Hotelarz grudzień 2013 by Polskie Wydawnictwa Specjalistyczne ProMedia Sp. z o.o.

NR 12 (611) grudzień 2013

ISSN 0137-7612

INDEKS 385018

CENA 12 ZŁ (w tym 5% VAT)

Zmiany w VAT 2014 7 naj Hotelarza

Hotel Trends

2013

r e k l a m a

www.hoistgroup.com

CENA 12 INDEKS

ZŁ (w tym

5% VAT)

385018

12 ISSN 0137-76

NR 12

ń 2013 (611) gruDZIE

grudzień 2013

Zmia nyT w Va 2014

ARZ

HOTEL gruDZI Eń 2013

7 n aj za H otel ar

.hoistgro www

a l a m r e k

s Trend Hotel 13 20

up.com

Spis treści 12

TECHNOLOGIE I WYPOSAŻENIE

Rok oczami dostawców Wiktor Kołakowski �� 42 Między światłem a cieniem

Maciej Lewandowski, Jarosław Barański �� 46

SPA & LIFESTYLE AKTUALNOŚCI

Najważniejsze wydarzenia na rynku �� 2 Zagranica….10

RYNEK HOTELI

Hotel Trends – najważniejsze wydarzenie w branży 28 listopada odbyła się pierwsza edycja konferencji Hotel Trends – Asset Management & Operations, w której wzięło udział 250 uczestników �� 12 Chcemy wkrótce wejść do Polski Rozmowa z Georgem Schlegelem, odpowiedzialnym za rynek Europy Środkowej w Choice Hotels International…18

TEMAT NUMERU

Okładka: słoneczny zdrój medical spa & wellness

7 NAJ „Hotelarz” podsumowuje rok 2013 i przyznaje swoje nagrody 22 Hotelarskie kalendarium 2013 �� 25

RAPORT SPA Od festiwalu sloganów do obiektów tematycznych Agnieszka Stelmaczonek ��50 Jak działa krioterapia Tadeusz Narkiewicz ��52 Outdoorowe SPA Yvona Danisova ��53 Absolwent w hotelowym SPA Anita Bajdalska ��54 Nowości rynkowe ��56 HOTEL Z POMYSŁEM Słoneczny Zdrój Medical Spa & Wellness, Busko-Zdrój Zdrowie, ekologia i design �� 59 Czarny Potok Resort & SPA, Krynica-Zdrój Pomysł? Jedyny taki obiekt w regionie �� 63 GŁOŚNE IMPREZY Otwarcie Hampton by Hilton Gdańsk Airport �� 66 Otwarcie Campanile Bydgoszcz �� 67 Z ARCHIWUM „HOTELARZA” �� 68

ZARZĄDZANIE

Jak stworzyć dobry budżet dla małego hotelu Dariusz Winnicki �� 28 Marka, która dotrzymuje obietnicy Katarzyna Królak �� 32 TripConnect a Google – rywalizacja trwa

Krzysztof Stęplowski �� 34

Negocjowanie umów leasingowych, cz. 2

Andżelika Borowska, Dariusz Smoliński �� 35

VAT w 2014 roku – zmiany istotne z punktu widzenia hotelarza Anna Szczepaniec, Małgorzata Nicewicz �� 36 Franczyza – opłaty i koszty Magdalena Kachniewska �� 38

Ostatnie tygodnie 2013 roku przyniosły wydarzenia, jakimi można by obdzielić całe 12 miesięcy. W Polsce w ciągu kilku dni sprzedane zostały międzynarodowym grupom inwestorskim dwa ważne hotele: warszawski Bristol – najbardziej luksusowy hotel w Polsce i Sheraton Kraków – największy hotel 5-gwiazdkowy w Krakowie. Łącznie kosztowały one blisko 100 mln euro. Jeśli dodać do tego ponad 100 mln euro uzyskanych pod koniec ubiegłego roku za Intercontinental w Warszawie, pokazuje to, że polskie produkty hotelowe najwyższej klasy stały się atrakcyjnym kąskiem dla globalnych graczy. W przyszłym roku można się więc spodziewać kolejnych tego typu transakcji na podobna skalę. Jeszcze większe wrażenie zrobił wybrany niedawno prezes grupy Accor Sebastien Bazin, który ogłosił nową strategię grupy. I jest to strategia zmieniająca dotychczasowy kierunek rozwoju Accoru o 180 stopni. Dotychczas francuska grupa stawiała na wyzbywanie się własnych hoteli i zamianę własności na długoterminowe umowy leasingu, zarządzania i franczyzy. Teraz ma być odwrotnie. Prezes Accoru oświadczył, że dotychczasowa strategia była błędna, bo ograniczała potencjał grupy i od tej chwili koniec z wyprzedażą oraz leasingiem. Accor ma się rozwijać na bazie własnych hoteli. Zapanowała powszechna konsternacja, również w Orbisie, którego większościowym udziałowcem są Francuzi. Tym bardziej, że Bazin zapowiedział też zmianę całej struktury organizacyjnej grupy, co oznacza nowe rozdanie personalne… W skali globalnej najgłośniej było o sieci Hilton Worldwide, która zadebiutowała w grudniu na nowojorskiej giełdzie. I był to największy debiut giełdowy firmy hotelarskiej wszech czasów, a Blackstone Group – właściciel Hiltona – zarobiła na nim 2,35 mld dolarów, wypuszczając zaledwie 11,5 proc. z posiadanych akcji. I wracając po tej podróży dookoła hotelarskiego świata na polski rynek, głośno było, nie tylko w krajowej branży, o jeszcze jednym wydarzeniu: pierwszej edycji konferencji Hotel Trends – Asset Management & Operations. Było to największe branżowe forum wymiany wiedzy, doświadczeń i najlepszych praktyk, w którym wzięło udział 250 uczestników, a wśród panelistów znaleźli się przedstawiciele globalnych sieci, grup i funduszy, którzy mają realny wpływ na to, co się dzieje w światowej branży i na polskim rynku. Nie było jeszcze takiej konferencji w Polsce. Już zapraszamy na kolejną za rok, bo jak widać choćby po wydarzeniach z ostatnich tygodni, jest o czym rozmawiać. Zapraszam do lektury Redaktor Naczelny Rafał Szubstarski

2 HOTELARZ grudzień 2013

Bristol i Sheraton Kraków sprzedane

W grudniu doszło do dwóch największych transakcji na polskim rynku hotelowym w tym roku. Warszawski Bristol został sprzedany „grupie międzynarodowych inwestorów prywatnych”. Cena sprzedaży nie została ujawniona, ale można ją oszacować na ok. 60 mln euro. Sprzedany też został Sheraton w Krakowie za 38 mln euro. W obydwu transakcjach pośrednikiem była firma Jones Lang LaSalle.

06-pokojowy Bristol działa od ubiegłego 100-procentowym zyskiem, co oznaczałoby, że cena hotelu wyniosłaby ok. 60 mln euro. roku pod marką a Luxury Collection Oznaczałoby to blisko 300 tys. euro za pokój należącą do grupy Starwood Hotels & Resorts. – Ta transakcja podkreśla duży i taka suma jest adekwatna do cen osiąganych apetyt inwestorów, który jest obecnie widoczza hotele luksusowe w naszej części Europy, a Bristol uchodzi za najbardziej luksusowy ny na hotele w Centralnej i Wschodniej Europie. w Polsce. Jak dotychczas największą transJesteśmy pewni, że rynek transakcyjny akcją hotelową w Polsce była sprzedaż rok w Polsce będzie się w najbliższych latach stale temu hotelu Intercontinental z 414 pokojami rozwijał, bo jest to jedna z najbardziej dynamicznych gospodarek w Europie – skomenza 103 mln euro czyli blisko 250 tys. za pokój. tował Christoph Härle, dyrektor zarządzający na Bristol to najbardziej Europę kontynentalną luksusowy hotel w Jones Lang LaSalle w Polsce Hotels & Hospitality Group. Nie podano nazwy nowego właściciela hotelu, ograniczając się do stwierdzenia, ze jest to „konsorcjum międzynarodowych inwestorów prywatnych, którzy zainteresowani są rynkiem hoteli luksusowych”. Nie podano też ceny sprzedaży, ale można spróbować ją oszacować. Dwa lata temu budynek hotelu sprzedany został przez Orbis brytyjskiej Kilka dni po ogłoszeniu sprzedaży Bristolu pojawiła się informacją o sprzedaży kolejnespółce inwestycyjnej Rosmarinum Investments, go hotelu zarządzanego przez Starwood, powiązanej z dzierżawcą nieruchomości Royal 232-pokojowego Sheratona Kraków za 38 Starman Bristol. W trakcie tych dwóch lat mln euro (ok. 160 tys. euro za pokój). Hotel nowy właściciel przeprowadził generalny remont hotelu, którego koszt wyniósł 13 mln kupiony został przez francuski fundusz inweeuro, co łącznie daje 32,5 mln euro „nakładów stycyjny Algonquin. Jest to pierwsza akwizywłasnych”. Rynek hotelarski w Polsce w ostatcja w Europie Centralnej tego funduszu, który nich latach notował rekordowe rezultaty m.in. posiada 32 hotele (większość we Francji) z 4,5 tys. pokoi. – Ta transakcja to krok dzięki prezydencji Polski w UE i Euro 2012, milowy w historii naszej grupy, pokazujący dzięki czemu Bristol mógł się też pochwalić bardzo dobrymi wynikami operacyjnymi naszą zdolność do działania daleko od naszei sprzedawany był w najlepszym do tego go oryginalnego rynku – powiedział Jeanmomencie. Można założyć, że dotychczasowy Philippe Chomette, założyciel i szef inwestor mógł zrealizować transakcję z ok. Algonquin.•

codziennie świeże aktualności www.e-hotelarz.pl

FOT. starwood

Szanowni Państwo

Aktualności

Zespół i Współpracownicy Anita Bajdalska, Sylwia Bortniak, Małgorzata Dankowska, Violetta Hamerska, Elżbieta Nitsze, Jolanta Sergot-Kowalska, Janusz Mitulski, Adam Pilczuk, Piotr Dominik, Wiktor Kołakowski, Piotr Stawiński,PRC Architekci, TPA Horwath, Horwath HTL, Kancelaria Doradztwa Gospodarczego Cieślak & Kordasiewicz Redakcja internetowa Agnieszka Wardzińska tel. +48 22 333 88 45 internet@pws-promedia.pl Studio graficzne Dominika Adamczyk (dyrektor artystyczny) Elżbieta Grudzień

Polskie Wydawnictwa Specjalistyczne ProMedia Sp. z o.o. ul. Paca 37, 04-386 Warszawa biuro@pws-promedia.pl tel. +48 22 333 88 00, +48 22 333 88 14 faks + 48 22 333 88 82 MARKETING I SPRZEDAŻ Dyrektor – Krzysztof Gonciarek tel. +48 22 333 88 07 e-mail k.gonciarek@pws-promedia.pl REKLAMA Kierownik działu – Małgorzata Grenda tel. +48 22 333 88 02; faks +48 22 333 88 99 e-mail m.grenda@pws-promedia.pl Wioletta Wiater tel. +48 22 333 88 10 e-mail w.wiater@pws-promedia.pl Katarzyna Chmal tel. 606 858 767 e-mail k.chmal@pws-promedia.pl International Sales: Mirek Kraczkowski mirek.kraczko@gmail.com tel. +48 22 401 70 01; mob. +48 600 344 881 FAKTURY/KADRY Marzena Michalik kadry@pws-promedia.pl tel. +48 22 333 88 14 PRENUMERATA I KOLPORTAŻ Monika Sadowska-Kłakus prenumerata@pws-promedia.pl tel. +48 22 333 88 26; faks +48 22 333 88 82 Drukarnia JANTAR Nakład: 4000 egz. Zamówienia na prenumeratę realizują także: Kolporter Sp. z o.o. S.K.A., Garmond Press S.A., GLM Sp. z.o.o., RUCH S.A. – zamówienia można składać na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl, e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub tel.: 801 800 803, 22 717 59 59 – w godz. 7.00–18.00. Koszt połączenia wg taryfy operatora. Sprzedaż egzemplarzy archiwalnych w Dziale Dystrybucji tel. +48 22 333 88 26 Publikacja jest chroniona przepisami prawa autorskiego. Wykonywanie kserokopii lub powie lanie inną metodą oraz rozpowszechnianie bez zgody Wydawcy w całości lub części jest zabronione i podlega odpowiedzialności karnej. Redakcja zastrzega sobie prawo skracania i adiustacji tekstów oraz zwrotu materiałów zamówionych, a niezatwierdzonych do druku. Materiałów niezamówionych nie zwracamy. Nie ponosimy odpowiedzialności za treść zamieszczanych reklam.

Dosłońce pod marką Mercure 4-gwiazdkowy hotel Dosłońce Conference & SPA k. Racławic z 67 pokojami to kolejny obiekt, który działał będzie pod marką Mercure. Grupa Orbis podpisała z jego właścicielem umowę franczyzy, na podstawie której od lutego przyszłego roku hotel funkcjonować będzie jako Mercure Racławice Dosłońce Conference & SPA.

twarty w październiku 2010 roku kompleks konferencyjno-wypoczynkowy położony na 5-hektarowej działce w miejscowości Dosłońce, 30 km od Krakowa, dysponuje salami konferencyjnymi o pow. 550 mkw., strefą SPA & wellness z basenem i 11 gabinetami oraz restauracją serwującą dania kuchni polskiej i międzynarodowej w autorskim wydaniu. Właścicielem hotelu jest touroperator Start Travel, należący do krakowskiej Grupy Start, która zajmuje się kompleksową obsługą przyjazdów turystycznych i służbowych do Polski. Grupa jest m.in. właścicielem 2-gwiazdkowego hotelu Start w Krakowie, portalu rezerwacyjnego Visit.pl, należy też do Stowarzyszenia Profesjonalnych Organizatorów Konferencji i Kongresów w Polsce działającego przy POT. – Liczymy, że partnerstwo z najmocniejszą w Polsce siecią hotelową przyniesie nam nowe rozwiązania w zakresie marketingu, sprzedaży, a także działań operacyjnych. Cieszymy się, że Grupa Orbis przyjęła hotel Dosłońce do swego grona, dzięki czemu wzmocnimy naszą konkurencyjność na rynku hoteli konferencyjnych i SPA Od lutego będzie to Mercure Racławice w południowej Polsce – mówi Dagmara Leja, dyrektor hotelu Dosłońce. •

Petropol w Best Western W kwietniu przyszłego roku do sieci Best Western dołączy hotel Petropol w Płocku z 84 pokojami. Do 2007 roku działał tam hotel Orbisu. Po jego zamknięciu rozważano wyburzenie budynku, ale ostatecznie kosztem kilkunastu milionów zł spółka Da & Paf z Włocławka postanowiła przywrócić mu dawny blask, aby ponownie uczynić go jedną z wizytówek miasta.

9-piętrowym obiekcie trwają obecnie prace remontowo-adaptacyjne, które mają dostosować go do standardów sieci. Po zakończeniu prac 3-gwiazdkowy hotel będzie funkcjonował pod nazwą Best Western Petropol. Znajdą się w nim m.in. dwie sale konferencyjne na 120 i 25 osób oraz restauracja z menu oferującym smaki z wielu regionów świata i często zmieniającymi się daniami sezonowymi. Planowane jest też m.in. uruchomienie transportu łączącego hotel z największymi lotniskami w regionie. – Płock potrzebuje hotelu, który odpowie na oczekiwania wymagających gości, a międzynarodowe standardy sieci Best Western są dla podróżnych synonimem najwyżej jakości usług. Dzięki przynależności do sieci Petropol będzie wyjątkowym obiektem na mapie miasta. Ma szansę ponownie stać się jednym z symboli Płocka – mówi Dariusz Malinowski, przedstawiciel spółki Petropol Da & Paf, a Gheorghe Marian Cristescu, dyrektor Best Western na Polskę, podkreśla: – Zależy nam, aby Best Western była siecią o zasięgu ogólnopolskim, której obiekty staną we wszystkich ważnych miastach. Dlatego otwarcie hotelu w Płocku jest istotnym punktem naszej strategii rozwoju. Szczególnie cieszy nas fakt, że będzie to Petropol, jeden z najbardziej rozpoznawalnych obiektów w mieście. •

codziennie świeże aktualności www.e-hotelarz.pl

FOT. dosłońce, b&b hotels, focus hotels

Redaktor Naczelny Rafał Szubstarski Ukazuje si´ od 1962 r. r.szubstarski@pws-promedia.pl www.e-hotelarz.pl tel. +48 22 333 88 01 hotelarz@pws-promedia.pl Sekretarz Redakcji Przemysław Bociąga p.bociaga@pws-promedia.pl tel. +48 22 333 88 30

Aktualności

B&B Wrocław Centrum otwarty

listopada otwarty został hotel B&B Wrocław Centrum ze 140 pokojami i cenami za nocleg zaczynającymi się od 149 zł (plus 22 zł za śniadanie). To trzeci obiekt tej francuskiej sieci ekonomicznej w Polsce po Toruniu i Warszawie. Obecnie dysponuje ona 387 pokojami Hotel położony jest w ścisłym centrum, przy ulicy Ks. Piotra Skargi, 500 metrów od Starego Miasta. Wszystkie pokoje posiadają klimatyzację i darmowy dostęp do WiFi. Hotel dyspoTo trzeci B&B Hotel w Polsce nuje też salą konferencyjną oraz 40 miejscami parkingowymi, z czego blisko połowa znajduje się w garażu podziemnym. Ponadto odwiedzający hotel B&B mogą korzystać z charakterystycznych dla marki rozwiązań, m.in. pokoi rodzinnych, śniadań w formie bufetu czy możliwości zakwaterowania zwierząt. – Otwarcie B&B Wrocław Centrum to bardzo ważny moment w rozwoju naszej sieci na polskim rynku. Wrocław to coraz ważniejszy punkt na hotelowej mapie kraju. Jestem przekonana, że oferta obiektu spełni wymagania zarówno turystów, jak i ludzi biznesu – mówi Beatrice Bouchet, prezes B&B Hotels Polska. Dyrektorem hotelu jest Łukasz Kaleta, który wcześniej kierował hotelem Etap Wrocław Południe. W przyszłym roku B&B chce uruchomić hotel w Łodzi przy al. Kościuszki i planuje kolejne inwestycje w dużych miastach – Gdańsku, Krakowie, Poznaniu oraz Katowicach, dlatego jest zainteresowana ofertami gruntów zlokalizowanych w centrach tych miast. Sieć buduje hotele z własnych środków, ale w pod koniec ub.r. podpisała umowę z firmą BRE Leasing na refinansowanie hotelu B&B Warszawa Okęcie. Przedmiotem umowy były sprzedaż oraz leasing zwrotny hotelu. Powstała w 1990 roku sieć B&B Hotels posiada obecnie ponad 260 hoteli we Francji i Niemczech, 14 we Włoszech, trzy w Polsce, dwa w Portugalii oraz po jednym z Czechach (Praga) oraz Maroku (Rabat). •

Ruszył Focus Hotel w Chorzowie

od koniec listopada w Chorzowie uruchomiony został 3-gwiazdkowy obiekt polskiej sieci Focus Hotels ze 137 pokojami. Koszt inwestycji szacowany jest na 27 mln zł. To piąty hotel tej sieci – po Łodzi, Gdańsku, Szczecinie i Bydgoszczy – która dysponuje obecnie 507 pokojami. Focus Katowice Chorzów – bo tak brzmi jego oficjalna nazwa – uruchomiony w budynku po byłym hotelu robotniczym, znajduje się naprzeciwko stadionu Ruchu Chorzów, dwa kilometry od centrum. Tak jak i inne obiekty tej sieci, nastawiony jest głównie na gości indywidualnych podróżujących w celach biznesowych. Każde z trzech pięter mieszkalnych oznaczone jest innym kolorem, który powtarza się Chorzów to piąta lokalizacja Focus Hotels w wyposażeniu pokoi. W hotelu znajduje się restauracja, lobby bar, sauna i siłownia. Do dyspozycji gości jest także bezpłatne WiFi, kącik biznesowy oraz sześć sal wielofunkcyjnych o łącznej powierzchni ponad 400 mkw., z których największa stwarza możliwość ekspozycji auta osobowego, dzięki czemu hotel liczy na zainteresowanie imprezami ze strony branży motoryzacyjnej. – Nasz nowy hotel wybudowaliśmy w Chorzowie, gdyż widzimy tam ogromny potencjał rozwoju naszej marki. Obecnie aglomeracja śląska jest jednym z największych centrów biznesowych w Polsce. Ta decyzja wpisuje się naszą strategię dotyczącą ekspansji nowych obiektów – mówi Łukasz Płoszyński, członek zarządu Focus Hotels. Wkrótce sieć planuje otwarcie kolejnego hotelu pod 4-gwiazdkową marką Focus Premium w Inowrocławiu. Właścicielem sieci jest notowana na GPW w Warszawie grupa kapitałowa Makrum. • RE

Naszym Klientom i Partnerom oraz wszystkim Czytelnikom

życzymy radosnych Świąt Bożego Narodzenia oraz sukcesów i zadowolenia z podjętych wyzwań w nadchodzącym Nowym Roku

www.wozekhotelowy.pl

Aktualności

5-gwiazdkowy hotel przy Długim Targu 10 kamienic przy Długim Targu w Gdańsku kupi firma Tricity Dantiscum Hotel Investment Holding, należąca do niemieckiego dewelopera Brillant 1255. Uruchomi w nich 5-gwiazdkowy hotel kosztem 150–200 mln zł

odpisanie umowy pomiędzy dotychczasowym właścicielem kamienic znajdujących się przy Fontannie Neptuna, Agencją Rozwoju Pomorza, a niemiecką firmą ma nastąpić do marca 2014 roku. – Inwestor wpłacił wadium oraz zadatek, nie może odstąpić od umowy bez utraty tych pieniędzy. Umowa będzie nieważna, jeżeli nieruchomość będzie przeznaczona na cele inne niż hotel 4- lub 5-gwiazdkowy. Taki jest zapis w akcie notarialnym – powiedział podczas konferencji Łukasz Żelewski, prezes ARP, informując, że rozpatrywane były oferty trzech inwestorów. Tricity Dantiscum Hotel Investment Holding pracuje obecnie nad koncepcją przebudowy kamienic i będzie szukał operatora hotelu. Miał też zadeklarować, że obecni najemcy lokali komercyjnych w sprzedawanych kamienicach będą mogli dalej prowadzić w nich działalność nawet po zakończeniu inwestycji, o ile nie będzie się ona kłóciła z koncepcją hotelu. Kamienice zostaną sprzedane wraz z przylegającymi do nich działkami. •

