Hobonia 1993-1-2- januari april

Driemaandelijks tijdschrift

Verantwoordelijk uitgever

22° JAARGANG - 1993 DUBBELNUMMER januari - februari - maart april - mei - juni

P. Arren Bredabaan 849 2990 Wuustwezel Afgiftekantoor Kapellen 1

Zicht op de parochiekerk Sint-Jozef HOOGBOOM vanaf de ingang naar het beschermde domein "DE OUDE GRACHT".

Tekening: André Mariën INHOUD : Samenstelling bestuur

blz. 2

De Lijkwade van Turijn (28)

R

.

Van Haelst

blz. 3

Kerkelijke Heraldiek : De wapens van de bisschoppen van Antwerpen 17. Jacob Thomas Jozef Wellens J .

Goolenaerts

blz. 11

Antwerpenaars in de Raad van Brabant: Jean Pierre Lescornet J

Goolenaerts

blz. 15

Roelands

blz. 18

Arren

blz. 22

Alardot

blz. 27

Roelands

blz. 33

De Sitter

blz. 46

Roelands

blz. 56

Kroniek van kapellen : Pachter Jan

.

R

.

Kastelen in Vlaanderen : "De Mik " in Brasschaat Antwerpen in 1893

R

Chronyke van Antwerpen

R

Griekse avond Activiteiten

. .

H R

. .

P .

1

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 1

HOBONIA

KULTURELE HEEMKRING HOOGBOOM

BESTUUR VOORZITTER (contactadres)

: 9

2

5

Raymond ROELANDS, Vinusakker 24, 0 Hoogboom - Kapellen tel. 664.18.88

SECRETARIS

: Paul ARREN, Bredahaan 849, 2990 Wuustwezel tel. 663.13.31

PENNINGMEESTER

: Harry DE SITTER, Vinusakker 60, 2950 Hoogboom - Kapellen tel. 664.80.33

LIDGELD

: 400 F per jaar voor gezinsbijdrage; te storten op rekening nr. 220-0375733-88

2 Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 2

De Lijkwade van Turijn De lijkwade en de chemie deel 28

Overal begon men koortsachtig aan een reeks onderzoeken, die uitsluitsel moesten brengen over de authenticiteit van de lijkwade.

Al de deelnemers aan deze reeks onderzoekingen hadden zich verbonden geen enkele mededeling of publicatie te doen over hun resultaten. Het bleef dan ook lang stil omheen de lijkwade van Turijn. Hoe stiller het bleef, des te zekerder werden de «verdedigers van de echtheid van deze eeuwenoude lijkwade ». Het stond immers als een paal boven water, dat een vervalsing of kunstmatig vervaardigde afbeelding zonder enige twijfel vlug aangetoond zou worden door deze gesofistikeerde toestellen, bediend door kritische geleerden.

Geleidelijk hoorde men de eerste resultaten.

Vooral het onderzoek van de monsters genomen op de plaatsen waar men bloedsporen kon vermoeden wekten de aandacht.

De Italiaanse prof. dr. Pierluigi Baima Bollone publiceerde volgende besluiten : a : D e brandranden op de lijkwade zijn het gevolg van blootstelling aan een intense warmtebron. b : Vezels, verzameld op andere plaatsen vertonen eveneens sporen van de invloed van de warmte. c : D e gekleurde gedeelten bevatten sporen van een kleurstof, waarvan de anorganische samenstelling overeenkomt met deze van aloë en myrrhe. Verschillende optische microscopische technieken tonen de analogie aan in de samenstelling van de materie o p de vezels en die van proefmonsters aloë en myrrhe. d : D e samenstelling van de monsters afkomstig van de «bloedvlekken» op de lijkwade vertonen dezelfde anorganische samenstelling als deze van proefmonsters van een mengsel bloed, aloë, myrrhe en saponine. e : D e aanwezigheid van bloed werd aangetoond, volgens hematologische onderzoekingen, zoals gebruikt in de erkende geneeskunde ». f : A l deze resultaten bewijzen dat de « bloedvlekken » op de lijkwade van Turijn werkelijk afkomstig zijn van menselijk bloed.

Prof. Bollone onderzocht met de modernste toestellen enkele

3

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 3

draden afkomstig van de lijkwade, verzameld op de plaatsen waar men de aanwezigheid van bloed veronderstelde. Zijn besluiten over de aanwezigheid van zeer hoge concentraties aan ijzer zijn een mogelijke verklaring voor de aanwezigheid van menselijk bloed. Normaal zijn bloedsporen na 2000 jaar praktisch verdwenen of niet meer aantoonbaar.

De aanwezigheid van ijzerverbindingen was aanleiding tot de vaststellingen van McCrone : « de lijkwade is het werk van een middeleeuws kunstenaar ». Later verklaarde deze eminente geleerde, auteur van een standaardwerk over micro-analyses, dat volgens hem de lijkwade van Turijn vervaardigd was door een schilder die geen penseel, maar de vingertoppen gebruikt had !

Nog sterker : in de XVIIIde eeuw zou de lijkwade geretoucheerd zijn ! Daarna kwam McCrone met nieuwe beweringen : de afbeelding op de lijkwade was gemaakt met zeer fijn ijzeroxide, opgelost in een substantie op basis van eiwitten ?

Hoe hij tot een dergelijke afwijkende analyse kwam, verklaarde hij zeer eenvoudig : « De andere onderzoekers gebruiken methoden met een nauwkeurigheid van 1 deel per miljoen (ppm), ik gebruik methoden met een nauwkeurigheid van 1 deél per biljoen (ppb).

McCrone bleef echter afwezig op verschillende confrontaties met de andere leden van de STURP. Hij «vergat» zelfs de hem toevertrouwde monsters aan de STURP terug te geven, wat het onderzoek heel wat vertraging bezorgde.

McCrone verkondigde zijn afwijkende opvattingen bij allerlei gelegenheden, maar weigerde zijn argumenten te toetsen aan de resultaten van de andere onderzoekers.

Wel liet hij niet na de wetenschappelijke opvattingen van zijn collega's van de STURP in twijfel te trekken.

Volgens hem lieten Jackson, Jumper en enkele anderen zich door hun ijver meeslepen en poogden ze tegen beter weten in, gelijk te halen. Van Jackson werd gezegd : «hij hoopt zo zijn hemel te verdienen ».

De opvattingen en verklaringen van McCrone bleven niet zonder gevolgen. Verschillende leden van de STURP werden heel wat voorzichtiger in hun houding... Ten slotte was en is McCrone geen beginneling. Zijn oproep tot minder « fanatieke geloofsstellingen en meer wetenschappelijk onderzoek» vond weerklank.

In Engeland kreeg McCrone blijkbaar meer gehoor dan in Amerika, waar meerdere onderzoekers hem tot een tegensprekelijk debat uitnodigden. Dat tot op heden niet plaats heeft gevonden.

Zijn verklaringen waren er de oorzaak van dat in de Engelse

4

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 4

afdeling van het «Guild of the Holy Shroud» spanningen ontstonden. De secretaris D. Sox nam zelfs ontslag en publiceerde een boek over de recente onderzoekingen. Hierin liet hij weinig heel van wat het « wetenschappelijk onderzoek had aangetoond ».

In feite herhaalde hij de stellingen van Chevalier, Thruston en de Mely.

De sensatiepers had aan de betwistingen tussen de voor- en tegenstanders van de authenticiteit van de lijkwade een hele kluif. Weinigen besteedden aandacht aan de argumenten van de «verdedigers ». Was het zo abnormaal dat sporen van vermiljoen ontdekt werden op de lijkwade ? Iedereen wist met zekerheid dat talrijke iconen-kunstenaars in vroegere tijden de lijkwade zonder enige voorzorg aangeraakt hadden. En zo mogelijk verfsporen achterlieten. Bij de uitstalling van 1930 had men de lijkwade wel wat zorgeloos behandeld : ze was met spijkers bevestigd geworden... Geen wonder dat men bij het onderzoek verdachte «sporen van ijzer» vond.

Over de bloedsporen ontstonden felle betwistingen. Voor een vervalser was er immers niets eenvoudiger dan echt bloed te gebruiken... Alle onderzoekers verklaarden zich verwonderd over het feit dat alle bloedvlekken uniform zijn, terwijl het toch duidelijk is, dat de bloedingen op verschillende tijdstippen gebeurden.

Tussen het ontstaan van de geselwonden, de kwetsuren op het hoofd van de doornenkroon, de kneuzingen van de verschillende valpartijen, de doorboringen van polsen en voeten en de ultieme lanssteek lagen meerdere uren.

Het is logisch om te veronderstellen dat de bloedingen veroorzaakt door de geseling bij het ter aarde bestellen van het lichaam reeds gestold waren. En toch kon men geen verschil aantonen.

Natuurlijk is het niet eenvoudig, o m op dergelijke vergane bloedsporen, nog wetenschappelijk verantwoorde analyses uit te voeren. Opvallend was wel dat het bloed nergens in de vezels doorgedrongen was, zodat het praktisch zeker reeds gestold was, toen het lichaam in de lijkwade gelegd werd. Dit wordt trouwens bewezen, door het feit dat zich op de plaatsen van grote bloeduitstortingen als de pols, voeten, zijde zich geen ophopingen van bloed voordoen. Volgens D r. Barbet, die reeds vroeger de bloedsporen op de lijkwade onderzocht, is het onmogelijk de vorm van de bloedvlekken op de lijkwade anatomisch juist na te maken. De bloedstroming is volkomen natuurlijk, de vlekken zijn zo scherp afgetekend dat ze van aangrijpend realisme getui-

-5

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 5

gen. Zo is de opvallende bloedvlek, op het voorhoofd, met een duidelijke figuur drie-vorm, zonder enige twijfel ontstaan, door het schudden van het hoofd tijdens de kruisiging. * *

*

*

*

Heller en Adler onderzochten de bloedsporen op de lijkwade, volgens de traditionele methoden, gebruikelijk in de wetsgeneeskunde. Z kwamen tot de vaststelling dat de wondafdrukken op de lijkwade zonder enige twijfel afkomstig zijn van gedenatureerd mensenbloed. Een argument daarbij was de analyse op calcium, strontium en ijzer op de ganse oppervlakte van de lijkwade. Calcium en strontium kwamen overal in ongeveer gelijke concentraties voor, ijzer daarentegen was aanzienlijk meer geconcentreerd in de veronderstelde bloedvlekken. Nu bevat bloed ijzerverbindingen, bv. hemoporfyrine.Wat meteen een verklaring is, voor de ongelijke ijzerconcentraties. Voor Heller en Adler was er geen twijfel : op de lijkwade kwamen bloedsporen voor.

Hun resultaten werden weer tegengesproken door de Italiaanse wetsgeneesheer prof. Mari - Rizzati : de substanties die hij onderzocht vertoonden geen reaktie met benzidine.

De «Benzidine-test» is zeer gevoelig : wanneer hemoglobine aanwezig is kleurt de oplossing onmiddellijk blauw.

Geen enkele keer verkregen de Italiaanse geleerden een positieve uitslag.

Hun proeven werden overgedaan door prof. Filogamo in zijn goed uitgerust laboratorium in Modena. Daar onderzocht men twee draadjes, afkomstig uit de «bloedvlek» van de nagelwonde op de rechtervoet. Ook hier kon men geen «positieve identificatie» besluiten. Bij het onderzoek der draadjes was echter duidelijk gebleken dat welke materie er ook op de lijkwade voorkomt, deze alleen de uiterste topjes van de draden verkleurt. Nergens is er sprake van absorptie ». De vloeistof is nergens doorgedrongen in de «poriën» van de stoffen, zoals normaal moet gebeuren.

Wie eenvoudig zijn bloedende vinger in een verband wikkelt, kan zelf zien' wat er in feite moet gebeuren : de stof wordt doordrenkt met bloed. De wetenschap heeft dit « mysterie » tot op heden niet kunnen verklaren. Zeker is dat niemand ooit met de hand een dergelijk «dunne laag» op een stuk stof zou kunnen brengen. Vroeger niet, vandaag niet en ook morgen niet.

De vraag is maar : is dit «mysterie» een aanwijzing dat de afbeelding op de lijkwade werkelijk «acheiropoietos» (niet door mensenhanden gemaakt) is ? De vraag stellen is ze beantwoorden.

Alleen bleef de wetenschap zwijgen...

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 6

De afdrukken op de lijkwade en de gele kleur kan men het best vergelijken met de manier waarop foto-afdrukken gemaakt worden in dagbladen. Hiervoor gebruikt men een reeks zwarte punten. H e t aantal punten per Soppervlakte-eenheid bepaalt de kleurintensiteit.

Natuurlijk kan de lijkwade niet op deze wijze gemaakt zijn, gewoon omdat dergelijke druktechnieken nog niet uitgevonden waren. Op de lijkwade zijn alleen de uiterste toppen van de vezels gekleurd. Ook hier wordt de kleurschakering bepaald door het aantal punten gekleurde vezels per oppervlakte-eenheid. Dit met de hand uitvoeren is praktisch onmogelijk, zelfs al zou men een heel leger monniken met deze opdracht belasten.

Deze monniken zouden over een oneindig geduld, een onbeperkt uithoudingsvermogen en een mikroskoop moeten beschikken, want geen enkele vezel is met verf aan elkaar verbonden.

Bij een schilderij is dit altijd wel het geval. Om de afdrukken en de kleur op de lijkwade te schilderen, zou men met een oneindig dun penseel, met telkens een minieme hoeveelheid verf, elke vezel afzonderlijk moeten kleuren.

Een taak waaraan zelfs de geduldigste monnik niet zou beginnen.

De bloedvlekken zijn op een andere wijze op het doek aangebracht. Het bloed, of de eventuele andere onbekende substantie, is wel in het linnen doorgedrongen. Als men de lijkwade langs achter bekijkt, ziet men dat ook daar de verkleuring merkbaar is, wat niet het geval is voor de lichaamsafdrukken. • Recente onderzoekingen (1978) hebben aangetoond dat er zich bloed tussen de vezels bevindt. Maar alleen de uiterste wanden van de vezels zijn verkleurd : niet de innerlijke vezelstruktuur.

Hier zijn de vezels wel aan elkaar gekleefd.

Ondanks alle technische vooruitgang heeft de wetenschap nog altijd niet kunnen verklaren, hoe in feite de afdrukken op de lijkwade tot stand zijn gekomen.

Kleur is een natuurlijk fenomeen, dat verband houdt met de absorptie van licht door stoffen. Alle organische verbindingen absorberen op een selectieve wijze licht en kunnen dus de indruk geven een bepaalde kleur te hebben. Het kleur-fenomeen hangt samen met de vibratie der electronen in functie van de lichtenergie. Die electronen worden onstabiel, onder invloed van de lichtenergie, wat in de hand gewerkt wordt door de aanwezigheid van onverzadigde organische verbindingen. Zo ontstaan dan in functie van de golflengte van het geabsorbeerde licht de verschil-. lende kleuren. Dergelijke verbindingen noemt men ÂŤchromoforenÂť (uit het grieks chromo = kleur en phoros = drager).

Om textiel te kleuren moet deze chromofore groep zich op de

-7

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 7

wanden van de vezels hechten. Hiertoe zijn auxochrome verbindingen een soort katalysator, wegens hun basisch o f zuur karakter.

Al deze «kleurstoffen» zijn hoofdzakelijk twee onverzadigde koolwaterstoffen met twee en drie bindingen, carbonyl-, carboxyl-, en nitro-groepen.

De celwanden van katoen en linnen (vlas) zijn praktisch volledig samengesteld uit cellulose. Dit koolhydraat is zeer stabiel in verdunde zure en basische oplossingen. Bij oxidatie wordt het sterk reducerend.

Wol en zijde reageren gans verschillend, omdat het amfotere proteïne verbindingen zijn, die een natuurlijke affiniteit voor kleurstoffen, met zure of basische eigenschappen vertonen.

Volgens Dr. Heller zou het beeld op de lijkwade ontstaan zijn door een dehydrerende oxidatie in zuurmidden waarbij gele carbonylverbindingen ontstaan.

Inderdaad, wanneer in een onverzadigde moleculestructuur een CO-groep voorkomt, kunnen electronen zich over een bepaalde afstand bewegen, wat aanleiding kan zijn, tot een absorptie in het gele gebied.

Voorbeeld R R

R

R R R I I —C—C—C—CH2OH—[H]-->= C — C = C — C = 0 H H

H

H chromofoor

(of OH)

De bevindingen van Heller werden bijgetreden door Dr. Adler : de afdrukken op de lijkwade zijn niet aangebracht op een kunstmatige manier, maar zijn het gevolg van een natuurlijk proces.

Door een oxidatieve afbraak van cellulose werden onverzadigde carbonylverbindingen gevormd, waardoor de lijkwade geel verkleurd. De sporen kwiksulfide (vermiljoen) zijn duidelijk plaatselijk en kunnen geen oorzaak zijn van de afdrukken op de lijkwade. Ze zijn waarschijnlijk veroorzaakt door middeleeuwse iconenkunstenaars, die de lijkwade kopieerden.

Het veel meer voorkomende ijzeroxide werd waarschijnlijk veroorzaakt door het bluswater, gebruikt in 1532. Toen zal de lijkwade wel doornat geweest zijn...

Het is immers niet te verwonderen dat men allerlei «vreemde» 8

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 8

sporen terugvindt op de lijkwade. Vroeger nam men immers minder voorzorgen. Zo kunnen « moderne technieken» zelfs het zweet en de tranen van de Heilige Franciscus van Sales aantonen...

Dr. Alder sloot zijn beschouwingen zeer krachtdadig af : «Indien deze lijkwade het werk is van een vervalser, dan is dat een groter mirakel dan de verrijzenis ».

Recent bracht prof. G.F. Carter (Eastern Michigan University USA) een nieuwe theorie : bij proeven in zijn labo, merkte hij op dat linnen blootgesteld aan x-stralen na lange tijd vergeelde. Hij bouwde daarop een theorie over het ontstaan van de afdrukken op de lijkwade : «het dode lichaam van Jezus Christus zou als een «stralingsbron van secundaire, lage energie X-stralen» gefungeerd hebben. Dergelijke theorie wordt in feite bewezen door de resultaten bekomen met de «Kirlian-fotografie. Hierbij is men er in geslaagd, de «lichaamsstralingen» op de gevoelige plaat vast te leggen.

Maar ook deze theorie is niet te verenigen met wat fysisch, chemisch en biologisch mogelijk is.

Wat chemisch klopt, is soms fysisch of biologisch totaal onmogelijk. Of gewoon niet in overeenstemming te brengen met de werkelijke omstandigheden, waarin de afdrukken op de lijkwade tot stand zijn gekomen : in een graf, tijdens een periode die geschat wordt tussen 40 en 72 uur. Proeven van prof. Rodante, met een behandelde «pop» uitgevoerd in grotten op het eiland Sicilië, hebben wel aangetoond dat men afdrukken kan «maken ». Maar ondanks alle voorzorgen heeft men nooit dezelfde duidelijke beelden kunnen reproduceren. Hierbij stootte men nog op een onvermoed probleem : op de plaatsen waar er direct contact geweest is tussen de lijkwade en de proefpop, was het onmogelijk het doek los te maken uit de wonden, zonder dat de afdrukken vervormd werden. Op de «echte» lijkwade zijn de wondafdrukken zuiver.

Het is alsof het lichaam hier gewoon uit de lijkwade «verdwenen » is...

