Hobonia 1992-4 oktober by Heemkring Hoghescote

Verantwoordelijk uitgever

Driemaandelijks tijdschrift

P. Arren Bredabaan 849 2990 Wuustwezel

21Â° JAARGANG - 1992 oktober - november - december Afgiftekantoor Kapellen 1

Toegangspoort op d e hoek van de Hoogboomsteenweg en de Jagersdreef TEKENING : ANDRE MARIEN

INHOUD Samenstelling b e s t u u r Hobonia

blz. 140

De Oude Gracht beschermd a l s landschap

b l z . 141

Het wapenschild o p h e t gemeentehuis van Kapellen

J. Goolenaerts b l z . 1 4 8

Antwerpen i n 1892 ( d e e l 3 )

R. A l a r d o t

De Lijkwade van T u r i j n ( 2 7 )

R. Van H a e l s t b l z . 1 5 6

Antwerpenaars i n d e Raad van Brabant: Egide-Paul van de Cruyce

J. Goolenaerts b l z . 1 6 9

Pachter Jan

R. Roelands b l z . 1 7 3

K e r k e l i j k e H e r a l d i e k : De wapens van d e b i s s c h o p pen van Antwerpen 16.Henricus van Gameren

J. Goolenaerts b l z . 177

b l z . 153

b l z . 181

Aktiviteiten - 139 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 139

HOBONIA

KULTURELE HEEMKRING HOOGBOOM

BESTUUR VOORZITTER (contactadres)

: 2

Raymond ROELANDS, Vinusakker 24, 0 Hoogboom - Kapellen tel. 664.18.88

SECRETARIS

: Paul ARREN, Bredabaan 849, 2990 Wuustwezel tel. 663.13.31

PENNINGMEESTER

: Harry DE SITTER, Vinusakker 60, 2950 Hoogboom - Kapellen tel. 664.80.33

LIDGELD

: 350 F per jaar voor gezinsbijdrage; te storten op rekening nr. 220-0375733-88

—1 4 0 —

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 140

uw brief van uw kenmerk ons kenmerk vragen naar of toestelnummer bijlagen

aan

A877K/92/615.K/JW Wijnant J . 03/2246213 1 M.B. + 1 p l a n + 1 l i j s t

AANGETEKEND KERKFABRIEK PAROCHIE S T. - J O Z E F Hoogboomsteenweg, 2 4 5 2950 K A P E L L E N

damra ï¿½ ..

B e t r e f t : KAPELLEN ( H o o g b o o m ) , BRASSCHAAT : ' D e O u d e G r a c h t ' m i n i s t e r i e e l b e s l u i t t o t rangschikking a l s landschap

M e v r o u w, M i j n h e e r ,

In u i t v o e r i n g van a r t i k e l 1 v a n h e t decreet van 1 3 j u l i 1 9 7 2 t o t w i j z i g i n g v a n d e w e t v a n 7 a u g u s t u s 1 9 3 1 o p h e t b e h o u d v a n monumenten e n l a n d s c h a p p e n , heb i k d e e e r U i n b i j l a g e e e n ' a f s c h r i f t t e l a t e n geworden v a n h e t i n r a n d v e r m e l d m i n i s t e r i e e l b e s l u i t .

Met h o o g a c h t i n g , Vo o r d e V l a a m s e M i n i s t e r v a n V e r k e e r , Buitenlandse Handel e n Staatshervorming De G e m a c h t i g d e I n s p e c t e u r - H o o f d v a n D i e n s t , d d .

- 141

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 141

VLAAMSE GÉMEENSCHAP

MINISTERIEEL B E S L U I T HOUDENDE RANGSCHIKKING ALS LANDSCHAP "DE GEMEENSCHAPSMINISTER VAN VERKEER, BUITENLANDSE HANDEL E N STAATSHERVORMING, Gelet o p d e w e t v a n 7 augustus 1931 o p h e t behoud v a n monumenten e n l a n d s c h a p p e n ; Gelet o p de b i j z o n d e r e w e t van 8 augustus 1988 t o t h e r vorming d e r i n s t e l l i n g e n , i n z o n d e r h e i d a r t i k e l 6 , § 1 , I , 7 ° ; Gelet o p h e t b e s l u i t v a n d e Vlaamse Executieve v a n 3 0 januari 1 9 9 2 t o t b e p a l i n g v a n d e bevoegdheden v a n d e l e d e n van d e V l a a m s e E x e c u t i e v e ; Gelet o p h e t b e s l u i t v a n d e Vlaamse Executieve v a n 5 februari 1992 t o t d e l e g a t i e van beslissingsbevoegdheden aan de leden v a n d e Vlaamse E x e c u t i e v e ; Gelet o p h e t a d v i e s v a n d e K o n i n k l i j k e Commissie v o o r Monumenten e n L a n d s c h a p p e n v a n 2 5 j u n i 1 9 9 2 ;

BESLUIT " :

A r t i k e l 1 . - Wordt a l s landschap gerangschikt overeenkomstig de bepalingen v a n d e w e t v a n 7 augustus 1931 om reden v a n d e " C waarde . " D e O u d e G r a c h t " t e K a p e l l e n e n B r a s s c h a a t , z o a l s afgebakend o p b i j g a a n d p l a n , bekend t e n k a d a s t e r : BRASSCHAAT, , A f d e l i n g 1 , S e c t i e A , d e p e r c e e l n u m m e r s 126 A , 1 2 7 , 1 2 8 A , 1 2 8 B , 1 2 9 A , 1 2 9 B , 1 2 9 C , 1 2 9 E , 1 2 9 F , 130, 1 3 1 , 1 3 2 , 1 3 3 , 1 3 4 , 1 3 5 B , 1 3 6 B , 1 3 6 C , 1 3 7 B , 1 3 7 C , 137 D , 1 3 8 h , 1 3 8 C , 1 3 9 B , 1 4 0 , 1 4 1 , 1 4 2 , 1 4 3 , 1 4 4 A , 1 4 5 , 146, 1 4 6 / 0 2 , 1 4 7 , 1 4 7 / 0 2 , 1 4 8 A , 1 4 8 B , 1 4 8 E , 1 4 8 F , 1 4 9 A , 149 C , 1 4 9 D , 1 5 0 A , 1 5 0 B , 1 5 1 B , 1 5 1 D , 1 5 1 F , 1 5 1 G , 1 5 1 H , 152 B , 1 5 2 C , 1 5 2 D , 1 5 3 G , 1 5 3 H , 1 5 3 K , 1 5 3 L , 1 5 4 A , 1 5 4 B , 154 C , 1 5 4 D , 1 5 4 E , 1 5 4 G , 1 5 4 H , 1 5 4 K , 1 5 4 L , 1 5 5 B , 1 5 6 A , 158, 1 5 9 A , 1 5 9 B , 1 6 0 A , 1 6 1 B , 1 6 1 C , 1 6 1 D , 1 6 2 H , 1 6 2 K , 162 L , 1 6 3 D , 1 6 4 D , 1 6 5 D , 1 6 6 C , 1 6 6 D , 1 6 7 A , 1 6 8 A , 1 6 8 B ,

- 142 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 142

169, 1 7 0 C , 1 7 0 F , 1 7 0 G , 1 7 0 H , 1 7 1 A , 1 7 2 B , 1 7 3 B , 1 7 5 B , 175 C , 1 7 5 F , 1 7 6 A , 1 7 9 A ' , 1 8 0 D , 1 8 1 G , 1 8 1 K , 1 8 2 A , 1 8 5 F , 186 S , 1 8 6 T , 1 8 7 D , 1 9 2 A , 1 9 3 B , 1 9 5 B , 1 9 7 P , 1 9 7 R , 1 9 7 S , 198 M , 1 9 8 N , 1 9 8 P , 1 9 8 R , 1 9 8 S , 2 0 0 B , 2 0 1 A , 2 0 4 C , 2 0 5 A , 206 B , 2 0 6 C , 2 0 7 E , 2 0 8 B , 2 1 2 A , 2 1 3 , 2 1 4 A , 2 1 4 B , 2 1 5 , 216, 2 1 7 , 2 1 8 , 2 1 9 , 2 2 0 , 2 2 1 , 2 2 3 C , 2 2 3 N , 2 2 3 R , 2 2 3 S , 2 2 4 A, 2 2 5 A , 2 2 6 A , 2 2 7 , 2 2 8 A , 2 2 9 , 2 3 0 A , 2 3 1 A , 2 3 1 B , 2 3 5 B , 236 A , 2 3 7 A , 2 3 8 A , 2 3 9 A , 2 4 0 A , 2 4 1 , 2 4 2 , 2 4 3 , 2 4 5 C , 245/02 B , 2 4 7 , 2 4 7 B , 2 4 9 G, 2 4 9 H , 2 5 1 D , 2 5 1 E , 2 5 1 F, 2 5 1 H, 2 5 5 A , 2 5 7 C , 2 6 0 C , 2 6 3 E , 2 6 3 F , 2 6 4 A , 2 6 5 H , 2 6 6 G , 2 7 1 D, 2 7 3 E , 2 7 8 B , 2 8 0 A , 2 8 2 C , 2 8 4 C KAPELLEN, ,

A f d e l i n g 1 , S e c t i e K, d e perceelnummers

22, 2 3 ( d l ) , 2 4 ( d l ) , 2 5 A ( d l ) , 2 8 B ( d l ) , 2 9 A B, 3 0 , 3 7 A ( d l ) , 3 8 B , 3 9 C , 3 9 D ( d l ) , 4 3 B , 4 4 A, 4 7 A , 4 7 B , 4 8 B , 4 9 B , 5 0 B , 5 0 C , 5 1 A , 5 2 A , 55 A , 5 6 B , 5 7 , 5 7 / 0 2 , 5 7 / 0 3 A , 5 8 , 5 9 A , 5 9 B , 6 0 A, 6 2 A , 6 2 B , 6 3 , 6 4 , 6 5 , 6 6 , 9 B ( d l ) , 9 K , 9 M , R, 9 T KAPELLEN, ,

(dl), 29/02 B, 45 A, 46 53 B, 53 C, B, 60 C, 61 9 N, 9 P, 9

A f d e l i n g 3 , S e c t i e M, d e perceelnummers

344 A , 3 4 5 B KAPELLEN, E K E R E N , A f d e l i n g 3 , S e c t i e L , d e p e r c e e l n u m n e r s 100 B , 1 0 0 C , 1 0 0 D , 1 0 0 E , 1 0 1 , 1 0 2 A , 1 0 2 B , 1 0 3 , 1 0 4 , 1 0 5 A, 1 0 6 C , 1 0 6 D , 1 0 6 E , 1 0 8 C , 1 1 0 B , 1 1 1 B , 1 1 2 C , 1 1 3 B , 1 1 5 B, 1 1 6 B , 1 1 7 B , 1 1 8 B , 1 1 8 D , 1 1 9 B , 1 1 9 D , 1 2 0 A , 1 2 1 A , 1 2 1 B, 1 2 2 A , 1 2 2 B , 1 2 2 C , 1 2 3 A , 1 2 3 B , 1 2 3 C , 1 2 4 A , 1 2 4 B , 1 2 5 A, 1 2 5 B , 1 2 6 A , 1 2 6 B , 1 2 7 A , 1 2 7 B , 1 2 8 A , 1 2 8 B , 1 2 9 A , 1 2 9 B, 1 3 0 A , 1 3 0 B , 1 3 1 B , 1 3 1 C , 1 3 8 B , 1 3 8 C , 1 4 0 B , 1 4 0 C , 1 4 1 B, 1 4 1 C , 1 4 6 H , 1 4 7 / 0 2 C , 1 4 7 / 0 2 D , 1 4 7 / 0 2 E , 1 5 1 A , 1 5 3 B , 155 K , 1 5 6 G , 1 5 7 E , 1 5 8 C , 1 6 0 A , 1 6 0 B , 1 6 2 A , 1 6 3 A , 1 6 4 A , 164 B , 1 6 5 A , 1 6 5 B , 1 6 6 , 1 6 7 , 1 6 8 , 1 6 9 , 1 7 0 , 1 7 1 A , 1 7 1 / 0 2 A , 171/02 B , 1 7 1 / 0 2 C , 1 7 3 H , 1 7 3 K , 1 7 3 L , 1 7 3 M , 1 7 4 , 1 7 5 A , 175 B , 1 7 6 , 1 7 7 B , 1 7 7 C , 1 7 8 C , 1 7 8 D , 1 7 9 , 1 8 0 A , 1 8 1 A , 1 8 1 B, 1 8 1 B 2 , 1 8 2 A , 1 8 2 B , 1 8 3 A , 1 8 4 A , 1 8 4 B , 1 8 4 C , 1 8 4 D , 184 E , 1 8 5 , 1 8 6 A , 1 8 7 B , 1 9 9 G , 2 0 1 V , 2 0 2 B , 2 0 3 B , 2 0 3 C , 205 E , 2 0 5 F , 2 0 5 G , 2 0 5 H , 2 0 5 K , 2 0 5 L , 2 0 5 M , 2 0 5 N , 2 0 5 P , 206 B , 2 0 7 , 2 0 8 A , 2 0 9 B , 2 0 9 C , 2 0 9 D , 2 1 0 A , 2 1 1 B , 2 1 1 C , 213 D , 2 1 3 E , 2 1 3 F , 2 1 3 G , 2 1 3 H , 2 1 3 K , 2 1 3 L , 2 1 4 B , 2 1 4 C , 215 A , 2 1 6 A , 2 1 7 A , 2 1 8 , 2 1 9 E , 2 1 9 F , 2 1 9 G , 2 1 9 H , 2 1 9 K , 220 B , 2 2 0 C , 2 2 1 B , 2 2 1 C , 2 2 2 B , 2 2 2 D , 2 2 2 E , 2 2 2 F , 2 2 2 G , 223, 2 2 4 A , 2 2 4 B , 2 2 4 C , 2 2 5 B , 2 2 5 C , 2 2 5 D , 2 2 6 A , 2 2 6 B , 226 C , 2 2 6 D , 2 2 7 A , 2 2 9 A , 2 2 9 B , 2 3 0 E , 2 3 0 F , 2 3 0 H , 2 3 0 K , 230 L , 2 3 0 M , 2 3 0 N , 2 3 0 P , 2 3 0 R , 2 3 0 S , 2 3 0 T , 2 3 0 / 0 2 , 7 4 A , 74 B , 7 4 C , 7 4 / 0 2 , 7 6 , 7 7 A , 7 7 B , 7 7 C , 7 8 , 7 9 A , 7 9 B , 7 9 / 0 2 A, 7 9 / 0 2 B , 8 0 B , 8 0 C , 8 1 A , 8 2 , 8 3 A , 8 4 , 8 5 , 8 6 A , 8 6 B , 8 8 C, 8 9 A , 9 0 C , 9 0 D , 9 1 F , 9 1 G , 9 1 H , 9 1 K , 9 2 B , 9 6 A , 9 7 : * A , 97 B , 9 8 , 9 9

- 143 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 143

KAPELLEN, EKEREN, A f d e l i n g 3 , S e c t i e M , d e p e r c e e l n u m m e r s 219 D , 3 0 2 / 0 2 C , 3 0 8 A , 3 0 8 B , 3 0 8 / 0 2 B , 3 0 8 / 0 3 G , 3 0 8 / 0 4 A , 308/05, 3 0 9 D , 3 0 9 G, 3 0 9 H , 3 0 9 K , 3 0 9 / 0 3 D , 309/03 F, 3 0 9 / 0 2 B, 3 0 9 / 0 3 G , 3 1 0 A , 3 1 0 / 0 2 A , 3 1 0 / 0 3 A , 3 1 1 / 0 3 A , 3 1 2 G , 3 1 2 H, 3 1 3 E , 3 1 3 H , 3 1 4 , 3 1 5 B , 3 1 6 , 3 1 7 , 3 1 8 , 3 1 9 , 3 2 0 , 3 2 1 R , 321 S , 3 2 1 T , 3 2 1 V , 3 2 1 W , 3 2 1 X , 3 2 1 / 0 2 B , 3 2 1 / 0 2 C , 3 2 1 / 0 2 D, 3 2 1 / 0 2 E , 3 2 1 / 0 2 F , 3 2 1 / 0 2 G , 3 2 2 D , 3 2 9 E , 3 2 9 H , 3 2 9 L , 329 R , 3 2 9 S , 3 2 9 T , 3 2 9 V , 3 2 9 W, 3 3 0 K , 3 3 0 L , 3 3 1 A , 3 3 9 B , 339 C , 3 3 9 D , 3 4 0 B , 3 4 1 A , 3 4 2 A , 3 4 3 K , 3 4 4 C , 3 4 6 A , 3 4 7 , 348, 3 4 9 A , 3 5 0 , 3 5 2 C , 3 5 8 B , 3 5 9 A , 3 6 0 , 3 6 1 , 3 6 2 , 3 6 3 , 3 6 4 , 365, 3 6 6 , 3 6 7 , 3 6 8 B , 3 7 1 B , 3 7 2 A , 3 7 3 D , 3 7 4 D Artikel 2 . - Voor d e behartiging van h e t nationaal belang worden d e v o l g e n d e b e p e r k i n g e n a a n d e r e c h t e n v a n d e e i g e n a a r s gesteld : A. H e t

i s verboden :

1. H e t o p r i c h t e n v a n e e n g e b o u w o f e e n c o n s t r u c t i e o f h e t plaatsen v a n e e n i n r i c h t i n g , z e l f s u i t n i e t duurzame materialen, d i e i n d e g r o n d i s ingebouwd, a a n d e g r o n d i s bevestigd o f o p d e g r o n d s t e u n v i n d t t e n behoeve v a n d e s t a b i l i t e i t e n bestemd i s om t e r p l a a t s e t e b l i j v e n s t a a n , ook a l k a n z i j u i t e l k a a r genomen w o r d e n . 2. H e t p l a a t s e n v a n ĂŠ ĂŠ n o f m e e r v e r p l a a t s b a r e i n r i c h t i n g e n die a l d a n n i e t v o o r bewoning kunnen worden g e b r u i k t , z o a l s woonwagens, kampeerwagens e n a f g e d a n k t e v o e r t u i g e n . 3. H e t a c h t e r l a t e n v a n a f g e d a n k t e v o e r t u i g e n o f s c h r o o t , evenals h e t aanleggen v a n een opslagplaats v o o r d e r g e l i j k e produkten. 4. H e t a a n l e g g e n v a n e e n v u i l n i s b e l t o f h e t a c h t e r l a t e n v a n afvalprodukten. 5. H e t a a n b r e n g e n v a n publiciteit.

r e c l a m e -panelen

o f

g e l i j k

welke

6. H e t p l a a t s e n v a n b o v e n g r o n d s e l e i d i n g e n . 7. E l k e a c t i v i t e i t d i e e e n b e l a n g r i j k e w i j z i g i n g v a n waterhuishouding v o o r g e v o l g k a n hebben, inzonderheid graven v a n a f w a t e r i n g s k a n a l e n , h e t u i t v o e r e n v draineringswerken en wateraftappingen. Het n o r m a l e o n d e r h o u d v a n g r a c h t e n e n v i j v e r s b l i toegelaten.

de het a n j f t

- 144 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 144

8. O m h e t e v e n w e l k w e r k d a t d e a a r d v a n d e g r o n d , h e t uitzicht van h e t terrein o f h e t hydrografisch n e t zou kunnen w i j z i g e n , i n z o n d e r h e i d h e t v e r r i c h t e n v a n opgravingen, b o r i n g e n o f grondwerken, d e o n t g i n n i n g v a n materialen, h e t aanvoeren v a n g r o n d , h e t aanleggen v a n opspuitterreinen en het achterlaten van s l i b . 9. H e t w i j z i g e n v a n d e c o n f i g u r a t i e , d e s t r u c t u u r e n u i t z i c h t v a n h e t l a n d s c h a p d o o r om h e t e v e n w e l k w e r k .

het

10. H e t a a n l e g g e n v a n n i e u w e w e g e n e n p a d e n . 11 . H e t v e r h a r d e n v a n w e g e n e n p a d e n m e t h o m o g e e n m a t e r i a a l zoals koolwaterstofbeton, b e t o n o f k l i n k e r s . Het o n d e r h o u d e n h e r s t e l v a n d e b e s t a a n d e v e r h a r d i n g e n i s toegelaten. 12. H e t k w e k e n e n u i t z e t t e n v a n d i e r e n d i e t i j d e l i j k o f definitief i n h e t w i l d kunnen b l i j v e n leven, z o a l s fazanten, p a t r i j z e n , damherten en eenden. 13. E l k e l o z i n g v a n v l o e i s t o f f e n o f g a s s e n d i e n a d e l i g k a n zijn v o o r d e aanwezige f l o r a e n f a u n a , i n c l u s i e f h e t dumpen v a n d r i j f m e s t . 14. E l k e i n g r e e p d i e e e n d u u r z a m e w i j z i g i n g v a n d e v e g e t a t i e voor g e v o l g k a n h e b b e n , i n z o n d e r h e i d h e t o n t g i n n e n v a n heidegebieden, s c h r a a l l a n d e n , r i e t l a n d e n e n moerassen, h e t scheuren v a n g r a s l a n d e n e n h e t o m z e t t e n v a n g r a s l a n d n a a r akkerland. 15. H e t v e r n i e t i g e n o f v e r z a m e l e n v a n k r u i d a c h t i g e p l a n t e n , hun b l o e m e n o f h u n v r u c h t e n , m e t u i t z o n d e r i n g v a n d e cultuurgewassen. 16. O m h e t e v e n w e l k e a c t i v i t e i t d i e d e r u s t e n d e s t i l t e i n het g e b i e d z o u k u n n e n v e r s t o r e n , i n z o n d e r h e i d h e t houden van t e s t e n , o e f e n r i t t e n e n w e d s t r i j d e n m e t m e c h a n i s c h e voertuigen, h e t g e b r u i k v a n v a a r t u i g e n m e t hulpmotor o f zeilen, h e t k l e i d u i f s c h i e t e n , h e t g e b r u i k v a n modelvliegtuigen m e t afstandsbediening, h e t b e d r i j v e n van ruitersport i n georganiseerd verband, h e t houden v a n manifestaties. Het b e d r i j v e n v a n d e r u i t e r s p o r t e n h e t h o u d e n v a n manifestaties i n h e t kader van h e t j a a r l i j k s e polo-tornooi blijven toegelaten o p d e percelen gelegen tussen d e Bosdreef e n d e P o l o d r e e f . 17. H e t v e r n i e t i g e n v a n e i e r e n , n e s t e n e n b r o e d s e l s .

