Hobonia 1991-1-2 januari april

Verantwoordelijk uitgever

Driemaandelijks tijdschrift

P. Arren Bredabaan 849 2990 Wuustwezel Afgiftekantoor Kapellen 1

200 JAARGANG - 1991 DUBBELNUMMER januari - februari - maart april - mei - juni

� r t

In Koningin Astridlaan, op de hoek met de Prinsendreef, stond eertijds een prachtig kasteel met de naam "HORTENSIAHOF". Het behoorde toe aan de familie Mallinkrodt. Verschillende gebouwen in de omgeving zijn nog stille getuige van het bestaan van het kasteeleigendom, dat afgebroken werd na de eerst wereldoorlog.

Tekening: AndrĂŠ Marien INHOUD: Samenstelling bestuur De Lijkwade van Turijn (22)

blz. 2 R

.

Van Haelst

blz. 3

Kerkelijke Heraldiek : De wapens van de bisschoppen van Antwerpen 11. Petrus Jozef de Francken - Sierstorff J .

Goolenaerts

blz. 13

Antwerpenaars in de Raad van Brabant (10)

blz. 16

Kroniek van kapellen : Pachter Jan

R

J

. .

Goolenaerts Roelands

blz. 23

Kastelen in Vlaanderen : Het kasteel van Louvignies P. Arren

blz. 27

Antwerpen in 1891

blz. 43

R. Alardot

Mededeling Verbond voor Heemkunde

blz. 50

Activiteiten

blz. 51

Door de post opgelegde reclame

blz. 63

1 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 1

HOBONIA

KULTURELE HEEMKRING HOOGBOOM

BESTUUR VOORZITTER (contactadres)

2

: 9

5

Raymond ROELANDS, Vinusakker 24, 0 Hoogboom - Kapellen tel. 664.18.88

SECRETARIS

: Paul ARREN, Bredabaan 849, 2990 Wuustwezel tel. 663.13.31

PENNINGMEESTER

: Harry DE SITTER, Vinusakker 60, 2950 Hoogboom - Kapellen tel. 664.80.33

LIDGELD

: 350 F per jaar voor gezinsbijdrage; te storten op rekening nr. 220-0375733-88

2 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 2

De Lijkwade van Turijn DEEL 22

De lijkwade en de plantenkunde De deining rond de lijkwade spoorde Paul Vignon ertoe aan, opnieuw de pen ter hand te nemen. Op zijn aandringen werden er nieuwe proeven op stapel gezet.

Hij nam zijn vroegere opvattingen uit 1902 weer op.

In het maart-nummer 1937 van de «Scientific American» schreef hij onder meer : «Het staat nu vast, dat men op de lijkwade sporen kan vinden, die toelaten de aanwezigheid van bloed vast te stellen. Zonder twijfel zijn de afdrukken van voor- en achterzijde, deze van een menselijk lichaam van een persoon die de kruisdood gestorven is. » « Ik was in staat vast te stellen hoe de afbeelding op het doek ontstaan is : inwerking van vochtige ammoniakdampen, ontstaan door de gisting van ureum, waarvan de concentratie in lijkzweet functie is van de doorstane doodsstrijd. Deze dampen kunnen reageren met aloë en myrrhe, die het linnen gevoeliger maken voor de inwerking van ammoniakale dampen.

Uit de foto's kan men vaststellen dat de aromatische stoffen in poedervorm op het linnen werden aangebracht. » Vignon moet later wel diep nagedacht hebben over wat hij in 1902 schreef, want enkele maanden later herzag hij zijn opvattingen grondig. Waarschijnlijk door de studie van de publicaties van Dr. Barbet kwam Vignon tot de vaststelling dat zijn opvattingen niet houdbaar meer waren. Zo moest hij afzien van zijn opvattingen, die op het eerste gezicht een passende verklaring gaven over het «natuurlijk» ontstaan van de afdrukken op de lijkwade van Turijn.

Onverklaarbaar bleek de uniformiteit der afdrukken zowel van de voor- als achterzijde. Normaal zou de afdruk van de rugzijde onder de invloed van het lichaamsgewicht, veel «zwaarder» moeten zijn dan deze van de voorzijde, waar alleen het «gewicht van het linnen » als « drukkingsmiddel » kon spelen. Vignon beschreef de afdrukken op de rugzijde als «trop dans l'air », deze van de rugzijde als «trop bien» en te weinig vervormd. Immers, de lijkwade moet min o f meer de lichaamsvormen gevolgd hebben.

Hoe kon men dan de betrekkelijk kleine vervorming verklaren, op de vlakke lijkwade ?

Iedereen kan onmiddellijk vaststellen dat de afbeelding van het -3Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 3

gelaat op de lijkwade anatomisch praktisch juist weergegeven is, dus weinig of geen vervorming vertoont.

Wanneer men een stuk stof over een gelaat van een liggend persoon drapeert, dan bekomt men een afstand van circa 50 cm tussen de uiterste omtrek langsheen het voorhoofd. Wanneer men de stof dan vlak legt, ontstaat een totaal vervormde figuur. De lijkwade vertoont echter alleen afdrukken van het bovenste gedeelte van een gelaat waar uiteraard slechts relatief kleine vervormingen optreden.

In zijn boek «Le Saint Suaire de Turin, devant la science, l'archéologie, l'histoire, l'iconographie, la logique» (1938) week Vignon ver af van zijn oorspronkelijk werk «Le Linceul du Christ. Etude scientifique» (1902). In feite was zijn tweede boek veel meer dan een herziene, verbeterde herdruk. Vignon had wel degelijk rekening gehouden met de resultaten van andere vorsers en wetenschappelijk onderzoek. Alleen de inleiding verwees naar de onderzoekingen uit 1902. Het is wel van belang, de besluiten van Vignon te toetsen aan de huidige opvattingen. In 1938 schreef Vignon : « H e t is onmogelijk een negatief beeld te schilderen, zoals op de lijkwade voorkomt. Het is onmogelijk dat deze afbeelding gevormd is geworden door de chemische transformaties van kleurstoffen. De lijkwade nu nog beschouwen als een schilderij is onredelijk ».

Paul Vignon herriep zijn «vaporografie ». Hij ontwikkelde toen een nieuwe theorie. De afdrukken op de lijkwade ontstonden door het opnieuw vloeibaar worden van het reeds gestolde bloed, door de inwerking van de ammoniakale dampen, ontstaan door de gisting van het ureum, aanwezig in het lijkzweet. Deze basische dampen verkleuren het witte linnen, doordrenkt met een poedermengsel aloë-myrrhe. De lichaamsafdrukken ontstonden door direct contact, in functie van de afstand tussen lichaam en linnen.

Bewijzen voor deze theorie ontbreken.

Paul Vignon berekende op wetenschappelijke wijze de « waarschijnlijkheid dat de lijkwade een vervalsing kan zijn ». Hij bepaalde een reeks voorwaarden, aan de hand van gekende teksten uit het evangelie en de gegevens te vinden op de lijkwade. Hoeveel kans is er dat meer dan één mens de lijdensweg van Christus (o.a. geseling, doornenkroning, kruisiging, het uitzonderlijke niet-breken der benen, begrafenis en kortstondig verblijf in het graf) heeft moeten doormaken ? Vignon kwam op een kansbepaling van 1 op 10 miljoen. Later zou Père de Gail nog verder gaan.

Hij vond een nog veel kleinere kans : amper 1 op 225 miljoen !

4 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 4

Wat in feite neerkomt op een quasi-zekerheid aangaande de echtheid van de lijkwade van Turijn.

Over Vignon (overleden 1943) schreef Paul Claudel i n een postuum artikel : « De vrienden van Mr. Paul Vignon erkenden in hem een mens, die de bescheidenheid zo ver dreef, dat hij zich vrijwillig op de achtergrond hield ».

In dezelfde periode werden nog meerdere studies gepubliceerd.

F.M. Braun schreef in de «La Nouvelle Théologique» (Leuven) in 1939, een artikel, waarin hij « namens de exegese » de echtheid van de lijkwade van Turijn in twijfel trok. Zijn betoog was gebaseerd op foto's genomen door R. Clement, waarop de resultaten van proeven op een buste, gemaakt door Géricault, te zien zijn.

Paul Vignon schreef een antwoord op dit artikel, maar door het uitbarsten van de oorlog (1939), werd dit niet gepubliceerd.

Rond hetzelfde tijdstip begon prof. J. Volckringer, van de Universiteit van Parijs, een reeks nieuwe onderzoekingen inzake de «vaporografie» van Dr. Vignon.

Als «docteur en pharmacie » was prof. Volckringer goed geplaatst om de verkleuring van linnen, onder invloed van menselijke vochtafscheiding, in de aanwezigheid van aromatische stoffen te onderzoeken.

Prof. Volckringer ging, zoals gebruikelijk, zeer zorgvuldig te werk. Allereerst werd nagegaan of Jozef van Arimathea en Nicodemus de lijkwade geïmpregneerd hadden met droge aromatische kruiden. Om de afdrukken op de lijkwade volgens de theorie van P. Vignon te verkleren, moet de lijkwade op een gelijkmatige manier over haar ganse oppervlakte bewerkt zijn geworden met myrrhe en aloë.

Proeven met droge kruiden gaven na 72 uren weinig of geen resultaat. Wel werd het linnen vlugger verkleurd in de aanwezigheid van ammoniakale dampen.

Proeven met tot 500° C verhitte kruiden, gaven vlug verkleuring van het linnen. Mengsels van aloë in olijfolie gaven geen resultaat, omdat het linnen (jaren lang) vochtig bleef, wat het vormen van scherpe afdrukken onmogelijk maakte. Mengeling van aloë in een wateralcohol mengsel deed het linnen tijdelijk geel-roze verkleuren.

Het besluit van deze testen was duidelijk : de lijkwade is niet gelijkmatig bewerkt geworden met aromatische kruidenmengsels. Hoogstwaarschijnlijk hebben Jozef van Arimathea en Nicodemus hier en daar wat welriekende kruiden op het lichaam of de lijkwade gestrooid en de rest gewoon, naast het lichaam, in het graf geplaatst.

5 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 5

Wat er juist gebeurde tijdens de begrafenis van Jezus Christus zal waarschijnlijk wel altijd een raadsel blijven.

Zelfs onverdachte christelijke schrijvers houden er soms zeer bijzondere denkbeelden op na. Wie bv. de stellingen vergelijkt van de zeer eerwaarde heren Fouard, de Grandmaison, Auzet, Durand, Lagrange, Crampton, Prat, 011ivier, Didon, Huby en anderen, komt tot de verbazende vaststelling dat men praktisch alles op meerdere manieren kan interpreteren !

Prof. Volckringer onderzocht het mogelijke ontstaan van ammoniakdampen, d o o r gisting o f ontbinding van lichaamsvocht : zweet, urine, bloed.

In lichaamsvocht zit ureum. De concentratie is afhankelijk van de omstandigheden. Bij een pijnlijke doodstrijd stijgt het ureumgehalte van het bloed van de normale 30 centigram per liter tot wel zeven gram per liter. Hetzelfde geldt voor het zweet, en bijzonder voor Iijkzweet. Urine vertoont net de tegenovergestelde symptomen.

Tijdens de onderzoekingen kwam men tot eigenaardige vaststellingen : urine bewaard in een open recipiënt gaf slechts zeer langzaam ammoniakgas af. D i t bleek door het geleidelijk overgaan van zuur (pH 6) naar basisch (pH 8).

De gasontwikkeling was zo miniem dat men ze praktisch niet kan aantonen. Wanneer men echter urine op dierlijke weefsels (bv. wol) verspreidt, treedt binnen de 24 uren duidelijk waarneembare ammoniakdampontwikkeling op.

Wanneer men echter aloë aan de urine toevoegde, werd de gasontwikkeling sterk afgeremd.

Proeven in droge en vochtige lucht gaven gans verschillende resultaten. Droog bijna geen verkleuring, vochtig snelle verkleuring. Later merkte men echter op, dat alle stoffen geleidelijk eenzelfde tint vertoonden.

Sommige afdrukken werden eerst na drie jaar waarneembaar.

Op te merken is dat prof. Volckringer nauwkeurig de bijbelse gegevens betreffende het gebruik van «aromatische kruiden en welriekende oliën » volgde. Volgens Oosterse en Griekse tradities bedoelt men met aromaten een kunstmatige mengeling van verschillende droge kruiden met een welriekende geur. Nu is de myrrhe uit de H. Schrift niet meer te vergelijken met de huidige myrrhe. Hetzelfde geldt trouwens voor aloë.

Prof. Volckringer sloot op grond van zijn onderzoekingen, het gebruik van «welriekende olie» bij de graflegging uit. Het waren. immers de vrouwen, die de zalvingsolie, de dag na de sabbat, met zich mee naar het graf brachten.

Een probleem bleef onverklaarbaar : de verkleuringen bij nor-

6 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 6

male omstandigheden, binnen de 3 dagen verwekken. Prof.

Volckringer deed meerdere proeven o p plaasteren beelden, doordrenkt met ammoniak. Hierbij gebruikte hij afbeeldingen van Dr. H. Tissier (werk van de beeldhouwer Bouchard) en A. Lagrand.

Met aloë bewerkt linnen werd gedurende 24 uren in een vochtige atmosfeer over het beeld gelegd. Men bekwam inderdaad afdrukken : vooral op plaatsen waar er direct contact was geweest.

Het beeld zelf was ongelijk bruin verkleurd, het linnen vertoonde een reeks ruwe vlekken, waaruit men weinig of niets van het beeld kon herkennen. Op de plaatsen waar geen direct contact was geweest, trad een verkleuring op, die na verloop van tijd uniform werd.

Zoals van de lijkwade werden ook hier foto's genomen, maar de resultaten gaven geen voldoening.

Dezelfde proeven met toevoeging van bloedserum en urine bleven eveneens zonder gunstig gevolg.

Ondanks alle zorg, slaagde men er niet in een zuivere afdruk te bekomen.

Waarbij men nooit mag vergeten, dat Jozef van Arimathea, noch zijn gezellen, er ooit aan gedacht hebben, dat de eventuele afdrukken op de lijkwade ooit het voorwerp van enig onderzoek zouden zijn.

Het toeval kwam toen ter hulp.

Bij het opruimen van documentatie, kreeg prof. Volckringer toevallig een oud plantenboek onder ogen.

Gedroogde planten werden bewaard tussen twee bladzijden. Op de bovenste zag de professor een zuivere negatieve afdruk van een « scrofularia », geplukt in het « Cirque de Gavarnie » in de maand augustus 1856.

Onmiddellijk zag prof. Volckringer enkele frappante punten van overeenkomst met de afdrukken op de lijkwade van Turijn.

Hij dacht diep na, en begon een onderzoek naar het mechanisme waardoor deze afdrukken tot stand waren gekomen.

Een feit stond onomstotelijk vast : de afdrukken waren op natuurlijke wijze tot stand gekomen.

Planten zijn immers levende wezens, die veel overeenkomst vertonen met primair dierlijk leven. Ze hebben onder meer dezelfde levens-kringlopen : ademhaling, stofwisseling, enz.

Van uitzonderlijk belang was wel het nitrificatieproces. Onder • invloed van bacteriën en zonlicht worden vele verbindingen gevormd en afgebroken : onder meer ureum, urinezuur, ammoniak, ammoniumcarbonaat, chlorofyl, hematoporofine. Deze stoffen zijn belangrijke factoren in het tot stand komen van

7 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 7

plantafdrukken. Een mogelijke verklaring van de afdrukken op de lijkwade volgens de vaporografie van Vignon. Zo ontaat uit urinezuur, door oxidatie, allantoine en het bijhorende zuur.

Door inwerking van de ultravioletstralen in het zonlicht, kunnen chlorofyl en hematoporofine omgezet worden in urobiline.

Bij zijn onderzoekingen stond prof. Volckringer voor raadsels : sommige planten gaven betere afdrukken dan andere. Planten uit de periode 1846-1856 gaven ongelooflijk scherpe afdrukken, planten uit 1908 onduidelijke afdrukken... Ook de plaats van herkomst en bewaring speelden een grote rol. Zo gaven planten uit de Hoge Pyreneeën prachtige afdrukken. Het bleek echter onmogelijk om in te grijpen in dit natuurlijk proces : alleen het toeval zorgde ervoor dat afdrukken onuitwisbaar werden. Hetzelfde gold trouwens voor vingerafdrukken en zweetvlekken.

Ook nu, ondanks de moderne wasmiddelen, blijken sommige zweetvlekken onuitwisbaar.

Gedroogde planten bewaren meestal uitzonderlijk goed. Alleen hun kleur verdwijnt. Een behandeling met warm water doet wonderen bij een sinds jaren verdroogde plant. Tussen de bladzijden van een «plantenboek» ontstaan soms ongemeen scherpe afdrukken, waarop de kleinste nerven zichtbaar zijn.

De afdrukken lijken wel op een dagbladfoto : een reeks puntjes van veranderlijke intensiteit, zonder vaste omlijning, als het ware zwevend op de oppervlakte van het papier. De kleur is identiek voor alle planten, maar de intensiteit veranderlijk, volgens jaar en plaats van herkomst en bewaring. Bij «goede» exemplaren bleken de afdrukken met de tijd beter te worden. Maar steeds stootte men op dezelfde moeilijkheid : het duurde altijd weken vóór men een beduidend resultaat bekwam. Een hypothese nopens de aanwezigheid van sommige « katalysatoren » in het papier, die een eventuele reactie zouden activeren, werd verworpen. De afdrukken ontstaan langs chemische of fysio-chemische weg.

Lange tijd dacht men dat de aanwezigheid van chlorofyl een vereiste was om afdrukken te bekomen. Onder invloed van het zonlicht werkt chlorofyl in op papier. Maar het bleek dat ook planten, waarin geen chlorofyl aanwezig was, goede afdrukken gaven.

Prof. Volckringer behandelde verschillende plantafdrukken met allerlei reagentia: zuiver water, plantaardige olie, chloroform, ether, alcohol, azijnzuur, zuurstofwater, enz. Geen enkele invloed op de afdrukken was merkbaar. Alleen basische reagentia op basis van ammoniak veroorzaakten een snelle verkleuring tot

8 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 8

donker bruin. Andere basische reagentia als natrium-bisulfiet bleken zonder enige invloed.

Prof. Volckringer legde het probleem voor aan prof. Manguin van de Sorbonne. De vraag was : betrof het hier geen moneculaire ontbinding tot elementaire koolstof ? Ondanks het feit dat er overvloedig onderzoeksmateriaal ter beschikking is, bleef men het antwoord schuldig.

In 1939 nam Romanese de « vaporografie-theorie » van P. Vignon nog eens onder de loupe. Hij gebruikte de lichamen van pas overledenen. M e t een natuurlijke zweetoplossing bestreken, werden deze lijken in lijkwaden gewikkeld, bewerkt met een mengsel van myrrhe en aloë. Door verdamping bekwam men na lange tijd een verkleuring van het linnen, zonder echter de duidelijkheid van de afdrukken op de lijkwade van Turijn te evenaren.

Deze «lijkwaden» bestaan nu nog. Recente foto's zijn veel duidelijker dan de oorspronkelijke !

Vermits het lichaam van Christus maximum 72 uur in de lijkwade gelegen heeft, is het praktisch onmogelijk dat de afdrukken op de lijkwade van Turijn op deze wijze tot stand gekomen zijn.

Een andere, tot op heden niet onderzochte, mogelijkheid is de inwerking van zeeplanten op linnen.

In het «Musée Oceanographique » van Monaco kan men enkele stukken stof zien, versierd met de afdrukken van zeewier. Volgens Dr. C. Carpine, conservator der Verzamelingen van het Museum, ontstonden deze afdrukken en het tot sepia-geel verkleuren van het linnen door inwerking van zeewier, volgens methodes gebruikt door Bretoense kunstenaars.

