Henk & Fred editie 5 2019 | Het leukste en grootste technische magazine by Media Vakman

JAARGANG 7

05 19

DECEMBER 2019

MET GRATIS KLEURPLAAT

voor de kids!

Jeroen wil nooit misgrijpen 10

Personeel is cruciale succesfactor 22

Ben jij bang de NEN 4010 te gebruiken?

Foto: 123RF.com

HET LEUKSTE EN GROOTSTE TECHNISCHE MAGAZINE

Altijd het perfecte licht …

… voor de sfeer die u wenst.

Smarter Home –

De perfecte sfeerverlichting met de Smart Home-oplossing van Busch-Jaeger

Van eenvoudig in- en uitschakelen tot het instellen van de helderheid, intensiteit en kleur. Dankzij de naadloze integratie van Philips Hue met Busch-Jaeger zorgt u eenvoudig voor de juiste sfeer in uw Smart Home. yoursmarterhome.nl

BJ_ECHT2949_13.Busch_Jaeger_adv_HUE_schakelaar_190x277mm-NL.indd 1

16-10-19 16:06

Gira System 3000 lichten jaloeziebesturing Het Gira System 3000 biedt maximale flexibiliteit voor geavanceerde lichten jaloeziebesturing. Er kunnen namelijk vijf verschillende opzetstukken voor bediening worden aangebracht. Deze onderscheiden zich door eenvoudig gebruik en overtuigende oplossingen voor elke comfortwens. Daarnaast zijn er verschillende bewegingsmelders beschikbaar voor de automatische en energiebe sparende lichtbesturing.

Met de Bluetooth-systeemopzetstukken krijgt lichten jaloeziebesturing een nieuwe dimensie. Via de Gira App kunnen alle functies en instellingen gemakkelijk op uw smartphone of tablet worden geconfigureerd, in bedrijf gesteld en bestuurd. Meer informatie: www.gira.nl Kom langs in het GiraÂ Experience Center in Veenendaal â&#x20AC;&#x201C; Aanmelding op gira.nl/experiencecenter

Colofon & Service Henk & Fred is een technisch magazine dat vijf keer in het jaar wordt verspreid in een oplage van 26.000 exemplaren. Interviews met bekende en minder bekende personen uit de techniek en spraakmakende rubrieken geven Henk & Fred een geheel eigen identiteit waarmee het zowel jong en oud aan zich weet te binden.

Jaargang 7, nummer 5, december 2019 UITGEVER Media Vakman B.V. Diepenveenseweg 147 7413 AP Deventer HOOFDREDACTIE Peter Besselink, redactie@henkenfred.nl REDACTIE Sjoerd Geurts, Marieke van der Heijden, Han Neijenhuis, Michiel Elands en Pim van de Beek BLADMANAGER Matthea Kiemeney, matthea@henkenfred.nl AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Patricia Overmars (correctie), Derk-Jan Rouwenhorst (cartoons), Vivian Timmers (column), Joost Ebus (column) en Karin Stegeman ADVERTENTIES advertenties@henkenfred.nl

André Kuipers

op ELEKTRO 2019

Astronaut André Kuipers hield op de beurs ELEKTRO 2019 een boeiende presentatie. Natuurlijk ging het over de twee ruimtereizen die hij maakte. Maar ook over de innovaties die ontstaan zijn uit de testen in de ruimte. “En waarschijnlijk kunnen we de maan straks hier gebruiken als nieuwe brandstofbron.”

Een actief personeelsbeleid

VORMGEVING loek & feel DRUK Tesink ABONNEMENTEN EN ADMINISTRATIE info@henkenfred.nl Verschijning: 5 x per jaar Abonnementsprijs Nederland € 47,50 per jaar (excl. 6% BTW incl. verzendkosten)

Losse nummers € 9,75 (excl. 6% BTW incl. verzendkosten) Abonnementen kunnen op elk gewenst moment ingaan en worden automatisch verlengd, tenzij twee maanden voor de vervaldatum schriftelijk is opgezegd.

ALGEMENE VOORWAARDEN EN PRIVACY STATEMENT zie www.henkenfred.nl COPYRIGHT Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen aan de volledigheid en juistheid van de informatie, zoals weergegeven in deze uitgave, geen rechten worden ontleend. De uitgever en auteurs kunnen dan ook geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie uit deze uitgave.

VOLG ONS Fred: @FredvanHenF | Henk: @HenkvanHenF www.facebook.com/HenkenFred www.linkedin.com/company/henk-&-fred www.linkedin.com/in/fred-van-henk-en-fred www.henkenfred.nl/aanmelden WWW.HENKENFRED.NL

| DECEMBER 2019

Grappig hoor! Ook zij heten Henk en Fred. Met de stichting Personeel en Organisatie Technisch Installatiebedrijf helpen ze installateurs op het gebied van P&O. Een actief personeelsbeleid is een cruciale factor in het succes van je onderneming, zeggen ze. Een gesprek met Henk Schoenmakers en Fred Borghouts.

Installateur huiverig voor NEN 4010 Directeur Peter Treffers van Elektroraad adviseert de NEN 4010 te gebruiken in plaats van de NEN 1010. Die is veel beter leesbaar en minder ingewikkeld. Veel installateurs zijn daar nog huiverig voor. Onterecht, aldus Treffers.

INHOUD Thuis bij...

Joep van Deudekom Cabaretier en programmamaker Joep van Deudekom draagt zijn steentje bij op het gebied van duurzaamheid. Met zonnepanelen en een hybride auto. Henk en Fred zochten hem thuis op en vroegen waarom de combinatie humor en duurzaamheid niet werkt.

50 Geertje en Jeroen Het geheim van

In onze rubriek ‘Aan de lunchtafel’ schuiven we gewapend met een grote Henk & Fred lunchmand aan bij een installateur. Dit keer bezoeken we Geertje (35) en Jeroen Kramer (34) van Kramer Elektrotechniek in Geldrop. Wat is het geheim van het succes van hun bedrijf?

Het huis van de toekomst

Henk en Fred bezoeken ‘het huis van de toekomst’ in Utrecht. Hier draait alles om een combinatie van energie besparing en comfort. Twee jaar geleden won dit huis de publieksprijs bij een grote duurzaamheidswedstrijd in de Verenigde Staten.

Gratis advies Houd jij ervan om voor niks te werken? Nee toch? Toch gebeurt dat steeds meer in de installatiewereld. Want ga maar na: de installaties in een gebouw worden steeds ingewikkelder. Er komt dus steeds meer rekenen tekenwerk bij kijken. Allemaal uren vooraf, die we vaak niet aan de klant doorberekenen. Uit onderzoek blijkt dat slechts 10 procent van de installateurs het uitbrengen van een offerte in rekening brengt. 47 procent ziet het als ondernemersrisico. In de rubriek kortsluiting gaan we daar verder op in en geven we je een paar tips. Bijvoorbeeld: houd in de advies- en offertefase goed je uren bij! Op die manier heb je een veel beter overzicht van hoeveel calculatie- en adviesuren er in een project zijn gaan zitten. Die uren hoef je niet direct in rekening te brengen. Maar als een ‘lastige’ klant - waarbij offertes dikwijls niet doorgaan - weer bij je aanklopt, heb je een goede reden om eens ‘nee’ te zeggen. Andere mogelijkheid is natuurlijk dat je gaat werken met een soort cashback-systeem. Waarbij de calculatie- en adviesuren in mindering worden gebracht zodra een opdracht doorgaat. Anders moet de klant ervoor betalen. Er zijn installateurs die daar al mee werken. Als je ook van plan bent zo’n systeem in te voeren, raad ik je aan om dat nú te doen. Nu het economisch goed gaat in de markt. Een grote klant, zoals een aannemer, zal daar nu veel makkelijker mee instemmen, dan wanneer het weer crisis is! Peter Besselink Hoofdredacteur redactie@henkenfred.nl

| DECEMBER 2019

Met astronaut André Kuipers de ruimte in

DE MAAN ALS NIEUWE BRANDSTOFBRON

De beurs ELEKTRO 2019 moet officieel nog beginnen. Toch is de Beursfabriek in Nieuwegein deze morgen al vroeg volgelopen. Vooral rond het hoofdpodium staan veel mensen klaar voor astronaut André Kuipers, die met een boeiende presentatie het symbolische startsein geeft voor ELEKTRO 2019. Kuipers neemt de aanwezigen ‘virtueel’ mee de ruimte in.

a jaren van training vloog astronaut André Kuipers in 2004 voor zijn eerste elfdaagse missie naar het internationale ruimtestation ISS. In 2011 verliet hij de aarde opnieuw, voor een verblijf van dit keer 193 dagen in de ruimte. Sindsdien trekt hij het land in om zijn ervaringen te delen. Zoals op de eerste dag van ELEKTRO 2019. “Ruimtevaart is belangrijker dan we misschien wel denken”, zo begint André Kuipers zijn verhaal, dat hij illustreert met foto’s, filmpjes en grafieken. “Ruimtevaart zorgt via

| DECEMBER 2019

het wereldwijde navigatiesysteem Galileo dat wij de weg naar huis vinden. GPS is verouderd. Maar ook goede weersvoorspellingen zijn alleen mogelijk via de satelliet, net als het in kaart brengen van luchtvervuiling. Allemaal mogelijk dankzij ruimtevaart. We kunnen niet meer zonder. Het is voor een land daarom goed om een eigen ruimtestation te hebben. Daar doe je testjes, daar ontstaan innovaties.”

ROBOTARM Kuipers wijst naar de foto’s. Het ruimtestation is zo groot als een

voetbalveld en heeft de inhoud van een groot passagiersvliegtuig. Met een robotarm van 17 meter kunnen de astronauten reparaties in de ruimte uitvoeren. “Er liggen zonnepanelen op het ruimtestation die 120 kW aan energie opleveren. Het ruimteschip draait om de aarde met een snelheid van 28.000 km per uur. In een etmaal komt de zon zestien keer op en gaat deze zestien keer onder. De batterijen van de zonnepanelen zijn continu aan het chargen en dechargen. Daar zijn ze tegen bestand. Ze

TREND draaien altijd met de zon mee, om zoveel mogelijk stroom te kunnen genereren. In het donker staan ze daarentegen vlak, zodat ze door het beetje lucht dat er is heen snijden.” Trainen doen de astronauten op verschillende locaties in de wereld in waterbassins, waar een ruimtestation is nagebouwd, omdat de gewichtloosheid in de ruimte te vergelijken is met het gevoel dat je hebt in het water. “We oefenen dan zes uur per keer en bootsen situaties na. Die gewichtloosheid is belangrijk om alle experimenten goed te kunnen doen.”

KLITTENBAND André Kuipers toont een groot aantal foto’s gemaakt vanuit de ruimte. Het levert mooie plaatjes van planeet Aarde op. Ondertussen bedachten de astronauten handige oplossingen, die ook op aarde niet zouden misstaan. Zoals gereedschap dat aan klittenband wordt vastgemaakt, zodat het niet door de ruimte vliegt en een 3D-printer die ontbrekende gereedschappen gewoon print.

TOEKOMST Wat heeft zijn ervaring in de ruimte aan nieuwe inzichten opgeleverd? “De toekomst is moeilijk te voorspellen”, zegt Kuipers. “Grote wetenschappers hadden het vaak mis. Thomas Edison voorspelde dat er nooit wisselstroom zou komen. Het is anders gelopen. De ontwikkelaar van de eerste computer voorspelde dat er nooit een reden zou zijn waarom iemand thuis een computer zou willen hebben. Je weet hoe dat gegaan is. En Einstein, een genie, dacht dat je nooit energie uit atoomkernen zou kunnen halen. Ook hij had het mis. Wat er dan wel gaat gebeuren? Het ruimteprogramma wordt groter en geavanceerder. Er zullen straks mensen op de maan lopen. Ook uit Nederland. We gaan wetenschappelijk onderzoek doen op de maan en waarschijnlijk kunnen we de ruimte en maan straks gebruiken als brandstofbron. We halen daar dan kostbare metalen vandaan. Misschien maken we wel energie van Helium 3. Er gaat nog veel gebeuren…” 

HENK: “IK STA MET DE MOND VOL TANDEN” HENK: “DIE ASTRONAUT KAN MOOI PRATEN, MAAR ZIJN VOORSPELLINGEN GAAN WEL VER. DE MAAN ALS ENERGIEBRON. HOE GAAN WE DIE ENERGIE HIERHEEN HALEN?” FRED: “TOCH HEBBEN WE VAKER GE ROEPEN DAT IETS NIET KAN, WAARNA WE TOCH VERRAST WERDEN. ONS HELE VAK ZIET ER ANDERS UIT DAN TIEN JAAR GELEDEN.” HENK: “DAAR HEB JE WEL EEN PUNT. IK HEB WEL GENOTEN VAN HET VERHAAL OVER ZIJN RUIMTEREIS EN AL DIE MOOIE FOTO’S VANUIT DE RUIMTE. WAT ZIJN WE HIER DAN KLEIN HÈ. IK STOND ER MET DE MOND VOL TANDEN NAAR TE KIJKEN…” FRED: “HAHA, INDERDAAD, DAN STELLEN WE NIKS VOOR. AL BESEFTE IK WEL DAT IK THUIS VAKER EEN LAMPJE UIT MOET ZETTEN. WANT WAT ZIE JE VEEL LICHT OP SOMMIGE PLEKKEN…”

NEDERLAND EN DE RUIMTEVAART NEDERLAND HEEFT GEEN EIGEN RUIMTEPROGRAMMA, MAAR VOLGENS ANDRÉ KUIPERS MAG DE ROL VAN NEDERLAND IN DE RUIMTEVAART NIET ONDERSCHAT WORDEN. NEDERLAND STOND BIJVOORBEELD AAN DE WIEG VAN DE EUROPESE RUIMTEVAART EN HEEFT INTERNATIONAAL ALTIJD EEN LEIDENDE ROL GESPEELD IN HET WETENSCHAPPELIJK RUIMTEONDERZOEK. OOK ZIJN NEDERLANDSE BEDRIJVEN EEN BELANGRIJKE LEVERANCIER VOOR DE RUIMTEVAART. “OP ALLERLEI VLAKKEN ZIJN NEDERLANDSE BEDRIJVEN BELANGRIJK VOOR DE RUIMTEVAART. ZE MAKEN PRODUCTEN, ZOALS WETENSCHAPPELIJKE APPARATUUR EN EEN ONTSTEKING VOOR DE RAKETTRAP. OP DIT MOMENT WORDT HIER OOK GEWERKT AAN SPECIFIEK VOOR DE RUIMTEVAART ONTWIKKELDE ZONNEPANELEN. DAARNAAST MAKEN NEDERLANDSE BEDRIJVEN EEN NIEUWE ROBOTARM VOOR HET RUIMTESTATION. OP DIT MOMENT ZIT DE ARM IN EEN TESTFASE.”

André Kuipers

| DECEMBER 2019

Focus jij je op installatietechniek?

Word dan ook een Batenburger! Bekijk nu onze vacatures op werkenbijbatenburg.nl

KORTSLUITING Aandeel installatie in bouw neemt toe Installateur wordt steeds meer adviseur LAAT JIJ DE KLANT VOOR EEN OFFERTE BETALEN?

10%

BRENGT OFFERTE IN REKENING

Uren bijhouden geeft inzicht in hoeveel tijd offerte kost

% 47

INSTALLATEURS VINDT OFFERTE ONDERNEMERSRISICO

Durf jij een grens te stellen aan gratis advies? Goed advies is ook: iets anders durven te adviseren dan gevraagd

GOEDE ADVISEUR MOET VOORAL GOED KUNNEN LUISTEREN

“CV-installateur adviseert vrijwel nooit duurzaam”

Bron: Kassa BNNVARA, Vereniging Eigen Huis, installatie.nl, FranklinCovey, Stefan van Maasakkers van accountants- en advieskantoor Rühl Haegens Molenaar

| DECEMBER 2019

Henk Schoenmakers en Fred Borghouts

Ken de mens achter

Waarom is een actief personeels beleid zo belangrijk voor een installatiebedrijf? Henk Schoenmakers: “Vroeger bepaalde een bedrijf wie ze als werknemer wilde hebben. De rollen zijn omgedraaid. Het personeelsaanbod is krap. Tegenwoordig kijken mensen waar ze graag zouden willen werken. Ze kunnen zelf een keuze maken uit alle aanbiedingen.” Fred Borghouts: “Dat betekent dat het voor bedrijven nóg belangrijker wordt om medewerkers in huis te houden. Ze te boeien en

| DECEMBER 2019

Henk Schoenmakers (links) en Fred Borghouts

te binden. De medewerker is het grootste kapitaal van een bedrijf. Veel installatiebedrijven beseffen dat niet.” Waarom niet? Henk: “De meeste installatiebedrijven zijn bezig met het hier en nu. De klant en het verdienen van geld. Ze zijn te weinig bezig met morgen en overmorgen. Voor personeelsbeleid hebben ze al helemaal geen tijd. Terwijl het zo belangrijk is dat je naar de toekomst kijkt en samen aan de slag gaat.”

