Το ψέμα δεν το βλέπεις…
Επζτειοσ 17θσ Νοεμβρίου 2015. Ρειραματικό Λφκειο Ρανεπιςτθμίου Ρατρϊν.
Επζτειοσ 17θσ Νοεμβρίου 2015
Σο ψζμα δεν το βλζπεισ…
Μαθητές Αλεξανδρόπουλος Παναγιώτης Αρβανίτη Κωνσταντίνα Βαγγαλάτη Κωνσταντίνα Γιαννακοπούλου Αγγελική Δημακοπούλου Δήμητρα Κατσάρα Όλγα Κούτουλα Κωνσταντίνα Λουκοπούλου Ευρυδίκη Μίντζα Εβίτα Μουρίκης Γεώργιος Μπόυμης Δημήτριος Νικολόπουλος Ιάσονας Νικολακοπούλου Ιωάννα Στόκου Αναστασία Ταμπακά Ανδριαννή Χάχαλη Θεοδώρα Χρηστάκη Σοφία
Υπεύθυνοι Εκπαιδευτικοί Δημακόπουλος Γεώργιος Τσιόκανος Αθανάσιος Χιωτέλης Ιωάννης 2 Πειραματικό Λφκειο Πανεπιςτθμίου Πατρϊν
Επζτειοσ 17θσ Νοεμβρίου 2015
Σο ψζμα δεν το βλζπεισ…
Το ψζμα δεν το βλζπεισ…
Μια φορά και ζνα καιρό ιταν μια χϊρα λουςμζνθ ςτο φωσ. Μια χϊρα με καταγάλανα, κρυςτάλλινα νερά. Μα, ξαφνικά, ζνα νζφοσ ςκόνθσ φάνθκε ςτον ορίηοντα, λεσ και ςθκϊκθκε όλθσ τθσ γθσ θ ςκόνθ ςτον αζρα. Και θ κάλαςςα, θ κάλαςςα, κατάμαυρθ ζγινε ξαφνικά. ΣΡΑΓΟΤΔΙ: Διάφανοσ. τίχοι & Μουςικι: Θανάςθσ Παπακωνςταντίνου. Πρϊτθ εκτζλεςθ: ωκράτθσ Μάλαμασ.
Ο "Διάφανοσ" είναι εμπνευςμζνοσ ςφμφωνα με τον Κανάςθ Ραπακωνςταντίνου μετά από τθν ανάγνωςθ του ποιιματοσ "Poema para ser leído y cantado" που ςθμαίνει "Ροίθμα για να διαβαςτεί & να τραγουδθκεί" του César Abraham Vallejo Mendoza (Σζηαρ Βαλιζχο ). Ο Σζηαρ Βαλιζχο γεννικθκε τον Μάρτιο του 1892 ςτο χωριό Σαντιάγο Ντε Τςοφκο του Ρεροφ και πζκανε, φςτερα από ζναν περιπετειϊδθ, ςτερθμζνο βίο, ςε μια κλινικι του Ραριςιοφ τον Απρίλιο του 1938. Θταν 46 χρόνων. Ο Σζςαρ Βαγιζχο (César Abraham Vallejo Mendoza, 16 Μαρτίου 1892 - 15 Απριλίου 1938) ιταν ζνασ περουβιανόσ ποιθτισ. Αν και κατά τθ διάρκεια τθσ ςχετικά ςφντομθσ ηωισ του δθμοςίευςε μόνο τρεισ ποιθτικζσ ςυλλογζσ, εν τοφτοισ κεωρείται ζνασ από τουσ μεγάλουσ ποιθτικοφσ καινοτόμουσ του 20οφ αιϊνα. Ράντα ζνα βιμα μπροςτά απ' τα υπόλοιπα λογοτεχνικά ρεφματα, το κακζνα απ' τα βιβλία του ιταν ξεχωριςτό απ' τ' άλλα και, υπό μία ζννοια, επαναςτατικό.
3 Πειραματικό Λφκειο Πανεπιςτθμίου Πατρϊν
Επζτειοσ 17θσ Νοεμβρίου 2015
Σο ψζμα δεν το βλζπεισ…
Σα ςκζπαςε όλθ τθ χϊρα θ ςκόνθ και το ψζμα, ιρκε ζνασ άγγελοσ, ζνασ άγγελοσ εξάγγελοσ…. ΣΡΑΓΟΤΔΙ: Άγγελοσ Εξάγγελοσ. τίχοι: Διονφςθσ αββόπουλοσ. Μουςικι: Bob Dylan. «Άγγελοσ – εξάγγελοσ», θ -κατά Σαββόπουλο- ελλθνικι εκδοχι του «The wicked messenger» του Bob Dylan. Εμφανισ θ προςπάκεια του Σαββόπουλου να «ντφςει» με ατμόςφαιρα αρχαίασ ελλθνικισ τραγωδίασ το περιεχόμενο επεκτείνοντασ το δραματικό βάκοσ των ςτίχων, ενϊ θ φιγοφρα του αγγελιοφόρου αναδεικνφεται ςε ςυμβολικι μορφι με διαχρονικι παρουςία ςτθ ροι τθσ ιςτορίασ, ελλθνικισ και παγκόςμιασ. Ρολιτικοί και κοινωνικοί υπαινιγμοί που ταιριάηουν ταυτόχρονα ςε πολλζσ εποχζσ και κυμίηουν πολλά ιςτορικά φαινόμενα.