Tot in het begin van deze eeuw gebruikten plaatselijke «artisans» in Belle-Isle-en-Mer (Morbihan - Frankrijk) deze manier nog, om linnen te versieren. Het linnen werd, onder water, voorzichtig bedekt met zeewier. Heel geleidelijk werd het linnen dan na verloop van tijd uit het water gehaald. Ook hier is de tijd om de afdrukken te verkrijgen een hinderpaal om aan te nemen, dat de afdrukken op de lijkwade op deze natuurlijke wijze tot stand gekomen zijn. Natuurlijk is het mogelijk dat een eventuele «vervalser» een gelijkaardige werkwijze heeft gebruikt.

Prof. Volckringer was zo vriendelijk ons de onuitgegeven tekst van zijn voordracht, gehouden op 24 mei 1984 in Caen, ter beschikking te stellen.

Allereerst wees hij er op dat de H. Theresia van Lisieux een portret van de zaligmaker schilderde, volgens de afbeelding op de lijkwade van Turijn.

Paus Pius X verleende aflaten aan wie vóór dit schilderij mediteerde over het lijden van de Verlosser.

9 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 9

Eerst en vooral werd aangetoond dat in het Nabije Oosten nog steeds dezelfde stof vervaardigd wordt, als deze van de lijkwade.

Het echtpaar Porche bracht in 1934 nog een stuk van dergelijk linnen mee van hun verblijf in deze streken.

Wat betreft de afdrukken dient men onderscheid te maken tussen deze die ontstonden door direct contact met de wonden en deze veroorzaakt door het lichaam.

Vooral de afdrukken op de rugzijde zijn zeer duidelijk : de veelvuldige geselwonden vallen onmiddellijk op. Een leek kan zonder veel moeite vier van de «vijf wonden» terugvinden. Zonder enige twijfel werden de nagels door de polsen geslagen.

Blijft het vraagstuk : Hoe ontstonden deze afdrukken ?

De oplossing van dit eeuwenoude raadsel is nog niet gevonden, maar de eerste stap waren de foto's van Secondo Pia (1898).

Plots realiseerde de wetenschap zich het onomstootbaar feit, dat de afdruk op de lijkwade van Turijn een negatief beeld is. Een tot in de XIXde eeuw onbekend begrip !

De uitzonderlijke belevenis van Secondo Pia werd in vele dagbladen beschreven. Een voorbeeld : « Wanneer Secondo Pia de ontwikkeling van zijn negatieven volgde, kon hij zijn ogen niet geloven. Hij dacht het slachtoffer te zijn van gezichtsbedrog. Zijn aandacht was toegespitst op wat er in het schemerdonker van het rode licht gebeurde. Aanvankelijk dacht Pia dat zijn foto-opnamen mislukt waren, zo ongewoon was het beeld dat zich onder zijn verbaasde ogen vormde. Maar neen, hij was getuige van een onverklaarbaar fenomeen : er vormde zich klaar en duidelijk een positief beeld. I n plaats van het bijna onherkenbare negatiefbeeld, waarop alles omgekeerd is, ontwaarde de stomverbaasde liefhebber-fotograaf de afdrukken van een mannengelaat, met een karakteristieke uitdrukking, sereen en van een koninklijke majesteit. Wanneer Pia begreep wat er aan het gebeuren was, begon hij te beven. Het scheelde geen haar of de grote glazen platen ontsnapten aan zijn onzekere handen. Ergens vond hij de kracht om zich te hervatten en de platen verder af te werken ».

In 1902 ontwikkelde de geleerde Arthur Loth de thesis dat de afdrukken op de lijkwade het gevolg waren van de bij de verrijzenis vrijgekomen energie.

Deze zou dan als een zeer kortstondige bliksem-flits de afdrukken op de lijkwade veroorzaakt hebben. Deze opvattingen werden door de wetenschap verworpen, omdat ze impliciet de verrijzenis van Jezus Christus als een vaststaand feit erkennen. Toch hebben verschillende onderzoekers deze theorie hernomen, onder meer Geoffrey Ashe (1966), Ray Rogers (1977) en Ian Wilson (1978). In 1981 publiceerde Rex Morgan een artikel waarin

- 10Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 10

hij de proeven van Mosso, vooropgesteld tijdens het Congres van de Sindonologie van Bologna (1978), beschreef. De ontwikkeling van de atoombom heeft aangetoond dat het mogelijk is, in de tijdspanne van één duizendste seconde enorme krachten te ontwikkelen. Maar vermits de verrijzenis uit de dood tot op heden geen wetenschappelijk feit is, weigert de moderne wetenschap er rekening mee te houden.

De onderzoekingen van prof. P. Vignon (1902) waren de volgende stap. Hij ontwikkelde de «vaporografie », een stelling die later weerlegd werd, maar toch een stap in de goede richting bleek, omdat Vignon kon aantonen dat de kleurdensiteit in functie was van de afstand lichaam-lijkwade. Het bewijs werd geleverd door de moderne techniek toegepast in de ruimtevaart.

Prof. Volckringer schrijft nog : «Ook ik heb talloze proefnemingen uitgevoerd, om de afdrukken van de lijkwade te reconstrueren. Maar een bevredigend resultaat bleef uit. Tot het toeval ter hulp kwam. In 1937, bij het rangschikken van oude plantenboeken in het college St. Charles te Juvisy, waar ik botanisch onderricht gaf, viel mijn oog op enkele afdrukken. Sommige planten zaten meer dan honderd jaar tussen de bladzijden. De afdrukken vertoonden een kleurintensiteit in functie van de afstand plantpapier. Wanneer men de afdrukken fotografeerde bekwam men een positief negatief. Hetzelfde fenomeen dat Secondo Pia had opgemerkt in zijn donkere kamer. Bij nader onderzoek bleek duidelijk dat de afdrukken alleen ontstaan onder zeer bijzondere voorwaarden. Sommige oude afdrukken zijn onzuiver en waardeloos. Andere tonen de kleinste details ongemeen scherp. Het «waarom» is niet duidelijk. Helaas, bij een bombardement in 1944 gingen veel van deze afdrukken verloren. Het college van Juvisy was zwaar getroffen.

In 1937 werden de door mij bestudeerde planten overgeplaatst in nieuwe boeken. In 1982 vertoonden deze planten geen enkele afdruk op het papier. Wel was het papier over de ganse oppervlakte vergeeld, behalve onder de verdroogde plant. Daar was het papier nog maagdelijk wit ! Een nieuw raadsel ? In elk geval was aangetoond dat afdrukken alleen ontstaan, zolang de planten nog een biologische activiteit vertonen. Vertaald in termen van het menselijk lichaam, is dat circa 36 uren. Ongeveer de tijd, dat het lichaam in het graf gelegen heeft. Mijn opzoekingen hebben niet kunnen aantonen, hoe de plantafdrukken ontstaan zijn, maar het staat vast, dat ze tot stand zijn gekomen door een natuurlijk proces ».

Tot hier Prof. Dr. J. Volckringer.

- 11 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 11

_iv�r-. " � '-.'�Y+-�1.. boven

Positieve afdrukken

onder

boven

Negatieve afdrukken

onder

EEN WOORD VAN DANK De heer Jean Volckringer, docteur en Pharmacie, Universiteit van Parijs, lid van de Franse Académie de Pharmacie, Inspecteur-Generaal voor Gezondheidszorg en Ere-Apotheker van het St.-Jozefshospitaal (Parijs), was zo vriendelijk ons documentatie ter beschikking te stellen. Prof. Volckringer schreef een boek «Le Saint-Suaire de Turin. Le problème des empreintes devant la science », waaruit voor hoofdstukken 22-23 heel wat gegevens overgenomen werden.

Remi VAN HAELST - 12 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 12

KERKELIJKE HERALDIEK De wapens van de bisschoppen van Antwerpen 11. PETRUS JOZEF DE FRANCKEN - SIERSTORFF Na de dood van bisschop Reginald Cools brak er voor het bisdom Antwerpen een moeilijke periode aan.

De Spaanse successie oorlog duurde nog voort, er waren militaire opeisingen en de handel verkeerde in een alles behalve rooskleurige toestand.

Alhoewel de oorlog een meer gunstige wending had genomen voor de Verenigde Provincies, waren deze er toch niet toe gekomen nieuwe benoemingen te doen voor de openstaandebisschop-zetel.

Antwerpen bleef van 1706 tot 1711 en Mechelen van 1711 tot 1716 zonder bisschop.

In 1707 evenwel was er reeds door Karel I I I van Habsburg iemand aangeduid voor Antwerpen, maar door de politieke toestand duurde het toch nog vier jaar eer de paus de keuze kon bevestigen.

De toekomstige bisschop van Antwerpen was Petrus Josephus de Francken-Sierstorff, een Rijnlands diplomaat.

Op 16 januari 1711 werd zijn benoeming door paus Clemens XI bevestigd. Op 25 oktober van dat jaar werd hij te Keulen tot bisschop gewijd en op 14 december deed hij zijn intrede te Antwerpen.

De nieuwe bisschop werd op 21 maart 1667 te Bonn geboren uit een zeer oude doorluchtige Duitse familie.

Hij studeerde rechten te Mainz en behaalde aldaar in 1693 het doctoraat in beide rechten.

Hij bezet verschillende kerkelijke inkomsten, zo had hij o.a. een kanunnikaat in de aartsbisschoppelijke kerk van Keulen en werd hem daar ook het rectoraat van het St.Laurentius college toegewezen.

Door toedoen van de pauselijke nuntius kwam hij in de diplomatie terecht en bracht het tot auditor-gĂŠneral aan de nuntiatuur te Keulen waar hij zelfs een tijd de nuntius verving.

Juist in het jaar van de benoeming van de bisschop van Antwerpen was de aartsbisschop van Mechelen overleden en bleef deze zetel onbezet zodat de Francken-Sierstorff de voornaamste vertegenwoordiger werd van het episcopaat van de Nederlanden.

In 1713 was er een pauselijke wet verschenen, het genaamde "Unigenitus" waarin teksten uit het werk "Reflexion morales" van de Franse theoloog P. Quesnel (1634-1719) werden veroordeeld; Quesnel was een tegenstander van de Jesuieten en had de lering van het Jansenisme overgenomen.

Dit pauselijk "Unigenitus" moest in alle bisdommen worden afgekondigd, en alhoewel Antwerpen weinig door het Jansenisme was beroerd geworden, liet de bisschop al spoedig die pauselijke bulle publiceren.

- 13 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 13

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 14

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 15

beflan.

Tekening : Jos GOOLENAERTS

- 16-

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 16

ANTWERPENAARS IN DE RAAD VAN BRABANT - 10 CORNEEL EN JACOB NICOLAAS DE MAN In de 16e eeuw was de familie de Man reeds te Antwerpen gevestigd, aanvankelijk als schepenen zou ze er later belangrijker ambten vervullen. Op 22 september 1624 werd in de Antwerpse St. Walburgiskerk de zoon van Nicolaas de Man en van Margareta Domis ten doop gehouden en Cornelis genoemd.

Cornelis de Man werd schepen van Antwerpen en daarna schatbewaarder. Hij kwam in bezit van verschillende heerlijkheden, zo was hij heer van Watermael; Walcourt; Auderghem; Neerysche; de twee Lennikken en nog andere. Trouwens de familie de Man zou tot einde oud regime belangrijke feodale goederen in Brabant in bezit houden.

Deze familie de Man (want er bestond in Antwerpen nog een andere familie met die naam) voerde een wapen van zilver, een rode keeper die vergezeld was van drie morenkoppen, die in de heraldiek altijd zwart zijn en meestal met witte hoofdband.

Als helmteken was er een uitkomende zwarte leeuw, later zou het wapen vermeerderd worden met bijversiering.

Cornelis de Man huwde op 26 november 1652 in O.L.V. zuid te Antwerpen met Isabella van Eyck(e) die vier jaar jonger was, zij was een dochter van de Antwerpse schepen Jacob van Eyck en van Catharina van Home.

Door patentbrieven van 21 april 1668 werd Cornelis boventallig-afwachtend raadslid aan de raad van Brabant, met recht van opvolging in de plaats van een gewoon raadslid, mits een gift van 12000 gulden.

Twee maanden tevoren was hij nog te Antwerpen waar hij in de kerk van O.L.V.-zuid, peter was bij de doop van de 7e zoon uit het huwelijk van Willem Ghysbrechts en Anna Hillema.

Het jaar daarop werd hij gewoon raadslid benoemd.

Door een diploma van 7 februari 1773 werd hij ridder benoemd, met het recht van de wrong van de helm te vervangen door een kroon.

Enkele dagen voor hij zijn vijfentwintig jarig huwelijk zou vieren werd Cornelis de Man weduwnaar.

Hij ging een tweede huwelijk aan en ditmaal met Isabella van der Piet, vrouwe van Ranst en Millegem en weduwe van Frans Jozef Macquereel. (terloops even gezegd dat deze echtgenote de schoonmoeder was van de vermaarde historicus Jacques Le Roy).

- 17Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 17

Zoals vroeger reeds gezegd werd, moest een lid van de raad van Brabant zich te Brussel vestigen.

Cornelis de Man stierf aldaar op 11 mei 1700 en werd begraven te Auderghem in de kerk van de Dominicanen met volgend grafschrift : D.O.M. ET MEMORIAE D. CORNELII DE MAN EQUITIS BANNERETI TOPARCHAE UTRIUSQUE LENNICK WAETERMAELE, AUDERGHEM, SCHONNENBERGHE, WALCOURT, EYSEREN, LODYCK, SART, ETC. SUPREMI CONSILII BRABANTIAE CONSILIARII OBIIT ILLE XI MAII M.D.CC ET D. ISABELLAE VAN EYCKE EJUS CONJUGIS TOTIUSQUE FAMILIAE OBIIT ILLA Ia NOVEMBRIS M.D.C.LXXVII R.I.P. Zijn tweede echtgenote Isabella van der Piet stierf op 11 november 1700 maar deze werd begraven te Antwerpen in de tombe van haar eerste echtgenoot.

Uit zijn eerste huwelijk had Cornelis de Man vier kinderen : 1. Jacob Nicolaas die zoals we verder zullen zien in het voetspoor van zijn vader trad.

2. Isabella Margareta die huwde met Pieter Cupis de Camargo kolonel van een regiment infanterie.

3. Frans Jozef, deze werd kanunnik van Anderlecht en van O.L.V. Antwerpen.

4. Marie Th. Agnes deze huwde le met Louis-Ignace de Cupis de Camargo, broeder van voorgaande Pieter en cavalerie kapitein.

Marie huwde 2e met Willem Gabriel van Kessel.

In de kerk van de Dominicanen te Brussel werd een glasraam geplaatst ter nagedachtenis van Cornelis de Man en zijn eerste echtgenote.

Met volgend bijschrift: Messire Corneille de Man, Chr. seigneur des deux Lennick, Walcourt, Watermael, Auwerghem, Yseren, Bisdomme, Sart et Nef-Riche, etc. Consr. du Souv. Cons. de Brabant et Dame Isabelle van Eyck sa comp. A ' 1703.

Jacob Nicolaas de Man: Hij werd geboren te Antwerpen op 9 mei 1654 EN ZOALS HOGER REEDS GEZEGD, werd hij evenals zijn vader, raadsheer aan de Raad van Brabant.

Buiten de heerlijke goederen die hij van zijn vader erfde, voegde hij daar nog enkele andere aan toe, zo was hij o.a. nog heer van Attenrode, Lodeyck, en Nieustreyen, en verkreeg hij ook de titel van ridder.

In 1687 werd hij afwachtend lid van de Raad van Brabant benoemd.

- 18-

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 18

Door een bijzondere afwijking op de gestelde regels, werd het hem toegelaten samen met zijn vader te zetelen.

In 1692 werd hij gewoon raadsheer in vervanging van Jan Veckemans, die in dat jaar was gestorven.

Hij was de oudste raadsheer en vervulde in die hoedanigheid de functie van vice-kanselier, hij was eveneens vice-luitenant van het feodale Hof van Brabant.

Op 9 februari 1688 huwde Jacob-Nicolaas de Man met Antoinette de Pape die op 26 augustus 1643 in St.-Gudule te Brussel gedoopt was (zij was een dochter van Leon Jan de Pape, voorzitter van de PrivĂŠ Raad en van Elisabeth van Langenhove).

In 1699 was Jacob Nic. de Man weduwnaar. In dat jaar ging hij een tweede huwelijk aan en ditmaal met Anne-Marie-Theresia de Cordes (dochter van Jan de Cordes en van Charlotte Daneels).

Deze tweede echtgenote bracht de heerlijkheden Attenrode en Wever bij, die haar waren toegekomen van haar grootmoeder langs moeders zijde.

Van zijn eerste echtgenote had Jac.Nic. de Man een dochter, Anna-Antoinette die met Filip-Norbert graaf van der Steghen huwde, drossaard van Brabant.

Zijn tweede echtgenote schonk hem nog meerdere kinderen waarvan verschillende stierven op jeugdige leeftijd.

Een zoon, Jozef-Frans-Antoon, huwde evenals zijn halfzuster Anne-Antoinette met een van der Steghen, hij verkreeg de baronie Attenrode en Wever en stierf kinderloos.

Jacob Nic. de Man stierf te Brussel op 16 oktober 1726 en werd begraven bij zijn vader in de kerk der Dominicanen te Auderghem, zij echtgenote overleefde hem tot november 1735.

Zoals dat meer gebeurt onderging het wapen de Man enige wijzigingen.

Jacob-Nicolaas voerde zijn vaders wapen, gevierendeeld met dit van de familie Daneels hetwelk als volgt is: van zilver, twee rode balken, daaroverheen een zwarte schuinbalk die beladen is met drie gouden schildjes ieder met drie rode palen en staande in de richting van de schuinbalk.

Aldus ten minste wordt het aan deze laatste toegeschreven door de auteurs van het Armorial van de kanseliers en raadsheren van Brabant.

Hierbij dient opgemerkt dat dit zelfde werk een afbeelding geeft van het rouwbord van Anna-Marie de Cordes als echtgenote van Jac.Nic. de Man. Het deel de Man is daarop niet gevierendeeld, alleen de keeper en de drie morenkoppen.

Moeten we misschien veronderstellen dat het gevierendeelde wapen gevoerd werd door een zoon van Jac.Nic. nl. Jozef-Frans-Antoon de Man die in 1737 baron van Attenrode en Wever werd benoemd.

Het gevierendeelde wapen de Man d'Attenrode heeft als bijkomende attributen twee aanziende leeuwen als schildhouders, ieder met een banier, deze van dextre of heraldisch rechts het gewone wapen de Man, de andere het wapen Daneels zoals hoger beschreven.

- 19 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 19

In het Armorial Général van baron de Ryckman de Betz is dit wapen getopt met een oude gravenkroon waarop vijftien parels te tellen zijn, het is wel eigenaardig te noemen dat hierbij nergens een de Man als graaf vernoemd is; Als baron zou er op het schild een kroon met zeven parels moeten staan.

Ook het kwartierstaten-boek van de Belgische adellijke families van baron de Troostenbergh geeft boven het wapen de Man d'Attenrode een gravenkroon maar met dertien parels.

Een Nicolaas de Man was in 1699 eigenaar van het speelhof "de Legane" te Merksem en het bleef aan deze familie tot in 1803.

Ook het gekende kasteeltje "Drie Torens" te Deurne heeft aan de familie de Man toebehoord.

Ten slotte nog even vermelden dat het gewone wapen de Man bij K.B. van 25 maart 1948 aan Sint-Kwintens Lennik als gemeentewapen werd toegekend, en in 1956 werd hetzelfde aan de gemeente Linkebeek toegewezen; Bronnen : Baron de Ryckman de Betz en vicomte fern. de Jonghe d'Ardoye: Armoriale et biographies des chanceliers et conseillers de Brabant.