Het besluit van de «Commissie van Turijn» was klaar en duidelijk : «DE LIJKWADE VA N TURIJN WAS GEBRUIKT GEWEEST O M H E T N A A K T E L I C H A A M VA N EEN PERSOON, DIE EEN GEWELDDADIGE DOOD GESTORVEN WAS, TE BEGRAVEN. ALLE « S T I G M AT I » V A N H E T L I J D E N V A N JEZUS CHRISTUS, BESCHREVEN I N H E T EVANGELIE, ZIJN ER OP TERUG TE VINDEN. ALLEEN JEZUS CHRISTUS BEANTWOORDT A A N D E

9

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 9

BESCHRIJVINGEN, VA N DE KRUISIGING, DIE UITGEVOERD WERD ONDER HET BEWIND VAN DE ROMEINSE L A N D V O O G D PONTIUS PILATUS, I N D E J A R E N DERTIG VAN ONZE TIJDSREKENING Âť.

Tot grote verbazing van al wie bij de onderzoekingen betrokken was, had de bekendmaking van het besluit weinig of geen weerklank bij het grote publiek.

De bevindingen van de commissie waren geen bewijs van echtheid van de lijkwade, maar elk neutraal mens moest herkennen dat heel wat twijfels weggenomen waren. Steeds minder mogelijkheden bleven open, om aan te tonen dat de lijkwade van Turijn een vervalsing was... Elke test bracht nieuwe vragen... als de lijkwade niet geschilderd was, hoe kon men dan de afdrukken verklaren ? ? ?

Heel voorzichtig onthield men zich van alle speculaties. Alleen naakte feiten en betrouwbare analyseresultaten werden openbaar gemaakt. Eens te meer had niemand kunnen aantonen dat de lijkwade een vervalsing was. En dit na een reeks onderzoekingen, zoals geen enkel historisch voorwerp ooit had ondergaan.

Moest de lijkwade bv. ergens in een Egyptisch koningsgraf gevonden geweest zijn, dan zou geen zinnig mens aan de authenticiteit getwijfeld hebben. Hier speelde, ongewild, de religieuze achtergrond de onderzoekers parten.

Een woord van dank aan de heer Doc. D I R K DEMEYERE voor zijn medewerking aan dit hoofdstuk.

- 10 Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 10

KERKELIJKE HERALDIEK De wapens van de bisschoppen van Antwerpen 17. JACOB THOMAS JOZEF WELLENS Het bisdom Antwerpen besturen onder het Oostenrijkse bewind ging niet altijd zonder moeilijkheden. Toen op 26 januari 1775 bisschop van Gameren overleden was schreven kort daarna in februari de vicarissen-generaal door een mandement een algemene biddag voor, opdat het bisdom een waardige nieuwe bisschop zou bekomen.

De Raad van Brabant had bezwaar tegen dergelijk gebaar en vond zulks in strijd met het gezag en de achting die men schuldig was aan de koninklijke ministers of diegene die de souverein zou aanduiden om te beraadslagen over de keuze van een nieuwe bisschop.

De Raad maakte er korte metten mee en het mandement werd verboden.

Dit feit kenschetste eens te meer de Oostenrijkse politiek die zelfs een vacant gekomen bisschopzetel gebruikte om haar bemoeizucht nog meer te doen gelden.

Op 20 april 1776 werd aan de vicarissen-generaal bekent gemaakt dat er een nieuwe bisschop gekozen was.

Het was de Antwerpenaar Jacob Thomas J. Wellens geboren op 3 september 1726 als zoon van Pieter Wellens en van Isabella van Pruysen.

De familie Wellens was niet de eerste de beste, al van bij het begin van de 17e eeuw werd ze tot de voornaamste ingezetene van Antwerpen gerekend, ze was zeer gefortuneerd en woonde in de Hoogstraat in het huis genaamd "Het schild van Mechelen".

Aanvankelijk vermeld als "coopman" werden de kinderen van Jan Frans Wellens-Cuypers (grootouders van de bisschop) van de handel meer in de richting gestuurd van de studies in de rechten.

Een zoon, Pieter Antoon werd schepen van Antwerpen en in 1734 verkozen tot binnenburgemeester.

Behorend tot het magistraat van de stad vond Pieter Antoon dat een reden genoeg om een aanvraag tot adel-verlening in te dienen, hierbij wijzende op de verdienste en deugdelijkheid van de familie waarvan de voorouders reeds een wapen voerden.

Op 20 oktober 1734 werd dan aan de aanvrager door keizer Karel V I adeldiploma verleend, geldig voor hem, z i j n erfgenamen en nakomelingen zowel mannelijk als vrouwelijk, geboren of nog geboren worden uit geldig huwelijk.

Met het wapen dat de familie al vroeger voerde zijnde: een schild van azuur, drie achtpuntige sterren van goud, een canton van zilver beladen met drie zwarte kepers, als helmteken de kop en hals van een hazewindhond van zilver. De nieuw geadelde was de oom van Jacob Wellens de toekomstige bisschop.

Jacob Wellens was aanvankelijk op school geweest bij de Augustijnen in zijn geboortestad, daarna deed hij studies in rhetorica bij de Jezuieten te Bergen om zijn frans te vervolmaken, ten slotte aan de universiteit van Leuven behaalde hij het doctoraat in de theologie en filosofie.

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 11

In 1749 werd h i j priester gewijd met de bedoeling een kanunnikaat in St.-Jacobskerk van Antwerpen te bekomen, prebende die hij in 1751 bekwam.

Hij werd licentiaat in beide rechten en werd herhaalde malen verkozen tot rector magnificus aan de universiteit van Leuven.

Om zijn benoeming aan de universiteit had hij einde 1753 aan zijn Antwerpse prebende verzaakt maar werd kanunnik in Sint Pieters te Leuven.

Hij predikte rechtstreeks tot het volk en hield toespraken in Latijn tot priester-studenten.

Op 10 mei 1776 werd hij dan tot bisschop benoemd en op 25 juli daarop werd die benoeming bevestigd. Op 8 september werd hij te Mechelen gemijterd door de aartsbisschop bijgestaan door de bisschoppen van Gent en Yper. 's Anderendaags werd hij plechtig ingehaald te Antwerpen, de feesten duurden verscheidene dagen en allerlei corporatien wedijverden met lofdichten zowel in Vlaams, Frans of Latijnse teksten.

Bij het sluiten van de feestelijkheden werd er op de Meir een "vuervogel" schieting gehouden, de prijs was een zilveren koffiepot van 56 oncen gewicht en werd gewonnen door de heer Kannekens.

De zo feestelijk begonnen inhaling van bisschop Wellens had ten slotte nog een minder gelukkig einde. Bij de schieting was er onverwachts een vuurwerk afgegaan waardoor de menigte i n paniek geraakte, een algemene verwarring en gedrang ontstond waardoor verscheidene personen ten gronde geraakten en vertrapt of versmacht werden.

De toenmalige burgemeester Jan de Wael wilde het tragisch gebeuren stil houden en verzocht de "Gazette van Antwerpen" niets daarvan te vermelden.

Bisschop Wellens was de enige bisschop van Antwerpen die persoonlijk het vijfjaarlijkse bezoek aan Rome bracht, dat was in 1777, dit bezoek was verplicht ten minste éénmaal te doen en anderen deden dat door het zenden van een plaatsvervangend procurator.

Vroeger was er een jaarlijkse vergadering voor de landdekens maar deze gewoonte was sedert 1720 onderbroken, bisschop Wellens bracht deze traditie in 1779 terug in voege.

In datzelfde jaar gaf hij de afgeschafte Jezuietenkerk een nieuwe benaming door ze onder het patroonschap van de H. Carolus Boromeus te plaatsen. Ook nog in 1779 liet hij de nodige herstellingswerken aan het bisschoppelijk paleis uitvoeren.

In augustus van dat jaar verzocht hij de inwoners van Antwerpen bij middel van een herderlijke brief om aalmoezen en dienstbaarheid voor de nieuwe besturing van de armen, aan de stad had hij terzelfdertijd een uitvoerige ordonantie gegeven ter inrichting van het nieuwe armenwezen.

Wellens ging ook te keer tegen de Oostenrijkse politiek wat betrof de kloosters en de tolerantie van de protestanten doch zonder veel succes.

Het jaar 1777 was voor bisschop Wellens een jaar van reizen geweest, in april was hij in Wenen waar hij een paar weken verbleef, van Wenen reisde hij op 14 mei naar Venetië, Florence en ten slotte naar Rome waar hij op de 30ste van die maand ontvangen werd door paus Pius de VIde.

- 12 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 12

Erg opbeurend waren die reizen niet geweest want toen hij in de loop van augustus terug in Antwerpen aankwam was de bisschop vol bezorgdheid om al de indrukken die hij tijdens zijn reis had opgedaan.

Bewust van de dreigende gevaren voor de godsdienst besteedde hij al zijn krachten om meer versterkt godsdienstonderricht voor de minder ontwikkelden.

Verschillende kapellen o.a. de Huidevetterskapel; de St.-Jacobskapel; de Schipperskapel; de Kronenburgkapel e.a. werden ingericht voor godsdienstonderwijs voor arme bejaarden, die na het bijwonen bij het buitengaan telkens een stuiver zouden ontvangen.

Voor het onderwijs en de goede orde zorgden de confraters van de Broederschappen, het algemeen toezicht stond onder leiding van kanunnik Simons van Eupen.

In november 1780 overleed te Wenen keizerin Maria Theresia en haar opvolger Jozef II kwam op bezoek te Antwerpen waar hij een lang onderhoud had met de bisschop.

Er kwamen nieuwe gouverneurs die bij de bisschop aan tafel zaten, maar al die vriendelijkheid belette niet dat bijna onmiddellijk de hervorming van het godsdienstregiem werd ingezet.

Er kwam een edict van tolerantie van kracht waardoor protestanten volle recht van burgerschap, kerken en civiele bedieningen verwierven. Het magistraat diende daartegen protest aan maar vruchteloos.

In 1781 verscheen een edict op de onafhankelijkheid der geestelijke orden dat alle gezag ontzegde aan generaals en oversten van buiten de Nederlanden. In december van dat jaar kwam er verbod nog enige huwelijks-dispensatie te vragen aan Rome of aan de nunciatuur.

Men verwachte dat de keizer tal van kloosters zou sluiten en vanaf januari 1782 werden op vraag van bisschop Wellens i n verschillende vrouwenkloosters openbare scholen geopend om de arme kinderen te leren lezen, schrijven, enzomeer.

In mei kregen een tiental kloosters reeds een aanzegging geen novicen meer aan te nemen en een staat van goederen en een lijst van hun personeel op te maken, of die kloosters nu scholen bezaten of niet.

In april 1783 werd een edict gepubliceerd waardoor al deze kloosters moesten sluiten. Het werden droevige dagen voor de bisschop, h i j trachtte zoveel mogelijk de verdreven religieuzen te troosten, in alle kerken van de vrouwen-kloosters die gesloten werden droeg hij nog een mis op en werd de H. Communie uitgereikt.

Op 30 juni vertrokken de laatsten, tal van relikwieĂŤn werden aan het bisdom toevertrouwd. Het gebeente van de zalige Anne a St.-Bartholomeo werd in bijzijn van de bisschop ontgraven en door de naar Frankrijk uitwijkende Carmelitessen meegenomen.

In de nawinter van 1784 had bisschop Wellens een borstziekte opgedaan en in januari van dat jaar stierf hij, nog voor zijn vader, hij werd in de kathedraal begraven voor de trappen van het hoogaltaar zonder monument o f grafschrift. De lijkrede werd gehouden door Simons van Eupen die ze uitgaf in 't Latijn en in 't Vlaams.

In het testament van de bisschop stond dat al het overige van zijn nalatenschap zou dienen tot een fundatie in voordeel van de algemene arme.

- 13 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 13

Als bisschop voerde J. Wellens het familie-wapen ongewijzigd, maar in plaats van een helm boven het schild was dit voor hem de gebruikelijke groene hoed met twaalf afhangende kwasten van dezelfde kleur.

Verwijzingen: Pr. Dr. De Clercq: Het bisdom Antwerpen 1559-1962 uitg. "De Vlijt" 1962 Mertens en Torfs: Geschiedenis van Antwerpen Kan. Fl. Prims: Geschiedenis van Antwerpen uitg. 1984 T . 7.

Kan. Fl. Prims: Antverpiensa 1948.

Graf- en Gedenkschriften van de Prov. Antwerpen T. 1.

J. B. Rietstap: Armorial général.

Baron de Ryckman de Betz: Armorial général de la Noblesse Belge. Uitg. 1975 J. Goolenaerts.

J8(à-flioniasloze� USellens i7e�issc��p van Anrwerpen v.▶77b�.17$4 n r o�ue l�'pen3-9-Ir26 alaaar�` 30-1-1784. (zoonvanPiPrQrUJellert5 eY▶va▶�SSab.)h.van lru1)55en, L•,{:.;

- 14 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 14

ANTWERPENAARS IN DE RAAD VAN BRABANT

JEAN PIERRE LESCORNET Een Frans klinkende naam met Hollandse afkomst.

De familie Lescornet zou afkomstig zijn uit Dordrecht alwaar in 1562 een Pieter Lescornet wegens de godsdiensttroebelen moest uitwijken naar Antwerpen. Een afstammeling van deze Pieter, Jan Lescornet was gehuwd met Catharina van Cauwenberg en uit dit huwelijk werd Jan Pieter Lescornet te Antwerpen geboren.

Tussen 1683 en 1696 was Jan Pieter meerdere malen schepen van Antwerpen en werd hij ook schatbewaarder van de stad.

In 1697 werd hij tot afwachtend raadsheer benoemd aan de Raad van Brabant en op 27 augustus van het jaar daarop werd hij in bezit gesteld van deze functie. Zijn benoeming had echter een sterke tegenkanting van de Raad gekend, die zich moest buigen naar de orde van het lands-bestuur.

Zo gebeurde het dat hij op 22 juni 1701 buiten dienst werd gesteld. Hij was namelijk een der rechters geweest in het befaamde proces van de dekens der ambachten van Brussel.

Jan Pieter Lescornet huwde met Laurencia Theresia van Leyen, dochter van Antoon van Leyen, schepen van Antwerpen, en van Maria Anne van Eyerwerven. Deze echtgenote moet overleden zijn begin of voor 1704 want op 11 december van dat jaar ging hij in Sinte Gudule te Brussel een tweede huwelijk aan met Jeanne van Cortenberg.

De acht kinderen van J.P. Lescornet waren echter allen uit zijn eerste huwelijk en zeven ervan werden geboren te Antwerpen in O.L.Vrouw Noord.

Het eerste, een dochter, Elisabeth Antonia, werd gedoopt op 11 december 1685. Het tweede, een zoon, op 23 maart 1687.

Het jaar daarop weer een dochter, Suzanna Catherina, gedoopt op 4 juni 1688. Jean Pierre, zoals zijn vader genoemd, was nummer vier en werd gedoopt op 10 augustus 1689; deze komt verder nog ter sprake.

Als vijfde weer een dochter, geboren in april 1692 en genoemd naar haar moeder Laurencia. Het jaar daarop, op 26 augustus, werd weer een dochter geboren en Marie-Claire gedoopt.

Op 9 februari 1698 werd nog een dochter, Marie-Christine gedoopt.

De laatste van deze acht kinderen mag een niet alledaagse geval genoemd worden, Frans Jozef Hyacinthe Lescornet werd te Brussel geboren in september van hetzelfde jaar nog van zijn voorgaande zuster.

Sinds zijn benoeming aan de Raad van Brabant woonde J.P. Lescornet immers te Brussel zoals dat voor de raadsheren voorgeschreven was. Lescornet was niet alleen raadsheer, hij was ook een feodale heer, hij had namelijk een vierde deel van de baronie Gaesbeek gekocht met de twee Lennicken, hij was heer van Hamme, Vlezenbeek, Sint LaurentiusBerchem e.a.

- 15 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 15

Op 4 maart 1689 deed hij het verhef van deze heerlijkheden maar kort nadien verkocht hij de beide Lennicken aan raadsheer de Man en zijn deel in Gaesbeek verkocht hij op 7 november 1695 aan Charles Schockaert.

Te Lennick bezat hij een kasteel genaamd "Ten Hamme". Het was op de binnenkoer van zijn eigen kasteel dat hij aan zijn einde zou komen.

We weten niet met wie en waarom hij in grote onenigheid was geraakt, maar het zal wel een ernstig geval geweest zijn want het kon niet anders dan uitgemaakt worden door een duel. Op 28 maart 1715 werd het geschil uitgevochten dat eindigde met de dood van de gewezen raadsheer J.P. Lescornet. Hij werd begraven nabij het hoofd-altaar in de kerk van Hamme.

Zijn jongste zoon, Frans Lescornet was gehuwd met Marie Clara van Beughem, dochter van Hyacinthe Jozef Albert van Beughen en van Marie Ursule Gasp. de Villegas, beiden uit zeer vooraanstaande families.

De tweede van de zonen was zoals hoger reeds gezegd Jan Pieter genoemd zoals zijn vader. N a de noodlottige dood van zijn vader bekwam hij de heerlijkheid Hamme en alhoewel hij slechts een jong advocaat was solliciteerde hij naar de open gekomen plaats in de Raad van Brabant.

Hij was een ijverig begaafd man met ruime geest die geroepen was voor een grote toekomst. Op 1 april 1715 werd hij dan toch raadsheer benoemd mits een bemiddeling van 700 florijnen.

Jean Pierre Lescornet jr. bereikte geen hoge ouderdom en stierf ongehuwd op 26 januari 1722. De rouwdienst werd gehouden i n Sinte Gudule te Brussel, maar zijn stoffelijk overschot werd begraven in de kerk van Hamme, waar ook zijn vader rustte.

Zijn heerlijke bezittingen gingen over op zijn broer Frans Hyacinthe.

De familie Lescornet voerde een wapen van azuur, een keper van goud vergezeld van drie horens van ' t zelfde, met beslag en lus van keel, het mondstuk gericht naar senestre (=heraldische links; maar rechts voor de aanschouwer.)

Bronnen: Baron de Ryckman de Betz en burggraaf de Jonghe d'Ardoye: Armorial et bibliographie des chanceliers de Brabant.

Jos Goolenaerts

- 16 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 16

CU R)

- 17 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 17

Cáppellen, 8 September 1867.

Kroniek van Kapellen

PACHTER J A N Verschijnt den tweeden Zondag van iedere naatol.

Abonnementsprijs: I FRANC per jaar, op voorbaud le betalen.

Men abonneere rich bij A. FONTAINE & , CR.GEVAERT, Kleine Driesch,28, Antw.

VAN

CAPPELLEN.

Kloeke daden van de XXXIIII en de Blekken.

Ieder weet dat de Blekken meestal aangespannen zijn met de XXXIIII van het Nieuwlicht : Vogels van eender veéren Vliegen samen geéren.

Zij zijn dan samen ook op de lappen geweest ter gelegenheid van Kermisdinsdag ; en op wat manier zij bun hert opgehaald hebben zal blijken uit het volgende : 't Was in de herberg van Koben de Meyer, kerkmeester.

Daar zaten eenige vreedzame burgers een pintje te drinken en gerust onder malkander te praten, toen er drij mannen inkwamen, al huilende en brullende gelijk wilde dieren, links en rechts schimpwoorden en verwijtingen uitbrakende, zoo.danig dat vele der aanwezige personen verontweerdigd de herberg verlieten.

Aan het hoofd van dezen drijling stonden de Zwadder en Harman van de statie, twee agnjap ingezetenen die iedereen kent. Zij maakten de voorwacht uit van eene ploeg van50 à 60 man die hier bij den kerkmeester Koben de Meyer hunnen rol moesten komen spelen en hunne colère uitwerken ; want zij spouwen vuur en vlam sedert dat Pachter Jan in hun rapen zit eo onder hun duiven is komen schieten.

Gelijk eene bende baanstroopers en bandieten, hortelden en stormden zij de herberg in, razende en brieschende, zoekende wiep zij niet hunne oogen en hunne gebaren zouden verslinden. Eilaas ! zij vonden niemand dan drie stille burgers, waaronder twee ouderlingen, een van welke was onze gewezen burgemeester. Deze personen overvielen zij met smaadwoorden. hen met bier overgietende en allerlei schandalen rondom uitvoerende.

