Oudenaarde h a d b e r e i k t .

François-Theodoor-Laurent, g r a a f d e Thiennes, s t i e r f t e Gent op 1 3 a p r i l 1 8 2 2 ; h i j w e r d b e g r a v e n o p h e t n i e u w e k e r k h o f v a n Rumbeke.

Uit z i j n h u w e l i j k met Maria-Coleta-Joanna de Lichtervelde sproten zeven kinderen, w. o . s l e c h t s één zoon, F r a n ç o i s -JozefMichel- G h i s l a i n , d i e z i j n opvolger werd op h e t k a s t e e l van Rumbeke.

François-Jozef-Michel- G h i s l a i n , g r a a f de Thiennes, t e Gent geboren o p 2 9 s e p t e m b e r 1 7 7 7 , Kamerheer v a n W i l l e m I , k o n i n g der Nederlanden; L i d d e r Staten-Generaal; Gemeenteraadslid van G e n t ; b u r g e m e e s t e r v a n Rumbeke; e n z . , h a d , d o o r d i e l a a t ste f u n k t i e , z i j n v e r b l i j f op h e t k a s t e e l van d i e p l a a t s .

François- J o z e f - M i c h e l - G h i s l a i n , g r a a f d e Thiennes, huwde o p 12 d e c e m b e r 1 8 2 6 m e t A s t é r i e , g r a v i n d e D r a e c k ( + G e n t 2 a u g u s tus 1882) e n s t i e r f t e Gent op 28 a p r i l 1865, d e dag van de mislukte aanslag, t e P a r i j s , o p k e i z e r Napoleon I I I ( P a r i j s 20 a p r i l 1 8 0 8 - C h i s l e h u r s t , L o n d e n 9 j a n u a r i 1 8 7 3 ) .

Uit z i j n h u w e l i j k had g r a a f de Thiennes enkel d o c h t e r s , waardoor h e t k a s t e e l d o m e i n v a n Rumbeke, n a v i e r e e u w e n , i n een a n d e r g e s l a c h t o v e r g i n g . Z i j n d r i e d o c h t e r s w a r e n : - A s t é r i e - M a r i e d e Thiennes, geboren i n 1838, huwde t e Gent, o p 2 9 j u l i 1 8 5 6 , D i r k , g r a a f d e L i m b u r g - S t i r u m .

D i r k d e L i m b u r g - S t i r u m was h e t d e r d e k i n d v a n W i l l e m Bernard d e L i m b u r g - S t i r u m ; d e z e l a a t s t e o v e r l e e d t e Wemmel i n 1 8 8 9 . H i j w a s o f f i c i e r i n d e I n f a n t e r i e o n d e r

- 145 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 145

het Hollands Bewind; e n z . e n de stamvader van de B e l gische t a k d e r f a m i l i e de Limburg-Stirum; -Marie-Thérèse d e Thiennes, geboren i n 1830, huwde o p 7 september 1852 met Marie- J o z e f , g r a a f de Courte bonne; e n -Jeanne d e T h i e n n e s , g e b o r e n t e G e n t e n o v e r l e d e n o p 2 j a n u a r i 1848, n o g geen 13 j a a r oud.

Op 2 7 s e p t e m b e r 1 8 5 8 , b i j a k t e v a n v e r d e l i n g , v e r l e d e n v o o r n o t a r i s M r. I s i d o o r Claeys u i t Gent, werd h e t k a s t e e l van Rumbeke t o e g e w e z e n a a n d e o u d s t e d o c h t e r , g r a v i n d e L i m b u r g Stirum, t e r w i j l de tweede d o c h t e r, g r a v i n de Courtebonne, h e t k a s t e e l v a n Emsrode o n d e r Anzegem bekwam.

