Σημείο Δρόσου: Μετρήσεις στο σχολικό εργαστήριο με τη χρήση Arduino.

Σημείο Δρόσου: Μετρήσεις στο σχολικό εργαστήριο με τη χρήση Arduino. Χιωτέλης Ιωάννης Εκπαιδευτικός Π.Ε.04.01 Διδάκτορας johnchiotelis@yahoo.gr Θεοδωροπούλου Μαρία Διδάκτορας Εκπαιδευτικός Π.Ε.04.01 mariatheodoropoulou@ymail.com Παπαδημάτος Κωνσταντίνος Τελειόφοιτος Λυκείου ntinospap333@gmail.com Τσίρου Ανδρομάχη Διδάκτορας, Ερευνητής andromachi.tsirou@cern.ch Περίληψη Οι καταστάσεις της ύλης και οι μεταβάσεις από μια κατάσταση σε μια άλλη αποτελούν αντικείμενο μελέτης τόσο στην Πρωτοβάθμια όσο και στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Εκτός από τα σημεία τήξεως (πήξεως), ζέσεως (υγροποιήσεως) ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το σημείο δρόσου ή σημείο κόρου ατμόσφαιρας. Σημείο δρόσου χαρακτηρίζεται η θερμοκρασία όπου όταν οι υδρατμοί ψυχθούν δημιουργούν σταγόνες νερού. Στη θερμοκρασία αυτή ο αέρας είναι κορεσμένος και δεν μπορεί να συγκρατήσει άλλους υδρατμούς δηλαδή η σχετική υγρασία είναι 100%. Ο προσδιορισμός του σημείου δρόσου μπορεί να γίνει με πολύ απλά μέσα στο σχολικό εργαστήριο, αλλά μπορεί επίσης να προσδιορισθεί με τεχνικά και υπολογιστικά μέσα. Χρησιμοποιώντας αισθητήρες υγρασίας και θερμοκρασίας προσαρμοσμένους σε μικροεπεξεργαστή Arduino, καταγράψαμε τις τιμές του σημείου δρόσου σε σχέση με τη σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας. Το σημείο δρόσου είναι σημαντικό καθώς μπορεί να προστατέψει εγκαταστάσεις υψηλού κόστους, όπως τους επιταχυντές του CERN από τη διάβρωση. Λέξεις - Κλειδιά: Σημείο δρόσου, Arduino, θερμοκρασία, σχετική υγρασία, CERN Εισαγωγή Στα σχολικά εγχειρίδια Φυσικής της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης (Ε΄ και Στ΄ τάξη του Δημοτικού Σχολείου - http://ebooks.edu.gr/ ), αλλά και στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (http://ebooks.edu.gr/) γίνεται εκτενής αναφορά στις καταστάσεις της ύλης, αλλά και στις μεταβάσεις από μια κατάσταση σε μια άλλη (π.χ. από υγρή σε