EFH sprzedaje hotel Łeba

arząd Europejskiego Funduszu Hipotecznego poinformował o warunkowej umowie sprzedaży hotelu Łeba. Nabywca, spółka Cefarm Nieruchomości, ma zapłacić 16 mln zł. Według zawartej umowy kwota ta zostanie przekazana wierzycielom EFH poprzez bezpośrednią spłatę zobowiązania spółki Łeba Hotel z tytułu kredytu zaciągniętego w Raiffeisen Banku wynoszącego 8 354 tys. zł; bezpośrednią spłatę zobowiązania spółki Tałty S.A. z tytułu kredytu w Raiffeisen Bank wynoszącego 5 103 tys. zł; bezpośrednią spłatę w imieniu spółki oraz jej spółek zależnych zobowiązań wobec ZUS, Urzędów Skarbowych i Urzędu Miasta w łącznej kwocie 2 542 tys. zł, co łącznie daje sumę 16 mln zł. •

Będzie nowy hotel a w Łodzi – ugoda miast z inwestorem

ładze Łodzi zawarły ugodę z firmą Bacoli Properties, która nie wywiązała się z umowy obligującej ją do wybudowania w centrum miasta hotelu wyższej kategorii. Inwestor ma zapłacić miastu 3 mln zł i do 2017 roku wybudować obiekt o co najmniej 4-gwiazdkowym standardzie. Początkowo miasto domagało 10 mln zł kary. Polsko-irlandzka spółka Bacoli Properties kupiła w 2007 roku za 18 mln zł działkę przy ulicy Piotrkowskiej, na której zobowiązała się do zbudowania w ciągu trzech lat hotelu międzynarodowej sieci o standardzie minimum czterech gwiazdek. Inwestor zobowiązał się również do zapłacenia kar umownych 5 mln zł za niewybudowanie hotelu w terminie i 5 mln, jeśli obiekt nie będzie miał czterech gwiazdek. Bacoli zapewniało, że do 2010 roku na tej najbardziej atrakcyjnej w Łodzi działce powstanie 5-gwiazdkowy hotel Hilton. Jednak wszystkie prace ograniczyły się do ogrodzenia terenu i wyburzenia starej kamienicy, a na parceli zorganizowano parking. Dlatego miasto w 2011 roku skierowało do sądu pozew żądając 10 mln zł odszkodowania. Bacoli kwestionowało zasadność pozwu, tłumacząc, że hotel nie stanął z „przyczyn obiektywnych". Po pierwsze dlatego, że dostało zgodę na budynek o wysokości 85 m, a okazało się, że w związku z uwarunkowaniami lotniska nie może tam postawić budowli wyższej niż 76 m, a po drugie, że przez działkę przechodzi ogromna magistrala ciepłownicza, zaopatrująca w ciepło pół miasta, którą można przenosić w inne miejsce tylko od kwietnia do sierpnia. W rzeczywistości spółka nie wywiązała się z inwestycji, gdyż nie znalazła finansowania na cały projekt. Ugoda między miastem, a inwestorem jest owocem mediacji, dzięki czemu postępowanie sądowe przeciwko Bacoli Properties zostało zawieszone. Zostanie wznowione, jeśli hotel nie ruszy do 2017 roku. Prezydent Łodzi Hanna Zdanowska poinformowała, że na decyzję inwestora o wznowieniu inwestycji miało wpływ to, iż miasto remontuje trasę W-Z, a przed planowanym hotelem ma powstać centrum przesiadkowe. Bacoli Properties zyskała ponadto wsparcie innego przedsiębiorstwa, które ma m.in. zapewnić finansowanie i operatora hotelu.•

W listopadzie drożej tylko w Warszawie

zięki odbywającemu się w listopadzie szczytowi klimatycznemu COP 19 Warszawa była w ubiegłym miesiącu jedyną stolicą w Europie, w której wzrosły ceny za hotele w porównaniu do października – wynika z raportu trivago Hotel Price Index. W Warszawie cena doby hotelowej wzrosła do poziomu 378 zł, czyli była o 18 proc. wyższa niż w październiku i aż o 32 proc. wyższa niż listopadzie 2012 roku (podczas samej konferencji cena przekraczała poziom 100 euro, bo wynosiła 433 zł). Stolica Polski była w listopadzie droższa niż Berlin, Madryt czy Lizbona, chociaż na tle pozostałych

6 HOTELARZ grudzień 2013

stolic w Europie Zachodniej nadal tania, bo np. nocleg w Londynie, według danych Trivago, kosztował w listopadzie 866 zł, w Paryżu 715 zł, w Sztokholmie 706 zł, w Amsterdamie 597 zł, a w Rzymie 463 zł, mimo że wszystkie zanotowały spadek cen w porównaniu do października. Spośród polskich miast w porównaniu do listopada ubiegłego roku najbardziej spadły ceny w Łodzi – o 21 proc. do poziomu 210 zł, w Poznaniu o 14 proc. – 227 zł i w Sopocie o 12 proc. – 307 zł. Nieznacznie wzrosły we Wrocławiu – o 2 proc. do 235 zł. W Krakowie średnia cena wynosiła 244 zł i była niższa niż rok wcześniej o 3 proc.•

codziennie świeże aktualności www.e-hotelarz.pl

Plebiscyt Hotel Roku 2014 wystartował

FOT. ibis

ystartowała 3. edycja plebiscytu Hotel Roku 2014 organizowanego przez serwis rezerwacyjny HRS. Hotel Roku to plebiscyt, w którym klienci hoteli, zarówno prywatni, jak i biznesowi, głosując poprzez formularz na stronie www.hotelroku.com, mogą ocenić i wyróżnić najlepsze ich zdaniem hotele w Polsce. Warunkiem nominacji w plebiscycie jest obecność obiektu w bazie HRS oraz oceny otrzymane od dotychczasowych gości, umieszczone w serwisie HRS.pl. Do zwycięskiego tytułu nominowanych zostało w sumie 90 hoteli w dziewięciu kategoriach: Premiera, Biznes, Najlepszy Serwis, Ekonomiczny, Luksusowy, Design, SPA, Wypoczynkowy, Pałace i Zamki oraz główna kategoria – Hotel Roku 2014 (najwięcej głosów ze wszystkich kategorii). Hotele są podzielone na sieciowe i niezależne. Nowością tegorocznego konkursu są kategorie Travel Managerów, w których decyzje o przyznaniu nagród podejmować będzie specjalne jury, złożone z pracowników największych polskich i międzynarodowych firm, odpowiedzialnych za organizację podróży służbowych. Profesjonalne jury wybierze laureatów w trzech kategoriach: MICE, Najlepszy Serwis i Biznes. Ogłoszenie wyników plebiscytu odbędzie się w marcu. Partnerami medialnymi konkursu są „Hotelarz”, „Newsweek” i „Forbes”. •

www.e-hotelarz.pl

M LA K

bis kontynuuje rozpoczętą w 2012 roku strategię dynamizacji swojej marki. Po stworzeniu rodziny ibis i globalnym rebrandingu oraz wprowadzeniu nowego wystroju powierzchni publicznych Avanzi przyszedł czas na odświeżenie wyglądu restauracji. ibis kitchen to najnowszy koncept, który jest dostępny w trzech hotelach w Warszawie. Trzy restauracje w stolicy są również jednymi z pierwszych na świecie, wprowadzonymi przez markę jako projekty pilotażowe. Do końca roku koncept ten pojawi się też w ibis Kraków Centrum, a w przyszłym roku planowane są zmiany w kolejnych polskich hotelach. ibis kitchen opiera się na trzech filarach: nowoczesnym, ciepłym designie, świeżej i dynamicznej identyfikacji wizualnej oraz nowym menu. Proste formy i ciepłe światło zawieszonych nisko lamp mają sprawić, że goście będą czuć się tam swobodnie, a aranżacja przestrzeni, połączenie bieli, czerni i czerwieni z drewnianymi akcentami oraz grafikami pokrywającymi całe ściany mają nadać miejscu przyjazną, niezobowiązującą atmosferę oraz domowy klimat. Charakterystycznym elementem nowej identyfikacji wizualnej są szare fartuchy z logo ibis kitchen, które przewijają się w różnych elementach graficznych restauracji. Nowa karta menu ibis kitchen opiera się na szerokiej ofercie dań po przystępnych cenach: od klasycznych dań w specjalnym wydaniu, jak np. „ibis burger” do propozycji z polskiego stołu, takich jak żurek czy szarlotka. Miłośnicy win znajdą tu też różnorodną ofertę, z takimi pozycjami jak Central Valley Kawin z upraw biodynamicznych. Oprócz stałych pozycji w karcie menu, goście mogą także skorzystać z dwóch zestawów: dwa dania w cenie 39 zł lub trzy za 49 zł. Przygotowano też specjalną kartę z daniami dla dzieci i kolorowanką. •

ibis kitchen – nowy koncept restauracji

Aktualności

Aktualności Nowa szefowa Park Inn w Krakowie

rszula Kranska, która dotychczas była zastępcą dyrektora generalnego krakowskiego Radisson Blu, została szefem hotelu Park Inn by Radisson w Krakowie. Z branżą hotelarską w Krakowie związana jest od 1988 roku, gdy zaczęła pracę jako recepcjonistka w hotelu Forum Intercontinental. Od 2002 roku pracowała w hotelu Radisson przechodząc przez stanowiska kierownika sprzedaży, kierownika gastronomii, revenue manager, a od 2009 roku pełniła funkcję zastępcy dyrektora generalnego. Jest absolwentką Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie. •

Najlepsze prace o turystyce i hotelarstwie

apituła 11. edycji Konkursu o Nagrodę Ministra Sportu i Turystyki za najlepszą pracę magisterską z zakresu gospodarki turystycznej zdecydowała się przyznać pierwszą nagrodę Natalii Tomczyk za pracę „Zarządzanie turystyką biznesową na przykładzie wybranych convention bureaux w Polsce”, napisaną pod kierunkiem prof. dr. hab. Jacka Kaczmarka na Uniwersytecie Łódzkim. Rada Izby Gospodarczej RE

HOTEL.

NA SPRZEDAZ ` • POD GRANICA WARSZAWY • BARDZO DOBRA LOKALIZACJA • DOSKONALY DOJAZD DO \LOTNISKA F. CHOPINA kontakt e-mail: hotelforsale@wp.pl

8 HOTELARZ grudzień 2013

Hotelarstwa Polskiego ufundowała dla zwyciężczyni nagrodą w postaci weekendowego pobytu dla dwóch osób w 5-gwiazdkowym hotelu Marine Hotel w Kołobrzegu. Rada IGHP przyznała także nagrodę za najlepszą pracę magisterską na temat hotelarstwa. Zdobyła ją Jolanta Szymczak za pracę „Zarządzanie jakością usług hotelarskich na przykładzie hotelu MDM w Warszawie” napisaną pod kierunkiem dr Teresy Skalskiej w Szkole Głównej Turystyki i Rekreacji w Warszawie. Zwyciężczyni w tej kategorii otrzymała weekendowy pobyt dla dwóch osób w Cristal Resort Szklarska Poręba. Obydwie nagrody zasponsorowała największa sieć i operator condohoteli w Polsce Zdrojowa Hotels. Uroczystość ogłoszenia wyników odbyła się 28 listopada podczas targów turystycznych TT Warsaw. •

Interferie docenione w Świnoujściu

iejscy radni w Świnoujściu zdecydowali, że ulica Plażowa zmieni nazwę na Aleja Interferie. Łączy ona plażę z jedną z głównych ulic spacerowych miasta i została wybudowana przez spółkę razem z hotelem Interferie Medical SPA. – Uznałem, że jeśli taki wniosek wpłynął, powinniśmy wyjść naprzeciw ich oczekiwaniom – stwierdził prezydent

Świnoujścia Janusz Żmurkiewicz. Cezary Pacamaj, dyrektor Interferie Medical SPA w Świnoujściu cieszy się, że „radni Rady Miejskiej docenili wkład w budowanie pozytywnych relacji pomiędzy władzami miasta, a inwestorami zainteresowanymi rozwojem Świnoujścia”. – Nasz hotel na stałe wpisał się w krajobraz i życie miasta. Powstało nie tylko luksusowe SPA, ale także urokliwy nadmorski deptak, z którego z ogromną chęcią korzystają turyści i sami mieszkańcy – mówi Cezary Pacamaj. Aleja wiodąca przez wydmy prosto na plażę jest jednym z ulubionych miejsc spacerów i wypoczynku wczasowiczów. Ozdobne ławki, lampy i wydzielona droga dla rowerów zachęcają do korzystania z nadmorskich uroków Świnoujścia. •

Zbliżają się targi Heimtextil

dniach 8–11 stycznia odbędzie się 44. edycja targów Heimtextil we Frankfurcie nad Menem. To największe na świecie targi tekstyliów do wyposażenia wnętrz i obiektów oraz targi, które otwierają sezon imprez w branży wystroju wnętrz na świecie. Około 2,6 tys. wystawców z 60 krajów przedstawi bogatą ofertę tkanin dekoracyjnych i obiciowych, zasłon, firan, rolet, karniszy, tapet, tekstylnych wykładzin ścian, bielizny pościelowej, kołder, poduszek, obrusów, serwet, dywanów i materacy. Ekspozycji towarzyszyć będą liczne wystawy i programy uzupełniające oraz prognoza trendów na nadchodzący rok. •

Pluskwy w hotelu. Na Śląsku

aciej Nowak, znany krytyk kulinarny i teatrolog, podzielił się na Facebooku wrażeniami ze swojego pobytu w hotelu. „Poczułem sie jak bohater XIX-wiecznej prozy rosyjskiej. W pewnym nietanim hoteliku na Śląsku właśnie zostałem pogryziony przez pluskwy. Dwa rozgniecione na poduszce osobniki zaniosłem jako trofeum do recepcji. Dostałem inny pokój. Ale boję sie zgasić swiatlo... Ostatecznie jednak przysnąłem przy włączonych lampach. Obudziło mnie swędzenie na brzuchu, machinalnie wsadzam rękę pod kołdrę, by sie podrapać i wyciągam jak na załączonym obrazku. Spadam stąd”. A na załączonym do wpisu obrazku palce Nowaka z krwią z rozdrapanych pluskiew. •

codziennie świeże aktualności www.e-hotelarz.pl

Aktualności

Maksymalizacja zysku w hotelu

FOT: hotelarz

westiom maksymalizacji zysku w hotelu poświęcone było ostatnie w tym roku, jedenaste szkolenie w ramach Akademii Hotelarza, które odbyło się hotelu Best Western Felix w War szawie. Andrzej Przeniosło, pełnomocnik zarządu hotelu Warszawianka z Jachranki, szczegółowo omówił zagadnienia związane z eliminowaniem nadużyć w hotelowej gastronomii i optymalizacji kosztów bezpośrednich w obszarze pokoi i gastronomii. Zwrócił uwagę na obszary szczególnie newralgiczne, na pojawianie się nadużyć na etapie zakupów, przyjęcia towaru, sprzedaży i rozliczania oraz przedstawił skuteczne i sprawdzone metody zapobiegania im. Janusz Mituski, partner w firmie konsultingowej Horwath HTL, przedstawił zagadnienia związane z optymalizacją kosztów pośrednich w hotelu, a Elżbieta Nitsze, dyrektor marketingu i sprzedaży w sieci Elbest Hotels,

omówiła temat optymalizacji kosztów zatrudnienia w hotelach oraz skutecznych metod mierzenia efektywności pracy personelu. Uczestnicy mogli dowiedzieć się, jakie usługi najczęściej zlecane są w ramach outsourcingu oraz zapoznać się z analizą zasadności korzystania z usług zlecanych na zewnątrz, a także z najczęściej popełnianymi błędami przy stosowaniu outsourcingu. Poznali też najważniejsze mierniki efektywności pracy oraz systemy oceny pracy okresowej. Uczestnicy w ankietach poszkoleniowych ocenili wysoko zarówno wartość merytoryczną szkolenia, jak i użyteczność przekazanej wiedzy. Serdecznie zapraszamy na wiosenny cykl szkoleń Akademii Hotelarza, których szczegółowy harmonogram już w styczniu pojawi się na www.akademiahotelarza.com • RE

Jak zdobyć klienta?, Jak być konkurencyjnym?, Jak się rozwijać? „Wzrost adaptacyjności mikro, małych i średnich przedsiębiorstw poprzez zarządzanie strategiczne” - realizowany przez Polski Związek Pracodawców Przemysłu Turystycznego i Instytut Turystyki w Krakowie - projekt współfinansowany ze środków europejskich, którego celem jest przekazanie przedsiębiorcom działającym w turystyce wiedzy na temat rozwoju firm, tworzenie planów rozwojowych i strategii dla firmy. W ramach projektu przedsiębiorca może uzyskać BEZPŁATNĄ pomoc w postaci doradztwa lub szkoleń z zakresu szerokiej wiedzy eksperckiej realizowane w formie atrakcyjnych wyjazdów szkoleniowych lub konsultacji, a także sesji coachingowych w Twojej firmie. Dlaczego warto?:  Wzmocnisz pozycję przedsiębiorstwa na rynku poprzez opracowanie i wdrożenie nowych rozwiązań.  Otrzymasz rozległą analizę firmy i wiedzę o najnowszych technikach analiz: m. in. identyfikację potrzeb klientów i propozycje poszerzenia oferty o nowe usługi.  Eksperci bezpłatnie opracują „szytą na miarę” strategię dla Twojej firmy (wartą na rynku komercyjnym kilka tysięcy złotych), kluczowy element sukcesu firmy.  Zdobędziesz wiedzę na temat długofalowego zarządzania firmą, wprowadzania innowacyjnych produktów, trendów rozwojowych i zmian gospodarczych w branży oraz indywidualnych warunków wewnętrznych i zewnętrznych funkcjonowania firmy.  Otrzymasz wskazówki, w które obszary firmy warto inwestować, opracowany plan działań zawierający: obszar do zmian, konkretne rozwiązanie (np. usprawnienie procesu organizacyjnego, redukcji kosztów, znalezienie nowych rynków itd.), akceptowalny dla firmy budżet tych zmian, harmonogram prac związany z ewentualnym wdrażaniem zmian.  Wzmocnisz pozytywny wizerunek firmy jako dbającej o stabilny rozwój, poprzez ciągłe doskonalenie organizacji.  Twoi pracownicy nabędą nowe kwalifikacje. Na podstawie opracowanej strategii, firma będzie miała większą szansę zdobycia środków finansowych z budżetu UE w okresie 2014-2020. W przyszłych latach będą bowiem preferowane wnioski firm posiadających długofalową strategię. Przystępując do projektu zdobędziesz nie tylko wiedzę – zwiększysz swoje szanse rozwojowe. Wykorzystaj szansę! Zgłoś się! http://strategiafirmy.pl/zarzadzanie/

Aktualności zagranica

radykalnie zmienia strategię Sebastien Bazin, wybrany w sierpniu na prezesa Accoru, ogłosił nową strategię grupy. Zrywa ona z dotychczasowym modelem biznesowym opartym na wprowadzanej od trzech lat strategii asset light. Kluczowe w komunikacie Accoru o nowym kierunku rozwoju są dwa stwierdzenia: „stop rozwojowi przez leasing” i „niewystawianie więcej hoteli na sprzedaż”.

ccor podzielony zostanie na dwa działy: HotelServices – który świadczył będzie usługi operatora hotelowego i franczyzodawcy oraz HoltelInvest – działający jako właściciel hoteli i inwestor. „Ta strategia zorientowana na wartość i własność hoteli pociąga za sobą koniec ekspansji przez leasing i wyprzedaż własnych hoteli, chyba że są one strukturalnie nieefektywne” – głosi nowa strategia Accoru.

Nieoczekiwana zmiana strategii Dotychczasowa strategia Accoru „asset light”, ogłoszona w 2010 roku i od tego czasu intensywnie wprowadzana w życie, opierała się na wyprzedaży własnych hoteli i wchodzenie w zarządzanie nimi na zasadzie leasingu zwrotnego oraz na rozwoju przez umowy franczyzowe. Docelowo struktura Accoru, w której dotąd dominowały obiekty posiadane na własność, miała opierać się na proporcjach: 40 proc. pokoi we franczyzie, 40 proc. w zarządzaniu, 20 proc. na własność i w leasingu. Nieoczekiwana dymisja poprzedniego prezesa Accoru Denisa Henniquena w kwietniu tego roku łączona była z naciskami funduszy inwestycyjnych Colony Capital i Eurozeo, posiadających 21 proc. akcji spółki, na szybszą realizację tej strategii. Dzięki wyprzedaży hoteli bowiem udziałowcy szybciej widzieli konkretne pieniądze z dywidendy. Nominacja Sebestiena Bazina, szefa europejskich struktur Colony Capital, interpretowana była jako zwycięstwo funduszy prących do wyprzedaży hoteli „bez względu na wszystko”. Dlatego ogłoszona właśnie nowa strategia Accoru zaskoczyła rynek, gdyż idzie ona wbrew tym interpretacjom – Accor deklaruje wycofanie się ze sprzedaży hoteli „oprócz tych, które osiągają niezadowalające wyniki” i rezygnację z transakcji sale & lease back. Jak powiedział Sebastien Bazin podczas spotkania z analitykami giełdowymi, w ramach poprzedniego systemu grupa nie utworzyła wystarczającej wartości. – Jeśli sprzedawalibyśmy nasze aktywa, utrudniłoby to nasz rozwój – stwierdził stanowczo Bazin. Rynek hotelarski i pracownicy Accoru zastanawiają się, co to oznacza dla każdej z tych stron.