De f a m i l i e d e L i m b u r g - S t i r u m i s v a n o u d e D u i t s e a d e l ( o o r s p r o n k e l i j k v a n L i m b u r g a / d L a h n ) d i e o p k l i m t t o t d e 11 d e eeuw. S t i r u m , d a t d e f a m i l i e b i j h a a r n a a m v o e g d e , w a s e e n h e e r l i j k h e i d ( n u e e n s t a d ) d i e z i j b e z a t e n aan d e R u h r, n a b i j Duisburg. O p h e t e i n d e v a n d e 16de eeuw v e s t i g d e e e n z a k v a n die f a m i l i e z i c h i n Holland. Jodocus ( o f Joos) v a n LimburgS t i r u m ( z o o n v a n Herman v a n L i m b u r g - S t i r u m e n v a n M a r i a , g r a v i n van Hoya) was d e e e r s t e d i e z i c h g r a a f v a n Limburg-Bronckh o r s t , h e e r v a n S t i r u m , W i s c h e n B o r k u l o , noemde. H i j huwde Maria v o n Holstein-Schaumberg, e r f v r o u w e v a n de h e e r l i j k h e i d Ghemen e n h e t i s o p m e r k e l i j k d a t h e t w a p e n s c h i l d , v a n d e huidige Belgische t a k van deze f a m i l i e , i s samengesteld u i t p r e c i e s d e wapens v a n L i m b u r g , B r o n c k h o r s t , W i s t , B o r k u l o en Ghemen. D i t w a p e n i s g e v i e r e n d e e l d e n d r a a g t : -i n h e t e e r s t e k w a r t i e r : L i m b u r g = v a n z i l v e r m e t e e n leeuw v a n k e e l ( h e r a l d i s c h v o o r r o o d ) ; - i n h e t tweede k w a r t i e r : Bronckhorst=van k e e l met een l e e u w, g e k r o o n d v a n z i l v e r ; - i n h e t derde k w a r t i e r : Wisch=van goud met twee l u i paarden v a n k e e l , b o v e n e l k a a r ; - i n h e t v i e r d e k w a r t i e r : Borkulo=van goud met d r i e koeken ( o f m u n t e n ) v a n k e e l , g e p l a a t s t 2 / 1 ; - h e t s c h i l d i n h e t m i d d e n o p d e z e k w a r t i e r e n : Ghemen= van g o u d m e t e e n d w a r s b a l k v a n k e e l , b e l a d e n m e t d r i e parels van z i l v e r.

Het w a p e n d e v i e s v a n d e f a m i l i e d e L i m b u r g - S t i r u m l u i d t : " J e marche d r o i t " . O n d e r d e a f s t a m m e l i n g e n v a n J o o s t v a n L i m b u r g Stirum f i g u r e e r t z e l f s B e a t r i x , k o n i n g i n van Nederland.

D i r k d e L i m b u r g - S t i r u m was e e n gezaghebbend o u d h e i d k u n d i g e die t a l r i j k e werken van g r o t e h i s t o r i s c h e betekenis s c h r e e f .

Z i j n "Chambellans des F l a n d r e s " e n z i j n "Codex d i p l o m a t i c u s F l a n d r i æ " z i j n boeken d i e i n a l l e g r o t e b e b l i o t e k e n en a r c h i e ven t e v i n d e n z i j n e n , d o o r o . a . g e s c h i e d k u n d i g e n , n o g r e g e l -

- 146 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 146

regelmatig geraadpleegd worden. H i j werd v o o r z i t t e r d e r Commissie v a n O u d e W e t t e n e n O r d o n a n c i ë n , v o o r z i t t e r v a n d e H e r a l d i s c h e Raad ( C o n s e i l H é r a l d i q u e ) t e B r u s s e l , v o o r z i t t e r der E m u l a t i e t e Brugge; v o o r z i t t e r d e r maatschappij v a n Schone K u n s t e n t e G e n t ; m e d e s t i c h t e r d e r " S o c i é t é d ' H i s t o i r e e t d'Archéologie" t e Gent; ondervoorzitter van de "Société de Numismatique" t e B r u s s e l ; e r e l i d v a n " D i e B a y e r i s c h e n u m i s matische G e s e l l s c h a f t " t e München; e n z . I n 1884 w e r d h i j senator verkozen v o o r h e t arrondissement Oostende; h i j was vanaf 1857 v o o r z i t t e r e n deken v a n d e S i n t - S e b a s t i a a n s g i l d e van Rumbeke; e r e v o o r z i t t e r v a n d e m u z i e k m a a t s c h a p p i j " S t .

Cecilia"; enz.