J.B. Rietstap : Armorial Général.

J. Proost : Ranst en zijn gehucht Millegem. Heemkundig Handboekje Gitschotel Buurtschapjaargang VI Nr. 1 Baron de Ryckman de Betz : Armorial Générale de la noblesse Belge.

Poplimont : La Belgique Heraldique : généalogie de Man. J.B. Stockmans : Geschiedenis Deurne-Borgerhout T.III. Kastelen-Speelhoven.

Nota's v.w. Leo Michielsen : Heemkring Merksem.

Baron de Troostembergh : Recueil de Tableaux de Quartiers de Noblesse des Familles Belges.

Max Servais : Wapenboek van de provinciën en gemeenten van België Supl. 1955 - 1968.

J. Goolenaerts.

- 20 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 20

,I01III1II11II11Jlll I

b11au.'fAtt eurĂ e.

Tekening : Jos GOOLENAERTS

- 21 -

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 21

HET GELAAT VAN KRISTUS DE LIJKWADE VAN TURIJN

door Remi Vin Haelst

DE L I J K W A D E V A N T U R I J N

De r e e k s " D e L i j k w a d e v a n T u r i j n " v e r s c h i j n t i n a f l e v e r i n g e n in Hobonia. Deze a f l e v e r i n g e n werden nu gebundeld en i n boekvorm u i t g e g e v e n . H e t b o e k t e l t c a . 3 7 0 b l a d z i j d e n , h e e f t a c h t bladzijden kleurfoto's en vele zwart-wit i l l u s t r a t i e s .

Men k a n d i t b o e k b e k o m e n d o o r s t o r t i n g v a n B E F. 9 5 0 , - o p r e k e ning n r . 000-0422191-47 r e f e r e n t i e : L i j k w a d e .

Het b o e k , m e t d e t i t e l : " H e t G e l a a t v a n van T u r i j n " v e r s c h e e n b i j d e u i t g e v e r i j waar h e t o o k k a n b e k o m e n w o r d e n . H e t i s a u t e u r : D h r . R e m i Va n H a e s t , K e r k s t r a a t

C h r i s t u s - De L i j k w a d e "De V l i j t " t e Antwerpen, ook verkrijgbaar b i j de 68 B 4 , 2008 Antwerpen.

Belangstellenden kunnen h e t boek ook i n k i j k e n d a t werd opgenomen i n h e t H o b o n i a - a r c h i e f .

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

- 22 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 22

KRONIEK VAN KAPELLEN Lappellen, 1 4 A p r i l 1867.

ACI�mER Verschijnt den tweeden Zondag van iedere maand.

Abonnementsprijs :1 FRANC per jaar, op voorband te betalen.

Mén abonneert zich bij A . FoNTAINÉ en CH. GEVAERT, KleineDries, Antw.

VAN

CAPPELLEN.

Kleine ruzie in 't huishouden.

Onze Kobe heeft mij het volgende verteld, hetgeen ik u welwillend wil mededeelen : Het schijnt dat de gastheer van het Blauwhof zijn spijt niet kan.verkroppen, omdat zijn pachter, Tistje Wouters, niet tot de waardigheid van schepene i s verheven geweest; en dat hij dit min of meer ten laste van Vouwke ons burgemeesterke legt.Buiten dat is hij een weinig in zijnen hoogmoed gekwetst, omdat de'gelukzaligedrijlingeenige kleinigheden, degemeenterakende,bewerkt heeft,zonder hem alvorens te raadplegen: daaruit zoude eene verkoeling voortgesproten zijn; tusschen hem e n ons burgemeesterke , en dat zou zoo verre g e gaan zijn, dat de blauw beer ons Vouwke van ondankbaarheid zoude beschuldigd hebben,en na dat manneke zijn hoofd zoude geworpen hebben, dat zonder hem en doctor Kwaytan, 't ventje in plaats van burgemeester te zijn, nooit i n den raad zoude gezeteld hebben.

Indien dat alzoo is, wensch i k den blauwen beer en doctor Kwaytàn proficiat met hunnen protege.

Vouwke die wel weet, dat zelfs de protectie van die twee heeren hem in de toekomende kiezing niet van zijnen val kan bewaren, schijnt zich daar weinig aan te storen; maar met al dat gedommel komt er iets anders op het tapijt : de blauwe heer, in zijn volle collere, ziet zoo leelijk dat g'er n'en schrik van zoudt pakken, en vraagt den drapeau, welke hij aan de XXXIIII cadeau gedaan heeft, terug. Vouwke heeft al wel te zeggen: eens gegeven blijft gegeven, en dat hij het princiep maar al te goed kent van : zalig zijn de bezitters ; de blauwe heer vollira rdt in zijnen eisch, en dreigt hem met een proces, hetgeen ons burgemeesterke niet al te goed op zijn gemak zet, want i n kwestie van processen i s ons manneke niet al t e gelukkig. Iedereen gedenkt nog hoe hij is uitgemeten met het proces, welk hij onzen ouden burgemeester heeft aangedaan, e n waar h i j n ' e a wintertenue met w a t bij u i t wilde smeden. Ilij vroeg niet minder dan 2000 francs voor reparatie van eer, bewerende dat dien goeden man hem beleedigd had; en wat gebeurde er ? trok hij 1?e 2000 Manes ? neen; de rechter zegde dat hij ongelijk had, liet hem in zijnen ouden grijzen frak loopen, en verwees hem in de kosten ; dit was tegenval, maar had het medegevallen, Vouwke had het ook gehad.

Hoe die zaak-zal ten einde loopen weet ik niet ; de tijd zal ons dit leeren.

Het goed verspreiden, het kwaad tegenwerken is de plicht van ieder 'welpeizend man.

PACHTER JAN.

A propos van dien drapeau, ons moeder Trien, die nog al *el van lameerenhondt, en daarom met onzen doctor Kwaytan bevriend is, heeft in de stad over dat vaantje hooreu spreken, en i k denk wel, (lat zij ons dat gesprek den eenen of den anderen dag eens zal vertellen.

KOBEN.

Heerke Lambrechts en de burgemeester van Edeghem.

Zooals Pachter Jan den 10 Meert voorzegde, heeft zijn zoon Klaas z'en bottbn aangetrokken en is naar Edeghem geweest, ten einde verdere inlichtingen in te zamelen nopens de weigering van den Burgemeester dier gemeente, om den eed in handen van heerke Lambrechts af te leggen; hij heeft daar weinig meer vernomen dan Pachter Jan reeds gemeld heeft.

Die Burgemeester is een aardig man ; hij geeft enkel tot rede dier weigering op, dat hij gewoonlijk met ernstige menschen omgaat, en niet, als hij dit kan vermijden, met speelvogels, zooals men dat gewoonlijk zegt, wil te doen hebben. Die burgemeester is gelukkig dat zijn hof niet te Cappellen ligt, want dan zoude hij zich soms wel eens in de droevige noodzakelijkheid kunnen bevinden, met dergelijke persoonagiën om te moeten gaan. k

Doctor Kwaytan en het Doctors-Genootschap van het kanton Eeckeren.

Doctor Kwaytan wil ten allen prijze eensoortig blijven, en daarom heeft hij besloten a a n den heer Hoefnagels. voorzitter der doctors-associatie, zijn ontslag als lid van dit genootschap i n te zenden.

Indien Pachter Jan goed is ingelicht, zooals dit gewoonlijk het geval is , zoude alle gevoel van persoonlijke waardigheid uit den voorheen bij uitstekenheid waardigen doctor Kwaytan nog niet verbannen zijn, en zoude hij zelfs rond uit erkennen, dat hij voortaan ongeschikt is om van zulk een deftig gezelschap deel te maken. hij zonde voor rede van dit besluit opgegeven hebben , dat de ongehoorde bcleediging door hem aan doctor Van Look

- 23 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 23

toegebracht, zijne houding tegenover dien collega lastig maakt, dat de tegenwoordigheid van dezen laatste hem gedurig zijne slechte handelwijze doet herinneren , en dat hij dit zoo veel mogelijk wil vermijden ; dan nog, dat hij al te goed gevoelt, dat hij door het niet beantwoorden aan de uitnoodiging, hem door dit genootschap gedaan, om zijne beschuldiging tegen doctor Van Look uitgekraamd, te komen staande houden, hij eenen kaakslag aan het genootschap heeft gegeven, dien hij nooit meer kan uitwisschen, dus dat voortaan zijne tegenwoordigheid in zulk deftig gezelschap zoude misplaatst zijn.

Zoo praten heet resonneren. Pachter Jan laat doctor Kwaytan meester zich met ziel en lichaam i n de armen van Vouwke, Peer de Zwadder, Manneke Sek en consoorten te werpen ; daar hoort hij voortaan t e huis, en wenscht het doctors-genootschap geluk met het verlies dat het door die ontslaggeving heeft ondergaan. Dit is een bewijs dat verlies ook wel eens winst kan zijn. Zoude zulk binnen twee jaar en negen maanden ook het geval met Vouwke niet kunnen worden ?

Iets over den nog bestaande Octroi onzer gemeente.

Onze Trien heeft mij meermaals gezegd, dat onze Klaas n'en oprechten snuffelaar is, en mijn wijf heeft gelijk, (hetgeen haar echter altijd niet gebeurt).Telkens dat hij naar de stad gaat, brengt hij ons nieuws mede ; ik weet dikwils niet hoe hij er achter komt. De verlede week was hij met de boter derwaarts geweest, en daar de Engelsman goed toebeet, had hij dezelve onmiddellijk verkocht. Hij peisde in zijn eigen : ik ga mijnen tijd,dien ik over heb,eens in 'tprovinciaal gouvernement doorbrengen, en in de archieven daar een weinig muisenereri. Wat was liet geval ? er viel hem een petitie in de hand, den 12 juli 1865 door de algemeene compagnie van materieel der ijzeren wegen aan de heeren der bestendige deputatie onzer provintie gezonden dieikhierletterlijk laat volgen,als eene voorbode van hetgeen Pachter Jan in zijn toekomend nummer aan zijne lezers zal mede deelen nopens den octroi van 1865 en 1866, en de veranderingen die er door onzen gelukzaligen drijling zijn aan toegebracht.

Brussel , 12 Juli 1865.

Den heeren Leden van de Bestendige Deputatie des provincialen Raads van Antwerpen.

Wij hebben de eeru te berichten, dat de gemeente Cappellen op de somme van 1,000 fr. den gemeentetaks heeft gebracht voor onze fabrikatie van kareelen, gedwende 1865.

Wij voegen hierbij de kwittancie van de betaling dezer belasting en wij verzoeken u op te merken.dat de bepaling van dit cijfer het gevolg eener vergissing moet zijn. Inderdaad, de vorige jaren hebben wij enkel de volgende sommen moeten betalen : In 1861 voor 55 banken onder Cappellen f r.

500 » 1862 a 5 7 D D D D 500 a 1865 » 5 7 a D D D 450 D1 8 6 4 D 5 3 D D D D 750 En in 1865 betàlen wij voor 10 banken D 1000 wanneer het verbruik per bank, voor het bakken van kareelen maar 75 duizend kilograms steenkolen is.

Deze vermeerdering wordt des te minder gerechtvaardigd; omdat de inwoners der gemeente geen bijvoegsel van belasting hebben gehad. Sommige onder hen zijn op denzelfden grondslag als verleden jaar belast geweest; andere hebben integendeel eene vermindering van lasten bekomen. --- Een fabrikant van kareelen betaalde in 1861 fr.93 voor 3 banken ; dit jaar is hij op fr. 75 gebracht voor hetzelfde getal, en zijn verbruik is ongeveer 1 f r. 35 c. meer, per 1000 steenen, omdat hij met hout en kolen bakt.

Een stoker, welke zijn verbruik van graan op 800 hectoliters heeft verklaard, en die 150,000 a 200,000 kilograms steenkolen verbruikt, van betere kwaliteit dan de onze, op 50 fr.

Wij zullen er bijvoegen dat de gemeente Calmpthout ons maar 80 fr. 85 c. doet betalen, wanneer wij op haar grondgebied 12'banken gebruiken; in dit bedrag is daarenboven het gebruik van zes paarden begrepen.

Ten gevolge dezer overwegingen hebben wij de eer u te verzoeken de belasting welke w i j aan de gemeente Capellen betaald hebben, op denzelfden taks te verminderen als die der andere inwoners, en instruktiën te geven opdat de overbelastingen ons zou terug gegeven worden.

Aanvaardt, Mijnheeren, de verzekering onzer bijzondere hoogachting.

— De bestendige deputatie, de gegrondheid van deze petitie erkennende, stond eene vermindering van 250 francs toe en bracht de te betalene somme voor het jaar 1865 op 750 francs.

Ditj is een voorgaande daarstellen, hetgeen in 't vervolg navolgerskan vinden, indien onze gelukzalige drijling ten nadeele van die personen welke niet in hunne gratie staan, of van elk andere, misrekeningen zouden begaan, hetgeen ongetwijfeld nog al eens het geval zal zijn.

Feest der Fanfaren-maatschappij STE-CECILIA. Pachter Jan las in het Handelsblad van 3 dezer maand de volgende correspondentie uit Cappellen, wegens het geest aldaar dags te voren door de fanfaren-maatschappij Ste-Cecilia gegeven.

Dewijl Pachter Jan ooggetuige van dit zoo gul als vioolijk feest geweest is, kan hij op zijne eer verklaren, dat de briefschrijver niets overdreven heeft, gansch binnen de grenzen der waarheid is gebleven, en geenszins gehandeld heeft als de correspondent, die over eenigen tijd aan den Précurseur een verslag mededeelde nopens Vouwke's blijde inkomst, en juist het tegenovergestelde schreef van het geen er gebeurd was. — Pachter Jan heeft er niets bij te voegen, dan dat een genootschap, aan welks hoofd een persoon, zoo eerbiedwaardig en invloedrijk als de weledele heer Moretus, zich gewaardigd te plaatsen, alle waarborg van zedelijkheid en duurzaamheid daarstelt, en hij hetzelve uit ganscher herte er geluk mede wenscht.

CAPPELLEN, 5 april 1867.

Mijnheer de Redacteur, liet fanfaren-genootschap Ste-Cecilia onzer gemeente, vierde gisteren een waar broederlijk feest, welk lang in het geheugen zijner leden zal blijven.

- 24 -

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 24

Dit genootschap heeft het eere-presidentschap opgedragen aan den zoo achtbaren heer Aug. Moretus-Della Faille, die deze opdracht welwillend aanveerd heeft. Ter dezer gelegenheid werd des avonds eene serenade gegeven aan den nieuwe e re-presid ent, welke, aangezien het ongunstige weder, o n middellijk Bene plaats in zijne woning ter beschikking stelde der leden van het genootschap, die tot laat i n den avond aldaar verschillende stukken uitvoerden.

Het lokaal van het genootschap was zoo luisterrijk verlicht, dat men dit tot heden nog nooit zoo in onze gemeente gezien had.

Dit genootschap mag zich t e recht vereerd achten met zulken achtbaren en weerdigen eere-president te bezitten, hetgeen voorzeker Benen steun te meer is voor den grooteren bloei en den vooruitgang van het fanfaren genootschap SteCecilia.

Ontvang, Mijnheer de Redacteur, de verzekering mijner hoogachting.

De gelukzalige drijling en de overige leden van den Raad.

Pachter Jan was wel ingelicht als hij in zijn laatste nummer zegde, dat Vouwke den 15' Meert, n'en brief van heerke Lambrechts had gekregen, waarin hij hem schreef van maar niet te veel van zijnen neus te maken, en de beer Robert Geelhand maar op nieuw uittenoodigen om zijnen eed te komen afleggen. Deze brief hield Vouwke in zijnen zak,gaf daar enkel kennis van aan den gelukzaligen drijling, en het was slechts na het ontvangen van eenen tweeden brief, die heerke Lambrechts, ons ventje op 26 daaraan volgende toezond, dat het manneken wakker werd, en den raad twee dagen later bijeen riep om de twee brieven mede t e deelen. Niemand der overige raadsleden maakte er de minste aanmerking op, en het schijnt alsof die tot heden maar tot 'balast of aanvulsel gediend hebben.

Pachter Jan is nieuwsgierig of dat dit spel zal blijven voortduren,nu de heer Robert Geelhand zijnen zetel op het gemeentehuts heeft ingenomen. De gelukzalige drijling heeft zijnen besten tijd beleefd, er is nu iemand, die in staat is alleen kop te bieden aan dergelijke administrateurs, en de gemeente mag zich gelukkig achten met deze aanwinst.

De brief van den Gemeenteraad aan heerke Lambrechts.

In den brief, op 28 Meert laatsleden aan heerke Lamhrechtsgezonden, zegt onze gelukzalige drijling, dat art.

2 § 3 der wet van 1 Juli 1860, Gene strenge maatregel is, waarvan men slechts op het uiterste gebruik mag maken ; waarom voegde hij e r niet bij, uitgezonderd als men een deftig en voorzichtig man, waar men de control van vreest, wil aan den eersen kant zetten ?

Verder zegt de gelukzalige drijling dat, daar de beer Robert Geelhand gedurende twaalf achtereenvolgende jaren in den raad van Cappellen gezeteld had, zij mochten geloove.n,dat hij de gemeentewet kende, en dus gemachtigd waren te veronderstellen dat er slechten wil van den kant van den beer Robert Geelband bestond.

't Is om medelijden mede te hebben. Ja, gelukzalige drijling, de beer Robert Geelhand heeft gedurende twaalf achtereenvolgende jaren in den Cappelschen raad gezeteld, ieder kent de diensten die hij alsdan aan onze gemeente bewezen heeft; en het is nietdan door uwe kuiperijen, dat gij er in gelukt zijt over drij jaren hem te verwijderen ; het geen u in de laatste kiezing mislukt is, niettegenstaande, dat gij al uw geschut tegen dien goeden en wijzen raadsman gericht had ; de kiezers hebben hem recht gedaan, en Pachter Jan bedankt hun hier voor. Zij hebben den man van verdiensten,die u zoo grootelijks hindert, op zijnen zetel'herplaatst. Ja, de beer Robert Geelhand kent beter dan gij allen de gemeentewet, en gij alleen , gelukzalige drijling, mocht veronderstellen dat er kwaden wil bij hem bestond ; al de inwoners van Lappellen mogen ook veronderstellen, dat dit de rede niet was, waarom gij beur hem wilde verwijderen ; zeg het maar recht uit, gij vreest een zoo rechtzinnig man in uw midden te bevinden, een man zoo rechtschapen en onafhankelijk als hij,die uwe akten kan en za! controleeren ; dat geneert u en dit is de eenige rede geweest waarom gij beproefd hebt van de wet van 1 juli 1860 gebruik te maken.

De drijling eindigt den brief met te zeggen, dat de raad eene derde uitnoodiging aan de heer Robert Geelhand zal doen.

Had hij van eerst af het goed gedacht gehad, alzoo te handelen, zoude hij zich niet belachelijk gemaakt , en zijnen neus met geene anderhalve e l verlengd hebben. Pachter Jan hoopt dat dit hem voor eene les zal dienen, om voortaan wat voorzichter te werk te gaan, doch bij deze hoop voegt hij de vrees, dat het boter tegen de galg zal gekletst zijn.

Ge»zeeaaáeritt �xci7.

ZITTING VAN 28 FEBRUARI 1867.

Waren aanwezig : Vouwke, De Posson, Kwaytan, De Schutter, Kennis, Bastyns, Wouters en De Bock.

Vouwke gaf communicatie van twee brieven die hij op 15 en 26 dier maand van heerke Lambrechts ontvangen had.

