Hof Ter Vijvers Paul Arren Het Hof Ter Vijvers bevindt zich op het nr. 43 van de Kapelsestraat in Kapellen, noordelijk van Antwerpen, in de richting van Putte en Bergen-op-Zoom. Van de 34 kasteeltjes die Kapellen eens rijk was blijven er thans nog 20 over, meestal nog in goede staat.
Rond 1750 werd er, op de plaats van het huidige kasteel, een bescheiden woning van één bouwlaag opgetrokken door monniken van de Sint-Bernardsabdij van Hemiksem. Die abdij aan de Schelde had verschillende eigendommen in het noorden van de provincie Antwerpen en bouwde in het centrum van Kapellen – waar ze o.a. ook de Sint-Bernardushoeve bezat – in 1771 de pastorie. De monniken bleven hun eigendom – dat als voorpost van hun abdij fungeerde voor de ontginning van de toen nagenoeg onbewoonde Kempen – behouden tot aan de Franse Revolutie. Toen werden alle kerkelijke eigendommen door de Fransen verkocht ten voordele van de Franse schatkist. Rond 1820 werd het gebouw – dat onveranderd was gebleven – verbouwd door de toenmalige eige-naar, de hovenier Van Celst, die zijn bezitting herdoopte in “Van Celsthof”. Na 1830 werd het buitengoed eigendom van N. Dhanis, die zijn kasteelgoed door diverse aankopen aanzienlijk vergrootte, en het “Het Groot Kempenhof” noemde.
HOBONIA – Kastelen in onze omgeving
1
Hof Ter Vijvers
Na het overlijden van N. Dhanis werd zijn zoon Michel Dhanis de nieuwe eigenaar van het uitgestrekte kasteelgoed. In die periode werd het kasteel verhoogd met een verdieping en kreeg de naam “Hof Ter Vijvers”. Michel Dhanis kwam nog op een ongelukkige manier aan zijn einde. Zekere dag kwetste hij zich aan een uitstekende nagel in één der kamers van het kasteel. Hij sloeg geen acht op de verwonding, die hij ook niet verzorgde. Gangreen (of koudvuur) nestelde zich in zijn voet en na ca. drie maand van hevige pijn stierf hij, een weduwe en twee dochters achterlatend. Zijn weduwe hertrouwde, maar dit huwelijk leed spoedig schipbreuk. De oudste dochter trouwde met N. Van de Wouwer, eigenaar van een suksesrijke patisserie in Antwerpen, en de jongste dochter verbond zich met N. De Cuyper. Het huwelijk van de jongste dochter bleef kinderloos, maar de oudste dochter zorgde voor zeven kinderen, waarvan de jongste zoon, Leonce Van de Wouwer, het kasteel met een deel van het park erfde. De rest van het domein werd verkocht ten voordele van de overige kinderen. Leonce Van de Wouwer (Antwerpen 26 juni 1864 – Kalmthout 25 mei 1938), notaris; burgemees-ter van Kapellen; enz., was gehuwd met Marie-Léonie Vouwe. Vlakbij het station van Kalmthout bouwde hij in 1908 het “Wouwerhof”, en vergrootte dit landhuis (dat nog steeds bestaat) in 1919. Ondertussen – op 8 januari 1904 – was het kasteeldomein Hof Ter Vijvers verkocht aan Vincent Tinchant y Gonzalez, zoon van José Tinchant y Gonzalez en van Stephanie-Altagrazia Gonzalez. Vincent(e) Tinchant y Gonzales (Veracruz, Mexico, 29 oktober 1864 – Antwerpen 13 juni 1950), huwde met Laure Hauzoul (Verviers 19 mei 1875 – Antwerpen 29 april 1941), die haar echtgenoot zes kinderen schonk: – Stefanie, trouwde met Jean-Marie Dossin uit Verviers; – Henri-Vincent-Marie-Julien (Antwerpen 25 december 1897 – aldaar 27 november 1955),gehuwd met Marie-Thérèse Mesmaekers (° Turnhout 8 augustus 1906); – Marie-Anne (° Antwerpen 11 september 1902), verbond zich met kunstschilder René Guiette;
HOBONIA – Kastelen in onze omgeving
2
Hof Ter Vijvers
VINCENT TINCHANT OP ZIJN STERFBED – Marguerite-Marie, religieuze; - Laure (genoemd Laurette), huwde met Frédéric (genoemd Freddy) Struyff, doctor in de rechten; rechter; enz.; en - Vincente, die Elisabeth Rutten tot echtgenote nam. Vincent Tinchant y Gonzalez liet het bestaande gebouw afbreken om op de oude funderingen een nieuw kasteel te bouwen, naar ontwerp van architekt Jacobs uit Antwerpen. De erfgenamen van Vincent Tinchant lieten – op 10 oktober 1957 – het kasteeldomein openbaar verkopen, waarna Valeria Lauwers (° Antwerpen 1 mei 1912), echtgenote van Jan-Joseph Rombouts, het Hof Ter Vijvers bekwam.