Graaf D i r k d e L i m b u r g - S t i r u m s t i e r f t e B r u s s e l o p 6 m a a r t 1 9 11 ; z i j n e c h t g e n o t e w a s r e e d s o v e r l e d e n t e E t t e r b e e k , o p 24 m a a r t 1 9 0 9 , e n d i t e c h t p a a r l i e t v i e r k i n d e r e n n a : - M a r g u é r i t e ( G e n t , 1 7 m a a r t 1862- B r u s s e l , 11 s e p t e m b e r 1950), g e e s t e l i j k e z u s t e r i n d e Orde v a n h e t H . H a r t ; -H e n d r i k , g e b o r e n t e G e n t o p 1 5 f e b r u a r i 1 8 6 4 , v o l g d e a l s o u d s t e z o o n z i j n v a d e r o p t e Rumbeke; -Louisa (Gent, 1 0 j u n i 1866-10 j a n u a r i 1948), b l e e f ongehuwd e n w o o n d e o p h e t k a s t e e l v a n E m s r o d e o n d e r A n zegem, d a t t i j d e n s W. O . I I d o o r d e D u i t s e r s i n b r a n d werd g e s t o k e n ; e n -E v r a r d ( G e n t , 2 9 o k t o b e r 1 8 6 8 - L u i k , 8 m e i 1 9 3 8 ) , b u r gemeester v a n H u l d e n b e r g , huwde L o u i s a G e r i c k e , b a r o nes d ' H e r w y n e n . D i t e c h t p a a r h a d t w e e z o n e n : -- T h i e r r y ( o f D i r k ) , n a z i j n v a d e r b u r g e m e e s t e r v a n Huldenberg, huwde t e R a m i l l i e s , o p 8 september 1926, M a r i e - I m m a c u l i e , p r i n s e s d e C r o y ; d i t e c h t paar h a d z e s k i n d e r e n ; e n -- C h a r l e s ( o f K a r e l ) , g r o o t m e e s t e r a a n h e t H o f v a n Leopold I I , k o n i n g v a n B e l g i ë , t r o u w d e i n K r i m i c (Bohemen), m e t M a r i a - K u n i g u n d a , p r i n s e s v o n L o b kowitz, b i j w i e h i j a c h t kinderen had.

De v o l g e n d e k a s t e e l e i g e n a a r v a n R u m b e k e , H e n d r i k - A m e d e e - M a r i e Joseph-Ghislain, g r a a f de Limburg-Stirum (Gent, 1 5 f e b r u a r i 1864-Rumbeke, 1 f e b r u a r i 1 9 5 3 ) , h u w d e t e B r u s s e l , o p 3 0 m e i 1895, J u l i e n n e - M a r i e - J o s e p h i n e - G h i s l a i n e , b a r o n e s S n o y ( W e z , 8 a u g u s t u s 1872-Emsrode, Anzegem 2 m e i 1 9 5 0 ) . Z i j w a s e e n d o c h t e r v a n G e o r g e s , b a r o n S n o y, e n v a n A l i x - M a r i e , g r a v i n du C h a s t e l d e l a H o w a r d e r i e .

Hendrik-Amedee, g r a a f d e L i m b u r g - S t i r u m , d o c t o r i n d e R e c h t e n , b u r g e m e e s t e r v a n Rumbeke ( 1 9 0 4 - 1 9 4 7 ) ; h o o f d m a n e n v o o r z i t t e r van de Schuttersgilde; e r e v o o r z i t t e r van de t o n e e l g i l de " V e r e e n i g d e V r i e n d e n " ; e r e l i d v a n d e m u z i e k m a a t s c h a p p i j St. C e c i l i a ; e n z . , was o o k l i d van de Oudheidkundige Kringen van K o r t r i j k e n O u d e n a a r d e .

- 147 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 147

Op 1 9 o k t o b e r 1 9 1 4 w e r d e n g r a a f e n g r a v i n d e L i m b u r g - S t i r u m , met h u n t w e e j o n g e z o o n t j e s , d o o r d e D u i t s e i n v a l l e r s b r u t a a l u i t h e t k a s t e e l gedreven e n , z o n d e r d a t z e i e t s mochten meenemen, u i t h u n w o n i n g v e r b a n n e n . H e t k a s t e e l d e e d d i e n s t a l s hoofdkwartier van h e t 26ste Duitse reservelegerkorps en werd betrokken door F r e i h e r r von Hügel, bevelvoerend generaal, en d i e n s s t a f o f f i c i e r e n .

I n d e Tw e e d e W e r e l d o o r l o g , o p d e l a a t s t e d a g v a n d e a c h t t i e n daagse v e l d t o c h t ( 2 7 m e i 1 9 4 0 ) , w e r d e r h e v i g g e v o c h t e n b i j en r o n d h e t k a s t e e l v a n Rumbeke, d a t z w a a r b e s c h a d i g d w e r d .