Onder dien hoop hebben zich buiten de bovengenoemde aanleiders onderscheiden Koben Huyskens, Henri van den Maalder, de wagenmaker Beeckinans en meer andere brave lié, die van iedereen voor hunne deugd geprezen worden. Maar vooral muntte daar uit de kleine Zwadder, het oudste zoontje van zijn vader : Hij heeft een aàrke Naar zijn vaàrke.

Dat jongske kan al goed vloeken en schelden : vechten ook al, zegt men, en het minst dat het nog bij leert, zal het zoo goed als zijne Pere kennis maken met de policie, de justitie en bet èensionnaat in de Beggijnenstraat.

Het goed verspreiden, het kwaad tegenwerken i s de plicht van ieder welpeizend man. • PACHTER JAN.

Maar wat deed de kerkmeester-herbergier om zijn buis te doelt respecteeren en zijne kalanten te beschermen ? —Niets : hij lachte in zijne vuist en scheen een heimelijk plezier t e nemen in hetgeen e r gebeurde. I n een woord, het klikske was uitgelaten, en daar mankeerde niemand als Vouwke en Prutske, zatte Peer en den heimelijke uit het Straatje.

Wat kan men al verder er over zeggen ? — De voorvechters van dien deftigen troep deden niet dan gedurig roepen : t Wij zijn krapul, hier is het krapul Pachter Jan is van gedacht dat van al wat ze daar gedurende twee uren lang uitgekraamd hebben, dit laatste alleen d e grootste waarheid bevat, want hunne handelwijze kan door geen fatsoenlijk man goedgekeurd worden, en enkel krapul en kraam is in 't staat alzoo te handelen.

Pachter Jan heeft den volgenden brief ontvangen, met verzoek van opneming, Om zijne onpartijdigheid te toonen wil Pachter Jan ditmaal aan dat verzoek voldoen, nogtans moet hij het publiek verwittigen,. dat er voortaan aan dergelijke vragen geen gevolg meer zal gegeven worden, tenzij de schrijver zich laat kennen, zonder dat er van zijnen naam in geene gevallen zal gebruik gemaakt worden.

Het is anders gelegen met stukken aan welke er reeds eene openbaarheid gegeven is, zooals het holleblokkenlied, dat in ons laatste nummer is opgenomen, daarvan behoeft Pachter Jan de schrijver niet te kennen ; het is voldoende, dat het stuk in het publiek domein gevallen is, en aan onze medeburgers eenig belang oplevert, om door Pachter Jan opgenomen te worden : CAPPELLEN, 50 Juli 1867.

Pachter Jan, Ik lees iedere maand uw blad, al moet ik liet dan ook afkeuren, als gij uwe gal uitbraakt tegen onzen achtbaren burgemeester, dien gij als eenen uitzinnigen liberaal wilt verdacht maken bij onze vreedzame bevolking.

Indien gij Kermiszondag uwen bril hebt op gehad toen de 'processie uitging en gij onpartijdig zijt, zooals gij altijd beweert te zijn, dan zult ge toch, i k hoop het, van gedacht veranderen en niet langer M. Vouwé beschuldigen van izts wat hij niet is.

Is de processie ooit luisterrijker geweest dan op dien dag?

Neen, zeker niet. En aan wie is dit alles te wijten ? liet is de beer Burgemeester die de gendarmerie van Putte heeft gerekwireerd ; het is nogmaals de heer Burgemeester die de

- 18 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 18

societeit der XXXIIII in de processie heeft doen spelen, en alleen hierdoor heeft hij zijne toegenegenheid niet betoond ; maar hij zelve deed zich in de processie opmerken, met de teekens zijner waardigheid aan en vergezeld door zijne twee schêpenen, die hij voor de plechtigheid had doen komen.

En echter hoefde M. Vouwé dat niet te doen, eu is het zelfs niet gebruikelijk dat dit gebeurt met deze processie. Het is dus uit vrijen wil en toegenegenheid voor de goede zaak dat onze achtbare beer Burgemeester dit heeft gedaan.

Onze voorgaande burgemeester, M . Dhanis, heeft maar eens de processie door de gewapende macht doen vergezellen ; maar toch deed hij nooit voor eene festiviteit wat M. Vouwé dit jaar deed. Woorden beteekenen allemaal niets, maar daadzaken zeggen en bewijzen alles.

M. Vouwé heeft bewezen door feiten, dat hij een brave kristelijke burger is en geenen liberaal ; eenen vriend van den eerw. heer Pastoor en een voorstaander der processie.

Neem, als gij onpartijdig zijt, Pachter Jan, dezen brief op, en ik heb de eer van u te groeten.

EEN NIEUW-LICHTER. Wat bewijst dien brief? Enkel dat op Kermiszondag Vouwke recht tegenover mijnheer Pastoor en bijna nevens den tresorier van 't kerkfabriek stond, en hij dus in zijne hoedanigheid van echt kameleon zich van den kop tot aan de teenen in eel] oprecht katholiek kleed moest steken.

Pachter Jan is nieuwsgierig om te weten, of ons ventje aan heerke Lambrechts dezelve reden zal opgeven, welke hij hem reeds dikwijls heeft opgegeven, als hij den katholiek speelde, en hij aan dat heerke nogmaals de historie zal verhalen van den jongen die den braai naar de pastorij bracht, zeggende dat hem zijn vader gezonden had met het compliment : a draagt dal naar den pastoor, want men weet niet waar men die vlug ook al eens kan noodig hebben ! D Wat meer is, Pachter Jan zal zich wel wachten ons Vouwke voor n'en liberaal te nemen ; dat is een manneken dat vandaag liberaal en morgen katholiek is, volgens van waar de wind komt, en die personen zijn in d'oogen van Pachter Jan noch visch noch vleesch, noch katholiek noch liberaal.

Ja, Pachter Jan heelt lang gezien dat Vouwke altijd eerst ziet van waar de wind komt, alvorens zich in beweging te stellen ; het is waarlijk werkhout, daar alles van te maken is, en het zijn hedendaags die mannen, welke gelukken. Onze medeburgers, denkt Pachter Jan, zullen er binnen twee jaren anders over peizen en een einde aan alle die comediën stellen.

Cappellen, 12 augusti 1867. llluNnEErF Ctl. DE RIDDER, Ingevolge uwen brie( van 19 Juli laastl. heeft de Gemeenteraad,in zitting van 10 dezer,besloten dat,aangezien uw reklaam van 29 mei 11. tegen uwen aanslag op de rol van het octroi voor het loopende jaar, door den raad niet in aanmerking is genomen, daar hetzelve in onbetamelijke termen was opgesteld en daar de rol van het octroi thans gesloten is, er u ter kennis zou gebracht worden dat alle reklamen tegen denzelven aan de Bestendige Deputatiemoeten gericht worden, mits zich te gedragen aan de voorschriften der wet.

Aanvaardt, Mijnheer, de verzekering onzer bijzondere achting.

Bij bevel D e Burgemeester, De Secretaris, L É O P .

VOUWÉ.

A. BOGAERTS.

Aan de Heeren Leden van den Geméenteraad van Cappellen.

MIJNE HEFREN, Ik moet u nogmaals lastig vallen, daar ik uwen brief, mij op t2 dezer toegezonden, niet onbeantwoord kan laten.

Gij zegt mij daarin, dat mijn reklaam van 29 mei 11. niet door u, achtbare Heeren, is in aanmerking genomen, omdat hetzelve in onbetamelijke termen is opgesteld.

Wat dit punt betreft, moet ik u doen opmerken, dat ik geen de minste onbetamelijkheid vind, met aan u te zeggen, dat gij eene slechte stiefmoeder zijt, mits gij aan het eene kind meerder goed doel, dan aan het ander, wanneer ik dit gezegde met cijfers bewijs, nog met aan u vriendelijk te verzoeken mij op dien voet te behandelen,daarde eerie van u den andere op behandelt ; i k vraag dus enkelijk in het betalen der gemeentelasten benevens u geplaatst te worden ; en dat vind gij onbetamelijk ! doch laten wij deze kwestie aan den eenen kant stellen, om ons enkelijk bezig te houden met het tweede punt van uwen brief, aldus luidende : aDaar de rol van het octroi thans gesloten is, heeft de aRaad beslist dat er u ter kennis zal gebracht worden, dat Dalle reklamen tegen dezelve aan de Bestendige Deputatie a moeten gericht worden, mits zich te gedragen aan de voor' schriften van de wet. a Ik hid u nogmaals, achtbare Heeren, het voor geene onbetamelijkheid te nemen, dat ik u aanraad eerst het voorbeeld te geven, u aan de voorschriften der wet te gedragen, alvorens zulks aan mij aan te bevelen, en dit zou zeker eerie betamelijkheid zijn.

Omu te overtuigen, dat gij bezijden de wet gegaan zijt, en dezelve niet gekend of ten minsten niet verstaan hebt, zal ik het mij veroorloven u het art. 155 der gemeentewet, in zijn geheel, onder het oog te leggen, en hetzelve goor u te ontleden : aArt. 155.—Ingeval liet zonde toegelaten zijn eene belasting te heffen, zal het ontwerp van rol der verdeeling, overeenkomstig de bestaande schikkingen, opgemaakt worden ; en door den Raad voorloopig vastgesteld, gedurende 15 dagen ter inzage der belastplichtigen van de gemeente onderworpen worden, na dat het collegie van burgemeester en schepenen, er de publieke afkondiging van gedaan heeft ; gedurende dien tijd zullen de belastplichtigen, welke zich denken benadeeld te zijn, bij het gemeente-bestuur kunnen reklameren.

Welk ook de beslissing van den raad zij wegens die reklamen, zal hij gehouden zijn alle vragen, rekwesten of reklamen, die hem tegen hetzelve zullen toegezonden zijn, met liet ontwerp van rol naar de Bestendige Deputatie van den provintieraad op te zenden. a Dit artikel zegt dus, dat de rol voorloopig door u vastgesteld, gedurende 15. dagen ter inzage van de belastplichtigen der gemeente zal blijven, na dat er door het collegie de al'kon-

-19-

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 19

diging van zal gedaan zijn ; de rol is door u in uwe zitting van ` 16 mei II. voorloopig vastgesteld, en den 20"° daarna is er op de daartoe bestemde plaats en uur de vereischte publiciteit aan gegeven, tot hiertoe hebt gij de voorschriften der ▶yet stiplelijk in acht genomen ; maar gemeld artikel zegt. verdér : •«Gedurende die vijftiep dagen zullen de schatplichtigen; welke zich denken benadeeld te zijn bij het gemeente-bestuur kunnen .;reklameeren.

Daar ik mij benadeeld denk, en welk gedacht door al de fatsoeneliike inwoners onzer gemeente gedeeld wordt, heb ik van dat recht gebruik gemaakt, en de negenste dag na de afkondiging, heb ik mijn reklaam aan u, achtbare Meeren van het gemeente-bestuur,ingezonden; dus is uwe te rechtwijzing, dat ik mij bij de Bestendige Deputatie moest vervoegen, ongegrond, en heb ik mij gansch volgens de voorschriften der wet .gedragen.

Nu het slot van het artikel 155 zegt, dat welke uwe beslissing zij over de aan u ingezonde reklamen, gij verplicht zijt dezelve aan uwen voorloopig vastgestelden rol te voegen, en dezelve gelijtijdig met dat stuk aan de Bestth dige Deputatie op te zenden.

Dit hebt gij niet gedaan; gij hebt mijn reklaam ingehouden, hier zijt gij dus aan uwen plicht té kort gebleven, hier hebt gij de wet aan den eenen kant geschoven, hier hebt gij nogmaals door onkunde of misverstand willekeurig gehandeld.

Ik heb u eensdeels deze regels willen toesturen om u te bewijzen, dat gij in uw ongelijk waart, wanneer gij in uwen brief van 12 dezer mij zegde, dat ik mij niet aan de voorschriften der wet gedragen had, en anderdeels om u te berichten, flat ik mijne reklamen, u toegezonden, zelfs aan de Bestendige Deputatie zal doen toekomen,en dat ik u dus van dien last ontsla. • Verders bid ik u, achtbare Heeren, te gelooven, dat ik met volle vertrouwen de beslissing der Bestendige Deputatie over mijne reklamen te gemoet zien, welk door alle onpartijdige inwoners onzer gemeente zonder uitzondering, als gegrond beschouwd worden_ Cappellen, 17 augusti 1867. C u . DE RIDDER. KOBE. — Vader de Baas, mij dunkt dat Ch. De Ridder •maar rond de pot zwerft, en dat hij beter zou doen recht voor de vuist voor den dag, te komen.

PACHTER JAN. — Wel Kobe ik versta niet wat gij daarmede wilt zeggen, kunt ge dan nog rechtstreekser de waarheid aan iemand zeggen ?

KOBE. — Volgens mij ja, hij moest maar i n eens af zeggen aan ons ventje en heel het klikje, dal zij daar op hunne plaats niet zijn, zij beter zouden doen hun met hunne eigene zaken te bemoeien, en aan andere die er verstand van hebben, het bestuur van onze gemeente over te laten.

PACHTER JAN. — Nu versta ik u, gij zoudt willen dat hij ons ventje op zijnen drijpikkel zette, en schoenen deed maken, doctor Kwaytan in zijne pilledraalerij plaatste, en De Posson na zijne stokerij zond.

KOBE. — Dat altemaal precies zoo niet, wat Kwaytan en De Posson aangaat, daar kan ik niet over oordeelen, want van n'en apothekerswinkel of van eene genevermakerij ken ik niets; wanneer de genever gefabrikeerd is, proef•ik wel of hij goed of slecht is, maar dien van • De Posson heb ik nog niet

geproefd, dus laten wij dit ter zijde ; maar wat ons ventje betreft, dat wil ik in 't geheel niet op n'en drijpikkel zetten, daar. ken ik-up miuste zoo veel van, dat ik wel weet, het manneken, op zijnen ouderdom, • jlet. schoenntaken. niet meer zal leeren, mail er de kost voor vrouw en kinderen mede te winnen ; i k zonde het ventje•na den groeten theater terug zenden, daar is 't op zijn plaats, daar kan het roem inoogsten ; en dat is in alle geval niet te verwonderen, bet manneken heeft van jongs af niets anders gedaan, en heeft er altijd deftig het brood mede verdient, het schijnt bovendien zeer veel aanleg voor het muziek te hebben ; en wel bijzonder voor liet viooltje, dat het zoo uitermate goed speelt, da.t men zou zeggen, dat het voor een viooltje gemaakt is.

PACHTER JAN. --- Kobe, w a t g i j mij daar van ons Vouwke zegt verwonderd mij grootelijks, want over omtrent twee jaren, toen hij de schoenmakers stiel begon, peisde heel het klikje en nog veel andere onzer medebuigers, dat het met de overige schoenmakers onzer gemeente gebeld was.

KOBE. — Wie n'en put voor een ander graaft valt er niet zegde zelfs in, en die een ander om verre wilt werpen, valt dikwijls het eerste, ons moeder Trien heeft mij herhaalde malen, als ik nog zeer jong was, voorgehouden, dat als ik mij eens in de wereld zou begeven, en dat i k een ambacht zou gevonden hebben, welk mij een bestaan voor vrouw en kinderen zou opleveren, ik mij daar mede te vrede moest houden, en na geene verandering mocht trachten, want dat alle veranderingen geene verbeteringen zijn, en waarlijk vader de Baas, de ondervinding heets mij reeds meermaals geleerd, dat onze morder Trien eerie verstandige vrouw is, en in haar gezegde gelijk had.

Het is spijtig dat Vouwkes mo@r aan 't ventje in zijne jongheid dezelve lessen niet heeft gegeven, en deze door hem niet gevolgt zijn, onze gemeente zonde e r uitnemend veel bij gewonnen hebben, en misschien zou er het ventje zelfs ook hiel bij verloren hebben.

De kinderschool op het gemeentehuis.

TRIEN. — Waarom, baas Jan, zegt gij sedert eenigen tijd de kinderschool op het gemeentehuis; in plaats van de gemeenteraad, als gij van die mannen spreekt?

PACHTER JAN. — Omdat die raad meer aan gene kinderschool of waschkuip gelijkt, dan aan n'en gemeenteraad.

TRIEN. - - Baas Jan, gij maakt m i j lastig, ' t zijn toch altijd bij u de wijven, die liet gedaan hebben, wat gelijkenis heeft dan toch eerie •kinderschool met eene waschkuip; ge zult liet toch zoo verre niet brengen, hoop ik, van Vouwke, Kwaytan en De Posson aan den waschtop te zetten, en voor waschwijven te doen passeeren.

PACHTER JAN. — Maakt u niet driftig , moeder trien, ik wil die gasten zeker niet aan den waschtop zetten, niettegenstaande zij daar misschien al zoo goed of beter op hunne plaats zouden zijn , als in de kinderschool op het gemeentehuis.

Om u te bewijzen , dat er nog al veel gelijkenis i s tusschen eerie kinderschool en n'en waschkuip, en tussehen die twee dingen en onzen gemeenteraad, zal ik ti zeggen dat in eene kinderschool ieder om het meeat babbelt,zonder te weten wat hij zegt, en dit is aan den waschtop altijd liet geval. al de wijven klappen daar om ter meeste. Welnu, in onzen

- 20 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 20

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 21

Het kasteel «De Mik» ligt in Maria-ter-Heide, een gehucht van de gemeente Brasschaat, in het noordoosten van Antwerpen.

Officieel maakte Brasschaat, samen met Kapellen en Hoevenen, op bestuurlijk, administratief, gerechterlijk en kerkelijk gebied deel uit van de heerlijkheid Ekeren. Pas in 1830 zou het gehucht Brasschaat zich van Ekeren losmaken en verder een zelfstandige gemeente blijven. Met de recente gemeentefusie onderging Brasschaat geen wijzigingen.

De heerlijkheid Ekeren behoorde vroeger aan de heren van Breda, later aan de heren van Hoogstraten. De heren van Hoogstraten, de Lalaings, bekwamen in 1509 de titel van graaf.

Door het huwelijk van een vrouwelijke de Lalaing kwam de familie van Salm-Salm in het bezit van het graafschap Hoogstraten. In 1740 werden de van Salm-Salms prinsen en Hoogstraten werd opgetrokken tot een hertogdom.

In 1542 viel de Gelderse «veldheer» Maarten van Rossem de Kempen binnen en begaf zich, via Hoogstraten, naar Brasschaat om Antwerpen aan te vallen. Alles wat de bende van van Rossem op haar weg ontmoette werd geplunderd en in brand gestoken. Aan de kapel van Brasschaat leverde Maarten van Rossem een bloedige veldslag tegen de troepen van burggraaf René van Châlons, prins van Oranje. De prins had de beschikking over 500 ruiters en 3.000 man voetvolk, terwijl van Rossem 2.000 ruiters en 14.000 man voetvolk aanvoerde. De prins werd verslagen en kon op het nippertje aan de dood ontsnappen. Kort daarop druipt «Zwerte Maarten» af, doch zonder Antwerpen te hebben bemachtigd D e verwoestingen die hij rond Antwerpen, en vooral in de Kempen, had aangericht waren echter onbeschrijfelijk.

Wanneer we vertrekken aan de Kleine Barreel — de grens van Brasschaat met Merksem — en we volgen de Bredabaan tot in Maria-ter-Heide, het meest noordelijk gehucht van Brasschaat, klimmen we van 5 meter naar 26 meter boven de zeespiegel. Deze Bredabaan was in het begin van de 18de eeuw nog een erg kronkelende zandweg, maar werd in 1745 rechtgetrokken tot in het centrum van Brasschaat. Rond 1780 werd de Bredabaan dan doorgetrokken tot in Maria-ter-Heide.