Nowa struktura Accoru „Nowa strategia w celu zwiększenia wzrostu i tworzenia trwałej wartości” ogłoszona 27 listopada zakłada podział Accoru na dwa biznesy: operatorsko-franczyzowy i właścicielsko-inwestycyjny. W części HotelServices skupione zostaną wszystkie działania operacyjne związane z zarządzaniem hotelami i z umowami franczyzowymi. Celem tego departamentu ma być wzmocnienie siły poszczególnych marek poprzez ich szybki rozwój i zapewnienie sprawnej dystrybucji. Składał się będzie z działów Management & Franchise, Sales & Marketing, Distribution oraz IT, świadcząc usługi dla wszystkich 3,6

10 HOTELARZ grudzień 2013

tys. hoteli Accoru działających pod 14 markami. 46 proc. z tych hoteli działa w segmencie economy (ibisy, F1, Adaggio Access), 40 proc. w segmencie midscale (Novotele, Mercure, Adagio), a 14 proc. w segmencie luxury/upscale (Sofitel, Pullman, MGallery, Grand Mercure). W części HotelInvest znajdą się wszystkie operacje związane z prowadzeniem hoteli posiadanych na własność i z inwestycjami w nowe hotele budowane z własnych środków. Obejmie on 1,4 tys. hoteli. 95 proc. z nich działa w segmencie economy i midscale. HotelInvest ma stać się największym inwestorem hotelarskim w Europie w segmencie hoteli ekonomicznych i ze średniej półki, ze szczególnym uwzględnieniem rynków w Europie Środkowej i Wschodniej. – Accor jest silną i wyjątkową grupa mogącą czerpać korzyści ze swoich bogatych możliwości. To wymaga dogłębnej, szybkiej transformacji zarówno jej modelu biznesowego, jak i samej organizacji, a także jasnej i długoterminowej wizji, a potem trzymania się jej. Nowa strategia ma na celu wykorzystanie całego potencjału Accoru płynącego z jego dwóch głównych aktywności i maksymalizację wartości dla udziałowców – tłumaczy Sebastien Bazin. Wszystkie marki pogrupowane będą w trzy segmenty: luxury/ upscales, middle, economy i podzielone geograficznie na regiony, których kierownictwa będą posiadały dużą autonomię. Nowe kierownictwo Accoru (executive committee) składało się będzie z dziesięciu członków, w tym pięciu szefów regionalnych. Oznacza to nowe rozdanie personalne w Accorze i zmiany, które obejmą całą strukturę grupy, w tym polski oddział Accoru/Orbisu.

Co dalej w Orbisie? Orbis w chwili ogłoszenia nowej strategii asset light trzy lata temu posiadał 87 proc. hoteli na własność, 8 proc. prowadził w ramach dzierżawy, a 5 proc. w ramach umowy o zarządzanie. Nie posiadał żadnego hotelu we franczyzie. – Będziemy dążyć do pozostania wyłącznie operatorem hotelowym i dostawcą usług w tym sektorze, a nie bycia właścicielem murów hotelowych. Zarządzanie nieruchomościami to zupełnie inna specjalizacja, a my jesteśmy ekspertami od zarządzania hotelami – mówił wówczas Laurent Picheral, nowomianowany prezes Orbisu. W ciągu następnych lat Orbis mocno uaktywnił się na rynku franczyzowym, podpisując kilkanaście umów na nowe hotele. Zaczął też sprzedawać nieruchomości, jak np. Mercure Kasprowy, choć nie przeprowadzał transakcji na zasadzie sale & lease back, gdyż zazwyczaj w ich ramach sprzedawane były łączone pakiety kilku hoteli, nawet z różnych krajów, więc decydowano o tym na wyższym szczeblu. Jak będzie to wyglądało teraz po zmianie strategii i wprowadzeniu nowej struktury spółki? Wszyscy zadają sobie to pytanie. •

codziennie świeże aktualności www.e-hotelarz.pl

Fundusz Blackstone Group, właściciel sieci Hilton Worldwide, którą kupił w 2007 roku za 26 mld dolarów, wystawił na sprzedaż 11,5 proc. swoich udziałów. Cena za akcję Hiltona wynosiła 20 dol. i po rozpoczęciu notowań wzrosła o 6,5 proc. do 21,3 dol. Kapitalizacja spółki wyniosła 19,7 mld dolarów, co czyni ją najbardziej wartościową siecią hotelarską na świecie (obecna wartość Starwood Hotels & Resorts wynosi 14,3 mld dol., a Marriott International 14,1 mld). Był to też największy debiut firmy hotelarskiej na giełdzie. Hyatt Corporation, który debiutował w 2009 roku, zarobił wówczas 1,1 mld dolarów, a Rezidor Hotel Group w 2006 roku 659 mln. Blackstone chce przeznaczyć 1,25 mld z pozyskanej kwoty na spłatę długów. W rękach funduszu pozostało 76,2 proc. udziałów (część akcji należy do udziałowców mniejszościowych). •

Moskwa: kompleks Rezidora na tysiąc pokoi

arlson Rezidor Hotel Group podpisała umowę na otwarcie w Moskwie kompleksu hotelowego na tysiąc pokoi, składającego się z dwóch obiektów: Radisson Congress Hotel i Park Inn by Radisson. Inwestycja, zlokalizowana na terenie Wszechrosyjskiego Centrum Wystawowego, zakończona ma być w 2016 roku. Radisson Congress Hotel będzie miał 400 pokoi i 4 tys. mkw. powierzchni konferencyjnej, a Park Inn – 600 pokoi. Prezes Rezidora Wolfgang Neumann po podpisaniu umowy z konsorcjum LLC Renaissance of VVC, które jest deweloperem tego projektu, stwierdził: – Ta inwestycja umocni naszą sieć w stolicy Rosji i stworzy nowe możliwości, szczególnie dla segmentu MICE. Radisson Congress Hotel będzie miał największą przestrzeń konferencyjną ze wszystkich międzynarodowych hoteli w Moskwie – powiedział Wolfgang Neumann. – Dzięki swoim zasobom naturalnym, centrom finansowym i ekonomicznym oraz ogromnym wydarzeniom, jak Olimpiada w 2014 roku, Rosja prezentuje ogromny potencjał wzrostu. •

Marriott i Gay Games

arriott International ogłosił, że będzie Platynowym Sponsorem i wyłącznym partnerem hotelowym Igrzysk Gejowskich w 2014 roku organizowanych przez Cleveland Foundation. Igrzyska odbędą się w Cleveland w stanie Ohio w dniach 9-16 sierpnia i będą się składały z konkurencji w 35 dyscyplinach oraz z towarzyszących wydarzeń kulturalnych, a 491-pokojowy Renaissance będzie głównym hotelem igrzysk. – Jesteśmy dumni, że możemy być platynowym sponsorem Gay Games – powiedziała Joanna Todd, wiceprezes ds. marketingu w Mariott International. – Dla firmy, która zobowiązała się do promowania różnorodności i integracji społecznej, bycie oficjalnym partnerem jest naturalnym przedłużeniem naszego nieustającego zaangażowania na rzecz tej społeczności. Wiemy, że mamy gości z grupy LGBT wraz z rodzinami i przyjaciółmi i chcemy, aby czuli się komfortowo podczas pobytu u nas. •

www.e-hotelarz.pl

M LA K

ieć Hilton Worldwide zadebiutowała 12 grudnia na nowojorskiej giełdzie, sprzedając akcje za ponad 2,35 mld dolarów. To największy debiut spółki hotelarskiej na giełdzie i trzeci pod względem wielkości w tym roku w USA.

Hilton wszedł na giełdę

Aktualności zagranica

Rynek hoteli konferencja

Hotel Trends 2013 najważniejsze wydarzenie w branży

12 HOTELARZ grudzień 2013

hotelowej. Paneliści zagraniczni potwierdzili potencjał polskiego rynku, który charakteryzuje się stabilnym wzrostem. Peter Vermeer, wiceprezes ds. rozwoju w Europe Wschodniej InterContinental Hotels Group, zauważył niewykorzystane możliwości promocji Polski jako kraju bogatego w miejsca jeszcze nieodkryte. – W Polsce środki marketingowe oraz rozbudowa infrastruktury powinny służyć rozwojowi tzw. green travelling. Podkreślając ekskluzywność takiego sposobu spędzania wolnego czasu, wasz kraj jest w stanie przyciągnąć turystów indywidualnych nie tylko z Niemiec, ale także z krajów skandynawskich czy Europy Wschodniej – podkreślił Peter Vermeer. W panelu poświęconym rosnącemu znaczeniu pośredników w hotelarstwie zastanawiano się, czy hotelom grozi sprowadzenie jedynie do roli wykonawcy zamówionej usługi, a hotelarze całkowicie utracą kontakt z gośćmi i kluczowymi kontrahentami. Co jest niezbędne do odzyskania równowagi w relacji z pośredniakami? – Nie jesteśmy wrogami pośredników, tym

www.e-hotelarz.pl

fot.: zbigniew adamów bielkowicz (2), jacek barcz (2)

ierwsza edycja organizowanej przez „Hotelarza” i Horwath HTL konferencji Hotel Trends Poland 2013, która odbyła się 28 listopada w hotelu Sofitel Warszawa Victoria, okazała się największym i najważniejszym spotkaniem branży hotelarskiej w Polsce. Zgromadziła 250 uczestników oraz panelistów ze światowych sieci, grup i funduszy inwestycyjnych, a także najlepszych ekspertów branżowych z Polski. Hotel Trends Poland 2013 – Asset Management & Operations to największe forum wymiany wiedzy, doświadczeń i najlepszych praktyk. Na konferencji pojawili się właściciele i inwestorzy hoteli, prezesi i członkowie zarządów spółek hotelarskich, dyrektorzy i managerowie obiektów hotelowych i gastronomicznych, przedstawiciele firm deweloperskich i funduszy inwestycyjnych, a także dostawcy produktów i usług dla branży hotelarskiej. Konferencja składała się z sześciu paneli tematycznych, dotyczących najważniejszych problemów i wyzwań stojących przed hotelarzami w Polsce. Podczas wystąpienia otwierającego konferencję Janusz Mitulski, Partner Horwath HTL Polska i Wiceprezes Izby Gospodarczej Hotelarstwa Polskiego, podsumował sytuację w branży w latach 2008–2013. – W tym okresie zaobserwowaliśmy w Polsce 50% wzrost liczby obiektów hotelowych i 30% wzrost podaży pokoi. Niestety wskaźniki RevPAR wzrosły jedynie w Warszawie i w Gdańsku. Zmianę sytuacji można osiągnąć przyciągając gości zagranicznych. Działania promocyjne Polski na świecie to konieczny element intensywnego zaangażowania branży hotelarskiej, która powinna dążyć do wewnętrznej integracji i wymiany danych. Tylko wspólna strategia może przełożyć się na efektywną współpracę np. z organizacjami turystycznymi – apelował Mitulski. Pierwsza dyskusja, moderowana przez Jamesa Chappella, global business director w Horwath HTL, poświęcona była najnowszym trendom w branży

Rynek hoteli konferencja

niemniej musi być zachowana równowaga – podsumowuje moderator tej dyskusji Dariusz Futoma z firmy DAKO. – Kwestie poruszane w panelu, ze szczególnym uwzględnieniem rate parity, jednoznacznie pokazały, jak ważna będzie w najbliższej przyszłości integracja środowiska. Więcej, branża hotelarska powinna wymagać i wspomagać stanowcze i skonsolidowane działania instytucji hotelowych do tego powołanych, w celu wzmacniania pozycji hotelarzy w ich działalności biznesowej wobec dominującej roli pośredników. W kolejnej części konferencji dotyczącej „Techniki i technologii w służbie hotelarza” omawiano problemy związane m.in. z przepustowością internetu, klimatyzacją i oświetleniem LED. – Panel miał zasygnalizować hotelarzom kierunki rozwoju technicznego ich obiektów. Osią rozmowy był rozwój technologii towarzyszących kreowaniu obiektów i podążających za tym rozwojem oczekiwań gości – mówi jej moderator Ireneusz Dudek z firmy Hotel Inwest. – Trendy w branży napędzane będą rosnącymi oczekiwaniami gości wspieranymi rozwojem technologii z dziedziny IT i coraz bardziej wyśrubowanymi wymogami ekologii. Nowoczesne technologicznie hotele będą zdecydowanie bardziej konkurencyjne. Panel poświęcony tematowi „Jak sprzedać hotel” poprowadził Daniel J. Pugh, wiceprezes Jones Lang LaSalle Hotels & Hospitality Group, firmy, która pośredniczyła ostatnio w sprzedaży hoteli Bristol i Sheraton Kraków. Uczestnicy dyskusji rozmawiali o metodach określania wartości hotelu, odpowiednim czasie na jego sprzedaż, o czynnikach, które mogą podnieść jego wartość oraz o tym, jak hotel oceniany jest przez kupującego i co jest dla niego ważne. W dyskusji dotyczącej tematu „Zysk a trendy w gastronomii hotelowej” uczestnicy przedstawili najnowsze trendy w gastronomii hotelowej i restauracjach, kwestie działalności bankietowej w hotelu, zalet i wad półproduktów. Rozmawiali też o tym, kiedy warto ograniczać gastronomię w hotelu. – Gastronomia hotelowa podlega trendom światowym i zmienia swój charakter. Jednak nie zawsze ekonomia i trendy decydują o być albo nie być restauracji w hotelu. Bywa, że mała restauracja staje się mocnym elementem marketingowym hotelu i pomimo niezadowalających wyników należy o nią dbać – podsumowuje dyskusję jej moderator Andrzej Przeniosło z hotelu Warszawianka. – Poznaliśmy opinie praktyków na temat rynku usług zewnętrznych dla gastronomii. Niestety brakuje profesjonalnych firm dostarczających produkty według przepisu i standardu zatwierdzonego przez szefa kuchni i serwowanego tylko w jego hotelu. Niezadowalający poziom usług outso-

www.e-hotelarz.pl

Konferencja składała się z sześciu paneli tematycznych, dotyczących najważniejszych problemów i wyzwań stojących przed hotelarzami w Polsce

urcingowych personelu sprawia, że ciężko bez obniżenia standardu stosować metody, które z powodzeniem powinny ograniczyć bezpośrednie koszty gastronomii. W ostatnim panelu poświęconym tematowi edukacji, która stanowi klucz do sukcesu branży hotelowej, dyskutowano o oczekiwaniach pracodawców, różnicach w edukacji w Polsce i za granicą, a także o propozycjach zmian w nauczaniu i programach praktyk. – Kiedy w jednym miejscu spotyka się takie grono, można być pewnym, że dyskusja będzie dotyczyć nie tylko bieżącej sytuacji. W rozmowach często pojawiały się również najnowsze trendy w branży. Które z nich najszybciej dotrą do polskich gości? To zależy m.in. od pracy osób, które zebrały się na naszej konferencji – powiedział Krzysztof Gonciarek, dyrektor Polskich Wydawnictw Specjalistycznych ProMedia, wydawcy miesięcznika „Hotelarz”. Po konferencji jej uczestnicy mogli kontynuować dyskusje podczas Business Mixera. Całe wydarzenie zostało bardzo wysoko ocenione zarówno przez uczestników, jak i międzynarodowych gości. Dlatego też organizatorzy: magazyn Hotelarz i firma doradcza Horwath HTL podjęli decyzję o kontynuowaniu organizacji konferencji w kolejnym roku. Więcej informacji o terminie oraz tematyce podamy państwu w I kwartale 2014 r. • 2013 grudzień HOTELARZ 13

Rynek hoteli konferencja Konferencję rozpoczęli Rafał Szubstarski z „Hotelarza”, Renata Toczysko-Seliga z MSL Group i Janusz Mitulski z Horwath HTL Polska…

James Chappell, global business director w Horwath HTL

Dariusz Futoma, DAKO Moskwa

Ireneusz Dudek z Hotel Inwest…

Daniel J. Pugh, wiceprezes ds. hotelarstwa w Jones Lang LaSalle

Andrzej Przeniosło, hotel Warszawianka w Jachrance

Witold Drogoń z IGHP

…który na wstępie omówił sytuację na polskim rynku hotelowym

Peter Vermeer, IHG.; Susanne Friedrich, Rezidor Hotel Group; David Henry, Orbis S.A.; Sarah Duignan, STR Global; Magdalena Sekutowska, Hilton Worldwide

Grażyna Kowalczyk, Narvil Conference & SPA w Serocku; Krzysztof Jędrocha, Polish Prestige Hotels; Ireneusz Węgłowski, Orbis S.A.; Tomasz Szyszko, Louvre Hotels Group; Krzysztof Szadurski, Hotele Syrena

Piotr Kłak, Doradztwo Informatyczne PIK; Marek Kubacki, PHU Promar; Jarosław Barański, Thorn Lighting Polska; Miłosz Stanisławski, Sound Garden Hotel Warsaw; Jan Kordasiewicz, Kancelaria Doradztwa Gospodarczego Cieślak&Kordasiewicz

Frank Hildwein, Deka Immobilie; Katarzyna Pawlak, Comparables; Georg Schlegel, Choice Hotels Europe; Agata Demuth, Kancelaria Prawna Schoenherr; Jarosław Błaszczak, Ipopema Securities

Marek Pawłowicz, Tatra Club 2000 Hotel Belvedere; Wojciech Fronczak; Michała Mamorski, Dr Irena Eris Wzgórza Dylewskie; Pawełł Anders, WineStone Orbis.

Robert Węglarz, Interferie; Elżbieta Nitsze, Elbest Hotels; Bartłomiej Walas, POT; dr Piotr Dominik z Almamer Szkoła Wyższa

fot.: jacek barcz

panele

Rynek hoteli konferencja

Blisko 250 uczestników konferencji przysłuchiwało się dyskusjom i brało w nich aktywny udział

kuluary

Rynek hoteli konferencja

fot.: jacek barcz, zbigniew adamów-bielkowicz

sera ik M s s e Busin W trakcie nuować y t n o k było można opinii ę n ia m wy osferze m t a j e maln w niefor

Rynek hoteli konferencja

branży la d y c w osta Czołowi d ntowali e z e r p j ie jąc wiele k u z ią w a hotelars n ty i usługi, k u d o r p owych s e n iz swoje b w kontaktó h c y n c w owo

Rynek hoteli wywiad

Chcemy wkrótce wejść do Polski Rozmowa z Georgem Schlegelem, odpowiedzialnym za rynek Europy Środkowej w Choice Hotels International Pańska obecność jako panelisty na naszej konferencji Hotel Trends świadczyłaby o tym, że Choice Hotels planuje wejście na polski rynek w najbliższym czasie… Rzeczywiście jesteśmy zainteresowani wejściem na polskim rynek. Szukamy obecnie partnerów, z którymi moglibyśmy współpracować w ramach jednej marki lub od razu kilku. Ponieważ jesteśmy w 100 procentach firmą franczyzową, nie inwestujemy bezpośrednio w budowy hoteli ani w umowy leasingowe. Nasze marki generalnie pasują tak do nowo budowanych hoteli, jak i do już funkcjonujących. Jesteśmy po wstępnych rozmowach, dlatego nie możemy potwierdzić, kiedy dokładnie wejdziemy na polski rynek, ani podać nazw firm, z którymi rozmawiamy. Jak postrzegacie polski rynek hotelowy w porównaniu do innych rynków w Europie? Które segmenty rynku są dla was najbardziej interesujące w Polsce? Dostrzegamy duży potencjał dla marek z segmentu ekonomicznego i średniego w lokalizacjach miejskich. W porównaniu do zachodnich rynków hotelarskich widzimy tu wyraźny brak hoteli sieciowych. Segment hoteli z najwyższej półki to inna historia, ponieważ według nas jest na nie ograniczony rynek. W tym przypadku dużym wyzwaniem jest osiągnięcie średnich cen za pokój na odpowiednim poziomie. Natomiast marki z segmentu średniego i ekonomicznego bardziej są w stanie zaspokoić popyt po odpowiednich cenach, płynący z rynku krajowego. Generalnie ten segment jest też najbardziej interesujący dla inwestorów i operatorów hotelowych, bo wymaga, w porównaniu do hoteli full-service’owych, mniejszych inwestycji. Co więcej, hotele te są bardziej elastyczne w czasach zawirowań gospodarczych. To przekłada się stabilny biznes dla operatora, więc też na mniejsze ryzyko finansowe dla banków i inwestorów. Które z waszych marek najbardziej pasują do polskiego rynku? Comfort w segmencie ekonomicznym i Quality w segmencie średnim. Chociaż widzę też rynek dla Clarion Hotels z wyższej półki, ale jest on zdecydowanie bardziej ograniczony. Jakie lokalizacje są dla was najbardziej interesujące w Polsce? Generalnie mówimy o ośmiu-dziesięciu największych miastach w Polsce, szukamy hoteli biznesowych. Nie jesteśmy zainteresowani hotelami wypoczynkowymi! Z kim chcecie współpracować w Polsce? Szukamy do współpracy właścicieli istniejących hoteli, tak jak i inwestorów powstających obiektów, którzy nie chcą nimi samodzielnie zarządzać, bo

18 HOTELARZ grudzień 2013

oferujemy też rozwiązania polegające na tym, że możemy być operatorem hotelu lub wynajętym managerem. Nasz idealny partner to średniej wielkości firma hotelowa posiadająca 3-5 działających hoteli biznesowych, szukająca wsparcia z międzynarodowej grupy hotelarskiej z dobrymi markami. Jesteście zainteresowani również współpracą z niezależnymi, pojedynczymi hotelami? Generalnie tak, jednak jeśli wchodzimy na rynek, pierwsze hotele powinny znajdować się w kluczowych miastach, najlepiej w Warszawie, i mieć dużo pokoi, im więcej, tym lepiej. W dalszym etapie jesteśmy otwarci również na współpracę z mniejszymi hotelami oferującymi 30-40 pokoi w dużych i średnich miastach. Choice Hotels był już przez chwilę obecny na polskim rynku w 2010 roku, współpracując z siecią Hotel System, której obiekty przez pewien czas działały pod markami Comfort, Quality i Clarion. Jak wspomnienia z tej współpracy? To było na długo przed moim przyjściem do firmy, więc nie mogę wiele na ten temat powiedzieć. Ale krótko mówiąc, mieliśmy pecha i wybraliśmy złego partnera, który nie był w stanie wypełnić swoich zobowiązań. Dlatego właśnie poświęcamy też dużo czasu, aby znaleźć odpowiednich partnerów.