U i t h e t h u w e l i j k d e Limburg-Stirum - Snoy s p r o t e n dus twee zonen, n l .

-Guillaume-Anselme, geboren t e B r u s s e l o p 5 j a n u a r i 1908, huwde o p 1 9 s e p t e m b e r 1 9 3 2 t e B e l œ i l E l i s a b e t h , p r i n s e s de L i g n e . D i t e c h t p a a r z o r g d e v o o r v i e r k i n d e r e n , d i e a l l e n i n B r u s s e l geboren werden : -- G u i l l e m e t t e , o p 2 6 j u l i 1 9 3 3 ; --Henri, o p 22 a p r i l 1936; -- A n t o i n e t t e , o p 9 m e i 1 9 3 7 ; e n - Edouard, o p 23 a p r i l 1941.

-Philippe-Evrard, geboren t e Brussel op 25 maart 1910, trouwde t e L e e f d a a l , o p 2 3 september 1 9 3 6 , m e t I s a b e l l a , gravin de Liedekerke; d i t huwelijk leverde v i j f kinderen o p : - - A l i x , geboren t e Antwerpen op 22 o k t o b e r 1937; -- C h a r l o t t e , g e b o r e n t e L e u v e n , o p 31 m e i 1 9 4 1 ; -- P h i l i p p i n a , t e Ronse g e b o r e n o p 1 5 j a n u a r i 1 9 4 7 ; -- B e a t r i c e , g e b o r e n t e Antwerpen o p 2 8 f e b r u a r i 1 9 4 9 ; en --Marie-Helena, geboren t e Leuven op 15 september 1954.

HET KASTEEL H e t k a s t e e l v a n Rumbeke w e r d h e r b o u w d i n d e t i j d d a t h e t b e woond w a s d o o r T h o m a s d e T h i e n n e s e n M a r g a r e t h a d ' H a m é r i c o u r t .

Het hoofdgebouw v a n h e t k a s t e e l o n d e r g i n g , s e d e r t d e 1 6 d e eeuw, g e e n n o e m e n s w a a r d i g e v e r a n d e r i n g e n . D e g r o t e t o r e n z o u 15de e e u w s z i j n , t e r w i j l n o g e n k e l e f r a g m e n t e n g e t u i g e n v a n een v r o e g e r b o u w w e r k . A l s B o u d e w i j n m e t d e I J z e r e n A r m i n d e negende e e u w h e t k a s t e e l v a n Rumbeke b e t r o k k e n h e e f t , m o e t e r i n d i e p e r i o d e d u s a l e e n k a s t e e l g e s t a a n hebben. Va n deze k o n s t r u k t i e i s n u e c h t e r n i e t s meer t e r u g t e v i n d e n .

- 148 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 148

Het k a s t e e l w a s v r o e g e r o m g e v e n d o o r e e n d u b b e l e g r a c h t , d i e v o o r h e t g r o o t s t e g e d e e l t e gedempt w e r d .

I n 1 9 1 4 - ' 1 8 l i e t e n D u i t s e b e z e t t e r s e e n moderne v e r a n d a t e g e n de z u i d k a n t v a n h e t k a s t e e l b o u w e n . G e l u k k i g k o n d i t s t o r e n d gedrocht zonder v e e l schade g e s l o o p t worden.

Het p r a c h t i g e , r o o d b a k s t e n e n k a s t e e l v a n Rumbeke h e e f t a c h t torens, waarvan de g r o o t s t e door een peervormig dak bekroond is De g e b o u w e n d i e e e r t i j d s h e t n e e r h o f o m g a v e n , t e n w e s t e n v a n het k a s t e e l , w e r d e n o p h e t e i n d e v a n d e 18de eeuw a f g e b r o k e n .

Het p r a c h t i g e k a s t e e l b o s w e r d a a n g e l e g d t u s s e n 1 7 6 9 e n 1 7 7 4 door t b i n a r c h i t e k t Simoneau. H e t n o o r d e l i j k g e d e e l t e v a n d i t bos w o r d t " S t e r r e b o s " g e n o e m d . V a n u i t e e n c e n t r a a l p u n t v e r trekken t i e n dreven d i e vroeger g e r i c h t waren op een hoog bouwwerk ( k e r k t o r e n , m o l e n , e . d . ) d a t h e t z i c h t o p h e t einde v a n d e d r e e f a f s l o o t .