De raad besliste deze te beantwoorden, èn stelde den volgenden brief op : •Heerke Lambrechts, In antwoord op nwe brieven van 15 en 2G februari, hebben wij de eer UEd. het volgende besluit van den gemeenteraad, aangaande de eedallegging door den heer Robert te laten geworden.

De raad aannemende dat de toepassing van art. 2 a 5 der wet van 1 Juli 1860 eene strenge maatregel is, tot de welke men niet lichtvaardig zijnen toevlucht mag nemen, moet u nogtans doen opmerken, dat door de hooding, aangenomen door M. Robert tegenover den raad, deze niet anders kon doen dan er M.den Gouverneur van te berichten en aan Blezen hoogen ambtenaar te vragen, of het hier het geval niet was om gemeld artikel toetepassen.

M. Robert had het niet noodig geoordeeld om aan het Kollegie de wettige reden zijner afwezigheid te doen kennen ; dit was dus i n de volstrekte onwetendheid flat de heer Robert door een gewricht-rhumatisme was aangedaan, \yant bet is niet nauwkeurig (lat er Bene wettige rede van afwezigheid

- 25 -

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 25

aan het gemeentebestuur kenbaar gemaakt was. M. Robert had zich vergenoegd•met mondelings door eersen knecht aan den Secretaris te doen zeggen; dat het hem onmogelijk was op fret bepaalde uur de zitting bijtewonen.

Hebbende gedurende 42 aehtereenvolgende jaren in den g e meenteraad van Lappellen gezeteld, zoo moesten wij gelooven dat M. Robert de gemeentewet kende en dat hij zoo dus niet onwetende was, dat zijn gedrag hem aan zekeren maatregel blootstelde ; de raad was dus gemaehtigd te veronderstellen dat er slechte wil van den kant van M. Robert bestond ; nogtans daar het bewezen is door officiele stukken, dat de heer Robert verontschuldigingen heeft doen gelden,welke door Bene welwillende uitlegging kunnen aanzien worden als wettige reden om zijne afwezigheid te kunnen bestatigen op de zittingen van 12 en 25 Januari laatst, zoo acht de raad dat er reden bestaat om hem op nieuw te konvokeren en besluit dat er hem eene derde byeenroepingsbrief zal gezonden worden, ten zijnen domicilie voor de toekomende zitting.

Verders wordt de aanvraag van M. Remes-Roelants toegestaan voor het maken van eenen grafkelder op het kerkhof, mits te betalen 300 frs. aan de gemeente, 300 aan het kerkfabriek en 300 aan het armbestuur.

ZITTING VAN 4 APRIL. Tegenwoordig Vouwke, Bastyns. Kennis, F. de Schutter, Kwaytan, Robert, J. B. Wouters.

4° Robert legt den eed af in handen van Vouwke ; 2" De begrooting voor 1867 wordt aangenomen gelijk zij. door de deputatie is vastgesteld ; 3° Men geeft een plan op voor het bouwen eener woning. voor meestersse, hetgene door de overheid voorgesteld, niet wordt aangenomen.

F a n alles wat.

Plaatsgebrek verhindert Pachter Jan het ingezonden artikel over eene merkwaardige vischvangst, op te nemen; het zal in het toekomende nummer verschijnen.

—Het schijnt dat het doctors-genootschap zijnen collega Kwaytan in zijn midden wil terug nemen; op voorwaarde dat hij aan doctor Van Louck excuse vraagt, en zijn mea-culpa uitspreekt. Zoude hij zoo laag gevallen zijn, zich aan die vernedering te onderwerpen ?

— Wanneer doctor Kwaytan i n bet doctors-genootschap zoude terug keeren, moet doctor Van Look niet meer doen veronderstellen, zooals hij dit in zijnen brief, welke PechterJan heeft medegedeeld gedaan heeft, dat doctor Ewaytan een man zonder moed is, want weinige zouden dit voorbeeld durven navolgen, en menigeen, om niet te zeggen ieder deftig man, zoude et voor achteruit deinzen.

—Het is wel aardig,Vouwke ons Burgemeesterke, is juist te Antwerpen zooals te Eckeren gevaren wanneer hij aldaar met de lotelingen naar de keuring is geweest;ditmaal had hij den pachter van den blauwen heer niet bij zich, en stond nu ook moedermensch alleen op de Groote Merkt te kijken. Zijne makkers van voorheen waren meest allen op de repetitie van den groeten Schouwburg, en zij (lie er niet waren , durfden het Burgemeesterschap, uit eerbied voor zijnen verheven stand, niet meer naderen ; zijne nieuwe kameraden waren t' huis gebleven. Ilet ventje vermaakte zich met zijne knevels te draaien. — Wat tristigaard! zegde onze Klaas.

— Als Vouwke met de 'lotelingen van de keuring te Cappellen terug kwam, leverden die mannen i n de statie ondereen eene batallie, dat het een plaizier was om zien. Ons' 'ventje.stond er eerst onnoozel op te kijken, alsof hij het niet kon gebeteren, ▶naar.eensklaps richtte bij zich op en wilde zijn Burgemeestersgezag doen gelden ; dit scheen nieuw kracht aan de strijders te geven,zij zetten hunne batallie voort alsof er 't ventje niet omtrent was geweest en lachtien het manneken vierkant uit — dit zijn de eerste vruchten van eenen Burgemeester te benoemen zonder prestige o f invloed — heerke Lambrechts had d i t tooneel moeten bijwonen, zoo- zoude hij misschien zijn kernels leeren kennen.

— Het was de vierde april laatstleden alhier vastenavond ; de gelukzalige drijling kwam ieder met hunnen neus van anderhalf el van het gemeentehuis, na dat de heer Robert Geelband zijnen eed had afgelegd, de gezichten van doctor Kwaytan en Vouwke, anders nog al rond van vorm, schenen n'en meter lang te zijn, en de knevel van 't ventje hing op zijne kin—droevige geschiedenis, zegde de eene tegen den andere.

— Over eenige dagen las Pachter Jan in den Moniteur de benoeming van M. C.Van den•Cruysse tot schepenen van Poesele,arrondissement Gent, de nieuw benoemde schepenen was reeds van over twee jaren dood.

Pachter Jan peist dat heerke Lambrechts goed en voorzichtig zoude gehandeld hebben, indien hij ook twee jaren na Vouwke's dood gewacht had, alvorens dat ventje alsburgemeester van onze gemeentevoor te dragen, daar zou niemand bij verloren hebben, dan ' t manneke zelfs, dat gedurende drij jaren 250 francs per jaar minder in zijn kas zonde gevonden hebben, maar de zaken onzer gemeente zoude er bijlange niet te slechter voor gegaan zijn.

- Eene onzer treffelijke burgers-familiën is diep beproefd geworden d e weduwe Stevens, geboren J.Bogaerts, is den 28 Maart laastleden, na eene- langdurige ziekte, in den ouderdom van 68 jaren in den Heer ontslapen. Hare goede inborst en oprechte handelwijze deed haar van een ieder beminnen, en men mag met recht zeggen dat zij haar brood niet in ledigheid heeft geëten, en het geluk van haar huishouden uit alle hare krachten behartigd heeft.

— Den 15 Maart laatstleden heeft de bestendige deputatie onzer provincie het kontingent aan de nationale militie voor het jaar 4867 vastgesteld voor gansch de provincie op '1009, waarvan onze gemeente er9 moeten leveren_; tot nu toe was dit cijfer nog nooit bereikt geworden.

— in de verledene maand heeft er te Herenthout een g e val van buitegewone vruchtbaarheid plaats gehad : eene geit heeft vijf lammeren geworpen.

— Te Nymegen heeft eene zeug , toebehoorende aan pachter Reyssens, drij-en-twintig biggen geworpen, waaronder een doode — en bij pachter Bruyns te wijk aan Duin i s een lam ter wereld gekomen, dat de zwaarte had van 44 pond ; daar een gewoon lam slechts 6 à 7 pond weegt, moet dit als een buitengewoon geval beschouwd worden, en niemand gelieugd zich (lat er in die omstreken ooit een zoo zwaar lam g e boren is.

Ar,Rc. — Drukkerij A. FONTAINE rs Cu. (::.•r.uatT, lilcinc Uricseti28.

- 26 -

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 26

KASTELEN in Vlaanderen

Voorwoord Op de vooravond van de publikatie van ons vierde boek 'Van Kasteel naar Kasteel" geven wij hierna de beschrijving van het kasteel van LOUVIGNIES, een van de 41 kastelen i n het album. W i j hopen hiermede nogmaals een idee te geven van de zorgvuldigheid waarmede Paul Arren, onze auteur, "zijn" teksten verwerkt tot een boeiende beschrijving.

Het k a s t e e l v a n L o u v i g n i e s l i g t i n h e t g e l i j k n a m i g e g e h u c h t v a n de H e n e g o u w s e g e m e e n t e m e t d e l a n g s t e n a a m i n B e l g i ë : C h a u s s é e Notre-Dame-Louvignies.

Met d e f u s i e v a n 1 9 7 7 w e r d C h a u s s é e - N o t r e - D a m e - L o u v i g n i e s ( s a m e n met C a s t e a u , H o r r u e s , N a a s t , N e u f v i l l e s e n T h i e u s i e s ) b i j S o i g nies ( Z i n n i k ) gevoegd. O p " G r o o t - Z i n n i k " , m e t e e n o p p e r v l a k t e van c a . 111 k m 2 , l e v e n i e t s m e e r d a n 2 2 . 0 0 0 i n w o n e r s .

Vlakbij d e 18de-eeuwse Sint-Radegondekerk, i n h e t centrum v a n Louvignies, s t a a t de oude, feodale burcht van Louvignies, d i e i n 1878 w e r d h e r b o u w d , m a a r w a a r v a n d e z e v e n v e r d i e p i n g e n h o g e d o n jon, d e zgn. "Saracenentoren" u i t de 8 s t e eeuw zou dateren.

Va n d e e e r s t e h e r e n v a n L o u v i g n i e s , e e n h e e r l i j k h e i d d i e a f h i n g van h e t b a l j u w s c h a p S i l l y , i s n i e t s g e w e t e n .

De o u d s t g e k e n d e s c h e n k i n g , a a n d e a b d i j v a n C a m b r o n g e d a a n , w a s die v a n Ubaldus d e Louvignies i n 1197; d e z e weldoener werd i n 11 9 9 i n v e r m e l d e r o e m r i j k e a b d i j b e g r a v e n . I n h e t c h a r t e r b o e k van d e a b d i j v a n C a m b r o n w e r d e n i n 1 2 8 1 d e n a m e n v a n s i r e R o biest d e Louvignies, z i j n schildknaap e n d e schepenen v a n d e heerlijkheid genoteerd. I n diverse oorkonden van d i e t i j d komt Louvignies voor a l s een h e e r l i j k h e i d met hoge, middelbare en l a ge r e c h t s m a c h t , e e n b a l j u w e n z e v e n s c h e p e n e n .

In m e i 1 3 8 9 s c h r e e f d e b a l j u w v a n S o i g n i e s ( Z i n n i k ) i n z i j n r e keningenboek " C o l a r t d e l e P o r t e " i n , met d e vermelding " s i g n r . de L o u v e g n i e s " ( = h e e r v a n L o u v i g n i e s ) .

Andere b e k e n d e h e r e n v a n L o u v i g n i e s e n b e w o n e r s v a n h e t k a s t e e l aldaar waren nog: Jehand de Winaige ( o f Jean de Vinage), d i e i n 1416 w e r d v e r m e l d e n w e r d o p g e v o l g d d o o r C o l l a r t d e H é r u t ( o f Hétrut), gezegd "du Parc", wiens zoon, Jean l e Hérut, d e heerl i j k h e i d bekwam o p 2 3 december 1 4 3 5 .

In 1 4 7 3 w a s E n g l e b e r t d e V e r t a i n g ( o f

Vertain), heer van Louvig-

- 27 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 27

nies e n h i j w e r d i n 1480 opgevolgd d o o r taing, h e e r van Faucquemberghe, e n z .

z i j n

zoon Jean de Ver-

Op 1 2 n o v e m b e r 1 5 0 2 w e r d J e a n d e H u n d e n i e u w e h e e r v a n L o u v i g nies, d i e i n 1515 werd opgevolgd door Jacques de Hun. Van diens zoon, J e a n d e H u n , h e e r v a n L o u v i g n i e s v a n a f 1 5 2 5 , i s e e n s c h e penzegel b e w a a r d g e b l e v e n ( h e t o u d s t g e k e n d e v a n d e h e e r l i j k heid) m e t de datum 5 j u l i 1536.

Na C h a r l e s d e H u n , z o o n v a n J e a n , d i e d e h e e r l i j k h e i d b e k w a m i n 1552, w e r d L o u i s d e S o m m a i n g ( o o k S o m a i n g t , S o m m a i n , e n z . ) , r i d der, i n 1576 d e n i e u w e h e e r v a n L o u v i g n i e s .

Zijn z o o n e n opvolger overleed reeds i n 1589, heerlijkheid Louvignies haar e c h t g e n o o t J e a n d e dôme) .

( v a n a f 1 5 8 7 ) , Guilleaume d e Sommaing, waarna z i j n z u s , M a r i e d e Sommaing, d e bekwam. Z i j d r o e g z e i n 1595 o v e r a a n D i o n , h e e r v a n Wandosme (Wandomme, V e n -

Hun z o o n , G i l l e s d e D i o n , h e e r v a n W a n d o s m e , w e r d i n 1 6 2 8 h e e r van L o u v i g n i e s . D e h e e r l i j k h e i d w a s e c h t e r z w a a r g e h y p o t e k e e r d en G i l l e s r a a k t e i n f i n a n c i ë l e m o e i l i j k h e d e n . U i t e i n d e l i j k d i e n de h e t d o m e i n v a n L o u v i g n i e s - o p l a s t v a n d e t a l r i j k e s c h u l d eisers - i n 1648 openbaar verkocht t e worden.

Kopers e n n i e u w e e i g e n a a r s v a n d e h e e r l i j k h e i d L o u v i g n i e s w e r d e n de g e b r o e r s R o b e r t - F r a n ç o i s e n A n d r é - C h a r l e s d u C h a s t e l s , h e r e n van C a m b r o n , e n z . , d i e h u n p a s v e r w o r v e n h e e r l i j k h e i d o n m i d d e l l i j k doorspeelden aan Joseph de Dion, heer van A r m i l l e , goeverneur v a n Maubeuge, e n z . , d i e h e t d o m e i n r e e d s i n 1 6 4 9 v e r k o c h t aan J e a n v a n d e r B u r c h , h e e r v a n R i c q u e v e l d e .

Op 3 o k t o b e r 1 6 7 0 d e e d J e a n - A l e x a n d e r v a n van d e h e e r l i j k h e i d v a n L o u v i g n i e s , w a a r n a Marguérite v a n d e r B u r c h , d e h e e r l i j k h e i 1679. M e t e e n v e r h u u r d e z i j h e t k a s t e e l e n C a i l l o u x , landbouwer.

der Burch het verhef z i j n dochter, M a r i e d bekwam o p 1 2 m e i d e gronden aan Jean

Op 2 1 j a n a u r i 1 7 1 6 v e r k o c h t e n d e z u s s e n , M a r i e - M a r g u é r i t e - , C l a i r e , e n Radegonde v a n d e r B u r c h d e h e e r l i j k h e i d v a n L o u v i g nies v o o r 12.425 gulden. B i j d i e verkoop, d i e plaatsvond vóór d e baljuw van S i l l y , werd don Rodriguez-Martinez d e P e r a l t a y Cascales ( 1 6 6 9 - 1 7 3 0 ) , g o e v e r n e u r v a n C h a r l e r o i ; v e l d m a a r s c h a l k ; enz., d e nieuwe eigenaar van de h e e r l i j k h e i d Louvignies, waarvan hij op 13 februari 1716 het verhef deed.

In 1 7 6 0 e r f d e z i j n z o o n , P h i l i p p e - J o s e p h - F e l i x , g r a a f d e P e r a l t a y Cascales (°Louvignies 12 december 1717) d e h e e r l i j k h e i d , waarna d i e n s d o c h t e r , M a r i e - L o u i s e , i n 1 7 9 8 d e n i e u w e e i g e n a r e s werd.

Marie- L o u i s e - A n t o i n e t t e -Monique, g r a v i n d e P e r a l t a y C a s c a l e s (Louvignies 29 september 1770 - 16 augustus 1 8 0 2 ) , huwde o p 2 7 juli 1798 m e t Balthasar-Joseph-Charles d e Villegas d e SaintPierre- J e t t e . Sindsdien - en d a t t o t o p vandaag - b l e e f de f a m i lie de Villegas i n h e t bezit van het kasteeldomein van Louvig-

- 28 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 28

nies.

Het g e s l a c h t d e V i l l e g a s De o o r s p r o n g v a n worden. H e t w e r k schenen i n 1 5 5 0 , familie aan haar verleden, t o t i n

de f a m i l i e de Villegas moet i n Spanje gezocht " L a discendencia de l a Casa de V i l l e g a s " , v e r v e r t e l t op welk een legendarische wijze deze naam kwam. H e t v e r h a a l n e e m t o n s mee i n e e n v é r h e t j a a r 737 om p r e c i e s t e z i j n .

De S p a n j a a r d e n w a r e n t o e n i n o o r l o g m e t begon i n 7 11 e n p a s i n 1 4 9 2 z o u e i n d i g het Spaanse l e g e r , o n d e r k o n i n g d o n P zoon v a n h e r t o g F i v i l a v a n C a n t a b r i ë ) , gen, t e g e n o v e r h e t M o o r s e l e g e r .

de Moren, een oorlog d i e en. I n gezegd j a a r stond elayo van C a s t i l i ë (een i n één der vele veldsla-

Een v o o r u i t g e s c h o v e n e e n h e i d , o n d e r h e t b e v e l v a n r i d d e r R u y z , bemande h e t f o r t Y c d e l e s ( o f Y e n c l è s ) , w a a r z e d o o r d e M o r e n b e legerd werden. De Moren waren veel s t e r k e r i n aantal en spoedig zag h e t e r h e e l h a c h e l i j k u i t v o o r d e b e l e g e r d e n . U i t e i n d e l i j k werd d e s t r i j d g e s t a a k t e n k w a m e e n M o o r s e d e l e g a t i e , g e l e i d door d e g e n e r a a l v a n h e t Moorse l e g e r , t o t aan h e t f o r t e n v e r zocht d e Spanjaarden i e d e r v e r w e e r o p t e g e v e n e n - om v e r d e r bloedvergieten t e voorkomen - z i c h v r i j w i l l i g gevangen t e geven, gezien z i j - d e Moren - t o c h de overhand hadden e n i e d e r v e r z e t dus n u t t e l o o s w a s . R i d d e r R u y z , o p z i j n b e u r t , s t a p t e t o t b i j d e Moorse l e i d e r , b l e e f h e m o n v e r v a a r d i n d e o g e n k i j k e n e n s l i n gerde hem t w e e woorden n a a r h e t h o o f d d i e o n m i d d e l l i j k d e l e g e n de i n g i n g e n : " V I L . . . L L E G A S ! " , w a t ( v r i j v e r t a a l d ) z o v e e l b e tekende a l s " d a a r ben j e , g e s p u i s ! " ( V I L " b e t e k e n t gemeen, l a a g , v u i g , g e s p u i s , e n z . , e n "LLEGAS" o f " t u ' l e g a s " s t a a t v o o r " d a a r ben j e " o f " d a a r k o m j e " ) .

De M o r e n - h o o f d m a n , d i e e r v a n o v e r t u i g d w a s d a t d e r i d d e r h e m z i j n z w a a r d kwam o v e r h a n d i g e n e n e v e n t u e l e voorwaarden kwam b e dingen v o o r d e o v e r g a v e , s t o n d p e r p l e k s . D e Spanjaarden, g e s t e r k t d o o r h e t b r u t a a l -moedige o p t r e d e n v a n h u n l e i d e r , b e stormden d e o n t h u t s t e M o r e n ; d e a a n v o e r d e r w e r d g e d o o d , h e t Morenleger a c h t e r u i t g e d r e v e n e n h e t Moorse kamp i n brand gestoken.