“Ο Δικτάτωρ” Charlie Chaplin Ο Τςάρλι Τςάπλιν, υποδφεται τον αρχθγό ενόσ φαςιςτικοφ κράτουσ. Πταν ο Τςάπλιν άρχιςε να πλθροφορείται τισ πολιτικζσ πεποικιςεισ του Χίτλερ που βαςίηονταν ςτο ρατςιςμό και τισ επεκτατικζσ ιδζεσ, αποφάςιςε να χρθςιμοποιιςει τθν ομοιότθτά τουσ αυτι προκειμζνου να επιτεκεί ςτο Χίτλερ μζςω τθσ ταινίασ. Θ παραγωγι του φιλμ ξεκίνθςε το 1937, όταν λίγοι πίςτευαν ότι ο Ναηιςμόσ ιταν μια τόςο καταςτροφικι και ολοκλθρωτικι ιδεολογία , όπωσ αποδείχκθκε το 1940 που κυκλοφόρθςε θ ταινία. Ο ίδιοσ ο Τςάπλιν διλωςε ότι αν γνϊριηε τθν πραγματικι ζκταςθ των κτθνωδιϊν των Ναηί «...δε κα διακωμωδοφςε ποτζ τθ δολοφονικι τουσ παράνοια». Σφμφωνα με ντοκουμζντα από τα γυρίςματα τθσ ταινίασ, ο Τςάπλιν άρχιηε να αιςκάνεται ολοζνα και πιο άβολα με το να ςατιρίηει τον Χίτλερ όςο περιςςότερα μάκαινε για τθ δράςθ του Χίτλερ ςτθν Ευρϊπθ. Τελικά θ ειςβολι ςτθ Γαλλία τον ενζπνευςε να αλλάξει το τζλοσ τθσ ταινίασ και να ςυμπεριλάβει τθν περίφθμθ ομιλία. Πταν κυκλοφόρθςε ο Μεγάλοσ Δικτάτωρ, ο Χίτλερ απαγόρευςε τθν προβολι του ςε όλεσ τισ χϊρεσ που ςυνεργάηονταν με τθ Γερμανία ι βρίςκονταν υπό τθν κατοχι τθσ, ςτθν Λςπανία μάλιςτα προβλικθκε μονάχα μετά το κάνατο του ςτρατθγοφ Φράνκο, το 1975! Πμωσ θ περιζργεια ζςπρωξε το Χίτλερ να ειςάγει μια κόπια, τθν οποία πρόβαλε όχι μία, αλλά δφο φορζσ! Δυςτυχϊσ θ ιςτορία δεν κατζγραψε τισ αντιδράςεισ του. Πταν το πλθροφορικθκε ο Τςάπλιν είπε: «Κα ζδινα οτιδιποτε για να μάκω τι ςκεφτόταν». Ενϊ κυκλοφόρθςε δεκατρία χρόνια μετά το τζλοσ τθσ βωβισ περιόδου, ο Μεγάλοσ Δικτάτωρ είναι θ πρϊτθ ταινία, ςτθν οποία ο Τςάπλιν χρθςιμοποίθςε όλεσ τισ δυνατότθτεσ που προςζφερε ο ομιλϊν κινθματογράφοσ. Υπιρξε υποψιφια για πζντε Πςκαρ: καλφτερθσ ςκθνοκεςίασ, πρωτότυπου ςεναρίου, μουςικισ, Β' και φυςικά Α' ανδρικοφ ρόλου για τθν υπζροχθ ερμθνεία του Τςάρλι Τςάπλιν.
4 Πειραματικό Λφκειο Πανεπιςτθμίου Πατρϊν
Επζτειοσ 17θσ Νοεμβρίου 2015
Σο ψζμα δεν το βλζπεισ…
Η καταχνιά ιταν βαριά… Οι άνκρωποι «κλείςτθκαν» ςτουσ εαυτοφσ τουσ. Δε λζγανε κουβζντα, κρατοφςανε μζςα τουσ κρυμμζνα μυςτικά και πόνουσ, πόνουσ ψυχισ… ΣΡΑΓΟΤΔΙ: Δε λεσ κουβζντα. τίχοι: Κϊςτα Σριπολίτθ. Πρϊτθ εκτζλεςθ: ωτθρία Μπζλλου - Διμοσ Μοφτςθσ. Θ Σωτθρία Μπζλλου γεννικθκε ςτο χωριό Δροςιά κοντά ςτθ Χαλκίδα ςτισ 29 Αυγοφςτου 1921. Το 1940 μετακόμιςε ςτθν Ακινα, που βριςκόταν ςε πλιρθ ναηιςτικι κατοχι. Εκείνα τα χρόνια δεν είναι μόνο αγϊνασ για επιβίωςθ, αλλά και για τθν αντίςταςθ. Συνελιφκθ, βαςανίςτθκε και κλείςτθκε ςτθ φυλακι. Μετά τθν απελευκζρωςθ κι αφοφ ζχει γνωρίςει τθν αγριότθτα και τισ εμφυλιοπολεμικζσ διϊξεισ. Μετά τον εμφφλιο πόλεμο απελευκερϊνεται και το 1947 προςελιφκθ ωσ τραγουδίςτρια ςε ζνα κζντρο διαςκζδαςθσ ςτθν Ακινα με το Βαςίλθ Τςιτςάνθ, ο οποίοσ τθν ανακάλυψε ωσ αςτζρι του οποίου τα τραγοφδια είναι τα πιο ςθμαντικά του ρεπερτορίου τθσ. Το 1948 μια ομάδα κακοποιϊν ειςιλκαν ςτο χϊρο και τθν ξυλοκόπθςαν με το χαρακτθριςμό «Βουλγάρα» (Κομμουνίςτρια), χωρίσ οι μουςικοί τθσ να τολμιςουν να ςθκωκοφν από τισ καρζκλεσ τουσ. Ραρ 'όλα αυτά, ςφντομα αναγνωρίηεται ωσ μία από τισ καλφτερεσ ερμθνείεσ ςτα ρεμπζτικα. Τον Μάρτιο του 1993 αντιμετϊπιςε ςοβαρά προβλιματα υγείασ, οπότε και διαγνϊςτθκε ότι ζπαςχε από καρκίνο του φάρυγγα. Ζχαςε τθ φωνι τθσ και ςτισ 27 Αυγοφςτου 1997 άφθςε τθν τελευταία τθσ πνοι ςτο νοςοκομείο Μεταξά.