Dit indrukwekkende k a s t e e l , e v e n a l s h e t b i j h o r e n d park, i s toegankelijk v o o r h e t p u b l i e k en een bezoek zeker waard.

- 149 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 149

G R A F Z E R K S Y M B O L I E K Op v e l e ( m e e s t a l o u d e r e ) g r a f z e r k e n t r e f t m e n s y m b o l e n e n o p s c h r i f t e n aan d i e n i e t m e t e e n v o o r i e d e r e e n v e r s t a a n b a a r z i j n . E n k e l e v a n d e z e r a a d s e l a c h t i g e t e k e n s e n v e e l voorkomende symbolen l a t e n we h i e r v o l g e n .

- I M = i n memoriam ( t e r n a g e d a c h t e n i s ) - P M = p i æ memoriæ ( t e r z a l i g e r n a g e d a c h t e n i s ) - P M = p r o memoriæ ( t e r h e r i n n e r i n g ) - A M = æ t e r n æ memoriæ ( t e r eeuwige nagedachtenis) - A M = anno mundi ( i n h e t j a a r - s e d e r t d e schepping- d e r w e r e l d - R I P = r e q u i e s c a ( n ) t i n pace ( h i j ( z i j ) r u s t e ( n ) i n vrede) - D O M = Deo o p t i m o maximo ( a a n God, d e o p p e r s t e e n g r o o t s t e ) - D O M = Dominus o m n i p o t e n s maximus ( d e a l m a c h t i g e , a l l e r g r o o t s t e God) - I H S = i n hoc signo (vinces) winnen)

( i n

d i t teken ( z u l t g i j over-

- I H S = i n hoc salus ( h i e r i n ( l i g t ) d e zaligheid) - H I C IACET = h i e r r u s t - OBIIT = i s gestorven - SEPULTURA FA M I L I K : = r u s t p l a a t s d e r f a m i l i e - 1 E TAT I S ( a f g e k o r t t o t A E TAT o f A E T . ) , g e v o l g d d o o r e e n g e t a l , d u i d t d e ouderdom aan - VDM = Ve r b u m o f V e r b i ) D i v i n i M i n i s t e r ( ( b e ) d i e n a a r v a n h e t Goddelijk woord; p r e d i k a n t . ( v e e l a l g e b r u i k t op h e t g r a f s c h r i f t van een dominee. Op p r o t e s t a n t s e graven worden ook r e g e l m a t i g B i j b e l s e t e k s t e n g e c i t e e r d . ) .

- A L FA - OMEGA = d e e e r s t e e n l a a t s t e l e t t e r v a n h e t O u d Griekse a l f a b e t , g e v o l g d d o o r een g e t a l , d u i d e n geboorteen s t e r f t e j a a r a a n .

- h 1 = hoc loco ( t e dezer plaatse) - H L S E = hoc l o c o s e p u l t u s e s t ( o p deze p l a a t s l i g t begraven) - G ( L O R . ) M ( e m . ) = g l o r i o s æ Memoriæ ( r o e m r i j k e r n a g e d a c h t e n i s ) - H J (S) = h i c j a c e t (sepultus) ( h i e r l i g t (begraven) - B v ó ó r k r i s t e l i j k e namen: b e a t u s , b e a t a ( z a l i g e ) - I N R I = I e s u s Nazarenus Rex Iudæorum(Jezus v a n Nazareth, koning d e r Joden) - k r u i s o p s c h r i f t

- 150 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 150

B i j d e o u d e Romeinen b e g o n h e t j a a r o p 1 m a a r t . S e p t e m b e r, a l s zevende m a a n d v a n h e t R o m e i n s k a l e n d e r j a a r , w e r d d a n a a n g e d u i d a l s VII-ber.

Ook d e v o l g e n d e m a a n d e n w e r d e n o p d e z e w i j z e g e s c h r e v e n : V I I I - b e r v o o r o k t o b e r ; I X - b e r = n o v e m b e r e n X - b e r s t a a t v o o r d e c e m b e r.

De m e e s t g e b r u i k e l i j k e R o m e i n s e c i j f e r s , d i e o p g r a f z e r k e n v o o r k o men, z i j n : I of J = 1 V of U = 5 X o f VV o f W = 10 L = 50 C = 100 D = 500 M= 1.000 ( W U I I J X - b e r MCCXXXX = 1 8 d e c e m b e r 1 2 4 0 ) *

*

*

*

*

*

*

*

*

*

I n L a t i j n s e g r a f s c h r i f t e n i s meermaals s p r a k e v a n " k a l e n d e n " , " i d e n " e n " n o n e n " , w a a r m e e d e Romeinen b e p a a l d e d a g e n v a n d e maand b e d o e l d e n . Z i j noemden d e e e r s t e d a g v a n e l k e maand " c a l e n d e " .