- 145 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 145

B. p e h o u d e n s v o o r a f g a a n d e e n s c h r i f t e l i i k e t o e s t e m m i n g vanwege d e G e m e e n s c h a p s m i n i s t e r o f z i j n g e m a c h t i g d e i s verboden : 1. H e t v e r b o u w e n o f h e r o p b o u w e n v a n b e s t a a n d e g e b o u w e n o f constructies, d e r w i j z e d a t h e t u i t w e n d i g a s p e c t e r v a n wordt g e w i j z i g d e n d a t h e t volume ervan toeneemt. 2. H e t a a n b r e n g e n v a n a f s l u i t i n g e n . H e t h e r s t e l l e n o f vernieuwen v a n d e b e s t a a n d e a f s l u i t i n g e n i s t o e g e l a t e n . Bovenstaande b e p a l i n g i s n i e t v a n t o e p a s s i n g v o o r t e r plaatse gevestigde landbouwbedrijven. 3. H e t v e l l e n , o n t w o r t e l e n o f b e s c h a d i g e n v a n b o m e n e n heesters, i n b e g r e p e n h e t wegnemen v a n g e s t e l t a k k e n e n h o o f d w o r. . Bovenstaande b e p a l i n g i s n i e t v a n t o e p a s s i n g o p d o d e e n w i n d v a l l i g e bomen o f n i e t meer p r o d u k t i e v e f r u i t b o m e n . Onderhoudswerken z o a l s s n o e i e n o f k n o t t e n z i j n t o e g e l a t e n , mits h e t oordeelkundig g e b e u r t . H e t normale onderhoud v a n hakhoutbestanden i s eveneens t o e g e l a t e n . 4. H e t g e b r u i k v a n c h e m i s c h e v e r d e l g i n g s m i d d e l e n , b e h a l v e o p de p e r c e l e n d i e a l s a k k e r l a n d , w e i l a n d o f b o o m g a a r d w o r d e n gebruikt. 5. H e t l e g g e n v a n g i f a a s , klemmen.

h e t g e b r u i k v a n vuurwapens e n

6. H e t p l a a t s e n v a n o n d e r g r o n d s e l e i d i n g e n . Bovenstaande b e p a l i n g i s n i e t v a n t o e p a s s i n g i n v e r b a n d met h e t h e r s t e l v a n d e b e s t a a n d e l e i d i n g e n b i j d e f e c t e n .

Gegeven t e B r u s s e l ,

24 -07- 1992 De G e m e e n s c h a p s m i n i s t e r v a n V e r k e e r , Buitenlandse Handel en Staatshervorming,

MIN1STiRIEVARDEVLAAMSEGElfF1รกCFIAP - A.R.O.H.M. VOOREENSLUIDENDAFSCHRIFT

J . SAUWENS.

Degemachtigde M.DE OMER.

- 146 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 146

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 147

I 1 I I

'•

�- - �,'r' • � °

•

�. I

�`�'-

� �

� / . � i í -

l \

\ , 1

�

•

r` 1 I

!� �

♦'•. � • �♦ ,

•Lf . '

i ,

Irinn4 `:"vy)7,♦ !�� ,

í . , , �.'\�I\�}� . y "�

�

•

\ '

�' • I `

�

, ,

� ' _^ 1j� 1

` • ,t,.

/ � , � % a � l , I

I I I,

•

�

1 '

I�� , l . / � r -

�

•

l ' y�/ �

; ) . .

•

1 •.r:•tl

1 ,

1 Î \ I � 1

)

° \

•

� :

Î V \ � . V � C� / 6 . _ \ j . Y � . / ° � ' ' n U ' • � • r ,

� ^1.."

• �

`\nt•

1 L�••''� r � r � ' �

•

\ \ r I 1 •} I 1 I I I 1 1 t : j . ) I � -

1 1

1I it

_ '

✓

• n

1 J1 a

�

i .

/ .

: r � � r

1,.. `

•

+ ' 1

•

:.��`��•.1 ..-.;•• 1

. � . � : � , ✓ / . � _.-

,� +

' • . . r ) , • - • ; ; , , r, �

l � . l

� Q m 1L�

' \ \ \ ' � : a � � �

�

. *1(4-.•;•-•'-II� � 4 :

� . ' ` l ÿ� � I� - . . -•,

I t

I':

•

\ ,

�

/ / •

i � l � ' r .

•.-:. `P��•�� iiiR" ,

� . • , ..,

1 . / . /

.. . (

J �`'

)

t• ; ï U Q

/ r� 1 �'

''�' � • • • .

i•\J� Ç̀ I1 .� � 1 'I,

I Y\.•' 1

•

(

•

✓

•

�

;

.�1 I l ' . - •'• „ \ \ : I I i •, 1 ! ; . • • • 1 I I i �

�

...�-li

/ \ � ,

/ /

1 i

•-.,..77.'

•�A•

‹ ,

A i

, , .

. ; \

� - . �� / \

1 � �

•� r

�

' \ •

�

7r'

��/ �` `

�

;

l ) 1 j

•

� A _ , I V. r '

• L : : � .

•II,. '_ \\� ! 1 � \ \

.•...''-

��••

•

. { � :

•

, ' . ,..-.•M'''.•

, • , ‘

! 1 lr ' I a H

.�'�'ItIIIr.1

•

;

1t, 1

�

• '

Y Y w \ i • . 1 � I

, � , ' , �•. �� \ , 1 R • p t . h �

•

`, � / . , ,

�

. 1 • I ' N. •h • � 1 „ �,�.� • .. . . . . • .; 11.1,-� • .,.\'•� • .\ �\.•. ..•'t •

•,I �� , •aa y/•„ w ',.,• .

� :,�14 I • 1

�'a�1á��'

` . �•'�

"'_....;;.r ' 7 , \ •/�F�

, , { l • , 1 . / 1 �I i , . , ,.1

t�.;,((J;�'IS�

� - • .

,-1 ' . 1 � A

;'\ � • 1\ I

�• ` � .�• `�I •�y � ' � • • r ' I •' • \ .\ • ' !�

• ` \ \ ' ) I , 1 � � \ :

/ ' \ \ A \ 1 ` r.

' ^L , • I l "\lJ

1 ,

•

) „ •� n ' • ` i , , , �T�1))� _ , � ' � ` , - • \ I � i . • /', y . � , ' ' ( ) , , • O

�

, '� �

� w

� 1

��

•` ) 1

11/,\�y4,.,..,,,4,: O? .c 1• I • ,� � ' .!/�1

J 1

` � . � i � I / i l

' ' ' \ \ I . , \ n '

• •s„,./.

1 •`.� 1 .

_ E i k e l e n b e t • g - - = t i ` t i

4,..,.......--,/:///../\.'r \ II ' n��!i. I I

/ \

í � • _ i ' ' , � ,{_ ) ) , \ ' . 1 . f • / `1: /

� , ' �� '

;

. s , \ . q , , Q � ' 1 „ \ , I I \ � \

I\ .

: r , � ' Í ' [ • 1 1 L,\ 1 1. / f A i I • I . 1 I � \ • � , I I � _� I I -

" , ' ; � : / \ \ , ; • � ' , '

n I • !� . � h -1-•.;

� �L\ C A � y1R

�

(�'• � \ n

\�`IArr�

\ J � ' \ ` .

„floeP . f� : � y � . ' /

� / / \ n ,�' " � /\ ��. _" \ i.`• , ) / `\ ' ;

( I !.:� /`

\ 1 • \ •

•1:,'' T, 1 �

1 l y p ` , I ,I.•I�J�/•\ / • / I l \ � � Î ' : • . r y ' / / �� . � n , • 1 � 1 . , .

' •

1• •

1 1 Y; ( , � O • . • : \ . � s • n • � 1 1 1 i . • 11 If�.J • �•": � , r I 1 I 1 �

L . I . I I � C � . I } 1 � \ ; 1� j I ' 1 I , - \ ' ( � � / � � �T \ � �• � 1 t C i . ; I � 1 1 � o \ J • , I . I 1

, n \' � � ��.✓//;�J/ •\ • ( ‘

It/� -. n

�

� � '

1 '

7 j ' • \1� f , ' { , , • I ` ; L \ � I ' 4 � n � � r ) i : ' � 1 l • I � I I• 1 1 \ f l I 1 J • ` y / \ '"'' . l : ' 1 I '

z ' � \ ' I • I i \ �

�`

��)/Î// / °� / 1L•

� � , , ' ,

$t0 : . I ,

c C �

.,,..

. • . . ,

j4� ,�. • •

C, \ % ï �~ ! ) • > ' 1 � � 1

ó � \ . .

• I I . F (:)-// o i rc.• ,n• \ t �. 1\� I �QI 1'- , , •I . \ �. •\,° 1 I ��j, . ) n ' 'Eikendal, � , .�'. � l � � ( ' l ' ) � /, á �

� ,

t 1 1, ÿ� t

' S,\

1 ��\\ n � �

-d%��.

y / �

a í z i • � - ` U ' � �`\�'•'// ' . . 1 . , 1 � • ' n , `>%+7' ' � n � I • 1 • •I•

\ � � � t.. , . . I

/ • \ � I ,{F•y

�

�� \ { � ci`�

Ji�..�, � i '

%•

1/1 11' c>>a., n :c� � r ` /

•

I ' Q • '

! 1,,.1104.4\7•., n ,� -n " n �y /:•� \ 1 4 . ' ' t '1� 1 1 � • / . • i• I .•,./,...,\\)\1 I ✓�'�I�'l' l'11, 1�,��, , \ I �r ir í . �• � n i �

•. I I I l I I .`, \ . t , ` • I I i 1 I ' ` - t � .-��t' 1 $ . . � i . ó L - � '�I I I � I � A I • It i . / -. • " I I 1 1 I 1 • I • ; � L ♦ . n

� �L.,.

� •

. ,

I \ ' I

�

\\ U

•� ,

. / ` n / /I � �%� � �` •� � ,.: ...,,„.4,,,,,,,,./.;4. \'•:\t ,.r. I . I ,c�r ( !

.f J .

/ � � C

. � a\ \��,.;�:�'.�•.��^/ ' ��G,y��4- , , d�>� ,� I'ra. a'•�� 1, 1 4KapelIen 1 ` } ! �• . . . ' ' �1ï ' n f � �/ l i•?�' , � � ,

..• � . � � . i • \ .:_(� s�� • � , . I

• • r • • • . • I `'.� r . •,.11010. , ' . . • ,

�

.4 . • • \ \ � • � , � ^ ` • . •

t '

, '11•\l

■� � �/ \r : � •

,•T�•rr- %

% \/

r ,

� \ \ :�

. I•� \ ' . , L L

� �s__��...� � �ÿ�n ��A,,. �•�;.,/.

A I • � .

, R

�

11 y+I 1 I-i-..�, 1 I � I •r•`•`�1 I I 1 1 t 1 1 ,

1 )

•l��'s}

n o , � ^ \ ^ .

�; �� t i o p /�

7C , , n • � • t ' J . � � ' ' • � • '

�(�/� ,,('/pf�.�l�� . . . . � �.Q} D` ; W i � ' � l j , i " G � V ' •)1\_„•7,,,....,

:í i1i ( 7 '

• • p p

I �

� \ � í ^

;ï'`S.n A \

��./,, G

•

�, � , �\n• ri \�:�:. .,,:,.•.' / • n ��"A_•••••,••-`" � . C D � p� � , / \ ! � �� _ • <„ i n�,L��°• � " ï � • � , ,� ..�n � A. � c� nr ' ' -��,� � \ / �\ A �� 1/U:?lI�1,��.n\: .,1,,. , . - n ;

,i.

�

. ni ^ \ ( )

7 1

� .;,

•,.� . , �)�� n 0 _ .,�;ï• ;'L r, ,z ��.'. � L..��I , � í : �r, i l „ . . . „ , , . . . - - - . . \ \ . �

,•

� '

•U.� p ,�./d)

' h

. 1 . • / � , o../e: ; I`, /I`•7��!/? �' \

. , , . � . � � �

�0.

`�°r: r•1�n!'ó n \�� t 1 , . � / I/�

�I � J ' � I . ' � n

Y� � � � . . . . , . + - + • • i l v .

� I 1

Y I

�Wo{,��H n \ �,.��.• r

JJ/• I I��JJj

p'v�l I I f ' • . , 1 ' ' \��•.): \ - 1 i . � � . I � . > ' ` , I L . - _ � � � L t , n • '��.L.7,(•'/\ ••,.1•••• ) ! • , i \ • \ � Î/,L • I l " Í . 1 h � � \ \ �' �••j �' • � . , í / _ � t , , • / t � . n -1 î � . ��,b/y.. � S i .Vc • I l I • ; I I „ 1 � ` r 1 ' . o \ • ,_ .,.1•j.�.l ' . � 1 1�,í ) . / �. • • , f � � • �• / I �\� I I \ � � I I I 1 �I\` f r i r ` •'� 4 ` yd � 1 L1 1! r. •. . :; •` • , - n . . 1 \\ � • ( ( r r • e � 1 ) � \ � 1 A � \ , ï • I • .. ' i 7 r'1,1* o. ♦ V C l \ f ) i 1 , . I .n N j } j ) f f , � . , , � w , • � , \ r . �\�I . I i l . � - y ' I.�.` \ '\•�r l � 1 i � . \ - )]� � I 1 � . 1 l" ' • r . n •�,V, \ •

� � n, /\

i n�i,'

-ua)pde)a,islnyaluaawaรณdoli)dtquayaj\uNe uad? - 86L -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 148

HETWAPENSCHILDOPHETGEMEENTEHUISVAN KAPELLEN

VAN VREDENBURCH

Zoals o p v e l e a n d e r e p l a a t s e n f u n g e e r t o o k i n K a p e l l e n e e n k a s teel a l s gemeentehuis. De k l a s s i e k e s t i j l v e r r a a d t verleden t e zoeken i s .

d a t

h e t bouwjaar

n i e t

ver

i n

het

Het w e r d p a s i n d e v o r i g e e e u w - m e e r b e p a a l d i n 1 8 2 7 - gebouwd door b a r o n v a n H a e f t e n , v a n w i e h e t z i j n e e r s t e naam k r e e g . H o e wel n i e t z o o u d w e r d e r t o c h e e n o u d g e b r u i k o p t o e g e p a s t , n a m e l i j k h e t aanbrengen van een wapenschild i n de voorgevel. D i t g e bruik moet v o o r a l i n g a n g gevonden hebben i n d e 16de en 17de eeuw - misschien ook vroeger - maar de meeste wapens, d i e we t o t n u t o e aantroffen boven kasteelingangen, waren v a n eigenaars u i t d i e periode. Het w a p e n s c h i l d o p h e t g e m e e n t e h u i s v a n K a p e l l e n i s a a n g e b r a c h t in h e t t i m p a a n d a t h e t d a k v a n d e v o o r g e v e l s i e r t . E e n e e r s t e v e r o n d e r s t e l l i n g , n a m e l i j k d a t d i t h e t wapen z o u z i j n van baron van H a e f t e n , b l e e k n e g a t i e f u i t t e v a l l e n . Z o n d e r h u l p m i d d e l e n zijn d e f i g u r e n , v a n o p d e begane grond, n i e t z o gemakkelijk t e herkennen, b o v e n d i e n i s e r n i e t s t e bespeuren v a n e n i g e a r c e r i n g voor h e t aanduiden v a n d e k l e u r e n . K l e u r e n e n m e t a l e n z i j n namel i j k de voornaamste elementen van een wapen. Va n n a d e r b i j b e k e k e n i s h e t w a p e n s c h i l d i n g e d e e l d a l s v o l g t : door e e n v e r t i k a l e l i j n i n t w e e g e l i j k e d e l e n , w a t i n h e r a l dische t e r m e n gewoon gedeeld w o r d t genoemd. H e t r e c h t e r d e e l i s 1 e n h e t l i n k e r 2 , m a a r i n d e h e r a l d i e k m o e t men e r r e k e n i n g mee houden d a t r e c h t s l i n k s i s v o o r d e a a n s c h o u w e r e n o m g e k e e r d . O p deel 1 i s een a d e l a a r afgebeeld; d e e l 2 i s ook i n twee verdeeld, maar d o o r e e n h o r i z o n t a l e l i j n , w a t d o o r s n e d e n g e n o e m d w o r d t , het b o v e n s t e d e e l i s A e n h e t o n d e r s t e B . O p A e e n h e r a l d i s c h e roos e n o p B e e n v i s m e t b o v e n d e k o p e e n k r o o n t j e . O n d e r h e t s c h i l d i s e e n w i m p e l m e t d e v o l g e n d e l e u z e o f k e n s p r e u k : "AGRO E V E L L I TA S P I N A S " .

- 149 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 149

We z o c h t e n d u s e e r s t n a a r e e n w a p e n v a n H a e f t e n e n k o n d e n o p d i e naam e e n v i e r t a l n o t e r e n , w a a r v a n e r d r i e - o m w i l l e v a n h u n f i guren - t o t e e n z e l f d e f a m i l i e , a f k o m s t i g u i t H o l l a n d , b e h o o r d e n maar d i e f i g u r e n s t e m d e n i n h e t g e h e e l n i e t o v e r e e n m e t d e z e d i e we z o c h t e n . B e s l u i t : h e t w a p e n i n h e t t i m p a a n i s n i e t d i t v a n d e b o u w e r. A l s l a t e r e e i g e n a a r w o r d e n d e h e r e n P o s s o n e n B e r r é g e noemd, m a a r w a p e n s o p d i e n a m e n k o n d e n e v e n m i n i n a a n m e r k i n g k o men. In 1 9 2 0 , o f l a t e r , m o e t h e t d a n g e b e u r d z i j n . I n d a t j a a r v e r kocht B e r r é h e t k a s t e e l a a n j o n k e r Johan v a n Vredenburg. I n t u s sen w a s h e t g o e d d o o r d e t o e n m a l i g e e i g e n a a r , P o s s o n , h e r d o o p t in "Beukenhof". Nieuwe e i g e n a a r s , n i e u w e p l a n n e n . J o n k e r v a n V r e d e n b u r g , g e b o o r t i g v a n ' s -Gravenhage, l i e t b e l a n g r i j k e verbouwingen a a n h e t kasteel u i t v o e r e n e n t i j d e n s d i e werken moet h i j d a n ook - i n navolging van een oud heraldisch gebruik - z i j n wapenschild, b o ven i n d e v o o r g e v e l , h e b b e n l a t e n a a n b r e n g e n . I n h e t g e k e n d e e n l i j v i g e " A r m o r i a l Général" v a n J . B . R i e t s t a p vonden we h e t wapen met a d e l a a r , r o o s e n v i s , z o a l s h o g e r v e r m e l d . Dit werk, m e t duizenden wapens, v e r m e l d t d r i e van Vredenburg's uit Holland, kennelijk a l l e d r i e u i t éénzelfde geslacht, maar uit verschillende takken. Het eerste - waarschijnlijk het stamwapen - i s d o o r s n e d e n v a n g o u d e n r o o d , o p g o u d e e n r o d e r o o s met t a k j e m e t t w e e b l a a d j e s g r o e n ; o p r o o d e e n v i s v a n z i l v e r met b o v e n d e k o p e e n k r o o n t j e v a n g o u d . Een l a t e r e t a k h e e f t a l s b r e u k goud, e e n a d e l a a r v a n s a b e l ( z w zilver een roos van k e e l (roo blaadjes z i j n weggelaten; B o p in h e t stamwapen.

een s c h i l d gedeeld met a l s a r t ) ; 2 doorsneden, waarvan d), maar waarvan h e t t a k j rood een v i s met kroontje

1 van A van e met zoals

Hiermee z i j n we d a n a a n h e t wapen o p h e t g e m e e n t e h u i s . Hoewel h e t d e r d e w a p e n v a n V r e d e n b u r g , w a t o n s b e t r e f t n u o v e r bodig i s , w i l l e n we h e t t o c h even vermelden, omdat h e t één v a n de v e l e v o o r b e e l d e n i s h o e e e n b r e u k a a n e e n w a p e n k a n g e b e u r e n en t e v e n s h o e e e n v e r w a n t s c h a p h e r a l d i s c h k a n a a n g e t o o n d w o r d e n . Dit wapen z o u g e v o e r d z i j n d o o r e e n t a k v a n Vredenburg u i t Delft. H e t i s p r e c i e s h e t z e l f d e a l s h e t wapen o p h e t gemeentehuis, maar i n h e t midden - o f i n h e t h a r t - i s h e t nog beladen met e e n k l e i n s c h i l d j e v a n a z u u r m e t e e n p a a l g e w i j s g e p l a a t s t e slang v a n goud, d e s t a a r t i n e e n k r o n k e l . D i t i s h e t wapen v a n de f a m i l i e v a n A d r i c h e m , e e n f a m i l i e d i e r e e d s v r o e g v e r n o e m d wordt i n verband met de f a m i l i e van Vredenburch. Wie e n w a t w a s n u e i g e n l i j k d i e j o n k e r v a n V r e d e n b u r c h , k a s t e e l heer t e K a p e l l e n ? Hij w a s g e b o r e n i n ' s -Gravenhage o p 11 november 1880, a l s z o o n van J o h a n - F r e d e r i k v a n V r e d e n b u r c h j r . ( i n z i j n t i j d d i j k g r a a f van D e l f t l a n d ) e n v a n A n n a - H e n r i e t t e V o l c k e r . H e t i s w a a r s c h i j n -

- 150 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 150

- 151 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 151

l i j k langs Brussel om d a t h i j i n Antwerpen geraakte, want h i j was r i j k s l a n d b o u w c o n s u l e n t g e w e e s t a a n h e t N e d e r l a n d s g e z a n t schap t e B r u s s e l . O p 1 5 j a n u a r i 1 9 1 4 h u w d e h i j i n A n t w e r p e n m e t de 1 1 j a a r j o n g e r e H e n r i e t t e - L a u r e - M . L . H o m b a c h , g e b o r e n t e H u l s t o p 11 f e b r u a r i 1 8 9 1 . J o n k e r v a n Vr e d e n b u r c h h a d t o e n w a a r schijnlijk nog geen vaste woonst i n de Scheldestad, want hun eerste k i n d werd i n oktober 1914 geboren t e n huize "Buitenzorg" te T h o l e n ( N e d e r l a n d ) . H e t w a s e e n d o c h t e r , d i e - e v e n a l s h a a r vader à. r e e d s d e d e r t i g v o o r b i j w a s t o e n z e huwde m e t e e n l i d u i t een z e e r voorname a d e l l i j k e f a m i l i e , n a m e l i j k Frans -Willem, graaf van Limburg-Stirum. Op 3 0 a p r i l 1 9 1 7 w e r d i n h e t z e l f d e " B u i t e n z o r g " t e T h o l e n e e n zoon g e b o r e n : j o n k e r F r e d e r i c - J o h a n - H e n r i - W i l l e m v a n V r e d e n burch. H i j b l e e f ongehuwd, w a n t h i j w a s n o g g e e n t w i n t i g j a a r oud t o e n h i j t e K a p e l l e n o p 1 3 j u l i 1 9 3 6 s t i e r f . Z i j n v a d e r h a d daar i n t u s s e n , i n 1 9 2 0 , h e t k a s t e e l " B e u k e n h o f " g e k o c h t . In h e t j a a r v a n d i e a a n k o o p , m e e r b e p a a l d o p 2 9 s e p t e m b e r 1 9 2 0 , werd b i j d e f a m i l i e v a n V r e d e n b u r c h t e K a p e l l e n e e n d o c h t e r g e boren: E l i s a b e t h -Marie-Madeleine. H e t w a s o o k i n K a p e l l e n d a t deze d o c h t e r , o p 2 6 m a a r t 1 9 4 0 h u w d e m e t J o h a n - C h r i s t i a a n d e Marez O y e n s , A m s t e r d a m m e r v a n g e b o o r t e . D i t e c h t p a a r i s w a a r schijnlijk naar Nederland getrokken, want de echtgenoot was d i rekteur v a n e e n N . V. i n Amsterdam. H i j s t i e r f t e Zeveren i n 1858. In 1971 v e r k o c h t d e f a m i l i e v a n Vredenburch h e t Beukenhof-domein aan d e g e m e e n t e K a p e l l e n , m e t h e t g e k e n d e g e v o l g v a n a a n p a s i n g e n en i n g e b r u i k n a m e a l s g e m e e n t e h u i s . De n a a m v a n V r e d e n b u r c h e v e n w e l b l i j f t v e r b o n d e n a a n e e n s t r a a t ter plaatse en een terminushalte van een l i j n b u s .