Rozmawiał Rafał Szubstarski

choice hotels international Choice Hotels International to druga sieć na świecie pod względem liczby hoteli, posiadająca 6,3 tys. obiektów. Jej działalność opiera się na umowach franczyzowych. Założona została w 1939 roku przez kilka niezależnych moteli na Florydzie, które zaczęły działać pod nazwą Quality Courts United. W latach 70. hotele sieci pojawiły się poza USA, m.in. w Niemczech i Belgii. W 1990 roku, po dołączeniu kilku nowych marek, jak Clarion, Comfort i Sleep Inn, firma przyjęła obecną nazwę. Od 1996 roku notowana jest na nowojorskiej giełdzie. Obecnie w portfolio Choice znajduje się 11 marek ze wszystkich segmentów, działających w ponad 30 krajach. W Europie Choice oferuje franczyzodawcom trzy marki: Clarion, Quality i Comfort, poszukując głównie partnerów dysponujących kilkoma nieruchomościami hotelowymi. Sieć zapewnia dużą elastyczność standardów wchodzącym hotelom oraz deklaruje, że opłaty za franczyzę należą do „najbardziej konkurencyjnych na rynku”.

www.e-hotelarz.pl

Pamiętaj o zamówieniu

prenumeraty Hotelarza na 2014 rok. 18 S 3850 INDEK

12 CENA

ZŁ (w

tym 5%

NR 10 (60 9) pAźDZI ErNIK 201 3

VAT)

ISSN 013 7-7612

12 37-76 ISSN 01

7) NR 8 (60

INDEKS 385018

CENA 12 ZŁ

(w tym 5%

13 IEń 20 SIErp

ości

inwestycji

BC ho

telowych

rNIK 201 3

RZ pA źDZIE

HOTELA

lu A SIL Nr ka h ot e ma

H o te

pr z yszlł

VAT)

LARZ

HOTE 13 IEń 20

SIErp

.hois www

tgrou

a a m k l r e

ać ? w o d l M e t r zFerbaanc Nie ja k ją wz y z a y b ra ć p.com

8-23

2013-0

14:45:

oistgrou

p.com

r e k l a m a

w w w.h

Prenumerata roczna: z 10% rabatem –130 zł

Aby złożyć zamówienie wypełnij formularz na www.e-hotelarz.pl lub zadzwoń do nas pod numer 22 333 88 26

wraz z partnerami składa życzenia świąteczne i noworoczne

Klientom i Partnerom naszej firmy składamy najlepsze życzenia zdrowych i radosnych Świąt oraz wszelkiej pomyślności w nowym 2014 roku!

LSI Software S.A.

FOT. pixabay, sxc

przybyszewskiego 176/178 | 93-120 Łódź www.lsisoftware.pl | Infolinia: 800 811 574

Niech zbliżające się Święta Bożego Narodzenia upłyną w atmosferze ciepła i spokoju, a nadchodzący Nowy Rok 2014 obﬁtuje w pomyślność i energię do tworzenia nowych pomysłów i realizacji planów. www.krzeslabankietowe.pl

Temat numeru podsumowania

naj Wszystko co najważniejszego wydarzyło się na rynku w tym roku. Już po raz czwarty redakcja „Hotelarza” przyznaje swoje nagrody – 7 NAJ ROKU. Honorujemy w ten sposób najważniejszych ludzi, hotele, marki, sieci i wydarzenia, które wywarły wpływ na polski rynek hotelarski w mijającym roku. A był to rok obfity w wydarzenia, na które warto było zwrócić uwagę.

 NAJ – DEBIUT ROKU  DoubleTree by Hilton Łódź

Największy hotel otwarty w tym roku w Polsce, z klarownym pomysłem wpisanym w lokalizację przy Wytwórni Filmów Fabularnych, dobra marka, solidny polski inwestor – Grupa Toya. Czyli jest wszystko to, co powinno się składać na kolejny dobry hotel w Polsce. Dwa hotele nowego nurtu, różniące się zasadniczo od siebie, ale oparte na podobnym koncepcie, który zaczyna dominować we współczesnym hotelarstwie – zaawansowane pod względem hi-tech, z nowoczesnym designem, dopasowane do mobilnych potrzeb gości. Puro to drugi hotel tej marki, Sound Garden to debiut takiego konceptu w Warszawie. Główna różnica między nimi polega na wielkości pokoi, które w Sound Garden są bardziej "kompaktowe" czyli mniejsze, przeznaczone bardziej do jednodniowych pobytów biznesowych.

3. Novotel Łódź / Golden Tulip Residence Gdańsk / GrandHotel Tiffi w Iławie

Trzy debiuty, które zasługują na uwagę: Novotel – bo to ostatni hotel budowany przez Orbis; Golden Tulip – bo to jeden z największych obiektów otwartych w ubiegłym roku; GrandHotel Tiffi – bo to przykład dobrego hotelu niezależnego zrobionego z rozmachem.

22 HOTELARZ grudzień 2013

DEBIUT ROKU 2009: andel’s Łódź DEBIUT ROKU 2010: Hilton Gdańsk DEBIUT ROKU 2011: Krasicki, Lidzbark Warmiński DEBIUT ROKU 2012: Narvil Spa & Conference, Serock

www.e-hotelarz.pl

FOT. archiwum

2. Sound Garden Hotel Warszawa / Puro Hotel Kraków

Temat numeru podsumowania  NAJ – CZŁOWIEK ROKU  Małgorzata Morek

Dyrektor ds. rozwoju franczyzy w Orbis SA. Człowiek Roku, bo niewątpliwie projekty franczyzowe rozwijały się w Orbisie bardzo dynamicznie. W ramach marek Mercure i ibis Styles w 2013 roku zaczęło funkcjonować 14 hoteli, które ruszyły lub na które podpisano umowy. Choć niektóre wcześniej były już zarządzane przez Orbis (jak Holiday Inn w Warszawie czy Halny w Cieszynie), to na pewno za większość z hoteli wchodzących w tym roku do sieci Orbis/Accor odpowiada praca Małgorzaty Morek. Z hotelarstwem związana jest od 20 lat, rozpoczęła w sieci Intercontinental w Chicago, w Chicago ukończyła też studia na kierunku zarządzania. Od 2000 roku związana z siecią Accor na szczeblu korporacyjnym w Orbis. W latach 2005-2011 była dyrektorem operacyjnym kilku hoteli różnych marek w regionie centralnym oraz dyrektorem operacyjnym hoteli marki Orbis. Od kwietnia 2012 roku na stanowisku dyrektora ds. rozwoju franczyzy, odpowiada za realizację strategii rozwoju poprzez umowy franczyzy i zarządzania.

2. Gheorghe Cristescu

Rozwój sieci Best Western w Polsce nie zwalnia tempa, a za tym rozwojem stoi Gheorghe Cristescu. W tym roku otwartych zostało kilka nowych hoteli, na otwarcie kilku następnych podpisano umowy. Z marką Best Western związanych jest już w Polsce ponad 25 hoteli, z czego większość to efekt pracy Gherogha Cristescu.

3.Rune Askevold

Współtwórca konceptu Puro Hotels i dyrektor zarządzający tej sieci, która w tym roku otworzyła wprawdzie dopiero drugi hotel – w Krakowie, ale już cieszy się dużym powodzeniem i rozpoznawalnością wśród gości. A to właśnie dzięki swojemu pomysłowi, który odzwierciedla najnowsze trendy w światowym hotelarstwie. Przyszły rok zapowiada się jeszcze lepiej, z otwarciami hoteli w Poznaniu i Gdańsku oraz umową na otwarcie hotelu w Warszawie.

CZŁOWIEK ROKU 2009: Bracia Wiesław, Leszek i Tadeusz Likusowie CZŁOWIEK ROKU 2010: Jan Wójcikiewicz CZŁOWIEK ROKU 2011: Andrzej Dowgiałło CZŁOWIEK ROKU 2012: Gheorghe Cristescu www.e-hotelarz.pl

 NAJ – MARKA ROKU  Mercure

W 2013 roku pojawiło się dziewięć nowych hoteli związanych z tą marką. Zaczęło działać pod nią sześć nowych obiektów, w tym trzy funkcjonujące wcześniej pod innymi brandami: Holiday Inn w Warszawie (zarządzany od początku przez Orbis), DeSilva w Warszawie i Orbis Hotel Halny w Cieszynie oraz trzy w ramach umów franczyzy: Vestil w Piotrkowie, Motyl w Krynicy i Patria w Wiśle. Podpisano też nowe umowy na hotele Sepia w Bydgoszczy i Dosłońce k. Racławic (oraz na hotel w Rydze).

DO UBIEGŁEJ EDYCJI ‘NOWA MARKA ROKU’ NOWA MARKA ROKU 2010: B&B Hotels NOWA MARKA ROKU 2011: Puro Hotel NOWA MARKA ROKU 2012: Hampton by Hilton

2. Best Western

W 2013 roku pojawiło się siedem nowych hoteli związanych z tą marką. Zaczęły działać cztery hotele (RT Galicja w Krakowie, Agit w Lublinie, Business Faltom w Gdyni-Rumi, Top Hotel w Modlinie), podpisano też umowy na trzy kolejne: we Wrocławiu, Opolu i Płocku.

3. Hampton by Hilton / ibis Styles Hampton by Hilton: otwarto dwa nowe Hamptony w Warszawie i Gdańsku, w przyszłym

roku uruchomiony ma być 300-pokojowy Hampton w Warszawie, a więc w latach 2013-14 pojawią się co najmniej trzy hotele marki. ibis Styles: w 2013 roku pod markę ibis Styles wszedł dotychczasowy Holiday Inn Express w Wałbrzychu, a podpisano też umowy na otwarcie w kolejnych latach hoteli we Wrocławiu, Siedlcach i Nowym Sączu.

 NAJ – SIEĆ ROKU  Orbis/Accor

Niekwestionowanie najbardziej aktywna w 2013 roku sieć na polskim rynku hotelarskim – wreszcie. Pod jej markami zaczęło funkcjonować kilkanaście nowych obiektów, głównie w ramach franczyzy (część w formie podpisanych umów na otwarcia w kolejnych latach). Wystartował duży Novotel w Łodzi, wprowadzono pod markę Mercure warszawskie Holiday Inn i DeSilva, a pod markę ibis Styles – Holiday Inn Express w Wałbrzychu, ruszyło kilka niezależnych hoteli pod tymi brandami. Na SIEĆ ROKU 2009: Starwood pewno Orbis było widać w tym roku na rynku. Jak to SIEĆ ROKU 2010: Hilton Worldwide będzie wyglądało w przyszłym roku, przy zapowiadanej SIEĆ ROKU 2011: Best Western przez nowego prezesa nowej strategii?

SIEĆ ROKU 2012: Best Western

2. Hilton Worldwide

Trzy nowe hotele z ponad 430 pokojami robią wrażenie. A do tego DoubleTree w Łodzi może aspirować do elity polskich hoteli, natomiast dwa Hamptony w Warszawie i Gdańsku do elity polskich hoteli w swoim segmencie. A sieć nie zwalnia tempa i w przyszłym roku też będzie o niej kilka razy głośno, jak np. przy otwarciu DoubleTree w Warszawie i największego Hamptona w globalnej sieci – z 300 pokojami – w centrum Warszawy.

3. Louvre Hotels Group / Best Western / Puro Hotel Louvre Hotels Group: w ciągu kilku tygodni uruchomił trzy dobre hotele – Golden Tulip w Gdańsku

i Krakowie oraz Campanile w Bydgoszczy. Best Western: cały czas utrzymuje szybkie tempo rozwoju, włączając do sieci hotele średniej i mniejszej wielkości. Puro Hotel: w tym roku sieć otworzyła hotel w Krakowie, w przyszłym otworzy w Poznaniu i Gdańsku. Trzy hotele w dwa lata, budowane od fundamentów – wynik zasługujący na uznanie.

2013 grudzień HOTELARZ 23

Temat numeru podsumowania  NAJ – GORĘTSZE MIEJSCE ROKU 2013  Łódź

Dużo się wydarzyło w tym roku na rynku hotelarskim w Łodzi, jak w rzadko którym mieście. W ciągu kilku tygodni ruszyły DoubleTree by Hilton, Novotel i Tobacco Hoteł, łącznie z ok. 460 pokojami. A rok wcześniej wystartował Holiday Inn. Miejsce stało się naprawdę gorące. Musi to skutkować wojną cenową, ale też wiarą w to, że znajdzie się popyt na wszystkie te obiekty.

2. Warmia i Mazury

Mimo że to nasz ósmy cud świata, region był dotąd ubogi w inwestycje hotelarskie. A tymczasem w 2013 roku sporo się tam zadziało. Ruszyły trzy obiekty o standardzie 5-gwiazdkowym (do tej pory w całym województwie funkcjonował jeden – SPA Dr Irena Eris Wzgórza Dylewskie): GORĄCE MIEJSCE 2009: Kołobrzeg GrandHotel Tiffi, Marine Golf Club i Mikołajki, do tego Mikołajki by DeSilva. A w przyszłym roku GORĄCE MIEJSCE 2010: Katowice otworzyć ma się też duży hotel Plaza by Condohotels w Ostródzie. Dzieje się.

GORĄCE MIEJSCE 2011: Świnoujście GORĄCE MIEJSCE 2012: Rzeszów

3. Warszawa

Już w tym roku miało to być gorące miejsce, bo zapowiadano otwarcie DoubleTree by Hilton i Renaissance, łącznie z ok. 500 pokojami w najwyższym standardzie. Ale w obydwu przypadkach budowy się opóźniły (chociaż z różnych powodów). A w przyszłym dojdzie do tego też otwarcie Hampton by Hilton z 300 pokojami i 4-gwiazdkowej Plazy koło Służewca ze 160 pokojami. Czyli na rynku pojawi się ok. 1000 nowych pokoi. Na szczęście w oddalonych od siebie jak na jedno miasto lokalizacjach, więc jeśli wszystkie projekty będą profesjonalnie przygotowane, to mają szanse na sukces.

 NAJ – SUMA ROKU  ok. 60 mln euro?

Nieujawniona suma, za którą został sprzedany hotel Bristol. Ale można ją oszacować. W 2011 roku budynek Bristolu został sprzedany za 19,5 mln euro przez Orbis spółce Rosmarinum Investments. 13 mln euro wydano potem na jego generalny remont. Razem to 32,5 mln euro „nakładów własnych”. Hotel ma markę jedynego luksusowego w Polsce, do tego sprzedany został w okresie prosperity na takie transakcje. Można szacować, że inwestor sprzedał go z ok. 100 proc. zyskiem czyli za ok. 60 mln euro.

38 mln euro

Za tyle sprzedany został krakowski hotel Sheraton francuskiemu funduszowi Algonquin, dla którego była to pierwsza transakcja poza Europą Zachodnią, co świadczy o rosnącej atrakcyjności polskiego rynku hotelarskiego

36 mln euro

Tyle wyniosły szacunkowe koszty budowy DoubleTree Łódź wraz z dostosowaniem przyległych budynków Wytwórni Filmów Fabularnych, również na inne cele niż hotelowe

SUMA ROKU 2010: 32 mln euro za hotel Radisson w Krakowie SUMA ROKU 2011: 50 mln euro za hotel Sobieski w Warszawie SUMA ROKU 2012: 103 mln euro za Intercontinental Warszawa

 WYDARZENIE ROKU PRZYSZŁEGO?  Otwarcie DoubleTree by Hilton w Wawrze

Zapowiadany już na ten rok, ale opóźniony z powodu kłopotów z finansowaniem, w 2014 roku w końcu ma ruszyć. I będzie to jeden z hoteli Naj pod wieloma względami. Jeden z największych w Polsce – z ok. 360 pokojami, centrum konferencyjnym o powierzchni 5 tys. mkw. i strefą SPA & wellness o powierzchni 2 tys. mkw. Czekamy.

2. Otwarcie Renaissance by Marriot w Warszawie

Również miał wystartować już w tym roku, ale bankructwo generalnego wykonawcy wydłużyło ten proces. A będzie to hotel, na który wszyscy cudzoziemcy i Polacy przylatujący na Okęcie natkną się zaraz po wyjściu z lotniska. 225 pokoi, 650 mkw. powierzchni konferencyjnej, SPA & wellness z basenem. Będzie to pierwszy 5-gwiazdkowy hotel w szeroko pojętej strefie lotniska Okęcie aż po Marriott.

3. Otwarcie Plaza by Condohotels w Ostródzie / Otwarcie Hampton by Hilton Warszawa Plaza by Condohotels: Kompleks ze 160 pokojami, salą konferencyjną na 1000 osób i własnym aquaparkiem. Budowany przez doświadczoną sieć Condohotels Group, która prowadzi już w Ostródzie dwa inne, dobre hotele. Plaza powinna stanowić dużą konkurencję dla hoteli żyjących z wyjazdów integracyjnych i „szkoleń firmowych”.

HAMPTON BY HILTON: 300 pokoi w centrum Warszawy obok Dworca Centralnego. W sąsiedztwie Marriotta, Intercontinentala i Mercure, ale z niż-

szymi cenami. Konkurencja w ścisłym centrum Warszawy (w bliskim sąsiedztwie są również Novotel Centrum, Polonia, Golden Tulip, Campanile, Radisson Blu) nabierze jeszcze więcej rumieńców.

24 HOTELARZ grudzień 2013

www.e-hotelarz.pl

Temat numeru podsumowania

STYCZEŃ

Zwycięzcami 6. edycji konkursu HOTELARZA Mercure Warszawa „Hotel z Pomysłem” 2013 zostają ex aequo: Centrum PURO HOTEL WROCŁAW i POZIOM 511 Hotel BRISTOL w Warszawie po zakończeniu renowacji wartej 50 mln zł dołącza do sieci A LUXURY COLLECTION stworzonej w portfolio Starwood Holiday Inn Warszawa z 338 pokojami po 23 latach od uruchomienia zmienia markę na MERCURE WARSZAWA CENTRUM Pod marką MERCURE rusza 3-gwiazdkowy hotel Vestil w Piotrkowie Trybunalskim z 38 pokojami Rusza 3-gwiazdkowy hotel SZYSZKO w Suwałkach z 68 pokojami, wartość inwestycji ok. 16,6 mln Hotel Best Western Ferdynand w Rzeszowie z 39 pokojami podniósł standard, dołączając pod markę BEST WESTERN PLUS HOTEL FERDYNAND, do poziomu między 3 a 4 gwiazdkami Do trzech hoteli krakowskiej sieci RT Hotels należącej do SATORIA GROUP dołączył hostel ABEL na Kazimierzu z 14 pokojami. Z kolei 1-gwiazdkowy hotel Satorii ATOS z 231 pokojami w Warszawie podniósł kategorię do dwóch gwiazdek W Warszawie ruszył hostel PEPE z 14 pokojami, których wystrój inspirowany jest filmami, nawiązując do bohaterów światowego kina Grupa Starwood Hotels & Resorts w Polsce ma nowego szefa. Został nim Goncalo Duarte Silva z Portugalii, który został jednocześnie szefem Sheratona w Warszawie Rafał Kuczyński nowym dyrektorem generalnym Holiday Inn Warsaw Józefów, wcześniej m.in. dyrektor Hilton Garden Inn Kraków, Campanile w Lublinie i Szczecinie Agnieszka Tucharz została dyrektorem generalnym 5-gwiazkowego hotelu Le Regina, wcześniej dyrektor Residence Diana, obydwa należące do Orco Jeszcze pod koniec grudnia ubiegłego roku ruszyły: 4-gwiazdkowa BANIA THERMAL & SKI ze 150 pokojami w Białce Tatrzańskiej i apart-hotel CRISTAL RESORT SZKLARSKA PORĘBA z 61 apartamentami, a do sieci BEST WESTERN przyłączył się hotel ŁYSOGÓRY w Kielcach ze 150 pokojami i BROWAR MARIACKI w Katowicach z 46 pokojami, który ruszyć ma w 2014 roku

FOT. archiwum

LUTY

Bonifacio Spa

Pod marką MERCURE KRYNICA ZDRÓJ & Sport Resort RESORT & SPA zaczyna działalność hotel Motyl w Krynicy ze 100 pokojami ORBIS włącza pod markę MERCURE swój hotel Halny w Cieszynie z 78 pokojami W Kępie, ok. 70 km od Warszawy, na 10-hektarowej polanie ruszył 4-gwiazdkowy BONIFACIO SPA & SPORT RESORT z 45 pokojami, centrum SPA & wellness i autorską kuchnią slow cooking

www.e-hotelarz.pl

W Lipowej koło Żywca rusza 4-gwiazdkowy ZIMNIK LUKSUS NATURY. To nowo oddana część 3-gwiazdkowego hotelu Zimnik, z łącznie 56 pokojami W Białymstoku rusza 3-gwiazdkowy hotel ARISTO z 24 pokojami ZDROJOWA INVEST wstąpiła do IGHP Dorota Malinowska, wcześniej konsultant ds. nieruchomości hotelowych w firmie Cushman & Wakefield, przeszła do nowej na rynku firmy Pro Value Małgorzata Dankowska dołączyła do grona partnerów w firmie doradczoaudytorskiej TPA Horwath

MARZEC

Rusza BRISTOL TRADITION & LUXURY z 73 pokojami (docelowo 140) w Rzeszowie – pierwszy hotel 5-gwiazdkowy na Podkarpaciu Bristol Tradition & Luxury Pod marką IBIS STYLES rusza dotychczasowy hotel HOLIDAY INN EXPRESS w Wałbrzychu ze 130 pokojami Pod marką BEST WESTERN zaczyna działać kolejny hotel SATORIA GROUP – RT GALICYA z 64 pokojami W Wiązownie pod Warszawą rusza 4-gwiazdkowy hotel BRANT Kuby Wesołowskiego z 60 pokojami, trzema salami o pow. 580 mkw. i 4-hektarowymi terenami rekreacyjnym W Gdańsku rusza 3-gwiazdkowy hotel BEETHOVEN z 12 pokojami 4-gwiazdkowy hotel Podkowa SPA & Wellness w Siewierzu w woj. śląskim zmienia nazwę na NATURA RESIDENCE BUSINESS & SPA Tadeusz Cieślik nowym prezesem zarządu Fundacji Polish Prestige Hotels. Dotychczasowy prezes Kazimierz Kowalski został Prezesem Honorowym Maria Makal-Młynarska Objęła stanowisko dyrektora generalnego andel’s Hotel Cracow, wcześniej President Bielsko-Biała i Residence Diana w Warszawie Kamila Henssien zostaje dyrektorem hotelu B&B Warszawa-Okęcie, a w B&B Toruń zastępuje ją Tomasz Nowakowski, obydwoje wcześniej związani z siecią Louvre Hotels

KWIECIEŃ

Młyn Jacka

Rusza 4-gwiazdkowy MŁYN JACKA HOTEL & SPA z 67 pokojami w Jaroszowicach k. Wadowic Rusza PAŁAC MYŚLĘTA z 13 pokojami w woj. warmińskomazurskim BEST WESTERN podpisuje umowę na uruchomienie jeszcze w tym roku kolejnego hotelu pod swoją marką – Top Hotelu w Nowym Dworze Mazowieckim Andrew Henning z Irlandii zostaje dyrektorem generalnym hotelu Bristol a Luxury Collection