αέρια). Ο πειραματισμός γίνεται κυρίως με χρήση νερού για λόγους ασφάλειας και μελετώνται κυρίως τα σημεία τήξεως (πήξεως) και ζέσεως (υγροποιήσεως). Το θερμοκρασιακό εύρος εντός του οποίου επιτυγχάνονται οι συγκεκριμένες μεταβάσεις είναι εύκολα επιτεύξιμο τεχνικά και χρονικά εντός της διδακτικής ώρας. Εκτενής πειραματική μελέτη γίνεται στην Α΄ Γυμνασίου, όπου οι μαθητές προσεγγίζουν τις σχετικές έννοιες διαδοχικά μέσα από φύλλα εργασίας που αντιστοιχούν σε περισσότερες από μια διδακτικές ώρες (https://goo.gl/t2d6pQ). Ωστόσο, ενδιαφέρουσα περίπτωση μετάβασης φάσης αποτελεί και το σημείο δρόσου (Lawrence, 2005). Σημείο δρόσου ή σημείο υγροποίησης ή σημείο κόρου ατμόσφαιρας χαρακτηρίζεται η θερμοκρασία εκείνη, στην οποία όταν οι υδρατμοί ψυχθούν, δημιουργούν το φαινόμενο της δρόσου, δηλαδή τις σταγόνες δρόσου (Rall & Hornbaker, 1986). Στη θερμοκρασία αυτή ο αέρας είναι κορεσμένος και δεν μπορεί να συγκρατήσει άλλους υδρατμούς με αποτέλεσμα να υγροποιούνται, ενώ η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι 100%. Γενικά η Δρόσος είναι φυσικό φαινόμενο κατά το οποίο οι υπάρχοντες υδρατμοί στην ατμόσφαιρα συμπυκνώνονται κοντά στην επιφάνεια του εδάφους σχηματίζοντας μεγάλες σταγόνες νερού που καλύπτουν κάθε αντικείμενο. Η δρόσος είναι ιδιαίτερα ευεργετική στις καλλιέργειες ειδικά σε περιοχές με λιγοστές βροχοπτώσεις όπως είναι τα περισσότερα νησιά του Αιγαίου (Κυκλάδες) (Rajvanshi, 1981).. Ωστόσο, στην περίπτωση τεχνολογικού εξοπλισμού υψηλής αξίας ή επιστημονικής σπουδαιότητας μπορεί να αποβεί μοιραία, προκαλώντας ανεπανόρθωτες βλάβες. Για το λόγο αυτό η γνώση του σημείου δρόσου είναι μια σημαντική πληροφορία με συγκριτικά πλεονεκτήματα. Η θερμοκρασία κορεσμού της ατμόσφαιρας ή του σημείου δρόσου μπορεί να είναι οποιαδήποτε θερμοκρασία, πάνω από το 0°C, καθώς εξαρτάται μόνο από την ποσότητα των υδρατμών που περιέχει 1 κυβικό μέτρο αέρος, συνεπώς εξαρτάται από την απόλυτη υγρασία. Το φαινόμενο του δρόσου μπορεί πολύ εύκολα να παρατηρηθεί, προσθέτοντας κρύο νερό σε ένα γυάλινο ή καλύτερα μεταλλικό δοχείο. Θα παρατηρήσουμε τότε υδρατμούς να υγροποιούνται στην επιφάνεια το μεταλλικού δοχείου μέχρι το ύψος του κρύου-παγωμένου νερού (Εικόνα 1).

Εικόνα 1: Συμπύκνωση υδρατμών στην εξωτερική μεταλλική επιφάνεια δοχείου που περιέχει νερό θερμοκρασίας χαμηλότερης από το σημείο δρόσου. Στο σχολικό εργαστήριο μπορεί να παρατηρηθεί και να καταγραφεί το σημείο δρόσου ψύχοντας σταδιακά μια μεταλλική ή γυάλινη επιφάνεια μέχρις ότου να συμπυκνωθούν οι πρώτες σταγόνες νερού πάνω σε αυτήν (Osborne & Cosgrove, 1983). Με τη βοήθεια θερμομέτρου μπορούμε να καταγράψουμε τη θερμοκρασία δρόσου για τη δεδομένη ατμοσφαιρική υγρασία. Ωστόσο, το σημείο δρόσου δεν είναι μια μοναδική τιμή, αλλά εξαρτάται ισχυρά από περιβαλλοντικές παραμέτρους και κυρίως από την ατμοσφαιρική υγρασία (Reitan, 1963). Είναι ενδιαφέρουσα η συχνή (π.χ. καθημερινή) καταγραφή του σημείου δρόσου με ακριβέστερες μεθόδους. Η προτεινόμενη μέθοδος κάνει χρήση των δυνατοτήτων του μικροεπεξεργαστή Arduino στον οποίον προσαρμόζουμε αισθητήρες θερμοκρασίας και υγρασίας. Οι αισθητήρες καταμετρούν τις αντίστοιχες τιμές και ο επεξεργαστής Arduino καταγράφει και επεξεργάζεται τις τιμές αυτές (Gertz & Di Justo, 2012). Σταδιακά μπορούμε να σχεδιάσουμε τις καμπύλες θερμοκρασίας δρόσου σε σχέση με τη σχετική υγρασία του περιβάλλοντος για ένα συγκεκριμένο τόπο και για συγκεκριμένες περιβαλλοντικές συνθήκες. Ιδιαίτερη σπουδαιότητα εμφανίζει η καταγραφή της θερμοκρασίας δρόσου σε εγκαταστάσεις υψηλού κόστους και σημαντικής ερευνητικής-επιστημονικής αξίας όπως αυτές που υπάρχουν στο CERN στη Γενεύη της Ελβετίας (Apsimon et. al.