«Ζ», Κϊςτασ Γαβράσ Θ ταινία αρχίηει με ζναν εμπακι άνδρα που εκπροςωπεί τθ δεξιά κυβζρνθςθ να βγάηει λογφδριο για "τθν απόφαςθ των αρχϊν να πατάξουν τουσ κομμουνιςτζσ", και μετά δείχνει ζναν ειρθνιςτι επιςτιμονα και βουλευτι, να προετοιμάηει μια εκδιλωςθ τθσ αντιπολίτευςθσ, ςτθν οποία ο ίδιοσ κα μιλοφςε για πυρθνικό αφοπλιςμό. Θ οργάνωςθ τθσ εκδιλωςθσ αυτισ ςκοντάφτει ςε μια ςειρά από εμπόδια. Τελικά διοργανϊνεται και ο ειρθνιςτισ βουλευτισ κάνει τθν ομιλία του, αλλά λίγεσ ϊρεσ αργότερα υποκφπτει ςτα χτυπιματα που δζχεται από παρακρατικοφσ ζξω από τον χϊρο τθσ εκδιλωςθσ. Στθν ταινία θ επίκεςθ γίνεται μπροςτά ςτα μάτια τθσ αςτυνομίασ, που δεν επεμβαίνει για να ςυλλάβει τουσ δράςτεσ. Οι αρχζσ πιζηουν τουσ μάρτυρεσ να κατακζςουν ότι επρόκειτο για τροχαίο και ότι ο οδθγόσ του οχιματοσ ιταν μεκυςμζνοσ. Διενεργείται όμωσ ιατροδικαςτικι αυτοψία και πιςτοποιείται ότι ο κάνατοσ δεν προκλικθκε από τροχαίο. Ο ανακριτισ αποκαλφπτει ότι ο φόνοσ διαπράχκθκε από δφο άνδρεσ και βρίςκει ςτοιχεία που ενοχοποιοφν και τζςςερα ςτελζχθ τθσ χωροφυλακισ. Θ κυβζρνθςθ προςπακεί να ςυγκαλφψει τθν υπόκεςθ, παίρνει το φάκελο από τον ανακριτι και οι αυτόπτεσ μάρτυρεσ εξαφανίηονται ι ςκοτϊνονται κάτω από αδιευκρίνιςτεσ και φποπτεσ ςυνκικεσ. Οι υπαίτιοι καταδικάηονται ςε ςχετικά ελαφρζσ για το ζγκλθμά τουσ ποινζσ. Οι αξιωματικοί τθσ χωροφυλακισ δζχονται κυρίωσ διοικθτικζσ ποινζσ, οι ςτενοί ςυνεργάτεσ του Γρθγόρθ Λαμπράκθ απελαφνονται ι πεκαίνουν και ο φωτορεπόρτερ φυλακίηεται με τθν κατθγορία ότι ζδωςε ςτθ δθμοςιότθτα απόρρθτα ςτοιχεία.
5 Πειραματικό Λφκειο Πανεπιςτθμίου Πατρϊν
Επζτειοσ 17θσ Νοεμβρίου 2015
Σο ψζμα δεν το βλζπεισ…
Να γεννθκεί μια ελπίδα, να διαλυκεί θ ομίχλθ, να κοκκινίςει θ πλάςθ… Θρκε θ ϊρα.. ΣΡΑΓΟΤΔΙ: Η μπαλάντα του κυρ Μζντιου. τίχοι: Κϊςτασ Βάρναλθσ. Μουςικι: Λουκάσ Θάνοσ. Πρϊτθ εκτζλεςθ: Νίκοσ Ξυλοφρθσ. Θ μπαλάντα του κυρ Μζντιου (πρωτότυποσ τίτλοσ: Ἡ μπαλάντα τοῦ κυρ-Μζντιου) είναι ποίθμα του Κϊςτα Βάρναλθ, το οποίο ςυμπεριλιφκθκε ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα Ροιθτικά, το 1956, από τον εκδοτικό οίκο Κζδροσ. Το ποίθμα αποτελείται από 26 ςτροφζσ και 104 ςτίχουσ. Ρρόκειται για ζνα από τα πιο δθμοφιλι ποιιματα του ποιθτι. Είναι μια ςατιρικι αφιγθςθ, λαϊκοφ και επαναςτατικοφ χαρακτιρα. Ο ιρωασ του ποιιματοσ είναι ο κυρ Μζντιοσ (γαϊδοφρι), που παραλλθλίηεται με τον ςκλαβωμζνο άνκρωπο, τον αδιαμαρτφρθτο, τον υπομονετικό. Ο Βάρναλθσ, ςτο ποίθμα του, προςπακεί να αφυπνίςει τον λαό μζςω αυτισ τθσ ςάτιρασ. Το ποίθμα απζκτθςε δθμοςιότθτα και από τθ μουςικι μεταφορά του, ςε μελοποίθςθ Λουκά Κάνο και Κώστας Βάρναλης ερμθνεία Νίκου Ξυλοφρθ. Το ποίθμα είναι αλλθγορικό. Και παραλλθλίηει τον γάιδαρο με τον απλό άνκρωπο, τον άνκρωπο που παλεφει για να επιβιϊςει, ο οποίοσ, όπωσ και ο γάιδαροσ, δουλεφει ςυνζχεια για τα προσ το ηθν, χωρίσ καν να ζχει εξαςφαλιςμζνα τα γεράματά του: Γζραςα κι᾿ ὡσ δὲ φελοῦςα κι᾿ ἀχαΐρευτοσ κυλοῦςα, μὲ πετάξανε μακριὰ νὰ μὲ φᾶνε τὰ κεριά. Εξετάηοντασ τθν πραγματικι εικόνα του ποιιματοσ, δθμιουργοφνται ςυναιςκιματα ςυγκίνθςθσ για τον γάιδαρο και τα παράπονά του. Στο ποίθμα υπάρχει και το ςυναίςκθμα τθσ ςυμπόνιασ κακϊσ παρατθρείται ο γάιδαροσ να εργάηεται ςκλθρά ςε όλθ του ηωι χωρίσ οίκτο από τουσ ανκρϊπουσ, ζωσ και τα βακιά του γεράματα: -Δὲ βαςτάω! Κὰ πζςω κάπου! -Ντράπου! Τὶσ προγόνοι ντράπου! -Ἀντραλίηομαι!... Ρεινῶ!... -Σοφτ! κὰ φᾶσ ςτὸν οὐρανό!» Εκείνο που γεμίηει απελπιςία τουσ αναγνϊςτεσ είναι θ μεταφορικι ςθμαςία του ποιιματοσ. Θ μοίρα του γαϊδάρου είναι ςυγγενισ με τθ μοίρα των ανκρϊπων, οι οποίοι πολλζσ φορζσ ζχουν τα ίδια ςυναιςκιματα με αυτά του γαϊδάρου. Το ποίθμα ξεκάκαρα ςυμβολίηει ότι κανείσ πρζπει να αγωνιςτεί για τα δικαιϊματά του και ότι τίποτε δεν χαρίηεται άνευ αγϊνων: Μὴ χτυπᾷσ τὸν ἀδερφό ςουτὸν ἀφζντθ τὸν κουφό ςου! Καὶ ςτὸν ἵδρο τὸ δικὸ γίνε ςὺ τ᾿ ἀφεντικό. Στο τζλοσ του ποιιματοσ, ο ίδιοσ ο ποιθτισ δείχνει να ελπίηει. Ελπίηει ότι μπορεί να υπάρξει μια κοινωνία με δικαιοςφνθ και ανκρωπιά. Ραραπζμπει ςτισ κομμουνιςτικζσ χϊρεσ, ξανά αλλθγορικά: Κοίτα! Οἱ ἄλλοι ἔχουν κινιςει κι᾿ ἔχ᾿ ἡ πλάςθ κοκκινιςει κι᾿ ἄλλοσ ἥλιοσ ἔχει βγῇ ς᾿ ἄλλθ κάλαςς᾿, ἄλλθ γῆσ».