De naam Maria-ter-Heide komt pas voor bij de oprichting van de parochie aldaar in 1852. Vóór die datum heette die wijk gewoon «Brasschaatse Heide». De kerk van Maria-ter-Heide dateert uit 1849-'50, samen met de pastorij en het kerkhof. In deze kerk bevinden zich waardevolle kunstschatten, allen giften van de familie della Faille de Leverghem. De kerk werd in 1870 vergroot door bijvoeging der zijkoren en in 1938-'39 door bijbouwing van de zijbeuken. De kerk werd gedeeltelijk vernield in 1940, onmiddellijk heropgebouwd, weerom voor de helft vernield in 1944, waarna de heropbouwing in 1949-'50 gebeurde. Aan de achterzijde van deze kerk bevindt zich het familiegraf van de familie della Faille de Leverghem.

In de volksmond spreekt men vaak over «Polygoon» in plaats van Maria-ter-Heide. Deze benaming slaat op het militaire schietveld waar, sinds 1820, regelmatig oefeningen worden gehouden met verschillende types van kanonnen en projektielen. Het «Kamp van Brasschaat» of «Polygoon» werd opgericht door Willem, koning der Nederlanden, bij besluit van 25 april 1820. In 1842 bouwde graaf de Baillet-Moretus er verschillende lokalen, paardestallen, enz. en verhuurde deze met de gronden aan het Belgische leger. In 1854 kocht de Staat het kamp met een oppervlakte van 92 ha. Door latere aankopen werd «Polygoon» nog uitgebreid tot 265 ha.

In een oorkonde van de abdij van Bornem uit 1267 wordt Brasschaat voor de eerste maal vermeld als «Breesgata». Het oudste dokument dat handelt over een plaats in Brasschaat dateert uit het jaar 1251, en daarin spreekt men van De Mik, het domein waar we het nu over willen

- 22 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 22

hebben. Mik of Micke was eertijds de benaming voor een gaffelvormige galg, een paal met één arm. Op de plaats waar zich nu het domein De Mik bevindt, stond vroeger de galg, op het einde dus van het rechtsgebied van de heerlijkheid Ekeren.

De Mik is dus het eerste «Brasschaatse woord» dat in de geschiedenis komt opduiken. In de 14de eeuw gold de naam «De Mik» zowel voor het gehucht als voor de «gasthuyshoeve», d.i. de hoeve van het Sint-Elisabethgasthuis van Antwerpen. De stad Antwerpen had omstreeks 1200 zijn eerste gasthuis of godshuis, en dat was gelegen aan de Groenplaats waar zich toen ook het kerkhof van Antwerpen bevond. Vanaf 1238 werd het godshuis verplaatst naar de Lange Gasthuisstraat. Het gasthuis, onder de bescherming gesteld van de heilige Elisabeth van Hongarije, werd beheerd door kloosterlingen die de regel van Sint-Augustinus volgden. Verschillende schenkingen, veelal in de vorm van onroerende goederen, brachten welvaart aan het Sint-Elisabethgasthuis. In een akte van 16 december 1280 stond Isabella van Breda, echtgenote van Arnout van Leuven, al haar Ekerse bezittingen. gelegen op de Mik en Bremdonk, af aan dit gasthuis.

Reeds in 1380 stonden er twee hoeven op het grondgebied van De Mik, om de ontginning van de gronden mogelijk te maken. De grootste Mikhoeve, één der oudste nederzettingen van Brasschaat, bleef onveranderd op dezelfde plaats staan en verleende haar naam aan het domein, het park, het kasteel, een straat en een herstellingsoord., Op beide boerderijen woonden pachters die het land huurden van het Sint-Elisabethgasthuis.

Op 15 januari 1771 koopt Hendrik-Jozef Stier : «eerre hoeve met huyse, schuere, stalle, gestaen ende gelegen op de Mik onder de heerlykheydt van Eeckeren, met de landen, weyden, houtkan ten, bempden ende heyden, tesamen groot volgens metinge van den Landtmeter J.B. Willemsen achtentwintigh benderen dryhondert vier ende seventigh roeden».

- 23 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 23

Hendrik Jozef Stier zal door diverse aankopen zijn domein nog uitbreiden en begint in 1775 met de aanleg van het prachtige park, volgens plannen opgemaakt door architekt Guimard, de ontwerper van het park van Brussel.

Hendrik Jozef Stier (1743-1821) was een zoon van Albert Stier, een handelaar die afkomstig was van Amsterdam. Uit het huwelijk van Albert Stier en Isabella de la Bistraete sproten zeven kinderen, en één der zonen, Hendrik-Jozef Stier, huwde in 1767 in dd Antwerpse Sint-Jakobskerk met Marie-Louise Peeters (1748-1804), vrouwe van Aartselaar, enige dochter van Joannes Peeters, heer van Aertselaer, Cleydael, Buerstede, enz. Vanaf 26 april 1816 koppelde HendrikJozef Stier de naam «van Aertselaer» aan zijn naam. In 1785 bouwt hij op de plaats van een oude boerderij het kasteel De Mik. Bij de opkomst van de Franse Revolutie vertrekt Hendrik-Jozef Stier van Aertselaer met zijn echtgenote, kinderen en schoonkinderen, naar Amerika en de familie zal pas in 1802 terugkeren, waarna ze het kasteel De Mick als woonst kiezen.

In 1816 wordt Hendrik-Jozef Stier van Aertselaer in de adelstand opgenomen en op 22 juni 1821 sterft hij op 78-jarige leeftijd. Zijn dochter, Isabella Stier (1768-1822), erft het domein De Mik, dat ondertussen door diverse aankopen uitgegroeid was tot 159 ha. Isabella Stier was in 1790 in de echt verbonden met Jan-Michel baron (sinds 1814) van Havre (1764-1844) en zo zal het kasteeldomein in deze familie overgaan.

De familie van Havre komt reeds in 1305 voor in de streek van Gent. Via Temse en Sint-Niklaas zullen de van Havres zich rond 1600 te Antwerpen vestigen, waar ze vooraanstaande plaatsen in het openbaar ambt bekleedden. Op 4 mei 1716 wordt hen de titel van ridder toegekend door keizer Karel VI. Op 7 januari 1814 volgde de toekenning van de titel baron van het keizerrijk door Napoleon I en op 15 oktober 1853 de toekenning van de titel van ridder aan alle mannelijke afstammelingen van Constantijn-Karel van Harve.

Isabella Stier van Aertselaer overlijdt reeds in 1822 en Jan-Michel van Havre zal vanaf 1830 heel wat aan het kasteeldomein gaan veranderen. Het park wordt gewijzigd en op Engelse wijze heraangelegd door de Oostenrijkse architekt Petersen. Er wordt een grote vijver van 3 ha aangelegd voor het kasteel en enkele grasvelden — versierd door talrijke beelden — zorgen voor afwisseling in het grote park. Het kasteel wordt vergroot door architekt Vanderstraeten en aan de voorzijde van de vijver wordt een toegangspoort gebouwd met ophaalbrug. Deze poort, in ijzermaalsteen, is een geslaagde nabootsing van de oude militaire poort van de noordfranse stad Bourges.

Van de zeven kinderen van het echtpaar van Havre-Stier wordt Eugeen-Karel van Havre, in 1839 gehuwd met Henriette Cornelissen van het kasteel Ter List te Schoten, de eerste burgemeester van de nieuwe gemeente Brasschaat, die zich in 1830 van Ekeren losmaakte, en hij zou dit burgemeesterschap blijven waarnemen tot in 1849. Twee dochters, Louisa en Clementina van Havre, huwen met twee neven van de familie della Faille en zullen, bij de dood van hun vader, Jan Michel van Havre in 1844, het kasteeldomein erven.

De familie della Faille komt reeds voor in de 14de eeuw in de streek van Kortrijk, onder de naam van der Faelge. Jan van der Faelge, gezegd de Oude, wijzigde op 8 augustus 1562 zijn naam in della Faille. Verschillende leden van deze familie vergaarden roem en rijkdom als vooraanstaande handelaars in de Scheldestad. De della Faille's verdeelden zich in drie takken : della Faille d'Huysse, de oudste tak, werden in 1674 baronnen van Nevele, in 1676 baronnen van Estinpuis, en vanaf 4 januari 1843 mochten alle afstammelingen van Adolf-Jozef-Ghislain della Faille d'Huysse de titel van baron en barones voeren. De tweede tak, della Faille de Waerloos, werden tot ridder geslagen in 1623 en tot graaf verheven op 14 mei 1768, terwijl de derde tak. della Faille de Leverghem, o p 20 mei 1921 de titel van baron verkregen, overdraagbaar op alle mannelijke nakomelingen van Jan-Marie-Jozef della Faille de Leverghem en Margaretha-Georgine de Ranst de Berchem de Saint-Brisson, weduwe van André-GastonAlfons-Jan-Marie-Jozef della Faille de Leverghem.

- 24 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 24

Poortgebouw.

Het huwelijk van Jan-Marie della Faille met Louise van Havre bleef kinderloos en wanneer Jan della Faille in 1848 overleed werd het echtpaar, sinds 1833, Alfons della Faille de Leverghem en Clementina van Havre (1812-1877) de nieuwe bezitters van het kasteeldomein De Mik, dat door verschillende aankopen reeds was uitgegroeid tot 172 ha.

Alfons della Faille de Leverghem (1809-1879) was in 1834 burgemeester van Booischot, nadien provincieraadslid en vanaf 1854 parlementslid. Hij was de bouwer van de eerste school van Maria-ter-Heide en maakte het in 1850 mogelijk dat de kerk van dit gehucht werd gebouwd, die hij nadien, door talrijke schenkingen, rijkelijk versierde.

Op 7 december 1871 brandt het kasteel De Mik gedeeltelijk af, maar het wordt onmiddellijk herbouwd door bouwmeester Joseph Claes, naar het oorspronkelijke plan, maar met een hogere verdieping. Het kasteel wordt terug bewoond vanaf 1875.

Op 2 april 1879 overlijdt Alfons della Faille de Leverghem en van zi;n zes kinderen is het zijn dochter Jeanne die het kasteel De Mik erft met een park van 72 ha. Jeanne della Faille de Leverghem (1855-1929) was gehuwd met Hendrik, baron (sinds 1893) de Witte (1851-1919), en dit echtpaar bewoonde het buitenverblijf de Kruyshoef, o p de grens van het domein De Mik. Jeanne della Faille doet afstand van haar erfdeel ten voordele van haar broer Karel della Faille, in ruil voor andere eigendommen. De Kruyshoef werd in het begin van Wereldoorlog I vernield, en niet meer heropgebouwd.

Karel, graaf (sinds 1893) della Faille de Leverghem (1842-1902) bezit dan het zuidelijk deel van het domein, terwijl zijn broer Jan (°1851) de noorderlijke helft als zijn eigendom mag beschouwen. Wanneer Karel in het huwelijk treedt met Paulina Geelhand (1844-1927) worden haar bezittingen, de gronden naar de Pauwelslei, bij zijn domein gevoegd.

Karel della Faille overlijdt in 1902 en Jan in 1929. Karels weduwe en tweede vrouw. EdmĂŠeMarie Martinau de Chernez, keert terug naar haar geboorteland Frankrijk, en het domein De Mik wordt verdeeld.

In 1931 worden 151 ha aangekocht door de Antwerpse industrieel Hendrik Leonard Jurgens.

Een deel van 15 ha blijft in het bezit van Margaretha van Ranst van Berchem, de schoondochter

- 25 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 25

van Jan della Faille de Leverghem. Zij bouwt er een landhuis dat tijdens de tweede wereldoorlog zal vernield worden en niet meer werd heropgebouwd. Op een deel van 4,5 ha bouwen Sabine della Faille, dochter van Jan, en haar echtgenoot, Leopold de Montai, een landhuis dat de naam krijgt van haar moeder : «Hof Ste.Edmée».

Hendrik-Leonard Jurgens overleed in 1939. Zijn echtgenote, Christina van Haaren, stierf in 1949, waarna hun kinderen, Hendrik en Elisabeth in juni 1949 het domein verkopen aan een immobiliënmaatschappij die het in grote stukken gaat verkavelen.

Om de ontbossing van dit eeuwenoude domein zoveel mogelijk tegen te gaan en er een openbaar park van te maken, werd de kern van het kasteeldomein, welke het mooiste natuurschoon en de merkwaardigste bomen bevat, ca. 37 ha groot, aangekocht door het gemeentebestuur van Brasschaat. Een gelukkig initiatief van Frans Schijnen, burgemeester van Brasschaat van 1945 tot 1951, want hoewel slechts door weinigen gekend is het park De Mik één der merkwaardigsten van het hele land !

Een ander stuk van 36 ha werd gekocht door Karel Loos van «De Groene Jager», terwijl andere delen, schommelend tussen de 4 en 20 ha, verkocht werden aan de families Krijnen, Willemsens, Huybrechts, De Koninck. 7 ha tenslotte, met het kasteel De Mik, werden verkocht aan de v.z.w.

«Herstellingsoord der Beroepsmutualiteiten te Antwerpen» die het sinds 1949 tot 30 oktober 1984 in eigendom hielden.

De Mik bezit nagenoeg hetzelfde arboretum als Tervuren met dit verschil dat de bomen van De Mik groter en ouder zijn. Er is zelfs geen enkel arboretum in ons land waarmee De Mik niet kan wedijveren, want men vindt op het kasteeldomein oude en zeldzame boomsoorten.

Wanneer Jan-Michel, baron van Havre, uit Amerika terugkeerde, bracht hij verschillende bomen mee die in ons land nog niet voorkwamen (o.a. de Quercus Rubra of Amerikaanse rode eik), en plantte ze op zijn domein in. Er staan bomen, zoals de inlandse eiken, die ongeveer 180 jaar oud zijn; de eiken rond het kasteel staan er al meer dan 200 jaar, evenals de pijnbomen en de groene beuken. Verder bemerkt men er een geweldig assortiment aan zeldzame boomsoorten als moeraseik, zwarte epicea, Douglasden, Nordmanniaden, Lord Wymouthpijn, Liquidambar of amberboom, taxus, zilverden, eeuwig groene sequoia, Japanse thuya, wilgbladige eik, Canadese Hemlockspar, toxodium of moerascyprus, Atlasceder, Lawson's cypres, tulpenboom, witte es, bitternoot, Korsikaanse pijnboom, Libanese ceder, enz., té veel om op te noemen.

Het domein De Mik kan men gemakkelijk bereiken via de Bredabaan in Brasschaat - Maria-terHeide, de eerste straat voorbij de kerk, de Bosschaertstraat, uitrijden tot in de Durentijdlei.

Schuin rechts de Kerkedreef inrijden en deze dreef blijven volgen tot men aan de linkerkant de ingang van het domein tegenkomt.

Het voorste gedeelte van het kasteeldomein — vanaf de inkompoort tot de weg achter de kasteelvijver—is openbaar park. Het kasteel zelf, met een domein van 9 ha, bleef als sanatorium in dienst tot 30 oktober 1984. Vanaf 1 november 1984 werd het kasteelgoed eigendom van privé-eigenaars, die o.a. de mogelijkheid overwegen om in het kasteel De Mik een zestal appartementen in te richten.

- 26 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 26

Antwerpen in 1893 De wereld kent sinds 1873 een langdurige depressie, waaraan ook BelgiĂŤ niet ontsnapt.

Antwerpen schijnt hierop nochtans een uitzondering te maken: hier heerst nog steeds een bijna algemene welvaartseuforie; zelfs de armste stadbewoner is apetrots te kunnen wonen in een stad die over heel de aardbol als een van de belangrijkste wereldhavens wordt beschouwd. De jongste jaren zijn er inderdaad spectaculaire havenuitbreidingen geweest, prachtige openbare gebouwen opgericht, een stadscholennet ontwikkeld waar Europa naar opkijkt. In het door een katholieke regering bestuurde BelgiĂŤ is Antwerpen een liberaal bastion, onder het burgemeesterschap van Jan Van Rijswijck die 7 november vorig jaar de eed aflegde als opvolger van Leopold De Wael.

De stad telt een kwart miljoen inwoners.

De stadskas is kerngezond: tegen 19,6 miljoen uitgaven worden 27,9 miljoen ontvangsten geboekt (een goede gewoonte die zal standhouden tot 1914).

De stad barst letterlijk uit haar oude vestinggordel. In 1893 worden 512 toelatingen voor nieuwbouw en 874 toelatingen voor veranderingswerken aan woningen gegeven.

De opvallendste uitbreiding zien we op het Zuid en in de wijk Zurenborg.

Groentemarkt op de Oude Vaariplaats, 1893

Het Zuid Tot in 1874 was het Zuid voornamelijk ingenomen door een omvangrijke citadel met bijhorende uitgestrekte esplanade, het zogeheten kasteelplein. Deze citadel dateerde van 1567 en was gebouwd als dwangburcht op last van hertoch van Alva, en mettertijd vergroot.

- 27 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 27

In 1874 werd de citadel gesloopt, en op de vrijgekomen gronden ontstond een nieuwe wijk, het Zuid, met een typische geometrische aanleg gekopieerd op projecten in Frankrijk. Er ontstonden 64 nieuwe straten. Vanaf 1886 werden er in de nieuwe wijk huizen gebouwd, maar het is slechts vanaf 1890 dat er echt grootscheeps gebouwd wordt.

Zurenborg Door een kleine groep Antwerpse ondernemers van katholieke strekking wordt de wijk rond de Cogels-Osylei tot stand gebracht: een mengelmoes van verschillende stijlen: neogothiek, renaissance, neo-classicisme, nep-byzantijns, barok, romaans, art nouveau en het hypermoderne Jugendstil. Zowat 55 à 60 huizen worden per jaar gebouwd. De CogelsOsylei is voor de rijke burgers, de Dageraadplaats voor de gewone burgershuizen, en de Leemputstraat voor de "ouvriers de bonne condition".

Centrum De Suikerrui, die de zuidelijke vestinggracht van de éérste stadsomwalling was, is sinds 1832 overwelft. Tot 1893 werd de naam Suikerrui alleen gegeven aan het stukje tussen de Pieter Potstraat en de Hoogstraat; de overzijde van de Kaasstraat tot de Gildekamerstraat heette Zoutrui, en het overige stuk, tegen de Schelde aan, heette Boterrui.

Anno 1893 krijgt alles een gezamenlijke naam Suikerrui.

In 1893 wordt de Nieuwstad gesaneerd. D e i n 1823 gebouwde woonkazerne wordt gesloopt en door een reeks meergezinswoningen vervangen. De Nieuwstad verbindt de Oudevaartplaats met de Tabaksvest.

In 1893 worden twee nieuwe ruien gebouwd: een van het Mechelseplein naar de Handelsplaats, een van het Mechelseplein naar de Nijverheidslei (Britselei).

Stadswerken Hoofdingenieur-bestuurder van de Dienst der Stadswerken is Gustaaf Royers, ook leraar aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten.

In de Dienst voor Stadswerken bestaat reeds lang een afdeling "Openbare Wandelingen", sinds 1863 onder de bevoegdheid van de "Dienst van de Ingenieur". I n 1893 wordt "Openbare Wandelingen" een zelfstandige dienst.

Hendrik Kennes, geboren 1839 in Kontich, en sinds 1858 in stadsdienst, wordt op 1 mei 1893 tot opziener-dienstoverste bij de Dienst der Stadswerken benoemd. Samen met Ferdinand Truyman, conducteur bij deze dienst, is hij verantwoordelijk voor de bouw van het nieuw Loodswezen..

Diezelfde Ferdinand Truyman heeft ook het ontwerp getekend voor het Hoger Handelsgesticht (Schilderstraat 41). De bouw van deze handelshogeschool zal van 1893 tot 1897 duren. Het wordt een gebouw in bombastische, eclectische neobarokke stijl.