1985). Οι επιταχυντές, οι ανιχνευτές και τα καταγραφικά όργανα του ερευνητικού κέντρου πρέπει να προστατεύονται συνεχώς από την υγρασία και τη διάβρωση. Οι επιστήμονες στο CERN αναζητούν οικονομικούς, αλλά ταυτόχρονα και αξιόπιστους τρόπους ελέγχου και μέτρησης των ποσοστών σχετικής υγρασίας. Η μέθοδος μέτρησης με τους αισθητήρες Arduino είναι η οικονομικότερη και πιο αξιόπιστη μέθοδος που έχει δοκιμασθεί και χρησιμοποιείται στο CERN (Triplets & Boxes, 2010). Οι ερευνητές του CERN τα τελευταία χρόνια αναπτύσσουν συστηματικά τη συνεργασία με σχολεία με κύριο στόχο την διάχυση της γνώσης, αλλά και την

εμπλοκή εκπαιδευτικών και μαθητών στη βασική έρευνα, όπου αυτό είναι δυνατό (Johansson, 2006). Το σχολείο μας ανέπτυξε συνεργασία με τους ερευνητές του CERN οι οποίοι μας προμήθευσαν τον αντίστοιχο εξοπλισμό και βασικές οδηγίες συνδεσμολογίας των ανιχνευτών στο μικροεπεξεργαστή Arduino. Γίνεται αντιληπτό ότι η εργασία αυτή αποτελεί έμπρακτη συνεργασία σχολείου-ερευνητικού κέντρου και οι μαθητές συμμετείχαν σε ερευνητική εργασία με αποδεδειγμένη εφαρμογή. Μέτρηση σημείου δρόσου με απλά μέσα στο σχολικό εργαστήριο Αρχικά έγινε προσέγγιση της έννοιας του σημείου δρόσου με απλά μέσα στο σχολικό εργαστήριο. Η πειραματική Φυσική της Α΄ Γυμνασίου προσφέρεται για υλοποίηση αντίστοιχων πειραμάτων. Μέσα από συνολικά 6 διδακτικές ώρες και σε δύο τμήματα των 30 μαθητών, προσεγγίσαμε τις θερμοκρασίες μεταβάσεων μεταξύ αυτών και το σημείο δρόσου. Βέβαια, επαναλάβαμε τη διαδικασία και στο πλαίσιο του μαθήματος της ερευνητικής εργασίας (project) στο Λύκειο που διήρκεσε δύο σχολικά τετράμηνα με συμμετέχοντες συνολικά 16 μαθητές. Η διαδικασία που ακολουθήσαμε περιγράφεται αδρά στην Εικόνα 2 (Ben-zvi-Assarf & Orion, 2005).

Εικόνα 2: Προσδιορισμός Σημείου Δρόσου με απλά μέσα στο σχολικό εργαστήριο Αρχικά, επιλέξαμε μεταλλικό ή γυάλινο δοχείο το οποίο γεμίσαμε με νερό σε θερμοκρασία περιβάλλοντος. Στη συνέχεια προσθέτοντας σταδιακά νερό σε χαμηλότερη θερμοκρασία ή κύβους πάγου και αναμένοντας την εξισορρόπηση της θερμοκρασίας παρατηρούσαμε το εξωτερικό τμήμα το δοχείου (Bar & Travis, 1991). Μόλις οι μαθητές παρατηρούσαν τις πρώτες σταγόνες να συμπυκνώνονται στο εξωτερικό τμήμα του μεταλλικού ή γυάλινου δοχείου, τότε καταγράφαμε τη θερμοκρασία από το εμβαπτισμένο στο νερό θερμόμετρο. Η θερμοκρασία αυτή είναι το σημείο δρόσου για τη συγκεκριμένη ατμοσφαιρική υγρασία. Τη σχετική υγρασία καταγράφουμε από εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα που παρέχει τιμές μετεωρολογικών δεδομένων σε πραγματικό χρόνο (Εικόνα 2) (Zhang et. al. 2010). Κατά αυτόν τον τρόπο και επαναλαμβάνοντας τις μετρήσεις ημερησίως για μεγάλο χρονικό διάστημα έχουμε καταγράψει τις τιμές των σημείων δρόσου για διαφορετικές τιμές της σχετικής υγρασίας. Ενδεικτικές μετρήσεις που έγιναν ανά μήνα κατά τη διάρκεια ενός σχολικού έτους φαίνονται στον παρακάτω Πίνακα 1.