Fred: “Veel bedrijven zeggen dat ze al met Personeel & Organisatie (P&O) bezig zijn. Maar als je dan vraagt wat ze precies doen, zeggen ze dat ze verzuim- en urenbriefjes invullen. Dat is belangrijk, maar geen P&O. Personeel & Organisatie heeft te maken met het behouden en verbeteren van mensen, waardoor je bedrijf zich ontwikkelt. Kén de mens achter jouw medewerker.” Wat zou een bedrijf moeten doen? Henk: “Vroeger had ik een tegeltje

INTERVIEW

jouw medewerker aan de wand met de tekst: ‘Verras de klant, voordat de klant jou verrast’. Ik zou er nu van maken: ‘Verras je medewerker, voordat de medewerker jou verrast’. Als je niet weet wat er onder je mensen speelt op het gebied van ambitie en uitdaging, dan kan het zijn dat je aan het eind van het jaar wordt ge-

van start gaan? We willen eerst weten wat er leeft binnen het bedrijf. Wij maken daarom een sterkte- zwakte-analyse. Een kleine SWOT. Daarmee halen we zinvolle punten naar boven. Vaak denkt een ondernemer dat hij al goed bezig is, maar leidt deze quickscan tot nieuwe bewustwording. Uiteinde-

En: veranderen doe je niet alleen, maar samen met je mensen. Het begint met structuur brengen. Heeft iedereen een leesbare functieomschrijving, worden er ‘jaargesprekken’ gehouden en kom je als bedrijf je beloften na? Durf nieuwe doelen te stellen en daar de begroting op aan te passen.”

verras je medewerkers voordat ze jou verassen confronteerd met een ontslagbrief, omdat je monteur elders meer uitdaging ziet. Jouw medewerker verdient iedere dag aandacht.” Wat kunnen jullie als stichting daarin betekenen? Henk: “Wij kunnen samen met de ondernemer personeel en organisatiebeleid opstellen. Hoe we

lijk vertalen we dit naar een advies, met als doel het bedrijf, en dus de mensen, te laten groeien.” Wat is voor een bedrijf belang rijk om écht succes te kunnen boeken? Fred: “De ondernemer moet eerst de noodzaak voelen dat het soms zinvol is om zaken anders te doen.

Hoe breng je een bedrijf in kaart? Henk: “We werken bijvoorbeeld met een kennismatrix die het bedrijf ontleedt. De medewerkers vullen hiervoor gedetailleerd een formulier in. Het levert waardevolle informatie op over welke exacte skills een medewerker heeft, waar hij goed in is, waar verbetering wenselijk is en waar zijn interesse naar uitgaat.” ››

WAT DOET DE STICHTING? RUIM 3,5 JAAR GELEDEN WERD DE STICHTING PERSONEEL EN ORGANISATIE TECHNISCH INSTALLATIEBEDRIJF OPGERICHT DOOR HENK SCHOENMAKERS. DIT JAAR KWAM FRED BORGHOUTS ERBIJ. DE STICHTING UIT ROERMOND HELPT INSTALLATEURS IN DE REGIO ZUIDOOST BRABANT EN LIMBURG DIE MOEITE HEBBEN OM HET BEDRIJF OP HET GEBIED VAN P&O NAAR EEN VOLGEND LEVEL TE BRENGEN. ZO WORDT ER MEEGEDACHT OP HET GEBIED VAN Foto: 123RF.com

PERSONEELSBEOORDELING, HET SALARISJAARPLAN EN FUNCTIONERINGSGESPREKKEN. MAAR OOK PROCESVERBETERING, DE REDUCTIE VAN DE FAALKOSTEN HET OPSTELLEN VAN EEN ONDERNEMINGSPLAN KOMEN AAN BOD. MEER INFO: WWW.PENO-TI.NL

| DECEMBER 2019

DE SLIMME DESIGN SCHAKELAAR OM JOUW HUIS TE AUTOMATISEREN MONITORING ENERGIEVERBRUIK

ACTIVITEITEN NOTIFICATIE

AFWEZIGHEIDSMODULE

WIFI

GEOLOCATIE

ZONSOPKOMST / -ONDERGANG

WEER

IOT T Y LET

TIJD

O SMART

BA AR VERKRIJG IND E F A N VA Q1 2020

WORKS WITH

works with the Google Assistant

NULDRAAD VEREIST! GÉÉN HUB OF CENTRALE UNIT NODIG!

| DECEMBER 2019

KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP WWW.NEDELKO.NL/IOTTY

INTERVIEW Fred: “En daar kun je vervolgens beleids- en opleidingsplannen op maken, waar je weer budget aan koppelt. Waar zet je bepaalde medewerkers in, waar verdienen ze bijscholing en waarin hebben ze het meeste plezier? Daar houd je rekening mee. En als je personeel moet inhuren, kun je bij het detacheringsbureau heel precies aangeven wat je nodig hebt op basis van deze matrix. Het leidt tot kwaliteitsverbetering, maar ook tot meer plezier in het werk. Tenminste, als je rekening houdt met de wensen en ambities van je medewerker.”

veranderen, dat doe je samen met je personeel De medewerker als belangrijkste factor voor het bedrijf? Henk: “Zeker. Je kunt je bedrijf niet meer aansturen vanuit je onderbuikgevoel. Dat lukt als zzp’er vaak nog wel, maar als er personeel bij komt, niet meer. Licht je bedrijf door, pas de strategie aan en borg het voor de toekomst. Zodat je niet terugvalt.” Noem eens een voorbeeld van hoe het werkt? Henk: “Wij hebben bij een installa-

teur in het zuiden van Nederland interactieve procesverbeteringssessies gehouden. Projecten liepen vaak in het honderd. Spullen werden niet op tijd besteld of uitvoeringstekeningen waren te laat gereed. De faalkosten liepen hoog op. Dus dat moest beter. Waar ligt dat aan, vroegen we ons af. Vaak zit er een wereld van verschil tussen het personeel op kantoor en dat op de werkvloer. We hebben daarom ‘binnen’ en ‘buiten’ samengebracht om dit probleem te tackelen. Wat bleek: vaak werd er op

kantoor vrijdags te snel gezegd dat de klus maandag wel kon beginnen. Door het complete proces voor iedereen inzichtelijk te maken en gezamenlijk simpeler te maken, herkent iedereen nu de volgorde in het werk en is er wederzijds begrip. Snapt iedereen ook dat een goede volgorde en voorbereiding nodig zijn om goed en prettig te kunnen werken en de faalkosten te verminderen. Iedere schakel in de keten moet de verantwoordelijkheid nemen voor zijn eigen werk.” 

WIE ZIJN DEZE HENK EN FRED? HENK SCHOENMAKERS WERKTE 38 JAAR VOOR IMTECH. TOEN HET BEDRIJF FAILLIET GING, KWAM HIJ OP STRAAT TE STAAN. HIJ ZAT OP DAT MOMENT AL 10 JAAR IN HET BESTUUR VAN EEN OVERKOEPELENDE BEHEERSTICHTING. HIJ MERKTE DAT ER BIJ INSTALLATEURS BEHOEFTE WAS AAN KENNIS EN ONDERSTEUNING OP HET GEBIED VAN OPLEIDING EN ORGANISATIE. HIJ MAAKTE EEN PLAN EN IN 2016 WERD DE STICHTING PERSONEEL EN ORGANISATIE TECHNISCH INSTALLATIEBEDRIJF OPGERICHT. FRED BORGHOUTS KWAM HET BEDRIJF IN 2019 VERSTERKEN. HIJ HEEFT EEN FINANCIËLE ACHTERGROND ALS BOEKHOUDER EN CONTROLLER. VANUIT DEZE ROL GROEIDE HIJ DOOR NAAR PERSONEELSADVISEUR BIJ THISSEN (LATER UNICA). HIJ HEEFT INMIDDELS EEN KLEINE TWINTIG JAAR ERVARING IN DEZE ROL.

| DECEMBER 2019

Hoeveel meters voordeel op de C-Line LED lichtlijnen pak jij? Door de uitzonderlijk snelle montage en de uitstekende prijs-/kwaliteitverhouding is C-Line LED altijd de beste keuze. En nu is kiezen extra voordelig! Vul op metersvoordeel.nl het aantal meters C-Line LED in dat je verwacht nodig te hebben voor jouw project, en claim direct jouw voordeel!

1A 0% VOO

EXTR

op jo uw s RDEEL tan inkoo pprij daard sb groo than ij de del

GA NAAR METERSVOORDEEL.NL EN CLAIM JOUW METERS VOORDEEL LOREM

TRILUX BENELUX • Databankweg 28 • 3821 AL Amersfoort • +31 33 4 55 77 10 • info@trilux.nl

| DECEMBER 2019

DE BUS VAN...

Jeroen Kloosterman van Sparreboom Techniek:

IK WEET ALLES ALTIJD TE LIGGEN

et is wat verwarrend. Op zijn shirt staat Sparreboom en op de bus Batenburg Installatietechniek. Maar volgens Jeroen Kloosterman is het gemakkelijk uit te leggen aan klanten. “Want Sparreboom is een dochterbedrijf van Batenburg. Binnenkort zal onze naam gewijzigd worden. En zal Sparreboom óók Batenburg Installatietechniek worden. Wel zo overzichtelijk als je met meerdere divisies van hetzelfde bedrijf aan één project werkt.”

Op zijn visitekaartje staat ‘brandmeldinstallatiemonteur’. Want dat is zijn specialisme. Voor projecten, maar ook voor servicewerk heeft Jeroen Kloosterman van Sparreboom Techniek in Ridderkerk de beschikking over een ‘eigen’ bus. Nu nog op diesel, maar straks op benzine of zelfs elektrisch. Van binnen is het opvallend netjes.

OVERZICHT Jeroen is brandmeldinstallatiemonteur bij Sparreboom Techniek en heeft zijn eigen bus. Een Opel Combo. Nu nog op diesel, maar het is de bedoeling dat het bedrijf straks overstapt op benzine of zelfs elektrisch gaat rijden. “We zijn een groen bedrijf, dus willen dat ook met het wagenpark meer uitstralen”, aldus Jeroen. Van binnen is de bus opvallend netjes ingericht. “Voor servicewerk kom je op één dag op meerdere plekken. Je wilt dan niet misgrijpen. Daarom is het handig dat alles

overzichtelijk in kratjes en laden is opgeruimd.” Achterin de bus heeft Jeroen een kastenwand met diverse bakjes voor schroeven en pluggen. “Zo’n kastenwand raad ik elke monteur aan. Anders loop je constant naar kleine materialen te zoeken”, aldus Jeroen. De trap heeft hij handig opgeborgen aan de zijkant: tussen de kastenwand en de opening van de zijdeur. “Je voorkomt daarmee dat de trap tijdens het rijden door de bus wordt geslingerd.” 

FRED: WAT EEN ENTHOUSIASME! NATUURLIJK IS FRED ONDER DE INDRUK VAN DE BUS VAN JEROEN KLOOSTERMAN. LEKKER OPGERUIMD, ZODAT JE ALLES ZO KUNT PAKKEN. MAAR HIJ ZIET OOK WAT HET DOET ALS IEMAND Z’N EIGEN SPECIALISME BINNEN EEN BEDRIJF HEEFT. ZOALS JEROEN, DIE BRANDMELDINSTALLATIEMONTEUR IS. JEROEN PRAAT VOL VUUR OVER ZIJN VAK. EN OVER WAAROM HIJ ZIJN SPECIALISME ZO MOOI VINDT. “DE TECHNIEK IN MIJN VAKGEBIED VERANDERT STEEDS. ERG BOEIEND. EN JE HEBT TE MAKEN MET DE PERSOONLIJKE VEILIGHEID VAN MENSEN. OF HET NOU EEN KINDERDAGVERBLIJF IS, EEN SCHOOL OF EEN ZORGINSTELLING: HET GAAT EROM DAT MENSEN ER VEILIG KUNNEN VERBLIJVEN. MAAR OOK DAT - ÁLS ER BRAND UITBREEKT - ZE SNEL GEWAARSCHUWD WORDEN, ZODAT ZE VEILIG NAAR BUITEN KUNNEN.”

| DECEMBER 2019

Klein detail. Groot verschil.

Vision groepenverdeler Van de verpakking waarin alle onderdelen op installatievolgorde liggen. Tot het aandraaien van de laatste onverliesbare dekselschroef. De Vision groepenverdeler barst van de slimme details die volop installatiegemak bieden. Alleen al onze coderingsstrookhouder benadrukt dat een klein detail groot verschil maakt: - De coderingsstrookhouder is afneembaar en voorzien van papierstroken - Eenvoudig en snel naar eigen inzicht een gepersonaliseerde codering creĂŤren - Flexibiliteit bij het maken van latere aanpassingen aan de groepenverdeler

Van groepenverdeler tot schakelmateriaal: de kleinste details van Hager zorgen voor het grootste verschil.

Meer weten? Ontdek alle details op: hager.nl/details

| DECEMBER 2019

Scan voor mĂŠĂŠr details:

INNOVATIE EU verplicht aanpassing van het Bouwbesluit 2012

ROOKCLASSIFICATIE VOOR DCA KABELS WIJZIGT NAAR S2

Er komen wijzigingen aan in de brandveiligheidseisen voor kabels. Wat gaat er veranderen en waarom? Draka informeert je over de achtergronden en gevolgen van deze aanpassing.

GEDEELDE VERANTWOORDELIJKHEID Voor de toepassing van CPR geldt er een gedeelde verantwoordelijkheid tussen de lokale overheid, fabrikanten en installateurs. De Nederlandse overheid zal een minimale classificatie van brandgedrag voor kabels opnemen in het Bouwbesluit 2012. Volgens EU-regels moeten lidstaten namelijk de minimale eisen voor het brandgedrag van bouwproducten in hun wetgeving opnemen. Dit geldt ook voor kabels. In Nederland is het brandgedrag van kabels al vastgelegd in de NEN 8012 en nu wordt dit ook deels opgenomen in het Bouwbesluit 2012.

VERANDERING BOUWBESLUIT De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) wil de wetsaanpassing benutten om de brandveiligheidseisen voor alle bouwproducten te harmoniseren. Dit betekent dat voor kabels in CPR klasse Dca een s2 classificatie voor rook gaat

gelden. De huidige rookclassificatie is s3. Ook de NEN 8012 zal hierop worden aangepast; de publicatie daarvan volgt zodra de wijzigingen van het Bouwbesluit bekend zijn gemaakt.

NEN 8012 De Nederlandse norm voor de keuze van het leidingtype is de NEN 8012. Met behulp van de stroomschemaâ&#x20AC;&#x2122;s en/ of risicograaf in de NEN 8012, waarin vragen staan over de gebruiksfunctie en risicofactoren, komen gebruikers tot de vereiste brandklasse. Voor de implementatie in Nederland is de NEN 8012 opgesteld. Het aantal classificaties is daarin beperkt tot vier (zie tabel hieronder).

Aanvullend op de rookclassificatie wordt er in de NEN 8012 ook naar additionele classificaties zoals brandende vallende deeltjes (d) en de zuurgraad (a) van vrijkomende gassen gekeken. Dit is nog niet in het Bouwbesluit opgenomen. Echter zijn deze classificaties cruciaal om het brandgedrag, specifiek van kabels, en daarmee de veiligheid van gebouwen te classificeren. Het is daarom belangrijk om te allen tijde aanvullend op het Bouwbesluit de NEN 8012 toe te passen wanneer je de vereiste brandclassificatie bepaald.

KWALITEIT ZOALS JE VAN DRAKA GEWEND BENT Bij Draka staat kwaliteit hoog in het vaandel en worden de hoogste eisen gesteld aan de stripbaarheid, krasbestendigheid en intrekbaarheid van kabels. Er wordt dan ook alles aan gedaan om dezelfde kwaliteit die je van Draka gewend bent te waarborgen wanneer de nieuwe kabels geĂŻntroduceerd worden.

MET DRAKA KLAAR VOOR CPR 2.0 Wil je op de hoogte blijven van alle ontwikkelingen? De adviseurs van Draka zijn je graag van dienst met het beantwoorden van jouw vragen. Je kunt ook een lezing aanvragen. Voor de keuze van de juiste brandklasse heeft Draka de brandklasse selectiehulp ontwikkeld die 1 op 1 is gebaseerd op NEN 8012. Verder vind je een uitgebreide FAQ op www.draka-cpr.nl.

www.draka.nl

| DECEMBER 2019

Hoe duurzaam zijn jongeren? Bij jongeren tussen de 13 en 17 jaar verdwijnt 30 procent van de afgedankte elektrische apparaten in de kliko, bij het huisvuil. Dit blijkt uit onderzoek van bureau Motivaction, in opdracht van Wecycle. Volwassenen

boven de 65 jaar zamelen het beste in en brengen hun e-waste doorgaans naar een inleverbak van Wecycle. Jan Vlak, directeur van Wecycle, vindt het verrassend dat jongeren sterk achterblijven bij

Grip op NOM en BENG

ouderen. “Het is goed dat jongeren voorop lopen in de protesten tegen klimaatverandering. Maar die overtuiging zien we niet terug in het inlevergedrag van deze groep bij elektrische apparaten.”

JUBILEUM BIJ OOSTERBERG IN EDE Koninklijke Oosterberg vierde dit najaar het zilveren jubileum van de vestiging in Ede. Ongeveer 350 collega’s, leveranciers en klanten van de groothandel waren hiervoor uitgenodigd. Vestigingsleider Jan Dannenberg (links) en zijn team startten in 1994 in een pand van 300 m2. Met een tweedehands bus, bij elkaar gezocht kantoormeubilair en slechts één computer. “Het was pionieren en improviseren”, aldus Dannenberg. In de jaren daarna groeide de vestiging uit tot een begrip in de regio. In 2008 werd er aan de Lumièrestraat een nieuw pand geopend en inmiddels zijn hier ruim 20 mensen werkzaam.

Theben en PureDomotica hebben een gezamenlijke app ontwikkeld waarin energiemonitoring en SmartHome control zijn geïntegreerd: IRIS-LUXORliving. Daarmee wordt beheer en monitoring werkelijkheid binnen één installatie. Vanaf 1 juli 2020 wordt BENG (Bijna Energieneutraal Gebouw) de energienorm voor nieuwe woningen. Maar ook voor Nul Op de Meter-woningen (NOM) is deze gebruikersapp een prima middel om het energieverbruik te monitoren. Tevens kan met de app IRIS-LUXORliving de domotica in huis worden aangestuurd. Zoals verlichting, zonwering en de temperatuur.

| DECEMBER 2019

NIEUWS DUURZAAM k r e m r u e OPENBAAR VERVOER kwaliteitsukw paneelbo

DE FEDERATIE PANEELBOUW (ONDERDEEL

Vanaf 2030 zijn alle stads- en streekbussen van Qbuzz 100% elektrisch. Om voldoende elektriciteit te garanderen voor de voeding van alle elektrische bussen, levert Fudura de slimme energie-infrastructuur om dit mogelijk te maken. Er zijn in

VAN FEDET) HOUDT ZICH BEZIG MET HET WAARBORGEN VAN DE KWALITEIT VAN SCHAKEL- EN BESTURINGSPANELEN. VANUIT DIE GEDACHTE WERD DIT NAJAAR EEN KWALITEITSLABEL VOOR PANEELBOUWERS GEÏNTRODUCEERD. DE

E-BIKE ERG

FOCUS BINNEN DE DOOR EEN ONAFHANKELIJKE PARTIJ UITGEVOERDE AUDIT,

POPULAIR

LIGT OP HET ONTWERPPROCES, HET PRODUCTIEPROCES MET GEKALIBREERDE GEREEDSCHAPPEN EN HET TESTPROCES. DE EERSTE SUCCESVOLLE AUDIT VOND PLAATS BIJ AP. INMIDDELS MAG OOK BEPACOM BV ZICH GECERTIFICEERD PANEELBOUWER NOEMEN EN HET

Maar liefst 97 procent van de huizenbezitters in Nederland voelt een drempel om zijn woning te verduurzamen. Onduidelijkheid vanuit de overheid speelt hierbij een grote rol. Dat blijkt uit de Monitor Duurzaamheid van ABN AMRO. Voor de

Foto: Stedin

KWALITEITSKEURMERK VOEREN.