Aan het Loodswezen wordt sinds vorig jaar gebouwd. Het wordt een monumentaal gebouw, een late toepassing van de neogothiek vermengd met eclectische neo-Vlaamse renaissance, waarin havendiensten, waterstaat, bruggen en wegen, loodswezen, post en telegraaf e.a. een onderkomen zullen vinden.

- 28 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 28

Vlees en Vis Zondag 16 april 1893 worden op de Kunstlei (thans Italiëlei, waar nu de K.V.O. staat) de nieuwe Antwerpse Hallen ingehuldigd.

De grond is gekocht aan 160 F/m2 en beslaat een oppervlakte van 2000 m2. Gelijkvloers treft men er 139 kramen aan, alle door beenhouwers ingenomen, terwijl op de gaanderijen kramen ingericht zijn voor de verkoop van fruit, eieren, boter en groenten.

De Vleeschhallen in opbouw

In 1891 i s beslist dat d e vismarkt van het Steenplein niet naar de Veemarkt zal verhuizen, maar naar een perceel gekocht van de Société Anonyme du Sud d'Anvers en begrensd door de Sint-Michielskaai, d e Goede Hoopstraat, d e Riemstraat en de Scheldestraat. Eigenlijk middenin de vroegere kloostertuin van de eens zo machtige Sint-Michielsabdij. D e werken aan de markthal worden aangevat op 1 maart 1893, door de firma Max hargot, voor een bedrag van 353.000 F. Plechtige opening in 1894.

In februari 1893 wordt b i j h e t College van Burgemeester e n Schepenen een bouwaanvraag ingediend v o o r d e "Bouwing eenen woning, bureel, magazijnen en stalling" over de Gasfabriek in de Kronenburgstraat; I n het complex zal vis verhandeld worden. (Later, i n het begin van de 20ste eeuw, worden er rookschouwen opgetrokken en z a l h e t gebouw gebruikt worden a l s haringrokerij. Dit tot in 1961. De haringrokerij is thans beschermd monument e n w o r d t a l s "woonproject" gerenoveerd d o o r Bouwonderneming Van Hekken).

De Vleeschhallen voltooid

Stadsbeeld Op 22 maart 1893 besluit het College van Burgemeester en Schepenen de plannen goed te keuren om de kastanjebomen op het De Coninckplein te verwijderen en nieuwe aanplantingen te doen met één enkele rij olmen afkomstig van de Zuiderlei (voltooiing in juni 1895).

In 1893 wordt in de Grote Hondstraat een politiebureau gebouwd, een imposant pand in eclistische stijl met neobarok- en neorenaissance-elementen.

In het in 1874 ingehuldigde Gerechtshof is in 1893 de rijke decoratie van de Assisenzaal voltooid, o.a. muurschilderingen i.v.m. onze oude Rechten en Costuymen door Kale Ooms e.a.

- 29 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 29

Kerken Stadsuitbreiding betekent: nieuwe parochies en de bouw van nieuwe kerken. O p de Amerikalei wordt begonnen met de bouwwerken aan de St.-Michel en St.-Petruskerk volgens plannen van H.F. Va n Dijck, een tamelijk origineel ontwerp dat nochtans terugwijst naar de romaanse hoofdkerken van de Dordogne en de Charente, terwijl het interieur eerder aan de Griekse kerk van Parijs zal doen denken; In Deurne wordt de St.-Rochuskerk ingewijd, in neogotische stijl.

In de Bexstraat wordt o p 26 oktober 1893 de Vlaamse Evangelische Kerk in gebruik genomen, een sober neoromaans gebouwtje.

Het meest spectaculaire kerkgebouw dat in 1893 wordt ingehuldigd is echter de neomoorse Joodse Synagoge in de Bouwmeesterstraat op het Zuid.

De Joodse gemeenschap, die in 1867 slechts een De Synagoge, Bouwmeesterstraat duizental personen telde, is de jongste tijd zodanig gegroeid dat ze zelfs die van Brussel overtreft, een ontwikkeling die ongetwijfeld verband houdt met de economische groei van Antwerpen als havenstad.

Welstellende Joodse handelaren e n industriĂŤlen brengen d e diamantsector tot volle expansie, terwijl Joodse kandidaat-landverhuizers uit Oost-Europa in Antwerpen blijven hangen.

De Synagoge i n de oude Salavatorkapel i n de Grote Pieter Potstraat biedt slechts plaats aan hooguit tweehonderd gelovigen, zodat een grotere synagoge zich opdrong. Deze werd gebouwd op een perceel tussen de Bouwmeesterstraat en de Schildersstraat, gekocht van de Stad in 1881 voor 84.730 F , d o o r d e Joodse architect Joseph Hertoghs. D e inhuldigingsplechtigheid o p donderdag 7 september 1893 wordt bijgewoond door stedelijke mandatarissen en genodigden van de Roomse en protestantse godsdiensten.

Beelden Op 26 september 1893 wordt het standbeeld van kunstschilder Matthijs Van Bree, dat sinds 1849 binnen in de Academie voor Schone Kunsten staat, verplaatst naar de tuin van de Academie en op een nieuw voetstuk geplaatst.

In de voortuin, boven de ingang, van het St.Camillusgesticht i n de Lockaertstraat, wordt i n 1893 een wit stenen beeld van de H. Camillus van Lellis geplaatst. De heilige drukt een kruisbeeld op de borst.

Nlatthijs Pan Bree

-30-

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 30

Een St.-Niklaasbeeld, dat sinds 1866 op de > Oude Vaartplaats stond, wordt in 1893 naar de gang Bontemantelstraat 11 overgebracht.

Een O.L.Vrouwebeeld, dat op de Oude Vaartplaats stond, wordt in 1893 naar de gang Bontemantelstraat 27 overgebracht.

Boeken Het kan niet anders, o f over een wereldstad als Antwerpen worden studies gemaakt en boeken geschreven.

In 1893 worden twee belangrijke boeken gepubliceerd: - Augustin Thijs geeft in 1893 zijn geschiedkundig werk over de Straten van Antwerpen uit; - G. Beetemé publiceert in 1893 zijn boek "Antwerpen moederstad van handel en kunst"; twee werken die niet alleen geschiedenis bevatten maar ook geschiedenis zullen maken.

R. ALARDOT

(wordt voortgezet)

ett��.����� �

e�� _ � � ��:�K-�.�++�� � ���� ��V�

Ó� ` �c: - G �

�

� t �

_

f

(

�

�

� F

t

� j

�

�l

i l � J ?� 1q qp �:.�� �L�t�� � - .� r� �I :,,cí 3 � : � � �

f71 � � � 1 ' J � l ^ , � i . � . � �

f

�..���I�

;.;:��� �

J1(y�7r�

Q

r

.

.�_�

11

1 �

f n � ' . r4lt

(\w++ Oegí � •$a�� � �

e

-31 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 31

KP

AS-DNG W o e n s d a g 2 Juni 1 9 9 3

De hulzen zijn r o n d twee binnenpleintjes g e b o u w d In een Combinatie van d o r p s leven en stedelijke zakelijkheid 1 Foto Luc Peeters

Devis niet duur betaald Vijf gezinnen kochten, verbouwden en wonen nu in de oude haringrokerij ANTWERPEN — De oude haringrokerij aan de Kronenburgstraat 32-36 dateert van kort voor de eeuwwisseling. Tot 1974 werd er haring gerookt.

Eind de jaren zeventig werd aan afbraak gedacht, maar daar stak de stad een stokje voor. Het pand en de aanpalende woning in de Scheldestraat werden als monument beschermd.

Voor de zakenwereld oninteressant geworden, kochten v o o r een appel en een ei vijf gezinnen het bouwvallige complex e n verwezenlijkten er hun droom.

«We hebben geluk gehad,» zegt Frederik Janssens, die e r vandaag niet zijn vrouw en twee dochters woont, «We hebben in 1986 gekocht. De opleving van het Zuid was toen nog niet begonnen. Het pand konden we bij wijze van spreken kopen aan de prijs van de grond. 4,2 miljoen frank. Maar dan begon het werk natuurlijk pas.»

In de praktijk betekende dit dat elk van de v i j f gezinnen 5 miljoen in de pot gooide. Daar bovenop kwamen 2 0 miljoen frank subsidies en nog een inbreng van 2,5 miljoen frank. De gezinnen kenden elkaar van de

scoutsbeweging, e n meegenomen was dat twee onder hen architecten waren. Va n meetaf was de bedoeling een mini-dorp op kleine schaal rond een gemeenschappelijk pleintje uit te bouwen. De oude haringrokerij was h i e r v o o r uitermate g e schikt. De verscheidenheid van het complex gaf de gezinnen de mogelijkheid o m n a a r eigen wens een woning in te richten.

Geen commune «Geen commune,» zegt Frederik Janssen, «De experimenten v a n d e jaren 6 0 hebben uitgewezen dat o p elkaars l i p zitten, niet de aangewezen manier van wonen is. Maar wel zochten we een soort betrokkenheid tussen de bewoners.» Die werd gerealiseerd op het niveau

van de buren in een gezamenlijke diepvries, wasplaats, bergruimte enzoverder. D e tuin en een speelplaats voor kinderen zijn van alle bewoners. Om een zekere mobiliteit onder de bewoners t e verkrijgen, werden eveneens twee appartementen

gebouwd, die worden verhuurd.

Daarnaast werd boven de haringrokerij een ruimte voorzien die kan gebruikt worden voor exposities, l i t e r a i r e avonden enz. «We hebben contacten met het buurtwerk Zuid,» zegt Frederik Janssens, «Maar i n d e

De oude haringrokerij In 1874 werd het Zuidkasteel, eens d e bekroning v a n d e Spaanse wallen rond de stad Antwerpen, gesloopt. Tw e e jaar later werd begonnen met de aanleg van 64 straten rond het Zuid. D e «Kroonenburgstraat» w e r d officieel i n g e wandeld in 1880. Dertien jaar later kochten d e gebroeders Vanden Bemden twee percelen o p ; één aan de Kronenburgstraat, een ander (aanpalend) in de Scheldestraat. Tot die tijd hadden de gebroeders een zaak (al van in 1700) aan de Zakstraat, vlakbij de Oude Vismarkt. Bij de rechttrekking van De Scheldekaaien, werd hun woning gesloopt. De nieuwe vismarkt k w a m o p d e Riemplaats te liggen, vlakbij de Kronenburgstraat.

De gebroeders Va n d e n Bemden handelden in vis; be-

gin deze e e u w werden d e rookschouwen g e b o u w d .

Naast haring werd ook heilbot en zeepaling gerookt. I n de jaren 60 brak tweemaal brand uit en in de jaren 70 kwam het bedrijf i n moeilijkheden: e r werden visquota ingesteld, de Zuiderdokken w e r d e n g e dempt e n d e havenactiviteit verdween uit de omgeving. In de Kronenburgstraat werd nog gerookt tot in 1974. Het complex kwam vervolgens in handen van privé-personen die er een opvangtehuis voor kinderen openhielden, daarna werd het gekocht door een bouwmaatschappij, d i e een sloop voorzag en de bouw van kantoren. De economische crisis gooide roet in dit eten. Na at het pand beschermd was geworden, werd het verkocht aan de huidige bewoners.

plaats dat we deze ruimte nu al een bestemming geven, willen we eerder afwachten welke bestemming het zal krijgen. Je kan dat niet forceren.»

Hetzelfde mag gelden voor de bewoners. w o o n k e r n i s gebouwd op vertrouwen,» vervolgt Frederik Janssens. «Het zal moeten klikken tussen ons.»

Experiment rond wonen in hartje stad,, »Of onze formule zal werken, weten we niet. Hoe zal de ene op de andere reageren? Hoe ruiles we met elkaars kinderen omspringen'? Dat is hetgeen we zullen moeten ondervinden.»

De oude haringrokerij. of wat er can oser was, is gerenoveerd.

Zelf mochten we nu al even in de immense rookschouwen kijken. Alle materiaal is nog aanwezig. D e klimrekken, waarlangs d e h a r i n g r o k e r s omhoogklommen om de haring aan spieren op te hangen. Op I l en 1 2 september w o r d t h e t wooncomplex v o o r bezoekers opengesteld.

Carlos Debacker

- 32 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 32

"Chronyke van Antwerpen" Inleiding: Ter gelegenheid van Antwerpen 93 konden we beschikken over een dokument dat in 1775 in Antwerpen gepubliceerd werd. Zoals U zal opmerken is deze bijdrage volledig geschreven in de spelling van die tijd.

Dit dokument beschrijft Antwerpen in 1775 en handelt over: De Bekeeringe ende Voortgang in de Waere Cathouyke Religie, Naem, Eerste ..qlpostefs van het Christen Geloof, 3-Caere Bestierders verkregen heeft. De jondatien en Stigtíngen van PAROCJLIEN, A B D l f E N , M A N S en 17RO1.IWE 3CLOOSTERS, GODTS-9-(V yZEN, afs ook wanneer de zelve zyn in de Stadgekomen, aLs mede Le Naelven der Roomsche P.51.1JSEN, BISSC3-1OPPEN, 91.BTEN, PRIMTISSEN, 3-CEERE YILLEMOpSSEN7ERS, CHIPEL-MEESTERS &c. ..lL& ook: De Princípaelste Bedieninge, het aenwyzen der Rarityten, de Naemen der Zeer Edele 3-leeren 3‘191.R:K-GR.3lE'VEN, B O R G E R - M E E S T E R S : M i t s gaLers L e Instellínge van Gíldens, J4mbagten en Opkomste der 3-Ceeren Directeurs der'Vaert van Oost en West Indien, Le Gedagtenisse der Snee uwe Xonstenaeren, met Len Eys-triump op het ScheIL Voorts: .?ICCe de Geschiedenísse, Trobbelen, Oploopen, )lentogten OnLerneminge, Belegeringe en Blyde-inkomste der Nederlandsche 3-Certogen en Governeurs, als mede Len wonderen Water-Coop der Revíere de Schelle.

Endelyk: Den Slag van Belgrado, alle de BeCd-stormerven, 3-feyIig -schenderyen, Plunderinge van XERXEN, ..91.BDYENen 3CLOOSTERS, met de vreede Izervolginge der Catholyken, zoo Geestelyke als Weire(yke.

Met alle het GedenkweerLigste tot den Jaere 1775.

Als eerste deel bieden wij U de inleiding aan onder de titel: "VOOR-REDEN TOT DEN BEMINDEN EN CURIEUZEN LEZER" - 33 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 33

eek �

VOOR- R E D E N - T O T

D E N

BEMINDEN EN

CU ' l E U Z E N

L E Z E fttlee

I e

wild dees CHRONYKE Lezen

Van fom' gelakt, van fom' geprezen Heb ik even in den zin

U te toonera in't begin.

Hoe ANTWERPEN is verheven, En haer Naem haer wird gegeven , Door ANTIGONUS vol Faem Heeft verkregen haeren Naem.

Hoe Tanch'linus grooten Ketter Wetten-breker , Wetten-zetter Zyn geyl Wet ded' nemen aen Door NORBERT te niet gedaen : Yit4tP

��

-34-

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 34

VOOR-REDEN• V O O R -REDEN. Want R'ORBERTUS de Neeilanden Wie dat d'cerll: Inwoonders �raeren

Vont in IC etteryen branden

Wat voor volk en wat voor fchaeren,

Door de geyl ontugtigheyd

Hebt gy,hier nu by de hand

Door den noot der Geeo'lykheyd.

t'Was volk uyt Nocrd

I1oc d'Apoilels van ons Landen

Cirbri wacren zy gehecten

Snerp vervoegd, weer in de banden

Volk door Oorlog vermeten,

Br ogten in Godts-hand ons Stad

En ANTRIGONUS vol Faem

Die Tanch'liens Wet had befpad.

Hoe BRABO hein t'leven nnem 9

Voorders zult gy hier in vinden

\Vat de. eerie beginfels waere

Hoe Godts Moeders waer winden

Van de Stad naer liet verklaere

Nebben nier hun duyoerheyd

Van de Schryvcrs in't gemeen

Hier een Kerke toe-geweyd.

t'Was dc Eurgt tot het Steen.

Deze Kerk in groote waerde

Hoe de Schelde met de kielen

Door den grootoen Schat der aerde

Voorde Wacrt en menig zielen,

Door het kreerdigt clatter is

Opbiaer rug zoo menig Waer

'T was Godts waer Befnydenis.

Die hier giaamen op een Jaer.

Ook daer naer veel goede Mannen

Voorders word U hier, befchreven

Saem voor d'arrnen in-gefpannen

Hoe den Name is gegeven

Hebben niet hun zweet en bloed.

Van het Edel Mark graef

d'Armen Menfch gelaeft, gevoet>

En wie hem den tittel gaef.

Ook de lionft van Schilders handen

Voorders word U ook bewezen

Die zoo goet is als in Landen,

Van den ccrocn tot den dezen

Ivers elders is gefteld:

Edel Heere aen't regiem

Menig Schoon Figueren Beld.

Is hier ook al nu te zien.

Voo•der heb'ger van den Thoren

Voorders hebt gy ook de tyden

Hoe veel voet hy is befchoren

Dat m'Antwerpen gong verbreyden

Wat zyn breede en hoe weyt

En vergroot hoe menigmael,

Word U alhier uyt-geleyd.

Hebt gy hier ook al-te-mael.

-35-

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 35

VOOR-REDEN. VOOR-REDEN

e

Op wat Jaeren en op wat honden

Menige der Antwezperae;•en

Zal hier ook worden bevonden

Die hier wacren , en wat Jaeren ,

Van dc ccrflc tot het end

Wanneer mccfie is bewoond

Door ‘vicns ordre en confent.

Word U dhicr ook vertoond.

Voorders Zult gy hier ook vinden

Hoe veel Inwoonders daer waeren

}!oe veel Poorten hier zyn vrinden

Zult gy vinden op wat Jaeren ,

Tot behoudenis hoc groot

Dat hier wacren in de Stad

Tn't bezonder icier Poort.

Heeft dit werk al ook bevat.

icbt hier ook alle dc Vlieten

Voorders zyn ook in-gefpannen

Die dcor het Scheld hier in fchictcn

Tot het Regt genaemd Ainpt-mannen ,

En hoe veile dotter zyn

Die Regt hebben en gebict

Hebt gy hier in het gcmeyn.

Wrat- dat op de Rol gefchiet.

t'0?/Iers-buys word ook befchreven

Wat naer het Regt is gewezen

En het Water-brays benevcn

Moet den Ampt•man daer van wezen ,

Door wie dat het is gefceld,

Dat hy dan het Regt volherd

Word U hier ook verheld.

• Dat door d'Heer gefproken werd;

Voorders kont y ook bemerken

Om alzoo van al. de Zaeken

Van Stads-moeren en Stads-werken

Moete naer 't Regt. is gefl:aeken

Word gefield vafi en gewis

Tc volbrengen iders regt

Hoe breed en hoe lang zy is.

Door den Regter neer•gelegt.

En de ht'erf heel plaizierlyk

g'Hebt van d'Edele Borger-nzeerf ers

Voor den Koop-man heel geriefelyk

Als ook van de Weeze-mee/iers

Al wat komt het zy wat Goct

Van het eynde en begin

Word ontlaeden zonder moet.

Zult gy hier ook vinden in.

Want gelegentheyd van ftrande

Wat het Regt is van den Buyten

Voor de Scheden die hier lande

En den Binnen , zal het tluyten

Is alzoo daer dienflelyk

Als gy dit werk wel door ziet

Als wel eenig ander Ryk.

t'Gecn U kennis daer van biet.

�

-36Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 36

VOORREDEN. VOOR-REDEN.