Πίνακας 1: Ενδεικτικές τιμές σημείου δρόσου και σχετικής ατμοσφαιρικής υγρασίας κατά τη διάρκεια σχολικού έτους. Μήνας

Οκτ.

Νοε.

Δεκ.

Ιαν.

Φεβ.

Μαρ.

Απρ.

Μαι.

Σχετική Υγρασία (%)

67

71

72

69

67

67

66

64

Σημείο Δρόσου (οC)

14

10

7

4,5

4

6

9

13

Συνδεσμολογία και προγραμματισμός Arduino Υλικά μετρητικής-πειραματικής διάταξης Για την συναρμολόγηση της καταγραφικής μας διάταξης Arduino χρειαστήκαμε τα παρακάτω στοιχεία: 1. Μια «breadboard» που μας επιτρέπει να κάνουμε τις ενώσεις εύκολα. Πάνω στην «breadboard» τοποθετήσαμε το nano-Arduino και τον αισθητήρα DHT11.

2. Ένα ArduinoNano με το καλώδιό του, ώστε να συνδέσουμε το Arduino στην USB port του υπολογιστή μας.

3. Έναν αισθητήρα DHT11 (στη συνέχεια προστέθηκαν επιπλέον αισθητήρες).

4. Κομμάτια καλωδίων που θα είναι χρήσιμα για τις ενώσεις των αισθητήρων (π.χ. του DHT11) (Banzi & Shiloh, 2014) Συνδεσμολογία Στην Εικόνα 3 φαίνεται η συνδεσμολογία του Arduino για την πραγματοποίηση των μετρήσεων του σημείου δρόσου. Χρησιμοποιήσαμε τις εξής γραμμές: 1.

5V αισθητήρα (7i-1+)στην γραμμή + για τροφοδοσία (12a – 17+).

2.

GND από nano-Arduino στη γραμμή - για τροφοδοσία (14a – 20-).

3. + αισθητήρα (7i-1+) 4.

- αισθητήρα (9i-15-) 5. Σήμα αισθητήρα (8i-g11 D2 Arduino) Οι οδηγίες για τη συνδεσμολογία, καθώς και για την «επικοινωνία» του Arduino με τον υπολογιστή προς καταγραφή των μετρήσεων αρχικά δόθηκαν από τους επιστήμονες του CERN, ενώ εμείς τις προσαρμόσαμε και τις αναβαθμίσαμε στα δεδομένα των υπολογιστικών συστημάτων του σχολείου μας.

Εικόνα 3: To ArduinoNano και ο αισθητηρας DHT11 Προγραμματισμός-Software Για να μπορούμε να γράφουμε τα προγράμματα στο Arduino είναι απαραίτητο το Ολοκληρωμένο Σύστημα Ανάπτυξης “Arduino IDE”. Το πρόγραμμα αυτό διατίθεται ελεύθερα και μπορεί κανείς να το «κατεβάσει» από την ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.arduino.cc/en/Main/Software. Η γλώσσα προγραμματισμού είναι “Arduino” C ή C++ (βέβαια μπορούν να χρησιμοποιηθούν και άλλες γλώσσες προγραμματισμού, αλλά αυτές είναι οι προτιμότερες). Το IDE ουσιαστικά δίνει τη δυνατότητα να «μιλάμε» στο Arduino από έναν υπολογιστή (Windows PC, Linux PC, Mac). Παράλληλα, για την επεξεργασία των μετρήσεων χρειαζόμαστε το Processing IDE, το οποίο επίσης διατίθεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://processing.org/download/ (Monk, 2012). Τέλος, προτείνουμε την εγκατάσταση (ή καλύτερα), την ενεργοποίηση βιβλιοθήκης π.χ. της «Firmata» (μια από τις πολλές) του Processing IDE. Στην Εικόνα 4 φαίνονται στάδια του προγραμματισμού σε sketch του υπολογιστή για την καταγραφή των δεδομένων μας και για την επικοινωνία με το Arduino (Noble, 2009).