6 Πειραματικό Λφκειο Πανεπιςτθμίου Πατρϊν
Επζτειοσ 17θσ Νοεμβρίου 2015
Σο ψζμα δεν το βλζπεισ…
«Το Ιωρθκτό Ποτζμκιν», Σεργκζι Αϊηενςτάιν Το πολεμικό πλοίο Ρρίγκιπασ Ροτιόμκιν τθσ Ταυρίδασ γνωςτό παγκοςμίωσ ωσ Κωρθκτό Ροτζμκιν, ιταν κωρθκτό τθσ ωςικισ Αυτοκρατορία, υπαγόμενο ςτο ςτόλο τθσ Μαφρθσ Κάλαςςασ. Το Ροτζμκιν ζγινε γνωςτό τον Λοφνιο του 1905, όταν το κατϊτερο πλιρωμα ςταςίαςε εναντίον των αξιωματικϊν, φψωςε κόκκινθ ςθμαία και αγκυροβόλθςε ςτα ανοιχτά τθσ Οδθςςοφ, καλϊντασ τουσ ναυτικοφσ των υπόλοιπων πλοίων και τουσ πολίτεσ ςε γενικευμζνο ξεςθκωμό εναντίον του τςάρου. Αν και τελικά θ εξζγερςθ ζλθξε άδοξα με τθ φυγι των ςταςιαςτϊν ςτθ ουμανία, ο απόθχόσ τθσ υπιρξε μεγάλοσ τόςο ςτο εςωτερικό όςο και ςτο εξωτερικό, ςε βακμό που κεωρείται προάγγελοσ τθσ Επανάςταςθσ του 1917. Το 1925, ο ςκθνοκζτθσ Σεργκζι Αϊηενςτάιν γφριςε τθν κινθματογραφικι ταινία Κωρθκτό Ροτζμκιν, θ οποία εξιςτορεί το χρονικό των τεςςάρων πρϊτων θμερϊν τθσ ανταρςίασ. Χωρίηεται ςτα εξισ πζντε κεφάλαια: Άντρεσ και Ζντομα, όπου οι ναφτεσ αρνοφνται να φάνε το κρζασ. Δράμα ςτο Κατάςτρωμα, με τθν εξζγερςθ των ναυτϊν και τθ δολοφονία του Βακουλεντςοφκ από το βίαιο αξιωματικό. Ζνασ Νεκρόσ Ηθτά Δικαιοςφνθ, με τουσ εργάτεσ τθσ Οδθςςοφ να κρθνοφν το Βακουλεντςοφκ. Οι Σκάλεσ τθσ Οδθςςοφ, όπου οι ςτρατιϊτεσ του τςάρου καταςφάηουν το λαό. Συνάντθςθ με τουσ Διϊκτεσ, κατά τθν οποία τα πλθρϊματα των πλοίων που καταδιϊκουν το Ροτζμκιν, επευφθμοφν τουσ εξεγερμζνουσ ςυναδζλφουσ τουσ. Στο Ροτζμκιν ο Αϊηενςτάιν εφάρμοςε επαναςτατικζσ τεχνικζσ ςτθν αφιγθςθ, όπωσ θ ρεαλιςτικι (για τα δεδομζνα τθσ εποχισ) περιγραφι των ςυγκροφςεων και θ απεικόνιςθ των χαρακτιρων με τζτοιο τρόπο, ϊςτε ο κεατισ να ταυτίηεται με τουσ εξεγερμζνουσ. Το πλζον καινοτόμο όμωσ ςτοιχείο, το οποίο χωρίσ υπερβολι διαμόρφωςε το ςφγχρονο κινθματογράφο, ιταν το νευρϊδεσ μοντάη - μζχρι τότε, οι ταινίεσ ζμοιαηαν περιςςότερο με κινθματογραφθμζνα κεατρικά ζργα. Σιμερα, το Κωρθκτό Ροτζμκιν κεωρείται ζνα από τα διαχρονικά αριςτουργιματα του παγκόςμιου κινθματογράφου. Σκθνζσ από τθν ταινία ζχουν αναπαραχκεί εν είδει φόρου τιμισ ςε πλικοσ μεταγενζςτερων ταινιϊν, όπωσ ςτουσ Αδιάφκορουσ (Μπράιαν ντε Ράλμα), το Μπραηίλ (Τζρι Γκίλιαμ), τον Ρόλεμο των Άςτρων 3 (Τηορτη Λοφκασ) κ.ά. Ππωσ λζει και ο Μαρκ Φερρό, «...ςτθν περίπτωςθ του Κωρθκτοφ Ροτζμκιν ο κρφλοσ κατόρκωςε να προςλάβει τα χαρακτθριςτικά τθσ ιςτορίασ». Ο ίδιοσ ο ςκθνοκζτθσ τθσ παραδζχεται πωσ το περιςτατικό αυτό τθσ εξζγερςθσ είχε περιπζςει ςε λικθ *...+ αμυδρά το κυμοφνταν και ςυηθτοφςαν γιϋ αυτι ακόμα λιγότερο Ζτςι, θ ςφαγι δεν διαδραματίςτθκε ποτζ ςτισ ςκάλεσ ιςελιζ, ενϊ αποςιωπάται το άδοξο τζλοσ του αιττθτου πλοίου.