Drempel om te verduurzamen

totaal 25 compact stations inclusief transformator geplaatst. 15 stations daarvan zijn bestemd voor snellaadstations (zie foto). De regionale bussen van Qbuzz rijden vooral in Groningen en Drenthe, maar ook in de regio’s Utrecht en Drechtsteden.

meeste huiseigenaren is onvoldoende duidelijk wat de persoonlijke gevolgen van het klimaatakkoord zijn. En ook worden er vraagtekens gezet bij de betaalbaarheid hiervan. 61 procent vindt het verduurzamen van zijn eigen woning echter wel erg belangrijk!

De e-bike is in ons land veruit het populairste elektrische vervoermiddel. Dat blijkt uit een onderzoek van Reichelt Elektronik naar het bezit van elektrische voertuigen. Ruim een derde van de Nederlanders (37 procent) is in het bezit van een elektrische fiets. Ter vergelijking: 11 procent van de ondervraagden heeft een elektrische auto, 7 procent een elektrische scooter en 9 procent een ander elektrisch voertuig, bijvoorbeeld een elektrisch skateboard. De populariteit van de e-bike wordt ook door cijfers van Bovag onderschreven. Afgelopen jaar waren twee op de vijf nieuw verkochte fietsen een e-bike.

| DECEMBER 2019

Een slimme keuze Insaver Slim is een uitgebreide reeks innovatieve downlights met een lichtopbrengst variërend van 1050lm tot 4950lm. De speciaal ontwikkelde lens in combinatie met de aluminium reflector biedt een lage luminantie UGR<19 bij de versies tot 2400lm, ideaal voor kantoortoepassingen, in scholen of elke zone waar lichtcomfort belangrijk is. Met een lage inbouwdiepte van maximaal 60mm is Insaver Slim één van de meest compacte downlights die voldoen aan UGR19 op de markt. De versies met hoge lichtopbrengst (2900- 4950lm) zijn ideaal voor commerciële en horeca toepassingen waar ze toegepast kunnen worden in hoge plafonds. Insaver Slim heeft een hoog rendement tot 124 lm/W en biedt dus bijkomende energiebesparingen waar traditionele armaturen vervangen worden of in elke nieuwe installatie. Insaver Slim heeft een levensduur van 50.000 uur en 5 jaar garantie.

| DECEMBER 2019

12141-AZ-Promo Insaver SLIM Henk&Fred-277x190mm.indd 1

25/10/19 16:56

TROTS OP ONS VAK

Als techneut zijn we goud waard! Dat is waar ik dit jaar in deze column met jullie naar gekeken heb. Samen kunnen we bouwen aan een mooie toekomst. Door simpelweg gewoon ons werk te doen als vakman. Belangrijk daarbij is wel dat we niet vergeten ons werk áf te maken. Doen we alle noodzakelijke dingen die leiden tot een compleet resultaat, of zijn we liever bezig met de volgende klus? En moet alles complex zijn, of kunnen we het in makkelijk behapbare stukken hakken? Laten we er samen voor gaan, branchebreed. Natuurlijk zijn er momenten dat we elkaars concurrent zijn. Maar vaak kunnen we elkaar ook juist versterken door samen te werken. Ook al werken we allemaal op onze eigen manier, we delen vaak het doel om het beste te zorgen voor onze klant. Sta daar voor open en de wereld ligt aan je voeten. We zijn vaak bezig met puur de techniek en vergeten de mens waarvoor we werken. Vaak is die persoon iemand die totaal geen notie heeft van het werk dat we doen. Is het begrip er wel, dan kan er een angst of onkunde overheersen, waardoor iemand toch afhankelijk is van ons. We zien dat je - ongeacht je functie of rol in de branche - van enorm toegevoegde waarde kunt zijn. Ongeacht of je praktisch of theoretisch geschoold bent. Jij bent een technische installatie-topper! Het installatievak is een ambacht! Laten we ons dat blijven realiseren en dat ook uitspreken naar de rest van de wereld. Wij zijn niet bang om aan te pakken. We helpen mensen op het moment dat zich een calamiteit voordoet die een installatietechnische oorzaak en/of gevolg heeft. We lossen het technische stukje op en combineren dat vaak met onze softskills om de klant tot bedaren te brengen en inzicht in de oplossing te geven. De toekomst kan ons dus veel moois brengen. Laten we met beide voeten op de grond blijven staan. En ons focussen op het maken van mooie en goede installaties waar we kei-trots op kunnen zijn. Want het werk dat we nu doen, vindt iemand over 50 jaar nog terug in een muur.

VIVIAN TIMMERS IS ALGEMEEN DIRECTEUR VAN TIMMERS PROJECTEN & SERVICE IN UDEN

Het jaar zit er weer op. Dit was de laatste column van Vivian Timmers voor Henk & Fred. Wij danken Vivian voor haar inspirerende bijdragen. In 2020 starten we weer met een nieuwe columnist.

| DECEMBER 2019

Directeur Peter Treffers van Elektroraad:

Installateur bang om

PFF… SAAIE KOST, DIE NEN 1010. WAAROM ZOU IK DIT ARTIKEL LEZEN? “Alleen je gezonde boerenverstand gebruiken bij de aanleg van een installatie is niet voldoende. Bij de keren dat er iets misgaat, zie je dat de installateur vaak niet te verdedigen valt in de rechtszaal. Simpelweg omdat hij niet weet wat er in de NEN 1010 staat. Of omdat hij de norm niet goed begrijpt. Daarom is het belangrijk dat een installatie op de juiste wijze wordt aangelegd. En dus volgens de verplichte norm.”

| DECEMBER 2019

Best ernstig. Er zijn in Nederland steeds meer rechtszaken in de elektrotechniek vanwege installatiefouten. Ondertussen kennen de meeste installateurs de norm NEN 1010 steeds minder goed. Directeur Peter Treffers van Elektroraad adviseert daarom de nieuwe norm NEN 4010 te gebruiken. Deze is veel beter leesbaar en minder ingewikkeld. Elektroraad geeft daar ook cursussen in.

POE, MAAR DIE NEN 1010 IS ZO INGEWIKKELD…

IS DE NIEUWE NORM NEN 4010 DE OPLOSSING?

“Klopt. Wij geven al jaren les in de NEN 1010. Wat wij merken is dat installateurs de edities van de NEN 1010 de afgelopen 20 jaar eigenlijk niet meer begrijpen. En dat is ernstig! De oude garde blijft daardoor putten uit informatie van meer dan 20 jaar geleden. En de jonge technicus krijgt het zelfs niet meer behandeld op school. Omdat daar geen tijd meer voor is. Het gevolg is echter wel dat we als markt roepen dat we installaties aanleggen volgens de norm NEN 1010. Maar feitelijk gebeurt dat dus niet!”

“Ons advies is om over te stappen op de NEN 4010. Die is veel beter leesbaar en veel minder ingewikkeld. En wanneer je je aan de NEN 4010 houdt, dan voldoe je automatisch ook aan de NEN 1010.”

PROBLEEM OPGELOST. OF TOCH NIET? “Installateurs zijn bang om met die nieuwe norm te gaan werken. Omdat die in strijd zou kunnen zijn met de NEN 1010 die in het Bouwbesluit genoemd wordt. Die angst is dus onterecht. Daarnaast

8 BRUTALE VRAGEN

NEN 4010 te gebruiken

6 7 4

zie je dat de markt nu zo druk is, dat een installateur eigenlijk geen tijd heeft om zich in een nieuwe norm te verdiepen. Maar je kunt erop wachten dat opdrachtgevers straks gaan vragen om installaties te gaan ontwerpen aan de hand van NEN 4010. En dan moet je als installateur die norm dus wel kennen.”

EN INSPECTEURS… ZIJN DIE VOLDOENDE GEKWALIFICEERD?

Absoluut! Daarin merken we een bepaalde mate van terughoudendheid. Zowel bij inspecteurs van inspectiebedrijven als installateurs. Beide vinden het lastig om een opdrachtgever te confronteren met de waarheid over de toestand van de elektrische installatie. Een elektrotechnicus is niet zo sterk in het voeren van dat soort gesprekken. Die probeert een gebrek soms te verstoppen achter een mistige classificatie.”

WAT ZIJN DAARVAN DE GEVOLGEN? “Als er met onvoldoende kracht gewaarschuwd wordt, kun je als inspectiebedrijf, maar ook als installateur, aansprakelijk gesteld worden. Daar is al heel veel jurisprudentie over bij de rechtbank.

“Uit eigen onderzoek blijkt dat inspecteurs redelijk goed in staat zijn om gebreken of defecten aan elektrische installaties te ontdekken. Wat ze lastiger vinden is om te bepalen welke risicoclassificatie daarbij hoort. Voor de inspectiemarkt hebben wij met ERC een methode ontwikkeld om het risico van elektrische gebreken in te schatten. Op de website erc.nu staan zo’n 250 pictogrammen, met daarbij de risicoclassificatie.”

MOET ER BIJ EEN GEBREKKIGE INSTALLATIE MEER WORDEN GEWAARSCHUWD?

Dat is onvoldoende bekend. Elektrotechnici nemen gemakshalve aan dat er heel weinig rechtszaken in de elektrotechniek gevoerd worden. Omdat je er nooit iets van hoort. Best wel logisch eigenlijk, want als een installateur tegen een zaak aanloopt, dan gaat hij dat niet aan de grote klok hangen en in de Henk & Fred zetten.”

TIP: HELDERDER COMMUNICEREN NAAR DE OPDRACHTGEVER?

“Klopt. Installateurs snappen dat ook wel. Maar de angst voor het communiceren blijft. We geven daarom ook trainingen aan grote opdrachtgevers. Zoals Rijkswaterstaat en het Rijksvastgoedbedrijf. En vragen hen om die installateur te helpen die mist weg te halen. Om door te vragen: wat bedoel je nou precies?” 

HENK: “NOG NOOIT RECHTSZAAK GEHAD” FRED: “HOE GOED KEN JIJ DE NEN 1010, HENK? WORDT HET NIET EENS TIJD DAT WIJ ONS IN DIE NIEUWE NEN 4010 GAAN VERDIEPEN?” HENK: “ACH, WE HEBBEN NOG NOOIT EEN RECHTSZAAK AAN ONZE BROEK GEHAD. ZO HARD ZAL HET ALLEMAAL NIET LOPEN…” FRED: “IK HOORDE LAATST HET VERHAAL OVER EEN INSTALLATEUR DIE EEN FORSE BOETE MOEST BETALEN. DAT WAS BIJNA Z’N FAILLISSEMENT!” HENK: “JA, DAT MOETEN WE NATUURLIJK NIET HEBBEN… MISSCHIEN TOCH MAAR EENS GAAN INSCHRIJVEN VOOR EEN CURSUS?" FRED: NOU, DAN GA IK MET JE MEE. WANT OP MIJN SCHOOL ZIJN WE AAN DE NEN 1010 DESTIJDS NIET EENS TOEGEKOMEN…”

Foto: 123RF.com

| DECEMBER 2019

INNOVATIE Decoled: hoogwaardige vluchtrouteverlichting in een stijlvol armatuur

ELEGANT EN GEDEGEN

Vluchtrouteverlichting is een belangrijk onderdeel van noodverlichting. Daar wil je 24/7 op kunnen vertrouwen. VanLien introduceert met de Decoled een gedegen en betrouwbaar armatuur dat bovendien energiezuinig is en er ook nog eens heel elegant uitziet. .

SLIMME LED-OPVOLGER Op noodverlichting moet je kunnen vertrouwen. Dag in dag uit, maar ook over vele jaren. Om zo de veiligheid van iedereen die in een gebouw aanwezig is te kunnen garanderen. VanLien, onderdeel van ABB, is de specialist in noodverlichting. Het biedt systemen en armaturen voor vrijwel alle situaties rondom noodverlichting. Decoled is een elegant verlichtingsarmatuur met een geĂŻntegreerde noodverlichtingsfunctionaliteit. Tevens is Decoled de energievriendelijke led-opvolger van de succesvolle Decolux.

HOOGWAARDIGE EIGENSCHAPPEN Decoled is een hoogwaardig armatuur vervaardigd uit polycarbonaat met

| DECEMBER 2019

een opaalkap. Deze kap zorgt voor een optimale lichtspreiding en is slagvast (IK10). Decoled is verkrijgbaar als armatuur voor centrale voeding (230V) of decentrale voeding (batterij) en heeft een lichtopbrengst van 1830 lumen. Met beschermingswaarde IP65 is de Decoled uitstekend bestand tegen invloeden van stof en vocht.

het armatuur een fraaie toevoeging aan iedere ruimte. Maak kennis met Decoled en de andere systemen en armaturen voor noodverlichting op www.vanlien.nl.

VELE TOEPASSINGSMOGELIJKHEDEN Trappenhuizen, hallen en gangen in wooncomplexen, industrie, utiliteit: door de hoge lichtopbrengst is Decoled een armatuur voor vluchtrouteverlichting dat uitkomst biedt in uiteenlopende situaties en omgevingen. Dankzij de centrale of decentrale voedingsmogelijkheden is er altijd een oplossing die past binnen het gebouw en budget. Het elegante design maakt

www.vanlien.nl

INNOVATIE MI-ENERGIEVERDEELKASTEN TOT 630 A

MODULAIR BEHUIZINGSSYSTEEM Kleur: lichtgrijs, RAL 7035. De behuizingen zijn conform beschermingsgraad IP 65 – stofvrij en sproeidicht, beschermingsgraad II / dubbel geïsoleerd. Het hoogwaardige thermoplast is corrosie-, zuur- en temperatuurbestendig van -40°C tot +120°C. Functionele behuizingen zijn door de ingebouwde apparaten conform de norm geschikt voor temperaturen van -5°C tot +35°C. Brandgedrag: gloeidraadtest volgens IEC 60695- 2-1: 960°C, zelfdovend en moeilijk ontvlambaar.

De Mi-verdelers van Hensel behoren tot de top in kunststof behuizingssystemen voor het samenstellen van energie verdeelkasten. Ze worden onder andere gebruikt in de industrie, utiliteit, machinebouw en PV installaties. 6 behuizinggroottes kunnen in een raster van 150 mm in alle richtingen met elkaar worden gecombineerd. Ook bij weinig ruimte zijn ze zeer goed inpasbaar. Het behuizingssysteem bestaat uit lege kasten voor de onderbrenging van elektrotechnische apparaten en componenten, zoals automaten, zekeringen, schakelaars en aardlekschakelaars tot 630A. Er is een omvangrijk systeem aanbod en toebehoren waardoor een snelle bouw van Mi-energieverdelers tot 630A mogelijk is.

ENYGUIDE-TOOL Met ENYGUIDE wordt een vakkundige en normconforme planning van verdelers eenvoudiger dan ooit. De 3D-configuratietool maakt intuïtief werken mogelijk; alle symbolen en functies spreken voor zich. Het ondersteunt de gekwalificeerde elektricien bij het zo efficiënt mogelijk en op normconforme en professionele wijze omzetten van zijn individu-

LOKALE BESCHIKBAARHEID Mi-verdelers zijn altijd verkrijgbaar via de elektrotechnische groothandel. De gekwalificeerde elektricien kan op een snelle levering rekenen. GEYER NEDERLAND BV ondersteunt en adviseert je graag bij de professionele realisatie van jouw projecten.

ele verdeler ontwerpen. Met ENYGUIDE kan niets fout worden gedaan. Een automatische testfunctie voorkomt op betrouwbare wijze de typische slordigheidsfoutjes en completeert automatisch ontbrekende onderdelen en noodzakelijk toebehoren voor de montage.

CONFORM INDUSTRIENORMEN Mi-verdelers hebben hun waarde al jarenlang bewezen. Vooral in industrieel vastgoed, in zware industriële omgevingen en PV-installaties én onder veeleisende omgevingscondities. Dankzij het hoogwaardige, slagvaste polycarbonaat (halogeenvrij en uv-bestendig) zijn ze geschikt voor binnenopstelling en beschermde buitenopstelling.

www.hensel-electric.nl

| DECEMBER 2019

Cabaretier en programmamaker Joep van Deudekom:

Duurzaamheid en humor

Cabaretier en programmamaker Joep van Deudekom draagt zijn steentje bij op het gebied van duurzaamheid. Met zonnepanelen en een hybride auto. Zijn hoop is nu gevestigd op waterstofgas. Henk en Fred zochten hem thuis op en vroegen waarom de combinatie humor en duurzaamheid niet werkt.

k tel 26 zonnepanelen”, zegt Fred, als hij samen met Henk voor het huis van cabaretier en programmamaker Joep van Deudekom in Bilthoven staat. “En ook nog een oplaadpaal voor de hybride auto. Die Joep is goed bezig.” Als ze even later aan de koffie zitten, vertelt Joep van Deudekom dat hij qua energie bijna selfsupporting is. “We betalen nog een paar tientjes per maand aan elektriciteit. Die zonnepanelen zijn ook een bewuste keuze geweest. Mijn vrouw en ik werken

| DECEMBER 2019

allebei vanuit huis. We gebruiken dus redelijk veel energie. Enig nadeel is wel dat die panelen in de zomer verschrikkelijk veel energie opleve ren en in de winter bijna niks. Je hebt nu nog die salderingsregeling. Maar ze verwachten dat de terug levering van energie wordt aan gepakt. En dat je er steeds minder voor krijgt.” Enkele jaren geleden heeft Joep van Deudekom zijn huis drastisch verbouwd. En bewust gekozen voor gas, in plaats van bijvoorbeeld een

warmtepomp. Daar heeft hij nu wel een beetje spijt van. “Maar dat is ook voortschrijdend inzicht. De discussie rondom gas speelde op dat moment nog niet zo. Anderzijds hoor ik ook een hoop ellende over die warmtepompen. Bijvoorbeeld dat ze veel lawaai maken. Dus ik ben er nog niet van overtuigd dat we nu per se een warmtepomp zouden moeten hebben. Komt bij dat mijn vrouw het vrij snel koud heeft. Met een warmtepomp warm je de woning langzaam op. Dat werkt voor

THUIS BIJ

gaan niet samen haar niet. Zij wil dat het direct warm wordt zodra ze de thermostaat hoger zet.”