2013 grudzień HOTELARZ 25

Temat numeru podsumowania MAJ

W Łodzi otwarty zostaje flagowy hotel marki NOVOTEL w Polsce ze 161 pokojami W Łodzi otwarty zostaje 3-gwiazdkowy TOBACCO PARK Słoneczny Zdrój Medical Spa HOTEL ze 114 pokojami W Sile pod Olsztynem ruszył 5-gwiazdkowy hotel MARINA GOLF CLUB z 98 pokojami, 12 gabinetami SPA, basenami solankowymi i salami konferencyjnymi o pow. 460 mkw. W Busku-Zdroju rusza 4-gwiazdkowy SŁONECZNY ZDRÓJ MEDICAL SPA & WELLNESS ze 120 pokojami i jednym z największych SPA w Polsce z 36 gabinetami Rusza 4-gwiazdkowy hotel PAŁAC JUGOWICE z 28 pokojami na Dolnym Śląsku Rusza UROCZYSKO SIEDMIU STAWÓW LUXURY HOTEL & SPA by L’Occitane z 33 pokojami w Goli Dzierżoniowskiej na Dolnym Śląsku W Mecure Warszawa Centrum otwarto restaurację WINESTONE. To nowa koncepcja gastronomiczna dla tej marki z uwzględnieniem najnowszych trendów kuchni W Busku Zdroju równo za rok otwarty ma być 5-gwiazdkowy kompleks BRISTOL SANATORIUM & MEDICAL SPA z 72 pokojami i 42 gabinetami zabiegowymi W Polanicy Zdroju wmurowano kamień węgielny pod trzeci hotel SPA DR IRENA ERIS. 5-gwiazdkowy obiekt z 85 pokojami i 20 gabinetami ruszyć ma w Sylwestra 2014 roku Nominacje w hotelach Port-Hotel. Aneta Stępkowska zostaje dyrektorem powstającego 5-gwiazdkowego hotelu Renaissance na Okęciu. W Courtyard by Marriott zastąpi ją Joanna Stachowiak. Hotelem Hampton by Hilton Warsaw Airport pokieruje Adriana Biernatowicz-Jadczak, a Hampton by Hilton w Gdańsku Magdalena Suliga Paweł Chmielnicki, wcześniej dyrektor regionalny w Qubus Hotel, objął nowo utworzone stanowisko dyrektora operacyjnego sieci Zdrojowa Invest Marcin Procajło, dotychczasowy dyrektor hotelu ibis Łódź Centrum, został dyrektorem operacyjnym Mercure Warszawa Centrum (d. Holiday Inn) Urszula Domagała dyrektorem Cristal Resort Szklarska Poręba. Wcześniej była dyrektorem Modrzewie Park Hotel w Krynicy i Diament Plaza w Katowicach

CZERWIEC

Otworzył się pierwszy samoobsługowy hotel w Warszawie – 3-gwiazdkowy SOUND GARDEN HOTEL z 206 pokojami z centrum konferencyjnym w kompleksie Business Garden Otworzył się GOLDEN TULIP RESIDENCE GDAŃSK ze 196 pokojami z portfolio Louvre Hotels Group Ruszył 3-gwiazdkowy MIKOŁAJKI RESORT BY DESILVA ze 157 pokojami, 10 bungalowami, salami konferencyjnymi na 530 osób i centrum SPA Otwarty został 3-gwiadkowy UNIEJÓW ECOACTIVE & SPA na terenie Uzdrowiska Uniejów z 34 pokojami, basenem i pięcioma gabinetami Sound Garden Hotel

26 HOTELARZ grudzień 2013

Ruszył 3-gwiazdkowy BEST WESTERN AGIT CONGRESS & SPA w Lublinie z 21 pokojami wyposażonymi m.in. w zestawy do nauki języków obcych SITA Do użytku oddana została pierwsza część kompleksu GWIAZDA MORZA – aparthotel z 52 apartamentami EFH podpisał list intencyjny z Cefarm Nieruchomości w sprawie sprzedaży swoich spółek-córek wraz z nieruchomościami, w tym trzech hoteli. Ma to pozwolić EFH uniknąć upadłości Anna Marczak dyrektorem generalnym hotelu Golden Tulip Międzyzdroje Residence, wcześniej zarządzała Amber Baltic Kinga Łata objęła stanowisko dyrektora 5-gwiazdkowego kompleksu Marine Hotel & Ultra Marine w Kołobrzegu, natomiast Sebastian Pruchniak dyrektora 4-gwiazdkowego Sand Hotel, obydwoje z awansu wewnętrznego

LIPIEC

R u s z y ł DOUBLETREE BY HILTON ŁÓDŹ z 200 pokojami i przestrzeń konferencyjno-wystawienniczą po WFF o powierzchni 4,5 tys. mkw GrandHotel Tiffi W Iławie otworzył się 5-gwiazdkowy GRANDHOTEL TIFFI ze 155 pokojami, SPA z 20 gabinetami, 15 salami konferencyjnymi o pow. 1,3 tys. mkw. i kortami Otwarty został GOLDEN TULIP CITY CENTER KRAKÓW z 86 pokojami, trzeci hotel tej marki w Polsce Otwarty został CAMPANILE BYDGOSZCZ ze 117 pokojami, dziesiąty hotel tej marki w Polsce Po marką MERCURE WARSZAWA AIRPORT zaczyna działać przejęty od sieci DeSilva hotel ze 117 pokojami. To trzeci obiekt Mercure w stolicy i 18. w Polsce. Dyrekcja hotelu rozwiązała przedterminowo umowę franchisingową z siecią IHG na prowadzenie 3-gwiazdkowego HOLIDAY INN EXPRESS w Krakowie. Obecnie działa on pod nazwą Hotel EFEKT EXPRESS Orbis podpisał umowy franczyzowe na uruchomienie dwóch nowych hoteli pod marką IBIS STYLES – we Wrocławiu ze 133 pokojami i w Siedlcach ze 100 pokojami. Pierwszy ruszyć ma pod koniec 2014 roku, drugi – w 2015. BEST WESTERN podpisuje umowę na uruchomienie pod swoją marką nowego hotelu w Opolu z 28 pokojami Z okazji 100-lecia hotelu POLONIA PALACE w Warszawie odbyło się uroczyste odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej placówkom dyplomatycznym mającym tu siedzibę w latach 1945-51. A działało ich tu wówczas ponad 20 Patrick Carabin, przez ostatnie sześć lat dyrektor Sofitel Grand Sopot, zostaje dyrektorem Sofitel Warsaw Victoria. Tomasz Szyszka nowym dyrektorem sprzedaży Louvre Hotels Group w Polsce, ostatnio dyrektor ds. sprzedaży i marketingu Sheraton Sopot Zmiany kadrowe w hotelach Novotel Loretta Neufeldt zostaje dyrektorem Novotel Poznań Centrum, zarządzenie Novotel Gdańsk Marina przejmuje Krzysztof Arcyman, a fotel dyrektora Novotel Gdańsk Centrum – Renata Długaszek Łukasz Kaleta został dyrektorem hotelu sieci B&B we Wrocławiu, który rusza jesienią. Wcześniej kierował hotelami Etap w Polsce

www.e-hotelarz.pl

Temat numeru podsumowania

Puro Kraków

SIERPIEŃ

Rusza PURO HOTEL KRAKÓW ze 138 pokojami, to drugi hotel tej krajowej marki Otwarty zostaje HAMPTON BY HILTON WARSAW AIRPORT ze 116 pokojami, drugi hotel tej marki w Polsce W Wieliczce startuje designerski 4-gwiazdkowy hotel LENART z 62 pokojami i salami konferencyjnymi na 900 osób 3-gwiazdkowy hotel PIWNICZNA SPA & CONFERENCE odwołujący się do stylu łemkowskiego z 37 pokojami i centrum SPA ruszył w Piwnicznej nad Popradem przy granicy ze Słowacją Orbis podpisał umowę na 3-gwiazdkowy IBIS STYLES NOWY SĄCZ z 57 pokojami, otwarty ma być w IV kwartale 2014 roku Zarząd EFH składa w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości układowej. To reakcja na wcześniejsze działanie firmy Akura, która złożyła wniosek o upadłość likwidacyjną EFH Robert Węglarz zostaje wybrany na nowego prezesa zarządu Interferii, ostatnio zarządzał 4-gwiazdkowym hotelem Malinowy Dwór Medical Resort SPA w Świeradowie-Zdroju

Hotel Mikołajki

WRZESIEŃ

Ruszył 5-gwiazdkowy kompleks apartamentowo-hotelowy MIKOŁAJKI z 78 pokojami i 25 apartamentami w systemie condo oraz mariną We Wrocławiu ruszył 5-gwiazdkowy butikowy GRAPE HOTEL & RESTAURANT z 13 designerskimi pokojami i całościowym konceptem opartym na winie W Warszawie skategoryzowany zostaje nowy hotel 4-gwiazdkowy ze 186 pokojami: JM APART HOTEL przy ul. Grzybowskiej Pod marką BEST WESTERN PLUS BUSINESS FALTOM ruszył w Rumi koło Gdyni hotel z 46 pokojami BEST WESTERN podpisuje umowę z Grupą DOBRY HOTEL na kolejny obiekt pod tą marką we Wrocławiu. Best Western Plus Q ze 128 pokojami ruszyć ma w lutym 2014 roku W Poznaniu ruszył 3-gwiazdkowy hotel FORZA z 24 pokojami, jego centralnym punktem jest odnowiony XIX-wieczny schron wchodzący w skład Twierdzy Poznań Spółka eTravel z Grupy Netmedia, prowadząca serwis rezerwacyjny HOTELE. PL przejęła 51 proc. udziałów w STAYPOLAND.PL Patrycja Bierska zostaje dyrektorem hotelu Novotel Szczecin Centrum, wcześniej pracowała w różnych hotelach Grupy Orbis

PAŹDZIERNIK

Hampton by Hilton Gdańsk

www.e-hotelarz.pl

Otwarty zostaje HAMPTON BY HILTON GDAŃSK AIRPORT ze 116 pokojami, trzeci w Polsce Top Hotel Airport Modlin z 68 pokojami dołączył do Best Western i zmienił nazwę na BEST WESTERN AIRPORT MODLIN

Powstający w Bydgoszczy 4-gwiazdkowy hotel Sepia z 90 pokojami, którego oddanie planowane jest na połowę 2014 roku, będzie działał pod marką MERCURE Sąd umorzył postępowanie w sprawie upadłości EFH, ponieważ funduszowi udało się porozumieć z wierzycielem wnioskującym o upadłość likwidacyjną Angela Saliba z Malty objęła stanowisko dyrektor generalnej krakowskiego hotelu Sheraton

IBB Dwór Oliwski

LISTOPAD

Odbyła się 1. edycja konferencji HOTEL TRENDS 2013 organizowanej przez „Hotelarza” i Horwath HTL Otwarty zostaje hotel B&B WROCŁAW CENTRUM ze 140 pokojami. To trzeci hotel tej francuskiej sieci w Polsce Otwarty zostaje FOCUS KATOWICE CHORZÓW ze 137 pokojami. To piąty hotel działający w ramach polskiej sieci Focus Hotels 5-gwiazdkowy Dwór Oliwski w Gdańsku wszedł do sieci IBB Hotel Collection i działać będzie pod nazwą IBB DWÓR OLIWSKI CITY HOTEL & SPA Pod markę MERCURE dołącza hotel DOSŁOŃCE CONFERENCE & SPA z 67 pokojami koło Racławic. Pod nową marką zacznie działać od lutego BEST WESTERN podpisuje umowę na włączenie do sieci hotelu PETROPOL w Płocku z 84 pokojami, w którym trwają prace remontowo-adaptacyjne. Ruszyć ma w kwietniu ZDROJOWA INVEST przejęła od banku hotel i apartamentowiec w Kołobrzegu. Do lata 2014 roku chce uruchomić DUNE HOTEL & RESORT z 200 pokojami i apartamentami Spółka GENFER kupiła działkę w Łodzi pod budowę kolejnego obiektu PURO HOTEL, który ma być otwarty w ciągu czterech lat Urszula Kranska zostaje dyrektorem generalnym hotelu Park Inn by Radisson w Krakowie Michał Kozak został dyrektorem generalnym 4-gwiazdkowego MCC Mazurkas Conference Centre & Hotel

Mercure Wisła Patria

GRUDZIEŃ

Hotel BRISTOL zostaje sprzedany za nieujawnioną sumę grupie międzynarodowych inwestorów Hotel SHERATON KRAKÓW zostaje sprzedany za 38 mln euro funduszowi Algonquin Pod marką MERCURE WISŁA PATRIA rusza 3-gwiazdkowy hotel Patria w Wiśle z 42 pokojami Firma Tricity Dantisum Hotel Investment kupuje 10 kamienic przy Długim Targu w celu uruchomienia w nich 5-gwiazdkowego hotelu Władze Łodzi zawierają ugodę ze spółką Bacoli Properties, która miała uruchomić 5-gwiazdkowy hotel do 2010 roku. Firma ma zapłacić 3 mln zł kary i uruchomić hotel 4-gwiazdkowy do 2017 roku Tuż przed Sylwestrem odbyć ma się soft-opening 4-gwiazdkowego kompleksu Hotel ARŁAMÓW z 213 pokojami, 14 gabinetami SPA, 1,5 tys. mkw. powierzchni konferencyjnej i lądowiskiem dla helikopterów•

2013 grudzień HOTELARZ 27

Zarządzanie strategia

stworzyć dobry budżet

dla małego hotelu Dariusz Winnicki Jaki powinien być budżet dla hotelu? Przede wszystkim realny i prawdziwy, czyli rzetelnie szacujący niezbędne koszty i niezawyżający spodziewanych przychodów. Reszta jest prosta – od planowanych przychodów odejmujemy przewidywane koszty i otrzymujemy wynik hotelu do zrealizowania. Skoro to takie proste, to dlaczego wielu hotelarzy ma z tym problem?

awno temu, jeszcze w czasach szkoły średniej, pani profesor wypowiedziała słowa, które przypominam sobie zawsze zasiadając do pracy nad biznesplanem (a jego nieodłączną częścią jest właśnie budżet). Powiedziała: „W latach 50. i 60. wychwalano pod niebiosa przodowników pracy, którzy wykonywali 200, 300, a czasami nawet 500 proc. normy. Mówiono, że świetnie pracują i należy im się nagroda i uznanie mas za ich trud i znój. Rzecz w tym, że o ile im być może należała się jakaś nagroda, to na zbity pysk należało natychmiast wywalić z pracy tych, co te plany układali razem z tymi co je zatwierdzali!”. Cóż, dość to dosadne, ale jakże prawdziwe. Tu rzecz dotyczyła akurat metalurgii i przemysłu ciężkiego, ale pasuje to jak ulał także do tego, z czym stykamy się, planując budżet dla funkcjonującego lub właśnie mającego powstać hotelu.

Czy warto? Pierwsze pytanie, jakie często zadają sobie hotelarze, szczególnie niedoświadczeni, to: „A po co mi jakiś budżet? Jak będę miał obłożenie (słowo–klucz), to i pieniądze będą!”. Oczywiście, to prawda, każdy kto sam prowadzi hotel, każdy kto codziennie rozlicza rachunki, paragony, kontroluje zakupy, wie ile i czy w ogóle zarabia na działalności obiektu. Rzecz w tym, że ze wszystkich inwestorów, z którymi miałem możliwość współpracować, jedynie kilku prowadziło i naprawdę chciało prowadzić swój hotel osobiście. Znaczna część – co zrozumiałe – traktowała hotel i wszystkie jego przyległości jako inwestycję w przyszłość dla siebie lub rodziny, ewentualnie także jako swego rodzaju oznakę prestiżu, a co za tym idzie bywała w hotelu sporadycznie, co ciężko nazwać jego prowadzeniem. W pierwszym wypadku, budżet czy inne plany można uznać jako przydatne, lecz nie niezbędne; w tym drugim,jako niewątpliwie bardzo istotne i ważne, choćby po to by widzieć, na ile efektywny jest zespół zarządzający, który wybrano by pilnował biznesu właścicieli.

28 HOTELARZ grudzień 2013

Co tam ma być? Budżety, które przygotowuje się w hotelach sieciowych, to zazwyczaj efekt pracy kilku, kilkunastu, a nawet w kilkudziesięciu osób. Widziałem jednak budżet przygotowany na żółtej, samoprzylepnej karteczce z notatnika – czy był gorszy od tych sieciowych? Można by tak pomyśleć, ale powiem szczerze, że był o niebo lepszy. Dlaczego? Odpowiedź jest prosta – budżet ten był może mało efektowny, mało złożony, zupełnie nierozbudowany, ale REALNY i PRAWDZIWY.

Zdemitologizujmy magiczny wskaźnik OBŁOŻENIA. Jest on najczęściej przywoływaną wartością we wszelkiego rodzaju publikacjach o sytuacji na rynku hotelowym. Całkowicie bezpodstawnie, bo też o czym on mówi? Wyłącznie o tym, jak dużo pracy ma służba pięter, ile zapłacimy za pranie pościeli itp. Więc: „co tam ma być”? Zasadniczo to dwie podstawowe rzeczy i jedna pochodna z nich wynikająca – wszystkie planowane przychody, przewidywane koszty i oczywiście wynik będący różnicą pomiędzy tym pierwszym a drugim. Rzecz wydawała by się bardzo prosta, ot kartka, długopis i kalkulator albo arkusz kalkulacyjny, kilka godzin pracy i gotowe. Nic bardziej mylnego. Przygotowywanie realnego budżetu jest jak przejście przez www.e-hotelarz.pl

Zarządzanie strategia jaskinię najeżoną pułapkami. Tylko mając dobrą mapę i doświadczenie można przejść przez tę jaskinię cało i zdrowo, i do tego jeszcze z zyskiem. Zazwyczaj inwestorzy mają niepokojącą tendencję do tego, by zawyżać oczekiwane przychody nie patrząc na sezonowość, lokalizację i konkurencję, a kierując się emocjami wynikającymi często wyłącznie z własnej wiary w potencjał miejsca, budynku czy okolicy. Często bywa niestety tak, że zamówili analizę lokalizacji, w której wykonujący potwierdził to, co chcieli usłyszeć, bo przecież płacą i oczekują tego, by doradca upewnił ich w przekonaniu – o tym, czy warto w ten sposób szukać poklasku, napiszę nieco dalej. Druga z negatywnych tendencji to zaniżanie poziomu przewidywanych kosztów, często zakładając bardzo błędnie, że pracownicy zgodzą się pracować za najniższą krajową, większość na umowie zleceniu; pomijają przykre, ale w efekcie nie do uniknięcia opłaty w rodzaju ZAIKS–u, abonamentu RTV, zapominają, że ceny produktów do kuchni zmieniają się sezonowo, że energia, opał, gaz, woda i ścieki nie tanieją… To wszystko ma oczywiście wpływ na to, że pojawia się problem przeszacowania przychodów i niedoszacowania kosztów. Efekt? Bardzo prosty do przewidzenia – bardziej lub mniej stopniowa utrata płynności finansowej, nerwy, stres, czasami zdziwienie i zaskoczenie oraz szukanie winnych sytuacji. W pierwszej kolejności zazwyczaj winien całemu złu jest manager hotelu – pół biedy, gdy trafia na osobę z doświadczeniem, ale powiedzmy sobie szczerze, zazwyczaj jest to młody człowiek awansowany biegiem z kierownika recepcji, kierownika F&B czy szefa kuchni. W drugiej kolejności, poszukuje się nieprawidłowości wśród personelu, który niestety najczęściej oskarżany jest o nieuczciwość. Więc: co ma być w budżecie? Wyłącznie szczera prawda. Delikatnie przyprawiona optymizmem w sferze przychodów, ale z dużą ilością rozwagi w zakresie kosztów. Im mniej będzie w tym opracowaniu „lania wody”, tym mniej stresu i więcej przyjemności z dobrze działającego biznesu.

Co nam daje budżet? Tak przygotowany budżet obiektu pokaże nam bardzo wiele. Po pierwsze, zdemitologizuje magiczny wskaźnik obłożenia! Co on znaczy? Wskaźnik ten jest najczęściej przywoływaną wartością we wszelkiego rodzaju publikacjach dotyczących sytuacji na rynku hotelowym. Całkowicie bezpodstawnie, bo też o czym on mówi? Jaką wiedzę daje nam ten wskaźnik jako osobom zarządzającym czy właścicielom? Mówi on nam wyłącznie o tym, jak dużo pracy ma służba pięter, jak dużo zapłacimy za pranie pościeli i ręczników oraz jak duże mamy zużycie środków czystości – nic poza tym, a już na pewno nic konkretnego o spodziewanych zyskach Ktoś może zauważyć, że im więcej gości, tym więcej pieniędzy. Tak, to prawda, pozostaje jedynie pytanie – tych zarobionych, czy tych wydanych? Wskaźnik obłożenia hotelu czy łóżek ma wartość jedynie w powiązaniu z innymi wskaźnikami, takimi jak średnia cena pokoju, średni przychód na pokój i kilka innych. Wtedy mówi nam o czymś i pozwala ocenić efektywność działań inwestora i całego zespołu. W przeciwnym wypadku jest z nim tak jak z Masajem i jego trzema wołami z pewnej reklamy: bogaty on czy biedny? Trudno ocenić. Podsumujmy więc, nasz budżet powinien pokazać nam w sferze przychodów: – planowane obłożenie pokoi i łóżek – planowaną średnią cenę netto sprzedaży pokoju lub miejsca w pokoju – planowany średni przychód netto ze sprzedaży w gastronomii – planowany średni przychód z pozostałych usług świadczonych przez hotel – SPA, wynajem sal, sprzętu i innych działów mogących generować przychody (patrz Tabela 1). www.e-hotelarz.pl

Zazwyczaj inwestorzy mają tendencję do tego, by zawyżać oczekiwane przychody nie patrząc na sezonowość, lokalizację i konkurencję, a kierując się jedynie emocjami wynikającymi często wyłącznie z własnej wiary w potencjał miejsca, budynku czy okolicy W sferze kosztów niezmiernie ważne jest to, by te cztery czynniki generujące przychód powiązać z kosztem uzyskania tego przychodu, czyli: – tym ile nas kosztuje dzienne utrzymanie pokoju, wliczając w to media (prąd, woda, ogrzewanie), czas pracę pokojowych przy sprzątaniu, koszt prania, koszt chemii użytej do sprzątania pokoju i łazienki, koszt kosmetyków, częściowy koszt abonamenów RTV i innych opłat związanych z emisją programów lub muzyki – kosztami towaru zużytego do produkcji śniadań czy innych posiłków i napojów serwowanych w restauracji (F&B cost) – kosztami sprzedaży pozostałych usług, które jak wiadomo sprzedane być mogą, ale niestety nie muszą (patrz Tabela 2).