7 Πειραματικό Λφκειο Πανεπιςτθμίου Πατρϊν
Επζτειοσ 17θσ Νοεμβρίου 2015
Σο ψζμα δεν το βλζπεισ…
Για να γυρίςει ο τροχόσ κζλει αγϊνα και κυςίεσ. Τϊρα είναι θ ϊρα του αςυμβίβαςτου αγϊνα… για να ροδίςει θ ανατολι… ΣΡΑΓΟΤΔΙ: Πάγωςε θ τςιμινιζρα. τίχοι : Φϊντασ Λάδθσ. Μουςικι : Μάνοσ Λοΐηοσ. Θ ιςτορικι βιομθχανία ζπειτα από 75 χρόνια λειτουργίασ βρίςκεται ζνα βιμα πριν το οριςτικό κλείςιμο φςτερα από εννζα μινεσ απεργίασ Θ απεργία ξεκίνθςε τον περαςμζνο Νοζμβριο με το ςφνκθμα «Πλθ θ Ελλάδα μια Χαλυβουργία», δθμιουργϊντασ το νζο ςφμβολο του εργατικοφ κινιματοσ τθν εποχι του μνθμονίου. Σιμερα, εννζα μινεσ μετά, με τθ κζςθ τθσ εργοδοςίασ -«μζχρι τθ Δευτζρα το κλείνω»- οι διχαςμζνοι εργαηόμενοι επιρρίπτουν ευκφνεσ ο ζνασ ςτον άλλον…. Θ Ελζνθ -μια λεπτι δυναμικι γυναίκα γφρω ςτα 50 που δοφλευε 28 χρόνια τθλεφωνιτρια ςτθν Χαλυβουργία Ελλάδοσ- υποςτθρίηει ότι τόςο θ ίδια όςο και οι εργαηόμενοι που ςυμφωνοφν μαηί τθσ δεν παίρνουν τίποτα από τθν επιτροπι αλλθλεγγφθσ του Σωματείου που μοιράηει ςτουσ απεργοφσ χριματα και τρόφιμα από τθν αρχι των κινθτοποιιςεων. «Τθν πρϊτθ μζρα πιραμε όλοι από 50 ευρϊ. Κάκε εβδομάδα από τότε δίνουν 100 ευρϊ ςε κακζναν που ςυμμετζχει ςτθν απεργία. Δεν είναι κρυφό. Εκπρόςωποι του Σωματείου βγαίνουν ςτα μεγάφωνα και φωνάηουν: "Ελάτε να πάρετε λεφτά". Ρθγαίνει κόςμοσ και παίρνει. Και εργαηόμενοι και απολυμζνοι…. Αυτι ιταν και θ τελευταία μζρα που λειτοφργθςε θ Χαλυβουργία Ελλάδοσ ςτον Αςπρόπυργο, ζνα εργοςτάςιο με ιςτορία 75 χρόνων που από τα καμίνια του βγικε το ςίδερο που χρθςιμοποιικθκε για να φτιαχτεί το οχυρό οφπελ ςτθ γραμμι Μεταξά ςτα ελλθνοβουλγαρικά ςφνορα, αλλά και θ γζφυρα ίου Αντιρρίου και το αεροδρόμιο τθσ Ακινασ…. Ρρϊτο Κζμα 6/07/201212:3016/07/2012,13:56
«Απεργία», Σεργκζι Αϊηενςτάιν Θ ταινία αποτελεί ζνα αριςτοτεχνικό κολάη ςυμβολιςμϊν με αναρίκμθτεσ ςκθνζσ - ςθμεία αναφοράσ. Θ πρϊτθ ταινία του μεγάλου Αϊηενςτάιν, αντανακλοφςε φυςικά τα επαναςτατικά ιδεϊδθ, αλλά εξίςου τισ πρωτοποριακζσ κεωρίεσ του περί μοντάη. Χαρακτθριςτικό παράδειγμα το ςυγκλονιςτικό φινάλε με τθ χριςθ του «μεταφορικοφ μοντάη», όπου το μακελειό των απεργϊν παραλλθλίηεται με το ςφάξιμο ενόσ ταφρου ςτα ςφαγεία. Κατά τθ διάρκεια τθσ τςαρικισ κυριαρχίασ ςτθν ωςία, οι εργαηόμενοι ενόσ εργοςταςίου είναι εν βραςμϊ, προσ κιρυξθ μεγάλθσ απεργίασ. Οι εργοδότεσ τουσ ςτζλνουν καταςκόπουσ δικοφσ τουσ και τθσ κυβζρνθςθσ, για να δουν τί μπορεί να κάνουν...
8 Πειραματικό Λφκειο Πανεπιςτθμίου Πατρϊν
Επζτειοσ 17θσ Νοεμβρίου 2015
Σο ψζμα δεν το βλζπεισ…
Τόςο εφκολο κα ιταν; Μια εξζγερςθ και τζλοσ; Η ςκόνθ δε ξεπλζνεται, πετρϊνει και γίνεται φυλακι… πζτρινθ φυλακι και ςε εγκλωβίηει ιςόβια.. ΣΡΑΓΟΤΔΙ: Δθμοςκζνουσ Λζξισ. τίχοι & Μουςικι: Διονφςθσ αββόπουλοσ. Διονφςθσ Σαββόπουλοσ: Γεννικθκε ςτθ Κεςςαλονίκθ ςτισ 2 Δεκεμβρίου 1944. Το 1963 μετακόμιςε ςτθν Ακινα και εγκατζλειψε τθ Νομικι Σχολι Κεςςαλονίκθσ προκειμζνου να αςχολθκεί με το τραγοφδι. Γνϊριςε μεγάλθ επιτυχία από τισ πρϊτεσ θμζρεσ του ωσ μουςικόσ και ςφντομα ζγινε πολφ δθμοφιλισ ςτθν Ελλάδα, αλλά και ςτο εξωτερικό. Είχε ςυνδυάςει τθν μουςικι Αμερικάνων μουςικϊν όπωσ του Μπομπ Ντίλαν και του Φρανκ Ηάππα με μακεδονικι λαϊκι μουςικι και πολιτικά διειςδυτικοφσ ςτίχουσ. Άρχιςε τθν καριζρα του το 1964, και ιταν πολιτικά ενεργόσ ςε όλθ τθ ςταδιοδρομία του ςτθ μουςικι, με εμφανίςεισ ςε νυχτερινά κζντρα μαηί με τθ Μαρία Φαραντοφρθ και το Μάνο Λοΐηο. Κατά τθ διάρκεια τθσ χοφντασ φυλακίςτθκε δφο φορζσ για τισ πολιτικζσ του πεποικιςεισ, τον Αφγουςτο και το Σεπτζμβριο του 1967.