To e n d e z e g e b e u r t e n i s h e m t e r o r e k w a m , g a f d o n P e l a y o a a n r i d der R u y z m a c h t i g i n g , a a n z i j n naam d i e v a n " V I L L . . . L L E G A S (Vila-llegas) t o e t e voegen, w a t l a t e r Villegas werd. Ridder Ruyz d e V i l - l e g a s w a s d u s d e v o o r v a d e r v a n a l l e l a t e r e t e l g e n d e V i l l e g a s , d i e i n S p a n j e t o t d e hoogste a d e l ( R i c o s Hombres) b e hoorden.

De f a m i l i e d e V i l l e g a s w a s o o k d e s t i c h t e r v a n e n k e l e p l a a t s e n die h u n naam k r e g e n . Z o i s e r b . v . d e gemeente V i l l e g a s - i n d e provincie Burgos - o p 807 m boven de zeespiegel, d i e gedomineerd werd d o o r d e m a c h t i g e b u r c h t v a n d e g r a v e n d e V i l l e g a s , h e r e n van V i l l e g a s , R e y n o s a , S a n t i l l a n a , e n z . O o k i n L a t i j n s - A m e r i k a in Colombië, Guatemala, A r g e n t i n i ë , e n z . - o n t s t o n d e n n e d e r z e t tingen d i e d o o r d e l e d e n v a n d e f a m i l i e d e Vi l l e g a s g e s t i c h t werden.

- 29 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 29

Va n d e a f s t a m m e l i n g e n v a n R u y z d e V i l l e g a s n o e m e n w e : 11 5 0 ; - don Ferdinando-Ruyz de Vi l l e g a s , d i e leefde i n van d e - don Pedro-Ferdinandez-Ruyz d e V i l l e g a s , z o o n voorgaande, s c h i t t e r d e i n d e fameuze s l a g v a n Las N a vas d e To l o s a ( 1 2 1 2 ) , n a b i j M u r a d a l i n d e S i e r r a M o r e na, w a a r d e Moren d o o r d e S p a n j a a r d e n v e r p l e t t e r d w e r den. Vo l g e n s d e h i s t o r i c i z o u deze s l a g d e b e l a n g r i j k ste z i j n i n d e g e s c h i e d e n i s v a n S p a n j e . A a n h e t h o o f d van d e S p a a n s e s t r i j d k r a c h t e n s t o n d A l f o n s o I X , d e Edele, k o n i n g v a n C a s t i l i ë ( 11 5 8 - 1 2 1 4 ) , d i e w e r d b i j gestaan d o o r d e l e g e r s v a n d e koningen v a n N a v a r r a e n Aragon; - don Ruyz-Pedro d e Vi l l e g a s , raadgever van koning don Ferdinand I I I , d e H e i l i g e ( 1 2 1 7 - 1 2 5 2 ) , s c h i t t e r d e i n de v e l d s l a g e n v a n S e v i l l a e n v a n B a e z a e n M u r c i a i n d e provincie Cordoba; - don Pedro-Ruyz d e Vi l l e g a s , r i d d e r ; h e e r v a n Munan, Caracena, V i l l e g a s , S a n t i l l a n a , e n z . ; " a d e l a n t a d o mayor" v a n C a s t i l i ë o n d e r k o n i n g A l f o n s o X I ; e n z . , huwde m e t d o n a T e r e s a d e l a V e g a , é n i g k i n d v a n d o n Gonzalo-Ruyz d e l a Ve g a ; - don Ruyz-Perez de V i l l e g a s , d i e z i c h l i e t opmerken i n de s t r i j d t e g e n d e P o r t u g e z e n , w a s g e t r o u w d m e t d o n a Te r e s a d e Z e v a l l o s ; - don Pedro-Diaz de Villegas koos dona Anna de Salines als levenspartner; - don Lopez de Vi l l e g a s , was getrouwd met dona Maria de Estebanez ( o f S t e p h a n e s ) ; - don Sancho-Ruiz de Vi l l e g a s , b r o e r van de v o r i g e , huwde d o n a M a r i a d e A n d i n o y V e l a s c o ; h u n z o o n , P e d r o Diaz d e V i l l e g a s , v e r b o n d z i c h m e t E l v i r a - D i a z d e Z e vallos en hun d o c h t e r, dona Sanchb de V i l l e g a s , s t a p t e in h e t h u w e l i j k s b o o t j e m e t g r a a f d e M o r a , e e n v e r r e voorvader van koningin F a b i o l a van B e l g i ë ; - don Diego de Villegas (1471-1551), "corregidor" van de stad B u r g o s ( d e h o o f d p l a a t s v a n h e t o u d e C a s t i l i ë ) , huwde m e t d o n a I s a b e l d e A y a l a , d o c h t e r v a n d o n J u a n Rodriguez d e A y a l a e n v a n dona E l v i r a de Pesquera; - don Diego de Vi l l e g a s , zoon van h e t v o r i g e echtpaar, vestigde z i c h i n de Nederlanden.

Don D i e g o d e V i l l e g a s ( g e b o r e n t e B u r g o s e n o v e r l e d e n t e Anwerpen o p 1 2 a p r i l 1 5 6 1 ) , m a a k t e d e e l u i t v a n d e h o f h o u d i n g van k e i z e r K a r e l V . H i j w a s k a p i t e i n v a n e e n k o m p a g n i e v o e t v o l k en h u w d e - t e B r u g g e o p 1 7 j u n i 1 5 4 4 - m e t d o n a A d r i a n a d e l a Carona ( + B r u g g e 11 n o v e m b e r 1 5 7 9 ) , d o c h t e r v a n d o n L o p e z d e l a Carona ( + 1 5 4 7 ) e n v a n F r a n ç o i s e d e J o i g n y d e P a m e l e (1499-1559). H e t echtpaar d e V i l l e g a s -de l a Carona had t w a a l f kinderen: - don Diego ( + 29 j u l i 1 5 8 4 ) , huwde - i n 1581 - met Anna Dominicle ( + 5 augustus 1584); - I s a b e l l a , huwde in 1 5 6 5 - m e t J u a n -Fernandez d e Salazar; - Lopez ( + 9 december 1604), t r o u w d e met Emérentienne d e Baenst; - A n n e , t r o u w d e i n 1 5 7 8 m e t P a u l v a n den R y n e ;

- 30 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 30

- Gaspard, v e r b l e e f i n Lissabon, waar h i j ongehuwd overleed i n 1610; - Françoise verbond z i c h m e t Juan-Lopez d e C a r r i o n de l o s C o n d e s e n h e r t r o u w d e - n a d i e n s d o o d - m e t don D i e g o d e P e r a l t a ; - Melchior, d i e v o l g t ; - Catherine, echtgenote v a n jonkheer J a n -Baptist B u l t e e l , h e e r v a n K o k s i j d e ; h o o g b a l j u w van Wynendaele; e n z . ; - Balthasar, s t i e r f o p 2 2 - j a r i g e l e e f t i j d t e S a l a manca, w a a r h i j s t u d e n t w a s a a n d e u n i v e r s i t e i t ; - Grégoire ( + 1613) , had v i j f n a t u u r l i j k e kinderen, waarvan e r t w e e j o n g s t i e r v e n , d e d r i e a n d e r e n werden d o o r d e k r e e t v a n d e a a r t s h e r t o g e n A l b r e c h t en I s a b e l l a g e w e t t i g d ; - Adrienne, s t i e r f jong; en - Anna, t r a d i n h e t Karmelitessenklooster " Te n Troost" i n V i l v o o r d e , w a a r z i j i n 1622 o v e r l e e d .

Melchior I d e V i l l e g a s ( + Antwerpen 2 2 november 1 6 1 8 ) , l i c e n tiaat i n d e rechten; schepen van Antwerpen; "hooftman van d e Poorterye"; e n z . , huwde met J o s i n e d e To r n e l ( + 1 7 m e i 1 6 2 4 ) , dochter v a n Juan d e To r n e l e n van Mencia d e M u r c i a . M e l c h i o r e n Josine zorgden v o o r v i j f k i n d e r e n , d i e a l l e n i n d e Antwerpse Sint-Jacobskerk gedoopt werden.

De d r i e j o n g e n s w a r e n : - François ( ° 2 9 j a n u a r i 1 5 7 8 ) , k a p i t e i n van een Spaanse kompagnie i n f a n t e r i e , huwde t e S e v i l l a m e t d o n a Damiana L o p e z d e L u z a n o ; - Melchior I I , die volgt; - Diego-Ferdinand, gerechtsarts'te Antwerpen, s t i e r f ongehuwd o p 7 m a a r t 1 6 5 1 ; en d e m e i s j e s : - A d r i e n n e ( 1 5 7 9 - 1 6 4 6 ) , b l e e f ongehuwd; e n - J o s i n e , o v e r l e e d 11 m a a n d e n o u d .

Melchior I I d e Vi l l e g a s (1581 - 17 a p r i l 1651), heer van Hovorst (onder V i e r s e l ) , Bouchout ( o n d e r B e e r s e ) ; l i c e n t i a a t i n de r e c h ten; e n z . , huwde - o p 15 f e b r u a r i 1626 - met Jeanne-Marguérite Mechelman(s) ( 1 5 9 9 - 1 6 3 2 ) , d o c h t e r v a n P a u l M e c h e l m a n ( s ) ( + 1631), r a a d s m a n e n m i l i t a i r a u d i t e u r t e B r e d a , n a d i e n i n h e t kwartier van Antwerpen; e n van Beatrice Rampaert. De echtelieden de V i l l e g a s - M e c h e l m a n ( s ) h a d d e n v i e r k i n d e r e n : - Paul-Melchior, d i e v o l g t ; - N . , doodgeboren d o c h t e r t j e ; - Diego-Ferdinand, w e r d d e stamvader v a n d e (intussen uitgestorven) Antwerpse t a k d e r f a m i l i e d e Villegas, heren v a n Ve l t w y c k ( o n d e r E k e r e n ) , B o r s b e e k , e n z . H i j huwde - o p 2 2 f e b r u a r i 1 6 5 6 - m e t M a r i a - I s a b e l l a v a n O p m e e r, d o c h t e r v a n L u c v a n O p m e e r e n v a n M a r i a ' s Meesters; en - Arnoldine-Claire-Justine, huwde - tegen d e w i l v a n haar v a d e r ( o p 1 6 j u l i 1648) m e t Marc-Antoine Scholiers, r i d d e r ; grootaalmoezenier e n schepen v a n Antwerpen; e n z .

- 31 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 31

Paul- M e l c h i o r d e V i l l e g a s ( A n t w e r p e n 7 m e i 1 6 2 8 - 1 1 m a a r t 1677), r i d d e r ( p a t e n t b r i e v e n van 1 5 j a n u a r i 1 6 7 5 ) ; b a r o n van H o vorst; h e e r v a n Bouchout ( o n d e r B e e r s e ) , We s t e r, V i e r s e l , Luttre, e n z . ; schepen van Brussel; raad en ambtenaar d e r domeinen e n f i n a n c i ë n ; e n z . , h u w d e - o p 2 4 a u g u s t u s 1 6 5 5 - m e t M a r i a -Isabella v a n Ophem ( + B r u s s e l 8 m a a r t 1 7 0 7 ) , d o c h t e r v a n Jacques v a n Ophem, r i d d e r ; h e e r v a n N e d e r - e n O v e r -Heembeek, Luttre, A a , e n z . , e n v a n d i e n s tweede echtgenote, Elisabeth Vits.

De e c h t e l i e d e n d e V i l l e g a s - V a n O p h e m z e t t e n d e r t i e n k i n d e r e n o p de w e r e l d : - Marie-Isabelle (1656-1665); - A n n e - P é t r o n i l l e ( ° 2 8 o k t o b e r 1 6 5 7 ) , huwde - t e Brussel op 1 4 n o v e m b e r 1 6 7 6 - m e t G a s p a r d - N i c o l a s d e l V a u x y Frias, r a a d g e v e r v a n d e Rekenkamer t e Brugge, e n z . ; - Jacques-Ferdinand ( 2 1 december 1 6 5 8 2 7 november 1723), b a r o n v a n H o v o r s t ; h e e r v a n Bouchout, V i e r s e l , We s t e r, e n z . ; p r e s i d e n t v a n d e R e k e n k a m e r ; e n z . , h u w d e met z i j n n i c h t , M a r i e - J e a n n e d e V i l l e g a s ( ° A n t w e r p e n 3 mei 1 6 5 7 ) , d o c h t e r v a n D i e g o - F e r d i n a n d d e V i l l e g a s e n van M a r i a - I s a b e l l a - L u c i e v a n O p m e e r , e n h e r t r o u w d e na h a a r d o o d - m e t M a r i e - J e a n n e d e l a B r o y e , g e z e g d d e Laval, vrouwe v a n Estaimbourg, l a Barre, L a Hamaide, Pecq, S o t t r u d , e n z . , é n i g e d o c h t e r e n e r f g e n a m e v a n Willem- A l b e r t d e l a B r o y e e n v a n Anne-Marguérite d e Koelier; - Reine- C a r o l i n e - I s a b e l l e ( ° 1 2 december 1659 - Molenbeek 1november 1 7 3 5 ) , huwde M e l c h i o r -Leopold v a n d e Ve l d e , heer v a n M e l r o y ; r a a d g e v e r e n algemeen o n t v a n g e r d e r Staten van Brabant i n h e t k w a r t i e r B r u s s e l ; e n z . ; - Paul-Philippe, die volgt; - Marie-Isabelle ( 9 december 1662 - 1718), vrouwe v a n Luttre; Karmelietes i n Aalst; - Jeanne-Lucie, gedoopt o p 1 0 december 1663, o v e r l e e d kort daarop; - Jean-Baptist-Melchior (27 november 1666 - 27 augustus 1667; - Thérèse-Constance ( 8 m a a r t 1668 - 1 7 0 9 ) , K a r m e l i e t e s in Mol; - Melchior (°28 a p r i l 1670), h e e r van A a , e n z . , huwde Marie-Caroline v a n Dongelberghe, b u r g g r a v i n v a n Zillebeke; vrouwe van Bergh, e n z . ; dochter van Karel van D o n g e l b e r g h e , b u r g g r a a f v a n Z i l l e b e k e , e n v a n Annemarie v a n Ryswyck; - Gasparine-Theodora ( ° 1 5 j u l i 1 6 7 2 ) , h u w d e m e t Claude- F r a n ç o i s S p r u y t , h e e r v a n W i l r e , e n z . , z o o n v a n C h a r l e s - F r a n ç o i s S p r u y t e n v a n L o u i s e v a n d e r To m m e n ; - Balthasar-Ignace (11 j u l i 1675 - 2 9 j u l i 1703), was geestelijk gehandikapt; en - Gaspard-François, gedoopt op 9 f e b r u a r i 1677, overleed als k i n d .

- 32 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 32

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 33

- Marie-Françoise-Thérèse ( 1 j u n i 1727 - 1 j u n i 1814), gehuwd m e t J e a n - J a c q u e s B e n o î t , b u r g g r a a f d e S u r m o n t de V l o o s w y c k ; - Pierre-François-Ghislain, geboren o p 8 a p r i l 1729, stierf zeer jong; - P i e r r e -François- G h i s l a i n (15 o k t o b e r 1730 - 10 j a n u a r i 1 7 8 6 ) , h u w d e - o p 8 f e b r u a r i 1 774 - m e t M a r i e - L u c i e Barbe S p r o n g h ( + 1 8 j u l i 1 7 9 4 ) , w e d u w e v a n C h a r l e s Jean d e M o o r ; - Caroline-Bernardine-Ghislaine ( 1 8 november 1731 - 2 5 maart 1 7 9 5 ) , b l e e f ongehuwd; - Ferdinand-Charles-Melchior (028 mei 1735), trouwde te L e u v e n o p 2 4 s e p t e m b e r 1 7 9 3 - m e t M a r i e - J o s è p h e Henriette van der Stegen de Putte (°31 december 1761), dochter van P h i l i p p e -Norbert van d e r Stegen, baron de Putte, e n van d i e n s e e r s t e vrouw, M a r i e - F r a n ç o i s e , b a rones d e G r u u t e r e ; e n - Marie-Bernardine-Ghislaine ( 4 a p r i l 1739 - 2 j a n u a r i 1809), huwde - o p 1 8 j u l i 1781 - Charles-Goswin P a n g a e r t d e T e r h e y d e n ( °1 9 o k t o b e r 1 7 3 1 ) , w e d u w n a a r v a n Catherina v a n G h i n d e r t a e l e n . H i j w a s e e n z o o n v a n J e a n - B a p t i s t e P a n g a e r t d e Te r h e y d e n e n v a n M a r i e - F r a n çoise-Cathérine de Vi l l e g a s , van de Brugse t a k der f a milie.

Gaspard- B e r n a r d - J e a n - D o m i n i q u e d e V i l l e g a s ( 1 2 o k t o b e r 1 7 2 4 - 4 december 1 7 8 4 ) , w e r d t o t g r a a f v a n S a i n t - P i e r r e - J e t t e v e r h e v e n door p a t e n t b r i e v e n v a n 1 5 j u l i 1767.

Gaspard- B e r n a r d - J e a n - D o m i n i q u e d e V i l l e g a s d e S a i n t - P i e r r e - J e t te, g r a a f van J e t t e ; baron van R i v i e r e n ; h e e r van K i n s c h o t , Ham, Relegem, G a n s h o r e n , B e v e r , e n z . ; h u w d e ' - o p 3 0 a p r i l 1 7 5 2 t e Gent - m e t I s a b e l l e - M a r g u è r i t e - T h é o d o r a - J o s e p h a v a n d e r L a e n ( + 24 s e p t e m b e r 1 7 8 5 ) , b a r o n e s v a n F i l l i è v r e s ; v r o u w e v a n h e t b u r g graafschap T h i e u l o y e ; v r o u w e v a n G a i n c o u r t , L a n d r e s , Wa c h i n , enz., d o c h t e r van P h i l i p p e -Louis-Théodore van der Laen, h e e r van Bresende, e n v a n d i e n s e e r s t e v r o u w, M a r g u é r i t e - F r a n ç o i s e Ysenbrant. Het huwelijk de Villegas de S a i n t -Pierre-Jette - van d e r Laen l e v e r d e a c h t k i n d e r e n o p : - P h i l i p p e -Joseph-Ghislain ( 7 a p r i l 1753 - 2 7 j a n u a r i 1823), h u w d e - o p 2 0 j u n i 1 7 8 0 - C a r o l i n e - E l é o n o r e Jeanne-Josephe-Ghislaine v a n Reynegom ( 9 m a a r t 1751 9 december 1 7 9 3 ) , oudste dochter v a n Jean-André-Joseph, b a r o n v a n Reynegom; h e e r v a n H e e t v e l d e ; e n z . , e n van M a r i e - C a r o l i n e - G a s p a r i n e C h a r l i e r s d ' O d o m a r t , vrouwe v a n I m p e l , e n z . ; - P i e r r e -François- G h i s l a i n -Rodolphe ( ° 1 0 mei 1754), huwde i n 1 7 9 3 m e t M a r i e - T h é r è s e - A i m é e P l u n k e t t d e R a t h more ( ° 1 7 7 7 ) ; - Balthasar-Joseph, d i e volgt; - Jean-Marie- G h i s l a i n ( 1 5 j u n i 1756 - 21 november 1 8 2 7 ) , bleef ongehuwd; - Anne-Françoise-Ghislaine ( 6 augustus 1757 - 8 septemb e r 1 757) ; - M a r i e -Josèphe-Bernardine-Ghislaine ( 9 j a n u a r i 1759 - 7 januari 1843) b l e e f ongehuwd;

- 34 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 34

- Marie-Thérèse-Emilie-Francisca-Ghislaine ( 3 a u g u s t u s 1760 - 1 5 o k t o b e r 1 7 6 3 ) ; e n - P h i l i p p e -Marie-Joseph- G h i s l a i n ( 1 9 september 1763 - 29 november 1 8 3 3 ) .