Co jeszcze o kosztach? Przebrnęliśmy dopiero przez tę łatwiejszą do opisania i zaakceptowania część, bo zależną w znacznej mierze od wysokości przychodów. Proszę się jednak nie dać zwieść pokusie i nie starać się na tej części kosztów opierać swojej ewentualnej polityki ich „racjonalizacji”, czyli mówiąc wprost – obniżania. Ta część budżetu opisuje koszty bezpośrednie, które powinny w idealnej sytuacji zawierać się na pewnym poziomie procentowym w stosunku do przychodów, nie powinny być ani wyższe ani niższe od założonych. Dlaczego nie niższe? Cóż, ujmijmy to wprost: jeśli dowiaduję się podczas audytu restauracji hotelowej, że średni F&B cost wynosi mniej niż 28 proc., to mocno zastanawiam się nad tym, czy zamawiać coś w tej restauracji… Mniej wrażliwe, a w zasadzie dające znacznie więcej pola do popisu dla ambitnego managera są koszty pośrednie, w tym także te określane mianem „stałych”. Oczywiście, nie są one stałe sensu stricto, ich poziom zależny jest od wielu czynników, jednak pamiętać musimy, że tak czy inaczej, bez względu na to jak będziemy je racjonalizować, znaczna część z nich pozostanie na zbliżonym poziomie. Chyba że ich wyjściowy poziom był skutkiem wynegocjowania bardzo złych warunków cenowych z usługodawcami lub dostawcami (patrz Tabela 3). Tu kilka przykładów: – koszty osobowe – podatki, w tym podatek od nieruchomości – energia elektryczna i inne media – spłaty kredytu wraz z odsetkami – ubezpieczenia – abonamenty telefoniczne – opłaty ZAIKS i abonament RTV – wywóz śmieci i nieczystości



2013 grudzień HOTELARZ 29

Zarządzanie strategia Tabela 1 Zestawienie przychodów przykładowego hotelu z 50 pokojami

Tabela 2 Koszty bezpośrednie w przykładowym hotelu z 50 pokojami

Tabela 3 Koszty stałe w przykładowym hotelu z 50 pokojami

Tabela 4 Wynik przed opodatkowaniem. Nienajlepszy

30 HOTELARZ grudzień 2013

www.e-hotelarz.pl

Przychody z jednej strony, koszty z drugiej. Odejmowanie jest bardzo prostym działaniem, tak więc pozornie trudna i skomplikowana rzecz, jaką jest tworzenie budżetu, okazuje się zwykłym, ćwiczonym jeszcze w szkole, działaniem matematycznym. Te bardziej skomplikowane opisują już więcej danych: pokażą płynność finansową przedsięwzięcia i prognozują. To, czy bardziej opłacalna jest inwestycja w hotel, czy może zwykłe włożenie pieniędzy na lokatę bankową (patrz Tabela 4). Nie ma „modelowego” okresu, dla jakiego przygotowuje się takie budżety dla hoteli. Zwykło się je w naszej rzeczywistości ekonomicznej przygotowywać na pięć lat, bo wszelkie projekcje 10-, 20-letnie w naszej rzeczywistości gospodarczej są bardziej jak wróżenie z fusów – choć są tacy, którzy w to wierzą. Na zakończenie jeszcze o tym, czemu nie warto wywierać presji na tych, którzy budżet przygotowują, bez względu na to, czy jest to firma, czy własny pracownik.

Co to jest dobry budżet? Często w sytuacji, gdy otrzymuję zlecenie na przygotowanie szacunkowego budżetu, zadaję pytanie o to, jakiego budżetu oczekuje inwestor. Wielokrotnie słyszę, że „dobrego”. Pytanie tylko, co oznacza dobry budżet? W mojej ocenie jest to budżet rzetelnie przygotowany, będący faktyczną projekcją możliwości przychodów w stosunku do spodziewanych kosztów w oparciu o uwarunkowania rynkowe. Tabele, które załączyłem, pokazują właśnie taki przykładowy hotel, nieduży i niemały, bo mający 50 pokoi, posiadający własną restaurację i pewien potencjał konferencyjny. Oczywiście wprawne oko wyłapie, że wiele kwot potraktowanych zostało w tych tabelach wskaźnikowo, bez odniesienia do wszystkich czynników. Zrobiłem to z rozmysłem – ten sam budżet na życzenie inwestora można przygotować tak, że 5,08 proc. marży operacyjnej po roku funkcjonowania zmieni się w 40–50, a może nawet 60 proc. To nie kłopot – na arkuszu. Ważne jednak, by budżet przekazywany był zarządzającemu nie w taki sposób, jak Mojżesz otrzymał tablice z 10 przykazaniami – bez słowa wyjaśnienia i instrukcji obsługi oraz możliwości negocjacji warunków i zasad. Dobry budżet, jeśli ma być narzędziem, musi zostać przygotowany tak jak przygotowuje się dobre narzędzie: spokojnie, powoli, z rozwagą i z zastosowaniem najlepszych materiałów oraz przy założeniu skrajnych warunków – tych negatywnych i tych pozytywnych. Dobry budżet to taki, którego nie trzeba nowelizować po pół roku. Niestety, rzeczywistość pokazuje, że powstają opracowania „życzeniowe”, mające usatysfakcjonować bank czy samego inwestora. Mówiąc szczerze, dziwi mnie takie stawianie sprawy, gdy płaci się za opracowanie, którego jedynym celem jest poprawienie sobie humoru podczas czytania. Ma ono w sobie coś z bajek Jana Christiana Andersena (a propos grudniowych klimatów). Gdy człowiek je czyta, świat dookoła jest piękny. A po zamknięciu książki nadchodzi brutalna rzeczywistość. Tylko czy stać Państwa na to, by kupować sobie tak drogie i nudne bajki? •

Dariusz Winnicki. PerfectHotel – Zarządzanie Hotelami www.e-hotelarz.pl

M A L K E

Budżet jest prosty

– paliwo – koszty outsourcingu (ochrona, obsługa IT, obsługa prawna) – naprawy bieżące i kilka jeszcze innych składników, których zaistnienie zależne jest tak naprawdę od wnikliwości i oczekiwań inwestora.

Zarządzanie strategia

Zarządzanie strategia STRATEGIA MARKI

która dotrzymuje obietnicy Katarzyna Królak Do budowy wyróżniającej się marki hotelowej nie wystarczy wysokojakościowy produkt. Nie stworzymy „potrzeby posiadania” bez komunikacji i nawiązania relacji z klientem. Od czego więc zacząć?

odstawą budowy procesu komunikacji z rynkiem jest strategia marketingowa, w której centrum stoi klient, a ściślej mówiąc wybrane grupy docelowe, jakim dedykowany jest dany produkt hotelowy. Natomiast strategia marketingowa znajduje swoje mocne i wyraźne podstawy w strategii biznesowej. Pamiętajmy, że tworzenie koncepcji marketingowych z pominięciem strategii ogólnej skutkuje w najlepszym wypadku niską skutecznością działań marketingowych i wysokimi kosztami, a w skrajnych przypadkach – spadkiem sprzedaży w miarę intensyfikacji działań marketingowych. Wynika to z niespójności pomiędzy komunikacją marketingową (obietnica), a tym co marka faktycznie może zaoferować (spełnienie obietnicy).

Obietnica, czyli misja Każda inwestycja opiera się na pewnym wyobrażeniu, jakieś wizji. Również aspiracje inwestorów hotelowych znajdują swój wyraz w celach i strategicznej wizji marki. Wizja to wyobrażenie o tym, jak dana marka ma wyglądać w przyszłości, wyrażenie tego, jakie mają być kierunki jej rozwoju i tego, czym organizacja (hotel, grupa) będzie się zajmowała w przyszłości (co będzie stanowiło produkt). Wizja rzadko formułowana jest na papierze, raczej istnieje „w głowach” managerów. Natomiast jej formalnym wyrazem jest misja. Jakkolwiek kwestią oczywistą jest, że podstawowym celem istnienia i funkcjonowania każdego przedsięwzięcia jest zysk, to misja wykracza poza ramy finansowe. Pokazuje na zewnątrz, co organizacja chce osiągnąć, w jakich obszarach i na jakich rynkach chce działać, czym będzie się kierować realizując cele, co chce uczynić dla zaspokojenia potrzeb swoich klientów, a wreszcie wartości, jakimi się kieruje w swojej działalności. Mówiąc inaczej, jest odpowiedzią na pytania: „po co istniejemy?”; „w co wierzymy, jakie mamy wartości?”, „jakie zaspokajamy potrzeby?” i „jakie wartości dodane oferujemy klientom?”. Wyraża strategiczny cel istnienia firmy, określa jej najważniejsze zadania i powiązane działania

32 HOTELARZ grudzień 2013

oraz komunikuje wartości oferowane klientom. Sformułowana zbyt wąsko, ogranicza i tłumi wyobraźnię czy kreatywne podejście do tworzenia marki. Potraktowana zbyt szeroko – niewiele mówi o istocie działalności firmy i jej celach. Chociaż adresowana do otoczenia – klientów, dostawców, właścicieli – przede wszystkim wspomaga osoby zarządzające oraz pracowników w realizacji celów strategicznych. W sposób hasłowy daje również podstawę do budowania solidnej i konsekwentnej (przynajmniej w założeniu) komunikacji marki. Jest obietnicą, jaką komunikujemy klientowi. Konstrukcję misji należy oprzeć na wybranych atrybutach wyróżniających czy też kombinacji cech, na bazie których będziemy budować skojarzenia związane z daną marką. Mogą to być atrybuty materialne, które odnoszą się głównie do cech fizycznych marki (np.

Konstrukcję misji należy oprzeć na wybranych atrybutach wyróżniających markę czy też kombinacji cech, na bazie których będziemy budować skojarzenia związane z naszą marką ultranowoczesne obiekty hotelowe; hotele o określonym stylu wystroju lub wyróżniające się ponadstandardowym wyposażeniem) lub atrybuty niematerialne, do których można zaliczyć postrzeganą jakość (obsługi i usługi) czy reputację, a także odniesienie do potrzeb czy oczekiwań klientów. Zdecydowanie warto zastosować kombinację cech materialnych i niematerialnych, ponieważ w przypadku tak specyficznego produktu jak hotelowy bazowanie tylko na wyróżnikach materialnych, dostarczających klientowi korzyści racjonalnych nie jest wystarczające do wykształcenia się właściwej relacji z marką. www.e-hotelarz.pl

Zarządzanie strategia Dobre przykłady z rynku Przeglądając komunikaty zarówno sieci hotelowych, jak i hoteli niezrzeszonych, znalazłam sporo przykładów... braku komunikacji strategii / misji marki, ale i spotkałam się z jasno sformułowanymi informacjami, a co ważniejsze – misja miała spójne odzwierciedlenie w sferze zarówno funkcjonalnej (produkt), jak i symbolicznej (identyfikacja i komunikacja). Dla przykładu dwie misje z polskiego rynku mające adekwatne przełożenie na rzeczywistość: Puro Hotel – polska sieć przekaz marki buduje wokół hasła "Cool. Affordable. Luxury" (Fajnie. Przystępnie. Luksusowo). Spółka komunikuje wyraźnie swoja misję: „Hotele Puro będą tworzone przez profesjonalistów skupionych na spełnieniu oczekiwań najbardziej wymagających podróżnych, którzy są młodzi duchem i niespecjalnie przepadają za tradycyjnymi, staromodnymi hotelami, które można znaleźć wszędzie! Puro jest wyjątkowe. To hotel zaprojektowany w 100% tak, by zapewnić każdemu gościowi komfortowy pobyt i dostarczyć mu niezapomnianych wrażeń”. Strategia pozycjonowania Puro Hotel dotyczy konkretnej grupy klientów i oparta została wyraźnie na nowoczesności i innowacyjności produktu, lokalizacji obiektów tylko w centrach miast oraz ofercie komfortowych noclegów po przystępnych cenach. Warto dodać, że atrybuty marki są bardzo spójnie komunikowane przy wykorzystaniu zarówno designu czy rozwiązań technicznych, jak i starannie dobranych narzędzi komunikacji marketingowej ComfortExpress - ta sieć hoteli i restauracji w pobliżu dużych węzłów komunikacyjnych skupiła się na stworzeniu produktu dopasowanego do osób często podróżujących, którzy zwracają uwagę zarówno na wygodę, jak i na koszty: „Ideą sieci jest zapewnienie niedrogich pobytów w dobrym standardzie, przeznaczonych dla osób intensywnie podróżujących”. Atrybutem wyróżniającym sieć uczyniła program flotowy CE pozwalający na bezgotówkowe rozliczenia osób korzystających z produktów sieciowych oraz możliwość rozliczania płatności za realny czas pobytu w obiekcie. I jeszcze przykład zagraniczny: MainStay Suites (należące do Choice Hotels): „MainStay Suites. Twój dom w podróży na dłuższy pobyt. MainStay Suits zapraszają cię do zatrzymania się tak długo, jak chcesz. Czy jesteś w podróży na tydzień, czy na miesiąc, ciesz się naszym gościnnym, rezydencjalnym stylem. Nasze studia i pokoje typu suites zapewniają domowy komfort w bardzo atrakcyjnej cenie”. Marka skierowana jest do osób raczej o zasobnej kieszeni, managerów na kontraktach, zdecydowanych na dłuższy pobyt, szukających namiastki domu. Przytoczone misje wyraźnie obrazują, że: – misja to narzędzie strategii; – w procesie definiowania misji bardzo istotne jest to, aby wybrać te atrybuty, które najlepiej oddają charakter danej marki hotelowej czy produktu, nie są eksploatowane przez konkurencję i budzą silne, a przede wszystkim pozytywne skojarzenia.

5 zasad, o których warto pamiętać Naszym celem jest budowanie silnej marki, a marka to zbiór konkretnych cech (materialnych i niematerialnych), obietnice składane klien-

www.e-hotelarz.pl

Misja pokazuje na zewnątrz, co organizacja chce osiągnąć, w jakich obszarach i na jakich rynkach chce działać, czym będzie się kierować realizując cele towi, jego wyobrażenia, doświadczenia i relacje, a także zaangażowanie i emocje. Marka to też fakty, informacja (komunikacja) i wyrażenie materialne (identyfikacja wizualna). Pamiętajmy, że dopiero wszystkie te elementy, spójnie i konsekwentnie budowane, tworzą silny brand i trwały jego związek z całym otoczeniem rynkowym. Dlatego też warto zawsze pamiętać o kilku podstawowych zasadach, dzięki zastosowaniu których będzie nam łatwiej budować, a także zarządzać marką: 1. Poznaj swój rynek docelowy. Mówiąc krótko – chcesz mieć „władzę”, poznaj dobrze swojego gościa i wejdź z nim w interakcję. Kim jest twój gość? Czego oczekuje? Czy jest coś takiego, co tylko ty możesz mu zaoferować? Jakie czynniki są najważniejsze dla niego – cena, prestiż, a może wyjątkowość obsługi i klimatyczne wnętrza? 2. Wyróżnij się. Jeśli chcesz się wyróżniać w tłumie, trzeba zrobić coś więcej niż robią inni i wyjść przed szereg. Czy twój produkt hotelowy zapewnia coś, czego nikt inny nie robi? W czym jest lepszy od innych? Czy oferujesz więcej niż konkurencja? Czy coś szczególnego wyróżnia twoją ofertę? Czy określiłeś kim jesteś i po co robisz to co robisz w misji? Czy komunikujesz to i dostarczasz swoim klientom? 3. Obsługuj klienta tak, jak sam chciałbyś być obsłużonym. Nic nie niszczy wizerunku marki hotelowej szybciej niż niskiej jakości obsługa klienta. Niezależnie od tego, czy twój produkt jest w gronie marek luksusowych, czy konkuruje głównie ceną, pamiętaj, że relacja z marką powstaje na bazie wyobrażeń klienta i ich konfrontacji z jego doświadczeniem. Słuchasz, co klient ma do powiedzenia? Dostosowujesz swój produkt do zmieniających się potrzeb i oczekiwań? Czy ułatwiasz klientowi kontakt z sobą i swoją ofertą? Czy twoi pracownicy odpowiednio są przygotowani i właściwie obsługują gości? 4. Buduj relacje z marką. Produkt ma dwie główne perspektywy – wartości funkcjonalnych oraz symbolicznych. Wartość funkcjonalna koncentruje się na cechach użytkowych produktu i cenie, jaką klient musi zapłacić, podczas gdy wartość symboliczna odnosi się bardziej do statusu i cech symbolicznych produktu lub usługi oraz związanych z nimi wrażeń i doświadczeń. Czy angażujesz klienta w doskonalenie swojej marki oraz w jej komunikację? Poznajesz upodobania swoich klientów? Czy dostarczasz gościom odpowiednich materialnych przejawów swojej marki w ramach oferty i poza nią (np. obrandowane kosmetyki w łazience, słodycze czy drobne upominki)? Badasz poziom zadowolenia, wprowadzasz sugerowane zmiany i komunikujesz je? 5. Dotrzymuj obietnicy. Dostarczaj klientom te wartości, które wpisane zostały w model biznesowy, ujęte w misję i wizję. Bądź spójny i uczciwy w tym co robisz i co komunikujesz. Buduj zaufanie – klient mogący polegać na tobie i mający dobre doświadczenia z marką, będzie polecał produkt hotelowy rodzinie, przyjaciołom, współpracownikom czy swoim klientom. •

Katarzyna Królak. Właścicielka firmy doradczej Pure Concept

2013 grudzień HOTELARZ 33

Zarządzanie dystrybucja online

TripConnect a Google – rywalizacja trwa Krzysztof Stęplowski Uruchomienie platformy TripConnect wzbudziło w branży hotelarskiej sporo dyskusji. Wielu uważa, iż nowa usługa serwisu Trip Advisor to cios wymierzony w portale rezerwacyjne. Warto jednak przyjrzeć się narzędziu również z punktu widzenia Google’a. Między Google a TripAdvisorem od dawna toczy się rywalizacja.

onflikt rozpoczął się w momencie, w którym TripAdvisor zabronił Google’owi publikowania opinii o hotelach w powstającej usłudze Google Plus Local (dotychczas opinie pochodziły właśnie z tego serwisu). W ten sposób Google stracił sporo wartościowych treści, a wizytówki hoteli na Google Maps stały się mniej przydatne dla użytkowników. Z punktu widzenia TripAdvisora decyzja wydaje się zrozumiała: w pewnym momencie mogłoby się okazać, że użytkownicy nie mają potrzeby zaglądania do serwisu – wszystkie opinie mogliby znaleźć już na poziomie wyszukiwarki.

Odpowiedź Google Jak odpowiedział Google? Prostą strategią łączenia wszystkich usług w jedną – Google Plus. Google Maps stało się usługą zatytułowaną Google Plus Local, a hotelarze otrzymali możliwość integracji wizytówek na mapach z profilami w serwisie Google Plus. Według Google taki ruch może pomóc w pozycjonowaniu organicznym strony hotelu oraz podnieść skuteczność reklam AdWords, co powinno być wystarczającą motywacją dla hotelarzy.

Główną wadą TripConnect są koszty. Podstawą obecności na platformie jest wykupienie abonamentu na TripAdvisor Business Listing To nie wszystko – w czerwcu Google uruchomił (w USA) tzw. Google Carousel, czyli nowy wygląd wyników wyszukiwania hoteli. Użytkownicy widzą duży, czarny pasek z listą obiektów oraz ich zdjęć. Lista tworzona jest przede wszystkim w oparciu o... opinie, jakie można umieszczać na profilach hoteli właśnie w Google Plus. Im więcej mamy opinii, im są one lepsze, tym bardziej eksponowani będziemy na Google Carousel. Chodzi o to, aby hotelarze zachęcali do pozostawiania opinii właśnie w Google.