«Τα Πέτρινα Χρόνια», Παντελής Βούλγαρης Τα Ρζτρινα Χρόνια εξιςτοροφν τθν πορεία τθσ μεταεμφυλιακισ Ελλάδασ και περιγράφουν τισ δυςκολίεσ τθσ Ελλθνικισ Αριςτεράσ. Ραίρνοντασ ωσ αφορμι τθν προςωπικι ιςτορία δφο καταδιωγμζνων νζων από τθν εξουςία, ο Βοφλγαρθσ καταγράφει με παλμό τθν ελλθνικι κοινωνία κατά τθ διάρκεια των Ρζτρινων Χρόνων (1954-1974) τθσ Ελλάδασ. Ο Μπάμπθσ και θ Ελζνθ γνωρίηονται το 1954 ςτθ Κεςςαλία όπου παράνομα μοιράηουν προκθρφξεισ. Ο Μπάμπθσ ςυλλαμβάνεται και φυλακίηεται ενϊ θ Ελζνθ καταφεφγει ςτθν Ακινα όπου κρφβεται μζχρι το 1966 ςε διάφορα ςπίτια ομοϊδεατϊν, όπωσ ςτο ςπίτι τθσ ‘καπελοφ’ Κλειϊ. Θ Ελζνθ γνωρίηει τον Μπάμπθ ελάχιςτα, όμωσ ο ζρωτασ τουσ δυναμϊνει μζςα από τισ κακουχίεσ και ολοκλθρϊνεται όταν ο Μπάμπθσ αποφυλακίηεται. Θ δικτατορία κα εμποδίςει τα όνειρά τουσ και θ διεκδίκθςθ τθσ ελευκερίασ κα τουσ οδθγιςει ςτθ φυλακι. Τα επόμενα 8 χρόνια θ Ελζνθ κα μεγαλϊςει το παιδί τθσ ςε ζνα κελί και κα βλζπει τον Μπάμπθ μζςα από τα κάγκελα που τθν χωρίηουν από το κελί του Μπάμπθ. Πταν αποφυλακίηονται, θ Ελζνθ ςυμβιϊνει με τον άντρα που γνωρίηει μόνο 72 ϊρεσ και γεφεται τθν ελευκερία που είναι όμωσ νοκευμζνθ με 10 χρόνια διϊξεων και περιοριςμοφ. Θ ταινία δεν είναι κακαρά πολιτικι. Ο ςκθνοκζτθσ παρουςιάηει το δράμα των πρωταγωνιςτϊν τουκαι κατ` επζκταςθ τθσ κοινωνίασ- ςε μια ανιςυχθ πραγματικότθτα. Θ ταινία δεν είναι ‘ιςτορικι’. Μζςα από τθν κακθμερινότθτα και τισ πράξεισ των πρωταγωνιςτϊν ξεδιπλϊνεται θ ουςία τθσ ανκρϊπινθσ φπαρξθσ. Ο Βοφλγαρθσ εςτιάηει περιςςότερο ςτο ανκρϊπινο ςυναίςκθμα παρά ςε ιςτορικά γεγονότα. Οι θκοποιοί μεταφζρουν ςτθν οκόνθ τα βιϊματα μιασ εποχισ όπου υπιρχε μεγάλθ απόςταςθ ανάμεςα ςτισ επικυμίεσ και ςτθν πραγματικότθτα.
9 Πειραματικό Λφκειο Πανεπιςτθμίου Πατρϊν
Επζτειοσ 17θσ Νοεμβρίου 2015
Σο ψζμα δεν το βλζπεισ…
Τϊρα ιρκε θ ϊρα για τον αγϊνα μζχρι τζλουσ… Τϊρα ιρκε θ ϊρα τθσ νεολαίασ, των φοιτθτϊν, των μακθτϊν, ιρκε θ ϊρα να χυκεί αίμα… ΣΡΑΓΟΤΔΙ: "ΣΕ" τίχοι & Μουςικι: Μάνοσ Λοΐηοσ (1974). Ο Ερνζςτο Γκεβάρα ντε λα Σζρνα (ιςπανικά: Ernesto Guevara de la Serna) (14 Λουνίου 1928, οςάριο, Αργεντινι 9 Οκτωβρίου 1967, Λα Λγκζρα, Βολιβία), γνωςτόσ ωσ Τςε Γκεβάρα (ιςπανικι προφορά: *ˈtʃe ɣeˈβaɾa+) ι απλά Τςε, ιταν Αργεντινόσ γιατρόσ, κομμουνιςτισ ΜαρξιςτισΛενινιςτισ επαναςτάτθσ, ζνασ από τουσ αρχθγοφσ των ανταρτϊν ςτθν Κοφβα και πολιτικόσ. Συμμετείχε ςτο κίνθμα τθσ 26θσ Λουλίου που πζτυχε τθν ανατροπι του δικτατορικοφ κακεςτϊτοσ του Φουλχζνςιο Μπατίςτα ςτθν Κοφβα, αρχικά προςφζροντασ τισ ιατρικζσ γνϊςεισ του και αργότερα ωσ διοικθτισ των ανταρτϊν, ενϊ υπιρξε μζλοσ τθσ επαναςτατικισ κουβανικισ κυβζρνθςθσ προωκϊντασ ριηικζσ μεταρρυκμίςεισ. Το 1965, πιςτόσ ςτθ νίκθ τθσ επανάςταςθσ ςτθν Κοφβα, ζφυγε με ςτόχο τθν οργάνωςθ νζων επαναςτατικϊν κινθμάτων ςτο Κονγκό και αργότερα ςτθ Βολιβία, όπου τραυματίςτθκε, ςυνελιφκθ και δολοφονικθκε. Ππωσ και ο Μάο Τςετοφνγκ, ο Ερνζςτο Γκεβάρα ανάπτυξε κεωρίεσ πάνω ςτθ ςτρατθγικι και τθν τακτικι του μοντζρνου ανταρτοπολζμου και προςπάκθςε να εφαρμόςει τισ κεωρίεσ ςτθν πράξθ.