Bronnen Généalogische gegevens o v e r d e f a m i l i e v a n Vredenburch v e r s t r e k t door h e t g e m e e n t e a r c h i e f v a n D e n H a a g : N e d e r l a n d ' s A d e l s b o e k 1953 e n 1 9 5 9 J.B. R i e t s t a p : A r m o r i a l G é n é r a l - Vo o r d e v e r s c h i l l e n d e wapens van V r e d e n b u r c h P. A r r e n : K a s t e l e n i n K a p e l l e n - U i t g . 1 9 9 2 t e r g e l e g e n h e i d v a n de O p e n M o n u m e n t e n d a g - g e r a a d p l e e g d v o o r d e v r o e g e r e eigenaars van Beukenhof Jos G o o l e n a e r t s

- 152 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 152

Antwerpen in 1892 ,<..„ LANDJUWEEL 1892

De Geschiedenis

Minerva beschermt de Kunst en de Vrede tegen Mars

Aankomst te Antwerpen in 1324 van Dardo Bembo en Giovanni Giorgi, afgevaardigden der Republiek Venetië —1 5 3 —

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 153

Peter Benoit's produktie is in 1892 nochtans fel verminderd t.o.v. de vorige jaren. De zorg voor zijn Muziekschool. en zijn ijver om er een Vlaams Conservatorium van te maken, slorpen veel van zijn energie op. Hij verdedigt de hervorming van een muziekkultuur voor het volk. de ontplooiing van het individuele en het Vlaams-nationale gevoel voor muziek. en dat stuit regelmatig op verzet in Brussel. DeFranse kultuur primeert nog steeds. In 1892 wordt in Parijs het toneelstuk "Pelleas et Mélisande" van Maurice Materlinck gecreëerd. InAntwerpen zien we, als conservator van het oudheidkundig museum "Steen". Pieter Génard opgevolgd worden door Baron Vinck de Winnezeele.

Vlamingen, Jonge Geuzenwacht. Hoop en Liefde, Klauwaerts, Vriendenkring, Club Fraternel, Van Beerskring, De Lustigen, Antwerpsche Diamantbewerkersvereeniging. Kortom, alle sterren aan de Antwerpse maatschappijhemel. De weelderige groep der Violieren bestaat uit mensen van de Antwerpse adel, o.a. baron Gaston van de Werve en van Schilde, Raoul Geelhand de la Bistrate, Ubald du Bois de Vroylande, René de Browne de Tiège, Philippe Cardon, Stanislas Cardon, Georges de Cock, Anatole de Cock, baron de Caters, Paul della Faille de Waerloos, baron de Gruben, Léon de Lhoneux, baron G. de Turck, baron Gilles de Pélichy, Raoul Morel de Tangry, Georges van Havre, baron Gaston van Haeften, Léon Gilliot, Albert van der Beken-Pasteel. De eerste prijzen worden weggekaapt door de Rubenskring met "De Pioene van Mechelen" en door de Burgerkring met "Het Mariakransken". Kwam Leopold Il de stoet bijwonen op 14 augustus, dan is het op21 augustus de beurt aan Graaf Philippe en de Gravin van Vlaanderenom te zien waartoeAntwerpen in staat is. Aangespoord door het sukses van het "Landjuweel" neemt de Antwerpse journalist Jan Adriaensen in 1892 het initiatief om samen met Max Rooses, Frans Van Kuyck, August Possemiers, Alfons De Wolf en Florent Domers een Wereldtentoonstelling in Antwerpen te organiseren. Deze Wereldtentoonstelling zal in 1894 plaatsvinden.

LANDJUWEEL De "Académie Royale d'Archéologie" van Antwerpen viert in 1892 haar 50-jarig bestaan. Eerst was gedacht aan een congres en een tentoonstelling, maar Antwerpen zou zijn naam "stad der stoeten" eer aandoen en het jubileum vieren met een "Landjuweel". De ingerichte stoet stelt de intrede voor van de 14 rederijkerskamers die in 1561 kwamen deelnemen aan de prijskamp om het "Landjuweel". Deeerste uitgang heeft plaats op zondag 14 augustus 1892. Koning Leopold Il komt de optocht bijwonen. Dezelfde dag wordt burgemeester Leopold de Wael door een beroerte getroffen. Ook op dinsdag 16 en zondag 21 augustus gaat de stoet uit. Er nemen telkens 2.000 mensen, 800 paarden en 45 praalwagens aan deel. Het is een der rijkste stoeten die Antwerpen ooit gezien heeft. De bekendste volksmaatschappijen dingen naar de palm: Rubenskring, Scalden, Morgendstar, Vondel, Burgerkring, Vrije Kunst, Verbroedering, Jonge

APRILGRAP DeAntwerpenaren mikken echter niet altijd zo hoog. Ze kunnen ook voor bescheidener volksvermaak zorgen. Zo komt in 1892 de gekende herberg "Boer van Thienen" in het nieuws met een geslaagde1-april-grap. Drie grapjassen laten affiches en inkomkaarten drukken voor een gewaagde toneelavond in de Poesje, met daarbij volgend bericht: Geheimen Bond voor het openhouden van het Keelgat 6, MECHELSCHEPLEIN, 6

Geachte Leden en Vrienden,

1892

Het stuk over Grof Zout handelende, zoude er eene zware verantwoordelijkheid op het Bestuur wegen, ingeval de damen moesten toegelaten worden, welke onfeilbaar verschillige crisen zouden onderstaan. Bijgevolg ziet het Bestuur zich verplicht, niettegenstaande de aanvraag van vele leden, den toegang te ontzeggen aan alle minderjarige of meerderjarige personen van het schoon geslacht. De leden zijp op voorhand verwittigd dat het een bijzonder feest geldt, zooals er sinds jaren geen meer is geweest. Ook heeft het Bestuur, wedijverend mot den eigenaar der Variété, niets verzuimd om het feest zoo aangenaam mogelijk te maken en wel te doen gelukken. Er zullen nogtans geene bijzondere exemplaren van den Mephisto gedrukt worden, verzekerd als wij zijn van den overgrooten bijval die onze feesten steeds te beurt viel, en die ongetwijfeld aan het deze niet zal ontbreken. Mochten de scène,,, welke gaan vertoond worden, niet aan ieder deelnemer bevallen, zoo zullen de malkontenten zich moeten getroosten met het gedacht een goed werk te hebben verricht ; de overigen, w i j zijn er van overtuigd, zullen er des te meer smaak in vinden en te hartelijker om lachen. Dit zal de beste belooning zijn voor al de moeite in 't werk gesteld door HET BESTUUR.

2 e WINTERFEEST OP DRINGEND A A N Z O E K D E R L E D E N PRACHTIGE RE AL I S T I S CHE V E R T O O N I N G BESTAANDE U I T

H E I L I G E

1892

N A A K T U S

blijspel à la Zola met zang in 3 schuifkens, le bedrijf : H e t Vertrek ; — 2e bedrijf : ??? — 3e bedrijf : Apothéose. Gedurende de schuifkens moeten de deuren gesloten blijven. P R I VAT E vertooning voor de I N T I E M E vrienden uit a DEN B O E R ». Op verzoek van het Bestuur opnieuw ingeleerd en voor de eerste maal na v i j f -en-twintig jaar op te voeren OP V R I J D A G N A H A L F VA S T E N in het jaar des heeren toen men schreef een april achttien honderd twee en negentig, om half negen 's avonds. In overeenkomst met den heer Directeur des schouwburgs zullen er slechts lestig genummerde kaarten verkocht worden. De overschietende gelden zullen gestort worden in de KAS V O O R D E SLACHTOFFERS V A N D E N A R B E I D Wegwijzer en Optocht Vereeniging in D E N BOER om 7 % ure, vertrek 7 ; j ; Bijeenkomst in D E VOS om 8 ure, vertrek 8 %. Het spektakel zal beginnen bij de aankomst der leden. INKOMBEWIJS 50 Cn. — Zitplaats nr. 67 — Bank nr.

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 154

Zo zien we op 1 april 1892 alle stamgasten Wat in België wel al enkele jaren bestaat is van de "Boer van Thienen" zich naar de het fietstoerisme. Een driewieler kost zo'n BRONNEN Poesje begeven, waar ze vóór een stevig 350 frank, een klein fortuintje. •De Antwerpse Morgen, diverse nummers - R. Baetens & A. De Vos: Antwerpens maritiem verlevergrendelde deur staan waaraan een plak$Q. det 1 Legf5dlter den a c8. e "id* kaat hangt dat een vis voorstelt. De uitbater Het Belgische Rode Kruis: voor jou, door jou . . . l a A N V E R S t ï + r van de "Boer van Thienen", die zelf méé -R. Binnemans & G. Van Cauwenbergh: Ons Antwerslachtoffer is van de aprilgrap, wordt van het pen opzet verdacht en moet zijn heil in de vlucht -M. Bollen: De Buurtspoorwegen in de Provincie AntMaison BRION & Co. zoeken. Enkele klanten zijn zo verbolgen, dat werpen AgentsdeseólADresCycles • Chronijke van Antwerpen 1880-1895 ze geen voet meer in den "Boer" willen zetg`.EXCE2,tsIOR„ A. de Lattin: Contacten met vroeger Antwerpen ten. deBATLISSTRO!!A8 i Ca Llereelry.

-A. de Lattin: Sinjorenstad • - Jan De Schuyter: Zatte Processie - Karel Devocht: De Seefhoek van toen CONGO Peter De Vos: Tollenaars en zondaars als buren, 1988 De grootste plaag die Afrika teistert, buiten - R.C.F. Dhondt & G. Hochepied: België 1830-1980 de ontelbare tropische ziekten, is de slaver-De Dienst der rechterlijke en bestuurlijke Politie bij vranij. Gedurende eeuwen hebben Europegen en antwoorden, ten gebruike van het Belgische anen alle gezonde mannen en vrouwen van Gendarmerie-korps, ca 1900 Dienst voor Werken van de Stad Antwerpen: Een eeuw de westkust weggehaald om ze over heel de openbare werken te Antwerpen, delen 1 en 2 wereld als arbeidsdieren te verkopen. Aan - A. Elaut & J. Possemiers: Op wandel door de belle de oostkust doen de Arabieren nog steeds époque hetzelfde. In het begin van deze negentienGazet van Antwerpen, diverse nummers de eeuw hebben de Europese landen een - G. Geerts: Berendrecht in West-Brabant i - r t s eetere tYPaernotta:eltrNt. einde gemaakt aan hun eigen slavenhandel, Drus d e m a BICYCLETTES r i m u n e , gr.m1 t s d n - G. Geerts: De Stadt Santvliet (Polderheem 3/1978) nouveau nrndek rt'Iux•u,u.uqu. r MICIIRLIN e lanais de a t . - Bart Goovaerts: Antwerpse poortjes maar de Arabieren blijven in Afrika mensen rrd.RY.+rr.. Wt r+L.ct+M on trajet m e l d tents 4y.4 krkwaetrts - Bart Goovaerts: Op naar het stadhuis vangen en verkopen. Dat kunnen wij niet dulANVERS à PA R I S at m o o r den, en Leopold II begint in 1892 een aktie vane null ad etr� aecnarnn dr tourher 0$1100111�urt K trajet 100010 - J. Hendrickx: De Antwerpse burgemeesters sinds 1800 tegen de Arabische slavenhandelaars in het - Het Laatste Nieuws, diverse nummers Gretig verslonden nieuws zijn ongevallen en oostelijke deel van zijn Congostaat. - Het Laatste Nieuws: Kroniek van een eeuw In die strijd zullen op 3 december 1892 twee rampen die zowat overal in de wereld ge- -Jan Lampo: Stadsboek Antwerpen beuren. Belgen sneuvelen: luitenant Jozef Lippens - Fr. Mertens: Karel-Verlat-Zaal Koninklijke Maatschapen sergeant Henri De Bruyne, die te Kason-De Franse gemeente St.-Gervais-les-Bains, pij voor Dierkunde van Antwerpen go door de Arabieren worden gemarteld en Haute-Savoie, wordt op 19 juni 1892 over- - Ministerie van Nationale Opvoeding en Nederlandse stroomd ten gevolge van een breuk in de Cultuur: Bouwen door de eeuwen heen, delen 3na, gedood. 3nb en 3nc Over Henry Morton Stanley, de ontdek- gletsjer Tête-Rousse, waarbij 200 doden te -August Monet: Dat is allemaal gebeurd betreuren vallen. kingsreiziger die in opdracht van Leopold II - Léo Moulin: Grote figuren uit België Congo ontsloot, horen we geruststellenderOp 11 maart 1892: bomaanslag in Parijs - Kan. Dr. J. Muyldermans: Zijne Eminentie Kardinaal nieuws: hij woont nu (terug) in Engeland en door de anarchisten Ravachol, Simon en Petr. Lamb. Goossens stelt zich daar dit jaar (tevergeefs) kandidaatBéala tegen de woning van rechter Benoit, - Paters Capucijnen, Antwerpen: Het klooster op de Osvoorzitter van het assisenhof dat vorig jaar senmarkt (1956) voor een parlementszetel. - Dr. Guido Peeters: België, een verhaal over Land en Terwijl de gevechten tegen de slavenhan-de anarchisten Descamps en Dardare ver- Volk oordeelde voor eerdere aanslagen. delaars verder woeden, wordt gewerkt aan -Kan. Floris Prims: Antwerpen door de eeuwen heen de toekomst van Congo. In 1892 wordt door In 1892 ook twee mijnrampen: een te Bir- -Kan. Floris Prims: Geschiedenis van Antwerpen, deel de firma Bunge een overeenkomst gesloten kenfeld in Duitsland, met 320 doden, en een X, le boek met de staat Congo en met de Antwerpsein het Waalse Anderlues waar grauwvuur - David Richard: Puzzel u slim - P. Schepens: Antwerpse Madonna's Hypotheekkas voor de commercialisering153 mijnwerkers doodt. - P. Schepens: Antwerpse gedenkplaten van ivoor en rubber. - P. Schepens: Antwerpse standbeelden Zo zijn we weer dichter bij huis beland. Ook een ramp in Antwerpen: op 27 augus- -R.H. Schoemans: Stanley mag weer een held zijn (Uit WERELDNIEUWS tus 1892 woedt een vernielende brand in de Magazine 7-8/91) - Stad Antwerpen: Katalogus 1830-1980 Maar niet alleen België organiseert de ex- houtstapels aan de haven. ploitatie van een kolonie. Op 28 februari Na deze brandende aktualiteit uit 1892 slui- - Stad Antwerpen: Katalogus 1860-1960 Antwerpen: Sodipa maandblad, diverse num1892 wordt te Pankalan Bradan, op Suma-ten we "Antwerpen in 1892" af, en geven - Stad mers tra, voor het eerst petroleum bovengehaaldrendez-vous binnen een jaar voor een evo- -E.H. Aug. Thyssen: Antwerpen vermaard door den Eedoor de Kon. Ned. Petroleum Maatschappij. redienst van Maria (1922) catie van "Antwerpen in 1893". -R. Tijs &A. Vermeyen: Steden van België - Antwerpen, Is het toeval dat enkele weken later, op 4 april R. Alardot uitgave Artis-Historia 1892, de Nederlandse Orde van Oranje: - J. Van Beylen: Tramboten in de Antwerpse dokken Naussau wordt ingesteld? - George Van Cauwenbergh: Gids voor Antwerpen tussen leien en singel In Springfield (Massachusetts) wordt op 20 - Paul Vandebuerie: Peter Benoit op de voet gevolgd januari 1892 voor het eerst in de geschie- R. Vande Weghe: Geschiedenis van de Antwerpse denis basketball gespeeld. Het zal nog een Straatnamen halve eeuw duren vóór deze sport populair •L. Theo Van Looij: Verworpen Antwerpen wordt in België. - Dr. Leen Van Molle: Aan de vooravond van "100 jaar Boerenbond" 11.1 l c t w .

—1 5 5 —

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 155

H ET GELAAT VAN KRISTUS DF LIJKWADP.VANTURIJN

dour Rani Van I luchl

DE L I J K W A D E V A N T U R I J N

De r e e k s " D e L i j k w a d e v a n T u r i j n " v e r s c h i j n t i n a f l e v e r i n g e n in Hobonia. Deze a f l e v e r i n g e n w e r d e n n u gebundeld e n i n b o e k vorm u i t g e g e v e n . H e t b o e k t e l t c a . 3 7 0 b l a d z i j d e n , h e e f t a c h t bladzijden kleurfoto's en vele zwart-wit i l l u s t r a t i e s . Men k a n d i t b o e k b e k o m e n d o o r s t o r t i n g v a n B E F. 9 5 0 , - o p r e k e ning n r . 000-0422191-47 r e f e r e n t i e : L i j k w a d e . Het b o e k , m e t d e t i t e l : " H e t G e l a a t v a n van T u r i j n " v e r s c h e e n b i j d e u i t g e v e r i j waar h e t o o k k a n b e k o m e n w o r d e n . H e t i s a u t e u r : D h r . R e m i Va n H a e s t , K e r k s t r a a t

C h r i s t u s - De Lijkwade "De V l i j t " t e Antwerpen, ook verkrijgbaar b i j de 68 B 4, 2008 Antwerpen.

Belangstellenden kunnen h e t boek ook i n k i j k e n d a t werd opgenomen i n h e t H o b o n i a - a r c h i e f .