Zalety i wady TripConnect Jak w tej rywalizacji traktować platformę TripConnect? Na pierwszy rzut oka jest ona podobna do systemu reklamy Google AdWords – opiera się na modelu pay per click: im więcej jesteśmy w stanie zapłacić za kliknięcie, tym wyżej nasza oferta może się pojawić w rankingu (a w przypadku TripConnect ścigamy się z portalami rezerwacyjnymi). Tu jednak porównania się kończą

34 HOTELARZ grudzień 2013

– nowa propozycja Trip Advisora ma zarówno kilka dodatkowych atutów, jak również kilka zasadniczych wad. Atuty? Tu innowacją jest przede wszystkim kwestia wyboru daty pobytu. To coś, czego nie ma w Google AdWords: publikując reklamy w wyszukiwarce nie wiemy, jakim okresem zainteresowana jest osoba wpisująca np. frazę „hotel w centrum Wrocławia”. To spory problem – może się bowiem okazać, że z powodu braku dostępności tracimy sporo środków generowanych przez niepotrzebne kliknięcia. Na TripConnect użytkownik najpierw wybiera datę, która go interesuje, a dopiero potem widzi oferty. Jeśli w tym okresie nie mamy wolnych pokoi, link do naszej strony po prostu się nie pojawi. Kolejny atut to cena – w AdWords użytkownik widzi ją najczęściej dopiero po kliknięciu reklamy. Dochodzi więc do płatności za kliknięcie – a może się okazać, że proponowane przez nas ceny nie są dla użytkownika atrakcyjne. Na TripConnect użytkownik klika właśnie cenę, przechodząc bezpośrednio do modułu rezerwacji na stronie hotelu, co daje większą szansę na rezerwację. Główną wadą są koszty. Warto bowiem pamiętać, że stawka za kliknięcie to tylko jeden z elementów płatności. Podstawą obecności na platformie TripConnect jest fakt wykupienia abonamentu na TripAdvisor Business Listing. A tutaj już często w grę wchodzą duże pieniądze: nawet kilka tysięcy euro na rok. Wycena dokonywana jest na podstawie wielkości obiektu oraz rynku, na którym funkcjonuje. Aby sprawdzić koszt udziału w Business Listing dla naszego hotelu, wystarczy odwiedzić stronę http://www.tripadvisor.ca/ PurchaseProduct-t1. Kolejna wada również dotyczy kosztów – stawek za kliknięcie. Może się okazać, że aby skutecznie walczyć z serwisami rezerwacyjnymi, trzeba naprawdę sporo zapłacić za jeden klik. Stawki mogą osiągać poziom kilku zł. Jeśli jednak okaże się, że współczynnik konwersji tego typu kliknięć jest wysoki (często kończą się rezerwacją), taki koszt będzie do zaakceptowania (bo jest znacznie niższy, niż prowizja dla portali rezerwacyjnych). Jednak taka sytuacja możliwa jest głównie w przypadku obiektów, których profile na TripAdvisor są bardzo popularne. A dzieje się tak wtedy, gdy na popularnym rynku plasujemy się na wysokiej pozycji w rankingu Trip Advisor (np. jesteśmy w pierwszej trójce). Rywalizacja między Google a TripAdvisorem trwa. Póki co Google AdWords wydaje się systemem znacznie tańszym, choć to platforma TripConnect jest bardziej precyzyjna. Jaką strategię powinni przyjąć hotelarze? Wszystko zależy od sytuacji obiektu – wydaje się jednak, że warto umiejętnie korzystać z obu źródeł ruchu. Pod warunkiem, że nie okażą się zbyt kosztowne, a zwrot z inwestycji będzie satysfakcjonujący. •

Krzysztof Stęplowski specjalizuje się w marketingu online w hotelarstwie www.e-hotelarz.pl

Zarządzanie finanse ABC LEASINGU

Negocjowanie umów leasingowych,

cz. 2

Andżelika Borowska, Dariusz Smoliński Przy podpisywaniu umowy leasingowej należy zapytać o koszt ubezpieczenia w pierwszym roku, ale też w kolejnych latach i o to, jak jest on wyliczany. Wartość procentowa to jedno, ale może się zdarzyć, że w kolejnych latach ubezpieczyciel współpracujący z firmą leasingową przyjmie do ubezpieczenia nierealnie wysoką wartość przedmiotu.

zy istnieje możliwość skorzystania z ubezpieczenia spoza pakietu leasingodawcy w ramach np. pakietu dealera bądź obsługującego nas brokera czy agenta? Jeżeli tak, to jaka jest wysokość opłaty rocznej za wydanie takiej zgody? Większość leasingodawców pobiera taką opłatę.

NEGOCJOWANIE UBEZPIECZENIA. Częstokroć leasingobiorcy nie zadają sobie trudu sprawdzenia warunków ubezpieczenia, które mogą przecież znacząco wpłynąć na korzyści płynące z leasingu. Zdarza się, iż dopiero w obliczu awarii technicznej np. samochodu dowiadujemy się, że ubezpieczyciel nie zagwarantował w umowie auta zastępczego. Pamiętajmy, iż leasingodawca dostarcza klientowi samochody zarejestrowane i ubezpieczone, jednakże to w interesie leasingobiorcy leży dokładna weryfikacja polisy. Istotną kwestią są również warunki, na jakich firma leasingowa rozliczy powstałą szkodę. NIESTANDARDOWE ZAPISY – ILE I JAKIE? Warto zwrócić uwagę na to, ile niestandardowych postanowień zawiera umowa i czego one dokładnie dotyczą. Tylko wtedy zabezpieczymy się przed negatywnymi konsekwencjami w przypadku zakłóceń w realizacji umowy oraz dowiemy się, czy firma leasingowa nie próbuje ukryć niekorzystnych dla nas rozwiązań. Przykładem niech będą leasingodawcy, którzy ustalają limit kilometrów do przejechania przez wyleasingowany samochód, czy tacy, którzy w sytuacji nadmiernego, ich zdaniem, zużycia pojazdu, dokonują jego odbioru w obecności rzeczoznawcy – wykazane straty oraz koszty opinii rzeczoznawcy musi wtedy pokryć sam leasingobiorca. SPOSÓB OBLICZANIA DYSKONTA oraz kara za bezumowne korzystanie z przedmiotu leasingu po upływie rozwiązania umowy. Jeżeli umowa zakończy się przed terminem, np. wygaśnie w przypadku szkody całkowitej albo korzystający będzie chciał ją wcześniej zakończyć, to leasingodawca jest zobowiązany pomniejszyć pozostałe do końca umowy raty o tzw. dyskonto. Jednak każdy leasingodawca ma różny sposób jego ustalania. Jeżeli sposób ten nie jest opisany w OWUL, to należy bezwzględnie zapytać o mechanizm jego obliczania. Jest to ważne, ponieważ są finansujący, którzy stosują bardzo niekorzystne dla klientów przeliczniki.

www.e-hotelarz.pl

CESJA UMOWY LEASINGU. Często zapominany element, niekiedy zakazany w umowach lub obarczony wysoką opłatą, istotny zwłaszcza przy podmiotach mogących przechodzić przemiany własnościowe lub z dużą fluktuacją sprzętową. OBSŁUGA POSPRZEDAŻOWA. Jeszcze przed wyborem konkretnego leasingodawcy warto zobaczyć, jak funkcjonuje u niego obsługa posprzedażowa? Jak wygląda współpraca z klientem już po podpisaniu umowy? Czy w spółce leasingowej istnieje specjalnie wydzielony dział, który odpowiada za stały kontakt z leasingobiorcami? Jak wygląda np. schemat zgłoszenia szkody czy wyrobienie wtórnika dowodu rejestracyjnego? PRZED PODPISANIEM UMOWY. Po otrzymaniu przez doradcę ostatecznej wersji umowy należy samodzielnie lub przy wsparciu konsultanta lub prawnika przeanalizować potencjalne błędy i nieścisłości oraz odstępstwa od zapisów prezentowanych w ofercie i informacjach handlowych. NAJCZĘSTSZE Z POJAWIAJĄCYCH SIĘ BŁĘDÓW W UMOWACH • Nieprawidłowe określenie stron umowy. Podpisując umowę warto skontrolować poprawność określenia stron umowy, numerów kont bankowych, danych do kontaktu, korespondencji. Zdarza się bowiem, że przedstawiciel danej firmy leasingowej omyłkowo wpisał dane adresowe błędnie. Taki błąd będzie skutkował źle wystawionymi fakturami na kolejne raty leasingowe, co w konsekwencji może doprowadzić do późniejszych kłopotliwych korekt. • Nieprawidłowe określenie danych i kwoty przedmiotu leasingu. • Wartość przedmiotu leasingu. Sprawdź koniecznie, czy kwota wpisana na umowie jest zgodna z twoim zamówieniem. • Błędnie sporządzony harmonogram płatności. Sprawdź, czy otrzymany wraz z umową plan płatności jest zgodny z ofertą, którą otrzymaliśmy od specjalisty bądź handlowca. Może zdarzyć się sytuacja, że rata, którą braliśmy pod uwagę przy porównywaniu ofert, była niższa niż wynika z harmonogramu, ponieważ wyliczona została dla niższej kwoty inwestycji. •

Andżelika Borowska, prezes firmy Operator Leasingowy. Dariusz Smoliński, prezes Polskiego Instytutu Negocjacji

2013 grudzień HOTELARZ 35

Zarządzanie finanse

HOTELOWE PODATKI

VAT w 2014 roku zmiany istotne z punktu widzenia hotelarza Anna Szczepaniec, Małgorzata Nicewicz Od 1. stycznia wejdzie w życie szereg zmian w ustawie o podatku od towarów i usług, z których część może się okazać szczególnie istotna dla przedsiębiorców prowadzących działalność w branży hotelowej.

tawki VAT w 2014 r. pozostaną na niezmienionym w stosunku do roku 2013 r. poziomie. Projekt ustawy pozwalającej na utrzymanie obecnie obowiązujących stawek VAT oczekuje już tylko na podpis prezydenta RP. Wprowadzone zmiany eliminują istniejący dotąd mechanizm dostosowywania wysokości stawek VAT w oparciu o wskaźniki ekonomiczne (relacja długu publicznego do PKB). Zamiast tego stawki 23 proc., 8 proc. i 5 proc. mają obowiązywać do końca 2016 r. Później, przynajmniej w teorii, stawki powinny powrócić do wysokości 22, 7 i 3 proc. W praktyce jednak, ciężko wyrokować, czy tak faktycznie się stanie.

Z początkiem 2014 roku, w związku ze zmianą zasad określania momentu powstania obowiązku podatkowego, zmienią się także zasady odliczania podatku naliczonego W odniesieniu do usług noclegowych i usług gastronomicznych w 2014 r. nadal zastosowanie będzie miała stawka obniżona w wysokości 8 proc. Zmiany przepisów wchodzące w życie w 2014 r. nie odnoszą się w obecnym kształcie do zakresu i rodzaju usług, dla których stosować można stawkę obniżoną.

SPRZEDAŻ USŁUG HOTELARSKICH W 2014 ROKU Od nowego roku obowiązek podatkowy będzie powstawał z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi. Inaczej niż obecnie, moment wystawienia faktury zasadniczo nie będzie wpływał na datę powstania

36 HOTELARZ grudzień 2013

obowiązku podatkowego. Zgodnie z nowymi przepisami fakturę trzeba będzie wystawić nie wcześniej niż 30 dni przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi i nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru lub wykonano usługę. Dotychczas, w większości przypadków, fakturę należało wystawić nie później niż w terminie 7 dni od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Od wskazanych powyżej zasad ogólnych będą także w 2014 r. obowiązywały pewne wyjątki, jednak będzie ich znacznie mniej niż na gruncie obecnie obowiązujących przepisów.

Obowiązek podatkowy przy usługach hotelarskich Ustawodawca nie przewidział szczególnych zasad ustalania obowiązku podatkowego w przypadku świadczenia usług hotelarskich czy gastronomicznych. Do usług tych świadczonych po 1 stycznia 2014 roku zastosowanie znajdą zasady ogólne. A zatem obowiązek podatkowy przy usługach hotelarskich i gastronomicznych będzie powstawał z chwilą ich wykonania. Na wystawienie faktury hotelarze będą mieli więcej czasu niż dotychczas – do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym usługę wykonano.

Obowiązek podatkowy przy usługach najmu Przedsiębiorcy prowadzących działalność w branży hotelarskiej powinni natomiast zwrócić uwagę na zmiany dotyczące momentu powstawania obowiązku podatkowego przy usługach najmu. Może to dotyczyć takich sytuacji jak wynajem zewnętrznemu podmiotowi hotelowej restauracji czy też powierzchni w budynku hotelu na kiosk z prasą, butik czy też salon SPA. Obecnie obowiązek podatkowy w przypadku usług najmu powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, jednak nie później niż z upływem terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze. Od www.e-hotelarz.pl

Zarządzanie finanse 1 stycznia obowiązek podatkowy dla usług najmu będzie powstawał w dacie wystawienia faktury lub też z upływem terminu, w którym faktura powinna zostać wystawiona (jeśli podatnik nie wystawił faktury lub wystawił ją z opóźnieniem). Fakturę dokumentującą świadczone usługi najmu trzeba będzie wystawić nie wcześniej niż 30 dni przed wykonaniem usługi i nie później niż z upływem terminu płatności. Warto tutaj zwrócić uwagę na następujące sytuacje: • Jeśli na fakturze zostanie umieszczona informacja, jakiego okresu rozliczeniowego dotyczy (np. „czynsz najmu za miesiąc styczeń 2014 roku”), wówczas fakturę można wystawić również wcześniej niż 30 dni przed wykonaniem usługi. Wcześniejsze wystawienie faktury będzie jednak skutkować wcześniejszym powstaniem obowiązku podatkowego. • W przypadku natomiast, gdy termin płatności ustalany jest w oparciu o datę otrzymania faktury przez nabywcę usług (np. siedem dni od dnia otrzymania faktury), sprzedawca nie będzie już miał trudności z dokładnym określeniem momentu powstania obowiązku podatkowego. W obowiązujących do tej pory przepisach termin płatności był jednym z wyznaczników powstania obowiązku podatkowego („…nie później niż z upływem terminu płatności…”). Zgodnie z nowymi regulacjami, w sytuacji, gdy termin płatności będzie uzależniony od otrzymania faktury, obowiązek podatkowy będzie zależny tylko od momentu jej wystawienia.

Obowiązek podatkowy – otrzymanie zaliczki przed wykonaniem czynności Niekiedy w ramach prowadzonej działalności przedsiębiorcy z branży hotelowej otrzymują zaliczki na poczet usług, które będą wyświadczone w przyszłości, np. organizacja i obsługa konferencji w hotelu. W 2014 roku moment rozpoznania obowiązku podatkowego w związku z otrzymaniem zaliczki przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi zasadniczo nie zmieni się. Podobnie jak na gruncie obecnie obowiązujących przepisów, obowiązek podatkowy będzie powstawał z chwilą otrzymania zapłaty w odniesieniu do otrzymanej kwoty. Jeśli chodzi o samą fakturę, podobnie jak obecnie, będzie ona istotna jedynie dla celów dokumentacyjnych. Z tym że termin na jej wystawienie będzie dłuższy (do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymano płatność, a nie, jak obecnie, w terminie 7 dni od dnia otrzymania płatności).

ODLICZANIE PODATKU NALICZONEGO Z początkiem 2014 roku w związku ze zmianą zasad określania momentu powstania obowiązku podatkowego zmienią się także zasady odliczania podatku naliczonego. www.e-hotelarz.pl

Od nowego roku obowiązek podatkowy będzie powstawał z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi. Inaczej niż obecnie, moment wystawienia faktury zasadniczo nie będzie wpływał na datę powstania obowiązku podatkowego Odliczenie VAT – zakupy krajowe Od 1 stycznia 2014 roku prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego będzie powstawało w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy – jednak nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę. Tak więc prawo do odliczenia podatku naliczonego będzie powiązane z powstaniem obowiązku podatkowego u dostawcy / usługodawcy. Obecnie, nabywca ma zasadniczo prawo do odliczenia podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym otrzymał fakturę (albo za jeden z dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych). Od nowego roku nabywca, aby móc w prawidłowy sposób skorzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego, będzie musiał określić, kiedy powstał obowiązek podatkowy u sprzedawcy, co może niekiedy wiązać się z pewnymi trudnościami praktycznymi. Co więcej, z uwagi na nieprecyzyjność wprowadzonych przepisów, w nowym roku mogą powstać wątpliwości co do tego, w jakich kolejnych dwóch okresach rozliczeniowych podatnik będzie miał prawo odliczyć podatek naliczony – czy w dwóch kolejnych okresach po okresie, w którym powstał obowiązek podatkowy u sprzedawcy, czy też po okresie, w którym nabywca otrzymał fakturę. Wszystko wskazuje jednak na to, że ustawodawca zauważył wskazany problem, w związku z czym można mieć nadzieję na jego usunięcie poprzez doprecyzowanie wprowadzonych już przepisów.

Odliczenie VAT – wewnątrzwspólnotowe nabycia towarów Na gruncie obecnie obowiązujących przepisów, odliczenie VAT naliczonego z tytułu dokonywanych wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów następuje w tym samym miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy i został wykazany VAT należny. Zasada ta pozostanie aktualna, jednak warunkiem skorzystania z tego prawa będzie otrzymanie faktury dokumentującej wewnątrzwspólnotowe nabycie dokonane w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy. Jeżeli faktura zostanie dostarczona z opóźnieniem, wówczas podatnik będzie zobowiązany skorygować dokonane wcześniej rozliczenie. Podatek należny pozostanie bez zmian, tj. ujęty w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy. Podatek naliczony natomiast będzie mógł zostać uwzględniony dopiero w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę od zagranicznego kontrahenta. Jeżeli zatem faktury od zagranicznych kontrahentów notorycznie przychodzą z kilkumiesięcznym opóźnieniem, warto zastanowić się nad sposobami zmotywowania drugiej strony do szybszego działania. Rozliczanie wewnątrzwspólnotowe w różnych okresach rozliczeniowych (najpierw podatek należny, a dopiero później naliczony) będzie powodować u podatnika czasowy brak neutralności podatkowej takiej transakcji. • 2013 grudzień HOTELARZ 37

Zarządzanie

patronem cyklu tematów o franczyzie jest

Franczyza

koszty i opłaty Magdalena Kachniewska Znamy już podstawowe pojęcia, formalnoprawne warunki franczyzy, jej znaczenie z punktu widzenia marketingu i wielkości sprzedaży usług hotelowych. Pozostaje bardzo praktyczne pytanie o koszty i opłaty związane z funkcjonowaniem w ramach sieci franczyzowej.

recyzjna odpowiedź na te pytania jest niezwykle trudna, ponieważ każdy system franczyzy hotelowej ustala własne kryteria i stawki płatności. Znaczenie może mieć nawet stadium rozwoju obiektu hotelowego i związane z tym szczególne warunki umowy.

Inwestor czy hotelarz – jak sprostać standardom marki Istnieją takie systemy franczyzowe, w których inną umowę podpisuje inwestor (na wstępie cyklu inwestycyjnego), a inną obiekt z kilkuletnią historią, który dołącza do sieci franczyzowej mając już własny (niekoniecznie imponujący) dorobek. W innych systemach/ markach umowy na nowe projekty nie różnią

Hotel Mercure Warszawa Airport

38 HOTELARZ grudzień 2013

się od umów zawieranych z właścicielami istniejących hoteli (warunki franczyzy są identyczne), ale w przypadku obiektu działającego od jakiegoś czasu konieczne jest wprowadzenie tzw. planu adaptacyjnego. Inwestor otrzymuje natomiast wykaz standardów, zgodnie z którymi planuje inwestycję. W przypadku niektórych franczyzobiorców oferowana jest ponadto umowa usług wsparcia technicznego (dodatkowy załącznik do umowy franczyzy). Podpisując taką umowę inwestor korzysta z wiedzy i doświadczenia franczyzodawcy w zakresie projektowania i budowy, co jest istotnym wsparciem. To duża korzyść dla obu stron: inwestor od razu może planować przebieg realizacji inwestycji zgodnie ze standardami marki (co najmniej w zakresie koncepcji pokoju), a franczyzodawca zyskuje

Polecani przez franczyzo dawcę dostawcy mogą okazać się istotnie drożsi, niż ci, z jakich korzystali byśmy samodzielnie wy posażając obiekt. Na tyle drożsi, że nawet rabaty wynikające ze skali zaku pów sieciowych nie zni welują różnicy pewność, że budowa i wyposażenie obiektu nie naruszy przyjętych dla sieci norm. Oczywiście fakt ten nie pozostaje bez wpływu na koszty: projekt budowy, jakość materiałów budowlanych i wyposażenia poszczególnych pomieszczeń wymaga zastosowania materiałów i usług dostawców wskazanych przez franczyzodawcę. Korzyścią jest fakt, że uczestnicy danej sieci ponoszą inne koszty niż zwykli nabywcy na rynku (ekonomia skali pozwala negocjować inne stawki), a ponadto część sieci franczyzowych aktywnie wspiera swoich franczyzobiorców w staraniach o kredyt. Nie chodzi przy tym o zwykły efekt psychologiczny (banki bardziej skłonne są kredytować inwestycje realizowane pod znaną marką), ale konkretne umowy, jakie sieci franczyzowe podpisują z wybranymi instytucjami finansowymi. W myśl tych umów inwestycje hotelarskie realizowane pod marką najbardziej znanych sieci mogą liczyć na kredyt sięgający nawet 70 proc. kosztu inwestycji budowlanej. www.e-hotelarz.pl

Zarządzanie

patronem cyklu tematów o franczyzie jest

Hotel Mercure Warszawa Airport

W drugim przypadku, gdy hotel działa już jakiś czas na rynku dostosowanie obiektu do standardów marki będzie warunkiem koniecznym, ale najpewniej ograniczy się do wyposażenia wnętrz, estetyki obiektu i dość ograniczonych zmian budowlanych. Skala takiego remontu, określona w planie adaptacji obiektu, determinuje skłonność obu stron do podpisa-

kolorów pozostaje wyłączną domeną franczyzobiorcy. Warto pamiętać także o tym, że polecani przez franczyzodawcę dostawcy mogą okazać się istotnie drożsi niż ci, z jakich korzystalibyśmy samodzielnie wyposażając obiekt. Na tyle drożsi, że nawet rabaty wynikające ze skali zakupów sieciowych nie zniwelują różnicy.

Wysokość tzw. opłaty aplikacyjnej związanej z przystą pieniem nowego podmiotu do sieci, zależy od liczby pokoi w danym obiekcie, a czasem także od zakresu usług dodatkowych. Zazwyczaj waha się w przedziale 150 – 450 euro za pokój nia umowy, ale koszt dostosowań również może wymagać wsparcia franczyzodawcy w kontaktach z instytucjami finansowymi. Oczywiście, koszt (inwestycji lub dostosowania) zależy od wielkości i kategorii obiektu, zakresu usług, przeznaczenia obiektu (wypoczynkowy lub biznesowy), a także od elastyczności marki. W jednych koncepcja pokoju jest określona w najdrobniejszych szczegółach (powierzchnia pokoju, kolorystyka, materiały, dostawcy poszczególnych elementów wyposażenia), podczas gdy w innych franczyzobiorca zobowiązany jest wyłącznie do zapewnienia podstawowej użyteczności pokoju i jego wyposażenia (np. zestaw do parzenia kawy i herbaty), ale kwestia doboru dostawcy czy www.e-hotelarz.pl

Warto więc upewnić się, czy w myśl umowy jesteśmy zobowiązani do korzystania z ich usług, czy też franczyzodawca próbuje z naszą pomocą zwiększyć skalę obrotów, ale w rzeczywistości zachowujemy prawo decydowania o doborze dostawcy. To ważne szczegóły, bo decydują nie tylko o początkowych wydatkach, ale także o poziomie kosztów związanych np. z rewitalizacją marki albo zmianami wdrażanymi przez sieć w ramach modernizacji obiektów. W jednym z hoteli franczyzowych, którym kierowałam kilka lat temu, zmuszona byłam w ciągu jednego kwartału wymienić narzuty i zasłony w 130 pokojach, ponieważ w ramach rewitalizacji marki zmienił się odcień niebieskiego stosowany w logo sieci.

Nieistotne było to, że hotel działa od niedawna i materiały nie uległy zużyciu… Warto w związku z tym w pierwszym rzędzie oszacować koszt dostosowania obiektu lub realizacji inwestycji, uwzględniając szczegółowość wymagań franczyzodawcy w zakresie standardów marki.