Και μετά τθν εξζγερςθ, μετά τθ κυςία τι; Μακρινά ταξίδια; Όνειρα; Μυςτικοί κόςμοι… ΣΡΑΓΟΤΔΙ: Δεν ζκανα ταξίδια μακρινά. Πρϊτθ εκτζλεςθ: Νταλάρασ – Θθβαίοσ. Οι αναμνιςεισ είναι ςαν τθν κάλαςςα, και βρίςκονται καλά κρυμμζνεσ ςτθν ψυχι κάκε ανκρϊπου. Σισ ςτιγμζσ που το επιηθτοφμε, το ποκοφμε, το ζχουμε ανάγκθ, βουτάμε μζςα ςτον βυκό τθσ και εκεί μζςα αναγνωρίηουμε χιλιάδεσ χρϊματα, που ποτζ ωσ τότε δεν είχαμε ςυνειδθτοποιιςει πωσ βρίςκονται εκεί μζςα... Μπαίνουμε ςε ζνα παράλλθλο ςφμπαν που θ καρδιά πλζον δεν αγγίηει, δεν πλθγϊνεται, δεν πονάει... Μονάχα κρατά, ότι τθν ωκεί, ςτα μακρινά τθσ ταξίδια.... Αγνϊςτου… Σχολιαςμόσ ςε ιςτοςελίδα ςτο διαδίκτυο. Στθ μνιμθ του μικροφ Aylan που πρόλαβε να δει το απάνκρωπο πρόςωπο του ανκρϊπου. 10 Πειραματικό Λφκειο Πανεπιςτθμίου Πατρϊν
Επζτειοσ 17θσ Νοεμβρίου 2015
Σο ψζμα δεν το βλζπεισ…
Αντίςταςθ, όρκιο το κορμί… Η μζρα εκείνθ δε κ’ αργιςει… ΣΡΑΓΟΤΔΙ: Η μζρα εκείνθ δε κα αργιςει. τίχοι & Μουςικι: Μάνοσ Λοΐηοσ. Είχε κυπριακι καταγωγι. Από μικρι θλικία αςχολείται με τθ μουςικι. Το 1955 ιλκε ςτθν Ακινα με ςκοπό να ςπουδάςει. Ιταν μζλοσ του Κομμουνιςτικοφ Κόμματοσ Ελλάδασ. Στα τζλθ του 1961 αρχζσ του 1962 ςυμμετζχει ςε μια πρωτοβουλία ςυγκρότθςθσ του Συλλόγου Φίλων τθσ Ελλθνικισ Μουςικισ. Τθν άνοιξθ του 1962 χρθςιμοποιείται από τον Μίκθ Κεοδωράκθ ωσ διευκυντισ τθσ χορωδίασ του Συλλόγου Φίλων τθσ Ελλθνικισ Μουςικισ ςτισ παραςτάςεισ τθσ Πμορφθσ Ρόλθσ. Πταν επιβλικθκε θ Χοφντα των Συνταγματαρχϊν ζφυγε για τθν Αγγλία το Σεπτζμβριο του 1967, για να επιςτρζψει πάλι ςτθν Ελλάδα ςτισ αρχζσ τθσ επόμενθσ χρονιάσ. Το 1972 κα αποτελζςει ιδρυτικό μζλοσ τθσ Ζνωςθσ Μουςικοςυνκετϊν και Στιχουργϊν Ελλάδοσ (ΕΜΣΕ), που ςυςτινεται για τθν καταπολζμθςθ τθσ καςετοπειρατείασ και τθσ λογοκριςίασ. Το βράδυ τθσ 17θσ Νοεμβρίου κα ςυλλθφκεί ςτο ςπίτι του ςτο Χολαργό και κα κρατθκεί για δζκα θμζρεσ. Το 1978 κα γίνει πρόεδροσ τθσ Ζνωςθσ Μουςικοςυνκετϊν και Στιχουργϊν Ελλάδοσ. Τον Οκτϊβριο του 1981 μπικε ςτο Γενικό Κρατικό νοςοκομείο με περικαρδίτιδα και νεφρικι ανεπάρκεια και ςτο τζλοσ του χρόνου ταξίδεψε ςτθ Μόςχα για ιατρικζσ εξετάςεισ. Στισ 8 Λουνίου του 1982 υπζςτθ εγκεφαλικό επειςόδιο και νοςθλεφεται για ζνα μινα ςε νοςοκομείο. Τον Αφγουςτο ταξίδεψε για νοςθλεία ςτθ Μόςχα, όπου ςτισ 7 Σεπτεμβρίου υφίςταται δεφτερο εγκεφαλικό επειςόδιο. Ρεκαίνει δζκα θμζρεσ αργότερα ςτισ 17 Σεπτεμβρίου του 1982. Συνεργάςτθκε με τον Λευτζρθ Ραπαδόπουλο, τον Φϊντα Λάδθ και τον Γιάννθ Νεγρεπόντθ και Δθμιτρθ Χριςτοδοφλου ςτουσ ςτίχουσ και με τουσ ερμθνευτζσ Στζλιο Καηαντηίδθ, Μαρία Φαραντοφρθ, Χάρισ Αλεξίου, Γιϊργο Νταλάρα, Γιάννθ Καλατηι, Διμθτρα Γαλάνθ κ.ά. Τελευταίοσ δίςκοσ του ιταν τα "Γράμματα ςτθν Αγαπθμζνθ" ςε ςτίχουσ του Τοφρκου ποιθτι Ναηίμ Χικμζτ με απόδοςθ ςτα ελλθνικά του Γιάννθ ίτςου. Το 2007 χαρακτθρίςτθκε από τον μουςικό χϊρο ωσ ζτοσ Μάνου Λοΐηου τιμϊντασ τα 70 χρόνια από τθ γζννθςι του και τα 25 χρόνια από τον κάνατό του.
