Zijdefabriek Raymond Roelands Inleiding In 1996 publiceer den we in ons jaarboek, "De geschiedenis van HOOGBOOM - Van Landelijk Ekers dorp tot parel aan de Kapelse kroon", een kleine bijdrage i.v.m. de verdwenen zijdefabriek van Hoogboom. Toen was onze belangstelling voor dit onder werp zeer gering. In 2008-2009 kregen we van de heer Patrick Van de Wouwer diverse vragen betreffende de zijdefabriek, de familie Van de Wouwer en plaatsen op het domein Oude Gracht; infor matie die hij nodig had om een familiegeheim te ontsluier en. Natuurlijk werd onze belangstelling voor de Hoogboomse Zijdefabriek opnieuw gewekt en wensen we hierover meer te weten te komen. In oktober 2009 ontvingen we van de auteur Jan Van de Wouwer de bevestiging dat de gegevens van zoon Patrick resulteerden in een prachtig boek.
HOBONIA bestelde prompt een exemplaar en vond hierin enor m veel infor matie met betrekking tot Hoogboom: O.a. de zijdefabriek, de Oude Gracht, Villa Buitenzorg (Mess van de Officier en van de voor malige kazerne Bauwin), de families Le Grelle, Moretus, Lens(sens) en Van de Wouwer. Het boek "Illegitimus, mijn overgrootvader?" is verkrijgbaar bij uitgeverij Homes International N.V. aan de prijs van 32€. (exclusief verzendingskosten) Voor de liefhebbers wil HOBONIA de bestellingen wel coördineren. Stuur hiertoe een mailtje met uw wensen.
HOBONIA – Industrie in Hoogboom
1
Zijdefabriek
"Het Zijfabriek" te Hoogboom Als voorproefje herhalen we even de r eeds gekende gegevens: - Ons Heem, Eker en 1950 - Frans Bresseleers en Hendrik Kanora - Hobonia, 1976 - Hendrik Kanora De oprichting van "het Zijfabriek" dateert van 1782. Het was in de lente van dat jaar, dat de heer Adriaan Metdepenningen, Antwerps koopman en oud-aalmoezenier aldaar, bij het dorpsbestuur te Eker en de toelating vroeg tot oprichting van een fabriek om zijde te twijnen of naar Italiaanse wijze te bewerken. Schilderij (gehandtekend: Schepens 1896) en voorstellend de zijdefabriek, een tamelijk hoog en groot gebouw en daarnaast een kleine aanhorigheid met hierin de watermolen die de machines of weefgetouwen in beweging bracht; op de voorgrond zien we de Kaartsebeek met een sluiske om het water op te houden, ten einde voldoende water en drukking op te sparen als energiebron;
Om aan de fabriek de nodige drijfkracht te bezorgen zouden één of meer water molens tot stand worden gebracht op de beek aldaar. Het water van de beek, Kaartsebeek geheten, moest een drietal voeten boven het vroeger e peil stijgen en verder naar de eis van het bedrijf, over het erf van de fabriek lopen. Al die wer ken konden worden uitgevoer d zonder overstroming te veroorzaken op de aanpalende landerijen. De plaats heette in die tijd "Gorisdijk". De zaak werd ter plaatse onderzocht door de schepenen Jacobus Matheesens en Jacobus Bresseleers en op 14 mei 1782 werd de gewenste toelating tot opbouwen van de zijfabriek verleend. Deze fabriek, waar de zijde tot draad werd getwijnd, kende een bloeitijd en verschafte werk aan veel mensen.
HOBONIA – Industrie in Hoogboom
2
Zijdefabriek
In 1827, na de dood van de stichter en wanneer er onder de leiding der kinder en reeds een aanzienlijke achteruitgang was ingetreden, waren er nog 30 à 40 werklieden aan de arbeid. De oorzaak van deze inzinking werd toegeschreven aan een gebrek aan voldoende kapitaal en aan de Franse concurrentie van die tijd. De laatste exploitant van de zijdefabriek, Antoon Van de Wouwer (over grootvader van Jan Van de Wouwer - auteur van het boek "Illegitimus"), overleed te Hoogboom op 17 december 1899. Het stoffelijk overschot, eerst begraven op het gewoon ker khof, werd in 1900 ontgraven en overgebracht naar de familiegrafkelder, die inmiddels op het kerkhof van Hoogboom was gebouwd. (Linker graf op foto)
Naar aanleiding van een stukje geschiedenis over "Het Zijfabriek" in Hoogboom hetwelk Hendrik Kanora, in het kader van de plaatselijke geschiedenis en de studie der plaatsnamen, publiceer de in het destijds bestaande weekblad "Polder en Kempen", nummer van zondag 5 december 1937, ontving de keer Clement De Bièvre, hoofdopsteller en uitgever van genoemd weekblad, een paar weken nadien een brief van de heer Louis Van de Wouwer, ingenieur, wonende in de provincie Limburg. Uit die brief die aan Hendrik Kanora werd doorgegeven, citeren we: "Met belangstelling las ik in uw gegeerd weekblad een bijdrage over de geschiedenis van de Zijdefabriek, de plaats waar eens mijn wieg stond en die voortleeft in de herinneringen van mijn schoonste kinder jaren". De Heer Louis Van de Wouwer werd inder daad geboren te Eker enHoogboom op 3 december 1894, als zoon van wisselagent Alfons Van de Wouwer en van Maria Smulders.
De familie Van de Wouwer woonde toen in villa Buitenzorg in de Jagersdreef.
Op 3 juni 1965, bijna 28 jaar na de publicatie van de hoger ver melde bijdrage in Polder en Kempen, kreeg Hendrik Kanora gans onver wacht het bezoek van de heer ingenieur Louis Van de Wouwer die, geobsedeerd door de Zijdefabriek, zeer graag daarover nog meer wenste te vernemen, niet alleen omdat zijn wieg daar had gestaan maar ook omdat zijn grootvader die Zijdefabriek had geëxploiteerd. Louis Van de Wouwer kreeg enkele voor hem zeer inter essante inlichtingen. Op 11 augustus 1965 bracht Louis Van de Wouwer ander maal een bezoek aan Eker en en bezorgde hij Hendrik Kanora twee uiterst belangrijke reproducties:
HOBONIA – Industrie in Hoogboom
3
Zijdefabriek
1. Een schilderij (gehandtekend: Schepens 1896) en voorstellend de zijdefabriek, een tamelijk hoog en groot gebouw en daarnaast een kleine aanhorigheid met hierin de water molen die de machines of weefgetouwen in beweging bracht; op de voorgrond zien we de Kaartsebeek met een sluiske om het water op te houden, ten einde voldoende water en drukking op te sparen als energiebron; (zie ook blz 2) 2. Een tekening (1892), voorstellend een "chalet" of een in hout opgericht zomer huis, nabij de Zijdefabriek en op de voorgrond zittend op een bank een dame die een boek leest; het chalet draagt de naam "Buiten-zorg". Deze tekening wordt toegeschreven aan een zeker e AndrĂŠ Lepas uit Jupille.
In 1879 werd "Het Zijfabriek" door Antoon Van de Wouwer aangekocht voor een som van 15.000 franken. Na zijn dood in 1899 werd het eigendom plus 4 ha aanpalende mastbossen, in 1902 door de erfgenamen verkocht aan Emiel Grisar voor de som van 70.000 franken. Emiel Grisar liet alle gebouwen afbreken en een nieuw kasteel bouwen. Het kreeg de naam "kasteel De Sterre".
HOBONIA – Industrie in Hoogboom
4
Zijdefabriek