WATERSTOF Fred snapt het verhaal van Joep over de warmtepomp. “We hebben er deze zomer in ons magazine een hele special aan gewijd. Daaruit blijkt dat lang niet elke woning geschikt is voor een warmtepomp”, zo vertelt hij. “Maar jij weet er wel veel van. Ben je zo’n echte duurzaamheidsfreak?”, vraagt hij aan Joep. “Nou, dat valt wel mee. Maar ik lees er wel veel over. Mijn grote hoop is dat elektriciteit op basis van waterstof gaat lukken. Daarmee worden direct alle huidige problemen getackeld. Want als iedereen nu zonnepanelen zou nemen, dan kan het elektriciteitsnet dat niet eens aan. En met waterstof heb je ook geen grote opslagbatterij in huis nodig. Bij waterstofgas zouden we gewoon de huidige gasleiding kunnen gebruiken. Je hoeft dan eigenlijk alleen maar een paar koppelingen te vervangen. En dan kun je straks gewoon koken op

waterstof. Maar of het er ook echt komt? Een paar jaar geleden leek het allemaal nog hoopvol. Maar tegenwoordig lees ik steeds vaker dat waterstof wel erg ingewikkeld is.”

HUMOR “Je bent cabaretier en televisiemaker. In hoeverre kan humor ervoor zorgen dat het onderwerp duurzaamheid verder op de kaart wordt gezet?”, wil Henk graag weten. “Grappig dat je het vraagt. Ik werk veel samen met cabaretier Rob Urgert. Samen het hem heb ik eens een theaterprogrammaatje gemaakt over duurzaamheid. Dat speelden we dan op congressen met een groen tintje. We zijn daar vrij snel weer mee gestopt. Omdat dat onderwerp bijna niet vrolijk te krijgen is. We zijn ook wel eens bezig geweest met tv-formats over duurzaamheid. Maar ook die hebben we niet afgemaakt. Weet je wat het is met duurzaamheid? Daar zit een bepaald moreel kantje aan. Waarmee je iedereen tegen je in het harnas jaagt. Humoristische programma’s maken over duur-

zaamheid hebben we dan ook een beetje opgegeven. De combinatie humor en duurzaamheid blijkt in de praktijk niet echt te werken.” We kennen Joep van Deudekom van het theater en van diverse televisieprogramma’s. Zoals De Kwis en de populair wetenschappelijke serie Het Instituut. “Waar ben je nu mee bezig?’, vraagt Fred tenslotte. “Samen met Rob werk ik nu aan het format van ‘Wie denk je wel dat je bent?’. Dat is een vervolg op Het Instituut, waarin we twee groepen van twintig personen door middel van humoristische experimenten met elkaar gaan vergelijken. Dus vleeseters met vegetariërs, jong met oud en links met rechts. In februari komt dat programma op de buis. En we zijn ook nog met een aantal andere formats bezig. We zitten nu in een fase waarbij we niet per se meer zelf in beeld hoeven en meer op de achtergrond programma’s voor anderen bedenken. En dat bevalt me ontzettend goed!” 

VLEES vs VLIEGSCHAAMTE JOEP VAN DEUDEKOM PROBEERT ZO DUURZAAM MOGELIJK TE LEVEN. “MAAR VLIEGSCHAAMTE HEB IK NOG NIET. HOEWEL DAT WEL BEGINT TE KOMEN”, ZEGT HIJ. “ALS GEZIN HEBBEN WIJ ECHT VEEL GEREISD. MAAR ZO LANGZAMERHAND KOMT ER WEL HET BEWUSTZIJN DAT JE DAAR GRENZEN IN MOET STELLEN. MAAR IK WEET NIET OF DAT DE OPLOSSING IS: DE VLEESINDUSTRIE BIJVOORBEELD IS EEN NOG VEEL GROTER PROBLEEM. VEEL GROTER DAN HET VLIEGEN. EN DAT PROBLEEM KUN JE VEEL MAKKELIJKER OPLOSSEN. ZELF EET IK NIET VEEL VLEES MEER. DAT DOE IK VOORAL UIT GEZONDHEIDSOVERWEGINGEN. MAAR HET IS OOK GOED VOOR HET MILIEU. ZO SLA IK TWEE VLIEGEN IN ÉÉN KLAP.”

Joep van Deudekom

| DECEMBER 2019

Functiebehoudbeugels van JMV Functiebehoud-systemen spelen een belangrijke rol in de utiliteitsbouw en zorgen ervoor dat (elektrische) systemen bij brand blijven functioneren gedurende een van te voren afgesproken tijd (30, 60 of 90 minuten). Met de functiebehoudbeugels van JMV ben je verzekerd van een goedgekeurd systeem dat volgens DIN 4102-12 norm en inclusief kabel, dus als systeem, getest is. Dit geeft de zekerheid dat de materialen bij brand gedurende 90 minuten (E90) blijven fungeren.

JMV Functiebehoudbeugel met duimnagel (MDSN) • Uniek: supersnelle bevestiging met duimnagel • Getest systeem (beugel+kabel) conform DIN 4102-12 • Geschikt voor E30-E90 • O.a. verkrijgbaar in enkele variant 19 mm (9700820) en dubbele variant 19 mm (9702820)

RAZENDSNEL BEVESTIGEN MET DE FUNCTIEBEHOUDBEUGEL MET DUIMNAGEL (MDSN) VERKRIJGBAAR IN ENKELE EN DUBBELE VARIANT

| DECEMBER 2019

Kijk voor meer informatie op www.functiebehoudsysteem.nl

DE OPLEIDING VAN... Negende plaats voor Jasper Olthuis op WorldSkills

Honderden uren trainen Jasper Olthuis (21) uit ’t Harde werd negende tijdens WorldSkills in het Russische Kazan. Hij deed mee in de categorie ‘Elektrische Gebouwen’ en was bij deze beroepenwedstrijd de best presterende Nederlander. Na honderden uren oefenen lijkt het even mooi geweest. Hoewel, nu gaat hij zijn opvolger klaarstomen.

Jasper Olthuis

“Ja, alles was nog weer groter. De wedstrijd speelde zich af in het grote stadion van Kazan. Met 40.000 mensen op de tribune bij de openings- en sluitingsceremonie van de WorldSkills. De opdracht was - net zoals bij de EuroSkills - om een elektrische installatie te bouwen, inclusief motorschakeling en domotica. Wederom veel KNX en programmeren met de computer dus. We kregen daar 3,5 dag voor. Normaal gesproken ben je daar veel langer mee bezig. Je werkt dus onder ongelooflijke tijdsdruk.”

HOE HAD JE JE OP DE WEDSTRIJD VOORBEREID? “Ik heb het afgelopen jaar echt elk vrij uurtje gebruikt om te trainen. Bij elkaar wel zo’n tweehonderd uur. Daarvoor had ik bij InstallatieWerk in

Genemuiden de beschikking over een trainingsruimte waar ik de wedstrijdopstelling van de EuroSkills uit Boedapest had nagebouwd. Elke keer probeerde ik de installatie nog weer sneller en beter te bouwen. Voordeel was ook dat ik de sleutel van het gebouw had en er 24/7 terecht kon. Dus ook ’s avonds en in de weekenden. Dat trainen was ook wel nodig, omdat ik met mijn opleiding en werk meer de W-kant op ben gegaan. Nee, anders was ik nooit zover gekomen.”

de E uroSkills in het Oostenrijkse Graz. Ik kan hem vooral veel leren als het gaat over hoe je met tijdsdruk omgaat. Tijdens de wedstrijd in Kazan maakte ik bijvoorbeeld een installatiefout met een draadgoot. Wat doe je dan? Ik heb toen besloten om eerst een andere draadgoot te doen. Toen bleek dat ik nog tijd en materiaal overhad, ben ik die eerste weer opnieuw gaan doen. Zelf zit ik nu in het tweede jaar van de opleiding Eerste monteur service en onderhoud werktuigkundige installaties. Ook bij het Deltion College.” 

HONDERDEN UREN TRAINEN. EN NU IS HET MOOI GEWEEST? “Ha, ha. Ja, dat is best wel even afkicken. Maar ik blijf voor mijn school, het Deltion College in Zwolle, wel betrokken bij het volgende NK. Ik ga mijn opvolger Walter Smink klaarstomen voor het Nederlands Kampioenschap en - als hij zich daarvoor plaatst - ook volgend jaar begeleiden naar

Foto's: Marieke Maas

GROOT VERSCHIL TUSSEN EUROSKILLS EN DE WORLDSKILLS IN KAZAN?

| DECEMBER 2019

In ‘de spanningzoeker’ reizen Henk en Fred kriskras door Nederland, op zoek naar bijzondere en ‘spannende’ hobby’s van mensen uit de branche. Dit keer ontmoeten ze Paul Schoemaker, vertegenwoordiger buitendienst bij groothandel Oosterberg, locatie Ede. In zijn vrije tijd is hij gids en veilingmeester bij het Nederlands Pluimveemuseum in Barneveld.

Gids bij Pluimveemuseum:

KAN M'N EI HIER PRIMA KWIJT

en pluimveemuseum?” Fred kijkt Henk fronsend aan. “Ik heb de pest aan kippen. Weet je dat ik als klein jochie eens door zo’n beest ben gepikt?” Henk lacht. Hij heeft het verhaal verschillende keren gehoord. Maar vandaag gaan ze geen echt kippenhok in, zoals toen, maar krijgen ze een lesje ‘historie van de kip en het ei’ van hun collega Paul Schoemaker. De 66-jarige vertegenwoordiger buitendienst bij groothandel Oosterberg is in zijn vrije tijd gids en veilingmeester in

| DECEMBER 2019

Paul Schoemaker

het Nederlands Pluimveemuseum in Barneveld. Het enige pluimveemuseum ter wereld en goed voor zo’n 23.000 bezoekers per jaar. “Zeg, wat was er eigenlijk eerder: het kip of het ei?” probeert Henk ter afleiding, terwijl hij de auto voor het museum parkeert, maar Fred is in gedachten verzonken.

EENVOUD “Wanneer ik de vogels ‘s avonds hun laatste lied hoor zingen, geniet ik volop. Het is de

eenvoud waarmee ze leven en accepteren van wat is. We kunnen zoveel van vogels leren.” Nog voordat de heren hun kop koffie hebben aangeraakt, vertelt Paul al honderduit. Niet alleen over zijn liefde voor onze gevederde vrienden, met name tortelduiven, maar ook over de evolutietheorie. Zelfs Fred is in één klap bij de les. Toch ziet hij niet direct het linkje met een kippenmuseum. Paul vertelt lachend het verhaal: hij zocht een locatie voor zijn 25-jarig

SPANNINGZOEKER huwelijksfeest en ontdekte dat je in het pluimveemuseum ook ruimtes kunt afhuren. Na een rondleiding was zijn interesse gewekt en jaren later zag hij ineens een oproep in de krant voorbij komen, waarin ze om vrijwilligers vroegen. “Et voila!”

HELE VERHALEN Als het moet kan Paul kort van stof zijn, maar het liefst vertelt hij hele verhalen. Vandaar dat de rol van gids hem net zo goed past als die van vertegenwoordiger. “Wist je dat een kip van nature 60 eieren per jaar legt? En dat ze inmiddels een hybride kip hebben gekweekt die maar liefst 320 eieren kan leggen?” Paul kijkt de heren vragend aan. “Kwestie van de juiste leefomstandigheden creëren – vooral het aantal lichturen is belangrijk – , een goede klimaathuishouding en uitgebalanceerde voeding geven,”

zo legt hij uit. “Ook leuk: aan het oorlelletje van een kip kun je zien welke kleur eieren hij legt – een witte oorlel betekent een wit ei, een gekleurde oorlel een bruin ei.” In de zes jaar dat Paul hier nu werkt, heeft hij genoeg kennis opgedaan en hij kan dan ook niet wachten de heren rond te leiden. “Zeg, zullen we?” Met drie stappen staan Fred en Henk tussen de boeren die in de beginjaren met hun overtollige eieren langs de deuren trokken. De tentoonstelling gaat door met zwart-wit foto’s van de eiermarkt en de eerste broedmachines. In een open kippenhok hangt zelfs een antieke opwindwekker, gekoppeld aan een lichtschakelaar: een slimme uitvinding om vogels vroeg uit de veren te krijgen. Terwijl ze hun ogen uitkijken, wil Henk weten waar de kip vandaan komt. “Zuidoost-Azië!” antwoordt Paul. “Aanvankelijk ››

KEUZE IS REUZE IN EIERLAND SCHARREL, VRIJE UITLOOP OF BIOLOGISCH: DE KEUZE IN EIERLAND IS REUZE. MAAR WAT BETEKENEN AL DIE TERMEN NU EIGENLIJK PRECIES? SCHARRELEIEREN KOMEN VAN KIPPEN, DIE BINNEN KUNNEN SCHARRELEN. SCHARRELEIEREN MET VRIJE UITLOOP KOMEN VAN KIPPEN DIE DAARNAAST NAAR BUITEN KUNNEN. HEB JE EEN BIOLOGISCH ECOLOGISCH EI TE PAKKEN, DAN HEEFT DE KIP NIET ALLEEN BUITEN RONDGELOPEN, MAAR HEEFT HIJ OOK GEEN PREVENTIEVE INENTINGEN GEHAD. BLIJFT OVER: HET BIOLOGISCHE, DYNAMISCHE EI. DE KIP HEEFT IN DIT GEVAL OOK EEN BUITENLEVEN ZONDER ENTINGEN GEHAD. DAARNAAST ZIJN ER OP DE HONDERD HENNEN DRIE HANEN EN KRIJGEN ZE EXTRA GEMENGD GRAAN GEVOERD OM HET SCHARREL- EN PAARGEDRAG TE STIMULEREN.

| DECEMBER 2019

kwaliteit tot in de kern

Voor een uitgebreid leveringspakket aan installatiekabels en industriële bekabeling (tevens in CPR-uitvoeringen). www.cablepartners.nl

Slim, handzaam, multifunctioneel en bovendien Steengoed.

Onze CIMCO CLICK’N’CRIMP is dé multifunctionele perstang. Door het eenvoudige kliksysteem pers je niet alleen adereindhulzen t/m 50mm2²maar ook onder andere AMP, kabelschoentjes, RJ11/RJ45 en MC3/MC4. De losse inzetstukjes zijn veilig op te bergen in beide handvatten.

cimco-artikelnr. 10 6000

www.cimconederland.nl

| DECEMBER 2019

SPANNINGZOEKER

werden kippen vooral gehouden vanwege hun vlees en veren, al werden de hanen ook regelmatig ingezet om er (religieuze) gevechten mee te houden. ‘Vechthanen’, dat is dit jaar trouwens het thema van onze wisselexpositie.”

PENSIOEN Fred staart inmiddels naar een nepkip met een kippenbril. “Dat is om het verenpikken te voorkomen”, legt Paul uit, “met dat brilletje beperk je het zicht van een kip. Soms zijn kippen kannibalen – ze kunnen hun soortgenoten doodpikken.”

Fred slikt. “Maar dat gebeurt vooral als ze dicht op elkaar zitten, zoals in legbatterijkooien. Sinds 2012 zijn die in Europa verboden,” gaat Paul verder. “In tegenstelling tot wat activisten denken, zijn boeren echt gek met hun kippetjes en waarborgen ze hun levenskwaliteit steeds meer.” Henk fladdert intussen van de hoendertuin naar de broedmachine, waar echte kuikentjes uitkomen, en het veilinglokaal, waar nog op authentieke wijze eieren worden geveild. “De bedoeling is om het museum met twee hallen uit te breiden”, vertelt Paul. En dat komt

goed uit, want eind van dit jaar gaat hij met pensioen bij Oosterberg. Paul: “Natuurlijk is dat even schake len. Je sluit toch een bepaalde periode in je leven af. Ik heb altijd met veel plezier gewerkt. En met William de Ruiter hebben we een heel goede opvolger in huis.” Wanneer ze uiteindelijk bij de uitgang staan, wil Fred nog één ding weten. “Wat was er nu eigenlijk het eerst: de kip of het ei?” Paul lachend: “Wie zal het zeggen, maar uitgaande van de evolutietheorie lijkt het mij dat de kip uiteindelijk een ei is gaan produceren.” 

| DECEMBER 2019

INNOVATIE Bespaar als installateur veel tijd

MEPAC IN DE METERKAST

Mepac helpt installateurs om efficiënt te werken door tijdbesparende producten te ontwikkelen. Nu brengt Mepac een volgende innovatie die niet alleen tijd bespaart, maar ook ruimte.

SNEL AANSLUITEN Bespaar als installateur veel tijd met de nieuwe BlueGrip EZ tang (904068). Als je regelmatig in aanraking komt met UTP, FTP en STP datakabels zijn deze tang en de bijbehorende connectoren onmisbaar. Met de tang kun je de kabel zowel knip

| DECEMBER 2019

pen, strippen als krimpen. Met name in die laatste stap zit de slimmigheid: de aders van de datakabel steek je door de connector heen waardoor de tang ze tijdens de krimp op lengte afknipt. Dit zorgt voor een optimale verbinding en een snelle controle van de adervolg orde. Bovendien ben je geen tijd meer kwijt met het exact afknippen van de afzonderlijke aders op de juiste lengte.