- 156 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 156

De Lijkwade van Turijn í72EL 2 7

De lijkwade en de microscopie In 1977 kwam het «Shroud of Turin Researchproject »(afkorting STURP) tot stand. De bezielende inzet van Jackson ruimde alle moeilijkheden uit de weg. In feite losten alle problemen zichzelf op : uit de meest onverwachte bronnen stroomde geld en steun toe. Op minder dan geen tijd kreeg men 2,5 miljoen dollar bij elkaar. Door tussenkomst van de paters Rinaldi en Otterbein kregen de Amerikanen de toezegging, om de lijkwade ter plaatse, met de modernste niet destructieve methoden te ondezoeken. Ex-koning Umberto II van Italië, titelvoerend hertog van Savoie en wettelijk eigenaar van de lijkwade, gaf zijn onvoorwaardelijke toestemming. Aartsbisschop Ballestrero stelde het kostbare reliek zonder enig voorbehoud ten dienste van de wetenschap. De Amerikanen bereidden zich voor als betrof het hier een ruimteopdracht. Niets werd aan het toeval overgelaten. Men stelde een programma op en begon te oefenen op een namaaklijkwade. Lang voor men naar Turijn vertrok, wist iedereen wat hij daar juist zou moeten doen. Het was wel alsof de Amerikanen door de lijkwade gefascineerd waren : het hyper-modernste materieel werd ter beschikking gesteld. Vele eminente geleerden en wetenschapslui offerden hun tijd op, om deel te nemen aan verschillende voorbereidende vergaderingen. Hun bevindingen werden te boek gesteld in het lijvige boek «Proceedings of the U.S. Conference on the Turin Shroud ». Tussen een dergelijke concentratie vernuft bleven persoonlijke wrijvingen niet uit. Zo mocht de eminente geleerde McCrone niet mee naar Turijn. Deze specialist van de microanalyse was nochtans de aangewezen man om te oordelen over de echtheid van de lijkwade ! Had hij niet aangetoond dat de «beroemde Vinland-kaart », daterend van voor de ontdekking van Amerika door Colombus, een vervalsing was ? Ook prof. Heller werd niet aangeduid om mee naar Turijn te gaan, «omdat hij daar toch niets zinvols kon verrichten ». De - 157 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 157

uitleg was eenvoudig : deze specialisten zouden later in hun laboratoria veel nuttiger werk leveren. De Amerikaanse delegatie bestond uit : — Een groep fotografen, onder leiding van Donald Lynn en Donald Devan. De foto's waren speciaal bedoeld voor de computeranalyse. — Een groep radiografen, onder leiding van Bill Mottern. — Een groep specialisten voor het infra-rood onderzoek, onder leiding van Joe Accetta. — De spectrografen Roger en Mary Gilbert. — De micro-fotograaf Sam Pellicori. — De bioloog Ray Rogers. — De radioloog Roger Morris. Enkele van de beroemdste laboratoria van de Verenigde Staten verleenden hun medewerking : JET Propulsion Laboratory (Pasadena), Brooks Institute of Photography (St.-Barbara), Sandia Laboratory, Los Alamos Laboratory en de Academie van de Amerikaanse Luchtmacht. De foto's genomen in Turijn werden in 1980 tentoongesteld door het « Brooks Institute of Photography ». De foto's van de lijkwade wekten minstens evenveel belangstelling als de sensationele ruimtefoto's, vervaardigd door dit beroemde fotolaboratorium. Deze schitterende tentoonstelling wordt sindsdien over de ganse wereld ingericht, zelfs in Australië en delen van Azië. Een ploeg van 33 experten en 6 ton hypermoderne toestellen vertrok naar Turijn. Daar kreeg men vijf dagen de lijkwade ter beschikking. Zelfs de administratieve rompslomp der Italiaanse douane kon de werkzaamheden niet hinderen. Ook al moest kardinaal Ballestrero hemel en aarde verzetten om alles in orde te krijgen... Het heet zelfs dat hij de kathedraal van Turijn als borgsom voor de Amerikanen moest gebruiken... Op zondag 8 oktober 1978 eindigde in Turijn de openbare uitstalling van de lijkwade. Miljoenen pelgrims hadden de kathedraal bezocht, om voor de lijkwade te komen bidden. Nu traden geleerden in alle stilte aan, om de lijkwade aan een reeks onderzoeken te onderwerpen, zoals nog nooit gebeurd was. Het vroegere paleis van de hertog van Savoie, het barokke «Palazzo Madama », vlak naast de kathedraal gelegen, zou het centrum der onderzoekingen worden. In de enorme bibliotheek stond een grote draaitafel opgesteld. Hierop kon de lijkwade in haar geheel opengelegd en onder alle hoeken gefotografeerd en onderzocht worden.

- 158 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 158

Meer dan honderd wetenschappelijk geschoolde specialisten stonden te wachten, op de komst van de lijkwade. De spanning was te snijden. Gelovigen en ongelovigen voelden hun hart sneller slaan, toen ze de stappen hoorden naderen van de twaalf dragers. Daar was de lijkwade eindelijk. Iedereen was geroerd. Voorzichtig werd ze op de lange tafel vastgemaakt. Een kloosterzuster verwijderde eerbiedwaardig de rode voering in Hollands linnen en trok zich nederig terug. Het woord was nu aan de wetenschap. Maar ondanks het feit dat bijna iedereen uit het gezelschap de lijkwade reeds gezien had en uiteraard de zaak goed kende, bleef het nog even stil in de ruime zaal. Niemand scheen het initiatief te nemen om met de werkzaamheden te beginnen. In feite was heel deze operatie zinloos... Ieder van de aanwezige specialisten kon op een minimum van tijd aantonen of men hier te doen had met een vervalsing of een schilderij. Hoe kon men ooit hopen het bewijs te leveren dat deze lijkwade echt is en het lichaam van Jezus Christus in dit doek begraven is geweest ? Niemand van het illustere gezelschap wist zich bekwaam de echtheid te bewijzen en dat drukte de stemming wel een beetje. Trouwens zelfs wanneer het bewijs geleverd kon worden, dat deze lijkwade geen vervalsing was, was dan wel bewezen dat ze de lijkwade was, die Jozef van Artimathea voor Jezus Christus kocht en gebruikt had ? * * * * *

Een ganse groep wetenschappelijke experten zou gedurende 5 dagen allerlei experimenten uitvoeren, die de echtheid of onechtheid van het linnen aan het daglicht zouden brengen. De lijkwade werd doorgelicht met X-stralen, U V-licht, infrarood stralen en meer dan 30.000 maal in detail gefotografeerd ! Elke vierkante centimeter werd microscopisch onderzocht. Ondanks meerdere tegenslagen met beschadigde toestellen werkten de Amerikanen zij aan zij met Italiaanse en andere geleerden. Dag en nacht, zonder rusten wisselden de ploegen elkaar af. Wie moe werd sliep enkele uren op een veldbed. Het ÂŤPalazzo Madama Âť, eens het verblijf van de hertog van Savoie, gonsde van activiteit. Elke dag bracht verrassingen. Men ontdekte bijzonderheden die niemand ooit vermoed had. Zo vond men vuil in de voetafdrukken. Dit vuil was dieper in het weefsel doorge-

- 159 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 159

drongen dan de lichaamsafdrukken, die alleen de uiterste topjes van de vezels verkleurden. Na vijf dagen intens zwoegen was iedereen bekaf. De zo lang teruggedrongen vermoeidheid uitte zich. Maar de spanning week niet. Men wist immers maar al te goed dat het werk nu eerst zou beginnen. Het waren opnieuw de zusters van St.-Jozef die zich over de lijkwade ontfermden. Met uiterste toewijding werd de voering terug geplaatst. Toen alles klaar was kwamen twaalf dragers de lij kwade ophalen en werd ze terug in haar brandkoffer, tussen het monumentale dubbelaltaar van A. Bertola, in de koninklijke kapel, geplaatst. Met ontroering namen de «ridders van de moderne wetenschap» afscheid van «dit wonderbaar geheim ». Velen van hen hadden gedacht dat ze reeds vóór het einde van de onderzoekingen met zekerheid zouden weten : «de lijkwade is een, mogelijk onverklaarbare, vervalsing of middeleeuws handwerk van een geniale schilder ». Maar niemand van de meer dan honderd specialisten kon in de verste verte aan een dergelijke stellingname denken... Integendeel, iedereen was ervan overtuigd dat de kans, dat men zou kunnen aantonen dat deze lijkwade niet echt was, zeer klein geworden was.

De Amerikanen kregen een reeks van 72 monsters, waarop men bloedsporen vermoedde. Ook McCrone kreeg deze stalen ter beschikking. Natuurlijk togen ook een deel Italiaanse geleerden aan het werk. Meerdere eminente geleerden spendeerden heel wat tijd om de lijkwade grondig te onderzoeken. Als al deze onderzoekingen, uitgevoerd op een neutrale, wetenschappelijke manier, nu niet onweerlegbaar konden aantonen, dat de lijkwade een vervalsing was, wat zou men dan uiteindelijk besluiten ? Zo begonnen in verschillende laboratoria, in de Verenigde Staten, Italië, Zwitserland, en andere landen een reeks onderzoekingen, zoals nog nooit gebeurd was over een «voorwerp uit de oudheid ». Dr. Walter McCrone kreeg de beschikking over 32 monsters, op de lijkwade genomen, door de Amerikaanse delegatie, tijdens het wetenschappelijk onderzoek te Turijn, in 1978. Wij volgen zijn verslag, verschenen in Engeland, in «The Microscope », vol 28 N 3/4 -1980, vol 29 N 1-1981. De monsters werden op verschillende representatieve plaatsen - 160 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 160

genomen. Alle belangrijke plaatsen werden op deze manier onderzocht : lichaamsafdrukken, wonden, zweet, bloedvlekken, watervlekken, schroeiplekken en enkele «vlekkeloze» plaatsen. Dit werd gedaan als een controle. De monstername gebeurde op een bijna kinderlijk eenvoudige manier : stukjes doorschijnende kleefband «Mylar®» van circa 5 cm', werden op de aangewezen plaatsen gekleefd en terug verwijderd. De monsters voor het pollenonderzoek van prof. Max Frei werden op dezelfde wijze genomen. Op deze manier kon men zeker zijn, over representatieve monsters te beschikken. Voor het microscopisch onderzoek bleken deze stukjes kleefband minder geschikt, omdat interferenties optraden, waardoor het beeld onzuiver werd. Dit probleem werd echter opgelost, door de monsters op een bijzondere manier voor te bereiden. Alle monsters werden op een identieke manier blind onderzocht onder gepolariseerd licht. De gebruikte methoden waren wetenschappelijk verantwoord en deskundig uitgevoerd. In 15 monsters werden duidelijk belangrijke sporen gevonden van ijzeroxide, een kleurpigment sinds het steentijdperk gebruikt door alle kunstenaars. Toch waren er kwantitatief belangrijke verschillen met andere onderzoekers. Sam Pellicori vond in de « bloedvlekken » tot 50 microgram/cm' ijzeroxide. Wij slechts 5 microgram. Op de lichaamsafdrukken vond Pellicori 15 microgram/cm'. Wij slechts 1,5 microgram. Pellicori is van oordeel dat dergelijke concentraties onvoldoende zijn om verkleuringen te veroorzaken. Wij denken dat onze resultaten aantonen, dat dergelijke lage concentraties voldoende zijn om verkleuringen te veroorzaken. In 3 monsters, afkomstig van zeer vage afdrukken kon men de aanwezigheid van ijzeroxide niet vaststellen. Alle monsters vertoonden dezelfde karakteristieken inzake kleur, vorm, afmetingen, refractieve index, kristalstructuur. Op de andere monsters, afkomstig van plaatsen zonder afdrukken, werd geen ijzeroxide aangetroffen. IJzeroxide komt voor in schakeringen van geel tot rood-bruin. Het heeft de neiging van door veroudering tot geel te verkleuren. In het totaal werden 8.000 vezels onderzocht. Meerdere vezels zijn aan elkaar gekleefd, wat alleen te verklaren is door de aanwezigheid van een organisch bindmiddel. Histologische vlekken op de lijkwade vertonen sporen van een dergelijk bindmiddel, waarvan wij echter de aard en. samenstelling niet konden vaststellen. Het dient erkend dat geen sporen gevonden werden van de normaal in verf aanwezige drogende oliën. - 161 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 161

��

�

•

if ra N '4 11 / I i i i T f t f t ` � 4 f�n.�4ee+,{� �l.��ir.�l� �

� 1 4 ,

��-� � �y bi an{!ziMn

!�

+ �irVh rya

I. A t r 4 r t %redw�� S1i i�4ei�lr r ��bii�û�;'��i��v* L i t t I 1 � � . � Ár V I A rr

+ ) � efcdk1i

f_ ' r 1 4 ï A 4! i,! i� �

�J�-ei��A.��4�

� � �.

+ 4 M ? ,

��

� Tureed

� e

� �� r

Deze - 3 2 b l z t e l l e n d e - b r o c h u r e k a n b e k o m e n w o r d e n d o o r s t o r t i n g van BEF 5 0 , - o p PCR 0 0 0 - 0 4 2 2 1 9 1 - 4 7 t . a . v . R . V a n H a e l s t , K e r s t r a a t 68 - 2 0 0 8 ANTWERPEN - 162 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 162

De monsters afkomstig uit de gekleurde plaatsen vertonen 3070 % gekleurde vezels. De « blanco » monsters slechts 10-26 %. Hieruit blijkt dat de verkleuring veroorzaakt is door het gebruik van tenminste twee kleurstoffen, opgelost in een organisch bindmiddel. Door aanwending van de « Hoffman Modulatie Test» kon men de optische karakteristieken van een dergelijk bindmiddel aantonen, zonder dat de samenstelling bepaald kon worden. De broomcresol en jodium (IKI) testen vertoonden een negatieve uislag, de amido-zwart proef was echter postitief. Dit bewijst de aanwezigheid van proteïnen (eiwit-melk-collageen), veelvuldig gebruikt in tempera waterverf (vooral in de middeleeuwen) voor het schilderen op linnen. B.v.: «Materials of paintings of the great Schools and Masters» van Eastlake (1847). Alleen het monster 3CB, genomen op de meest bloedige plaats : de lanswonde in de rechterzijde, werd verder onderzocht, bij middel van SEM (scanning electron microscope) en andere gesofistikeerde electronische toestellen. Zo kon men 14 agglomeraten aantonen, waarin een hoge concentratie aan ijzeroxide voorkomt. De aanwezigheid van zwavel en kwik werd aangetoond, wat wijst op het gebruik van de kleurstof vermillioen. Verder werden volgende kleurstoffen aangetoond : koningsgeel (operment), ultramarine, azuurblauw, mekrap-roze (rubia tintorum). Ten overstaan van menselijk bloed werd een sterk afwijkende verhouding natrium en chloor vastgesteld. Het staat dus vast dat het « veronderstelde bloed» op de lijkwade geen gedenatureerd mensenbloed is. Het dient echter erkend dat ook verschillende kleurpigmenten in ongelijke verhoudingen voorkomen. D i t blijkt uit de verschillende tabellen. Besluit: Het staat vast dat het gemakkelijker is een vervalsing aan te tonen, dan de echtheid te bewijzen van een archeologisch voorwerp. Het niet aantonen van een vervalsing is echter geen bewijs van echtheid. Wij zijn ervan overtuigd dat de afbeelding op de lijkwade van Turijn geschilderd is door een uiterst bekwaam en zeer goed ingelicht kunstenaar, wiens werk wij ten zeerste moeten bewonderen. Hij gebruikte hiervoor een gelatine tempera waterverf op basis van rode ijzeraarde. Dit is waarschijnlijk gebeurd rond 1350. Het is echter niet uitgesloten dat de schilder een reeds bestaande afbeelding beter zichtbaar heeft gemaakt. Hoe deze afbeelding ontstaan is weten wij niet. Hierbij heeft men echter zeer getrouw alle details uit het evangelie weergegeven. Duidelijk kan - 163 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 163

men huid, baard, haar, wonden, gelaat, ledematen enz. onderscheiden. De kunstenaar beging echter één vergissing: hij gebruikte verfpigmenten in plaats van plantaardige kleurstoffen of lichaamsvocht. Opvallend en onverklaarbaar is de afwezigheid van vervormingen, dubbele plooien en vouwen. Hoe en wanneer de afbeeldingen tot stand zijn gekomen weten wij niet. Van het antwoord op deze vraag hangt de authenticiteit van de lijkwade af. Volgens onze mening kan alleen een koolstof-14 datering hier een antwoord brengen. De opwerpingen tegen deze test, gemaakt door onder meer prof. P.L.B. Bollone, als zou de aanwezigheid van zweet, tranen, ontbindingen, vervuilingen e.d. een betrouwbare datering onmogelijk maken, zijn door recente onderzoekingen weerlegd. De koolstof-14 datering kan gebeuren volgens de Libby's methode In de nabije toekomst zullen echter nieuwe methoden ter beschikking komen, die dateringen binnen de 100 jaar mogelijk maken. Er is amper een stukje stof van 5 mm- (circa 5 mg) nodig. De universiteiten van Oxford, Toronto, New Mexico en Rochester beschikken over tandem-generatoren, geschikt voor elke koolstof-14 datering. De universiteit van Berkeley plant een cyclotron. Indien men tot een datering kan komen die aantoont dat de lijkwade uit de lste eeuw afkomstig is, zal veel twijfel weggenomen worden. Al blijft het steeds mogelijk, dat een middeleeuws kunstenaar van een dergelijk doek gebruik gemaakt heeft, om er de afbeelding, die wij deze van Christus noemen, op aan te brengen. Tot zover dit goed gedocumenteerd verslag. * * * * *

Uit een zorgvuldige studie rezen een achttal vragen, die aan Dr. McCrone werden voorgelegd. Zonder dralen werden deze vragen uitgebreid beantwoord. Liefst vier volle vellen quarto getypt ! Het is de moeite waard er even dieper op in te gaan. Vooral de aanvang is verbazend : «Ik waardeer Uw schrijven van 23 april 1985 en zal pogen Uw vragen te beantwoorden. Laat mij echter beginnen met te zeggen, dat ik in mijn onderzoek zekere zaken heb vastgesteld, zodat het in zekere zin onnodig is, sommige van Uw vragen te beantwoorden. - 164 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 164

Vraag 1 : Het verschil in resultaten tussen verschillende onderzoekers, maar in het bijzonder Sam Pellicori ? Antwoord : Dit is te wijten aan het gebruik van verschillende methoden. Pellicori werkte met monsters van 1 cm2, ik met EEN VIERKANTE MICROMETER, dit is 10.000 maal kleiner en dus nauwkeuriger. Vraagt : Hoe verklaart U de fijne verdeling van het ijzeroxide ? Antwoord : IJzeroxide komt fijn verdeeld voor in de natuur. Vraag 3 : Hoe verklaart U de afwezigheid van arseen in de analyses ? (Nota : arseen komt voor in operment = koningsgeel) Antwoord : Ik vond slechts een of twee deeltjes operment. Vraag 4 : Hoe verklaart U het voorkomen van meekrap-roze (rubia tentorum) ? (Nota : Dit pigment werd alleen door schilders uit de Lage Landen gebruikt. Rubia tentorum werd alleen in Zeeland gevonden.) Antwoord : Niet waar, dit pigment werd over gans W. Europa gebruikt. Vraag S : Hoe verklaart U het negatief beeld? Antwoord : Dit is een der vragen die ik niet hoef te beantwoorden. (Er werd wel een lange uitleg gegeven, zonder echter te antwoorden). Vraag 6 : Waarom gaf alleen de amido-zwart test positief resultaat ? Antwoord : Omdat deze test zeer gevoelig is. De andere testen faalden wegens de onvoldoende aanwezigheid van drogende olien en bindmiddel. Vraag 7: Hoe verklaart U de anatomische details, onbekend in de middeleeuwen ? Antwoord : Ik verkies hierop geen antwoord te geven, omdat ik heb bewezen dat het een schilderij is. (Nota : Dezelfde vraag gaf op een persconferentie in Londen (1980) aanleiding tot hetzelfde antwoord ! ! !) Vraag 8 : Meent U oprecht dat de afbeelding op de lijkwade een schilderij is ? Antwoord : JA. De moderne wetenschap heeft bewezen dat de lijkwade een vervalsing is. Ik zelf heb proefondervindelijk kunnen aantonen hoe de schilder gewerkt heeft. Volgens mij heeft hij een zeer verdunde waterverf gebruikt. Ik heb zelf dergelijke waterverf gemaakt, met een miljoenste deel ijzeroxide in 1 liter water, waaraan 10 gram gelatine was toegevoegd. Ik schilderde met een fijn waterverf penseel en bekwam resultaten, gelijkend op de afbeelding op de lijkwade. Een foto van een dergelijk - 165 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 165

schilderij geeft een positief negatief. Er is geen enkel mysterie aan dit fenomeen verbonden. (Nota : Dr. W. McCrone schilderde inderdaad een «negatief» portret van George Washington. Hij hield rekening met afstand lichaam-lijkwade om zo de kleurdensiteit te bepalen. Wanneer dit schilderij gefotografeerd werd, bekwam men een redelijk goed « positief negatief »). McCrone liet ook het hoofd van Christus, zoals het op de lijkwade te zien is, schilderen door de kunstenaar Sandford. Het resultaat kan men zien in de reeks kleurenfoto's. Tot slot het volgende : Het voorkomen van pigmenten op de lijkwade bewijst dat de afbeelding door kunstenaars bewerkt is geworden. Ik geloof niet langer dat de afbeelding op de lijkwade bijgewerkt werd door een schilder, om ze beter zichtbaar te maken voor de gelovigen. De enige gekleurde deeltjes die ik kan vinden zijn ijzeroxide en vermiljoen : als men deze verwijdert is er geen afbeelding meer ». Het slot was zeer sarkastisch... Na dit antwoord, vroeg ik enkele verduidelijkingen. Mijn brief was iets scherper dan de vorige, waarbij ik de houding van Dr. W. McCrone vergeleek met deze van de Mely, die « Wetenschappelijk aantoonde» hoe Secondo Pia zijn beroemde foto's gemaakt had... De geschiedenis heeft aangetoond dat Pia geen kunstgrepen heeft gebruikt... De resultaten van Enrie in 1931 vormen hiervoor een onweerlegbaar bewijs. Mijn tweede opmerking, waren de opmerkingen van een gespecializeerd scheikundige, die er op wees dat de gebruikte methode normaal alleen gebruikt wordt voor stoffen vanaf fosfoor. In feite komt het er op neer, dat men oneindig gaat vergroten, zonder rekening te houden met de foutentheorie. Wie even hoofdstuk 26 herleest zal ongeveer hetzelfde besluiten uit het verslag van prof. Apers ! Alvorens het antwoord van Dr. W. McCrone weer te geven op deze opmerkingen wil ik er op wijzen, dat mijn bevindingen strikt persoonlijk waren. Geen voor- of tegenstanders van de lijkwade werden geraadpleegd. Het antwoord van Dr. McCrone was ditmaal kort en krachtig : vermits ik alleen de leden van STURP geloofde en hem niet, was verdere briefwisseling « an exercise in futility ». Eigen pogingen om met de «verf» (volgens de gegevens van Dc. McCrone gemaakt) afbeeldingen t e bekomen faalden. Alleen bij aanzienlijk hogere pigmentconcentraties konden verkleuringen bekomen worden. Proeven om deze verkleuringen tè verhitten gaven steeds duidelijke verdonkeringen.