Εικόνα 4: Στάδια προγραμματισμού του Arduino

Πειραματικές μετρήσεις-δεδομένα Η μεταβολή των επιπέδων υγρασίας στον τόπο μετρήσεων κυμαινόταν από 55% έως 70%. Ο παράγοντας αυτός ήταν δεσμευτικός για τις μετρήσεις μας οπότε το σύνολο των καταμετρημένων σημείων δρόσου εμπίπτουν στο πλαίσιο των τιμών αυτών. Για το εύρος θερμοκρασιών περιβάλλοντος μπορέσαμε και πετύχαμε θερμοκρασίες από 6 ο C μέχρι 30 οC. Οι θερμοκρασίες αυτές επιτεύχθηκαν σε ετήσιο εύρος και πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια χειμερινών και θερινών περιόδων. Στον παρακάτω Πίνακα 2 φαίνονται οι τιμές πειραματικών μετρήσεων του σημείου δρόσου για διαφορετικές θερμοκρασίες περιβάλλοντος και σχετικής ατμοσφαιρικής υγρασίας, όπως καταγράφηκαν από τους αισθητήρες του Arduino. Πίνακας 2: Πειραματικές τιμές Σημείων Δρόσου για διαφορετικές τιμές θερμοκρασιών περιβάλλοντος και σχετικών ατμοσφαιρικών υγρασιών. Θερμοκρασία περιβάλλοντος (οC) 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

Σημείο Δρόσου (οC) για δεδομένη σχετική υγρασία 50%-55% 55%-60% 60%-65% 65%-70% -2,1 -1,0 -0,1 0,9 -1,3 -0,2 0,8 1,8 -0,4 0,8 1,8 2,8 0,4 1,7 2,7 3,8 1,3 2,6 3,7 4,7 2,3 3,5 4,6 5,6 3,2 4,5 5,6 6,6 4,2 5,4 6,6 7,6 5,1 6,4 7,5 8,6 6,1 7,3 8,5 9,5 7,0 8,3 9,5 10,5 7,9 9,2 10,4 11,5 8,8 10,2 11,4 12,4 9,7 11,1 12,3 13,4 10,7 12,0 13,3 14,4 11,6 12,9 14,2 15,3 12,5 13,8 15,2 16,3 13,5 14,8 16,1 17,2 14,4 15,7 17,0 18,2 15,3 16,7 17,9 19,1 16,2 17,6 18,8 20,1 17,2 18,6 19,8 21,1 18,1 19,5 20,8 22,0 19,1 20,5 21,7 22,9 20,0 21,4 22,7 23,9

Συμπεράσματα Αρχικά από τις μετρήσεις που έγιναν στο σχολικό εργαστήριο κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους (Πίνακας 1) μπορέσαμε να σχεδιάσουμε την καμπύλη συμπεριφοράς

του σημείου δρόσου σε σχέση με τη σχετική υγρασία (Εικόνα 5). Από την καμπύλη αυτή παρατηρούμε διακύμανση των σημείων δρόσου μεταξύ των 4 οC και 14 οC η οποία φαίνεται να μην ακολουθεί κάποια εξάρτηση από τη σχετική ατμοσφαιρική υγρασία. Συμπεραίνουμε ότι το σημείο δρόσου εξαρτάται κυρίως από τη θερμοκρασία περιβάλλοντος. Για δεδομένες τιμές σχετικής ατμοσφαιρικής υγρασίας το σημείο δρόσου μεταβάλλεται σε συνάρτηση με τη θερμοκρασία περιβάλλοντος. Ουσιαστικά μια σχετικά ζεστή χειμωνιάτικη ημέρα μπορεί να δώσει τιμές σημείου δρόσου παρόμοιες με μια ψυχρή ανοιξιάτική ημέρα. Αυτή η διαπίστωση μας ώθησε να μελετήσουμε αναλυτικά, με τη βοήθεια αισθητήρων και του επεξεργαστή Arduino τη συμπεριφορά του σημείου δρόσου σε συνάρτηση με τη θερμοκρασία περιβάλλοντος για δεδομένα εύρη σχετικής ατμοσφαιρικής υγρασίας.

Εικόνα 5:Μεταβολή του σημείου δρόσου σε σχέση με τη σχετική ατμοσφαιρική υγρασία Από τις μετρήσεις του Πίνακα 2 σχεδιάζουμε την αντίστοιχη γραφική απεικόνιση του σημείου δρόσου σε σχέση με τη θερμοκρασία περιβάλλοντος για δεδομένα εύρη σχετικών ατμοσφαιρικών υγρασιών ( 50-55%,  55-60%,  60-65%, 65-70%). Παρατηρούμε ευθεία συνάρτηση του σημείου δρόσου από τη θερμοκρασία περιβάλλοντος (Εικόνα 6).