De universele montageplaat past direct op de vlakke achterwand of middels speciaal ontworpen hulpstuk ken over de bestaande elektraleidingen. De plaat kan eveneens met de Mepac KBS klembeugel bevestigd worden aan de elektrabuis zelf. Dankzij een handig schuifsysteem plaats je randapparatuur vervolgens door middel van diverse hulpstukken veilig en snel op de montageplaat. Zo werk je eenvoudig en professioneel apparatuur en bedrading weg. Het complete pakket is ook makkelijk uit te breiden met de bijgeleverde koppelstukken waarmee je meerdere platen naast elkaar plaatst.

BESPAAR RUIMTE

Wil je gelijk beginnen met tijd en ruimte besparen met behulp van Mepac en BlueGrip? Kijk dan op www.klemko.nl en www.mepac.nl voor meer informatie.

De kost van onder andere domotica systemen, routers, modems en CCTV zorgt voor een steeds vollere meterkast. Slim in De Meterkast (476010) maakt efficiënt gebruik van de beschikbare ruimte door een nieuwe dimensie toe te voegen aan het verwerken van apparatuur.

www.mepac.nl

INNOVATIE Vergemakkelijkt installatie

KABELGOOT P31+ MET ALLEEN MAAR PLUSPUNTEN beschadigde kabels wordt, door het nieuwe patroon in de bodem, aanzienlijk verlaagd.

INNOVATIEVE HULPSTUKKEN

Legrand biedt met het P31+ kabelgootsysteem een nog innovatiever en uitgebreider programma aan. Hiermee kunnen kabelgoten nog sneller en eenvoudiger geïnstalleerd worden.

GEÏNTEGREERD AUTOMATISCH KOPPELINGSSYSTEEM Het nieuwe type kabelgoot P31+ MF Auto is voorzien van een geïntegreerd automatisch klikkoppelingssysteem met veermechanisme. Schroefloos monteren zorgt overal en in alle omstandigheden voor een snelle en veilige verbinding. Ook horizontaal, zijwaarts vastklikken is mogelijk en is ideaal wanneer bijvoorbeeld gewerkt moet worden in een beperkte ruimte onder het plafond.

GEOPTIMALISEERD EN UITGEBREIDER PROGRAMMA Door de meerdere types kabelgoten is er een ruimere keuze die ervoor zorgt dat er een passende oplossing is voor elke

Op alle hulpstukken wordt standaard een vernieuwd slide-in inschuifsysteem toegepast. Mede hierdoor kunnen de kabelgoten nog eenvoudiger en sneller gekoppeld worden. Daarnaast is er een nieuw vervalstuk die het mogelijk maakt, zonder extra handelingen, van een horizontaal naar verticaal tracé over te gaan. Dit is uitermate geschikt voor het maken van bijvoorbeeld een brugverbinding tussen de kasten. Tot slot, is er nu 1 universele deksel voor alle hulpstukken, toepasbaar op alle hoogtes.

toepassing en omgeving. Zo zijn er twee varianten met een geïntegreerde koppeling. De P31+ MF auto wordt bevestigd met een automatische klikkoppeling en de P31+ MF met schroeven. Daarnaast zijn er de klassieke uitvoeringen met koppelplaten, de P31+ ST is hierin de standaard maar voor zware tot extra zware kabellast zijn er de nieuwe uitvoeringen P31+ ZW en EZW. Deze hebben een industrieel design uitgevoerd in hoogtes 25,60 en 100mm.

GEAVANCEERDE BODEMDOORDRUKKING De P31 + kabelgoot is voorzien van een nieuwe, geavanceerde doordrukking in de bodem. Hierdoor wordt de kabelgoot bij kabellast meer solide met verminderde doorbuiging als resultaat. Het risico op

www.legrand.nl

| DECEMBER 2019

Henk en Fred arriveren in het Drentse Frederiksoord, waar wordt gebouwd aan twee ‘koloniewoningen’. “Hier werken ze dus met waterstof”, constateert Fred. Henk corrigeert zijn collega. “Zover is het nog niet, maar de bedrijven die we gaan ontmoeten zijn er al wel mee bezig.”

Welke rol

Hilco Broekman (links) en Arend Sjabbens

ilco Broekman van Bouwbedrijf Broekman en Arend Sjabbens van Instal latiebedrijf Dick Sjabbens staan de mannen in het bouwstof op te wachten. In het Drentse Frederiksoord en Wilhelminaoord worden in totaal 61 energiezuinige ‘koloniewoningen van de

| DECEMBER 2019

toekomst’ gebouwd; op locaties waar mensen vroeger zichzelf moesten bedruipen. Dat is met de nieuwe woningen - inmiddels is nummer 41 in aanbouw - ook de bedoeling. De bouwers gaan in dit project steeds een stapje verder. Zo wordt binnenkort begonnen aan de bouw van twee

off grid-woningen. Als pilot! “Dat zijn woningen zonder water-, riolering- en elektra-aansluiting”, vertelt Hilco Broekman. Samen met Arend Sjabbens pioniert Hilco al zo’n twaalf jaar op het gebied van duurzaam bouwen. Bouwbedrijf Broekman werd dit jaar zelfs uitgeroepen tot

PROJECT Koloniewoning moet volledig off grid worden

krijgt waterstof? ‘Duurzaamste Bedrijf van Drenthe’. Voordat Henk en Fred aan de koffie gaan op het kantoor van Bouwbedrijf Broekman, nemen ze eerst een kijkje bij het ‘energie leverende’ p roject. Precies op het moment van het bezoek wordt de warmtepomp geïnstalleerd. “Arend Sjabbens: “Voor de verwarming en koeling is een put geboord. De zonnepanelen zorgen voor de stroomvoorziening. Deze woning is nog niet helemaal off grid, maar levert terug aan het net, om in de winter stroom van het net te benutten.”

WATERSTOF Henk en Fred kijken geboeid rond, maar zijn vooral geïnteresseerd in wat er binnenkort staat te gebeuren: een pilot van twee woningen die compleet onafhankelijk van de buitenwereld worden gebouwd. Hilco: “Deze woningen noe-

men we ‘off grid ready’. Klaar om helemaal onafhankelijk te draaien. We kunnen nu al heel ver gaan, maar het wachten is nog wel op goede opslagmogelijkheden voor energie. Dat is het laatste stukje. Als die er zijn, kunnen we die meteen toepassen. We zetten stapje voor stapje. We beginnen met het realiseren van nachtopslag van stroom in een batterij. Die wordt overdag gevoed met elektriciteit, om deze vervolgens ‘s nachts beschikbaar te hebben. Stap twee is een waterstofsysteem; waarin ‘s zomers stroom wordt opgeslagen, die vervolgens in de winter kan worden gebruikt. Zodat je totaal off grid kunt gaan.” Opvallend is de beoogde rol van waterstof als energiedrager. Arend: “Wij zien waterstof niet zozeer als vervanging van gas om het huis te verwarmen, omdat je de tegenwoordig zo belangrijke koeling op ››

DUURZAAM BOUWEN = KENNIS DELEN HILCO BROEKMAN EN DICK SJABBENS ZIJN VAN HET DELEN VAN INFORMATIE. HILCO: “WAAROM HOUDEN WE ALS BOUWBRANCHE DE KAARTEN TEGEN DE BORST? SAMEN KUNNEN WE VEEL SNELLER EN BETERE OPLOSSINGEN BEDENKEN. WIJ DELEN ONZE KENNIS GRAAG, MAAR VERDER GAAT DAT IN NEDERLAND VRIJ STROEF.” AREND: “VANUIT ALLE WONINGEN DIE WIJ MONITOREN IS ONGELOFELIJK VEEL DATA BESCHIKBAAR. WIJ DELEN DAT MET ANDERE BOUWERS EN INSTALLATEURS. TOCH WERKEN DE MEESTE BEDRIJVEN OP HUN EIGEN EILANDJE. DAT HOUDT DE ONTWIKKELINGEN TEGEN. HELAAS.”

De warmtepomp arriveert | DECEMBER 2019

— VanLien Lutia: veelzijdige vluchtrouteverlichting om veiligheid buiten te brengen

Eenvoudig te installeren, sterk en aantrekkelijk. Met zijn onopvallende design en kleuren sluiten de Lutia-armaturen naadloos aan op de buitenkant van een gebouw. Behalve in nood ook toepasbaar als standaard verlichting, de geïntegreerde lichtsensor biedt de mogelijkheid tot nachtwaakverlichting. De slagvaste behuizing houdt water en stof buiten. Het beste van alles is dat het veelzijdige ontwerp geschikt is voor wanden én plafonds, zodat één product volstaat voor alle installatiebehoeften. Lutia: de eenvoudige en betrouwbare manier om veiligheid buiten te brengen. www.vanlien.nl

| DECEMBER 2019

PROJECT

dat moment mist. Met waterstof kun je niet koelen. Wij zien in waterstof een energiedrager. Daar wordt inmiddels volop mee getest en we verwachten dat we dat binnenkort in de praktijk kunnen gaan brengen. Een accupakket van waterstof.” Hilco: “De warmte die bij dit proces vrijkomt, willen we daarnaast direct in huis gebruiken, of opslaan in een buffervat waar je direct warm water uit kunt halen. Zo snijdt het mes aan twee kanten.”

VOLGENDE STAP Daarmee zijn de mannen er nog niet, in hun drang naar duurzaam bouwen. Er gebeurt meer in de woning. De isolatie van de woningen wordt met Super Quilt gedaan op basis van reflectie. Waardoor superdunne wanden kunnen worden neergezet, die toch optimaal geïsoleerd zijn. Van hemelwater wordt leidingwater gemaakt via een ingenieus regenwatersysteem. Er komt geen wateraansluiting. Zogenaamde IBA-systemen vormen een alternatief voor riolering. Het huishoudelijk afvalwater wordt hiermee gezuiverd en hergebruikt. Fred is benieuwd naar het traject dat de heren nog moeten afleggen naar het ultieme off grid huis. Arend: “Soms zetten we een stapje terug, om er daarna weer een paar vooruit te zetten. Zo dachten we

dat we met de Solenco Powerbox een mooi opslagsysteem hadden gevonden voor warmte en elektriciteit, maar Solenco kan niet de

plek komen waar we willen zijn. Dit proces is niet te stoppen.” Henk is aan het eind van het gesprek nog wel benieuwd wanneer de eer-

waterstof, niet als vervanger van gas maar als energiedrager seizoensopslag leveren die we graag willen. Solenco gaat nu met een andere partij in Nederland in zee. Toch zullen we uiteindelijk op de

ste woning met waterstofopslag er daadwerkelijk staat. Hilco en Arend kijken elkaar aan… “We denken over een jaar of vier”, klinkt het dan… 

OP DE TERUGWEG... OP DE TERUGWEG HEBBEN HENK EN FRED VEEL TE BESPREKEN. HENK: “IK BEN BENIEUWD OF WATERSTOF ÉCHT EEN ENERGIEDRAGER GAAT WORDEN.” FRED: “IK HEB ER WEL VERTROUWEN IN, MAAR HET KAN NOG WEL EVEN DUREN.

WEL MOOI HOE DEZE TWEE BEDRIJVEN TROUWENS SAMENWERKEN…”

HENK: “ZE DURVEN INFORMATIE MET ELKAAR EN ANDEREN TE DELEN.

HEEL BIJZONDER.”

FRED: “DAT ZOU IEDEREEN MOETEN DOEN. UITEINDELIJK WORDEN WE

ALLEMAAL BETER VAN NIEUWE TECHNIEKEN. EN HENK, VOOR ONS

LIGGEN ER WEER NIEUWE INSTALLATIE-UITDAGINGEN

OP DE LOER. ALTIJD LEUK!”

| DECEMBER 2019

ELEKTRO 2019 ELEKTRO 2019 dé ontmoetingsplek voor de branche

Bezoekers enthousiast over prettige sfeer

ELEKTRO 2019 heeft bewezen een ideaal platform te zijn om te netwerken, kennis en inspiratie op te doen en innovaties te ontdekken. Maar liefst 98 exposanten uit de elektrotechniek toonden aan ruim 4.000 bezoekers hun nieuwste producten en innovaties.

p 24, 25 en 26 september werd de tweede editie van het meest spraakmakende event binnen de elektrotechniek gehouden in de Beursfabriek in Nieuwegein. Beursmanager Matthea Kiemeney constateert dat vanaf dag één van ELEKTRO 2019 sprake is geweest van een positieve sfeer. “Men werd even niet in beslag genomen door de hectiek van de dag, maar namen de tijd om naar duurzame oplossingen, kennis en relaties te zoeken.”

VERBETERD CONCEPT ELEKTRO 2019 trok ruim 4.000 bezoekers uit het hele land. Opvallend was de brede samenstelling van de bezoekers: van studenten en installateurs tot inkopers en eindbeslissers. Dit is ook meteen de sleutel tot het succes van het event. ELEKTRO 2019 is een laagdrempelig, interactief en gratis beurs event, waarbij gadgets en duurzame en innovatieve oplossingen onder één dak zijn te zien. Uit het

bezoekersonderzoek is gebleken dat het grootste deel van de bezoekers werkzaam is in de elektrotechniek (36%), op een gedeelde tweede plek staan de installatiebranche (16%) en verlichtingsbranche (16%). In vergelijking met de eerste editie in 2017 is het aanbod van exposanten vergroot, is er inhoudelijk meer invulling gegeven aan (actuele) thema’s en zorgde het uitgebreide programma voor nog meer beleving op de beursvloer. Kiemeney zegt de verbetering van het concept terug te zien in de resultaten en waarderingscijfers van bezoekers. “We hebben gemerkt dat niet alleen het aantal bezoekers is gestegen,

maar ook de duur van hun bezoek aan ons beurs event.” 48% van de bezoekers die óók op ELEKTRO 2017 zijn geweest, zegt ELEKTRO 2019 (behoorlijk) beter te vinden. 74% van alle respondenten vond het aanbod op de beursvloer (zeer) goed en zelfs 85% beveelt een bezoek aan het beurs event aan. Bezoekers zeggen in het bijzonder enthousiast te zijn over de prettige sfeer (17%), de interactieve onderdelen (15%) zoals de VR Escape Game, het Examenlokaal en het Praktijk en het persoonlijke contact met de exposanten (13%). ELEKTRO 2019 is door bezoekers beoordeeld met een gemiddelde van een 7,8. 

JAARLIJKS EVENT JE HOEFT ALS BEZOEKER GEEN TWEE JAAR MEER TE WACHTEN OP DE VOLGENDE EDITIE. HET BEURS EVENT ZAL VANAF NU JAARLIJKS WORDEN GEORGANISEERD. “ZO KUNNEN WIJ DE BRANCHE ÉÉN KEER PER JAAR DÉ ONTMOETINGSPLEK BIEDEN WAAR INNOVATIES, KENNIS EN NIET VERGETEN FUN SAMENKOMEN”, ALDUS KIEMENEY. DE VOLGENDE EDITIE ZAL PLAATSVINDEN OP 22, 23 EN 24 SEPTEMBER 2020.

| DECEMBER 2019

Fotografie: Pim van de Beek

Flexibele installatiebuis FFKu-KM-F-NL Highspeed n

Installatiebuis voor veelzijdige toepassingen, zelfs voor installatie in beton

Snelle installatie door gladde Highspeed-binnenlaag voor een aanzienlijke tijdsbesparing

Kan ook bij lage temperaturen tot -15 °C goed worden verwerkt

Latere uitbreiding van de installatie ook goed mogelijk

Verkrijgbaar in 16 mm en 19 mm

info.elektro@fraenkische.nl

Elektrosystemen www.fraenkische.nl

— CHP60 De ruime centraaldoos die je sneller vooruithelpt Laat je verbazen door de veelzijdige CHP60 voor holle plafonds. De nieuwste ronde centraaldoos van ABB met extra veel binnenruimte. Daarmee makkelijker lassen en perfect voor domotica. Geschikt voor voorbedrade (flex)buizen van 16, 19 en 20 mm en met 12 invoeren voor zowel conventioneel als stekerbaar overal op zijn plek. Het afneembaar deksel voor prefab-installaties maakt de doos compleet. go.abb/nl-centraaldozen

| DECEMBER 2019

ABB_ECHT2949_14_Henk_en_Fred_Adv_CHP60_190x136mm.indd 1

16-10-19 16:10

UITGELICHT Hans van 't Einde van WAGO Nederland:

Steeds meer naar totaaloplossingen Net als in 2017 won WAGO ook dit jaar de Bezoekers Award Elektro 2019. De focus van WAGO lag tijdens de beurs op meerdere thema's: in de industriestand waren dat vooral de automatiseringstechniek en rijgklemtechniek. De installatiestand stond in het teken van Winstalleren en installatieklemmen. Hans van ’t Einde, salesmanager industrie

Jullie toonden meerdere producten op de beurs ELEKTRO 2019. Allemaal even belangrijk? Hans van ’t Ende: "Zeker, ieder thema en ieder product is voor WAGO van hetzelfde belang. Wij produceren alle componenten om machines te bedienen en data te sturen. Dat hangt allemaal nauw samen. Het Winstalleren-concept voor de woningbouw, waarin wij - samen met onder meer Attema - partner zijn, groeit sterk. Net als stekerbaar installeren in de utiliteit. Maar ook de industrie is een enorme groeimarkt." Vandaar de speciale industrie-stand op de beurs? "Klopt. Belangrijke ontwikkeling daar was onze rijgklemtechniek voor in de besturingskast. De serie rijgklemmen is onlangs verder uitgebreid, op basis van onze veerklemtechniek met drukknop en bedieningshendel. Verder gaan we steeds meer naar totaalconcepten. WAGO wás vooral producent van losse componenten,

data en meten steeds belangrijker voor iedere toepassing een passend product. Maar de markt vraagt om complete oplossingen. Díe leveren wij, geprogrammeerd en wel door onze eigen IT-mensen. Onze afdeling research en development in Duitsland zet daar vol op in. Voor de installateur ook veel makkelijker: niet alle componenten los bestellen, maar één bedrijf dat alles levert." En de automatisering neemt een vlucht? "Wij leveren de besturing voor machines in uiteenlopende sectoren. En overal geldt: data en meten zijn steeds belangrijker. Denk bijvoorbeeld aan energiemonitoring en -kwaliteit of lichtsturing. Meten betekent verder verbeteren. Onze PLC-systemen werken veldbus-onafhankelijk, ze kunnen communiceren met alle veldbus-protocollen of met de cloud. En we hebben 'open source'-applicaties, waarmee

de klant met zijn eigen software kan werken." Wat houdt winstalleren precies in? "Een 'plug & play'-totaalconcept, specifiek voor woningbouw. Honderd procent stekerbaar van meterkast tot schakelmateriaal. In alle opzichten praktisch en duurzaam. Het installeren gaat driemaal zo snel, de faalkosten en het onderhoud worden tot bijna nul gereduceerd. De wat hogere installatiekosten worden daarmee teniet gedaan. Op onze gloednieuwe website kunnen installateurs hun eigen installatie ontwerpen." Is de installateur al voldoende bezig met deze ontwikkelingen? "Steeds meer. Dat moet ook, want er is geen ontkomen aan. Gezien de grote belangstelling hiervoor op de beurs, denk ik dat het de goede kant op gaat." 

| DECEMBER 2019

DE DAG VAN...