«Από τθν απελευκζρωςθ τθσ Ακινασ ςτθν μεταπολίτευςθ» «Θ μζρα εκείνθ δε κ’ αργιςει», μια ςφντομθ φράςθ που περικλείει όλθ τθν ελπίδα. Θ κατοχι, ο εμφφλιοσ, θ δικτατορία, θ ειςβολι ςτθν Κφπρο, θ μεταπολίτευςθ. Πλθ θ Λςτορία ςυμπυκνωμζνθ ςε μια φράςθ. Θ ελπίδα ςυμπυκνωμζνθ ςε λίγεσ λζξεισ. Χαρζσ και λφπεσ, μια αναμονι, μια μζρα, μια μζρα που δε κ’ αργιςει… (Κινθματογραφικό Υλικό)
11 Πειραματικό Λφκειο Πανεπιςτθμίου Πατρϊν
Επζτειοσ 17θσ Νοεμβρίου 2015
Σο ψζμα δεν το βλζπεισ…
Η ςκόνθ ξεπλφκθκε με αίμα… θ ςκοτεινι κάλαςςα κοκκίνιςε… Η μικρι μασ χϊρα ξαναζγινε θλιόλουςτθ, τα νερά τθσ ξανά κρυςτάλλινα, αλλά… αλλά κάτι ζμεινε… δυο δίδυμου πφργοι να κυμίηουν…. Τι να κυμίηουν; Ότι θ ιςτορία επαναλαμβάνεται αν δεν ζχουμε μνιμθ… Διδυμότειχο μπλουη…
ΣΡΑΓΟΤΔΙ: Διδυμότειχο Blues. τίχοι: Γιάννθ Μπαχ πυρόπουλου. Πρϊτθ εκτζλεςθ: Λ. Μαχαιρίτςασ – Γ. Νταλάρασ.
Το 1991, ιρκε θ εκρθκτικι επιτυχία του «Διδυμότειχου blues», ςε ςτίχουσ του Γιάννθ Μπαχ Σπυρόπουλου, που το ερμινευςε ο Λαυρζντθσ Μαχαιρίτςασ μαηί με τον Γιϊργο Νταλάρα. Ο, ομότιτλοσ, δίςκοσ ζγινε χρυςόσ (35.000 πωλιςεισ) και το τραγοφδι αυτό, 20 χρόνια μετά, είναι ζνα κλαςικό, διαχρονικό κομμάτι, αλλά κι ζνα από τα πιο χαρακτθριςτικά για το ςτρατό. Και, φυςικά, πρωτότυπο μουςικά, μια και μιλάμε για ζνα “ροκ ηεϊμπζκικο”. Στα τθσ επιτυχίασ και διαχρονικότθτασ του κομματιοφ ζχει ςυμβάλει κι θ καταλυτικι ερμθνεία του Γιϊργου Νταλάρα. Το «Διδυμότειχο blues» προκάλεςε κι αντιδράςεισ, όταν κυκλοφόρθςε, κι, ειδικότερα, από τον τότε διμαρχο Διδυμοτείχου, ο οποίοσ διαμαρτυρικθκε για τον ςτίχο του Γιάννθ Μπαχ Σπυρόπουλου: «Διδυμότειχο μπλουη τρφπα ςτθ γεωγραφία / Διδυμότειχο μπλουη αδειανι φωτογραφία». Ο διμαρχοσ υποςτιριηε - και, λογικά, βζβαια, είχε το δίκιο του – ότι το Διδυμότειχο δεν είναι «τρφπα ςτθ γεωγραφία» κι «αδειανι φωτογραφία» και, νομίηω, ότι τότε θ “παρεξιγθςθ” λφκθκε με μια κοινι ςυναυλία του Νταλάρα και του Μαχαιρίτςα ςτο Διδυμότειχο. Αλλά, επί τθσ ουςίασ, ο ςτιχουργόσ είχε δίκιο! Κι αυτό το είχα διαπιςτϊςει, με τα ίδια μου τα μάτια, όταν υπθρετοφςα τθ ςτρατιωτικι μου κθτεία. Συγκεκριμζνα, όταν ζκανα τθν προπαίδευςι μου ςτο πολεμικό ναυτικό, ςτο νθςί του Ρόρου, μου ζκανε εντφπωςθ, που ζβλεπα ςε όλουσ τουσ χάρτεσ που κρζμονταν ςτισ αίκουςεσ, ότι απουςίαηε ο Ρόροσ! Κυριολεκτικά! Στθ κζςθ του υπιρχε μια τρφπα όπου ζβλεπεσ τον τοίχο! Το ςυμπακζσ, και τουριςτικό, νθςί, είχε μεταμορφωκεί, ςτα μάτια των ςτρατευςίμων, ςε τόπο εξορίασ και, καταναγκαςτικοφ, εγκλειςμοφ τουσ ς’ ζνα ςτρατόπεδο. Ζτςι, το είχαν εξαφανίςει εντελϊσ, ακόμα κι από τον χάρτθ, επιβεβαιϊνοντασ τθν “αλικεια του ποιθτι” και τθν εμπειρικότθτα του ςτίχου του Γιάννθ Μπαχ Σπυρόπουλου που μιλάει για «τρφπα ςτθ γεωγραφία»! «Το τραγοφδι είναι βιογραφικό κι αφορά τθν προςωπικι ιςτορία του Μαχαιρίτςα ςτο ςτρατό.
«Η τουρκικι ειςβολι ςτθν Κφπρο» Κινθματογραφικό υλικό από τθ ειςβολι ςτθν Κφπρο. Θ ανοιχτι πλθγι του ελλθνιςμοφ… Το ψζμα δεν το βλζπεισ…..
12 Πειραματικό Λφκειο Πανεπιςτθμίου Πατρϊν
Επζτειοσ 17θσ Νοεμβρίου 2015
Σο ψζμα δεν το βλζπεισ…
Προςκλθτιριο Νεκρϊν, Πεςόντων κατά τθν επταετία. ΣΡΑΓΟΤΔΙ: Εγϊ μιλάω για δφναμθ. τίχοι: Λίνα Νικολακοποφλου. Πρϊτθ εκτζλεςθ: Διμθτρα Γαλάνθ
Όλα ξέρω τι σημαίνουν και τι εννοούν, λες κι ο κόσμος το κανόνισε να γλιτώνει ο λύκος.
Μα εγώ μιλάω για δύναμη, της αγάπης ισοδύναμη, και ζητάω προτεραιότητα, φύση, θέση, κι ιδιότητα.
Φεφγοντασ από αυτό το ςχολείο, εμείσ οι μακθτζσ ςασ, κα ςυηθτάμε για τθ γνϊςθ, γιατί θ γνϊςθ είναι επανάςταςθ… ΣΡΑΓΟΤΔΙ: Talking αbout a Revolution τίχοι: Tracy Chapman. Πρϊτθ εκτζλεςθ: Tracy Chapman.
They're talkin' bout a revolution It sounds like a whisper Don't you know They're talkin' about a revolution
Poor people gonna rise up And get their share Poor people gonna rise up And take what's theirs
13 Πειραματικό Λφκειο Πανεπιςτθμίου Πατρϊν