Εικόνα 6: Σημείο Δρόσου σε σχέση με τη θερμοκρασία περιβάλλοντος για δεδομένα εύρη σχετικών ατμοσφαιρικών υγρασιών ( 50-55%,  55-60%,  60-65%,  65-70%)

Ουσιαστικά υπάρχει σχέση αναλογίας μεταξύ σημείου δρόσου και θερμοκρασίας περιβάλλοντος, συμπέρασμα που συμπίπτει με τη βιβλιογραφία (Lawrence, 2005). Επίσης, παρατηρούμε αύξηση της θερμοκρασίας δρόσου με αύξηση της σχετικής υγρασίας, συμπέρασμα που επίσης επαληθεύει τη διεθνή βιβλιογραφία (Mohseni, & Stefan, 1999). Οι μετρήσεις μας αποτελούν καταγραφή σημείων δρόσου της περιοχής μας και εισήγαγαν τους μαθητές στην πρακτική και στη φιλοσοφία της ερευνητικής διαδικασίας. Τέλος, μέσα από τις διαρκείς επικοινωνίες μέσω τηλεδιασκέψεων με τους ερευνητές του CERN, συνειδητοποιήσαμε πόσο σημαντικές είναι οι μετρήσεις που εκτελούσαμε, καθώς αντίστοιχες υλοποιούνται για προστασία των επιταχυντών και ανιχνευτών του CERN. Βιβλιογραφικές αναφορές Apsimon, R. J., Cowell, J., Flower, P. S., Freeston, K. A., Hallewell, G. D., Morris, J. A. G., ... & Young, R. M. (1985). The design of the optical components and gas control systems of the CERN Omega ring imaging Cherenkov detector. Nuclear Instruments and Methods in Physics Research Section A: Accelerators, Spectrometers, Detectors and Associated Equipment, 241(2-3), 339-362.

Banzi, M., & Shiloh, M. (2014). Getting Started with Arduino: The Open Source Electronics Prototyping Platform. Maker Media, Inc..

Bar, V., & Travis, A. S. (1991). Children's views concerning phase changes. Journal of Research in Science Teaching, 28(4), 363-382.

Ben-zvi-Assarf, O., & Orion, N. (2005). A study of junior high students' perceptions of the wate Gertz, E., & Di Justo, P. (2012). Environmental monitoring with Arduino: building simple devices to collect data about the world around us. " O'Reilly Media, Inc.".

Johansson, K. E. (2006). Hands on CERN: a well-used physics education project.

Physics education, 41(3), 250.

Lawrence, M. G. (2005). The relationship between relative humidity and the dewpoint temperature in moist air: A simple conversion and applications. Bulletin of the American Meteorological Society, 86(2), 225-233.

Mohseni, O., & Stefan, H. G. (1999). Stream temperature/air temperature relationship: a physical interpretation. Journal of Hydrology, 218(3), 128-141.

Monk, S. (2012). Programming Arduino. McGraw-Hill Companies, USA. Noble, J. (2009). Programming Interactivity: A Designer's Guide to Processing, Arduino, and Openframeworks. " O'Reilly Media, Inc.".

Osborne, R. J., & Cosgrove, M. M. (1983). Children's conceptions of the changes of state of water. Journal of research in Science Teaching, 20(9), 825-838.

Rajvanshi, A. K. (1981). Large scale dew collection as a source of fresh water supply.

Desalination, 36(3), 299-306.

Rall, D., & Hornbaker, D. R. (1986). U.S. Patent No. 4,579,462. Washington, DC: U.S. Patent and Trademark Office.

Reitan, C. H. (1963). Surface dew point and water vapor aloft. Journal of Applied Meteorology, 2(6), 776-779.

Triplets, L. B., & Boxes, T. E. F. (2010). European Organization for Nuclear Research CERN-Accelerators and Technology Sector.

Zhang, B., Looi, C. K., Seow, P., Chia, G., Wong, L. H., Chen, W. & Norris, C. (2010). Deconstructing and reconstructing: Transforming primary science learning via a mobilized curriculum. Computers & Education, 55(4), 1504-1523.