Word U alhier ook befchreven

Gy hebt hier weder befchreven

En de kenniffe gegeven ,

Wat t'S,nens volk heeft bedreven ,

Wat een ider is in't zyn

In de Stad om Beet en geit

t'Een buyten, 't ander gemeyna Van affairen ende zaeken

Word al' , r U oo•.. ;-crL•cld. ,+ En hoe dat G;r'tilnlwei»liC:Pi"e 1l

Die de welfiant van Stad maeken

I4loefien geit en goct be chaeren

Hebt gy hier ook al te gaer

Om alzoo te weder'1aen

Van de eerffe tot dit Jaer.

Voor 't Antwerps

%1

Voorders hebt g'hicr van't Regeerera

%Venlfen, zyn nederiaegen

Hoe ons Stad van't Gouverneren ;

Hebt g'ook hoe hy wierd verflaegen

Altyd is geweeft voortaen

Ende trekken ;.coca z11 .S,'íA

Word U ook bewezen aen.

Lu zyn oordeel ook misvat.

Op al de Kamers zynder Heerer:

Paraaas brugge hebt gy mede

Zal het lezen U hier leeren ,

Tot beleegering der Stede ,

Hoe veel Kamers zyn alhier

En hoe zy was vafF gefield

Op't Stad-huys beweyft m'U hier.

Over de Revier het Scheld.

En al wat daer is tc vcregten

Hoe Antwerpen, voor ontzetting

Word betoond ook wat voor Regten ,

Zonden Schepen tot beletting,

Ider Kamer wat zy heeft

Maer miflukt door misverflant

En wat Regte dat zy geefd.

Door mifleyd van Zeelant.

g'Hebt de Laken-hal befchreven

Zoo dat de Antwerpenoren

En wat Regte dat zy geven

Moeiten ook Capitteleeren

Met meer anders Kanjers faem

Ende nemen Parma aen ,

Die gy zulk vinden te faem.

En zyn Koninkx onderdaen.

g'Hebt ook meerder rarigheden

g'Hebt voorder alle d'Oploopen

Is gy't lezen wilt befteden ,

Die Antwerpen moeft bekoopen

Van Stads mer en wonderheyd

Op wat Jaeren en wat tyd

Die nu is en was voortyd.

Word te regt U uytgeleyd.

- 37 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 37

VOOR-REDEN. VOOR-REDEN.

Al d'Ae. /lagen en d'Acntogten

k'Heb U alhier al befchreven

Hoe Antwerpen is bevo ;ten ,

Dat ons Stad kan wonder geven

Wat ons Stad heeft uytgeflaen

En alles naer het behoord

En hoe alles is ver gaen.

Zult gy vinden hier in't groot.

g'} Jcbt ook vermeld den Vrede

Voords van alle de Gebouwen

Verkondigd in deze Stede,

Van Familieel die hun houwen ,

Tuf'cI' cn Leeuw , en Arend faem

Nu en voortyds in de Stad

Is in dit werk ook beflaen.

Is in't Werk ook bevat.

k'Heb nog meer willen befchryven

g'Hebt ook van alle de Straeten

Met de Stads ander bedryven ,

Die het fchoonfle zyn tot baeten

M d Oplcopen voor en naer

En vercierirg tot de StĂŠ

Op wat tyd en op wat Jacr.

Hebt gy ook alhier nu niĂŠ.

Hier zult gy opregt bevinden

k'Heb U voorder willen geven

Hoe Godts waer opregte Vrinden ,

En in't bezonder befchreven

Voor zyn Moeder, en hacr fleur

Van de Vaert hier nu verbreyd

Hebben haer Lof voor geflaen.

Verjond door zyn M a jefleyt.

Maer voor ecrfl van de Iiekeerders

Die hy ons heeft willen jonnen

Godts Woord de waere Leerders,

En door overfland gewonnen

Hebben Godes Wet verbreyd

Van Zyne Keyzzerlykheyd

En zyn Leering uyt geleyd.

Zoo met woorden als met werken Hier in Stad als ander Kerken , Maer hebben voor Godts Wet

Voor een dertig Jaeren tyd. g'Hebt bier hoop ik naer behaegen Voor dit alle de Veld flaegen , Met d'Aentogten hier vermeld

Lyf en Bloet te Pant gezet.

Oui alzoo Godt Chrifli Zielen

En het eerfle van het Scheld.

Waer van zyn Opkom genomen

Die allcnskens zoo vervielen,

En hoe dat het neemt zyn Stromen,

Van de Wet van Godts Gebod

Hoe het hier ons Stad vereerd

En waeren in duyvels lot.

Word U Lieden hier geleerd. * * - 38 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 38

VOOR-REDEN. VOOR-REDEN. Uyt wat Landen ende Daelen

D

a

n

zult gy Beroerte vinden

Neemt zyn loop , en naer wat Paden, M i t s liet Brouwen nacr verbinden, Wie't befproyd , en loopt voor by Word U hier vertoond ook by.

Hoe Antwerpen is bevogten

V a n

de Wet der Overheyd

H e e f t terflond t Til} , haet , verfpreyd.

W

a

n

t

naer Vrankryk was gekomen

Wat voor Troub'len wat Aentogten, H e e f t de Wet willen voorkomen , Op wat Jaer en op wat tyd

H

Word U alhier uytgeleyd.

Eerfle van de Mechelaeren

D D

i

e

r

den Aentogt van de Sté

i

e

r

men hief} eeri Wet verbré.

a

t

als dan aile de Mannen

Die in twill en tweedragt waereny M o e i t e n wezen faem gefpannen, Om de vryheyd van de Stad

O

m

den togt te wcderllacn

Heeft dit werk ook bevat. t ' G e e c i k'Heb nu voor my genomen

Z

o

o

Te bcfchryven't bly Inkomen,

Z e l f s

veel was aengenaem.

dat men van alle zyden hun eyge Stad bellryden,

Van den Prince van het Land

M a e r

in tegendeel dees twill

.Hebt gy hier ook by dc hand,

W i r d

door ordre haef geflill.

k'Heb U voorder nog befchreven

G

Roerms neerlaeg ook gegeven

H

Met zyn Aentogt op de Sté.

M

y

o

zult hier nu ook bevinden

e

e

s o l i koude winden, t

den blauwen Chaos faem

Word U hier vertoond ook mé. Z w a e r e n Vorfi heeft aengedaen. g'Hebt het vieren van den Vrede

Z o o

dat men hier op de Schelde

Met de Vreugde-teekenen mede, M e n i g ziel van volken telde , Al d'onkoflen ook gedaen

D

En al wat daer is begacn.

W

Zoo van vreniden als inan cygen

o a

o

r

de nat gewrogte kouw

e

r

van niemand en was fchouw:

V a n

Wiens hert dé den Vrede nygen , Jac dc blydfchap die dacr wier Hebt gy op wat fond en Jaer. .

H u n E

n

D a t

met Wagens en met Peerde te fellen gelyk op aerde, dit duerde menig dag zoo val de Schelde lag.

- 39 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 39

VOOR-REDEN. VOOR-REDEN Wilt dit werk voort befchouwen

Door den nocd der Gecfl'lykbedera

g'Hebter in ook van het bouwen,

Quacmen .Leervers te be(Ieden,

Van't Kafteel , op welken flond

Iver ende Ly f en Bloet

Gy alhier bevinden kont.

Voor Godes Leere over-zoet.

Met wiens ordre , en commande

Dus hebt gy die nu beschreven

Door den Governeur der Lande,

En van iders herkg Leven ,

Door Duc d'Albe , eerfl van aerd'

Met hun moeyt en aerbeyd

Tot dat het veranderd waerd'.

Word U alhier uyrgelcyd.

k'Heb U ook willen befchryven

Voords den 7ho.en zyn gebouwen

Van dc Meire-brugs bedryven ,

Wotd-U alhier voor gehouwen í

Hoe een ider zyn verfrond

En hoe hooge dat by is

Word U ook alhier vertoond.

Stact in dees geilcltenis.

Hoe dat Champagnies Soldaten

Hier volgd naar van de Noord-mannen

Tot verderf hun uytgelaeten,

Die faem wacrcn in gefpannen ,

Van Antwerpen onze Sté

Tot verderf van Godes Kerk

Zyt gy ook deelagtig mc.

Hebt gy ook in dit werk;

g'Iebt ook van de Stede Vloeden

Hoe s'alles ten onder bragten

Hoe den Vloet de Keldersvoeden

Door hun faem gefpannen kragten ,

Door het Waters groote magt

• Ve r n i e t e n d e menig Land Waer Goats Leere was geplant.

Met den Sprink-vloet toegebragt.

Schier Antwerpen wierd bevonden

Zelfs is hier 'tbedryf van Deurera

Dat by naer heel onder (sonde,:

Hoe het frond en was van veuren ,

Jac dc Kelders over al

Maer door Noord-mans kragt te faem

En was maer een Water dal.

Is verbrand, te niet gedaen.

Zelfs ook buyten al de Gragten

Tanchelinus Ketterycn

Waeren vol door s'l'Vaters magten

Hebt gy die Godts Kerk befireyen , • O p wat frond en op wat Jaer

Zelfs onflond brand alhier

Hebt gy hier in't openbaer. * * *

Maer getemd haeft wierd dit vier.

- 40 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 40

VOOR-REDEN. VOOR-REDEN Hier hebt gy NORBERT US tegen

Hollant , Zeelant, Vrijlant mede

Die door Bollion zyn bewegen,

En al de Hollandfche Stede ,

Quam uyt Vrankryk zyn Lant

Moeflen buygen hunnen nek

Die Godts Wet heeft voords geplant,

Aen does Schenders loos van trek.

Met zyn twelf MĂŠ-gezellen

Anierdam die moefl ook lyden

Die hy mĂŠ quam tegen {lellen ,

Dat men hun Kerken beftryden ,

Tegen Leering van Tanch'lien

Maer der Vrouwen moet en mag.

Is ook in dit werk te zien.

Wird hier boven al geagt.

Hier naei zult gy weer bevinden

Want om Godt eer te bewaeren

Den voorfpoet die Codts beminden,

Zag men hun by een vergaeren

Vonden naer hun duyfterheyd

Jae om leven nog om dood

Die Tanch'lien hier had verfpreyd:

Weken zy in dezen nood.

Maer den iver dezer Mannen

Haerlenn , Delft , s'Gravenhage

Saem voor Godt in gefpannen,

Moe{len ook does rampen draege

Hebben door hun arrebeyd

Boven al de Schendery

Hac{t vernield dat was verfpreyd.

Zag men niet als Moordery.

Wilt het lezen voords verfpreyden

Want de Priefiers die zy vonden

Dan vind gy van het te Wyden,

Zag men quetzen, dooden , wonden s

Des Autaers MARIA zoet

Met een overgroot torment

Ook dit werk U voldoet.

Namen zy hun s'levens ent.

Vier-in-twintig Canonikdyen

Gorcuin moeft ook mede lyden

Die ducs Kerk naer het Wyen ,

Want hier quamen kloek te firyden,

Heeft gehad , en ook ontfaen

Zoo menig vroom Cainpioen

Is in dit werk ook betlaen.

Om Godt Offerand' te doen.

Voords de zes Verz,aemeiingen

Met hun leven kleyn te agten

Die hun Lof om prys bedingen ,

Gingen alles hier veragten ,

Wanneer , ingefteld , wat tyd

Zoo dat zy de Martelie-croon

Heeft dit werk ook verfpreyd.

Hebben nu voor hunnen loon.

-41 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 41

VOOR-REDEN. VOOR-REDEN.

Schoonhoven dat ziet men treuren

Hier naer word ten regt befchreven

Over't geen m'haer ziet gebeuren ,

En den eygendom gegeven,

Hier zag men 'tonnoozel Bloed

Van Godts Moeder fchoon Cajpel

Loopen als een water-vloot.

Die ik U alhier voorftol ,

Dit was altemael 't booze werk

Met de Nacme hacr BeJlierders

Van den Graeve = d e r Marck,

Regte Minders, ende Vierders,

Die zoo menig kloeker. Helt

Van MARIA 's waerden Naem

Door torment heeft neer geveld,

Heeft dit werk ook ontflcn.

Ter Gouw moeft in't bloet ook baden

Die van't Floogweerdig C4pe lle

Want hy koft hem niet verzaden ,

Heb ik mĂŠ willen vermellen,

Leydeta heeft hy niet gefpaerd

Iders Naerve op wat Jaer

Want het bloet liep lankx de nerd.

Hebt gy ook in dit verklacr.

IIufhts dien kloeken Vegter

Voorders ook van de Bertgting ,

Zag men flaen hier voor den Regter,

En van de Zielen Fl gilling ,

Ach wie heeft het gehoord ,

Op wat Jaer en op wat tyd

Wird als Martclaer vermoord,

Word U alhier uytgeleyd.

Men zag ook te Iluremontle

Voorders de naervolgend' tyden

De Charthuyf rs quctzen , wonde

In't beftormen en beftreyden

En zoo menig kloeken Helt

Van de Kerken altemael

Wird hier door het zweird geveld,

En van iders principael.

g'il'den vyf gevangen

Al het Plunderen der Kerken ,

Minder-broeders en zyn g'hangcn ,

De boosheyd der Ketters werken ,

't Enkhtlyfen, voor Cbrr/7i Leer

Al hun boos en quaet beffaen

't Was voor hun een groote cer,

Word gewezen U nu aen.

't Horn zag men Tyranyen

Hier zult gy opregt bevinden

Jae zoo fchroomelyk 't aide zycn ,

Al't Beld.Jiormen en verflinden

Dat geen Mcnfch in zyn 'verfland

Van al watter Heylig is

Vatten kan hun wreede hand.

Zelfs Godts waer Befiaydenis.

****

- 42 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 42

VOOR-REDEN. VOOR-REDEN. Die als-dan ons is ontdraegen

Zoo van oormen ende branden ,

Door des Ketters wreede vlaegen,

Zoo in Stad als buyten Landen;

En all' d'Heylig fcbendery

Menig Kerke code Beid

Licht gy op het Jaer hier by.

Hoe het wierd ter aerd' geveld

Klooflers , Kerken e n Codes Tempels j

Ik gaen voords in te verkonden

Wiens gebod is ook den drempel

Wat al Kerken zyn gefchonden

Op te naken , als Godt zegt,

Zoo in Vlaend'ren , als Brabant

Word U alhier uyt geleyd.

Door de wreedc Ketters hand.

Die de Ketters door hun handen

Maer eer ik dit kenbaer maeke

En moet-wil brogten in fchanden;

Zoo diend men nerf} aen te raeke

Zelfs t'oneeren van Godts Kerk

VVaerom dat de Roomfche Kerk

Hebt gy nu ook in dit werk,

Stadiglyk is in het werk.

Voorders andere TyraniĂŤn

Om de Kettery te ftooren ,

Die hier (lumen te gefchiĂŤn

Die naer haer niet willen hooren

Aen Schild'ry , Figuer , en Reid

Worden door haer magtig hand

Word U alhier ook verbeld.

Af-gefneden tot hun fchand.

Ook den eygendom der Belden

De Concilien die getuygen

Die m'in Godes Kerken ftelderi

Dat de Ketters moeten buygen,

Aengerand door fcheyndery

Aen de Roomfche Opper-magt

Ende door Beld fformery.

Die den Paus heeft door Godts kragt;

Word U hier al nu befchreven

Daerom heb ik dit befchreven

En den eygendom gegeven

En hier in het ligt gegeven,

Zoo dat alhier in het gemeyn

In war. Jaer die zyn gefchiet

Veele zaeken begrepen zyn.

Tot des Ketters groot verdriet.

g'Hcbt ook van d'uytfporigheden

Voords wat wreetheyd zy bedryven

Hoe zy d'ander Kerken befireden '

Moet hier niet verholen blyven ,

Niet alleen hier in de Stad

Want voor eerft den Bofch die zal

Maer dit t'Bifdorn heeft omvat.

Toonen hier haer droef geval.

- 43 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 43

VOOR-REDEN. VOOR-REDEN Wat voor Hey'ig fchenderye

Haerlenn , Zutphen , Delft met eenen

Zy daer plegen 't allen z j e g

Zag men treuren, klaegen weersen

Niet een Reid wird daer gefpaerd

Om dat daer zoo menig Held

O[t zy wirpcn't op de nerd'. •

Voor't Geloof wird neer geveld.

Voorfl Pretla, en ander Steden

Mechelen heeft:. ook preuf gegeven

Hebben uyt geflaen wreetheden,

Van te flryden in dit leven

Niet een pinets alwacr men quam

Voor de ware Roomfiche Kerk;

O c hun boosheyd men vernam.

Pater Lupus kend hem Berk.

Lier en Mechelen van gelyken

Die zyn Bibed hier gaet vergieten

Moeflen aen hun wreetheyd wyken,

Met meer andere Carnzelieten ,

Zoo dat men geen phets en vant

Voor de waere Regtveerdigheyd

Oc wird van hun overmant.

Van de Hooge Majefleyta

Vlnenderen moefl het ook bezueren

De Jefisiten ook niet verge :ezi

Want zy (lelden 'tal in roeren,

Hebben hun zoo kloek gequeten,

,3zdenaerde Ă­cact en treurd

In dees booze razerny

Om het geen haer is gebeurd.

Van de vroed' Beld Jlorrrnery.

Niet alleen nen hunne Kerken

Aelff daer zag men't bloed zoo leke

Quanien zy dit uyt te werken ,

Oft het was een water-beke ;

Maer Godts Dienaers droef vermaen

De wreetheyd in't Thins gewei}

Zag men de dood onderflaen.

Is veel erger als de Peft.

Voords te Gendt naer myn verkonden

Goeden Godt myn Pen bezwyke

Hebben 's alles zoo gefchonden,

Als 'kU zien doen ongelyke,

Datter niet meer over was

Want geen feyten noyt gehoord

Dat hun komen kofl te pas.

Vind ik als de Thienfche moord.

Dornick, Valencyn , en Meenen ,

Niet alleen aen Gee./l-lykheden ,

Zag men deze zack bcweenen

Maer veel erger beefligheden

Kerken Kloofiers en Abdy

Dat fchier Zonne ende Macn

En was van hun handen vry.

Van de fchand ten onder gaen. * * * * *

- 44 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 44

ertY'��—`�------▶

'� eaeVOOR-REDE. L � ��� � T ' �� ,;,:(i door duyvels wreed in geven }' %/.� I ! i w C IS

1�+,�� r.,� I D a t'

1` % � ; %„`c

zy hebben dit bedreven ,

Want geen Menfch in zyncn zin

i� � ii�•; ! ;��

ICrygen kan zoo boos begin.

� (�II Als decs gocídcloozc quanten i:;//4 (,\ Regtcn uyt lankx alle kanten: iy�� ;., %�� Want aen hun booshaerdigheyd i / Geene paelen zyn geleyd. r �,,� I

1, )�� '\.3/ Î � . i ,,:; I ,,3 •;.,..

LEZER gy kont in veele zftekeii Hier veel wonder dingen r^eken,

•,`.2 Oe)

Z

C6J11

4e;3 ,y:,i

F

Want de vreedheyd noyt gehoord Hebt gy hier in Prijters moord.

Daer is nog veel neer befchreven Daer U kennis word van gegeven

r%� tj,��

�

Maer in de Voor-reden niet verbelci 't Word U in den Boek vermeld.

Ç�;� i Zuygd over-al uyt de kragt en zin 1Wl• Als de Bie, niet als de Spin n, ��/ Dan zal al myn moeyt en arbeyd ::,1 �. �) I Voor niet, niet zyn in't werk geleyd

ÿ?� ,

j ',í i'���� i j%�l i,

i'/q /.!\\\ PIÇlA`\ 1 •I I

04 i `;;1 't.f -��j,� p

� � g � b` �Y�l��t� � �.iT•� � �% ��` • � �c�.