- 166 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 166

De heer Eyskens (Academie voor Schone Kunsten - Antwerpen) werd advies gevraagd. Dit was negatief en hij omschreef dit kernachtig : « Dr. McCrone heeft zeker nog nooit een penseel in handen gehad ». Peter Eyskens was zo vriendelijk enkele vragen te beantwoorden. Als kunstenaar is hij uiteraard goed geplaatst om de problemen, die het schilderen van een lijkwade als deze van Turijn stelt, goed te beoordelen. Voor hem is de beste oplossing een «model» klaar te maken, met een geschikte vochtoplossing te bewerken en zo een afdruk te maken. Dit is de manier waarop verschillende onderzoekers te werk gingen. Schilderen is natuurlijk mogelijk, maar om de natuurgetrouwheid van de afbeelding op de lijkwade te bekomen, zou de kunstenaar veel geduld aan de dag moeten leggen. Peter Eyskens deed enkele proeven, met de « verf» samengesteld volgens de gegevens van Dr. Walter McCrone. Ook hij is van oordeel dat met dergelijke micro-concentraties weinig aan te vangen is. Maar door het gebruik van « onzichtbare» verf, op basis van melk en citroenzuur verkreeg hij, na verhitting, een verkleuring die veel gelijkenis vertoont met de lijkwade van Turijn. * * * * *

Het is natuurlijk mogelijk dat middeleeuwse kunstenaars reeds vertrouwd waren met het gebruik van « sympathetische » kleurstoffen. Maar de vraag blijft steeds onbeantwoord : « Waarom zou men in die tijd zijn toevlucht nemen tot dergelijke praktijken ?» Hoe een kunstenaar, zonder te zien wat hij schilderde, ooit de nauwkeurigheid van de anatomische details van de lijkwade op doek kon brengen, is moeilijk te verklaren. Het instrijken van een geschikt model, met een «onzichtbare kleurstof », een «lijkwade » er omheen wikkelen en daarna met een licht verwarmd strijkijzer de kleurstof zichtbaar maken, is gemakkelijk te doen. Maar of het resultaat een duidelijke afbeelding zal geven, is meer dan twijfelachtig.

- 167 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 167

E I N D E L I J K

L U C H T

Einde j u n i ' 9 2 p u b l i c e e r d e e e n l i d v a n o n z e heemkundige k r i n g , de h e e r R u d i G o m m e r e n , h e t b o e k " E i n d e l i j k l u c h t " . Hij b e s c h r i j f t d a a r i n h e t leven van een vrouw, d i e - t i j d e n s een overbeschermde j e u g d - de n e f a s t e z i e k t e " a n o r e x i a nervosa" l a a t binnendringen i n haar leven. Aanvankelijk ongemerkt, maar zeker, wordt h a a r l i c h a a m o n d e r m i j n d . B o u l i m i e , p a n i c d e s o r d e r, h y p e r ventilatie en h e t telkens schreeuwen om h u l p b l i j v e n n i e t u i t . Gelukkig k o m t d i e h u l p , e n e r z i j d s d o o r d e goede zorgen van een neuroloog, a n d e r z i j d s i n de vorm van een e r n s t i g d i e e t . U i t e i n delijk komt d e vrouw e r t o e haar ervaringen u i t t e spreken, wat een f i n a l e t h e r a p i e b l i j k t . H e t b o e k i s e e n b o o d s c h a p v o o r v e len! Kontaktadres: R u d i Gommeren Zuring 11 2990 W u u s t w e z e l Te l . 0 3 / 6 6 3 . 0 3 . 1 7 P r i j s : 4 2 5 B F, p o s t k o s t e n ( 3 5 B F ) n i e t Bankrekening nummer: 144-8063691-64

inbegrepen.

Paul A r r e n

ri• \Lu.c,k!ii`d \ It •

—1 6 8 —

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 168

ANTWERPENAARS IN D E R A A D V A N B R A B A N T *

� .

�f ! ' 1 �� S�C J� l t

, n

J *

y l ' i C J� : C

J �

•

J i )�l

:C ��

�

� �

„

EGIDE-PAULVAN DE CRUYCE In h e t Antwerpen v a n d e 17de eeuw nam d e f a m i l i e v a n d e Cruyce een z e e r v o o r n a m e p l a a t s i n o n d e r d e m e e s t v o o r a a n s t a a n d e f a m i l i e s . Leden van deze f a m i l i e waren gedurende minstens v i e r generaties, van vader op zoon, burgemeester van Antwerpen. In 1 6 5 8 w e r d e e n P a s c a l F r a n s v a n d e C r u y c e z e l f s h e e r v a n C l e y daal, h e t p r a c h t i g e k a s t e e l o n d e r A a r t s e l a a r. D i t k a s t e e l w a s hem t o e g e k o m e n d o o r z i j n h u w e l i j k m e t J e a n n e - C a t h é r i n e H e l l e mans, d o c h t e r v a n P i e t e r H e l l e m a n s , d e v o r i g e e i g e n a a r . Buiten Cleydaal h a d d e f a m i l i e v a n d e Cruyce nog v e r s c h i l l e n d e andere b e z i t t i n g e n . Zoals d e z o o n d e v a d e r o p v o l g d e a l s b u r g e m e e s t e r v a n A n t w e r p e n , zo v o l g d e n z i j e l k a a r o o k o p a l s e i g e n a a r v a n C l e y d a a l , e n d i t gedurende r u i m e e n e e u w. D e l a a t s t e h e e r v a n C l e y d a a l u i t d e z e familie was Egide ( G i l i s ) - van de Cruyce, een achter-kleinzoon van e e r s t g e n o e m d e u i t 1 6 5 8 . D e z e z o u , b u i t e n z i j n b u r g e m e e s t e r ambt, n o g e e n t a a k v e r v u l l e n i n d e R a a d v a n B r a b a n t . Egide-Paul v a n d e Cruyce werd i n Antwerpen geboren en a l d a a r i n de S i n t - J a c o b s k e r k g e d o o p t o p 4 j a n u a r i 1 7 2 5 , a l s z o o n v a n P a s cal-Jan-August van de Cruyce en van Marie-Mathilde de Coninck. De v a d e r v a n E g i d e - P a u l w a s h e e r v a n A a r t s e l a a r , C l e y d a a l , Stoovers e n Berchem; b u r g e m e e s t e r v a n A n t w e r p e n e n algemeen raad-ontvanger v a n d e s t a t e n v a n B r a b a n t v o o r h e t k w a r t i e r A n t werpen. Na d e v o l b r a c h t e s t u d i e s w e r d E g i d e o p 4 j u l i 1 7 4 7 l i c e n t i a a t i n de r e c h t e n e n d a a r n a g e r a a k t e h i j a l s a d v o k a a t a a n d e R a a d v a n Brabant. Vo o r d e meesten was deze j u r i d i s c h e s t a p d e e e r s t e o p de w e g n a a r h e t a m b t b a n r a a d s l i d . In 1 7 5 1 w e r d

h i j

algemeen substituut-prokureeur

e n

tenslotte

- 169 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 169

werd h i j o p 2 3

j u l i 1770 aan deze r a a d a l s r a a d s l i d benoemd.

Egide-Paul v a n d e Cruyce was o p 21 december 1755 i n d e S i n t - G o e delekerk t e B r u s s e l gehuwd met Anna-Françoise van Cutsem (dochter van P i e t e r van Cutsem, s e k r e t a r i s e n daarna g r i f f i e r a a n d e Raad v a n B r a b a n t , e n v a n T h e o d o r a - F r a n ç o i s e - P e t r o n e l l a d e C o r t , zijn tweede vrouw). Zoals m e n w e e t w a r e n d e r a a d s h e r e n , z o d r a benoemd a a n d e R a a d van B r a b a n t , v e r p l i c h t z i c h t e B r u s s e l t e v e s t i g e n . N a d e d o o d van z i j n v a d e r , i n 1 7 5 8 , w a s E g i d e - P a u l v a n d e C r u y c e i n h e t b e z i t gekomen v a n d e h e e r l i j k h e d e n A a r t s e l a a r e n Cleydaal, d i t l a a t s t e met h e t eeuwenoude k a s t e e l . Door z i j n aanwezigheid i n d e Raad v a n B r a b a n t z a l h i j n i e t z o d i k w i j l s i n d e g e l e g e n h e i d g e weest z i j n om o p z i j n h i s t o r i s c h k a s t e e l t e v e r t o e v e n . De f a m i l i e v a n d e C r u y c e v o e r d e e e n v r i j lijk: op azuur een ankerkruis van goud, op d e n a a m , e v e n a l s d e l e u z e " i n c r u c e s dat d e h e r a l d i e k z o m a a r e v e n t j e s e e n kent!)

eenvoudig wapen, namewat enigszins inspeelt a l u s " . ( Te r l o o p s gezegd achthonderdtal kruisen

Op 2 1 f e b r u a r i 1 6 5 0 w e r d a a n d e o v e r g r o o t v a d e r v a n E g i d e - P a u l van d e C r u y c e d o o r F i l i p s I V v a n S p a n j e h e t r i d d e r s c h a p v e r leend. L a t e r, meer bepaald op 15 oktober 1670, verkreeg dezelfde van K a r e l I I t o e l a t i n g o m z i j n w a p e n t e l a t e n h o u d e n d o o r t w e e éénhoorns i n n a t u u r k l e u r m e t manen e n h o o r n v a n g o u d . D e w r o n g van d e h e l m m o c h t h i j v e r v a n g e n d o o r e e n k r o o n , w a a r o p d a n a l s helmteken h e t k r u i s u i t h e t wapen. Wat e e n h e l m k r o o n b e t r e f t d i e n t o p g e m e r k t d a t d e z e n i e t o p é é n of a n d e r e t i t e l w i j s t ; h e t i s e n k e l e e n b i j v e r s i e r i n g , v e r k r e g e n door e e n g u n s t . Wat E g i d e - P a u l v a n d e C r u y c e b e t r e f t , d e z e k r e e g e n k e l e m i n d e r aangename g e b e u r t e n i s s e n t e v e r w e r k e n . B e l g i ë w a s o n d e r h e t b e wind g e k o m e n v a n J o z e f I I , m e t z i j n g e k e n d e z u c h t n a a r h e r v o r mingen e n n i e u w e w e t t e n . E é n v a n d i e n i e u w e m a a t r e g e l e n b e s t o n d erin d a t de Raad van Brabant n i e t meer i n h e t h o t e l van de kaselarij mocht zetelen, met h e t gevolg d a t d e raadsvergaderingen voortaan moesten gehouden worden t e n h u i z e v a n r a a d s l i d van d e Cruyce. V o o r E g i d e - P a u l v a n d e C r u y c e w e r d 1 7 9 4 e e n r a m p z a l i g jaar. Op 21 j u l i van d a t j a a r werd h i j d o o r de Franse overheid, die i n t u s s e n h e t l a n d was komen b e z e t t e n , a l s g i j z e l a a r v a s t g e houden o m d e b e t a l i n g t e v e r z e k e r e n v a n e e n b e l a s t i n g v a n v i j f miljoen, door de Fransen aan de stad Brussel opgelegd. I n f e i t e werd h i j a a n g e h o u d e n i n d e p l a a t s v a n z i j n v a d e r , d i e e r i n g e slaagd was z i c h t e v e r b e r g e n . Samen m e t e n k e l e k o l l e g a s , w a a r o n der e n k e l e n m e t gekende namen z o a l s L i m p e n s , V i r o n , e e n z o o n v a n raadslid Elewyck e n van Hincxhoven - eveneens een Antwerpenaar werd h i j n a a r d e g e v a n g e n i s v a n d e H a l l e p o o r t g e b r a c h t . V a n d a a r werden d e g e g i j z e l d e n n a a r d e c i t a d e l v a n Maubeuge g e v o e r d , v a n waar z e n a a r e e n g e v a n g e n i s i n P a r i j s w e r d e n o v e r g e b r a c h t . D a a r verbleven ze van 20 j a n u a r i t o t 2 a p r i l 1799. Egide-Paul v a n d e Cruyce s t i e r f

t e Brussel op 19

j u l i

1808. U i t

- 170 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 170

zijn h u w e l i j k m e t Anna-Françoise v a n Cutsem was s l e c h t s é é n kind, e e n dochter, geboren. M a r i a -Catharina van d e Cruyce werd op 2 8 j a n u a r i 1 7 5 7 I N D E S i n t - G o e d e l e k e r k t e B r u s s e l g e d o o p t e n huwde o p 3 0 - j a r i g e l e e f t i j d m e t A i m é - J . W i r i c x d e Te r c a m , r a a d s l i d van het Rekenhof.

Bronnen Baron d e Ryckman d e B e t z e n b u r g g r a a f d e J o n g h e d ' A r d o y e : Armorial e t b i b l i o g r a p h i e d e s c h a n c e l i e r s d e B r a bant. C h r. B u t k e n s : T r o p h é e s d u B r a b a n t T I I g é n é a l o g i e v a n d e C r u y c e Tijdschrift voor geschiedenis e n f o l k l o r e : v o l g l i j s t eigenaars C l e i d a a l , b i j l a g e "De H e r e n v a n H e i k s e m " d o o r L . D e S c h e p p e r

Jos G o o l e n a e r t s

n•' v � :

1,\, . , . �1;� u

!\� ..,�,A,�"..n. . . . t

\ \

\ \ � \�a....,a..yl , tl'l\ql�'\Ip-

;

�

.-,,

�•`, �� \

� ..ata�!t tY.�•.. 't'1' � \� ` � f I l i . ra.71'•a�:'7,1.1119'�V'.1�.��AI�i::,•.•r.U".iu'l...Ta•••••a•"v,zp•C.7�.11

oanclen Cruyce,

- 171 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 171

A N T I Q U A R I A AT B O E K H A N D E L U I T G E V E R I J " Q U A PAT E T O R B I S " IMPORT

ZowilddeWereldreikt"( E HERALDISCH ATELIER

Gespecialiseerd in genealogische, heraldische en geschiedkundige werken In onze boekenbrochure van 100 pag. vindt u onder andere boeken op het gebied van: G e n e a l o g i e / Familiegeschiedenis

Heraldiek / Wapenkunde To p o g r a f i e / Streekgeschiedenis A l g e m e n e G e s c h i e d e n i s van Nederland en Vlaanderen

Militaria en Scheepvaart E n c y c l o p e d i ë n (minder dan de halve nieuwprijs)

Stad en Landkaarten Geïnteresseerd in uw Stamboom? In onze genealogische brochure van 90 pag. vindt u een groot aantal familiegeschiedenissen, genealogieën, fragmentgenealogieën, kwartierstaten, stamreeksen en allerhande gegevens van Nederlandse en Belgische families.

Het handgeschilderd Familiewapen. Een sieraad aan de wand en een verrijking van uw interieur!! Zend ons de afbeelding van uw wapen of maximale gegevens omtrent de verblijfplaatsen van uw voorgeslacht en wij helpen u het te vinden.

U kunt beide brochures bestellen, voor Bfr. 100,- of BB. 5,Dit bedrag dient u in gesloten enveloppe in contanten aan ons toe te zenden. Bealistgéén cheques Op dit gebied het enige en meest gespecialiseerde ANTIQUARIAAT in Nederland L . L o u t e r Postbus 253 - 5110 AG Baarle Nassau (Nederland) Telefoon vanuit Nederland : 093214659705 F a x : 093214659762 Telefoon vanuit België : 014-659705 F a x : 014-659762

- 172 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 172

KRONIEK VAN KAPELLEN Cappellen, 11 Aug-usti 1 8 6 7 .

I ACHTER STAN Verschijnt den tweeden Zondag van iedere maand. Abonnementsprijs: 1 FRANC per jaar, opvoorhand te betaler." Menabonneert zich hij A._FONTAINE & Cn.CEYAERT, Kleine [tricsch,48, Antw.

VAN

CAPPELLEN.

Geschiedenis van den drapeau der XXXIIII, te Cappellen. TRIEN. — Onze Roben zegde, i n ons blad van 14 april laatstleden, dat ik in de stad over den drapeau der XXXIIII bad hooren spreken, en dat ik u den eenen of den anderen dag wel eens zoude medegedeeld hebben, wat ik hiervan vernomen had, hetgeen ik volgeerne doe ; hoor dan wat men mij verhaald heeft en te welker gelegenheid : Onze Peer zijnen jasbegint er tamelijk kaal uit te zien ; ge weet hoe bet met de hedendaagsche jonkheid gelegen is : als de kleeren wat lang duren, staan ze niet schoon meer ; ' t is van dikwijls wat nieuws maar zelden wat goeds, dat men in dezen tijd spreekt. Daar wij het Paaschfeest naderden, dacht ik hem dan maar in 't nieuw te steken, begaf mij naar de Steenhouwersvest, denkende daar het best en bestkoopste te zullen bediend worden ; i k kwam bij een wijf ten rechte, dat, i k moet het rond uit bekennen, mij in 't lameeren den baard afdeed. l k dacht in mijn zelven : daar vind ik mijn meester ; jammer dat onze doctor 1{waytan, hier zijn kleeren niet komt koopen ; het eeuwig gebabbel van lees wijf, zou hem liet geld dubbel waard zijn, dat zij mij voor n'en jas vraagt, en op die wijze, zoude onze doctor in de kleeren gesteken zijn. zonder dat het hem een duit zoude kosten, hij zoude er zelf de helft op winnen, als hij voor het dubbel van zijn geld vermaak had. Zooals ge wel kunt denken, was het eerste wat zij mij vroeg: • Moederke, mijn maatje lief, van Baar komde gij ? e en zoodra ik bet woord van Cappellen had uitgesproken, zette zij beide hare handen in hare zijde, en begon dan eerst voor goed te lameeren. Ik dacht nogmaals aan onzen doctor ; ' t is doch zonde, dat hij er niet bij is, wat zou de vent plezier hebben ! Ach, kind lief ! zegde liet wijf ; gij komt van Cappellen, dat gaat daar bij olie ook al aardig, niet waar ? ze hebben daar een manneke burgemeester gemaakt, dat over weinigen tijd, hier op de komedie 't viooltje nog speelde ; maar vertel mij toch eens wat de burgers daar zoo al over zeggen ? Ze moeten in 't begin met zulke komedie wel gelachen hebben ? En wat gezicht trekt doch zoo'n ventje op 'tgemeentehuis? Hij moet daar zitten, als n'en aap in n'en porceleinwinkel, want wat kan toch zoo iemand van gemeentewetten of gemeentebelangen kennen, die altijd zijnen kost met de viool gewonnen heeft, en nooit iets anders heeft uitgezet? Hij speelt zeker van tijd tot tijd op het gemeentehuis wel n'eu polka op zijn

Het goed verspreiden, het kwaad tegenwerken is de plicht van ieder welpeizend man. PACHTER JAN.

viooltje? ' t Is jammer dat de raadsleden hunne vrouwen niet mogen mede naar den raad brengen ; dan zouden zij de zaken der gemeente al dansende .kunnen afdoen, dat zou plezierig zijn voor die mannen en de inwoners zouden er niets aan toeleggen, want of 't kort of 't lang duurt, die mannen trekken toch maar n'en franc par keer ; maar, kind lief, dat is nu alzoo niet, de vrouwen worden altoos aan den eenen kant geschoven, en de mannen, hoe dom dat ze somtijds zijn of niet, denken altijd dat zij 't verstand alleen hebben, 't zal niet lang meer duren, want inAmerika zullen de vrouwen gauw in de Kamers zitten, de wetten helpen maken, advocatinnen en doctorinnen zijn ; heb nog maar wat geduld. Ik dacht i n mijn zelven : w a t . slechten praat , een maske doctor worden ! dat zou onze doctor Kwaytan niet willen ; hij zoude zich in zijne hooge waardigheid gekrenkt vinden, en zou, geloof ik, nog liever de polka dansen. Het wijf haren babbel ging maar altijd, gelijk n'en selder zijn gat; ja, vervolgde zij, ge hebt daar ook al twee muziekgenootschappen, waarvan men het eene liberaal en het andere katholiek noemt, en het liberaal speelt in de processie ; dat zou een prentje te meer kunnen uitmaken op het mannekensblad van de verkeerde wereld. Ze willen hebben, dat den tresorier van 't kerkfabriek, een soort van doctor, d i e veel invloed op mijnheer Pastoor uitoefent, en d i e als n'en groolen katholiek teboek staat, niettegenstaande,dat hij de rechte hand is der liberale verlossers van uwe gemeente, die dit bewerkt heeft. Ja, a propos van die muziekmakerij, moet ik\u iets van n'en drapeau vertellen. Zal ik hier vandaag wel weg geraken, peisde ik tn mij zelven, en zegde : hoor madame, i k heb geenen tijd meer, want ik moet met den vapeur van drij uren zeven-en-dertig vertrekken, en Zij viel mij onmiddellijk in de reden : Ge hebt nog een heel half uur tijd, en ik ga u in twee woorden vertellen, hoe dat de societeit der XXXIIII aan haren drapeau geraakt is ; ik zal heel kort zijn, want hoe korter, dat gij jet kunt vertellen, hoe schooner, en hoegemakkelijker ude menschen verstaan ; ge hebt nogtans veel van die menschen die zoodanig zagen, dat ge er bij neér zoudt vallen, en daardoor onverdraaglijk zijn ; ze vállen van den os op den ezel, en ze klappen enkelijk om te klappen, 't is hun onverschillig wat ze babbelen ; ze zijn tevreden als ze maar kunnen praten, en dat ia nog al dikwijls bet geval hij de vrouwen. 't Is geen compliment dat ik oils geslacht maak, maar ik zeg altijd : recht voor de vuist zal niet verlieren. Daar is mijn jongste zoon, die studeert om geestelijk te worden,