LUUK WIEHINK Samen met compagnon Roel Oortgiesen introduceerde Luuk Wiehink uit Arnhem een slim concept, waarbij huishoudens zónder zonnepanelen gebruik kunnen maken van stroom die buren mét zonnepanelen teveel opwekken. Inmiddels draaien er al zes buurten in Arnhem, Nijmegen en Ede met ‘Wijkie’, zoals het concept is gedoopt.

WIJKIE IS SLIM DELEN VAN STROOM OP WIJKNIVEAU 7.30 UUR

“Ik woon in Arnhem en fiets ‘s morgens naar het werk. Samen met Roel huur ik een kantoor in het voormalig gymnasium in het Arnhemse Spijkerkwartier. Een prima plek. Wij kennen elkaar van de ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten in Arnhem. In 2014 kwamen wij van de academie.”

| DECEMBER 2019

9.00 UUR

“Rond 9 uur ben ik op mijn werk. De dag begint met koffie. Een lokale challenge - gericht op het overschot aan stroom dat wordt opgewekt in een woning met zonnepanelen - leidde tot dit bedrijf. Wij eindigden op de laatste plek, omdat we ons niet aan de opdracht hielden, maar het groter aanpakten. Wij keken niet naar de woning, maar naar de hele wijk.”

DE DAG VAN... 12.00 UUR

10.00 UUR

“We zijn gaan kijken of het op wijkniveau mogelijk zou zijn om aan de hand van data van onze eigen slimme meter stroom met elkaar te delen. Ons geknutsel heeft geleid tot deze uitvinding, waar we in Nederland al octrooi voor hebben gekregen. Amerika en WestEuropa volgen binnenkort.”

“Vaak lopen we er even uit om samen te lunchen. Soms doen we dat in onze eigen kantine. Zelf ben ik ook vaak op pad voor afspraken. Op deze manier hebben we ook een investeerder gevonden voor dit project, dat in principe niet meer is dan een slim computerprogramma, dat slimme apparaten en smartphones aanstuurt.”

15.00 UUR

13.30 UUR

“Ik bezoek een deelnemer in de wijk om even in zijn meterkast te kijken of alles werkt. Wij maken als het ware het bestaande energienet slim. Alle huizen in de straat zijn al fysiek gekoppeld. Op iedere slimme meter zit de P1-consumentenpoort, die realtime-data geeft via EARN-E in de meterkast. Op die manier koppelen we alle deelnemers.”

16.30 UUR m in de wijk en het buurtcentru “Ik bezoek nog ev elen op waarvan liggen zonnepan Sint Marten, daar uwens ook een len. We hebben tro we de stroom de eigen hardware , waarin we onze -E rn Ea ijf, dr be tweede armee je energie energiemonitor wa ontwikkelen: een entrum ga ik ek aan het buurtc zo be t he Na rt. bespaa g, maar vaak ik ’s avonds ook no rk we s m So is. naar hu orten.” ben ik aan het sp

“Wij zorgen ervoor dat de teruglevering binnen het laagspannings net blijft, zodat de stroom niet op het overbelaste ‘grote net’ komt, maar gedeeld kan worden. Het systeem laat via de smartphone weten wanneer het slim is om apparaten aan de lader te hangen. Als beloning voor de geleverde stroom volgt geen geld, maar wijkies, waarmee deelnemers - met behulp van een QR-code - bijvoorbeeld bij de bakker kunnen betalen.”

Jij

Henk & Fred?

Wil jij ook eens een werkdag gevolgd worden door Henk & Fred? Of wil je met je bus of hobby in ons blad? Mail ons dan op redactie@henkenfred.nl. Misschien sta jij de volgende keer dan wel in ons magazine!

| DECEMBER 2019

INNOVATIE Eenvoudig verlichting schakelen en dimmen

VIA SMARTPHONE OF TABLET MET DE XCOMFORT BRIDGE DE XCOMFORT BRIDGE IS VERKRIJGBAAR IN DRIE VERSCHILLENDE PAKKETTEN:

Het instapklare huisautomatiseringssysteem xComfort van Eaton werd onlangs uitgebreid met de xComfort Bridge. Ideaal voor huiseigenaren die een eerste stap willen zetten in de wereld van de domotica. Het product is gebaseerd op de xComfort-bridge interface met netvoeding welke is aangesloten op de Wifi-router van de gebruiker door middel van standaardbekabeling. Na de installatie van de gratis xComfort Bridge app, fungeert een smartphone of tablet als controller voor draadloos schakelen en dimmen. Naast de functie als centrale draadloze AAN/UIT schakelaar kan de

xComfort Bridge ook worden gebruikt voor het instellen van specifieke lichtscènes of voor het gelijktijdig inschakelen, uitschakelen of dimmen van meerdere lichtbronnen via door de gebruiker gedefinieerde kamers (bijv. "keuken" of "woonkamer”). Bovendien kan een breed scala aan pictogrammen individueel worden toegewezen om het gebruiksgemak te maximaliseren. In totaal kan de xComfort Bridge tot zes kamers en maximaal 30 actoren of tussenstekkers aansturen. Er is geen programmering of Eaton MRFprogrammakennis nodig voor het instellen, in bedrijf stellen of bedienen van de xComfort Bridge.

Het eerste pakket bestaat uit de xComfort Bridge-interface, een voedingsadapter en de bijbehorende LAN- en USB-stroomkabels. Compatibel met Eaton's GO WIRELESS pakketten Wireless Switch All, Wireless Dim All en Wireless Second Switch. Het tweede pakket is op maat gemaakt om te voldoen aan de eisen van elektrotechnische installateurs die belast zijn met het opzetten van een domoticaoplossing voor hun klanten. Naast de hierboven genoemde componenten bestaat het pakket uit een draadloze master ON/OFF schakelaar, drie draadloze wandschakelaars en drie inbouw dimmers voor verborgen installatie. Het derde pakket bestaat uit een xComfort Bridge met drie dimstekkers. Deze versie hoeft slechts op bestaande wandcontactdozen te worden aangesloten, daarom is er geen verdere specialistische kennis nodig. De xComfort Bridge app zal voortdurend worden geüpdatet met nieuwe functies. Meer informatie: op www.eaton.nl of www.xcomfort.nl.

www.eaton.nl

| DECEMBER 2019

INNOVATIE Terug van weggeweest: MASK+

VERBETERDE VERSIE VAN GELIJKNAMIGE SERIE

MASK+ is de gerestylde LED-versie van de succesvolle gelijknamige serie met traditionele lichtbronnen. Een wandarmatuur dat functionaliteit en design moeiteloos combineert. De serie is nu ook uitgebreid met een MINI versie. MASK+ is een serie wandarmaturen voor binnen en buiten met een behuizing van gepoedercoat spuit gietaluminium. De glazen afscherming is aan de binnenkant gelakt waardoor een uniforme en diffuse lichtverdeling plaatsvindt.

wen, kantoren en woningen, zowel buiten als binnen. De MASK+ is bijvoorbeeld ook uitermate geschikt voor gebruik in natte ruimtes.

(alleen MASK+) leverbaar. Uiteraard heeft de gehele serie MASK+ de standaard garantie van 5 jaar.

Vanwege zijn tijdloze en betaalbare design zijn de MASK+ en MASK+ MINI passend in ieder in en exterieur. De serie is zowel horizontaal als verticaal te monteren waardoor er mooie lichteffecten gecreëerd kunnen worden.

MASK+ is leverbaar in antraciet en wit, in 3000K en 4000K en met nood (enkel de MASK+). De versies M, met enkele lichtuittreding, gebruiken één enkele lichtbron voor uitstraling naar boven of beneden. De versies B, met dubbele lichtuittreding gebruiken twee lichtbronnen voor lichtuittreding naar boven en beneden.

Toepassingsgebieden voor de MASK+ zijn onder andere openbare gebou

Op aanvraag zijn versies met sche merschakelaar (MASK+ MINI) en DALI

Wil je meer informatie over de MASK+ of MASK+ MINI, neem dan contact met Performance iN Lighting op of kijk op www.performanceinlighting.com

www.performanceinlighting.com

| DECEMBER 2019

Lunchen met Geertje en Jeroen Kramer

ONS GEHEIM? HARD

Smakelijk eten! Jullie zitten vast iedere dag samen te lunchen? Jeroen: “Haha, nee hoor. Dat valt tegen. Als het zo uitkomt lunch ik ‘thuis’ op kantoor. Maar als ik wat verder weg zit met de jongens, dan eet ik daar een broodje.” Thuis op kantoor? Geertje: “We hebben sinds twee jaar inderdaad kantoor aan huis.

| DECEMBER 2019

Geertje en Jeroen Kramer

Dat werkt makkelijker. Wij hebben samen ook nog een zoontje van 7 jaar, Charlie. Voor mij is het handig om werk en privé te combineren. We werken namelijk beiden fulltime in het bedrijf. Ik verzorg de administratie en Jeroen weet alles van techniek. Hij stuurt onze monteurs ook aan. In totaal werken hier twaalf mensen.” Jeroen: “Dat aan huis werken verandert binnenkort wel. Het wordt alweer te klein. We groeien de laatste jaren en zijn daarom bezig met een bedrijfspand waar ook een bedrijfskantine en kantoor in komen. Alleen Geertje blijft nog

thuis werken, vanwege Charlie.” Geertje: “Dat werkt prima. ’s Middags kan ik bijvoorbeeld wat eerder stoppen en ’s avonds na acht uur maken we samen nog wat uurtjes als dat nodig is.” Matcht de samenwerking goed? Jeroen: “Jazeker. Geertje en ik vullen elkaar goed aan.” Geertje: “Ik was eigenlijk kapster, maar verzorgde al tien jaar de administratie voor het bedrijf van mijn vader. De stap om thuis te gaan werken was eigenlijk heel logisch. Ik mis het kappersvak niet.”

AAN DE LUNCHTAFEL

WERKEN EN DOORZETTEN

Deze lunch werd mede mogelijk gemaakt door Blij Ontbijt in Doetinchem, www.blijontbijt.nl

Kunnen jullie nog wel ‘onbezorgd’ op vakantie? Jeroen: “Jazeker, maar de laptop gaat mee. Af en toe gaat ook de telefoon, maar dat vinden we niet erg. Overigens hebben we met Joost Wassink nu iemand op kantoor erbij. Een manusje van alles, dat, als het moet, ook op de werkvloer kan bijspringen. Hij ontlast ons.”

Wat is het geheim achter jullie succes? Jeroen: “Hard werken en door zetten. We begonnen eerst met zzp’ers, maar tegenwoordig werken we vooral met eigen mensen. In de crisis wilden veel bedrijven van de vaste medewerkers af, wij hebben ze net op tijd binnengehaald. Gelukkig maar, want nu is

er overal krapte. Ook wij kunnen nieuwe mensen voor ons installatiebedrijf gebruiken om verder te groeien.” Jullie noemen jezelf een moderne installateur? Geertje: “Wij staan open voor nieuwe ontwikkelingen en technieken en zorgen dat we daar verstand van ››

WIE ZIJN JEROEN EN GEERTJE? WIE: JEROEN (34) EN GEERTJE KRAMER (35) BEDRIJF: KRAMER ELEKTROTECHNIEK IN GELDROP MEDEWERKERS: 12 KINDEREN: ZOONTJE CHARLIE (7) ROLVERDELING: GEERTJE VERZORGT DE ADMINISTRATIE VANUIT HET KANTOOR AAN HUIS EN JEROEN IS DE MAN OP DE WERKVLOER. HET BEDRIJF GROEIT EN GAAT BINNENKORT WEER VERHUIZEN. HOBBY’S? CHARLIE VOETBALT BIJ DE PLAATSELIJKE VOETBALVERENIGING EN VADER JEROEN TRAINT ZIJN TEAM TWEE KEER IN DE WEEK EN IS DAARNAAST OP ZATERDAG OOK NOG EENS LEIDER. “DRIE KEER IN DE WEEK BEN IK DAARVOOR IN TOUW. HEEL LEUK. CHARLIE IS FANATIEK EN ALS HIJ HET LEUK VINDT, VINDEN WIJ DAT OOK. VAN WELKE CLUB HIJ FAN IS? PSV NATUURLIJK. EN BARCELONA.”

| DECEMBER 2019

Wie oplettend is, vertrouwt gewoon op LUXOR De Smart Home-oplossing LUXORliving LUXORliving is het eenvoudige Smart Home-systeem van Theben, dat alles biedt wat eengezinswoningen gezelliger maakt – en afziet van alles wat sowieso niemand gebruikt. Licht aan, licht uit. Dimmen. Verwarming regelen en jaloezieën aansturen. Daarom gaat het. En het beste: LUXORliving kan zo eenvoudig gemonteerd, geïnstalleerd en in gebruik genomen worden dat men daarvoor geen systeemintegrator hoeft te zijn - maar kan zijn. Gewoon klasse. Gewoon LUXORliving.

NIEUW, LUXORliving nu ook met (RF) inbouwactoren!

www.luxorliving.nl 190x136_LUXORliving_10-2019_nl.indd 1

22.10.2019 10:57:16

1664 FC Installatietester

• Detectie aangesloten apparaten • Met 1 druk op de toets voer je 7 tests uit • Deel resultaten draadloos • Rapporteer uw resultaten • True RMS

Tijdelijk Fluke T150 & DMS software gratis

Maak van je starter een TopStarter Meld je werknemers aan voor de TopStartersdagen van OTIB. TopStarters is hét loopbaanevenement voor jongeren in de technische installatiebranche, waarin zij meer over het vak en over zichzelf leren. Het is de beste investering in kwaliteit.

Het resultaat?

Jongeren die naast talent nog meer professionaliteit hebben. Van starter naar TopStarter dus.

Meer weten of direct jonge werknemers aanmelden?

www.topstarters.otib.nl

| DECEMBER 2019

AAN DE LUNCHTAFEL

hebben door de monteurs bij te laten scholen.” Jeroen: “Op elektrotechnisch gebied doen we alles. We zeggen eigenlijk nooit nee. Of het nu gaat om zonnepanelen, domotica of beveiliging. We zitten amper in seriematige bouw, maar vooral in het luxe segment. Vaak bij villa’s, waar we dankzij onze beveiligingscomponent binnenkomen en vervolgens alles mogen maken. Landelijk zitten we daarnaast bij veel tandartspartijen. Veel techniek, fijn werk, veel luxe…” Nog vaak te maken met aannemers die aan de prijs willen tornen? Jeroen: “Onze prijzen zijn eerlijk en daar ga ik geen 15 of 20 procent vanaf doen. Een prijs is een prijs. Ik heb ook geen vertrouwen in partijen die - als je niet akkoord gaat - plotseling met een prijs komen die fors lager ligt. Dat is niet geloofwaardig.” Waar gaan we naar toe in de elektro techniek? Jeroen: “Er gebeurt natuurlijk veel met zonnepanelen en warmtepompen. Een warmtepomp heeft een hele andere e-installatie nodig dan een simpele ketel. Daar moet ander werk voor verricht worden. En wat te

denken van domotica en wifi. Daar zullen we steeds meer in gaan doen.” Waar staat jullie bedrijf over vijftien jaar, als jullie ongeveer 50 zijn? Geertje: “Ik hoop dat we het dan verkocht hebben, haha.” Jeroen: “Dat zeg ik wel eens inderdaad, maar of dat lukt...”

“GOED LUISTEREN NAAR WENSEN VAN HET PERSONEEL” NET ZOALS DE MEESTE ELEKTROTECHNISCHE BEDRIJVEN, KAN KRAMER ELEKTROTECHNIEK NIEUWE MEDEWERKERS GEBRUIKEN. DAARNAAST IS HET VOLGENS JEROEN

Wat betreft het personeel. Dat is moeilijk te krijgen en straks stijgt ook de CAO met 7 procent? Jeroen: “Als we geen personeel vinden, kunnen we niet groeien. En als we ze meer moeten betalen, doen we dat. Aan de andere kant verreken je dat natuurlijk in de prijs voor de klant. Ik denk dat het elkaar wel eens kan opheffen. Hogere prijzen, minder werk en dus geen nieuw personeel nodig.” Ruimte voor stagiaires? “Jazeker, We hebben er op dit moment drie. Allemaal van het Summa College in Eindhoven. We zijn wel kritisch, dus ze moeten binnen het bedrijf passen. Als dat het geval is, krijgen ze hier een prima stage. Het bevalt veel leerlingen zo goed dat er al een paar bij ons zijn blijven hangen. Die werken hier nu.” 