� eiti � ����á�,�� � e� ?��� � % � � � v � " + �

4

��\�46.7��I!��ÿ

íe

- 45 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 45

110110NIA

.:�..,::i. ::;:xY.y� ��, ..:;'':' Yt.. _w;g?:i<pess3e.���v�2:

nodigt U uit op een onvergetelijke

12 november 1993 om 20 uur D e n H a a s d a m , ,-,00gboon1steenweg 227, - H o o g b o o m

programma

Dia-montage over Griekenland (van 20.00 u. tot 21.30 u.) d o o r H a r r y D e S i t t e r

Optreden van de beroemde groep: " B E L G R E C O " ( v a n 22.00 u. tot 01.00 u.)

Griekse schotel Een schotel typische griekse gerechten voor elke deelnemer

Gelet opde beperkingen van de zaal Den Haasdam is vooraf inschreven noodzakeljk!

Dit kan geschieden door storting op de bankrekening van Hobonia voor 1 november of via een van de bestuursleden : Raymond Roelands, Vfnuaaldcar 244(apaGen-664.18.88 Paul Arren Bredebaen 848-Wuustwezel 6 8 3 . 1 3 . 3 1 Harry De Sitter,' 1nueelácer 604Capeben 6 6 4 . 8 0 . 3 3 Banlrekenlno HOEIOMA: 2 2 0 - 0 3 7 5 7 3 3 -88

Deelname in de onkosten : 200 fr. p/p - 46 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 46

Droomvakantie in Griekenland :

DE P/LION, een ongekend paradijs!

Heb j e d e a k r o p o l i s i n A t h e n e g e z i e n , o f w a s j e i n D e l p h i , Olympia o f M y c e n e ? K r e t a o f een v a n d e beroemde C y c l a d e n e i l a n den M y k o n o s o f S a n t o r i n i z i j n o o k a l g e e n n i e u w i g h e i d m e e r ? . . . j a d a n behoor j e w e l l i c h t t o t d i e Griekenlandfanaten d i e mits serieuze f i n a n c i ĂŤ l e a d e r l a t i n g e n enkele grote blikvangers van h e t o u d e H e l l e e n s e r i j k h e b t k u n n e n aanschouwen.

G r i e k e n l a n d h e e f t e c h t e r v e e l m e e r t e b i e d e n d a n z i j n beroemde historische p l a a t s e n , archeologische musea en dromerig w i t blauwe e i l a n d e n .

Wie o o i t h e t G r i e k s e v a s t e l a n d o p e i g e n h o u t j e d o o r t r o k e n n i e t s c h u w was o m d e s e c u n d a i r e wegen t e v o l g e n , i s gewoonweg verloren.

Reeds v i j f v a k a n t i e s v o e r d e n o n s n a a r H e l l a s . T e l k e n m a l e hadden w i j h e t g e l u k e n k e l e w e k e n l a n g o p G r i e k s e b o d e m t e kunnen v e r t o e v e n . G e d u r e n d e d e z e v i j f r e i z e n d o o r k r u i s t e n w e Griekenland i n a l l e r i c h t i n g e n en bezochten zowat a l l e h i s t o rische plaatsen en heel wat toeristische hoogvliegers. Gewoonweg p r a c h t i g . . e n t o c h ! G r i e k e n l a n d e r v a r e n , o n d e r g a a n o f beleven doe j e j u i s t n i e t i n a l d e z e commercieel u i t g e b a t e centra .

De G r i e k s e e i l a n d e n , h o o r i k j e a l d e n k e n . . . z i j a d e m e n inderdaad een z e e r a p a r t s f e e r t j e u i t , maar j e kan d e z e n e t z o goed b e z o e k e n v a n u i t t a l r i j k e p l a a t s e n o p h e t v a s t e l a n d . D e kosten l o p e n n i e t h a l f z o hoog op e n j e b e n t v e r l o s t van a l l e overweldigende d r u k t e a l s j e ' s avonds t e r u g o p j e camping belandt.

- 47 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 47

ENaar lke v a k a n t i e w e e r c o n s t a t e r e n w i j d a t , hoe m o o i h e t G r i e k s e Trikala vasteland o o k i s , w i j ons g e h e e l i n d e ban w e t e n van h e t k l e i n e s c h i e r e i l a n d D E PILION. N e r g e n s meer e r v a r e n w i j e e n totaal beeld van G r i e k e n l a n d : een w a a r paradijs v o o r de n a t u u r l i e f h e b b e r, v o o r wie h o u d t van w a t e r s p o r t , v a n k l e i n s c h a ligheid e n gastronomische hoogstandjes a a n democratische prijzen.

De P i l i o n , a l n a a r g e l a n g d e b r o n o o k P e l i o n o f P i l i o g e n o e m d , is een k l e i n schiereiland d a t v e r t r e k t v a n u i t de k l e i n e havenstad Vo l o s , zowat halverwege tussen T h e s s a l o n i k i e n Athene.

Als j e d e l a n d k a a r t b e k i j k t , d o e t de v o r m j e o n m i d d e l l i j k terugdenken aan d e I t a l i a a n s e l a a r s . D e t o t a l e l e n g t e - a s v a n het s c h i e r e i l a n d b e l o o p t n a u w e l i j k s 75km. D e g r o o t s t e b r e e d t e o v e r t r e f t nergens d e 20 km.

De P i l i o n w o r d t g e v o r m d d o o r h e t P i l i o n g e b e r g t e d a t z o n d e r schroom mag b e s c h o u w d w o r d e n a l s d e m e e s t g r o e n e s t r e e k v a n gans G r i e k e n l a n d .

Het i s d a n k z i j d e w a t e r r i j k d o m e n d e v e r k w i k k e n d e h o o g t e d a t de P i l i o n b u i t e n g e w o o n v r u c h t b a a r e n d o o r d i c h t e l o o f b o o m b o s sen b e d e k t i s . A f d a l e n d n a a r d e k u s t t o e g a a n d e z e l o o f w o u d e n

Noordelijke Sporaden

- 48 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 48

s t e l s e l m a t i g o v e r i n g r o t e boomgaarden w a a r a l l e r h a n d e s o o r t e n f r u i t welig bloeien.

Ve r s p r e i d o v e r h e t b e r g a c h t i g e g e b i e d l i g g e n t a l r i j k e k l e i n e dorpen d i e met h u n r u s t i e k e e n t y p i s c h e h u i z e n e n p r a c h t i g e oude k e r k e n t o t d e a a n t r e k k e l i j k s t e d o r p e n v a n G r i e k e n l a n d behoren. Gedurende d e m i d d e l e e u w e n e n d e Tu r k s e o v e r h e e r s i n g werd h e t m o e i l i j k t o e g a n k e l i j k e b e r g g e b i e d e e n t o e v l u c h t s o o r d v o o r mensen d i e l a s t h a d d e n v a n r o v e r s b e n d e n o f v a n d e w i l l e keur van d e Turkse o v e r h e e r s e r. Ve l e n d i e h i e r h u n t o e v l u c h t vonden w a r e n b i j z o n d e r v e r m o g e n d , c u l t u u r b e w u s t e n ondernemend van a a r d . D a a r d o o r v o r m d e n d e d o r p e n o p d e P i l i o n i n d e l o o p van d e t i j d e e n g e b i e d w a a r a m b a c h t e n e n v o l k s k u n s t t o t b l o e i kwamen. H i e r b i j d e n k e n w i j d a n a a n d e z i j d e - e n l a k e n i n d u s t r i e , de h o u t s n i j k u n s t e n v o o r a l d e a r c h i t e c t u u r . W a t d e z e a r c h i t e c tuur b e t r e f t o n t s t o n d e r op de P i l i o n een e c h t e e i g e n bouws t i j l d i e z i c h geheel v a n andere s t i j l e n op h e t Griekse vasteland o f d e e i l a n d e n o n d e r s c h e i d t . D e z e p r a c h t i g e s t a t i g e huizen w e r d e n meestal i n d r i e v e r d i e p i n g e n opgetrokken. D e onderste twee verdiepingen waren i n s t e e n , d e bovenste v e r d i e ping i n hout uitgevoerd. D e z e d e r d e houten v e r d i e p i n g werd bovendien b a l k o n v o r m i g , v o o r u i t s p r i n g e n d ontworpen e n v a n v e l e vensters voorzien. Koppel d e z e schitterende typische construct i e aan mooi a m b a c h t e l i j k h o u t s n i j w e r k e n j e bekomt d e u n i e k e woningen z o a l s e r momenteel o p d e P i l i o n n o g h o n d e r d e n t e b e wonderen z i j n .

Het i s t r o u w e n s n i e t a l l e e n h e t g r o e n e g e b e r g t e m e t z i j n unieke bergdorpjes d a t e l k e t o e r i s t i n v e r v o e r i n g b r e n g t . H o e hoger j e k l i m t , h o e meer j e i n v e r v o e r i n g r a a k t v a n d e p r a c h t i g e panorama's onder j e . E n hoog k a n h e t : j e v e r t r e k t v a n aan d e z e e s p i e g e l e n k a n p r o b l e e m l o o s d u i z e n d m e t e r h o o g t e verschil overwinnen v i a k l e i n e , m e e s t a l g o e d g e a s f a l t e e r d e bergwegeltjes. De hoogste p i e k op de P i l i o n bedraagt t r o u w e n s 1548 m h o o g t e . H e t i s n i e t v o o r n i e t s d a t d i t s a m e n m e t h e t massief van d e Olympusberg zowat h e t e n i g e s k i g e b i e d v o r m t d a t Griekenland r i j k i s .

Elkeen k a n z i c h w e l l i c h t b e s t i n b e e l d e n w a t e e n s c h a t a a n onvoorstelbaar mooie u i t z i c h t e n m e n k r i j g t : o n t e l b a r e p i t t o reske b a a i t j e s e n k l e i n e n e d e r z e t t i n g e n langsheen een b i j z o n der g r i l l i g getekende k u s t l i j n . Op verscheidene p l a a t s e n boven op d e b e r g r u g h e e f t m e n v e r g e z i c h t e n o p d e t u r k o o i z e n . . b l a u w e zee l a n g s b e i d e z i j d e n v a n d e b e r g f l a n k e n , g e w o o n w e g a d e m b e n e mend. N e r g e n s i n g a n s G r i e k e n l a n d k a n m e n z o w e g v l u c h t e n v a n de h i t t e o p h e t m i d d a g u u r e n l e k k e r a a n g e n a a m v e r p o z e n o n d e r de k o e l t e v a n e e u w e n o u d e l o o f b o m e n z o a l s i n d e d o r p j e s r o n d M i l i e s . M e n k a n e r z a l i g w a n d e l e n o f gewoonweg l u i l e k k e r n i e t s doen o p e e n t e r r a s o n d e r e e n g r o t e s t a t i g e p l a t a a n o p h e t d o r p s p l e i n . D e r u s t s t r a a l t j e z o t e g e n e n n o d i g t j e z o u i t om weer t e k e r e n . I s h e t a l l e r h e e t s t v a n d e d a g a c h t e r d e r u g d a n kan j e p r o b l e e m l o o s a f d a l e n n a a r d e k u s t . T a l r i j k e k l e i n e nederzettingen e n d o r p j e s beschikken e r o v e r een goed u i t g e bouwde e n g e l u k k i g n o g n i e t o v e r d r u k k e i n f r a s t r u c t u u r om h e t e l k e t o e r i s t b e s t n a a r z i j n z i n t e maken. Z e v e n campings m e t goede v o o r z i e n i n g e n l i g g e n b i j n a a l l e n r e c h t s t r e e k s a a n h e t heldere w a t e r v a n d e Pagasische g o l f . E n k e l e campings h e b b e n zelfs h u n eigen p r i v e z a n d s t r a n d j e . I k druk h i e r g r a a g op "strandje'; want g r o o t s c h a l i g h e i d d i e n j e op d e P i l i o n n i e t t e verwachten. D e h e l e p i l i o n k u s t l i j n i s e e n a a n e e n s c h a k e l i n g v a n wondermooie k l e i n e b a a i e n e n l a n d t o n g e n . D i t m a a k t d a t j e - 49 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 49

t y p i s c h e woningbouw o p d e P i l i o n

Prachtige panorama's langsheen een wondermooie k u s t

Ontspannen r i j d e n o v e r r u s t i g e , g o e d e wegen

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 -- 50 p. 50

nooit o f nergens de i n d r u k k r i j g t i n e e n overbevolkte t o e r i s tische b a d p l a a t s t e vertoeven. D e z e k l e i n s c h a l i g h e i d w o r d t onder m e e r g e s t a a f d d o o r de k a r a k t e r i s t i e k e u i t b o u w van d e campings o p d e P i l i o n . H e t m e r e n d e e l z i j n t y p i s c h e f a m i l i e c a m pings. De ganse f a m i l i e z o r g t v o o r een u i t e r m a t e p e r s o o n l i j k e bediening en v e r m i j d t aldus e e n koele a f s t a n d e l i j k e benadering van e l k e t o e r i s t . I n K a t o G a t z e a v e r b l e v e n w i j z o w e l o p c a m ping Marina, a l s o p camping H e l l a s e n camping S i k i a F i g Tr e e .

In a l l e d r i e d e gevallen h e e r s t e e r e e n bijzonder p r e t t i g e s f e e r. Marina g a f weliswaar h e t minste c o m f o r t , maar voldeed ruimschoots aan de v e r w a c h t i n g e n . H e l l a s r i c h t z i c h i e t s m e e r op e e n j o n g e r p u b l i e k e n h e e f t d a a r v o o r d a n o o k d e n o d i g e aangepaste i n f r a s t r u c t u u r : e e n g e z e l l i g e b a r o p h e t s t r a n d met aangepaste hedendaagse b e d i e n i n g e n m u z i e k . C a m p i n g S i k i a F i g Tr e e d a a r e n t e g e n s t e e k t s c h r i l a f t e g e n d e z e b u u r c a m p i n g : I r i n i e n S o f i a P a n d e l i d o e n e r a l l e s a a n om e l k e t o e r i s t e e n echte Griekse v a k a n t i e t e bezorgen. Een s f e e r v o l r e s t a u r a n t e n terras o p h e t s t r a n d onder de k o e l t e van e e n oeroude v i j g e n b o o m z o r g t z o w e l ,overdag a l s ' s a v o n d s v o o r z a l i g e v e r p o z i n g met o p d e a c h t e r g r o n d d e m u z i e k v a n M i k i s T h e o d o r a k i s e n soortgenoten. D e z e c a m p i n g i s trouwens g e h e e l i n verzorgde terrassen uitgebouwd zodat i e d e r e e n tussen het gebladerte v a n v e l e schaduwgeveride o l i j f b o m e n v a n o p z i j n k a m p e e r p l a a t s e e n mooi u i t z i c h t h e e f t o p z e e . Z o w e l c a m p i n g H e l l a s a l s S i k i a F i g Tr e e b e s c h i k k e n o v e r e e n p r i v é z a n d s t r a n d e n d e m o g e l i j k h e i d om b o t e n v a n e l k f o r m a a t t e w a t e r t e l a t e n v i a d e k l e i n e jachthaven n e t om d e h o e k v a n d e b a a i . Deze d r i e campings voldeden v o o r o n s maar r i c h t e n z i c h d u i d e l i j k t o t een v e r s c h i l l e n d p u b l i e k ; Marina t o t de m i n d e r eisende k a m p e e r d e r, Hellas t o t de t o e r i s t d i e graag eens van een beperkt u i t g a n g s leven h o u d t , S i k i a F i g T r e e v o o r w i e aan z e e r goed onderhouden sanitair houdt, e n i e t s m e e r geeft o m e e n typisch G r i e k s e sfeer o p de camping.

Deze c a m p i n g s l i g g e n g e c o n c e n t r e e r d r o n d h e t p l a a t s j e K a t o Gatzea z o w a t 1 5 k m b u i t e n d e k l e i n e h a v e n s t a d V o l o s .

Van VOTAS n a a r d e SPORADEN e n d e METEORA Vo l o s i s e e n u i t e r m a t e g e z e l l i g k l e i n s t a d j e m e t e e n d e g e l i j k uitgebouwd w i n k e l c e n t r u m . W a t d e t o e r i s t i s c h e m o g e l i j k h e d e n van d e P i l i o n n o g v e e l a a n t r e k k e l i j k e r m a a k t , i s d e m o g e l i j k h e i d om v a n u i t V o l o s d e b e r o e m d e S p o r a d e n e i l a n d e n S k i a t h o s , Skopelos e n A l o n i s s o s t e bezoeken. M e t d e F l y i n g D o l p h i n s , d r a a g v l e u g e l b o t e n , k a n men g e m a k k e l i j k d e z e z e e r a a n t r e k k e l i j ke p l a a t s e n o p d e g e l i j k n a m i g e e i l a n d e n b e r e i k e n e n n o g d e zelfde dag t e r u g k e r e n . M i t s e e n g o e d e t i m i n g ( v r o e g op p a d gaan e n d e u u r r o o s t e r u i t p l u i z e n ) k a n m e n g e r u s t S k i a t h o s e n Skopelos i n é é n d a g aandoen. Vo o r a l d e z e t w e e e i l a n d e n g e v e n elke a m a t e u r - f o t o g r a a f v o l d o e n d e k a n s e n o m s c h i t t e r e n d e beelden t e s c h i e t e n v a n d e z o g e r o e m d e hagelblanke k e r k j e s e n h u i s j e s . Z i j s t r a l e n een f e ë r i e k b e e l d u i t van cubisme i n w i t en b l a u w . D e t o e r i s t d i e e r i e t s l a n g e r w i l o v e r d o e n k a n gerust z i j n caravan v e i l i g a c h t e r l a t e n e n een o v e r n a c h t i n g plannen o p e e n v a n d e z e e i l a n d j e s . H o t e l l e t j e s e n k a m e r s b i j particulieren z i j n er i n overvloed. I n het hoogseizoen i s hiervoor reserveren w e l noodzakelijk. Z o w e l i n Vo l o s a l s i n h e t z u i d e l i j k e r g e l e g e n M i l i n a k a n men d i t v i a e e n r e i s b u r e a u regelen.

-51-

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 51

Een a n d e r e g r o t e d a g u i t s t a p d i e b i j z o n d e r g o e d r e a l i s e e r b a a r i s z o n d e r van s t a n d p l a a t s t e moeten v e r a n d e r e n , i s e e n t o c h t doorheen c e n t r a a l G r i e k e n l a n d n a a r d e w e r e l d b e r o e m d e k l o o s ters, d e m e t e o r a , boven o p d e m o n o l i t i s c h e rotsen v a n d e Thessalische v l a k t e , N e r g e n s komt m e n meer o n d e r de i n d r u k van h e t a s c e t i s c h e l e v e n v a n d e m o n n i k e n d a n i n d e z e i n d r u k wekkende k l o o s t e r s , h a n g e n d t u s s e n h e m e l e n a a r d e , w a a r a c h t i g e p a r e l t j e s van Byzantynse kunst.

D i t z i j n s l e c h t s e n k e l e a l t e r n a t i e v e u i t s t a p p e n d i e men v a n o p de P i l i o n k a n o n d e r n e m e n . E c h t n o o d z a k k e l i j k i s d i t e c h t e r niet, h e t s c h i e r e i l a n d z e l f h e e f t zoveel t e b i e d e n dat m e n zonder probleem v a n e l k v e r b l i j f , h o e l a n g dan o o k , e e n o n v e r g e t e l i j k e g e b e u r t e n i s k a n maken.

Hoe d i e p e r j e t r o u w e n s o p d e P i l i o n r i j d t d e s t e a a n t r e k k e l i j ker w o r d t h e t l a n d s c h a p , d e s t e indrukwekkender w o r d e n d e o n v e r g e t e l i j k e panorama's, d e s t e r u s t i g e r wordt d e omgeving.