- 173 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 173

ieder bewonderd ; hij gat hem ten geschenke aan de Wijnbij zou niet liegen al sloet ihem dood ; i k wilde er n'en gaard. kleermaker van maken, maar 't jonk heeft veel te veel verDaar er niets op deze nietige aarde van duur is, maar ailes stand, eo ik zonde er i n ' t geheel niet van verschieten a l vergankelijk, was dit ook het geval met bovengemelde sociezaagt ge den jongen nog ooit deken van Antwerpen worden ; teit de Wijngaard; ook zij hield geenen stand, en bij haren val Lij is zoo braaf, doch van mijnen man, die zijn vader is, kan werd .de drapeau onder de overige leden verkocht, om met ik ook niet klagen, dat is toch ook n'en braven en oppassenden den opbrengst van den verkoopprijs de bestaande schulden, vent ; ja maar dat is waar, ik moet kort zijn, want gij hebt zoo veel mogelijk te betalen ; n'en beenhouwer, lid van het niet veel tijd meer, en ik zoude niet willen, dat gij aan den gevaileu _genootschap, kocht hem uit speculatie, an dacht er vapeur te laat kwamt, niettegenstaande dat er nog eenen om . een vet kalf aan te winnen, de man had eene misrekening zes ure tien minuten vertrekt. gemaakt, want hij presenteerde hem links en rechts aan alle Ik zal dan ook niet doen, gelijk dat soort van onverdragelijke opkomende tooneelmaatschappijen ; niemand wilde van zijnen menschen, daar ik zoo even van sprak ; ik kan mijnen tijd veel drij kwaart versleten drapeau ; zij peisden allen, dat het trefbeter besteden, daar i k een huishouden aan de hand heb felijker was, n'en goeden nieuwen kiel aan te trekken, dan met vijf kinderen, en al het werk zonder meid afdoe. Wel is zich in n'en frak te steken die reeds door een ander drij waar, ik heb al wat onderstand van mijne twee dochters, maar kwaart versleten was. Eindelijk stelde hij hem in de verkoopik zeg nog eens, dat eerre goede huisvrouw haren tijd met geen zaal van den deurwaarder Gouheau zoon, op de Bernaartschegebabbel behoeft over te brengen. Dc rijke dames, wier huisbrug, t e koop, en deed hem i n de verschillige dagbladen der houden soms maar uit man en vrouw en een kind bestaat, stad aankondigen. hebben gewoonlijk eerre kindermeid, eerre bovenmeid, eene Menheer Biart, van 't Vlemincksveld, die ook bij ulie een hof ondermeid, eerre keukenmeid en ik weet niet wat duivel nog heeft, en die de eer heeft eere-president te zijn van de XXXIIII al ; dit is goed voor dat volk, maar menschen gelijk wij, moeten eere, las die aankondiging, trok zijn botten aan en ging hem dat maar zonder meid afdoen; wat denkt gij daarvan moeder? zien ; hij vond hem nog al tamelijk wel, en hij was niet van Ik antwoordde : Ach madame, ik wilde wel voor n'en halven 't gedacht der societeiten, die n'en nieuwen kiel prefereerden franc, dat onze doctor I{waytan bij mij was ; die man zou pleaan n'en ouden jas. Hij peilde : —ik, eere-president, doe al zier hebben, want hij hoort zoo geerne het lameeren der wijven, en ik moet u rond uit zeggen, dat m'er te Cappellen eer genoeg aan die XXXIIII eere, als ik bun zoo al met wat ouds vereer, en hij gal last om hem te koopen.—Op den aangegeen enkel hebben, daar zoo'n klep aan staat als bij u ; maar kondigden dag, deed trem de beenbouwer proprietaris tot de in Gods naam ! begint eens met uwe historie van den drapeau. somme van 200 francs opjagen, en liet hem toen schieten. Ach, moeder lief ! ging zij voort, dat is waar, ik had gezegd Mijnheer Biart bleef koopman, hij deed hem een weinig opu dat in twee voordekens te vertellen, en ik ga ook waarlijk lappen, en de XXXIIII namen hem voor n'en splinter nieuwen kort zijn, doch moet u eerst nog eens in passant zeggen, dat aan ; ze huldigden hem min of meer feestelijk in. ik uwen doctor wel zou willen kennen, want als hij zoo geerne Dat uw burgemeesterke, — president vau die mannen, — de vrouwen hoort raisonneren, dan moet het waarlijk n'en er content over was, heeft hij getoond met eens boven zijne verstandigen en hoog geleerden man zijn, en ik klap ook zoo deur te schrijven, i k ben vergeten ter welker gelegenheid geerne met philosoven, die kunnen oordeelen over hetgeen ik zoo al zeg ; is 't n'en grooten of n'en kleinen, n'en dikken of DANKDENACHTBAREN BIART of n'en dunnen, en is 't n'en knappen ??? VOORZIJNALLERPRACHTIGST VAANDEL. Hier was mijn geduld ten einde en nu had ik wel gewild Le 4 janvier 1863. L e 27 octobre 4863. dat onze doctor mij had komen remplaceren, hij die n'en 't nJanneken moet nog al geleerd zijn, want het een is philosoof is, zou misschien beter over al dat gesjouwel kunVlaamsch en 't ander Fransch dat wist ge misschien nog niet? nen oordeelen als ik. Ik hen het ben, antwoordde ik, wel is Wat moet menheer Biart in zijn vuist gelachen hebben, als waar op eenen wat te lievigen toon; hoor madame n'en grooten hij dat opschrift las, en in zich zelven gedacht hebben : die of n'en kleinen, n'en dikken of n'en dunnen, n'en knappen of mannen zijn content met eerre doode musch. geenen knappen, als ge niet met uwen drapeau begint, geef Niemand kon uitleggen, waarom de schenker eenen druivenik het op , en trek e r van door. Zij zag mijn ongeduld tros en een mombakkes op den drapeau had doen plaatsen; en begon eindelijk waarmede zij over een half uur had moeten 't was dat zij niet wisten, dat hij gemaakt was voor de toobeginnen. neelmaatschappij de Wijngaard, waarop deze twee voorwerpen Ik zie dat gij ongeduldig wordt, en gij hebt ongelijk ; ge toepasselijk waren, de druiventros alszinnebeetd van den naam hebt nog al den tijd, om met den vapeur van 3 ure 57 te verdie het genootschap droeg, en het mombakkes als zinnebeeld trekken, maar ik ga in alle geval kort zijn ;ja, die drapeau welke der tooneelkunst. nu met de XXXIIII, deel van de processie uwer gemeente Reinuart de Vos wist in den tijd ook niet van waar het vaanmaakt, kan goed aan n'en commis-voyageur vergeleken wordel herkomstig was, en gaf er de volgende rede voor op : den. mijnheer Biart, zegde hij, heeft er eenen druiventros doen In 't jaar 1857, was de tooneelmaatschappij de Wijngaard opzetten, omdat in ' t algemeen de leden der societeit, aan in vollen bloei ; menheer De Boe, die representant geweest is, welke hij hem vereerde, nog al veel van de bees houden, en was eere-president van dat genootschap, en wilde in die hoehet mombakkes om den bueteman te spelen, en 's avonds de danigheid iets doen, hij liet den drapeau, die nu voor de kinderen naar 't bed te jagen,dan kon ieder voortaan in zijn huis XXXIIII in uwe' gemeente dient, vervaardigen ; als hij nieuw blijven en men kon den vaandrik met zijn vaandel alleen de was, was bet eenen zeer schonnen drapeau, en werd door een ronde laten maken. - 174-

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 174

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 175

ge ligt daar overeen ding té ldappen, alsof het klappens waardig was ou nog bovendien zeggen, dat ge het' niet verstaat ; wel • 't is' heel eenvoudig ' h e t • spreekt van twist en tweedracht zaaien, 'en wie doet dat ??? Zijt gij vergeten, wat de achtbare schepene• l astijns in den raad zegde,• over de petitie van Ch. De Bidder, waarin dezen beweerde, dat de raadsleden de octroylasten van hunnen hals schudden, en die op den hals hunner medeburgers werpen, ehwel, zegde de achtbare schepene : i k vind het onnoodig er veel tegen te zeggen, daar wij allen wel weten wat hier van is. • Antwoord op uwe beurt, wij zij.n er'gerust in, en laat onze medeburgers zelfs oordeelen, wie er sedert meer dan dertig jaren onophoudelijk de twist en tweedracht in onze •gemeente gezaaid heeft. Verders zegt het holleblokkenliedeken, dat gij, Pachter Jan, liegt, als gij zegt, dat wanneer Vouwke in 1869 nog i n onze gemeente woont, onze medeburgers hem en zijn klikje met glans van het gemeentehuis zullen zetten ; de tijd alleen kan ons bewijzen o f die gezegden leugentaal zijn ; voor mijn deel ben ik er gerust in. Daar is heel het ding, zet er nu maar een kruis over, en laat er de XXXIIII schoon weèr medespelen. TRIEN.— Baas Jan, daar toont onze Peer, dat hij verstand voor vijf heeft, en legt er zooveel aan den dag, als de vrouw van Vouwke, toen zij het koflie-tafelfeest uitdacht ; zij trok toen haar ventje uit den nood, — en onze Peer trekt er ons nu uit, zij kreeg n'en kus van ' t manneke. Kom hier jongen, dat ik er u ook eenen geef, want gij schiet hier den vogel af, zooals vrouw Vouwke hem toen afschoot, en spreken wij e r niet meer over.

•Open•brief aan onzen achtbaren en hoog geleerden doctor Kway tan. HOOG GELEERD HEERSCHAP, Ik twijfel niet of gij zult wel vereerd zijn, dat ik u de voorkeur geef, om mijnen eersten open brief toe te sturen. Ik zal voor het oogenhlik alle andere kwestiën aan den eenen kant zetten, om mij uitsluitend met den octroi bezig te houden. Uw rechtzinnig voorkomen op zijn Vlaanders, geeft mij de verzekering, dat mijne aanmerkingen door u met dezelfde goedhartigheid zullen aanvaard worden, als ik ze u toezend. lk zal u tegenover twee vrouwen zetten ; ik weet immers dat dit uw zwak is. Gij hebt u voor fr. 35.34 centimen in (len octroi aanbedeeld, gij betaalt voor personele lasten f r. 63.19 centimen ; wij zullen waarschijnlijk het wel eens zijn, dat gij met uw klikje van het gemeentehuis, ieder die een paard houdt uit dien hoofde 15 fr. doet betalen, deze van uw aandeel afgetrokken, blijft er u slechts fr. 20.34 centimen te betalen. Madame Flooren hebt gij met uwe kameraden in den octroi voor fr. 28.50 centimen aangeslagen, alsook mejufvrouw Van den Bosch, de eerste betaalt voor personele lasten I'r. 19.50 en de tweede fr. 36.29 centimen, en daar beide geen paard houden, betalen zij elk Ir. 8.13 centimen meer dan gij in den octroi. Nu onze rekening gemaakt, en ieggen wij met het spreekwoord : de goede rekeningen maken de goede vrienden. Gij bewoont een der grootste huizen der gemeente met twee verdiepingen, stal, enz., betaalt fr. 45.69 centimen meer dan madame Flooren en fr. 26,90 centimen dan mej. Van den Bosch voor personele lasten.

Madame Flooren verblijft alle jaren misschien zes weken in de houten brak, welke voortijds gediend heeft aan den keer Kummer ,om er zijn werkvolk in te betalen, tijdens hij de i n dijking, van Lillo deed en het blauw hof bewoonde, en vleze barak zult gij loch aan uw huis niet willen vergelijken. Mejufvrouw Van den Bosch bewoont een huis veel kleiner dan het uwe, •zonder verdieping noch stal. Uw huishouden bestaat uit zes personen. Hetgene van madame Flooren uit twee, en hetgene van mejufvrouw Van den Bosch uit Brij. Wal de pracht aangaat die gij ten toon spreidt, die is in overeenkomst met uwen stand, verre beneden de sjoor van Vouwkes wederhelft, doch merkelijk grooter dan die van madame Flooren of mejufvrouw Van den Bosch. Nu zal hel mij wel toegelaten zijn u de vijf volgende vragen toe te richten : 1° Of gij u rechtover deze twee Dames kunt plaatsen, zonder dat het schaamrood u op de wangen komt. 2° Of zulke handelwijze met uwen godsdiensten uw geweten overeenkomt, en of ik over u moet oordeelen, zooals ik i n 't algemeen over die personen oordeel, welke, gelijk gij, met hunne religie• en conscientie opentlijk te koop loopen, dat zij nog godsdienst nog geweten hebben. 5° Of gij met de hand op het hart, volgens uw geweten kunt of durft zeggen, dat gij aan die twee Dames niet een gedeelte aanbedeeld hebt, dat gij aan uw zelve, en aan eenige uwer kameraden, had moeten aanbedeelen. 4° Of indien dit zoo is, dat gij dart door een ander hebt doen betalen, wat gij zelfs verschuldigd waart, en of zulke handelwijze met het karakter van een eerlijk man overeen te brengen is ? en 5° Of die personen welke zoo handelen, door hunne medeburgers voor rechtschapen menschen kunnen beschouwd worden, en hunne achting kunnen verdienen ? Mij dunkt, heer Kwaytan, dat gij mij boerenjongen, het voor geene misdaad zoudt' kunnen aanrekenen, als i k zegde dat willekeurigheid , partijdigheid en eigenbelang uwe eenige leidsmannen geweest zijn in het opmaken.van den octroirol, want zooals het mij voorkomt zijn meest alle personen, die in de kiezing u en de uwen niet g rustig zijn geweest of die geen recht van kiezer hebben, zooals voornoemde twee Dames, bovenmatig aanbedeeld. lk durf hopen, geleerde doctor, dat gij u wel zult willen gewaardigen op mijne vragen te antwoorden en mij de rede zult hekend maken, waarom g i j u voor 8 francs1`� centiemen minder op den octroirol gebracht hebt dan d e jufvrouwen Floore en van den Bosch. Daar gij meer dan drijmaal zooveel voor personeele b e lastingen als madame kilooren, en bijna het dubbel van mejufvrouw van den Bosch betaalt ; Daar u w huishouden drijmaal greeter is dan hetgeen van madame Flooren,en bet dubbel van mejufvrouw van den Bosch ; Daar de huizingen door die twee jufvrouwen bewoond, geenszins aan hetgeen door u bewoond kunnen vergeleken worden. Daar de stand door u in het dorp bekleed, nevens dien van madame Flooren en jufvrouw van den Bosch mag gerangschikt worden. Intusschen moogt gij verzekert zijn dat nog ik, nog iemand mijner familie, de minste willekeurigheid, die er door u o f iemand van uw klikje zou begaan worden, zal laten voorbij gaan, zonder er onze medeburgers van te onderrichten. Cappellen 27 Juli 1867. K LAAS. 4r�tw. — Drukkerij A. FUSTAINE E6 CH. GEVAERT, Kleine Dries 2S.

—1 7 6 —

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 176

K E R K E L I J K E

W A P E N S

B I S S C H O P P E N i

;

� :

H E R A L D I E K

J . ir: J . iC

V A N ,

VA N

D E

A N T W E R P E N

J . J , J . „ . . �^ •r• i� • i .

n w;.w ' i l � ' w i ;r � x nw � •w

� � n ' w ,•X 7 :n ;w ;:i� w

w : ; w 1 : A

16.HENRICUS-GABRIELVAN GAMEREN

De 1 6 d e e e u w w a s v o o r A n t w e r p e n d e e e u w v a n d e i n w i j k e l i n g e n . Aangetrokken d o o r de g r o t e i n t e r n a t i o n a l e h a n d e l , d i e t o e n i n de Scheldestad b l o e i d e , kwamen t a l v a n vreemden - meestal k o o p l i e den - z i c h b i n n e n h a a r m u r e n v e s t i g e n . P o r t u g e z e n , S p a n j a a r d e n , Duitsers, Hollanders, I t a l i a n e n , e n z . , maakten van deze stad een ware s m e l t k r o e s v a n n a t i o n a l i t e i t e n . V o o r w a t d e H o l l a n d e r s o n der h e n b e t r o f , kwamen e r v e e l u i t d e s t r e e k v a n ' s Hertogenbos; de f a m i l i e v a n G a m e r e n w a s é é n v a n d e z e v e l e n . Z i j v e s t i g d e z i c h te A n t w e r p e n e n n a e e n t i j d t r o k k e n e n k e l e l e d e n v e r d e r n a a r Brussel en omgeving. Zo w e r d e r o p 2 8 m e i 1 7 0 0 t e Z a v e n t e m e e n H e n d r i k - G a b r i ë l v a n Garneren g e b o r e n . D e f a m i l i e z a l w e l i n " g o e d e n d o e n " g e w e e s t zijn, want z i j was van oude Brabantse adel en zoon Hendrik zou dan o o k w a t m e e r d a n g e w o n e s t u d i e s v o l g e n . Z i j n e e r s t e l e e r j a ren d e e d h i j t e M e c h e l e n , w a a r h i j b i j d e " O r a t o r i a n e n " v o o r a l humaniteit studeerde. Daarna g i n g h i j n a a r de u n i v e r s i t e i t van Leuven, w a a r h i j w i j s b e g e e r t e e n t h e o l o g i e v o l g d e . H i j w a s 1 9 jaar toen h i j d a a r reeds primus was i n de pedagogie. I n 1723 was hij regent en professor wijsbegeerte. H e t daarop volgende j a a r werd h i j p r i e s t e r g e w i j d . E n k e l e j a r e n l a t e r , i n 1 7 3 2 w e r d h i j doctor i n de theologie en i n datzelfde j a a r nog werd h i j verkozen t o t r e c t o r m a g n i f i c u s v a n d e L e u v e n s e u n i v e r s i t e i t . E v e n e e n s in Leuven w e r d h i j k a n u n n i k v a n d e tweede, e n daarna v a n d e e e r s t e , f o n d a t i e v a n d e S i n t - P i e t e r s k e r k . Te v e n s w e r d h i j k a n u n nik van d e Sint-Donaaskerk t e Brugge. I n 1751 werd h i j v o o r z i t ter van h e t k o l l e g e van Savoy en zes j a a r l a t e r werd h i j v o o r zitter van h e t groot kollege van de Heilige Geest, beiden t e Leuven. I n 1 7 5 8 w e r d H e n d r i k v a n Gameren d o o r k e i z e r i n M a r i a Theresia v o o r g e s t e l d om d e Antwerpse bisschop d e G e n t i s o p t e volgen. Op 5 j a n u a r i 1 7 5 9 w a s k a r d i n a a l d ' A l s a c e t e M e c h e l e n o v e r l e d e n en h e t e p i s k o p a a t d e r N e d e r l a n d e n s t e l d e H e n d r i k v a n G a m e r e n voor a l s d i e n s o p v o l g e r. M a r i a -Theresia w a s v o o r d i t v o o r s t e l

- 177 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 177

niet t e v i n d e n e n benoemde, a l s nieuwe k a r d i n a a l - a a r t s b i s s c h o p van M e c h e l e n , d e O o s t e n r i j k s e g r a a f v o n F r a n c k e n b u r g . H e t v o o r stel v a n d e k e i z e r i n , i n v e r b a n d m e t H e n d r i k v a n Gameren a l s nieuwe b i s s c h o p v a n A n t w e r p e n , w e r d t e Rome d o o r p a u s C l e m e n s XIII bekrachtigd en op 9 september 1759 werd Hendrik-GabriĂŤl van Gameren a l d a a r g e w i j d d o o r b i s s c h o p Y p e r e n , d a a r d e a a r t s b i s schop v a n M e c h e l e n n o g n i e t i n h e t l a n d w a s . D e 8 s t e v a n d e v o l gende m a a n d d e e d v a n G a m e r e n z i j n p l e c h t i g e i n t r e d e i n A n t w e r pen. We c i t e r e n e n k e l e p u n t e n u i t h e t v e r s l a g v a n z i j n o n t h a a l i n d e S c h e l d e s t a d . Om t w e e u u r ' s n a m i d d a g s w a r e n h e r e n v a n h e t m a g i s traat vergaderd i n de kollegezaal van h e t stadhuis, om z i c h vandaar n a a r d e k a t e d r a a l t e begeven. De s t o e t w e r d voorgegaan d o o r de s t a d s b o d e n e n m u z i k a n t e n " s p e e l l i e d e n k o n s t e l i j k s p e l e n d e o p hun i n s t r u m e n t e n " . G e v o l g d d o o r d e k e n e n k a n u n i k k e n g i n g h e t langs d e Cammerstraat n a a r h e t M e c h e l s e p l e i n , o m v a n d a a r d e Sint-Joriskerk t e bereiken, waar aan de ingangdeur twee vendels van d e b u r g e r w a c h t m e t w a p e n e n o n t r o l d e v a a n d e l s d e e e r b e w e zen. N a b e k l e e d t e z i j n m e t m i j t e r e n s t a f g i n g h e t l a n g s d e Meir n a a r d e k a t e d r a a l . Vo l g e n s h e t v e r s l a g m o e s t d e b u r g e r w a c h t d e w e g v r i j m a k e n v a n het t o e g e s t r o o m d e v o l k " v a n h e t s c h r o o m l i j k g e d r a g " , o m d e b i s schop e n h e t m a g i s t r a a t d o o r g a n g t e v e r l e n e n . In d e k a t e d r a a l w e r d h e t " T e Deum" g e z o n g e n e n d a a r n a w e r d d e bisschop n a a r h e t b i s s c h o p p e l i j k p a l e i s g e l e i d , waar h i j namens het k a p i t t e l w e r d verwelkomd d o o r d e k e n E n g e l g r a v e . De n i e u w e b i s s c h o p p r e d i k t e z e l f v o o r d e g e l o v i g e n e n zijn dubbel rechtsgebied, want i n die periode werd door lige S t o e l aan d e bisschop van Antwerpen ook h e t k a t o deelte v a n h e t b i s d o m 's-Hertogenbos toegewezen, d a Oostenrijks bestuur stond.