Balthasar-Joseph-Charles-Ghislain, g r a a f d e Villegas d e SaintPierre- J e t t e ( 2 mei 1755 - Brussel 20 oktober 1835), huwde d r i e maal: - t e Brussel o p 24 november 1782 met Jeanne- A l b e r t i n e de Lem è d e , v r o u w e v a n E m i n e s ( + 9 d e c e m b e r 1 7 8 2 ) ; - op 9 thermidor j a a r VI (27 j u l i 1798) met Marie-Louise- A n t o i n e t t e - M o n i q u e - J o s é p h i n e , g r a v i n d e P e r a l t a y Cascales ( 2 9 september 1770 - 2 t h e r m i d o r j a a r X = 2 1 juli 1802); en - o p 10 vendémiaire j a a r X I V ( 3 o k t o b e r 1805) m e t Thérèse- J a c q u e l i n e - M a r i e - G h i s l a i n e d e M o e r m a n d ' H a r l e b e k e (Sint-Niklaas-Waas 1 november 1760 - k a s t e e l v a n L o u vignies 9 j u n i 1840) .

Alleen i n h e t tweede h u w e l i j k werden kinderen geboren; een zoon en e e n d o c h t e r : - Thérèse-Philippine-Ghislaine-Euphrosine ( 5 thermidor jaar V I I = 23 j u l i 1800 - 28 augustus 1857), huwde te B r u s s e l o p 3 j u n i 1856 - m e t h a a r n e e f , B a l t h a s a r Charles-Ghislaine, g r a a f de Villegas de Clercamp, weduwnaar v a n J o s é p h i n e - J u s t i n e v a n Reynegom e n v a n N a thalie Deudon de Heysbroeck. Na d e dood van ThérèsePhilippine hertrouwde h i j met Hortense-Marie-Ghislaine, b a r o n e s d e Roye v a n Wichen; e n - P i e r r e -Charles-Alphonse, d i e v o l g t .

Pierre-Charles-Alphonse-Antoine-Balthasar'.Ghislaine, g r a a f d e Villegas de Saint-Pierre (door patentbrieven van 15 a p r i l 1847) werd g e b o r e n o p 9 d e c e m b e r 1 8 0 1 e n t r o u w d e - o p 8 december 1 8 3 5 in h e t k a s t e e l van Opleeuw - met C a r o l i n e -Pauline-Ghislaine, b a rones d e Woelmont (Brumagne 1 7 december 1 8 0 8 - L o u v i g n i e s 11 s e p t e m b e r 1 843) , d o c h t e r v a n F r é d é r i c - F é l i x - E u g è n e , b a r o n d e Woelmont, e n v a n d i e n s t w e e d e v r o u w , F r a n ç o i s e - P h i l i p p i n e - G h i s laine d e Haultepenne. U i t h e t huwelijk de Vi l l e g a s d e S a i n t P i e r r e - J e t t e - d e Woelmont s p r o t e n d r i e k i n d e r e n : - Léo n-Balthasar-Louis-Ghislaine, d i e volgt; - Charlotte-Marie-Antoinette-Ghislaine ( L o u v i g n i e s 1 j u l i 1842 - Corroy 12 augustus 1918), huwde - t e B r u s sel o p 2 m e i 1866 - met E d o u a r d - G i l l i o n - G h i s l a i n , m a r kies d e Trazegnies d ' I t t r e (Sint-Joost-ten-Noode 2 5 januari 1839 - Corroy-le-Château 2 oktober 1910), zoon van C h a r l e s - C o n s t a n t , m a r k i e s d e T r a z e g n i e s d ' I t t r e , en v a n R a p h a ë l l e - M a r i a d e l P i l a r d e R o m r é e ; e n - Philippine-Théodorine-Marie-Ghislaine (Louvignies 6 september 1 8 4 3 - 5 m e i 1 9 2 1 ) , t r o u w d e - t e B r u s s e l o p 12 m e i 1 8 6 4 - m e t L o u i s - G h i s l a i n - C h a r l e s , g r a a f d e Liedekerke d e P a i l h e ( 8 december 1841 - - 2 8 augustus 1922), z o o n v a n F l o r e n t - E m i l e , g r a a f d e L i e d e k e r k e d e P a i l h e e n v a n V i c t o i r e , b a r o n e s d e Wal d e B a r r o n v i l l e .

Léon-Balthasar-Louis-Ghislain (Brussel 23 november 1840

-

Lou-

- 35 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 35

vignies 27 augustus 1 9 1 7 ) , burgemeester van Chaussée-Notre-DameLouvignies, huwde - t e Ry-Mohyville o p 11 november 1867 - m e t Marie-Ferdinande-Aimée-Antoinette, markiezin de Maillen ( L u i k 20 oktober 1845 - Louvignies 10 november 1928), d o c h t e r van A l b e r t Ferdinand-Joseph, m a r k i e s d e M a i l l e n e t d ' O h e y, e n v a n Marie-Car o l i n e- F e r d i n a n d e - E l é o n o r e , g r a v i n v a n d e n S t e e n d e J e h a y . I n 1878 t r a n s f o r m e e r d e n d e e c h t e l i e d e n d e V i l l e g a s - d e M a i l l e n h e t klassieke k a s t e e l v a n Louvignies i n h e t gebouw i n Neo-Vlaamses t i j l , d a t we n u nog kunnen z i e n . I n h e t h u w e l i j k de V i l l e g a s de M a i l l e n z a g e n v i e r k i n d e r e n h e t l e v e n s l i c h t : - Alphonse-Ferdinand-Alexandre-Balthasar-Ghislain (Brussel 21 m e i 1869 - a l d a a r 17 mei 1 9 4 4 ) , b l e e f ongehuwd; - Marie-Charlotte-Albertine-Ghislaine (Mohiville 14 december 1 8 7 0 - B r u s s e l 2 3 j a n u a r i 1 9 4 1 ) , m i l i t a i r v e r pleegster aan h e t f r o n t i n Wereldoorlog I ; o f f i c i e r i n de K r o o n o r d e ; r i d d e r i n d e L e o p o l d s o r d e ; k o m m a n d e u r van d e E n g e l s e K e i z e r l i j k e O r d e ; r i d d e r i n h e t E r e l e gioen; K r u i s van A d o l f van Nassau van Luxemburg; e n z . , huwde - t e B r u s s e l o p 1 7 m e i 1 8 9 2 - m e t L e o p o l d - M a r i e Henri- G h i s l a i n , g r a a f v a n den S t e e n d e Jehay ( B r u s s e l 27 a p r i l 1 8 6 0 - a l d a a r 2 5 a p r i l 1 9 1 9 ) , z o o n v a n P i e r re-Lambert-Leopold, g r a a f van den Steen d e Jehay, e n van M a r i e - F r a n ç o i s e - G h i s l a i n e - C a m i l l e , b a r o n e s d e W y kerslooth de Rooyesteyn; - L o u i s -Gaspard-Guillaume- G h i s l a i n ( B r u s s e l 17 j u n i 1874 - L o u v i g n i e s 1 6 n o v e m b e r 1 928) , h u w d e - t e H i l v e r s u m , Nederland, op 30 a p r i l 1917 - met Jeanne-Adolphine-Geraldine v a n d e r A a (Amsterdam 1 7 f e b r u a r i 1892 Zeist, Nederland, 1 3 december 1 9 2 9 ) , d o c h t e r van Gerr i t van der Aa en van Geraldine Boissevain; en - A l b e r t i n e -Hortense-Marie-Ghislaine ( B r u s s e l 1 3 m e i 1880 - a l d a a r 3 d e c e m b e r 1 9 7 1 ) ; b e k w a m - a l s l a a t s t e naamdraagster v a n h a a r t a k v a n d e f a m i l i e d e V i l l e g a s de S a i n t - P i e r r e - J e t t e - o p 7 n o v e m b e r 1 9 6 0 d e p e r s o o n l i j k e t i t e l van g r a v i n . A l b e r t i n e -Hortense-Marie-Ghislaine, g r a v i n de Villegas de Saint-Pierre-Jette. adopteerde o p 21 m e i 1958 ( r e g i s t r a t i e t e Mons o p 29 o k t o ber 1959) h a a r n e e f , r i d d e r Jean-Marie ( d e r baronnen) de M o r e a u d i e - v a n t o e n a f - d e n a a m v a n z i j n a d o p tiemoeder b i j z i j n naam mocht voegen.

Jean- M a r i e - L é o p o l d - G e o r g e s - I g n a c e - G h i s l a i n d e M o r e a u d e V i l l e g a s de S a i n t - P i e r r e , r i d d e r ( ° B r u s s e l 1 3 j a n u a r i 1 9 3 0 ) , i s e e n z o o n van A l p h o n s e - C a r o l i n e - M a r i e - I g n a c e - G h i s l a i n , b a r o n ( s i n d s 1 9 4 2 ) de M o r e a u ( ° B r u s s e l 1 5 a u g u s t u s 1 8 9 9 ) , e n v a n Marie- H e n r i e t t e - A l i c e - A l i n e - Yv o n n e d e L i m e l e t t e ( A u v e l a i s 9 j u l i 1896 H o d y 2 8 d e c e m b e r 1 9 6 0 ) , d o c h t e r v a n Arthur-Antoine-Frédéric-Joseph d e L i m e l e t t e , e n v a n Marie-Cécile-Léonie-Elodie Delpier.

Jean- M a r i e - L é o p o l d - G e o r g e s - I g n a c e - G h i s l a i n d e M o r e a u d e V i l l e g a s de S a i n t - P i e r r e h u w d e - t e B r u s s e l o p 1 s e p t e m b e r 1 9 6 6 - m e t Bertrande-Marie-Orpha-Ghislaine Holvoet (°Dottenijs (Dottignies) 21 f e b r u a r i 1 9 2 9 ) , d o c h t e r v a n A c h i l l e - E m i l e H o l v o e t e n v a n Marthe-Jeanne L o u i s e D ' H a e n e . I n h e t h u w e l i j k v a n r i d d e r Moreau-Holvoet werd een d o c h t e r geboren:

- 36 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 36

�-�,•� � i

�L�uu�ufl�t����

�«{���I'qI"���� I

Sttlega5.

Tekening : Jos GOOLENAERTS

- 37 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 37

Florence- I s a b e l l e -Marie- P h i l i p p e - C h r i s t i a n e - A l b e r t i n e (°Brussel 1 3 f e b r u a r i 1967), huwde - o p 1 5 september 1990 - m e t C h r i s t i a n I w e i n s d ' E e c k h o u t t e ( ° 1 9 6 7 ) , z o o n van R e n é - L u c - J e a n - G h i s l a i n I w e i n s d ' E e c k h o u t t e ( ° E l s e ne 8 m e i 1 9 3 4 ) e n v a n C h a n t a l - A n d r é - M a r i e - L o u i s e - - G h i s laine d e Bernard d e Fauconval d e Deuken (°Costeau 17 augustus 1 9 3 5 ) .

Het K a s t e e l Hoe d e v r o e g - m i d d e l e e u w s e b u r c h t v a n L o u v i g n i e s e r u i t z a g i s niet geweten. H e t énige d a t van deze oude versterking overbleef is d e d o n j o n , " S a r r a c e n e n t o r e n " genaamd, o p g e t r o k k e n i n z a n d steen.

De b u r c h t o n d e r g i n g i n d e l o o p v a n h a a r l a n g e b e s t a a n v e r s c h i l lende veranderingen e n i n 1 7 6 7 w e r d z i j , d o o r P h i l i p p e -Joseph, graaf d e P e r a l t a y Cascales, v o l l e d i g herbouwd e n gemoderniseerd.

In 1 8 7 8 k e n d e d e b u r c h t o p n i e u w e e n g r o n d i g e h e r b o u w i n g e n d e z e nam z e v e n v o l l e j a r e n i n b e s l a g . T i j d e n s d e z e r e n o v a t i e , d o o r d e toenmalige eigenaars, Leon-Balthasar-Louis d e V i l l e g a s - M a r i e Ferdinande-Aimée d e M a i l l e n , w e r d e e n n i e u w k a s t e e l - m e t v e l e torentjes en hoektorentjes - opgericht i n rode baksteen, onderbroken d o o r w i t t e z a n d s t e e n . H e t k a s t e e l w e r d o p g e t r o k k e n i n Neo-Vlaamse s t i j l , n a a r d e mode v a n h e t e i n d e v a n d e 1 9 d e e e u w.

De d o n j o n ( d i e i n d e l o o p v a n d e j a r e n e n k e l e v e r d i e p i n g e n w a s kwijtgeraakt) werd t e r u g opgetrokken t o t z i j n oorspronkelijke hoogte v a n z e v e n v e r d i e p i n g e n ; d e s l o t g r a c h t e n werden gedempt e n in l u s t t u i n e n herschapen; h e t p a r k werd v e r g r o o t ; d e bijgebouwen aangepast; e n z .

Het i n t e r i e u r v a n h e t k a s t e e l v a n L o u v i g n i e s w e r d g e l u k k i g n i e t uiteengerukt door opeenvolgende verdelingen onder erfgenamen. d e bezoeker k r i j g t a l d u s d e o r i g i n e l e i n r i c h t i n g t e z i e n i n a l h a a r overvloed en r i j k d o m .

Het i s e e n v e r z a m e l i n g v a n m i d d e l e e u w s e v o o r w e r p e n , w a a r d e v o l l e meubelen, m o o i e f a m i l i e p o r t r e t t e n e n e e n u n i e k e k o l l e k t i e z e l d zame C h i n e s e m u z i e k i n s t r u m e n t e n . O p d e b e n e d e n v e r d i e p i n g k a n m e n een s c h i l d e r i j z i e n , w a a r a c h t e r e e n u u r w e r k w e r d g e m o n t e e r d , z o dat d e k l o k o p d e t o r e n - d i e o p h e t s c h i l d e r i j s t a a t afgebeeld - a l t i j d het j u i s t e uur meedeelt.

In de enorme keuken, waar e e r t i j d s m a a l t i j d e n v o o r meer dan d e r t i g personen b e r e i d werden, z i e t men e e n g r o o t a s s o r t i m e n t p o t ten e n pannen, n a a s t a l l e r l e i t a a r t v o r m e n e n andere p r a c h t i g o n derhouden k e u k e n a t t r i b u t e n u i t " g r o o t m o e d e r s " t i j d .

In d e h o g e r e r e g i o n e n v a n h e t k a s t e e l i s d e s t r i j k k a m e r b i j z o n der m e r k w a a r d i g . E e n g r o t e v e r z a m e l i n g a n t i e k e s t r i j k i j z e r s (waarvan h e t g r o o t s t e g e d e e l t e d o o r m i d d e l v a n g l o e i e n d e h o u t s kool verwarmd w e r d ) e n e e n 18de-eeuwse " s t r i j k m a c h i n e " v r a g e n hier meteen de aandacht. Aan houten knaapjes hangen r i j e n w i t t e ,

- 38 -jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 38 Hobonia - 20ste

foto's : Paul ARREN

- 39 -

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 39

gesteven k i n d e r j u r k j e s te wezen.

-ragfijn geborduurd

-

hartveroverend

l i e f

Het i s o n g e l o o f l i j k h o e d i t a l l e m a a l d e t a n d d e s t i j d s h e e f t g e trotseerd: dienstmeidenschortjes - glimmend van s t i j f s e l - b u t lerhandschoenen, vesten . . . a l l e s kan meteen aangetrokken en geb r u i k t worden, n e t z o a l s men d a t honderd j a a r geleden deed. H e t kasteel van Louvignies i s - op aanvraag tussen 1 mei en 30 o k t o ber v o o r groepen - t o e g a n k e l i j k . T i j d e n s d e maand a u g u s t u s z i j n kasteel e n p a r k e l k e z o n d a g v o o r b e z o e k e r s o p e n g e s t e l d .

Vanwege de kasteelheer ontvingen we een goedkeurend schrijven waaruit volgend uittreksel : S.E.

C H Â T E A U R u e

D E

7 4 7 1

!-

2

QCIc(Z !C)el'Jti

V I L L E O A S ,

1

L O U V I G I N I E B

.

y G J f4r��

(2Z.

C�G �

2 . {

�t���l�C%mO�n-�ce�rn

(

L O U V I G N I E S

' 4 1 f

V J

D E

� d

� c � d

�

e L ° u �l• ���1 e. � i c c , .s c�t+�,�cL�.N�,, ` D 1 GK _

�

� �

.

�-

f oCa— �� , � . e �.'�a. f... ��-�-�kee_vh e-

,7,.,_a�.e.,,� � I o �

ei`

<

é

d

�

w

,

�

„Qn �e e- 6 e

t

� ' � s

G

w

e

/

�

e..,t

L K

e

j

e

e��

z o

�t

C

�

t- � " � - { ) j t - G �

�

a-✓xL:• r

- n , 2 c !Le—!Le—oGe-� �°et,t

� orr1� � e e - � �

u

�

GL + � I e . � ' � �.a .-� o G é,..•� �

e J

.

o /c " , /

9

C

�

� f_ �� � 6e_�

� � .

�

�t.�

e m

-

e

e, (2,ee�

% � nL>1• � n a...(/ n �� o e ) /e 1n 'tq O 'De�-!A-�/rn�.��,c.fcx � ua —

.ejr

D6Q22,EA•t..

���rQ-��'e.,i �M �

o L s t t t/S/�

(Le/ �

a

i

- 40 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 40

fi

refi'17.9�(LR.^ z F � =

� _ Y

jr."

�=� --- - - � - � - �

-e

�

I

-

c..

�

«VAN KASTEEL NAAR KASTEEL» deel 4 Uitgave : Kulturele Fleemkring «HOBONIA»

-41 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 41

BEHANDELDE KASTELEN IN DEEL 4 AARTSELAAR (WOLFAARTSHOF) ACHEL (DE TOMP) ANVAING BACHTE-MARIA-LEERNE (OOIDONK) BEERNEM (DRIE KONINGEN) BELOEIL BEVEREN (BOSDAM) BORNEM (MARNIX) BOUWEL BRASSCHAAT (TORENHOF) CHAUSSEE-NOTRE-DAME-LOUVIGNIES (LOUVIGNIES) DAMPICOURT (MONTQUINTIN) DEURNE (BISSCHOPPENHOF) EKEREN (MORETUSHOF) FONTAINE-L'EVECQUE GAASBEEK GROTENBERGE (BREIVELDE) HALTINNE HOEI HOMBEEK (EXPOEL)

KALMTHOUT (BERDENHOF) KAPELLEN (DENNENBURG) KONINGSHOOIKT LA ROCHE LEMBEEK MARKE (DE BETHUNE) MELDERT MIRWART NOKERE ONOZ (MIELMONT) PUTTE SCHILDE (SPREEUWENBORG) SCHOTEN (CALESBERG) 'S HERENELDEREN (DE RENESSE) SINT-MICHIELS (TILLEGHEM) SINT-NIKLAAS (CASTROHOF) STABROEK (LASSONHOF) VIERSEL (HOVORST) WANNEGEM-LEDE WILRIJK (SCHOONSELHOF) ZOLDER (VOGHELSANCK)

4. y " y 4 , �4 (

I L� b )� � y

- l e 44

L

�

�s,��y�,� i , , y L L � l � y � ��L � L IL�(,� yy

í

y

�

�y � L y � ` , L � � � � y l � �� � � �, y L

�� y .� � L

�

„ �� d , l , ç y

- 42 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 42

Antwerpen in 1891 Antwerpen is, ondanks de heersende krisis, een welvarende stad. Dat heeft alles te maken met de havenaktiviteiten, en met de dynamische politiek van de stedevaderen.