JEUGDFOTO VAN VINCENT TINCHANT
HOBONIA – Kastelen in onze omgeving
LAURE HAUZOUL, ECHTGENOTE VAN VINCENT TINCHANT
3
Hof Ter Vijvers
DON JOSÉ TINCHANT Y GONZALEZ EN STEPHANIE-ALTAGRAZIA GONZALEZ, DE OUDERS VAN VINCENT TINCHANT Reeds op 8 december 1958 verkocht Valeria Lauwers haar eigendom in Kapellen aan Albert Heyman (Westouter 14 april 1916 – Kapellen 20 juni 1982). Op 10 juni 1983 verkocht Jeannine Cornelis, weduwe van Albert Heyman, het Hof Ter Vijvers aan Kwak Wah Tsoi (° Hong-Kong 26 november 1949), gehuwd met Yin King Lau. Na aanpassingswerken opende dit echtpaar in het Vijverhof een Chinees-Indisch klasse-restaurant dat ze Memoring doopten. Aan de parkzijde werd een gesloten veranda bijgebouwd, waardoor de verbruikzaal van het restaurant aanzienlijk vergroot werd. De voorgevel van het gebouw, gemarkeerd door twee polygonale hoektorens, werd eveneens voorzien van een grote veranda, die dienst doet als showroom voor diverse Chinese kleinmeubelen, vazen, porselein, relatiegeschenken, e.d. Op 13 maart 1985 werd het huwelijk Tsoi-Lau ontbonden, waarna Yin King Lau de volledige eigendom bekwam. Het restaurant werd gesloten en de hele benedenverdieping van het kasteel werd ingericht als showroom. Het kasteel Hof Ter Vijvers is van op de openbare weg goed waar te nemen. De Tinchant-story Vincent Tinchant was een telg uit een oude Franse familie, waarvan een voorvader zeemachtofficier was onder Lodewijk XIV. Tijdens één van diens reizen, naar de latere Verenigde Staten van Amerika, was hij zó gefascineerd toen hij in Louisiana voet aan wal zette dat hij zich daar – samen met nog enkele Franse officieren – voorgoed vestigde. De Amerikaanse tak Tinchant boerde goed. De grootvader van Vincent, Jacques Tinchant - gehuwd met Elisabeth Vincent – was een rijke reder die een hele vloot transportschepen had varen op de Mississippi, dé polsslagader van Louisiana’s handelsverkeer. Tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog, die uitbrak in 1861 toen elf geconfedereerde staten zich afscheidden van de Verenigde Staten, werd de vloot van Tinchant bijna volledig gekelderd. Eén van de twee overblijvende schepen schonk hij aan zijn jongste zoon José en drukte hem op het hart zijn geluk elders te beproeven. HOBONIA – Kastelen in onze omgeving
4
Hof Ter Vijvers
ACHTER HET KASTEEL WERDEN TABAKSBLADEREN GEDROOGD
ALLE BIJGEBOUWEN VAN HET KASTEEL VERDWENEN ONDERTUSSEN – OOK DE ORANJERIE HOBONIA – Kastelen in onze omgeving
5
Hof Ter Vijvers
Don José Tinchant landde in Veracruz, verkocht daar zijn énig bezit (zijn boot) en vestigde zich in Casoneras, ca. 75 km van Veracruz verwijderd, op een immens groot landbouwbedrijf van 1.000 ha, dat ook aan zijn familie toebehoorde. Casoneras was een paradijs ! Op het hoogste punt van een lichtglooiend landschap stond een grote witte hacienda, de woning van de familie Tinchant. Lager gelegen stonden de pittoreske hutten van het indiaans dienstpersoneel, honderden pachters en landbouwers met hun familie, die op het Tinchant-domein werkzaam waren. Er waren enorme plantages (vanille, tabak, suikerriet, ananas, sinaasappels, citroenen, mango’s, enz.), allerhande graangewassen, bamboewouden, ceder- en tulpenbomen, enz. De opbrengst van die uitbating werd per spoor of via de stroom naar Veracruz getransporteerd en van daaruit naar het binnenland verzonden of naar de Verenigde Staten verscheept. Aan dit aards paradijs kwam abrupt een eind toen een allesvernielende tornado alle gebouwen in Casoneras platlegde. Daarbij