KRAMER ZAAK OM GOEDE MENSEN IN HUIS TE HOUDEN. HET VERLOOP IS MINIMAAL, ZEGT HIJ TROTS. “HOE DAT LUKT? DOOR ZE EEN GOED LOON TE BIEDEN, DOOR EEN GOEDE SFEER BINNEN HET BEDRIJF EN DOOR NAAR ONZE MENSEN TE LUISTEREN. DE ÉÉN WIL LIEVER WAT KLEINE KLUSJES, DE ANDER WERKT GRAAG DICHT BIJ HUIS EN WEER EEN ANDER GAAT LIEVER NAAR EEN GROTE KLUS. DAAR HOUDEN WE REKENING MEE. DAARNAAST SCHENK JE OOK PERSOONLIJKE AANDACHT AAN JE MENSEN. HOE IS HET MET JE VROUW, HOE WAS DE VAKANTIE? HET IS GOED OM OPRECHT GEÏNTERESSEERD TE ZIJN IN JE MENSEN EN DAT OOK TE TONEN. DAT WORDT GEWAARDEERD.”

| DECEMBER 2019

Ze zijn er terecht trots op. Studenten van de Hoge school Utrecht bouwden een duurzaam en innovatief ‘huis van de toekomst’, waarmee ze in 2017 de publieksprijs wonnen tijdens een internationale duurzaamheidswedstrijd in de Verenigde Staten. Inmiddels is het huis terug in Nederland.

| DECEMBER 2019

OP STAP Op bezoek bij ‘huis van de toekomst’ in Utrecht

ENERGIEBESPARING EN COMFORT BELANGRIJK

Debby Slofstra en Harold van Faassen

enk en Fred arriveren op de Uithof in Utrecht. Pal naast het hoofdgebouw van de hogeschool heeft het in Amerika gelauwerde ‘huis van de toekomst’ een plek gekregen. “Ik ben benieuwd naar alle innovaties”, zegt Fred, terwijl hij de bus op de parkeerplaats zet. Henk weet het nog zo net niet en wijst naar de zonnepanelen. “Is dat de innovatie?”, klinkt het lacherig.

huis van de toekomst. Harold was tot voor kort student en één van de grondleggers van het huis. Tegenwoordig werkt hij bij… Schneider Electric. “Wat Harold met het huis van de toekomst heeft gedaan, doet hij nu ook voor ons”, vertelt Debby. “Ons hoofdkantoor is zijn nieuwe proeftuin voor innovatie en duurzaamheid.” Terug naar het huis van de

BETAALBAAR Het begon volgens Harold allemaal een paar jaar geleden toen een groep studenten aan een internationale duurzaamheidswedstrijd in de bouwsector wilde deelnemen. “De opdracht was een betaalbaar en duurzaam huis te ontwikkelen. De Hogeschool Utrecht juichte het initiatief toe, omdat het bij

energie besparen door piekbelasting te voorkomen Toch beseft ook Henk dat hier mooie dingen gebeuren. Harold van Faassen en Debby Slofstra staan de mannen op te wachten. Debby is Vice President Building bij Schneider Electric, een bedrijf gespecialiseerd in energiemanagement en automatisering en partner in het

toekomst. Henk en Fred mogen mee naar binnen en nemen plaats aan de grote tafel. Harold regelt ondertussen vanaf een bedieningspaneel aan de wand de verlichting en verwarming. Met dit paneel heeft hij ook toegang tot zonwering, geluidsinstallatie en sensoring.

hun visie past dat studenten de praktijk in worden gestuurd om te leren. Ik maakte deel uit van deze lichting. Wij hebben het huis zogezegd bedacht. We begonnen vanuit technisch oogpunt, maar gaandeweg het traject werd het huis steeds complexer, waardoor er meer disciplines mee gingen doen. ››

| DECEMBER 2019

Niet alleen elektrotechniek, maar bijvoorbeeld ook bouwkunde, werktuigbouwkunde en technische bedrijfskunde. Steeds meer studenten van andere afdelingen sloten aan. Ook betrokken we het bedrijfsleven bij de plannen. Op een bepaald moment waren er zo’n honderd studenten betrokken bij het project Solar Decathlon Denver, een internationale duurzaamheidswedstrijd. ”

CIRCULAIR Het huis van de toekomst dat uit de koker van de studenten kwam is zelfvoorzienend, modulair en circulair. Harold: “Vooral die

combinatie is bijzonder. Het huis heeft een goed binnenklimaat, waar een warmtepomp voor de verwarming zorgt en zonnepanelen de energie leveren. De energie kan zonodig worden opgeslagen, er is een laadpaal voor de auto en de knx-installatie koppelt alle installaties. Het huis is gebouwd met modules, die ook weer simpel te ontmantelen zijn. De isolatie van de wanden bestaat uit gerecyclede kranten. Het huis zit vol sensoren, zodat we alle veranderingen kunnen meten, om het huis daarna weer te verbeteren.” Fred en Henk smullen van het

verhaal, maar zijn ook benieuwd naar wat de studenten ervan geleerd hebben. “Veel”, zegt Harold. “Eigenlijk leer je in dit proces continu. Daarom zijn nieuwe studenten alweer bezig met een volgende versie voor de Solar Decathlon in 2020. Wat ik zelf anders zou doen? Euh… geen beeldscherm meer aan de wand, omdat iedereen een device heeft. Daarbij was het huis op papier wel energieneutraal, maar in de praktijk nét niet, door de wisselende weersomstandigheden in Denver. Die dingen zullen in een volgende fase verbeterd worden.”

PROEFTUIN Harold van Faassen maakt dat niet meer als student mee, wel als partner namens zijn werkgever Schneider Electric. “Schneider Electric ademt duurzaamheid”, zegt Debby Slofstra. “Harold heeft bij ons zijn afstudeeropdracht gedaan. Net als veel bedrijven zijn wij partner van het huis van de toekomst. Door materialen te leveren, te sparren en kennis te delen. Tijdens dat traject zijn we ook op het idee gekomen om

| DECEMBER 2019

OP STAP

het bij onszelf te gaan doen. Het hoofdkantoor van Schneider Electric was al een van de duurzaamste van Nederland. Doordat de ontwikkelingen in de sector zo hard gaan kunnen we het continu blijven verbeteren. Het pand is nu één grote proeftuin. Want je kunt er wel over blijven praten, maar we moeten juist de ‘hersens uit de mouwen steken’. Gewoon doen. Daarom hebben we Harold benaderd.” Harold knikt: “Een voorbeeld: mede door een verhuizing en veel maatregelen hebben we in het

kantoor in Hoofddorp in een korte periode het energieverbruik van 223 kW/m2 teruggebracht naar 178 kW/m2. En door te monitoren en maatregelen in te voeren tegen ongewenst energieverbruik zijn we nog verder gezakt naar 130 kW/m2.”

COMFORT Terug naar het huis van de toekomst. Waar gaan we daarmee naar toe?, vraagt Fred. Harold: “Het wordt steeds meer ‘well being'. Comfort is het belangrijkste, terwijl we op de achtergrond minder energie willen

verbruiken. Hoe? Bijvoorbeeld door de toegang tot stroom variabel te maken om piekbelasting te voorkomen. Staat de kookplaat aan, dan mag de laadpaal wel iets minder leveren. Daar kun je de systemen op aanpassen. Daarbij zijn de data die we bijvoorbeeld via het knx-systeem vergaren erg belangrijk. Die gebruiken we om de energiecalculatie en verwarmingssystemen te optimaliseren. Op alle fronten kunnen we nieuwe stappen zetten…” 

NIET GEHEIMZINNIG DOEN HET HUIS VAN DE TOEKOMST IS MET EEN REDEN TERUGGEHAALD NAAR NEDERLAND. IN DIT ‘LIVING LAB’ WORDT MET HET OOG OP DE VOLGENDE SOLAR DECATHLON SAMENGEWERKT DOOR STUDENTEN, ONDERZOEKERS EN PARTNERS UIT HET BEDRIJFSLEVEN. HAROLD: “DAAR SCHUILT PRECIES DE KRACHT IN. ALLEEN SÁMEN KUN JE INNOVATIEVE STAPPEN ZETTEN EN DAAROM WERKT SCHNEIDER OOK GRAAG MET ANDERE BEDRIJVEN EN PARTNERS EN WORDEN INNOVATIES TRANSPARANT GEDEELD.” DEBBY: “WE HEBBEN GEEN GEHEIMEN EN DOEN NIET GEHEIMZINNIG. SAMENWERKING BRENGT IEDEREEN VERDER. SAMEN KIJK JE NAAR ALLE DATA DIE HET HUIS GENEREERT EN DIE WE WEER INZETTEN OM HET VOLGENDE HUIS NÓG FUTURISTISCHER EN DUURZAMER TE MAKEN.”

| DECEMBER 2019

INNOVATIE Voor bestaande woningen en renovatie

NHC VOOR TRADITIONELE BEKABELING

GECONNECTEERDE DRUKKNOP DIMMER Vervangt een standaard schakelaar of dimmer en is qua functionaliteit vergelijkbaar met de geconnecteerde schakelaars maar kan tevens veel verschillende lampsoorten dimmen. Een extensie klem is ook hier aanwezig.

GECONNECTEERDE MOTORBEDIENING Is geschikt om een 230V motor tot 3A aan te sturen en heeft twee knoppen voor de op en neer functie. Met de NHC programmeer software is deze ook op te nemen in een sfeer of alles-uit functie.

GECONNECTEERDE BEWEGING SENSOR VOOR BINNEN

Niko Home Control is uitgebreid met geconnecteerde bedieningen met 2-weg draadloze communicatie die het nu mogelijk maakt om het eenvoudig in een bestaande woning toe te passen.

SLIMME HUB De draadloze slimme hub voor Niko Home Control is het brein van de installatie. Hij laat je alle geconnecteerde bedieningen in je installatie met elkaar te koppelen. Tevens zijn de bestaande IP producten uit de NHC range, zoals het Touchscreen en de Video buitenpost, koppelen. De programmering geschiedt met de inmiddels bekende Niko Home Control programmeer software. Met de NHC app kan men de installatie bedienen, ook op afstand. Hiernaast een overzicht van de geconnecteerde bedieningen.

Hiermee kunnen de andere aanwezige functieâ&#x20AC;&#x2122;s aangestuurd worden. Deze heeft geen andere voeding nodig en werkt op een knoopcel batterij. Hij kan gekoppeld worden aan de slimme NHC hub. De afmetingen zijn slechts 51x51x34mm en de communicatie verloopt via het ZigbeeÂŽ 3.0 protocol.

GECONNECTEERDE SCHAKELAARS Deze bestaan in een enkelvoudige uitvoering en een tweevoudige versie. Zij vervangen simpelweg een bestaande normale schakelaar in de muur. Na aansluiten zijn deze meteen functioneel. Op deze schakelaars kan men een extensie in de vorm van een NOdrukknop aansluiten om een wissel of kruis schakeling te vervangen.

TOUCHSWITCH Dit is een uniek bedieningsconcept die zo groot is als een normale schakelaar. Hierop kunnen tot 12 bedieningen van NHC geconfigureerd worden.

www.niko.eu

| DECEMBER 2019

INNOVATIE Decoled: hoogwaardige vluchtrouteverlichting in een stijlvol armatuur

ELEGANT EN GEDEGEN

HOOGWAARDIGE EIGENSCHAPPEN Decoled is een hoogwaardig armatuur vervaardigd uit polycarbonaat met

het armatuur een fraaie toevoeging aan iedere ruimte. Maak kennis met Decoled en de andere systemen en armaturen voor noodverlichting op www.vanlien.nl.

www.vanlien.nl

| DECEMBER 2019

INSTALLATIE VOLGENS ATTEMA: INSTALLATIE VOLGENS ATTEMA:

Installeren zonder smeren Met de brandwerende doorvoeren voor kabels en buizen Gecertificeerd

Praktisch & snel

Zonder kits of coatings

1521

LS90 Kabeldoorvoer 1522

RS90 Buisdoorvoer Scan de QR-code voor onze animatie!

Classificatie conform EN13501-2

Het was altijd een behoorlijke smeerboel om kabel- en buisdoorvoeren brandwerend af te download de Attema app!

dichten. Maar nu niet meer. Attema heeft een praktische oplossing. Doorvoeren voor kabels en buizen, waarmee de installateur zelf zijn werk snel en op een betrouwbare manier brandwerend maakt. Dat is schoon én voordelig. Dat is installeren volgens Attema.

Bekijk ons gehele brandwerende assortiment op www.attema.com

Vernieuwende voor ’n veranderende wereld. | ideeën DECEMBER 2019 60

Een oud herenhuis was bijna gereed, na een grootschalige renovatie. Twee dagen voor de verhuizing was de schilder bezig geweest met de laatste werkzaamheden. Broei in een opgepropte poetsdoek met verf (waar lijnolie in zat) heeft de brand veroorzaakt. De beschermhoesjes zaten nog over de rookmelders, waardoor deze niet in alarm zijn gekomen. Gelukkig werd de woning nog niet bewoond. En helaas zou dit na de brand nog enkele maanden gaan duren.

ENGELTJES AAN HET PLAFOND

Bij nieuwbouwwoningen zitten soms ook de hoesjes nog over de rookmelders, terwijl de woning al bewoond is. Het is de bewoners bij oplevering wel verteld dat deze eraf gehaald moeten worden, maar dit wordt weleens vergeten. Mocht je het zien, wijs de bewoner hier dan even op. Een kleine moeite en het kan veel ellende voorkomen. Tijdens werkzaamheden wil er ook nog wel eens een rookmelder geactiveerd worden door stof of rookontwikkeling. Om dit te voorkomen, worden er vaak allerlei creatieve oplossingen bedacht; zoals een koffiebekertje, met wat tape bevestigd. Jammer genoeg wordt soms vergeten de creatie weg te halen als de werkzaamheden klaar zijn.

CO-MELDER Tijdens een brandonderzoek in een bovenwoning, kwam ik erachter dat de rookgasafvoer van een verbrandingstoestel niet naar buiten werd geleid, maar uitkwam in de vloerconstructie. De vloerconstructie was hierdoor in brand gevlogen. Eén van de bewoners bleek regelmatig last te hebben van hoofdpijn. Nu was duidelijk wat hier de oorzaak van was. Naast de rookmelder kan ook een CO-melder levens redden. Vaak is onbekend waar je deze het best op kunt hangen. In een ruimte met een verbrandingstoestel (mogelijke CO-bron), kan dit het best aan het plafond; • op een horizontale afstand van 1 tot 3 meter van de CO-bron • centraal in de ruimte • op minimaal 30 centimeter van omliggende muren • niet naast aanwezige luchtinlaten of -uitlaten, of andere objecten aan het plafond Mocht iemand vragen waar je een CO- of rookmelder het best op kunt hangen en weet je het niet meer: op brandweernederland.nl is het allemaal te vinden.

Joost Ebus is brandonderzoeker bij de Brandweer Gelderland-Midden en vrijwillig bevelvoerder van de Brandweer Nijmegen post Noord

| DECEMBER 2019

Legrand over oplossingen in energiedistributie:

Installateur kiest te

kabelgoot P31+

Op het gebied van energiedistributie zijn er veel oplossingen mogelijk. Passend bij iedere specifieke situatie. Denk aan systemen als kabelgoten, draadgoten of busbars, maar ook aan allerlei materiaalsoorten. Milieu is daarin steeds belangrijker. "De installateur heeft veel opties, bijna niet te overzien", weet Lion van Nuenen van Legrand, specialist in elektrische infrastructuur en data-oplossingen.

e installateur kan best een stukje advies en hulp gebruiken bij het maken van juiste keuzes voor energiedistributie, vinden Lion van Nuenen en zijn collega Rens Verhagen, respectievelijk market manager en product manager bij Legrand Nederland. Daarmee bedoelen ze allerminst dat de installateur geen verstand van zaken heeft. Maar in een tijd waarin, ook op het gebied van energiedistributie, de ontwikkelingen snel gaan, zijn er soms betere oplossingen voorhanden dan hetgeen de installateur van oudsher geneigd is te kiezen. In dat laatste zit hem de kneep, zeg-

| DECEMBER 2019

gen Van Nuenen en Verhagen. "Bij installateurs regeert nog vaak de gewoonte. Ze zijn gewend om op een bepaalde manier te werken, daarbij horen dan ook steevast dezelfde systemen en materialen. 'Zo doe ik het altijd', horen we dan. Wij adviseren hen graag hoe het soms anders en volgens ons beter kan."

BUSBARS Met name in de kleinere installatiebedrijven is volgens Van Nuenen bijvoorbeeld het gebruik van busbars nog redelijk onbekend. "Een kabeldraagsysteem is voor veel installateurs vertrouwd, dus dat

gebruiken ze dan. Maar bij langere lengtes is het spanningsverlies in busbars veel lager. Bovendien is de busbar een makkelijker systeem om nieuwe machines of apparaten aan te sluiten. Dat zijn goede argumenten om in bepaalde situaties een busbar te gebruiken." Draadgoot is, vanwege zijn open draadstructuur, heel geschikt voor de voedingsindustrie. Verhagen: "Het is makkelijk schoon te houden en voldoet daardoor aan de steeds strengere veiligheidseisen in die sector."Niet meer denken aan goedkopere materialen, maar aan anders werken."

SPOTLIGHT

vaak voor bekende weg

draadgoot Cablofil

PUZZELSTUKJE De kabelgoot is een dicht systeem, dat beschermt kabels juist weer tegen bijvoorbeeld ongedierte. Met name in kantoorruimtes wordt deze vaak toegepast. Van Nuenen: "Het is bij kabelgoot en draadgoot ook een beetje wat de klant wil. Draadgoot is makkelijker schoon te houden en door het open systeem kan de warmte makkelijker worden afgevoerd. Anderzijds is kabelgoot makkelijker te installeren, het zijn net puzzelstukjes die in elkaar vallen." In

busbar Zucchini dat kader heeft Legrand in oktober de nieuwe P31+ kabelgoot op de markt gebracht, een verder verbeterde versie van de P31-serie. De verbetering betreft vooral het installatiegemak. "Door middel van een superhandig kliksysteem. De kabelgoot heeft een automatische koppeling. Dat werkt nog makkelijker en sneller."