Na de jongste hernieuwing van de gemeenteraad bestaat het College van Burgemeester en Schepenen op 5 januari 1891 uit burgemeester (nog steeds) Leopold de Wael, schepenen J. Lefebvre, G.Gits, A. Van den Nest, Jan Van Rijswijck en L. De Winter, en stadssecretaris F. De Brauwere.

Lang zal het schepencollege er niet zo uitzien: op 25 mei overlijdt J.Lefebvre, schepen van Openbare Werken, Wegenis en Gezondheid sinds 1872.

Markt op de Grote Markt

- 43 -

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 43

Lefebvre's naam is gehecht aan alle grote werken die de jongste twintig jaar zijn uitgevoerd: rechtmaken van de Scheldekaaien, bouwen van nieuwe dokken... De begrafenis op de Kielbegraafplaats heeft plaats op 28 mei onder enorme belangstelling; in de stoet die de lijkwagen begeleidt zien we de Jagers-Verkenners, de artillerie van de Burgerwacht, de Weesjongens, ontelbare Antwerpse maatschappijen en muziekkorpsen, en duizenden sympathisanten.

J. Lefebvre wordt op 11 juni 1891 opgevolgd door P. Hertogs, die Schepen voor Openbare Werken en Beplantingen wordt.

In1891 overlijdt ook, op 89-jarige leeftijd, Frans Bex, bouwmeester bij de Burgerlijke Godshuizen en gemeenteraadslid sinds 1872.

Op 24 november 1891 overlijdt Alois Scheepers, tekenaar en hoofdconducteur van de Dienst der Stadswerken. Directeur Gustaaf Royers heeft de grootste lof voor zijn ondergeschikte, een "hulp van moeilijk te overschatten waarde".

Burgemeester Leopold de Wael verdwijnt zelf van het toneel wegens gezondheidsredenen.

Vanaf 27 oktober 1891 wordt schepen G.Gits dienstdoende burgemeester. Leopold de Wael heeft geen jaar meer te leven.

ANTWERPEN Een rekensommetje bewijst dat Antwerpen een grote aantrekkingskracht uitoefent: aantal inwoners op 1.1.1892 240.343 -232.723 aantal inwoners op 1.1.1891 aangroei in 1891 7.620 geboorten 7 . 8 6 6 -2.252 overlijdens - 5 . 6 1 4 inwijkelingen 5.368 Een ander rekensommetje bewijst dat niet alleen de bevolking aangroeit, maar ook de gezondheid van de Stadskas: in 1881 boekt men 28,1 miljoen Fr ontvangsten tegen 23,7 miljoen Fr uitgaven.

Wie doet het onze vroede stedevaderen na?

Antwerpen ziet het groot, en lonkt reeds begerig naar de linkeroever Op 11 mei 1891 komt Baron Sadoine Plissart-Taskin met een eerste plan voor het graven van twee tunnels onder de Schelde: één opwaarts van de stad en één ter hoogte van het zuidelijk wandelterras.

Op 12 augustus 1891 bespreekt de gemeenteraad een voorstel om het Peerdsbos aan te kopen en om te vormen tot een openbaar wandelpark zoals het Bois de Boulogne te Parijs. Antwerpen ziet inderdaad groot.

De stad barst uit haar eeuwenoude keurslijf. In 1891 worden 448 toelatingen voor nieuwbouw en 902 toelatingen voor verbouwingen tegekend.

Een flink deel van de nieuwbouw is voor rekening van twee nieuwe stadswijken: Zuid en Zurenborg.

Het Zuidkwartier is ontstaan in 1874 op de gronden vrijgekomen door de afbraak van het Zuidkasteel of Citadel uit 1567. De aanleg van de nieuwe wijk werd in 1875 toevertrouwd aan de Société Anonyme du Sud d'Anvers. In 1876 is begonnen met de aanleg van 64 straten in geometrische vorm, afgekeken van in Frankrijk gebruikelijke projecten.

44 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 44

Sinds vorig jaar is ernstig begonnen met bouwen, maar het zal nog tot 1915 duren eer de hele wijk volgebouwd is. Vorig jaar is pas het Museum voor Schone Kunsten geopend.

Op Zurenborg begint de "SociĂŠtĂŠ Anonyme pour la Contruction de maisons bourgeoises" stilaan op dreef te komen. In 1891 worden obligaties uitgegeven om de enorme investeringen te kunnen blijven realiseren. Deze zullen in 1894 een hoogtepunt bereiken met de aanleg van de monumentale Cogels-Osylei.

In het Antwerps jaarverslag van 1891 wordt genoteerd: "Bij brieve van 4 november 1891 heeft de nl. Bouwmaatschappij van het Oostkwartier van Antwerpen aan het gemeentebestuur te kennen gegeven, dat het staatsbestuur voor het behoef van de nieuwe spoorinrichtingen de onteigening bevolen hebbende van eenen zoom harer gronden langsheen de statie van Borgerhout, te beginnen van bij de draakplaats en dientengevolge de straat zich afgeschaft bevindende, welke onder den naam van Lange Windhondenstraat was ontworpen, de maatschappij voorgenomen had eene nieuwe straat aan te leggen, afgaande van de Herenthalse vaart en uitkomende in de Dolfijnstraat." De af te schaffen straat is de Lange Windhonden- of Jachthondenstraat, en de nieuw aan te leggen straat de Tweelingenstraat. Beide benamingen zijn, zoals die van de meeste straten van de Zurenborgwijk, ontleend aan sterrenbeelden.

Machtiging tot opening van de Tweeling(en)straat wordt, wat Antwerpen betreft, verleend in de Raadszitting van 17 december 1891. De tenuitvoerlegging zal op zich laten wachten tot ca 1895.

Hoeven van Zurenborg, tot verdwijnen gedoemd

In andere Zurenborgse straten wordt reeds flink gebouwd. Enkele voorbeelden: - het postkantoor met postmeesterswoning, in neorenaissancestijl, in de Arendstraat; - de lijstgevels Kleine Beerstraat 15-17;

- 45 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 45

- het huis Dolfijnstraat 33 -de woningen Stierstraat 26 tot 34 voor bouwheer L.Peeters-Gowie: bepleisterde, beschilderde lijstgevels met geometrisch decor; -een tramloods van 3.659m2op de Draakplaats (die in 1900 grotendeels zal verbouwd worden, vanwaar dit jaartal in een gevelsteen).

Op 13 februari 1891 beslist de gemeenteraad, na het verslag van de hoofdingenieur-bestuurder van de Stadswerken, tot het rooien van 1/3de van het aantal bomen op de Moretuslei en tot het opmaken van een bestek met tekeningen voor nieuwe aanplantingen.

Op11 november nóg een groene beslissing: het planten van twee nieuwe rijen bomen en het aanleggen van grasperken tussen de bomen op de Charlottalei.

Op 10 juli 1891 wordt een gedeelte van de Vaderlandstraat omgedoopt in Coquilhatstraat, naar de zopas overleden Aimé Coquilhat (1853-91), medereiziger van Stanley, en vice-gouverneur van Boma.

Bij Collegiaal Besluit van 16 februari 1891 wordt de naam Maatsstraat gegeven aan de in 1878 geopende Maatssteeg, in de volksmond Maatsweg, tussen de Boerhavestraat en de Schijnpoortweg.

Ook in 1891 wordt beslist dat twee straten een nieuwe rooilijn krijgen: de Korte Zavelstraat en het smalle gedeelte van de Begijnenstraat.

De Marialei, tussen de Lamorinièrestraat en de Boomgaardstraat, wordt stilaan bebouwd. In 1891 verrijzen de eerste huizen, nrs 31-33-35, in neoclassistische stijl, door architect F. Truyman. Het belangrijkste werk van F. Truyman in Antwerpen is al een paar jaar oud, n.l. het Koninklijk Atheneum waaraan hij werkte samen met de veel bekendere architect P. Dens. In 1891 bouwt dezelfde architect F. Truyman in de Diercxsensstraat 9 een huis in neo-Vlaamse renaissancestijl (dit huis zal in 1915 worden verhoogd met een verdieping, wat het jaartal 1915 in de gevel verklaart).

T .

In de Keistraat 4/6 krijgt een 19de-eeuws huis twee klassieke houten winkelpuien. Architect: S. Van Besten.

In de Charlottalei 22-24 verrijst dit jaar het "hotel" van de familie Moretus de Theux, met grote trapzalen met rijk versierd neoclassicistisch decor, prachtige stucplafonds enz. In dit kleine paleis zal later het "Provinciaal Technisch Instituut Sint-Godelieve" worden gehuisvest.

Op de Eiermarkt 5 wordt een drie verdiepingen hoog huis in neo-renaissancestijl gebouwd.

Architect: F. Van Dijck.

In de Nationalestraat 46-48 zien we een groot neoclassicistisch hoekhuis, speciaal gebouwd voor de "Gazet van Antwerpen" die dit jaar het daglicht ziet. Aan de gevel, een beeld van O.L.Vrouw met Kind door J.B. De Boeck en J.B.Van Wint, met smeedijzeren lichtarm met Mariamonogram (zie foto blz. 85).

Als we zo overlopen wat er gebouwd wordt, valt de verscheidenheid van bouwstijlen op.

Men bouwt niet meer in een algemeen aanvaard, vertrouwd patroon zoals dat voorheen steeds gebeurde, maar men kiest een stijl uit de waaier van bestaande historische stijlen. Men bouwt neo-romaans naast neo-gothiek, neo-renaissance en neo-barok naast neo-moors.

Criticus Max Rooses houdt in 1891 een warm pleidooi voor het bestendigen en uitbreiden van het gebruik van de Vlaamse renaissance als toekomstgerichte bouwstijl, in afwachting dat het nageslacht langs deze of "langs een andere, onbekende en onvoorziene weg" een oorspronkelijke bouwtrant zal verkrijgen...

46 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 46

De neo-gothische bouwstijl wordt meestal gebruikt voor kerkelijke gebouwen. Deze stijl wordt opgeëist als de enige, onvervalste, christelijke bouwstijl, onverbrekelijk verbonden met een corporatistisch, middeleeuws maatschappijmodel.

Zo wordt in de Hemelstraat 21-23 sinds vorig jaar gebouwd aan de Kapel van het Allerheiligste Sacrament, in neo-gotische stijl, voor de Zusters van de Gedurige Aanbidding.

De oude Sint-Willibrorduskerk van 1654

Op 23 september 1891 wordt in de Kerkstraat de, eveneens neo-gothische, St.-Willibrorduskerk ingewijd door Kardinaal Goossens. De werken aan deze "kathedraal van de vijfde wijk" hebben vier jaar geduurd. Architecten: L. en H.Blomme.

De oude kerk uit 1654 staat er nog vóór, maar zal in 1893 worden afgebroken en plaats maken voor een plantsoentje.

Daags na de inwijding worden te 15.00 u het allerheiligste, het wonderdadige O.L.Vrouwebeeld, de relikwieën en andere kerkelijke voorwerpen processiegewijs van de oude naar de nieuwe kerk overgebracht. 's Avonds versieren de parochianen hun gevels, en tot half tien wordt een vuurwerk afgeschoten.

Het St.-Willibrorduskerkhof, gesloten sinds 1874, is thans volledig ontruimd.

De vorig jaar ingewijde Sint-Janskerkte Borgerhout wordt nog verder afgewerkt. In 1891 worden de ijzeren afsluiting rondom de kerk, en de ballustrade rond de gaanderijen en het hoogzaal geplaatst.

De Paters Kapucijnen, die sinds 1867 op de Ossenmarkt gevestigd zijn, bouwen in 1891 een magazijn met verdieping en zolder dat het binnenkijken van de buren uit de Van Boendalestraat moet beletten.

- 47 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 47

Dat slaat vooral op de liberale familie Wynen, van wie de paters in 1866 aan een véél te hoge prijs het perceel grond hebben gekocht om hun klooster op te bouwen.

Een minder welriekend bouwplan: In 1882 was beslist, een nieuwe vismarkt op te richten op de Veemarkt. In 1891 wordt hiervan afgezien, en op 9 april een perceel aangekocht van de Société Anonyme du Sud d'Anvers en begrensd door de Sint-Michielskaai, de Goede Hoopstraat, de Riemstraat en de Scheldestraat, voor het oprichten van een vismarkt.

Op 6 oktober volgt een aanbesteding voor riolerings- en funderingswerken van deze nieuwe vismarkt. De plechtige opening zal nog tot 1894 op zich laten wachten.

Victor Lagye (1891): Burgerlijk huwelijk onder het Frans bewind

In de Trouwzaal van het Stadhuis, waaruit de schilderijen tijdens de Franse bezetting waren verdwenen, is sinds 1886 de Gentse kunstenaar Victor Lagye bezig met het schilderen van muurtaferelen die een overzicht geven van de huwelijksplechtigheden, hier en elders, in verschil ende tijdperken.

In 1891 voltooit hij zijn vijfde en laatste tafereel over huwelijksgebruiken: "Burgerlijk huwelijk, 17 Prairial 1796". In dit tafereel konterfeit de schilder "maire" Werbrouck met de huidige leden van het College van Burgemeester en Schepenen.

- 48 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 48

Joannes Werbrouck, burgemeester van 1801 tot 1811, stierf in 1813 in de gevangenis van Douai, waar hij op bevel van Napoleon was opgesloten.

Krijgt maire Joannes Werbrouck zijn portret in het stadhuis, dan krijgt eveneens dit jaar kunstschilder Hendrik De Braekeleer zijn borstbeeld in het nieuwe Museum voor Schone Kunsten.

Hendrik De Braekeleer was na een langdurige en pijnlijke ziekte in onze stad overleden op 20 juli 1888.

Hij werd toen begraven schier onder de algemene onverschilligheid van zijn stadsgenoten, die zijn talent nog niet begrepen en zijn heel persoonlijke kunst niet op haar juiste waarde konden schatten. Slechts de familie en enkele kunstenaars hadden het lijk tot op de begraafplaats gevolgd, maar bij het verlaten van de dodenakker hadden ze afscheid genomen onder de belofte dat de naam De Braekeleer ooit zou gegrift worden op een monument opgericht te zijner herinnering. Inderdaad wordt drie jaar later, op zondag 1 november 1891, het borstbeeld van Hendrik De Braekeleer met grote plechtigheid ingehuldigd in het Museum voor Schone Kunsten. Het is vervaardigd door beeldhouwer Jef Lambeaux en aan de Stad geschonken door Schepen Van den Nest.

R. ALARDOT

(wordt vervolgd)

,��^;�..:�_,_:-

i/,. w : - , - _ . , � � � -pyjpRAn-

.

_ _ Illjll4nll116111111111111t�111{PIII�IIILIl111411NiililNONlllllll111111Illlll�.:..

- . . . . . - _ e,1,1 _

..

Îilie19111J!Ililllüi!IIEI!lli!Iili'ill;Il!!I!I:!!II�IIL'Illíllll�lli!üi'�N - 49 -

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 49

HEEMSPIEGEL Kaderblad van het Verbond voor Heemkunde vzw Eindredaktie: Fr. Sillis. Christus-Koninglaan 50, 2640 Mortsel Jg. 11, 1990 N r .

1. - NIEUWE STRUKTUREN VA N H E T VERBOND VOOR HEEMKUNDE Het Verbond voor Heemkunde is met ingang van 1 januari 1991 door Gemeenschapsminister P. Dewael erkend als landelijke organisatie v o o r sociaal-kultureel vormingswerk voor volwassenen in verenigingsverband (dekreet van 4 juli 1975).

Dank zij die erkenning kan het Verbond voor Heemkunde beschikken over twee voltijdse vrijgestelden, die de heemkundige werking in de nagenoeg 230 kringen zullen begeleiden en ondersteunen. Elke kring, die — via zijn Gouw — bij het Verbond voor Heemkunde is aangesloten, kan een beroep doen op één van die twee vrijgestelden, die een beleidsen edukatieve bevoegdheid hebben. Voor de toekomst wordt ook een financiële tegemoetkoming voor de kringen voorzien.

Om in aanmerking te komen voor die werking, moet elke kring jaarlijks aan volgende minimale eisen voldoen: 1. Zes aktiviteiten

6

2. Drie bestuursvergaderingen Op de dagorde van elke bestuursvergadering moeten punten voorkomen, die deel uitmaken van het jaarprogramma o f van de kaderdagen, die door het Verbond voor Heemkunde zullen georganiseerd worden. Minimum 5 deelnemers; duur: ten minste 2 u.).

3. Algemene ledenvergadering Op de algemene vergadering wordt het jaarprogramma voorgesteld e n d o o r d e leden goedgekeurd. Het ligt voor de hand dat een dergelijke ledenvergadering in het najaar of ten laatste in het vroege voorjaar wordt gehouden. Heel wat leden zullen dat op prijs stellen en het zal hen meer motiveren in hun lidmaatschap en shmenwerking. De voorstelling van het jaarprogramma kan ook een gelegenheid zijn om de plaatselijke of regionale pers uit te nodigen teneinde het programma reeds in de media bekend te maken.

Belangrijk:

De zes aktiviteiten moeten bestemd zijn voor de eigen leden of voor een ruimer publiek (ten minste 12 deelnemers: minimumduur: 2 u.). Twee aktiviteiten ervan mogen met andere plaatselijke verenigingen worden georganiseerd (bijv. «Open Monumentendag» in samenwerking met plaatselijk komitee).

Die aktiviteiten kunnen zijn: lezing met bespreking - tentoonstelling (met voorbereiding) - archeologische opgraving (kan in verschillende aktiviteiten gesplitst worden) - begeleide wandel- o f fietstocht (bijv. rond welbepaald thema) - studiereis - filmavond - groepsbezoek aan museum, tentoonstelling, teater enz. - inventarisatiewerk - voorlichtingsavond rond aktuele problemen ( b i j v. natuurbeleid, landschaps- en monumentenzorg) - uitgave van tijdschrift (met voorbereiding) - enz.

- Het jaarprogramma moet uiterlijk binnen de 30 dagen, na de goedkeuring door de leden, bezorgd worden aan het sekretariaat van het Verbond voor Heemkunde (Kerkstraat 17a, 2970 's Gravenwezel).

- De zes aktiviteiten en de bestuursvergaderingen moeten met vermelding van dagorde, plaats, datum e n aanvangsuur 8 dagen vooraf worden medegedeeld aan het bovengenoemde sekretariaat.

- Elke Kring neemt best het adres van het Verbondssekretariaat (Kerkstraat 17a, 2970 's Gravenwezel) op in zijn adressenlijst. Op die wijze kan niets mis lopen! •

- 50 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 50

ACTIVITEITEN Kerstmarkt Reeds maanden op voorhand hadden we horen spreken over de beroemde kerstmarkt in Brasschaat. Deze maal hadden we het weekeinde van 15 en 16 december 1990 vrijgehouden om ook eens een kijkje te gaan nemen in Brasschaat.

Om het zeker niet te vergeten stuurde HOBONIA ons ook nog een uitnodiging zodat we er ons ditmaal niet meer konden uitpraten met "we wisten het niet".

Volk was e r genoeg zodat we stapje voor stapje het ganse parcours tussen de verschillende standjes moesten afleggen. De stand van HOBONIA was niet moeilijk te vinden naast het borrelkraam. Hier vonden we een uitgebreid assortiment kaarsen uit Oostenrijk. Echt handwerk en speciaal voor HOBONIA uit Oostenrijk ingevoerd, zoals ons verteld werd. Ook voor onze feesttafel deden we hier een goede zaak met de goedkoopste kandelaarkaarsen van de hele markt. We mochten ze zelf uitkiezen.