werd het domein nog getroffen door een zware overstroming, waardoor alle gewassen vernield werden en duizenden stuks vee, paarden, enz., verdronken. Don José, zijn echtgenote en hun twee zoontjes, konden door hun personeel in een kleine schuit ontzet worden en uiteindelijk veilig naar Tlapacoyan gevoerd worden. Don José Tinchant y Gonzalez zat volledig aan de grond en vond werk in één der grootste sigarenfa-brieken van Tuxla. Zijn oom Ernest Tinchant, een oudere broer van zijn vader, had in 1852 in Antwerpen (Breydelstraat) een sigarenfabriek opgericht, die alsmaar meer bekendheid verwierf. Don José begon stelselmatig op vele Zuid-Amerikaanse tabaksplantages aankopen te doen, die hij naar zijn oom in Antwerpen zond. Gaandeweg werd don José de belangrijkste schakel in een netwerk van sigarentransporten naar Antwerpen en verder naar andere Europese landen. Er werden gouden zaken gedaan, het fortuin lachtte don José andermaal toe en hij besloot om ook zijn zonen in te schakelen. Zijn tweede zoon, Vincent(e) Tinchant, werd op jeugdige leeftijd naar Antwerpen gezonden, waar hij Nederlands en Frans studeerde. Nadien werd Vincent naar een internaatcollege in Londen en
IN HET KASTEELPARK STOND EEN MOOI PRIEELTJE DAT TOEGANG GAF TOT EEN ONDERAARDSE GANG HOBONIA – Kastelen in onze omgeving
6
Hof Ter Vijvers
dan naar de handelsschool van Osnabrück (Duitsland) gestuurd. Vincent kende Spaans (zijn moe-dertaal), had Portugees, Nederlands, Frans, Engels en Duits gestudeerd (talen die hij volgens insiders perfekt beheerste), dus was hij dé geknipte manager voor het familiebedrijf Tinchant in Antwerpen, ondertussen herdoopt in “Tinchant Frères”. Vincent kreeg de opdracht om alle agenten en belangrijke klanten te bezoeken en zo kwam hij o.a. in Algerije, Engels- en Nederlands Indië, Australië, China, Japan, Turkije, Roemenië, Servië, Spanje, enz., terecht. Na al die avontuurlijke reizen vernam Vincent dat zijn vader solo wou gaan en in 1896 werd in Antwerpen de firma José Tinchant y Gonzalez & Co. opgericht. Om zijn kennis van de tabaksindustrie tot in de kleinste details onder de knie te krijgen werd Vincent door zijn vader naar Havana, Mexico, Cuba, enz., gestuurd waar hij zich – in de allergrootste tabaksplantages – kon specialiseren. Na zijn terugkeer uit Zuid-Amerika vertrouwde zijn vader hem de direkteurszetel toe van de firma’s in Antwerpen, Sint-Niklaas en Eindhoven. De ambitieuze Vincent Tinchant y Gonzalez zou nog nieuwe fabrieken oprichten in Nederland, Duitsland, Rusland, enz. Tevens werd hij tot voorzitter verkozen van de “Federatie van Belgische Sigarenfabrikanten”. Tinchant bezat – behalve het Hof Ter Vijvers – nog een hoeve in Putte en meerdere gronden in Kapellen, Putte en Stabroek. Hij schonk een deel van zijn gronden (de hoek van de Waterstraat met de Parijseweg) aan de plaatselijke kerkfabriek en bekostigde in 1939 grotendeels de bouw van een kapel, toegewijd aan O.-L.-V. van Altijddurende Bijstand, algemeen gekend als “de kapel van de Heuvels” – in de gelijknamige wijk – naar ontwerp van architekt A. Van den Bergh uit Stabroek. In 1942 schonk hij nogmaals een stuk grond voor de bouw van een grot vlakbij de kapel. Vincent Tinchant overleed op 13 juni 1950, op 86-jarige leeftijd. Zijn fabrieken werden verkocht aan de firma Tabacofina-vander Elst.
HOBONIA – Kastelen in onze omgeving
7
Hof Ter Vijvers
LAURE HAUZOUL, ECHTGENOTE VAN VINCENT TINCHANT, IN HET HOF TER VIJVERS VEREEUWIGD
HOBONIA – Kastelen in onze omgeving
8
Hof Ter Vijvers