ADVIES Legrand staat klaar voor de installateur die advies nodig heeft over de beste oplossing voor zijn project. "We

geven trainingen en daarnaast zijn onze accountmanagers en product specialisten altijd bereikbaar. Zo nodig komen we naar het project toe en bekijken we daar de beste optie. Niet alleen wat betreft systeem en materiaal, maar ook waar de installatie geplaatst kan worden." In dat alles is duurzaamheid steeds belangrijker. Verhagen: "Kabeldraagsystemen zijn vaak van thermische zink. Maar zink-aluminium of zink-magnesium blijkt veel milieuvriendelijker. Ook daarover kunnen wij adviseren." 

LEGRAND IN HET KORT LEGRAND IS EEN OORSPRONKELIJK FRANSE, MAAR INMIDDELS WERELDWIJD OPERERENDE PRODUCENT VAN ELEKTROTECHNISCHE EN DIGITALE INFRASTRUCTUUR IN GEBOUWEN. DE HOOFDVESTIGING VAN LEGRAND NEDERLAND BEVINDT ZICH IN BOXTEL, ER WERKEN 150 MENSEN. IN BOXTEL WORDEN KABELDRAAGSYSTEMEN GEPRODUCEERD. VERDER HEEFT LEGRAND NEVENVESTIGINGEN IN ONDER MEER VEGHEL EN WEERT. LEGRAND NEDERLAND RICHT ZICH MET DE A-MERKEN LEGRAND EN BTICINO OP DE UTILITEITSBOUW, MACHINE- EN PANEELBOUW EN INDUSTRIE. VOOR ENERGIEDISTRIBUTIE, COMMUNICATIENETWERKEN EN GEBOUWAUTOMATISERING. "ONZE KRACHT IS DE INTEGRALE PROJECTBENADERING", ALDUS VAN NUENEN.

| DECEMBER 2019

BAMBOE BAD BUTLER

Wat is er nou beter dan aan het einde van een drukke dag lekker te genieten van een warm bad? Deze Bamboe Bad Butler tovert jouw badkamer om in een waar relaxoord. Erg handig om je boek of smartphone op weg te leggen. Of om je wijntje op te zetten. De zijkanten kunnen worden verlengd tot 110 centimeter. De Bamboe Bad Butler is daardoor geschikt voor de meeste standaard bad-maten. Bron: Radbag.nl

WERELDKOFFER Niet alleen de vlaggetjes maken van de nieuwe Ultra Light Cabin Bag van CabinZero een wereldkoffer. Hij is namelijk ultralicht, waterproof en goed georganiseerd door de vele vakken. En dankzij de vlaggetjes herken je hem op de bagageband van het vliegveld uit duizenden! Maar je mag hem ook gewoon bij je houden. De koffer past namelijk binnen de standaard-handbagage-maat. Bron: Cabinzero.com

STOERE WERKSNEAKER De Redbrick Comet uit de Motion-collectie is een robuuste werkschoen met de looks van een sportieve sneaker. Het stoere uiterlijk heeft hij te danken aan de ruige KPU-stof aan de bovenkant en het motief op de slip-resistente zool. De schoen valt binnen veiligheidsklasse S3 en is ideaal voor mensen in de bouwsector. De schoen heeft een beveiligde neus en tussenzool en is ook nog eens waterafstotend. Bron: Redbrick.eu

| DECEMBER 2019

FRIET IN DE KERSTBOOM Eerder introduceerde Radbag al eens een Maxi Burger voor in de kerstboom. Maar nu kun je ook een lekker portie friet in de kerstboom hangen. Bedoeld voor mensen met een goed gevoel voor humor. Of ie past bij Kerstmis? Jazeker! Want friet brengt nu eenmaal vreugde. Laat dat nou ook één van de gedachten achter Kerst zijn. En zo wordt je kerstboom net even anders! Het portie friet is gemaakt van glas. Bron: Radbag.nl

GADGETS

SCHAKEN VOOR 3 Het ziet er spectaculair uit. Een schaakspel voor 3. Maar het maakt het spel ook complexer. Want - naast de gebruikelijke schaakregels - zijn er nog een aantal aanvullende regels. Verder ben je door de toegevoegde derde speler altijd op twee fronten aan het vechten. En je moet goed opletten. Want door het ronde schaakbord kunnen de andere spelers je gemakkelijk van achteren besluipen. Bron: Radbag.nl

WATERDICHTE HOOFDTELEFOON

Zwemmen, surfen, kanoën en zeilen op de beat van je favoriete muziek, dat kan met de nieuwe XTrainerZ van AfterShokz. De waterdichte MP3-botgeleidingshoofdtelefoon heeft 4 GB geheugen: goed voor 1.200 songs. En een batterij voor een playlist van acht uur. Zo kun je je smartphone op het droge laten liggen terwijl je geniet van heerlijke muziek in het water. Een must-have voor iedere watersporter. Bron: Technolyt.nl

OPLADEN IN DE AUTO Draadloos opladen in de auto is reuze gemakkelijk. Je zet je smartphone op de houder en het opladen begint. De nieuwe draadloze lader van Grixx laadt alle qi-compatibel smartphones op. Installeren is heel eenvoudig: je klikt de houder in het ventilatierooster en Klaar is Kees. De Grixx Wireless Car Charger Mount laadt standaard op 5 watt, maar kan tot twee keer sneller laden in combinatie met een snellader.

LAPTOP STANDAARD Is je tafel te laag om met de laptop aan te werken? Wat dacht je van deze handige universele laptop standaard? De standaard is ook handig voor als je onderweg bent. Zo creëer je altijd snel een plek om even te werken. Ook voorkom je hiermee dat je laptop buitenshuis vuil wordt. En zo’n standaard is niet alleen praktisch om je laptop op te zetten. Er is ook plek voor je smartphone of je kopje koffie! Bron: Radbag.nl

Bron: Grixx.eu

| DECEMBER 2019

INNOVATIE Dun. Licht. Buigzaam.

SOLARFLEX; HET FLEXIBELE ZONNEPANEEL elkaar verbonden door een speciale PV connector (MC4), zodat er een energiegrid ontstaat. Met een levensduur van minimaal 20 jaar ben je verzekerd van jarenlange groene energie.

VOORDELEN De innovatieve SolarFlex zonnepanelen zijn exclusief bij Nedelko verkrijgbaar. Heb je vragen of wil je meer informatie over SolarFlex? Bel dan met 0180 64 54 00, of stuur een e-mail naar info@nedelko.nl. De professionals van Nedelko staan klaar om je te woord te staan en je de beste oplossing te bieden voor ieder vraagstuk.

De zon is de grootste energiebron die we hebben. Die bron willen we natuurlijk zo optimaal mogelijk benutten voor het opwekken van duurzame energie. Zonnepanelen helpen ons daarbij, maar de keuze daarvoor is nog niet altijd even eenvoudig. Je hebt te maken met verschillende factoren als onder meer maatvoering, het gewicht, het rendement van het paneel en de compatibiliteit met de omgeving. Wat nu als je hier nagenoeg geen rekening meer mee hoeft te houden? Nedelko biedt met het private label SolarFlex dé oplossing.

FLEXIBELE ZONNEPANELEN SolarFlex is dé baanbrekende oplossing voor het opwekken van energie op álle verlijmbare oppervlakten. Doordat het SolarFlex zonnepaneel flexibel is, 70% minder weegt dan gangbare panelen en daarnaast slechts 1,4mm ‘dik’ is, zijn de mogelijkheden eindeloos. Juist door het flexibele design kan dit zonnepaneel gebruikt worden voor bijvoorbeeld tankdomes, havengebieden en overige industriële exploitaties. Maar ook op auto’s, boten of zelfs wanden. De

| DECEMBER 2019

hoogste efficiency van de serie is zelfs 19,5%! Doordat het SolarFlex zonnepaneel over verschillende toplagen beschikt, is het geschikt voor ieder weertype.

VOORDELEN De SolarFlex zonnepanelen zijn zeer gemakkelijk te installeren; tot wel 50% sneller dan de standaard panelen. Door de flexibiliteit kunnen de panelen, voorzien van speciale lijm, op vrijwel ieder gebogen oppervlak bevestigd worden. Panelen worden onderling met

www.nedelko.nl/solarflex

INNOVATIE Alle praktische informatie bij de hand

HAGER ELEKTRO BUNDEL. HEB JIJ HEM AL?

Met de nieuwe Hager Elektro Bundel, oftewel de HEB, heb je als vakman altijd de meest essentiële informatie bij de hand. De inhoud biedt praktische richtlijnen bij het ontwerpen en installeren van elektrotechnische installaties binnen de woningbouw en de kleine utiliteit. Bovendien wordt er veel aandacht besteed aan moderne technieken, zoals de wijze waarop je zonnepanelen en warmtepompen beveiligt, maar ook de werking van een aardlekschakelaar.

HANDZAME INFORMATIE VOOR DE E-INSTALLATEUR Het doel van deze ‘bundel’ is het bieden van de meest praktische richtlijnen die je je maar kunt wensen. De informatie die hierin verwerkt is zal in circa 80% van alle voorkomende situaties een uitkomst bieden bij het ontwerpen en installeren van kleinere installaties, tot 125 A. Het is nadrukkelijk niet de bedoeling van Hager om de NEN1010 of de NPR volledig uit te leggen. Daar zijn andere handboeken voor. De HEB neemt de ontwerper bij de hand en helpt ook ervaren monteurs om snel de basisregels te controleren. Zo kun

je snel even checken dat bij smeltveiligheden er een absolute selectiviteit ontstaat als je voor de beveiligingen ten opzichte van elkaar minimaal een stap hoger kiest. Zo is bijvoorbeeld een voorbeveiliging van 16 A selectief ten opzichte van een 25 A smeltveiligheid.

PRAKTISCHE RICHTLIJNEN VOOR DE ELEKTROTECHNISCHE INSTALLATIE Moet de PV-omvormer nu wel of niet achter een aardlekschakelaar? Mag ik meerdere aders onder één kooiklem toepassen? Hoe zit het ook alweer met

een warmteberekening als je een verdeler samenstelt? En hoe interpreteer ik een bepaalde richtlijn uit de NEN1010 of de NPR? Het zijn al deze praktische onderdelen die in de Hager Elektro Bundel aan de orde komen. HEB jij hem al besteld? Vraag de bundel gratis aan via www.hager.nl/HEB!

www.hager.nl/HEB

| DECEMBER 2019

In elke uitgave geven Henk en Fred hun mening over de producten die in het magazine staan. Wat vinden zij van de noviteiten? Welke voordelen levert het op voor de installateur? En wat kun je ermee? 8 reviews op een rij.

DRAKA - WIJZIGING BRANDVEILIGHEIDSEISEN KABELS HENK: “Ik kan het niet meer bijhouden. Nu wijzigt er volgend jaar weer iets aan de brandveiligheidseisen voor kabels.” FRED: “Zo ingewikkeld is het niet. Je moet er even voor gaan zitten en je goed inlezen.” HENK: “Ik denk dat ik maar een lezing ga aanvragen bij Draka.” PAGINA FRED: “Dat kan ook.”

ABB - DECOLED HENK: “Fred, we moeten nog kijken welke vluchtrouteverlichting binnen het budget van de klant past.” FRED: “Ik weet precies wat we moeten: Decoled van VanLien.” HENK: “Is dat nieuw?” FRED: “Het is de opvolger van de Decolux. Het armatuur is perfect voor dit trappenhuis en ze hebben voor alle budgetten een oplossing, dus ook vast voor onze klant.”

PAGINA

HENSEL - MI-ENERGIEVERDEELKASTEN PAGINA

FRED: “Henk, geef even een gil als je moeite hebt met het samenstellen van verdelers.” HENK: “Wat denk je daar aan te kunnen doen dan?” FRED: “Dan kom ik je helpen, samen met de online tool ENYGUIDE. Hartstikke handig. Wist je dat door een automatische testfunctie typische slordigheidsfoutjes kunnen worden voorkomen?” HENK: “Dat is dan weer ideaal voor jou!”

MEPAC - SLIM IN DE METERKAST HENK: De meterkast wordt ook steeds voller, er is bijna geen werkruimte meer.” FRED: “Ik denk dat Mepac hetzelfde heeft gedacht, want zij hebben een universele montageplaat die direct op de vlakke achtergrond of zelfs over de bestaande elektraleidingen past.” HENK: “Dat klinkt als efficiënt gebruikmaken van de beschikbare ruimte.” FRED: “En dat scheelt ons weer tijd en een hoop frustraties haha.”

| DECEMBER 2019

PAGINA

REVIEWS LEGRAND - P31+ KABELGOOTSYSTEEM PAGINA

PAGINA

HENK: “Fred, wil je mij helpen deze wirwar aan kabels weg te werken?” FRED: “Kun je dat zelf niet doen?” HENK: “Dat kan wel, maar als jij helpt, zijn we eerder klaar. Pak jij het P31+ kabelgootsysteem?” FRED: “Oké, doe ik. Ik ben wel benieuwd of deze kabelgoten inderdaad nog sneller en eenvoudiger geïnstalleerd kunnen worden.”

NIKO - NIKO HOME CONTROL FRED: HENK: FRED: HENK:

“Heb je het al gehoord? Niko Home Control is weer uitgebreid.” “Vast iets waar alleen nieuwbouwwoningen wat aan hebben.” “Nee, voor bestaande woningen en renovatie.” “Kijk eens aan. Wat denk je, is dat iets voor bij mij thuis…?”

NEDELKO - SOLARFLEX ZONNEPANELEN FRED: “Kijk eens hoe dun, licht en buigzaam ze zijn! Ik ben enthousiast!” HENK: “Ik zie dat je enthousiast bent, maar waarover precies…?” FRED: “De Solarflex zonnepanelen. Wist je dat ze zelfs gebruikt kunnen worden op auto’s, boten of wanden?” HENK: “Was je maar zo enthousiast over deze klus, dan hadden we PAGINA niet hoeven overwerken om het werk op tijd af te krijgen.”

HAGER - HAGER ELEKTRO BUNDEL (HEB) FRED: “De HEB, heb jij hem al?” HENK: “Wat praat je raar, Fred. Voel je je wel lekker?” FRED: “Ik heb het over de nieuwe Hager Elektro Bundel, oftewel de HEB. Heb je hem nu al dan?” HENK: “Oh haha! Nee, ik HEB hem nog niet besteld.”

PAGINA

| DECEMBER 2019

Op de hoogte blijven van de laatste trends op het gebied van internet, gadgets en social media? Volg Fred op Twitter: @FredvanHenF

FRED

Fred bezoekt technologiebeurs IFA in Berlijn

Slim, slimmer, slimst! Zoals elk jaar, ging Fred weer naar de IFA in Berlijn, de grootste technologiebeurs van Europa. Op het gebied van verlichting maakte hij kennis met ‘Friends of Hue Smart Switch’. Een draadloze schakelaar die nooit opgeladen hoeft te worden. En op het gebied van witgoed is het ene product nog slimmer dan het andere.

ltijd leuk, zo’n uitstapje naar de IFA in Berlijn, de grootste technologiebeurs van Europa. “Maar kijk ook even goed wat er voor noviteiten zijn op het gebied van licht”, kreeg ik van Henk mee bij mijn vertrek. Daarom meteen maar even de nieuwe draadloze schakelaars die Senic samen met Gira heeft ontwikkeld, speciaal bedoeld voor het bedienen van de Philips Hue lampen. Dankzij een innovatieve technologie hoeven de schakelaars nooit opgeladen te worden, aangezien elke druk op de knop genoeg energie creëert om een signaal naar de Hue bridge te sturen. De schakelaars hebben een bereik van maximaal 30 meter en kunnen dus op elke gewenste plek in huis worden gemonteerd. Er komt zowel een witte als een zwarte uitvoering op de markt, beide in zowel een enkele als een dubbele versie. Deze nieuwe schakelaars van Senic zijn te koop onder de naam ‘Friends of Hue Smart Switch’.

presenteert LG een wasmachine die - op basis van de inhoud - zelf het wasprogramma bepaalt. Ook Bosch gaat mee in die trend. Deze fabrikant introduceert de eerste droger die communiceert met de wasmachine. De droger selecteert automatisch het meest geschikte droogprogramma voor de was die uit de wasmachine komt.

SENSOREN Ook slim zijn de ovens van Siemens, die je nu via Home Connect met je stem kunt openen. Erg handig als je een gerecht in de oven

wilt zetten. Dan vraag je de Google Assistent de deur voor je te o penen. Bosch gaat zelfs nog een stap verder en heeft ook ovens waarbij Artificial Intelligence is toegepast. De eerste oven in de serie 8 wordt ondersteunt door sensoren. Deze oven voorspelt wanneer bak gerechten en gebraden vlees klaar zijn op basis van het garingsproces in de oven. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de PerfectBake-sensor en de PerfectRoast-vleesthermometer. Je gerechten worden in de oven dus van alle kanten in de gaten gehouden. 

NOG SLIMMER Slim, slimmer, slimst. Op het gebied van witgoed val je op de IFA van de ene verbazing in de andere. Zo

| DECEMBER 2019

Een oven vol sensoren

PROFITEER NU

VAN ONZE WINTERACTIE

STABIEL EN BETROUWBAAR NETWERK IN HUIS

WINTERACTIE

Een Satechi draadloze oplader bij aankoop van een actiepakket

t.w.v. â&#x201A;¬ 39,95

(actie geldig van 15 oktober tot 15 december 2019)

hirschmann-multimedia.com HM_Adv_Henk en Fred_190x277mm.indd 1

| DECEMBER 2019

28-10-19 16:12

Niko Home Control voor elke woning op elk moment Niko Home Control is nu geschikt voor zowel renovatie als nieuwbouw. Het systeem is uitgebreid met componenten die een bestaande conventionele schakelaar kunnen vervangen en via een draadloos netwerk met elkaar communiceren. Hiermee kan snel een huisautomatisering systeem gerealiseerd worden. Deze kan, net als bij de installaties met busbekabeling, met de intuĂŻtieve Niko Home Control programmeer software geconfigureerd worden. Bedien de installatie met je stem via de Google Assistant of Amazon Alexa voor nog meer comfort. Koppel aan een van de vele partner merken zoals Sonos, Bose, Duco, Nibe, Renson of Mitsubishi om een centrale bediening te realiseren.

www.niko.eu 72

| DECEMBER 2019