Zo v i n d t m e n o o k z e e r d e g e l i j k e c a m p i n g s i n d e o m g e v i n g v a n M i l i n a e n i n P l a t a n i a . To e r i s t e n d i e dus n i e t b e p l a a l d e e n k l e i n e s t a d i n d e omgeving wensen k u n n e n n e t z o g o e d d e p r a c h t i g e b o c h t i g e wegen v a n d e P i l i o n v o l g e n t o t i n d e e e r d e r genoemde p l a a t s e n . N e t v o o r M i l i n a b e v i n d t z i c h c a m p i n g A r g o , waar d e g e b r o e d e r s S t a t i s e n G a b r i e l v o o r e l k e k a m p e e r d e r w e l wat t i j d maken om h e t , o p h u n m o o i g e l e g e n k l e i n e f a m i l i e c a m p i n g , n a a r d e z i n t e maken v a n i e d e r e g a s t . E e n o n g e l o o f l i j k mooi u i t z i c h t i s b o v e n d i e n g e g a r a n d e e r d . W i e t o c h g r a a g a a n d e rand v a n een g e z e l l i g e b a d p l a a t s l i g t k a n h e t b e t e r z o e k e n i n Milina b i j camping Olizon o f i n Platania b i j camping Louisa.

Olizon i s e e n i e t w a t g r o t e r e c a m p i n g m a a r b i j z o n d e r g o e d georganiseerd met e e n z e e r f i j n e s f e e r , een v r i e n d e l i j k o n t haal d o o r g a s t h e e r Dimo K i r i a k o u e n een e x c e l l e n t e keuken. O o k h i e r i s h e t u i t z i c h t z e e r mooi e n van h e t v e r k e e r langsheen de s t r a a t v o o r d e c a m p i n g h e e f t men e c h t n i e t t e v e e l h i n d e r . O o k h i e r k a n de w a t e r s p o r t e r geheel a a n z i j n trekken komen. I n P l a t a n i a b e v i n d t z i c h camping Louise waar h e t g a n s e g e z i n van Va n g e l i s P a p a s t a m a t i o u z i c h u i t e r m a t e i n s p a n t om a l l e k a m p e e r ders i n de w a t t e n t e l e g g e n . H i e r l i g t de camping wel even van het s t r a n d , m a a r d i t i s n i e t e c h t een g r o t e handicap. Bovendien kan m e n ook v a n h i e r u i t op d e r e e d s e e r d e r geciteerde draagvleugelboot stappen o m de eilanden Skiathos o f S k o p e l o s te bezoeken. D e z e a l t e r n a t i e v e o p s t a p p l a a t s k a n evengoed aangewend w o r d e n d o o r i e d e r e e n d i e v a n o p d e P i l i o n d e t r i p naar d e Sporaden w i l maken e n kostenbesparend z i c h n a a r P l a t a nia b e g e e f t i . p . v . n a a r Vo l o s . D i t maakt een v e r s c h i l u i t v a n een u u r v a a r t e n h a l v e e r t b i j n a d e o n k o s t e n .

Aan d e n o o r d e l i j k e k u s t v a n h e t s c h i e r e i l a n d l i g t d a n n o g camping E g e o . D e z e g o e d u i t g e r u s t e c a m p i n g l i g t w e g v a n a l l e drukte. D e zee k a n aan deze z i j d e v o o r e e n b i j z o n d e r f l i n k e branding z o r g e n . H e t k o r t s t b i j g e l e g e n d o r p j e l i g t c i r c a 1 5 km verwijderd. Deze camping i s dus wel een aanrader v o o r kampeerders d i e g e h e e l weg v a n a l l e d r u k t e hun v a k a n t i e wensen d o o r t e b r e n g e n . Jammer d a t h e t s t r a n d o p e e n k l e i n e a f s t a n d v a n d e camping l i g t .

Sedert e n k e l e j a r e n i s o o k de meest z u i d o o s t e l i j k gelegen kaap van d e P i l i o n m e t d e w a g e n b e r e i k b a a r . T o t v o o r e n k e l e j a r e n waren h e t b e r g d o r p T r i k e r i e n h e t v i s s e r h a v e n t j e A y a K i r i a k i geheel v a n d e b u i t e n w e r e l d a f g e s l o t e n e n e n k e l m e t d e b o o t b e r e i k b a a r. Momenteel l i g t e r een s c h i t t e r e n d e w e g , d e e l s goed b e r i j d b a r e g r i n t w e g , n a a r d e z e a f g e l e g e n p l a a t s e n . E e n wande- 52 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 52

I n t e r i e u r van een t y p i s c h P i l i o n h u i s

Rustige b e d r i j v i g h e i d i n een v i s s e r s h a v e n t j e

�r 1 1 1 �

� ;1.711111

� �

p

.

i

i

e

r1.1H-14'

,Ire ;:r _ � ..= ..• �,� .:.1:. ,.. . H_.,r.. . _. .., � . s � . `�r K.

_ r

�

• .

r_.

"

-53-

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 53

l i n g doorheen T r i k e r i e n de g e n e u g t e n van h e t d r i n k e n v a n een sterke Griekse k o f f i e o p h e t stemmige k o e l e m a r k t p l e i n t j e , z i j n v a n d i e s t i l l e ogenblikken d i e h e e l l a n g t o t de z a l i g e g e b e u r t e n i s s e n v a n e e n v a k a n t i e b l i j v e n b e h o r e n . D a a l t men d a n nog v e r d e r a f n a a r h e t o n d e r g e l e g e n v i s s e r s d o r p j e A y a K i r i a k i dan h e e f t m e n n o g s l e c h t s é é n b e h o e f t e : z a l i g n i e t s d o e n , sluimeren en t u r e n naar de d a g e l i j k s e b e z i g h e d e n van d e e e n of andere visser d i e z i j n n e t t e n herstelt o f z i j n , meestal éénmans, v i s s e r s l o e p e e n g r o n d i g e b e u r t g e e f t . D a a r t e r u g wegrijden b e t e k e n t s t e e d s w e e r, z i c h r e a l i s e r e n d a t w i j t o c h maar l e v e n i n e e n j a c h t i g b e s t a a n e n d a t h i e r d e t i j d n o g lekker s t i l kan b l i j v e n staan.

Na z o w a t v i j f e n t w i n t i g j a a r r o n d g e z w o r v e n t e h e b b e n d o o r h e e n a l l e landen v a n Europa, ben i k s a m e n met m i j n echtgenote t o t de v a s t s t e l l i n g g e k o m e n d a t d i e d i n g e n d i e w i j o v e r a l z o c h t e n t i j d e n s onze v e l e vakanties, a l l e n verenigd t e r u g t e v i n d e n zijn o p d e P i l i o n : glashelder diepblauw w a t e r e n r u s t i g e schilderachtige b a a i t j e s , k l e i n e nederzettingen e n d o r p j e s zowel l a n g s h e e n d e p r a c h t i g e k u s t l i j n a l s i n h e t b e r g l a n d , prachtige bossen die u i t n o d i g e n t o t wandelen, e e n g a s t v r i j e bevolking en een f i j n e G r i e k s e keuken, mogelijkheden t o t z e e r boeiende e n a t t r a c t i e v e u i t s t a p p e n e n d i t a l l e s a a n p r i j z e n die m e r k e l i j k v e r s c h i l l e n v a n deze van d e g r o t e Griekse t r e k pleisters e n overdrukke en n a a r w e s t e r s p a t r o o n u i t g e b a t e stranden en horecatoestanden.

Koppel d i t a l l e s a a n d e e x c u r s i e s d i e U z e l f v e r k i e s t : e e n bezoek a a n A t h e n e o f a a n e e n v a n d e g r o t e a r c h e o l o g i s c h e bezienswaardigheden z o a l s O l y m p i a , Mycene o f D e l p h i , d a n k a n men z i c h m o e i l i j k e e n z a l i g e r e v a k a n t i e v o o r s t e l l e n .

Griekenland hoeft echt NIET VER te zijn,

... hoeft NIET DUUR te zijnl

I k h o o r v e l e n reeds hardop denken: G r i e k e n l a n d i s v e r !

Inderdaad d i t i s e e n o n w e e r l e g b a a r f e i t . M a a r n e t d o o r d e o o r l o g s c r i s i s i n w a t e e n s J o e g o s l a v i e w a s , i s men e i g e n l i j k genoodzaakt m e t d e f e r r y b o o t n a a r G r i e k e n l a n d t e v a r e n . D i t maakt d a t d e r e i s m e t d e a u t o n a a r b i j v o o r b e e l d A n c o n a i n I t a l i e n i e t meer b e d r a a g t d a n 1600km, i e t s w a t v e l e t o e r i s t e n d i e n a a r h e t z u i d e n t r e k k e n wel o p hun j a a r l i j k s a c t i e f kunnen s c h r i j v e n . E e n s men d a n g o e d u i t g e r u s t n a e e n d a g r e i s v a n min.

24 u r e n e n m a x i m a a l 3 6 u r e n i n G r i e k e n l a n d a r r i v e e r t , k a n m e n stellen dat d e vakantie o n m i d d e l l i j k begint. D e Pilion l i g t nauwelijks 250 t o t 3 5 0 k m v e r w i j d e r d van de aanleghavens I g o u menitsa o f P a t r a s . K o p p e l d e z e a f s t a n d a a n r e s p e c t i e v e l i j k boeiende bezoeken met t u s s e n t i j d i g e o v e r n a c h t i n g ( e n ) i n A t h e ne, D e l p h i o f d e m e t e o r a , d a n h o e f j e n i e t eens e e n k i l o m e t e r extra t e r i j d e n en heb j e meteen enkele onvergetelijke e r v a ringen achter de rug.

Zo v e r i s h e t d a n w e l l i c h t n i e t . . . m a a r d u u r i s d e o v e r t o c h t alleszins wel, h o o r i k e l k e lezer n u reeds opperen. D i t i s u i t e r a a r d n i e t t e o n t k e n n e n . . . e n t o c h : Wa n n e e r j e o v e r e e n ruime v a k a n t i e p e r i o d e v a n d r i e o f v i e r w e k e n b e s c h i k t e n m e n gaat aan een s e r i e u z e budgetplanning doen, d a n z a l j e b e m e r k e n dat d i t a l l e s nog b e s t k a n meevallen! E r bestaan momenteel f e r r i e s w a a r b i j j e d e o v e r t o c h t k a n maken i n e e n k a m p e e r f o r m u l e : kampeerders k u n n e n v r i j kamperen i n h u n e i g e n c a r a v a n o f motorhome a a n b o o r d . S u p p l e m e n t a i r e k o s t e n v o o r k a j u i t o f - 54 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 54

restaurant z i j n dan geen "must"! Vo o r d e tentkampeerders wordt de p r i j s u i t e r a a r d g e h a l v e e r d d a a r z e e n k e l m e t e e n w a g e n a f t e r e k e n e n h e b b e n . M e t e e n kampeeraanhangwagen i s d i t w e l l i c h t nog h e t m i n s t g u n s t i g , a a n g e z i e n z i j o o k d e v o l l e l e n g t e moeten b e t a l e n e n n i e t v a n h u n k a m p e e r t o e b e h o r e n g e b r u i k kunnen maken. I n d i e n men e e n b e e t j e s p o r t i e f i s a a n g e l e g d e n eenmaal e e n n a c h t j e o p e e n d e c k s t o e l o f e e n l u c h t m a t r a s a a n deck w i l d o o r b r e n g e n , z i j n d e d u r e k o s t e n v a n e e n k a j u i t wellicht t e vermijden.

Ve r g e l i j k bovendien b i j de g a n s e vakantiebudgetplanning e v e n de p r i j z e n v a n d e o v e r n a c h t i n g e n i n d e d o o r s n e e G r i e k s e c a m ping met deze v a n andere zuiderse landen i n Europa. U z a l v l u g kunnen b e c i j f e r e n d a t e r r e e d s e e n h e e l s t u k v a n u w o v e r t o c h t gerecupereerd w o r d t . N e e m d a a r b i j d e v o o r d e l i g e r e c o n s u m p t i e p r i j z e n e n j e z a l bemerken d a t d e e x t r a f i n a n c i ĂŤ l e i n s p a n n i n g nogmaals t e r u g g e s c h r o e f d w o r d t . I n d i e n j e d a n t o c h n o g i e t w a t meer d i e n t t e i n v e s t e r e n d a n h e b j e b e s l i s t d e g a r a n t i e v a n een z a l i g e e n o n v e r g e t e l i j k e v a k a n t i e i n h e t l a n d b i j u i t s t e k , dat b i j d e meeste m e n s e n steeds e e n d o e l b l i j f t o m van t e dromen . . . e n g e l o o f m e v r i j , ' t l i g t N I E T Z O VER e n ' t i s NIET Z O DUUR a l s m e n d i k w i j l s d e n k t ! E e n d i n g s t a a t a l s e e n paal b o v e n w a t e r : ' t b l i j f t n i e t b i j ĂŠĂŠn k e e r, eens g e p r o e f d b l i j f t men v e r l a n g e n om t e r u g t e k e r e n ! Goede r e i s !

December 1 9 9 2 Harry De S i t t e r

- 55 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 55

ACTIVITEITEN "Wandelen in Antwerpen" Op vrijdag 14 mei verzamelen ongeveer vijfenveertig Hobonianen aan de hoek van de Appelmansstraat en de Vestingstraat. Onze gids,de heer Herman Heymans, neemt ons om 19.30 uur mee op verkenning door "Het Jeruzalem van het Westen". Dit is de wijk waar een groot gedeelte van de Antwerpse Joden woont en werkt.

We krijgen eerst een algemene uitleg over de verschillende joodse gemeenschappen en hun geschiedenis. Daarna stappen we door het goed bewaakte diamantkwartier. Onze gids maakt ons hier wegwijs in de verschillende diamantvormen, de vele kwaliteiten en zuiverheden.

Allemaal elementen die mede de prijs bepalen van de harde grondstof "DIAMANT".

Verder krijgen we gedurende de bijna drie uur durende wandeltocht een overzicht van de belangrijkste aspecten van de joodse gemeenschap en zijn cultuur.

Zo zijn er ongeveer 55.000 joden in Antwerpen, waarvan 80% orthodox. De joodse godsdienst is in de eerste plaats een "wijze van leven" omdat volgens de opvattingen van het jodendom het hele leven "avoda" (liturgie, godsdienst) moet zijn. Daarom wordt aan het hele leven liturgisch vorm gegeven en drukt de joodse identiteit zich uit in allerlei voorschriften die de jood helpen zich voortdurend van zijn identiteit bewust te zijn. In het centrum staat daarbij de "thora".

De "thora" is een met de hand geschreven wet. Samen met andere bijbelboeken bevat de thora de geschreven wet. In elke joodse plechtigheid in de synagoge wordt uit de thora voorgelezen.

Verder wordt het joodse jaar gekenmerkt door verschillende feesten: - De sabbat of zaterdag.

- De sjalosj rraglim of pelgrimsfeesten, bij gelegenheden waarbij Israël naar Jeruzalem pelgrimeerde. Het zijn Pesach (Pasen), Sjavoeot (Pinksteren) en Soekkot (Loofhuttenfeest).

Die dagen vereeuwigen een historisch gebeuren: Pasen de uittocht uit Egypte, Pinksteren de afkondiging van de decalogus en het Loofhuttenfeest het veertigjarige verblijf in de woestijn.

- Dan zijn er ook nog de jamim noraïm (ontzagwekkende dagen), waartoe behoren Rosj Hasjana (nieuwjaar) en Jom Kppoer (Grote Verzoendag); deze laatste dag is geheel gewijd aan gebed en vasten. Werken is op de sabbat en op de feestdagen verboden.

Verder zijn er twee kleinere feesten: Poerim (Lotenfeest), de verjaardag van de wonderbare bevrijding in de 4de eeuw v.C. van de joden uit Perzië; en Chanoeka (Inwijdingsfeest), de herdenking van de herovering van de tempel door Judas de Makkabeeër op Lysias, regent voor Antiochos IV Epifanes ; dit feest noemt men ook Feest der lichten, omdat daarbij de menora of zevenarmige luchter ontstoken wordt.

De sabbat en de andere joodse feestdagen beginnen, evenals alle dagen van de joodse kalender, op de vooravond en eindigen bij het vallen van de volgende avond.

En zo leerden we gedurende de drie uren durende rondleiding nog tientallen aspecten uit het leven van de Antwerpse joden. Bedankt Herman Heymans voor uw deskundige begeleiding.

- 56 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 56

Ingangspoort van het domein "De Oude Gracht" - Hoogboomsteenweg

Een stemmig hoekje van het beschermd Hoogbooms dorpspleintje Ingang Oude Gracht Tekeningen: AndrĂŠ MariĂŤn

- 58 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 57

ACTIVITEITEN Wandelen i n "Oude Gracht" Dat het prachtige domein "De Oude Gracht" nog steeds een bijzondere aantrekkingskracht uitoefend op onze natuurliefhebbers, werd eens te meer bewezen op zondag 30 mei 1993. Een tachtigtal wandelaars trotseerden de minder positieve weerberichten en verschenen om 14 uur op het kerkplein.

Met een beetje vertraging werden een viertal groepen gevormd en onder de leiding ervaren natuurgidsen vertrok men voor een tamelijk lange wandeling in het park. Een speciale groep voor de kleinere kinderen, hun mama's en papa's, g i n g op verkenning via een iets gemakkelijker weg. De twee sympathieke gidsen leerden de kinderen en ook hun ouders heel wat wetenswaardigheden over wat we konden beleven en ervaren tijdens onze wandeling.

Een flinke regenbui en een verre donderslag konden de pret niet bederven. Alle deelnemers waren tevreden over de wandeling en ook onze gidsen beloofden dat zij terug van de partij zullen zijn op onze volgende editie: o p zondag 10 oktober 1993.

Kasteel "Oude Gracht"

- 57 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 58

GROOT-BIJGAARDEN

BESCHIKBAAR VANAF OKTOBER 993,

y1 i � ' I

lt��

9 i r �

_io «VAN KASTEEL NAAR KASTEEL» deel 5 Uitgave : Kulturele Heemkring «HOBONIA»

- 59 -

Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 59

Technische gegevens - groot formaat : 21 x 29,7 cm - ca. 300 blz.

- gedrukt op mat maco papier, 115 g/m2 stijve band met mooie roodbruine linnen omslag - gouddruk op voor- en rugzijde - gebonden, genaaid, voorzien van kapitaalbandjes - schutbladen bedrukt met pentekening van AndrĂŠ MariĂŤn - verlucht met meer dan 100 illustraties - met heraldische wapenschilden van Jos Goolenaerts - gedrukt op de persen van de St. Norbertusdrukkerij / Tongerlo

Kostprijs * Bij voorintekening : - TOT 30 JUNI 1993 hebt u de kans om in te tekenen aan 1.250 F (fl. 70) (100 F verzendingskosten inbegrepen).

Indien U het boek afhaalt betaalt u 1.150 F (Fl. 64) - BOVENDIEN WORDT UW NAAM DAN VERMELD IN HET BOEK. - De voorintekening is geldig van zodra de betaling in ons bezit is.

- Wie geen verzendingskosten betaalde zal verwittigd worden wanneer het boek ter beschikking is.

* Na 30 juni 1993 : - 1.650 F (100 F verzendingskosten inbegrepen) - Fl. 92 (Fl. 6 verzendingskosten inbegrepen)

Hoe bestellen Door storting o f overschrijving van het overeenstemmend bedrag op rekening nr.

0 0 1 - 1 7 6 7 8 4 0 - 9 1 t.n.v. HOBONIA - Bredabaan 849 - 2990 WUUSTWEZEL (Voor Nederland : Giro rek. nr. 6281817 t.n.v. PAUL ARREN) Ofwel : b i j de auteur, Paul Arren, Bredabaan 849 - B-2990 Wuustwezel - Tel. 03/663.13.31 Ofwel : b i j de uitgever, Hobonia, p/a Raymond Roelands (voorzitter) Vinusakker 24 - B-2950 Kapellen - Tel. 03/664.18.88

60 Hobonia - 22ste jaargang - nr. 1 en 2 - januari en april 1993 - p. 60