bezocht de Heiliek get onder

Op i n i t i a t i e f v a n b i s s c h o p v a n G a r n e r e n s c h a f t e p a u s C l e m e n s X I V de v e r p l i c h t i n g a f , m i s t e h o r e n o p d e h e i l i g d a g e n w a a r o p h e t sinds 1751 t o e g e l a t e n was t e werken. H i j spoorde o o k de p a s t o o r s aan h u n k e r k e n t e h e r s t e l l e n e n v e e l z o r g t e d r a g e n v o o r h e t onderwijs. De t o r e n v a n d e S i n t - A n d r i e s k e r k , w e l k e i n 1 7 5 5 i n g e s t o r t w a s , werd o n d e r b i s s c h o p v a n G a m e r e n t e r u g o p g e b o u w d . M e t h e t f e e s t van d e K r u i s v e r h e f f i n g w e r d i n 1 7 6 3 h e t k r u i s o p d e n i e u w e S i n t Andriestoren geplaatst. Bisschop v a n Gameren z a g e r n i e t tegenop om z e l f d e p r e d i k s t o e l te b e s t i j g e n e n d e g e l o v i g e n t o e t e s p r e k e n . Intussen kende de bemoeizucht van de S t a a t geen grenzen en kreeg de b i s s c h o p m e t e e n s t e e d s e r g e r w o r d e n d a n t i - k l e r i k a l i s m e t e kampen. D o r p e n o f s t e d e n m o c h t e n g e e n k o s t e n o f u i t g a v e n m e e r doen w a n n e e r d e b i s s c h o p o p b e z o e k k w a m . Op 1 2 a u g u s t u s 1 7 6 7 w a s d e r e g e r i n g v a n p l a n o m v o o r d e N e d e r landse bisdommen e e n n i e u w b r e v i e r u i t t e geven, h i e r i n z o u n i e t

- 178 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 178

meer g e s p r o k e n w o r d e n o v e r h e t l e v e n v a n d e h e i l i g e n . H i e r o p antwoordde d e b i s s c h o p d a t a l l e e n Rome b e v o e g d w a s om d e r g e l i j k e veranderingen aan t e brengen en h i j ontkende h e t belang van d i e wijziging. De O o s t e n r i j k e r s w a r e n g e k a n t t e g e n h e t a a n v a a r d e n v a n n i e u w e leden i n d e k l o o s t e r o r d e n , o o k h i e r t e g e n w i l d e d e b i s s c h o p p r o testeren. Maar t e n s l o t t e z o u h i j z i c h t o c h b i j h e t b e s l u i t moeten n e e r l e g g e n , w a n t i n 1 7 7 3 s c h a f t e p a u s Clemens X I V z e l f d e Societeit van Jezus a f . Niet a l l e e n o p g e e s t e l i j k g e b i e d h a d b i s s c h o p v a n Gameren z i j n zorgen maar o o k a a r d s e goederen vroegen z i j n a a n d a c h t . Zo w a s h e t b i s d o m s e d e r t 1 5 7 0 o . a . i n h e t b e z i t g e k o m e n v a n e e n hoeve e n g r o n d e n , g e l e g e n t e E k e r e n e n g e n o e m d " K a a r l e v o o r d " . Deze h o e v e w e r d s t e e d s v e r p a c h t e n i n 1 7 6 8 l i e t b i s s c h o p v a n G a meren, o p a a n d u i d i n g v a n d e t o e n m a l i g e p a c h t e r , weduwe P i e t e r van d e n B r o e c k , e e n k a a r t f i g u r a t i e f o p m a k e n d o o r P . S t y n e n . ( 1 ) Bisschop v a n Gameren h a d o o k e e n p e r s o o n l i j k eigendom i n d i e streek. I n 1764 was h i j n a m e l i j k door aankoop i n h e t b e z i t gekomen v a n h e t " H o f t e r B o r c h t " g e l e g e n t e E k e r e n - D o n k . ( 2 ) Va n a f d e z e e m i n e n t e e i g e n a a r b l e e f h e t h o f g e k e n d a l s h e t "Bisschoppenhof". Te v o r e n v e r b l e e f d e b i s s c h o p a l s h u u r d e r o p een s p e e l h o f , d e " Y p e r m a n " g e n o e m d e n g e l e g e n b i j d e B i s t t e Wilrijk. (5) Zoals h i e r v o o r r e e d s g e z e g d was d e f a m i l i e v a n Gameren v a n o u d e adel, a l d u s v o e r d e z i j o o k e n wapen e n nogwel e e n z e e r eenvoudig, n a m e l i j k op goud twee rode balken. De helm i s b i j u i t z o n d e ring gevoederd en bevestigd van azuur (gewoonlijk i s d a t rood), als helmteken e e n uitkomende hazewindhond v a n z i l v e r met h a l s band e n k r o o n t j e v a n g o u d . D e l e u z e i s " F i d e l i t a s c o r o n a t u r " (trouw wordt beloond). ( 3 ) De b i s s c h o p v o e r d e h e t w a p e n o n g e w i j z i g d , o o k d e l e hij. A l s geestelijke topte h i j h e t schild n i e t me maar m e t d e g e b r u i k e l i j k e g r o e n e h o e d m e t t w a a l f kwasten v a n ' t z e l f d e , a a n w e e r s k a n t e n v a n h e t s c h wel 1 - 2 - 3 .

uze behield t een helm, afhangende ild zes, e n

In d e 1 8 d e e e u w kwamen l e d e n v a n d e f a m i l i e v a n Garneren v o o r a l s schepen e n b u r g e m e e s t e r v a n A n t w e r p e n . ( 4 ) Dr s t r i j d v a n b i s s c h o p v a n G a r n e r e n t e g e n d e b e s l i s s i n g e n v a n d e Oostenrijkse r e g e r i n g was hopeloos e n maakte hem z i e k . Kerken e n scholen werden g e s l o t e n e n de z e g e l s opgelegd. D e J e z u i e t e n h a d den h u n h u i z e n v e r l a t e n e n h a d d e n z i c h v e r s p r e i d i n d e b u r g e r lijke maatschappij. Geknakt d o o r z o v e e l t e g e n k a n t i n g e n w e r d d e b i s s c h o p b e d l e g e r i g en z o u n i e t m e e r o p s t a a n . H i j s t i e r f t e A n t w e r p e n o p 2 6 j a n u a r i 1775 e n w e r d i n d e k a t e d r a a l b e g r a v e n . D e D o m i n i c a a n V i n c e n t Herfs h i e l d namens d e Leuvense u n i v e r s i t e i t d e l i j k r e d e .

- 179 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 179

Bronnen 1. V . E . W a u t e r s : J a a r b o e k v a n H e e m k r i n g E k e r e n - B l z . 5 0 - 6 0 2. F r a n s B r e s s e l e e r s : D e N o b e l e D o n k U i t g a v e D a v i d s f o n d s Ekeren 1 9 6 5 - B l z . 6 3 3. J . B . R i e t s t a p : A r m o r i a l g é n é r a l Baron d e Ryckman d e B e t z : A r m o r i a l g é n é r a l d e l a n o b l e s s e Belge 4. M e r t e n s e n T o r f s : G e s c h i e d e n i s v a n A n t w e r p e n V I B 1 z . 3 3 1 - 3 6 3 5. P r o f . R . V a n P a s s e n : G e s c h i e d e n i s v a n W i l r i j k - u i t g . 1 9 8 2 R. M o r e t u s P l a n t i n d e B o u c h o u t : D e m e u r e s F a m i l i a l e s - u i t g . De S i k k e l 1 9 5 0 - B l z . 2 3 7 Prof. D r . C. d e C l e r c q : H e t bisdom Antwerpen 1559-1962 - u i t g . De V l i j t - G a z e t v a n A n t w e r p e n - 1 9 6 2 Kan. F 1 . P r i m s : G e s c h i e d e n i s v a n A n t w e r p e n ( n i e u w e u i t g a v e 1 9 8 2 van d e v r o e g e r e t e k s t e n v a n 1 9 2 7 - 1 9 4 8 ) Gazet v a n A n t w e r p e n 1 0 m e i 1961

Jos G o o l e n a e r t s

Hnrus Ç l cib van i e�isschopvi��lnru�erpe�179- 17 rte �an1ercn6 oLvQnrem 2d-5- IMO ` t Anrwerpen z6-1- 1775',

- 180 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 180

ACTIVITEITEN "Open Monumentendag Deze vierde "Open Monumentendag", met als onderwerp de Kapelse Kastelen, kostte onze kastelenspecialist, Paul Arren, weer maanden opzoekingswerk om van de verschillende verdwenen kastelen nog wat geschiedenis te vinden. Voor de nog bestaande kastelen werd, naast het vele opzoekingswerk, nog enorm veel tijd besteedaan het bezoeken en ondervragen van de verschillende kasteeleigenaars. Het resultaat is een geslaagde kastelenbrochure waarvan Raymond Roelands het zetwerk voor zijn rekening nam. De werkgroep van het Cultureel Centrum "De Oude Pastorij" nam de verdere praktische voorbereiding voor haar rekening. Van deze geslaagde dag werd een relaas neergeschreven door een van de harde werkers: 13 september, 9.00 uur, de tentoonstelling helemaal opgezet, de brochures verkopensklaar, de fietsen in de startblokken, de vlaggen wapperend in de wind, ... Eindelijk was het zover! De vierde "Open Monumentendag" kon beginnen. En een succes was het ! De uitgestippelde fietsroutes - er waren er twee: één van 8 en één van 20 km -, langsheen de verschillende kastelen in Kapellen, brachten om en rond de vijfduizend gernteresseerden opde been. Zowel Kapellenaren als niet-Kapellenaren namen van de gelegenheid gebruik een bezoek te brengen aan de prachtige domeinen en de mooie, oude interieurs van de destijds weelderige kastelen. De bezoekers konden zich een voorstelling maken van het rijkelijke leven van de bewoners. Het Cultureel Centrum "De Oude Pastori" reserveerde speciaal voor deze dag al de fietsen die voorradig waren in de omliggende fietsenhandels. Als U weet dat deze in een mum van tijd besteld werden, dan kan U zich een idee vormen van het aantal fietsers van buiten de gemeente. Mensen kwamen met de wagen of metde trein uit Kortrijk, Zonhoven, Herent, enz. omdat zij dit initiatief zo interessant vonden. Ook de tentoonstelling, waar plannen en achtergrondinformatie over de kastelen werd tentoongesteld, en de doorlopende diareportage in het Cultureel Centrum zelf kenden een enorm aantal bezoekers. Op het gelijkvloers kon menoude herinneringen ophalen bij het zien van de foto's van de reeds verdwenen kastelen. Zo kon men er o. a. nog foto's van het Zilverhof, Hortensiahof, domein Oude Gracht en het Blauwhof bewonderen. De twee grote lokalen op de eerste verdieping waren volledig gewijd aan de nog bestaande kastelen zoals het Beukenhof, het Starrenhof, het Irishof en het Heidehof en het Hof ter Vijvers. Veel van deze kastelen hebben in de loop der jaren een andere bestemming gekregen zodat ook hier veel herinneringen werden bovengehaald door mensen die hier vroeger gewoond of gewerkt hebben. Op de zolder tenslotte kon men een kijkje binnen in de kastelen - 181 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 181

nemen. Dankzij de dia-reportage die door de dia-club DIKA werd gemaakt. De brochure met uitleg over al deze bestaande en verdwenen kastelen kende een gretige afname, hetzij als wegwijzer voor de fietstocht, hetzij als naslagwerk. Meer dan 1.000 exemplaren werden verkocht! Deze brochure werd mede door Paul Arren, bekend om zijn kastelenboeken, in elkaar gestoken en is nog steeds verkrijgbaar op het secretariaat van het Cultureel Centrum aan de prijs van 150 F. Ook de jeugd stond op deze dag centraal. Dank zij de medewerking van de BGJG konden de kinderen hun hartje ophalen. Ze konden zich uitleven op een springkasteel of in een tekenwedstrijd. De grotere kinderen mochten een eigen kasteelverhaal schrijven, terwijl architecten in spĂŠ met lego-blokjes hun droomkasteel bouwden. Deze "Kastelendag" heeft zijn succes te danken aan het werk van talrijke medewerkers. Het Cultureel Centrum kijkt reeds uit naar de vijfde "Open Monumentendag ". Het tweede weekend van september 1993 is alvast gereserveerd.

Chantal Van Bockel

DEKONINKLIJKE SERRES TE LAKEN GAANWEER OPEN VOOR HET PUBLIEK Op 2 4 , 2 5 , 2 7 , 2 8 e n 2 9 a p r i l e n o o k o p 1 , 2 , 4 , 5 , 6 , 8 e n 9 m e i zwaaien d e d e u r e n v a n d e K o n i n k l i j k e S e r r e s t e L a k e n w e e r o p e n v o o r het p u b l i e k . Op d i e d a g e n z i j n d e s e r r e s g e d u r e n d e d e d a g t e b e z o e k e n v a n 9.30 u u r ' s morgens t o t 1 6 . 0 0 u u r ' s m i d d a g s . Wie d e p r a c h t e n p r a a l ' s a v o n d s w i l a a n s c h o u w e n k a n o p 23, 2 4 , 2 5 e n 3 0 a p r i l e n o o k o p 1 , 2 , 7 , 8 , e n 9 m e i t e r e c h t , t e l k e n s v a n 21 t o t 2 3 u u r . GeĂŻnteresseerden j o n g e r dan 18 j a a r k r i j g e n g r a t i s toegang. U v i n d t d e s e r r e s a a n d e K o n i n k l i j k e P a r k l a a n e n d e Va n P r a e t l a a n . Een p a r k i n g i s v o o r z i e n r e c h t t e g e n o v e r h e t k o n i n k l i j k p a l e i s v a n L a k e n .

- 182 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 182

ACTIVITEITEN Met COSY naar Tsjechoslowakije Naar aanleiding van het 20-jarig jubileum van het bekende muziekensemble COSY werd door het dynamische bestuur, onder leiding van ons lid Willy Meirsman, het plan opgevat om een bezoek t e brengen aan hun muzikale vrienden i n het Tsjechische Jihlava. B i j d e voorbereidingen van deze reis werd in een zotte bui de idee gelanceerd om ter plaatse een tentoonstelling te organiseren door HOBONIA. Het HOBONIA bestuur heeft deze uitdaging onmiddellijk aangenomen en begon reeds tijdens de verlofperiode met de voorbereiding van dit opzet. Onder de titel "VLAANDEREN GROET BOHEMEN/MORAVIE" werden alle mogelijke toeristische diensten en talrijke firma's aangeschreven. Ontelbare documentaties werden geraadpleegd en versneden. Na het verlof werden de ideeĂŤn voor de reis en de daaraan verbonden tentoonstelling verder uitgewerkt. Het reisprogramma werd opgesteld en een "MUZIKALE HAPPENING" op zaterdag 17 oktober 1992 met COSY, RORATE en drie Tsjechische groepen zou het financiĂŤle probleem helpen oplossen. Het bezoek aan Tsjechoslowakije werd vastgelegd voor de periode 30 oktober tot 7 november 1992. Voor HOBONIA werd oktober een bijzonder drukke maand; de tentoonstelling, waarvoor we op vele sponsors rekenden, moest tot een goed einde gebracht worden. We kochten 50 panelen van 90 x 120 cm waarop alle aspecten van ons Vlaamse land zouden getoond worden aan de hand van teksten en foto's. De bekomen documentatie van onze toeristische diensten was totaal onvoldoende om het vooropgestelde opzet te verwezenlijken. Daarom werd met man en macht gestart met de vele bezoeken aan firma's en diensten. Het resultaat was enorm. Met de nodige vindingrijkheid en dank zij de vrijgevigheid van firma's was het uiteindelijk mogelijk om de 50 panelen te vullen. Het resultaat was een getrouw beeld van Vlaanderen. Na de introductie van HOBONIA, COSY en onze gasten werd Vlaanderen gesitueerd op een landkaart. Dan gaven we een overzicht op toeristisch vlak: kuststreek, polder, kempen, heide, de verschillende toeristische centra zoals Oostende, Blankenberge, Brugge, Ieper, Gent, Antwerpen, Hasselt, Lier, Leuven, Oudenaarde, Brussel, enz. Het hoofdstuk industrie mocht ook niet ontbreken en naast de Antwerpse haven werden ook de Antwerpse diamantnijverheid, d e Vlaamse textielindustrie waarbij het kunstzinnige kantklossen niet vergeten werd, de biernijverheid, de geestrijke dranken, groenten en fruit, de Belgische chocoladeindustrie. D e Vlaamse kunstenaars vormden een afzonderlijk hoofdstuk. De produkten in natura moesten de "the final touch" geven. Hiervoor konden we beschikken over Duvel, Palm, Elexir d'Anvers, Jenever, pralines, verschillende Vlaamse groenten en fruit. M e t vlaggen en ander promotiemateriaal waren we tevreden over het bekomen - 183 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 183

MORAVSKI' KRAS I * * j e s k y n ĂŠ - caves - hahlen - g r o t t e s C z e c h o s l o v a k i a ( 1991 )

resultaat. De vele brochures die we mochten ontvangen van de verschillende firma's en toeristische diensten, van de Belgische Dienst voor Buitenlandse Handel, van de Havendiensten, van het Diamantcentrum en andere vormden een "zware" opdracht om dit alles mee te nemen. Een stevige kist voor de 50 panelen vervolledigde ons tentoonstellingsmateriaal. Met dank aan allen. Over het bezoek zelf laten we een van de deelnemers aan het woord: Het instrumentaal ensemble Cosy, onder leiding van Willy Meirsman, 2 0 jaar jong, organiseert bij dit jubileum een "muzikale reis naar Tsjechoslowakije" Jihlava. Heemkring Hobonia blijft ook niet stilzitten en organiseerde een Vlaamse week onder het thema "Vlaanderen groet Bohemen/MoraviĂŤ" Zaterdagmorgen vertrekken we met 2 autocars en een klein busje naar Jihlava waar we 's avonds met wat vertraging toekwamen, maar desondanks worden we nog opgewacht door de direkteur en het personeel van het cultuurhuis waar we ook nog een warme maaltijd kregen om daarna in ons hotel te kunnen genieten van een rustige nacht. Zondagmorgen krijgen we ons eerste stadsbezoek met gids aan Jihlava met ongeveer 210 beschermde monumenten, waarvan er 70 uiterst waardevol zijn. We bezoeken ook de catacomben. Terwijl wij genoten van al dit moois zorgen Raymond en Lisette, Harry en Ann voor de opstelling van hun tentoonstelling in het cultuurhuis. Na de middag was er dan een kennismaking met het bestuur en de leden van het cultuurhuis en de stadsafgevaardigden en de opening van de tentoonstelling. Met foto's, posters, folders en ook verschillende produkten kan men er genieten en proeven van wat Vlaanderen zoal te - 184 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 184

bieden heeft. Na het avondmaal werd een zeer geslaagde verbroedering georganiseerd door de directie en het personeel van het cultuurhuis. Onsvolgende bezoek was het wondermooie stadje Telc met zijn renaissancepaleis Rosteyn en het sprookjesachtige marktplein met een gedroomde decor voor een film of toneelstuk. Wemaken ook een uitstap naar het zuidmoravische heuvelland met in het centrum de Moravsky Kras bekendom zijn prachtige natuur en zijn uitgestrekte grotten welke we met een gids bezochten en die ook echt de moeite waren. Lednice, met zijn druk bezocht kasteel, een prachtslot, gelegen in een uitgestrekt parklandschap met een minnaret aan een van de vele vijvers, vanwaar je een grandioos uitzicht had was onze volgende belevenis. Nadien werden we zeer hartelijk ontvangen in een wijnkelder waar we heel wat wijnen mochtenproeven. Tot slot brachten we een bezoek aan een "weinstube" waar we genoten van de bijzonder gezellige sfeer. Praag bezoeken we een eerste maal met onze vriendelijke gids. In het Duits, maar toch duidelijk verstaanbaar, kregen we de nodige toelichtingen bij ons bezoek aan de Praagse Burcht, de kathedraal St. Vitus en het Koninklijk paleis. Ook bezochten wij Zlata-Ulicha, het wereldberoemde Gouden Straatje waar destijds edelsmeden hun atelier hadden. Thans zijn er nog winkels, doch de werkhuizen zijn verdwenen. In onze eeuw verbleef de Praagse schrijver Frans Kafka hier tijdelijk. Het Vaclavske Namesti (Wenceslasplein) is een gigantische wandelboulevard waar het autoverkeer voor een groot deel verboden is, terwijl er een zeer aangename sfeer heerst. Op dit plein staat een ruiterstandbeeld van de vredelievende H. Wenceslas. Voor dit standbeeld bracht Jan Palach op 19 januari 1969 zijn dramatische zelfverbranding ten uitvoer. De mooiste, ook de oudste brug over de Moldau is de Karlรกv Most (de Karlsbrug) meer dan 500 meter lang. Erop bevinden zich 30 barokke beeldengroepen. Vanop de brug heeft men een prachtig zicht op de bronsgroene koepel van de St. -Niklaaskerk en de hoge gotische spitsen van de St. Vituskathedraal. Na het avondeten in Praag werden we op een zeer speciale manier ontvangen bij Mozart himself in Villa Bertramka. Mozart gaf verschillende concerten in Praag en met veel succes. De zangeres Josephina Duslovรก.J hield Mozart net zolang in Villa Bertramka gevangen tot hij met de beloofde aria "Bella mia fiamma, addio" op de proppen kwam. Hier genoten we van het speciale concert: "Fine Nacht mit Mozart" werkelijk fantastisch. 'sAnderendaags kregen we nog de gelegenheid om Praag te bezoeken, iedereen was vrij en er kon naar hartelust gewinkeld worden of men bracht een bezoek aan de zaken die de interesse wegdroegen. - 185 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 185

"Praag, de gouden stad", de naam is terecht. Tot slot gaf onze groep COSY een concert voor een zeer talrijk en enthousiast publiek in de vernieuwde zaal van het cultuurhuis en ook met heel veel succes. Proficiat. Na een laatste bezoek aan onze tentoonstelling en een zeer geslaagde afscheidsavond konden we de volgende morgen terug vertrekken richting Hoogboom. Met dank aan allen die zorgden voor deze zeer geslaagde reis. Het is echt iets om over te doen. Gerda Vander Jonckheyd OBM K U LT U RY ODBORE J I H L A V A

KONCERT ORCHESTRU COSY - HOOGBOON D i r i g e n t : W i l l y Meirsman O r c h e s t r COSY z a l o i i l p F e d 2 0 l e t y pan W i l l y M e i r s m a n , a b y p F i v e d l s v é ïáky k e spoleéné hee na akordeon. Postupné b y l s o u b o r d o p i n o v á n dal— Simi k l a s i c k y m i n á s t r o j i a i z i s k a l dne3ni p o d o b u . D i k y t o m u t o s l o i e n í mûie m i t v e t m i i i r o k y r e p e r t o á r — od k l a s i c k é h u d b y p i e s l i d o v é p i s — né p o m e l o d i e m o d e r n i , t a k i e u s p o — kojí d i v á k y r G z n é h o vëku i vkusu. Po d o b u s v é e x i s t e n c e u s k u t e E n i l orchestr COSY n e s é e t n é k o n c e r t û dome i z a h r a n i c e m i , d o C e s k o s l o — venska v i a k z a v i t a l p o p r v é . **** P R O G R A M : J.Brahms . . . U h e r s k é t a n c e é . 5 a 6 G.Rossini

L a z e b n í k

Seviltsky

A.DvoFák . . . S l o v a n s k y t a n e c è . 1 0 F. v o n S u p p é

A . W. K e t e l b e y

perském t r h u

MOM/ L.Walter

C o u n t r y

A.G8tz

and Western

R a p s o d i e

Andalusia

Yo s h i t o m o

J a p o n s k y tanec s lucernami

J.Draeger

fantazie

Ve r s c h r a e g e n . . . V l á m s k y t a n e c ó . 2 MOM. H.Herold . . . .