De " i d e n " v i e l e n o p d e 1 3 d e d a g v a n d e m a a n d e n j a n u a r i , f a b r u a r i , a p r i l , j u n i , a u g u s t u s , s e p t e m b e r , n o v e m b e r e n d e c e m b e r, e n o p de 1 5 d e v a n d e m a a n d e n m a a r t , m e i , j u l i e n o k t o b e r .

De " n o n e n " v i e l e n d e n e g e n d e d a g v 贸 贸 r d e " i d e n " , b e i d e d a g e n m e e g e rekend, t . t . z . d e 5de v a n j a n u a r i , f e b r u a r i , a p r i l , j u n i , a u g u s t u s , s e p t e m b e r, n o v e m b e r e n d e c e m b e r, e n d e 7 d e v a n d e m a a n d e n m a a r t , mei, j u l i e n o k t o b e r.

Tu s s e n d e " k a l e n d e n " e n d e " n o n e n " t e l d e m e n d e d a g e n v o l g e n s hun v e r w i j d e r i n g v a n d e " n o n e n " , d e a n d e r e d a g e n v o l g e n s h u n v e r w i j d e r i n g v a n d e " k a l e n d e n " d e r v o l g e n d e maand. " V i g i l i a " h e e t t e men d e d a g v 贸 贸 r d e k a l e n d e n , d e n o n e n e n d e i d e n . *

*

*

*

*

*

*

*

*

*

R e g e l m a t i g t r e f t men o o k z g n . " c h r o n o g r a m m e n " a a n ; e e n o p e e n g r a f z e r k t o e p a s s e l i j k e t e k s t w a a r i n d o o r d e l e t t e r s ( t e v e n s Romeinse c i j f e r s ) e e n j a a r t a l wordt u i t g e d r u k t waarin een bepaalde gebeurtenis, d i e d e t e k s t v e r h a a l t , p l a a t s h a d . D e l e t t e r s , d i e a l s Romeinse c i j fers fungeren, werden i n een andere k l e u r ofwel i n een ander formaat aangegeven, b . v .

DooD D o C h ten Wa a r a C h t l g e n LeVen o p g e s t a a n (500+500+500+100+10+100+1+50+5 = 1 7 6 6 )

- 151 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 151

B u i t e n d e g e b r u i k e l i j k e namen k r e g e n d e maanden v a n h e t j a a r n o g andere benamingen mee, d i e men o o k o p g r a f s c h r i f t e n g e b r u i k t e : JANUARI

FEBRUARI

MAART

JEZUSMAAND

LICHTMISMAAND

ST.JOZEFSMAAND

LOUWMAAND

SPROKKELMAAND

LENTEMAAND

NIEUWJAARSMAAND

SCHRIKKELMAAND

DORREMAAND

IJSMAAND

KORTEMAAND

BUIENMAAND

APRIL

MEI

JUNI

PAASMAAND

MARIAMAAND

APOSTELMAAND

GRASMAAND

BLOEIMAAND

WEIMAAND

EIERMAAND

VROUWENMAAND

ZOMERMAAND

BLOEMENMAAND

ROZENMAAND

WOLFSMAAND

BRAAKMAAND JULI

AUGUSTUS

SEPTEMBER

ST.ANNAMAAND

S T. J O A C H I M S M A A N D

S T. M I C H I E L S M A A N D

HOOIMAAND

OOGSTMAAND

HERFSTMAAND

DONDERMAAND

KOORNMAAND

FRUITMAAND

MAAIMAAND

ARENMAAND

GERSTMAAND BACCHUSMAAND

OKTOBER

NOVEMBER

DECEMBER

RUZENKRANSMAAND

ALLERHEILIGENMAAND

CHRISTUSMAAND

WIJNMAAND

SLACHTMAAND

WINTERMAAND

ZAAIMAAND

NEVELMAAND

JOELMAAND

EIKELMAAND

BLOEDMAAND

DONKEREMAAND KERSTMAAND

* * * * * * * * * * Paul A r r e n

- 152 -

Hobonia - 16de jaargang - nr. 3 - juli 1987 - p. 152