Bij een lekkere borrel, ons aangeboden door het bestuur, kwamen we te weten dat een groot gedeelte van de stand vernieuwd werd. Voor de kandelaarkaarsen werden twee grote bakken, met telkens zes onderverdelingen, gemaakt. De kopers hadden hierdoor een goed overzicht op het uitgebreide assortiment en mochten zelf hun kaarsen nemen.

Ook de figuurkaarsen werden voor het eerst op een houten rek uitgestald. Dat was overzichtelijker en nodigde meer uit tot kopen.

De sfeervolle verlichting was van eigen makelij. De voorzitter, die het een en het ander afweet van elektriciteit, was op het idee gekomen om enkel rioolbuizen aan te kopen en hierin een aantal halogeenlampjes te plaatsen. Wit geschilderd mocht het resultaat er zijn.

In de tweede helft van de stand mochten we kennis maken met Paul Arren, auteur van de drie mooie kastelenboeken. Hij vertelde ons dat het foldertje van het vierde deel pas van de pers was en dat het hier in première uitgedeeld werd. Ons praatje werd meermaals onderbroken door vragen voor meer uitleg vanwege de vele marktbezoekers.

En Paul - deze man is een krak op gebied van kastelen en onmiddellijk een vriend verkocht, tijdens ons kort bezoek verschillende van zijn boeken.

Als speciale attractie hadden de mannen van HOBONIA enkel houten "poesje" poppen van Sim Cootjans in hun stand opgehangen. Ze maakten hiermede reclame voor het poppenspel "Waar de Sterre bleef Stille staan" dat op 21 december in Den Haasdam zou opgevoerd worden. Af en toe werd een van de poppen van de draad gehaald en liet men de pop, Pitje Vogel o f Suske Wiet, foldertjes uitdelen aan de kinderen. Dat was natuurlijk plezant voor die kleine mannen.

Na die ene borrel volgde nog een andere; het borrelkraam van Mariette moest toch ook wat opbrengen ten voordele van de marktorganisatie.

E e n bezoeker - 51 -

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 51

ACTIVITEITEN "Waar de Sterre bleef Stille staan" Op 21 december 1990 hadden we de gilde der aloude driekoningenzangers uitgenodigd naar Den Haasdam voor de opvoering van hun kerstspel, "Waar de Sterre bleef stille staan" van Felix Timmermans.

Voor deze gelegenheid hadden we de parochiezaal omgetoverd tot een echte toneelzaal, zodat iedereen een goed zicht zou hebben op het gebeuren. Ook de mannen van Sim Cootjans spaarden geen moeite om het poppentheater tijdig klaar te hebben.

De namiddagvertoning voor verschillende scholen uit de omgeving werd door een volle zaal bijgewoond. De avondvertoning daarentegen, was slechts voor de helft uitverkocht.

Voor het bestuur was dit geen beletsel om deze activiteit als geslaagd te beschouwen. De toeschouwers hadden genoten van de opvoering, en de uitvoerders waren echt tevreden met de voorbereiding, d e samenwerking en vooral de maaltijd tussen de twee vertoningen. Onze vrouwen hadden weer hun best gedaan om vanzelfsprekende gastvrijheid van HOBONIA in ere te houden.

Uit Gazet van Antwerpen van 29 december volgende foto :

Kerstspel met stangpoppen in Hoogboom Enige jaren geleden nam de Aloude gilde van Driekoningen uit Brasschaat het initiatief het bekende kerstspel van Felix Timmermans "En waar de sterre bleef stille staan" te bewerken voor stangpoppen. Dit poesjespel herleeft elk jaar en steeds kan de gilde rekenen op ruime belangstelling. I n Hoogboom kwamen ' s middag schoolkinderen kijken u i t Hoevenen, Zilverenhoek, Sint-Mariaburg en uit de wijk en ' s avonds werden de poppen nog eens bovengehaald. Na de vertoning mocht het publiek een, kijkje nemen achter de schermen. â&#x20AC;&#x201D;5 2 â&#x20AC;&#x201D;

c

>

Foto: Marc Wouters

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 52

ACTIVITEITEN Kerstboomverbranding Voor de tweede maal organiseerde de Kapelse middenstand een "Kerstboomverbranding" op het marktplein te Kapellen. HOBONIA, die ook tijdens de vorige uitgave de Kapelse koude trotseerde, was op 12 januari present met een dubbel standje. De ervaring had ons geleerd dat onze GlĂźhwein sneller en in grotere hoeveelheden aangemaakt moest worden.

Met twee vuren en vier potten konden we met moeite de vraag bijhouden. Dat de kwaliteit goed was zien we aan de uitdrukking op het aangezicht van Anne-Marie

41

Erg lekker! voor de volgende ronde nog zes tasjes A.U.B. - 53 -

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 53

Ook Bart komt even i n de pot kijken.

Helga, Paul en Harry zijn best tevreden met de HOBONIA GlĂźhwein.

Harry zorgt e r voor d a t onze zaak b l i j f t draaien.

- 54 -

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 54

Filip en Raymond controleren de bereiding van een nieuwe voorraad glĂźhwein.

De helpende hand van Filip is meer dan welkom op drukke momenten.

Wie i s d e volgende A.U.B.

- 55 -

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 55

ACTIVITEITEN Algemene vergadering Een vijftigtal trouwe leden kwamen op 23 februari naar Den Haasdam om onze jaarlijkse algemene vergadering bij te wonen; of was het om worstenbroden en appelbollen te smullen!

Onze bakker was stipt op tijd zodat, na een welkomstwoordje van de voorzitter, onmiddellijk begonnen werd met het uitdelen van de lekkernijen. Even vlot werd ook nog een tweede ronde afgewerkt en was de tijd aangebroken om de tafels te ruimen en de vergadering te beginnen.

Activiteitenverslagen en kastoestand werden vlot behandeld. Het positieve resultaat van de kas, 51.552,- F, was het resultaat van een doorgedreven besparingsinspanning van het bestuur. Verschillende activiteiten waren winstgevend dank zij een vlotte opkomst van de leden. Het resultaat wordt hierbij afgedrukt.

Voor 1991 hebben we een gevulde activiteitenkalender opgesteld waarbij de voorstelling van ons vierde kastelenboek centraal staat. Paul Arren gaf ons hierbij een woordje uitleg.

Noteer de verschillende manifestaties nu reeds in Uw agenda.

Het gedeelte ontspanning was traditiegetrouw weer eens zeer verzorgd en goed voorbereid. Een oud idee werd opnieuw bovengehaald en het kwisje "Wie weet wat" werd door iedereen vlot meegespeeld.

Dat niet iedereen het schoenmodel, de telefoonschakelaar o f het waterbakje zou herkennen was te verwachten. De teksten erbij werden dan ook zodanig verwarrend opgesteld dat elke verklaring aanneembaar was.

Voor de gelukkige winnaars waren enkele prijsjes voorzien om hun inspanning te belonen. De rest van deze avond werd al keuvelend tussen pot en pint doorgebracht.

AKTIVITEITEN 1991 Za 12 januari

Stand op "Kerstboomverbranding" te Kapellen op het markplein. Verkoop van GlĂźhwein

Zo 27 januari

Aperitiefconcert m.m.v. RORATE Den Haasdam om 12.00 uur Inkom 100 F

- 56 -

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 56

Vr 1 februari

Dia show "Vlaanderen mijn Land" - Show van 800 dia's en 33 liederen - Den Hamdam 20 uur - Inkom : leden 100 F niet leden 120 F In samenwerking met Davidsfonds Kapellen

Za 23 februari

Worstenbrood en algemene vergadering - Den Haasdam om 20 uur

Zo 24 maart

Bezoek kasteel van Laarne en Fotozoektocht in Brugge met autobus

Zo 14 april

Wandelen in Antwerpen - o.l.v. onze gids Mia Verdonck - afspraak om 10 uur.

Do 30 mei

T O N E E L "One flew over the Cuckoo's nest" - Arenbergschouwburg om 20.15 uur.

Vr 31 mei

4de Kapels Zangfeest - 20 uur in feestzaal Concordia i.s.m. Cultureel Centrum De Oude Pastorij

Zo 2 juni W a n d e l e n in Oude Gracht - vertrek om 14 uur Za 19 oktober

"Van Kasteel naar Kasteel" deel 4 Voorstelling a a n d e p e r s e n o p e n i n g v a n "Kunsttentoonstelling" in feestzaal van De Platanen.

Zo 20 oktober

"Kunsttentoonstelling" in de Platanen Afhalen van kastelenboek

Zo 3 november

Bezoek achter de schermen van de zoo - afspraak om 10.00 uur

Za 9 november

Teerfeest in de Dennenburghoeve te Kapellen - vanaf 19.30 voor de leden

Za 30 november

Sint-Niklaasstoet doorheen Hoogboom i.s.m. alle Hoogboomse verenigingen

Vr 13 december

Dia-show "Bergbeklimmen met Luc Beccu" Den Haasdam om 20 uur

Za 14 december

Stand op Kerstmarkt op Brasschaat-Driehoek - van 10 tot 22 uur

- 57 -

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 57

Zo 15 december

Kerstmarkt Brasschaat-Driehoek - van 10 tot 19 uur

Tijdschrift :

HOBONIA - drie afleveringen

KASVERSLAG 1990

U 1

Lidgelden (133 1 . ) Giften Kerstboomverbranding (+ 7 9 2 3 f r . ) Worstenbrood (+ 4 6 0 2 f r . ) Wandelzoektocht

46 5 5 0 1 150 18 7 3 5

Te e r f e e s t

52 1 0 5

Griekse avond (+ 9 6 9 5 f r . ) Kerstmarkt (+ 2 2 4 0 5 f r . ) Wa a r d e s t e r r e Gemeente s u b s .

10 5 0 0

tget-a.v�r�.

Overdracht 4 f r. Abonnementen 5 Drukwerk p e r i o d i e k 2 5 Kerstboomverbranding 10

13 5 0 0

Worstenbrood

108

31 9 5 5

Te e r f e e s t 5 6 (- 4003 f r . ) Griekse avond 2 2

64 3 7 7

Kerstmarkt

972

21 1 8 0

Wa a r d e s t e r r e . . .

2 6 147 (- 4967 f r . ) Postzegels 7 080' Alg. We r k i n g s o n k .

1 265 B i j d r. S t . - N i k l a a s s t . 1 0 0 0

262 9 8 2 f r . T O TA A L

S a

f r . -

Saldo 1589

898

2 930

TOTAAL

1 d.o : 262982

8

656 fr.

400 830 812

2 11 4 2 8 f r .

221 255 f r. - 225 911 f r . _ -

4

656

4

2

1

1

1

260

428 f r.

_

fr

Kapellen, 1 5

j a n u a r i 1991

Harry DE SITTER, p e n n i n g m e e s t e r

- 58

-

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 58

ACTIVITEITEN "Wandelen in Antwerpen" Reeds tientallen malen bezochten we Antwerpen onder de kundige leiding van onze trouwe stadsgids Mia Verdonck. Ze had ditmaal voor ons de "Rockoxwandeling" uitgekozen. Een wandeling langs o.a. de Handschoenmarkt, het Conscience pleintje, de Keizerstraat, en zoveel meer.

Deze wandeling werd uitgestippeld naar aanleiding van de 350ste verjaardag van het overlijden van Nikolaas Rockox, Burgemeester van Antwerpen. In de Keizerstraat maakten we een snelle ronde in het Rockoxhuis. Een 20 minuten durende diareeks werd hier voor ons opgestart. En wat bijna nooit gebeurde, werd voor ons voorbehouden, de diaprojectoren weigerde aanvankelijk in de goede volgorde te starten zodat we de ganse reeks te zien kregen met een verhakkelde gesproken commentaar. Ondanks deze kleine tegenslag genoten we van de beelden. Een gratis catalogus voor alle deelnemers besloot dit korte bezoek.

Enkele sfeerbeelden tonen de belangstelling waarmee de Hobonianen de uitleg van Mia volgden. We wachten ongeduldig op een volgende uitgave van de reeks wandelingen in Antwerpen.

- 59 -

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 59

- 60 -

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 60

ACTIVITEITEN "De Oude Gracht in juni" 2 juni leek voor het HOBONIA bestuur de ideale dag om de beloofde dag door de Oude Gracht te programmeren. Van de voorzitter van de eigenaarsvereniging kregen we volledige vrijheid om een wandeling naar eigen keuze te bepalen.

Aan de hand van onze vroegere ervaringen in dit prachtige domein kozen we dan ook de mooiste plekjes langs rustige vijvers, bloeiende rododendrons en uitgestrekte weilanden.

Een tweehonderdvijftig wandelaars verzamelden aan het kerkplein. Hierbij ook de verschillende verenigingen van Hoogboom en de Heemkundige kring van Brasschaat "Breeschata". N a een kort welkomwoordje en kleine historiek van het domein door de voorzitter van Hobonia, vertrokken we.

Groot en klein genoten van het prachtige weer en apprecieerden ons initiatief dat natuurlijk voor herhaling vatbaar is.

In het najaar hopen we een herfstwandeling te kunnen maken in de Oude Gracht. We denken eraan om dan enkele natuurgidsen te vragen om die ons een deskundige uitleg kunnen geven over de fauna en de flora.

- 61 -

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 61

- 62 -

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 62

LM Electro LUMON c.v.

ELEKTRISCHE INSTALLATIES - nieuwbouw - vernieuwing

VERLICHTING : - Op netspanning of laagspanning - In woning, winkel of tuin : * verkoop armaturen * advies en plaatsing

DOE HET ZELF : voor nieuwbouw of vernieuwing van Uw installatie - bestel Uw materiaal bij ons - gratis advies

Electro LUMON c.v.

Raymond ROELANDS Vinusakker 24, 2950 Hoogboom Kapellen tel. 03/664.18.88

Luc PEETERS Vinusakker 74, 2950 Hoogboom Kapellen tel. 03/664.75.95

- 63 -

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 63

UW MEDEWERKERS BINNEN HANDBEREIK, HOE GROOT UW BEDRIJF OOK IS !

Ga❑❑C❑❑❑❑OC❑C❑❑❑❑❑❑❑❑❑

ITf

❑❑❑❑❑❑❑❑❑❑D0, Î ❑❑❑❑❑oo ••:::L�

❑ C ❑ ❑

C�.

�� ..

ZIJN UW MEDEWERKERS NIET EEN BEETJE TE

DUUR OM HEN VOORTDUREND TE ZIEN RONDLOPEN

■Iii

• p,dvies OntwerP Vitvoering Servlce A . D E e

bulsP°stlechniek

❑ ❑ WIJ BOUWEN r�• . .

UW BUISPOSTSYSTEEM OP DE M A A T VA N U W BEDRIJF . : : : l ó . .

•11•1:: N M .

000

Merellaan 57

B 2950 Kap ellen 4

Te1. 031665)38.634.96 Fax. 03:666

64 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 64

MET HET OOG OP...

MORGEN G.�7

r n.D: uosTbiuîspo Laat d1ucht voor U-werkén F1

fl.X uos)

Merellaan 57 B•2080 Kapellen (Mariaburg) Tel. 03/665.08.64 Fax. 03/665.34.96

P.V.i3.A.

Advies, ontwerp, uitvoering, service van — Buispostsystemen — Rallypostsystemen

- 65 Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 65

Oua I N EENKNUSHOME elntwezpen ALS JEWIN LEKKER SMULLEN HOUDT! DEZEMAAND TROKKEN WEVOOR ALLE OUDEEN NIEUWE LIEFDES OP ZOEK NAAR ENKELE INTIEME RESTAURANTS IN EIGEN REGIO. ZODOENDEKWAMEN WIJ ALSVANZELF OP BRASSCHAATS GRONDGEBIED ENDAAR WISTEN WE EENSFEERVOLLE EN GEMOEDELIJKE ZAAK DIE BESLIST AAN UW VERWACHTINGEN ZAL VOLDOEN! ud Antwerpen, het k l i n k t a l s een dubbele uitnodiging.

Nu taverne-restaurant en nog steeds een stukje nostalgie uit de g l o r i e t i j d van 1900.

Dorstige kelen worden er nog steeds geloofd en hongerige magen gevuld. Met succes overigens !

Reeds i n 1885 was d i t een herbergafspanning nabij het grote natuurgebied de "Kattekensberg. Hier heersten konijnen en fazanten over de heuvelruggen en dennebomen. Deze "Kottekensberg" i s nu verdwenen, verkaveld en bebouwd.

Toch wist het gemeentebestuur van Brasschaat nog net op t i j d beslag te leggen op 10 ha.

Dit stukje van de Kattekensberg vormde samen met de inmiddels verdwenen Hondjesberg e e n duinformatie die ongeveer 3000 jaar geleden op natuurlijke wijze door zandverstuiving ontstaan was.

In de nu nog resterende 10 ha. werden wandelpaden getrokken z o dat menig wandelaar zich een r i j k gevarieerde tocht mag v e r wachten, "Oud Antwerpen" l i g t daar vlak tegen en i s dan ook een welgekomen halte voor menig wandelaar en f i e t s e r.

Maar l o o t ons het nu ook vooral eens hebben over de heerlijke keuken van Paula, want z11 i s het die hier reeds meer dan 20 jaar het roer i n honden heeft.

Paula weet dat de liefde(en n i e t enkel deze van de man) door de maag gaat ! A l s dot b i j u ook zo i s , dan mag u beslist n i e t langer aarzelen. Men wordt er op voortreffelijke wijze verwend en wat meer i s . . . a a n prijzen die u n i e t voor mogelijk houdt.

Wekennen de keuken van "Oud Antwerpen" a l verscheidene laren en eigenlijk waren we het een beetle u i t het oog verloren w e gens verhuis en diens meer, maar hoe zoet i s de hernieuwde kennismaking achteraf, en hoe h e e r l i j k Is het om terug die tongstrelende

Op de wijnkaart ontdek j e a l gauw enkele zeer goede cru's, en ook hiervoor hoeft u zich achteraf niets t e ontzeggen.

Paula weet Je t e verwennen, neem dat gerust van ons aan.

Rustieke t a f e l t j e s onder de houten zoldering bereik j e via een even oude houten trap. Hier i s het dat de heerlijkste gerechten worden opgediend en waar j e s t i l l e t j e s kunt genieten van het leven.

Hier branden de kaarsjes en werpen diepe schaduwen op de oude muren. gerechten oo j e a f t e zien komen.

Hier wordt de gastronomie bedreven Er i s voor ieder wat w i l s , en als een kunst, een kunst om met iedereen i s er welkom, j e kunt dagverse produkten een etentje t e er terecht voor een kop koffie, oen snac!:, een i j s c o u p e , mosselen, voorschijn t e toveren eat zich volledig leent om eens een avondbiefstuk, k r e e f t en oesters. je gezellig u i t t e z i j n .

Dagschotels aan 300 Bfr en de "Oud Antwerpen" b l i j f t dan voor uitgebreide suggestiekaart zet ons ook een speciaal plekje. bij het lezen ervan j e smaakpapillen meteen aan het werk.

Het interieur met z i j n vele stemmige hoekjes, TAVERNE-RESTAURANT de zonovergoten pergola "OUD ANTWERPEN" en de unieke ligging maken dat u ELISALEI 55 er zich onmiddellijk thuis voelt.

BRASSCHAAT De vriendelijkheid waarmee men Tel.03/664 27 59 er z i j n gasten ontvangt i s typeVanuit NL.09/323 664 27 59 rend voor deze zaak, en als u van een heerlijk etentje houdt zonder daarvoor diep I n de beugel t e moeten tasten, don I s d i t uw stekje.

- 66 -

Hobonia - 20ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1991 - p. 66