Z melodie do melodie

N . S t e i d n i t z k y . C e s t a s n û d o Rec';a Malando .

Cornelita — Quapila — Noche D e E s t r e l l a

Preudhom . . . O p d e p u r p e r e n h e i — Populaire Feestmarch J.Strauss

P o c h o d

W. A . J u r e k

N é m e E t i

Radeckého mistFi

********************************** DIVADELN! S A L

1 8 . 0 0 HODIN

- 186 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 186

Flandryzdravl Vysodnu O of!ciálních vztazich s holandskim Purmerendem s e n a toval y mnoha zemfch Evropy a strónkách JL psalo j l i nëkolikrát. O méné oftciálnfch piátelskÿch prolo si nenechte u j i t skladby ze wztozich s belgickymi m i s t y s e v é a k v f j e n sporadicky. Snad svétovÿch oper a dperet, ukdzky tuto „nevëdomost" prorazi zatim posledni z akci, která chce Jih• z Brohmsovych Uherskych tancû lavanûm piiblfiit delà( evropskou zemi — Beigli. ' o Dvoiókovÿch SlovanskÇch ton. Vratrne s e krátce d o historie. k o n c e r t e m , p h n é m i zaiije ,pre• cû, závi3r koncertu p a k bude paV roce 1990 n o zóklodë kontak- m i é r u " i rekonstruovanÿ divadel- t i i t s k l a d b ó m véeobecnë z n ó t0 • vytvoienÿch i e d i t e l e m D K O n i sal DKO. V 18 hodin zde roze. mÿm a populárnfm. • R.' Blechou h o s t o v o l Ve l k ÿ d e - z n i své nástroje orchestr COSY, Evropa by se nain nemëla otevíchóvy orchestr v belgickém mës. k t e r ÿ p i e d ,dvoceti l é t y z o l o ü l rat pouze tim, le materne kamkoliv terrku E d e g e m , j e h o 3 Edegems j e h o dosovadnf d i r i g e n t W i l l y sajet a obdivovat.zésobenost ob• Harmonieorkest se piedstavil jih- M e l r s m o n sdruienfm svÿch ï á k a chodnich domé, a l e mëli bychom lovskÿm a telf`,skÿm d i v á k û m v h r a j f c i c h n a okordeon, p o k :aéft od vzájemného poznévánt se. i;ervenci následujicího roku. Me- o r c h e s t r doplrïoval o .daléf '.n6zithm v z n i k l a spolupróce s m l á - s t r o f e . V dneanf podobé koncer-dos. • de-znickÿm o r c h e s t r e m L i d o v é SLAVNOSTNi VERNISAZ V?STAVY hudebni a k a d e m i e z E k e r e n u , kterÿ v y s t u p o v o l v J i h l a v ë n a DVOU PREDNiCH UMÉLCO joie. roku .1991. Ekerenskÿm p a k ' O f ze Stpku pïedvedli v led. nu' leto-sniho roku, j a k ï i v y a pGsob'vÿ, mâle b ÿ t d o b i e jevi-stnë zpracovony folklór. H o s t y dalai• V pendait 2. listopadu v 16 hodin bude v j i h l a v s k é g a l e r l i ho belgického mësta Hoogboom tilla n a Masarykové náméstt otevtena vystava hned dvou grabyli piedminulÿ tyden muzikanti, fikit. Podruhé vCeskoslovensku pïedstavi s v é práce P a i i i a n zpëváçi o tanel;nici HSPT VysoJean-Marcel Bertrand (narozen v r. 1948) a d a l e bude vystaL`án, hudebni skupina Los Folklo. vavat s"piékovÿ domáci g r a f i k Pavel HlavatY ( 1 9 4 3 ) . ' ristos o skupina historického ger. Jea-Marcel Bertrand, p t e d n f p t e d étytmi l e t y znal j e n m a l e mu Vivamus. souéasny .francouzsky g r a f i k , o k r u h domácich sbëratela.,Dnesse V prvnfm listopadovém tydnu bu- mima j i n é p r e z i d e n t . k o m o r y t o zdé neuvétitelné, l e se u nás de témët sta hoogboomskeeh obéa- francouzskÿch grafikd a 1 . t a - z a uinëtif „zavtrálo", ele jelro prona hasty DKO- Viichni chtéjf po- jeninfk svëtové proslulé Nadace testkresby 68 mëly skute`cné•soudznat krésy naît vlasti, ale polovina TAYLOR, j e piedstavítelem j e d - n I dohru a a u t o r putoval d o vës; nick aine navic seznémit Jihla- noho p r o u d u soui`asné g r a f i k y. z e n t . P a k p t t ë l y dal?:f paragrafy vany s historif, souéasnostf a kat- Té,. která b a r e z a s v û j exodus p t t sttetu s moci a P. Hlavaty netarait :ive sente, a to prosttednic- realistickou • zkuéenost, k t e r o u m â t 20 let vystavovat, pubiikovat tvim vestavy a koncertniho vystou- transponuje do abstraktnlch po- a vyuéovat._(jlï v e 23 letech b y l peai. Vystava „Flandry zdravf Vy- loh. Nejéastéjaf material, se kte- uéstelem na UMPRUM a byl I nejtéton" ptipravené éleny viasti- rem pracuje, j e d i e v o . O n y v e - m t a d i ; i m élenem SCVUj. Malit — védného spolku Hobonsa; bude slav- lejemné r 9 h y, b o d y, v r á s n ë n t , g r a f i k t o vlak nevzdal. Za pomoci nostnë otevtena v nedèli 1. listo- se odehrávaji na dtevëné desce, p t á t e l vystavuje v cizinë a zacfná padu ve foyeru divadelnfho sálu v aby j i p r o b u d i l y d o nevéednfho s a h a t p o prvnfch vavtinech. V y 16 badin. Jeji rozsah j e skuteénë livota sdfinosti. Proto jsou jeho b r a v é s o u t é l e v Polsku, a l e doéetykodny - - návétévniky obezná- práce v z á j m u p t e d n t c h svéto- s t é v é I Grand Prix v Tokiu za simi-s -krajlnon, misty és hrady ve vych s b ë r a t e l ü a z i s k á v á n e j - t u e n t graitka. Dvakrét je ptlzván Vlémsku, staryml misiry, sklétskym vyaét o c e n ë n f v t a d ë s o u t ë l i n a s t a l d o ptednfeh ateliéré j a emënfm, temesly, folklérem, kultu. (napt. Velká cena Akadsntie v9- ponskych grafska. K d y l s e , stal ron, sportem él dopra.vou. Vystava tvarn}'ch u m é n i V Patíz"i (1984) „ n e u d r l í t e l n y m " , byly v moche ze• potvrá a l do pétku 6. listopadu a nebo d v a k r á t zfskaná s t t f b r n á m i c h positivité p t i j a t y Jeho refe= bude otevtena dennë od 10 do 16 medaile f r a n c ó u z s k y c h umélct] r e n n e o éeskoslovenské grafice. badin. [1983 a 1988). C e n y ziskévé z a volnon grafiku, PréCB PAVLA HLAVAT$HO j e ï t ë Ilustrace, melba, plakétovou tvorUkonena b u d e slovnostním bu, a l e s za tvürbu l i t e r é r n l PaO PROBLEMU. NEJEN JIHLAVSK$CH KIN sobf sltfdavë v Havitovë a v Praze. Ones ptedstavuje vedle umëlecké I morélni autoritu. Belglcké „GTtAPN I e o nëm napséla, l e pattf merl nejproduktivnëjs"i umëlce Evropy. C h o d i m r a d a d o k i n a a dost se m i d a r t vybrat 'si f d m y, které se m i p a k opravdu 1!b!. M i l u j i atmosléru k i n a a t ë l i m s e Tof:f-li s e d n e s •mnoho v é c i kolem solventnosti a strané jedna pro2itek z )ilmu. né a c e n n a s t r a n é druhé, p a k . A l e .co se t o dele v j i h l a v s k ÿ c h kinech v poslednf dobé? P a r Ize N d , l e t y jsou m i m é , s p i e minut p i e d koncem. filma s t o f i j t i p a n ! uvadeeky u vypinaëe, niléf n e l b y v á z v y k e m . N a v i c \a kdy2 uznajt, 2e d i v d k poznal, l a k d i j dopadne a zaátnait titul-

�ráte� e r a f . i k w

Zuvadécek vyvadédky

- 187 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 187

DdM K U LT U RY ODBORB J I H L AVA * f o y e r d i v a d e l n i h o s a l u * * * 1 . - 6 . l i s t o p a d u 1 9 9 2

V Ÿ$TAVA

0130N

F L A N D RY ZDRAVÎ VYSOCINU Vÿstavu o b r a z G , map, r e p r o d u k c i , f o t o g r a f i i a dal§ich exponatû, j e j i m f Glelem j e p r i b l i f i t historii i soulasnÿ f i v o t B e l g i e , p r i p r a v i l i G -1,00 ltenové v l a s t i v E d n é h o s p o l k u H O B O N I A obce H o o g b o o n R . R o e l a n d s a H . d e S i t t e r . Te n t o s p o l e k v z n i k l v r o c e 1 9 7 1 a b y t z r i z e n z a û l e l e m o f i v e n í k u l t u r n i h o f i v o t a Hoogboonu. K a f d é t r i m3sice vydéva H080NIA l a s o p i s s ! l a n k y o h i s t o r1i o b c e , d a l e organizuje p r o h l i d k y mést, n a v 3 t 8 v y d i v a d e t , muzei, h r a d û , v ÿ s t a v, p r i p r a v u j e f i l m o v é v e l e r y a podobnb. H0B0NIA t a k e v y d a l a t é m a t i c k o u radu k n i h s p i s o v a t e l e P. A r r e n p o d n a z v e m " O d h r a d u k h r a d u " , v n i t p o p i s u j e s t a v a j i c i i z a n i k l é h r a d y v B e l g i i . D u c h o v n i m o t c e m s p o l k u H080NIA j e pan Raymond R o e l a n d s . * V E R N I S A Z V N E D É L I 1 . 1 1 . v 1 6 H O D I N * * * OTEVRENO DENNÉ O D 1 0 D O 1 6 HOD1N *

- 188 _

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 188

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 189

- 190 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 190

ACTIVITEITEN Teerfeest Hasselt - Wuustwezel Op z a t e r d a g 3 o k t o b e r " a u t o b u s t e " H o b o n i a n a a r H a s s e l t w a a r e e n v o l l e d i g dagprogamma o p h e t menu s t o n d . Eerst w e r d e e n bezoek g e b r a c h t a a n h e t vermaarde jenevermuseum waar - t o t i n d e d e t a i l s - a l l e s o v e r j e n e v e r , e n w a t d a a r z o a l b i j k o m t z i e n , u i t g e l e g d . E e n g r a t i s - s p e c i a a l v o o r d i t museum gestookte - b o r r e l t j e s l o o t h e t bezoek a f e n wakkerde de e e t l u s t aan. Na h e t m i d d a g m a a l w e r d H a s s e l t v e r k e n d d o o r m i d d e l v a n e e n f o t o kwis. De meeste Hobonianen waren b l i j v e r r a s t d a t h e t k l e i n e stadscentrum van H a s s e l t z o v e e l moois t e bieden h e e f t . Tu s s e n d e k w i s v r a g e n w e r d u i t l e g v e r s t r e k t o v e r a l l e b e z i e n s w a a r digheden d i e men o p d e r o u t e o n t m o e t t e . Halverwege d e omloop d i e n d e - i n e e n stemmige g e l e g e n h e i d - e e n praktische p r o e f a f g e l e g d t e worden, d i e v o o r h e e l w a t h i l a r i t e i t zorgde. D e w i n n a a r v a n d e k w i s e n d e p r a k t i s c h e p r o e f werd W i l l y Meersman, d i e m e t e e n d e h o o f d p r i j s i n d e w a c h t s l e e p t e . Te g e n d e a v o n d b e g o n h e t e v e n t e r e g e n e n , m a a r d e d a g k o n a l l a n g n i e t meer s t u k . Te r u g d e a u t o b u s i n , r i c h t i n g W u u s t w e z e l . D a a r w e r d d e d a g a f g e s l o ten met h e t j a a r l i j k e t e e r f e e s t van Hobonia, v o o r de gelegenheid in d e p i t t o r e s k e Napoleonshoeve. T i j d e n s e n na h e t e t e n zorgde de l i f e - m u s i c v o o r d e j u i s t e s t e m m i n g . M a a r e i g e n l i j k w a s d i e de h e l e d a g n i e t w e g g e w e e s t !

- 191 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 191

ACTIVITEITEN Kerstmarkt Op zaterdag 12 en zondag 13 december 1992 was het Hoboniabestuur reeds om acht uur 's morgens op het plein van Brasschaat Driehoek om de negende kerstmarkt voor te bereiden. Omwille van een zekere besparingsdrang, en vooral om een flink stuk tijd te besparen hadden we ditmaal geopteerd voor een eenvoudigere opstelling. We waren dan ook enkele uren vroeger klaar met de opstelling van onze waren en de versiering van de stand. Na enkele regenachtige dagen begon deze zaterdagochtend met opklaringen en bleef de regen zelfs weg gedurende de ganse kerstmarktperiode. De bezoekers hadden deze weersverbetering eveneens opgemerkt en met duizenden kwamen ze dan ook naar deze negende uitgave van de Brasschaatse kerstmarkt. Met veel kijkers en weinig kopers voorspelde de zaterdag een povere opbrengst. De zondag echter, maakte veel goed voor onze kastoestand. Mariette met haar borrelkraam was eens te meer onze naaste buur. Haar bessenjenever viel ditmaal niet in onze smaak. Door omstandigheden was ze genoodzaakt zich te bevoorraden bij een ander leverancier met als gevolg dat w i j dan maar overschakelden o p de citroenjenever. Ook zeer lekker ! Onze trouwe overbuur, Sim Cootjans was er ook, en zoals steeds konden we regelmatig bij hem op bezoek gaan voor een babbel en een borrel. De duizenden bezoekers waren zichtbaar tevreden; de standhouders ook. D e bezoekers kochten hun kerstgeschenken voor de eindejaarsfeesten en de verkopers verdienden een flinke cent om de komende eindejaarsfeesten te kunnen vieren. Het was aangenaam maar eens te meer zeer vermoeiend; volgend jaar zijn we er toch weer bij !

- 192 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 192

ACTIVITEITEN 1993 Za 9 januari

Stand op "Kerstboomverbranding" te Kapellen op het marktplein. Verkoop van GlĂźhwein

Zo 31 januari

Aperitiefconcert RORATE mmv HOBONIA - Den Haasdam

Wo 27 januari

Diareeks 'De Oude Gracht" Voorstelling in De Oude Pastorie te Kapellen op uitnodiging van FVV

Za 13 februari

Worstenbrood en algemene vergadering - Den Haasdam om 20 uur

Zo 21 maart

Wandelen in Antwerpen Rockox- en Plantijnwandeling - begeleiding door Mia Verdonck - samenkomst om 10 uur aan

Vr/Za 16/17 april

Toneel Nog te bepalen

Zo m e i

Wandeling in "Oude Gracht" - om 14 uur aan kerkplein van Hoogboom

Vr 14 mei

Bezoek aan General Motors - te bespreken

Zo 12 september

Open M o n u m e n t e n d a g

In het teken van de 'Kapellen in Kapellen' i.s.m. Cultureel Centrum Zo 19 september

Bezoek aan Muzeum 'Fotografie' - 10 uur

Za 9 oktober

Teerfeest

Vr 12 november

'Griekse avond' in Den Haasdam 20 uur - diareeks 22 uur -.Duo Bel Greco

Za 4 december

21 ste Siat-Niklaasstoet doorheen Hoogboom i.s.m. alle Hoogboomse verenigingen

Za 11 december

Stand op Kerstmarkt op Brasschaat-Driehoek - van 10 tot 22.30 uur Verkoop van kaarsen en het boek "Van Kasteel naar Kasteel"

Zo 12 december

Kerstmarkt Brasschaat-Driehoek - van 10 tot 19 uur - id

Tijdschrift :

JIOBONIA - drie afleveringen

- 193 _

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 193

KASVERSLAG 1992

Inkomsten

Uitgaven

Overdracht 1991 7 0 4 3 9 Bf. Lidgelden (120 leden) 4 2 0 0 0 Kerstboomverbranding 3 1 7 3 1 (saldo: + 19295 B f . ) Worstenbrood 8 6 5 0

Abonnementen Drukwerk periodiek Kerstboomverbranding

Wandeling Oude Gracht 3 1 0 0 Uitstap Hasselt-Teerf. 5 6 1 3 5 Dia-avond: Oude Gracht 6 3 1 5 (saldo: + 3200 B f . ) Kerstmarkt 4 7 5 9 8 (saldo: + 15488 B f . ) Gemeente-subsidie 1 0 5 0 0 Giften 2 7 0 0

Totaal :

8225 Bf. 28935 12436

Worstenbrood 9 2 0 1 (saldo: - 551 B f . ) Bezoek Urania - Hove 2 0 5 0 Uitstap Hasselt-Teerf. 87745 (saldo: - 31610 B f . ) Dia-avond: Oude Gracht 3 11 5 Kerstmarkt

1 1

Stadsgids-wandeling Tentoonst. Jihlava Uitgave Open Mon.-dag Bijdrage St.-Niklaasst. Postzegels Alg.Werkingsonkosten

0 900 6130 7000 2500 8390 4942

213679

Saldo : 279168 Bf. - 213679 Bf. = + 65489 Bf.

Kapellen, 13 februari 1993 De schatbewaarder

Harry DE SITTER

â&#x20AC;&#x201D;1 9 4 â&#x20AC;&#x201D;

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 194

4e Heemkundige Boekenbeurs inrichter: Heemkring Ekeren mmv heem- en geschiedkundige verenigingen uit de Provincie Antwerpen

zaal Ekers Hof groot hagelkruis 61 2180 ekeren

zon. 1 4 m a a r t ' 9 3

van l O t o t l 7 u De HEEMKUNDIGE K R I N G VA N AARTSELAAR organiseert op 3 en 4 a p r i l e . k . , i n het Gemeentelijk Kultureel Centrum ( d e l l a F a i l l e l a a n 3 4 ) e e n Heemkundig Week-end d a t b e s t a a t u i t : - e e n BOEKENBEURS, i n d e g r o t e f e e s t z a a l - e e n POSTKAARTENTENTOONSTELLING i n d e i n k o m h a l - k o r t e FILMVOORSTELLINGEN i n d e s t u d i o De B o e k e n b e u r s i s t o e g a n k e l i j k : * o p zaterdag 3 a p r i l van 12 t o t 18 uur * o p zondag 4 a p r i l van 10 t o t 18 u u r

- 195 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 195

Inhoud 1992

EEN SFEERVOLLE HOEVE I N DE HEIDESTRAAT NOORD - TEKENING: ANDRE MARIEN

Samenstelling bestuur Hobonia

blz. 2

K e r k e l i j k e H e r a l d i e k : De wapens van de bisschoppen van Antwerpen: 1 4 . Josephus-Anselmus Werbrouck J . Goolenaerts b l z .

De A n t i t a n k g r a c h t

De Borgher

Pachter Jan

R. Roelands

Antwerpen i n 1892

Alardot

Boekbespreking: " E i n d e l i j k L u c h t " van R. Gommeren P, A r r e n De Lijkwade van T u r i j n ( 2 5 )

. C

In Memoriam: Anny Clonen-Haesen; E . H . J a n Vloeberghs; Fons H e r r i j g e r s R Aktiviteiten Kasverslag 1991

l l

z z

b l z .

Roelands

b l z .

Roelands

b l z .

De S i t t e r

b l z .

33 49

Decorte

. H

b l z . b

Van H a e l s t

Kastelen i n Vlaanderen: h e t k a s t e e l van Leenbeek P . A r r e n Nationale Monumentendag 1992 - Kapellen

b l z .

Samenstelling b e s t u u r Hobonia

blz.

Antwerpenaars i n de Raad v a n Brabant: P i e t e r -Gregorius van Cuylen

J. Goolenaerts b l z .

De A n t i t a n k g r a c h t ( 2 )

M. De Borgher

biz.

Pachter J a n

R. Roelands

b i z . 103

Antwerpen i n 1892 ( 2 )

R. A l a r d o t

b l z . 107

Uitgave k a l e n d e r 1993 - Essen

b l z . 110

K e r k e l i j k e H e r a l d i e k : D e wapens van d e bisschoppen van Antwerpen 1 5 . F. d e Geniis

J. Goolenaerts b l z .

111

Een h e r a l d i s c h e g r a f s t e e n t e K a p e l l e n

J . Goolenaerts b l z .

115

De Lijkwade van T u r i j n ( 2 6 )

R. Van H a e l s t

A k t i v i t e i t e n 1993

b l z . 120 b l z . 132

v o o r d e i n h o u d v a n d i t nummer z i e b l z . : 1 3 9

- 196 -

Hobonia - 21ste jaargang - nr. 4 - oktober 1992 - p. 196