Opłaty jednorazowe... Wysokość tzw. opłaty aplikacyjnej, jednorazowej, związanej z przystąpieniem nowego podmiotu do sieci, zależy od liczby pokojów w danym obiekcie, a czasem także od zakresu usług dodatkowych (pozanoclegowych). Zazwyczaj waha się w przedziale 150–450 euro za pokój (lub 8–20 tys. euro od hotelu), choć są i takie (polskie) sieci, które pobierają około 100 tys. zł. Nie zależy to od zasięgu sieci (choć na logikę te najbardziej znane i rozległe sieci powinny żądać najwyższych opłat). Większe znaczenie mogą mieć uwarunkowania geograficzne i dostęp do rynku. Jeśli np. dana sieć „raczkuje” w Polsce lub postrzega Polskę jako ważny rynek ekspansji, może obniżyć opłatę aplikacyjną, ponieważ większą korzyść stanowi dla niej dostęp do nowego rynku zbytu, który wpływa na rozpoznawalność marki na poziomie globalnym. Opłata aplikacyjna związana jest z rozpatrzeniem przez sieć wniosku potencjalnego franczyzobiorcy i jest pobierana bez względu na to, czy wniosek zostanie rozpatrzony pozytywnie, czy odrzucony. Z tego względu aplikację należy składać dopiero wtedy, kiedy już mamy pewność, że chcielibyśmy daną franczyzę pozyskać. 2013 grudzień HOTELARZ 39

Zarządzanie Opłatą jednorazową jest także opłata techniczna (opłata za audyt techniczny) wynosząca od 300 do 800 euro za pokój. Przed podpisaniem umowy franczyzowej wsparcie techniczne ogranicza się głównie do zweryfikowania projektów budowlanych w kontekście standardów sieci oraz przeciwpożarowych norm NFPA (National Fire Prevention Association) określających międzynarodowe standardy FLS (Fire Life & Safety Standards). Akceptacja planów przez dział techniczny jest zarazem jednym z najważniejszych warunków podpisania umowy franczyzowej. Uzasadnieniem dla tej opłaty są także koszty ponoszone przez franczyzodawcę, w tym przede wszystkim wykonanie oceny i planu adaptacji hotelu, w oparciu o audyt produktu, w wyniku którego ustalony zostaje harmonogram i zakres czynności i inwestycji, których przeprowadzenie jest niezbędne dla uzyskania zgody franczyzodawcy na rozpoczęcie prowadzenia przez franczyzobiorcę działalności pod daną marką. Kosztem franczyzodawcy jest także prowadzenie czynności kontrolnych w okresie poprzedzającym otwarcie hotelu. Poza audytem technicznym, który dotyczy nowych obiektów, w niektórych systemach franczyzowych wymagane jest przeprowadzenie audytu produktu (ocena produktu w odniesieniu do standardów marki). W takim przypadku koszt

Słowniczek ważnych pojęć Koncepcja pokoju szczegółowy projekt elementów wyposażenia i umeblowania pokoju hotelowego, stworzony dla danej marki franczyzowej w celu wdrożenia w każdym z obiektów należących do sieci.

Plan adaptacji hotelu dokument zawierający wykaz elementów nieruchomości, budynków, urządzeń i wyposażenia obiektu, których przebudowę, modernizację lub adaptację franczyzobiorca zobowiązany jest przeprowadzić zgodnie z przyjętym harmonogramem, w celu włączenia hotelu do sieci franczyzowej oraz uzyskania prawa do korzystania z marki franczyzowej.

Standardy marki standardy, wymogi i procedury wprowadzane w dowolnym terminie przez franczyzodawcę w obiektach prowadzących działalność pod daną marką, mające związek z budową, wyposażeniem i eksploatacją hotelu.

40 HOTELARZ grudzień 2013

patronem cyklu tematów o franczyzie jest

Hotel Mercure Warszawa Airport

audytu produktu również może znaleźć odzwierciedlenie w postaci jednorazowej opłaty.

...i cykliczne Podstawą naliczania opłat cyklicznych (kwartalnych, półrocznych lub rocznych) jest odsetek przychodu z pokoi hotelowych lub ogólna kwota obrotu. Gama tych opłat jest bardzo różnorodna, dlatego ograniczę się do tych, które stosowane są we wszystkich znanych mi sieciach franczyzowych. Należą do nich: • opłata za prawo posługiwania się znakiem towarowym (marką) – royalty fee (zazwyczaj od 3 do 6 proc. obrotu)

systemach jest przecież jedną z największych wartości uczestnictwa w sieci franczyzowej. W większości sieci pojawiają się też koszty IT (przyłączenie do sieci i obsługa informatycznych systemów dystrybucji). Opłata będąca wynikiem tych kosztów zazwyczaj traktowana jest jako opłata roczna. W niektórych sieciach franczyzowych sposób naliczania opłat ma charakter dynamiczny, co oznacza, że w pierwszych dwóch-trzech latach współpracy opłaty naliczane są w trybie rocznym a potem kwartalnie lub półrocznie. Trudno jednoznacznie ocenić to podejście – z jednej strony pozwala przyjrzeć się dynamice wpływów z dzia-

Podstawą naliczania opłat cyklicznych (kwartalnych, półrocznych lub rocznych) jest odsetek przychodu z pokoi hotelowych lub ogólna kwota obrotu. Gama tych opłat jest bardzo różnorodna • opłata dystrybucyjna (należna za włączenie hotelu do ogólnoświatowych systemów dystrybucji sieci) – często rozliczana za poszczególne rezerwacje (od 5 do 10 euro za rezerwację) • opłata marketingowa (czyli opłata za udostępnienie planów marketingowych sieci franczyzowej) – marketing fee (zazwyczaj 1,5 – 5 proc. obrotu) Warto uważnie przyjrzeć się w umowie opisowi opłaty marketingowej, która wykorzystywana jest do pokrycia kosztów zarówno różnych programów marketingowych, takich jak promocja, badania rynku, PR, jak również wspomaga rozwijanie i utrzymanie stron internetowych i profili sieci w portalach społecznościowych. Pozwala ona także rozwijać i utrzymywać systemy rezerwacji, a udział w tych

łalności hotelarskiej, która powinna z czasem ulegać poprawie (jeśli prawidłowo wybraliśmy franczyzodawcę). Z drugiej strony oznacza ona, że w pierwszym okresie współpracy, kiedy wyniki mogą jeszcze nie być imponujące, zmuszeni jesteśmy co prawda rozliczać się rzadziej, ale za to każdorazowo wpłacając wysokie kwoty. W każdym przypadku decyzja o aplikacji do sieci franczyzowej powinna być przez nas traktowana jak istotny element biznesplanu. Zarówno kosztorys, jak i harmonogram prac, muszą bowiem uwzględniać zapisy umowy franczyzowej, oczekiwania i wymagania franczyzodawcy oraz koszty związane z funkcjonowaniem w ramach sieci. •

prof. SGH dr hab. Magdalena Kachniewska, wykładowca w Katedrze Turystyki SGH, trener i doradca branży hotelarskiej www.e-hotelarz.pl

Mercure

w nowej odsłonie Mercure Warszawa Airport to pierwszy w Polsce hotel, który rozpoczął działalność w nowej wizualizacji marki Mercure. O zmianach w hotelu i doświadczeniach związanych z marką Mercure sieci Accor mówi Iwona Świtek – Dyrektor Hotelu Mercure Warszawa Airport. Rynek warszawski jest dość specyficzny i powszechnie wiadomo, że to trudny dla hotelarzy rynek, bo jest bardzo duża konkurencja. Skąd zatem pomysł, aby przeprowadzać zmiany w hotelu i wejść do systemu franczyzy? Odpowiedź zawarta jest w pytaniu – rynek warszawski jest bardzo konkurencyjny, dlatego hotele szukają silnej marki, silnego wsparcia. To była podstawa naszej decyzji. Ponadto, w rejonie, w którym zlokalizowany jest nasz hotel, a więc w okolicy międzynarodowego lotniska, powstało kilka nowych obiektów – trzy są już otwarte, a w planie na 2014 są dwa kolejne, co daje przyrost ponad 1000 pokoi w tym rejonie Warszawy. Aby stawić czoło takiej konkurencji trzeba szukać silnego partnera i światowych systemów dystrybucji.

A jak przebiegał proces zmian związany z nową marką? Jest to proces, który wymaga przygotowania. Po pierwsze jest długotrwały, po drugie wymaga odpowiedniego zaplanowania. Niewątpliwie pracownicy, którzy biorą w nim udział są bardziej obciążeni pracą, niż w normalnych okresach funkcjonowania hotelu. Z drugiej strony jest to dla nich wspaniałe doświadczenie. Jeśli zaplanujemy w odpowiedni sposób zadania związane z wprowadzeniem standardów nowej marki, to dużo płynniej cały proces będzie przebiegał. Tych zadań jest dużo, ale w przypadku marki Mercure, która jest dość „elastyczna” pod względem standardów można łatwiej

Wspomniała Pani o nowych doświadczeniach dla pracowników. Jak pracownicy zareagowali na tak duże zmiany? Trochę się obawialiśmy i rzeczywiście pierwsza reakcja po ogłoszeniu decyzji o zmianie marki, to nie była jakaś szczególna radość, a szykowała się radykalna zmiana: przejście z lokalnej marki do globalnej, międzynarodowej sieci. Zdawali sobie sprawę z nowych wymagań jakościowych, z konieczności wdrożenia innych standardów; jednym słowem pracownicy wiedzieli, że czeka ich dużo pracy a nie każdy chciał podjąć ten trud. Część pracowników podjęła decyzję o odejściu z naszego hotelu, druga zaś część podjęła wyzwanie i myślę, że dzisiaj mogą z dumą powiedzieć, że to był właściwy wybór, bo obecnie są nie tylko pracownikami Mercure Warszawa Airport, ale również potencjalną siłą na rynku pracy dla całej grupy Accor, mają więc nieograniczone możliwości nauki i rozwoju. Jak może Pani podsumować korzyści franczyzobiorcy międzynarodowej sieci? Korzyści ze współpracy z silną siecią hotel będzie czerpał długofalowo. Już dziś odnotowujemy pewne przyrosty w frekwencji i przychodach i niewielkie przyrosty średniej ceny. Rejestrujemy też nowe firmy, które z nami współpracują ponieważ znaleźli nasz hotel jako Mercure w systemach dystrybucji Accor. To jest to, czego w przyszłości oczekujemy – nowa marka pomoże efektywniej pracować i łagodniej przechodzić ew. kryzysy, bowiem z silną marką jest łatwiej pokonywać trudności. Ponadto, nawiązując do korzyści, jest również faktem, że możemy korzystać z listy rekomendowanych dostawców Orbisu. To jest ogromna siła na rynku – jeden zespół negocjuje w imieniu dużej liczby hoteli, przekłada się to na znaczne oszczędności.

INFORMACJE O PROJEKCIE: Hotel: Mercure Warszawa Airport Inwestor: Elbud Hotel sp. z o.o. Franczyza: Grupa Hotelowa Orbis Marka: Mercure (Accor) Liczba pokoi: 117 Rozpoczęcie franczyzy: 1 lipca 2013 r.

Jako pierwsi w Polsce rozpoczęli Państwo działania w nowej wizualizacji marki Mercure. Co się zmieniło w hotelu pod marką Mercure? Tak, to prawda – byliśmy pierwsi, którzy pokazali nowe logo Mercure. Trzeba przyznać, że ta nowa wizualizacja jest bardzo ładna i nowoczesna. Natomiast, jeśli myślimy o wymiarze finansowym i ekonomicznym tej zmiany, to ten proces postępuje nieco wolniej. Hotel przystąpił do franczyzy zaledwie pierwszego lipca tego roku, a więc mamy za sobą dwa słabe i trzy silne biznesowo miesiące. Już dzisiaj zaczynamy odnotowywać korzyści z podpisanej umowy franczyzy, mamy nowych klientów – globalne korporacje, które zaczynają z nami współpracę. Te korporacje były wcześniej dla nas nieosiągalne, ponieważ zazwyczaj współpracują z globalnymi sieciami hoteli. Jako hotel dobrej, ale jednak lokalnej marki, mieliśmy utrudnione zadanie i z różnym powodzeniem udawało nam się takie firmy pozyskiwać. W tej chwili rzeczywiście wyraźnie widzimy, że międzynarodowe firmy wybierają nasz hotel.

wykonać niezbędną adaptację. Był to kolejny, ważny powód, dla którego to właśnie ta marka została wybrana.

Jeśli chcieliby Państwo dowiedzieć się, jakie są korzyści dla Waszego hotelu w ramach franczyzy marek Accor, prosimy o kontakt: Małgorzata Morek, Dyrektor ds. Rozwoju Franczyzy w Grupie Hotelowej Orbis – email: Małgorzata.Morek@accor.com, tel. 22 829-37-10

Technologie i wyposażenie rynek

oczami dostawców Lech Szelemet, Polor

Niewątpliwie rok 2013 był dla sektora hotelowego trudnym okresem. Zdecydowało o tym klika czynników: pogarszające się wskaźniki makroekonomiczne, ograniczony dostęp do źródeł finansowania, niejasna sytuacja ekonomiczna w kraju i UE – miało to bezpośrednie przełożenie na wielkość i ilość inwestycji hotelowych. Nowych hoteli w tym roku powstanie nie więcej niż 70, w 2012 oddano ich do użytku blisko 110. Widać więc, że rynek wyraźnie wyhamował. Dla nas jednak rok 2013 był udany. Polor odnotował wzrost sprzedaży w tym sektorze. Na podstawie analiz opracowaliśmy już wcześniej strategię dotyczącą projektu ,,Hotel” na 2013 rok. Zwiększyliśmy budżet na reklamę, podjęliśmy działania, które zapewniły wzmocnienie brandu, tj. udział w targach hotelowych, konferencjach branżowych, licznych eventach. Opracowaliśmy bazę hoteli rynku wtórnego i pierwotnego (nowych inwestycji), staraliśmy się dotrzeć do każdego hotelu ze swoją ofertą. Wdrożyliśmy bardzo ważne

Damian Kniejski, fabryka materacy Janpol

Ten rok zakończyliśmy z podobnym wynikiem jak poprzedni, co jest wynikiem bardzo zadowalającym. Trzeba tu uwzględnić ubiegłoroczne Euro 2012 i to, że był to wyjątkowo dobry okres dla branży HoReCa. Z obecnej perspektywy można powiedzieć, że 2012 r. był początkiem ożywienia. Oby potrwało ono jak najdłużej. Analizując sprzedaż z 2012 i 2013 r. pod kątem obiektów można powiedzieć, że nie ma dużych różnic – ciągle wyposażamy hotele tej samej kategorii. Podnoszenie świadomości hotelarzy wciąż pozostaje jednym z priorytetowych zadań handlowców. Staramy się pokazywać, jakie korzyści płyną z zakupu materacy o większym komforcie. Między innymi dlatego wprowadziliśmy do sprzedaży Wellness Comfort Line. Materace z tej kolekcji to najwyższa jakość materiałów, która przekłada się na trwałość produktu i komfort wypoczynku. •

Cezary Ławida, Maltzahn Polska

Rok 2013 był na pewno gorszy, jeżeli chodzi o sprzedaż, niż 2012 – mistrzostwa Europy w piłce nożnej zdopingowały wielu inwestorów do zwiększonego wysiłku i mobilizacji, aby oddać jak najwięcej obiektów przed imprezą. Stąd poprzednie dwa lata były bardzo udane.Jest to naturalne, że po okresie spiętrzenia inwestycji następuje okres przestoju. Jednak nie wszyscy zdążyli z otwarciem hoteli przed mistrzostwami, a ponadto część hoteli – wykańczana pospiesznie i niedbale – wymaga juz renowacji. Jesienne targi hotelowe sygnalizują większą liczbę inwestycji hotelowych planowanych do oddania w 2014 roku. Zatem naszym zdaniem perspektywy są dobre, aczkolwiek konkurencja też jest bardziej agresywna. Jednak w dłuższym okresie sprawdza się nasza dewiza – lepiej zainwestować w trochę lepsze wykładziny i mieć na długo spokój. W tym roku wyposażaliśmy zarówno

42 HOTELARZ grudzień 2013

Zapytaliśmy dostawców produktów i usług dla hoteli o ich podsumowanie mijającego roku i ocenę rynku hotelarskiego ze swojego punktu widzenia w porównaniu do roku 2012. Czy był dla nich lepszy, czy gorszy; jakie tendencje na nim zaobserwowali; jakich spodziewają się w przyszłym roku; jakie obiekty wyposażyli w swoje produkty w tym roku? Oto odpowiedzi.

narzędzie, jakim jest oprogramowanie do zarządzania sprzedażą. Pomogło to nam uzyskać istotne informacje, np. ilu kontrahentów (hoteli) pozyskaliśmy, ilu straciliśmy (hotele, które wybrały innego producenta), zdefiniowanie profilu (potrzeb kontrahenta), ścisła ewidencja ofert oraz jakie są tendencje na tym rynku. Rozszerzyliśmy obszar działania poprzez utworzenie oddziału na Słowacji, gdzie już pierwsze inwestycje hotelowe zostały zrealizowane. W 2013 roku nasz produkt hotelowy brał udział w realizacji takich projektów inwestycyjnych jak m.in. GrandTiffi Hotel Iława, Grand Hotel Rzeszów, Radisson Blu Wrocław, Arłamów Hotel, Hampton by Hilton Warszawa, Bristol Rzeszów, Puro Kraków, Grand Cru Gdańsk, Radisson Blu Sobieski, Golden Tulip Inn Kraków. W przyszłym roku realizowanych też będzie sporo interesujących inwestycji, w których będziemy starali się być z naszym produktem. Mam nadzieję, że wieloletnie budowanie silnej marki pozwoli nam zachować wiodącą pozycję na rynku hotelowym. •

Daria Wassermann, Newmor

Miniony rok był dla firm z branży wykończenia wnętrz rokiem pełnym wyzwań. Z jednej strony, mogliśmy odczuć skutki kończącego się kryzysu, z drugiej stale rosnące oczekiwania ze strony inwestorów. Dla Newmor Polska był to rok przełomowy z wielu względów. Udało nam się wprowadzić szereg innowacyjnych produktów i nowości wzorniczych, które spotkały się z entuzjastycznym przyjęciem przez naszych klientów. Zastosowaliśmy nowatorskie rozwiązania w kilku prestiżowych obiektach. Sukces w implementacji nowych rozwiązań utwierdził nas w przekonaniu, iż podjęte działania były słuszne i z pewnością będziemy kontynuować wybrane strategie w przyszłym roku. •

obiekty małe jak i duże, acz nie było w Polsce otwarć bardzo dużych obiektów hotelowych, rzędu 10 tys. mkw. Z większych obiektów można wymienić hotel Residence w Arłamowie czy sieć hoteli Satoria z Warszawy. Nasze najnowsze obiekty w trakcie realizacji to Tristan w Kątach Rybackich i Holiday Express w Krakowie. Nowy rok rozpoczniemy realizacją nowej inwestycji sieci hoteli Diament w Rudzie Śląskiej. Zakładamy wzrost obrotów na rok 2014 o około 25 proc., m.in. dzięki temu, że nasza nowa linia produkcyjna już zaczęła działać i wierzymy, że nowe możliwości, jakie oferuje, zostaną pozytywnie przyjęte przez inwestorów i architektów. Jest to obecnie najbardziej nowoczesna linia technologiczna do nadruku indywidualnego na wykładzinach dywanowych w całej UE, z niespotykana dotąd rozdzielczością nadruku 76 dpi.• www.e-hotelarz.pl

Technologie i wyposażenie rynek Grzegorz Pelczar, Horecatex

Rok 2013 mimo wielu pesymistycznych prognoz wypadł całkiem dobrze, odnotowaliśmy wzrost sprzedaży na poziomie 19 proc. w stosunku do roku 2012. Największy wzrost sprzedaży nastąpił w grupie hoteli 3- i 4-gwiazdkowych, głównie sieciowych. Poczyniona na początku roku inwestycja (zakup nowej linii technologicznej do produkcji kołder i poduszek) zaczyna spełniać nasze oczekiwania. Usprawnienie procesu produkcyjnego wpłynęło na zmniejszenie kosztów produkcji, przekładając się na niższe ceny produktów przy jednoczesnym zachowaniu wysokiej jakości. W obsługiwanych przez naszą firmę restau-

racjach na stołach króluje w dalszym ciągu biały kolor obrusów. Restauratorzy chcący wprowadzić nieco koloru wybierali głównie popiele, szarości oraz odcienie beżu. Biorąc pod uwagę obecną sytuację gospodarczą przewidujemy raczej umiarkowany rozwój inwestycji hotelowych i gastronomicznych w Polsce. Wyniki gospodarcze raczej nie zachęcają do inwestowania w naszym kraju, poprawa nastąpi dopiero w II połowie przyszłego roku (optymistycznie) wraz z tym jak poprawi się sytuacja budżetowa państwa, przekładając się na wzrost inwestycji w infrastrukturze i turystyce.•

Paweł Paszkiewicz, Trixx International Nasz rok 2013 wyglądał bardzo dobrze w stosunku do 2012. Dostarczyliśmy wyposażenie oświetleniowe do kilku hoteli w Polsce i za granicą, z przewagą tych drugich, ponieważ w Polsce nadal jeszcze nie zamawia się całości wyposażenia w jednej firmie takiej jak nasza, która zajmuje się kompleksowymi dostawami wyposażenia typu oświetlenie ozdobne, meble, granity, obrazy ręcznie malowane i inne na specjalne zamówienie. W tym roku dostarczyliśmy m.in. komplek-

Wojciech Nizio, SCA HYGIENE

W 2013 roku przeprowadziliśmy dwie duże zmiany w naszym asortymencie. Obydwie spowodowały, że oferta Tork stała się bardziej uporządkowana. Od 1 czerwca mamy nową, poszerzoną i ujednoliconą ofertę czyściw specjalistycznych, przeznaczonych m.in. do utrzymania higieny w hotelach i hotelowych restauracjach. Podzieliliśmy produkty na trzy główne grupy według zastosowania: wycieranie, czyszczenie i polerowanie. Każde czyściwo zostało przyporządkowane do którejś z tych trzech kategorii. Uprościliśmy też komunikację na opakowaniach. I tak np. na każdym opakowaniu można znaleźć teraz uproszczony obrazek danego produktu i odpowiadających mu elementów, np. rysunek dozownika i ręczników, które razem stanowią system. Z kolei od 1 października mamy ujednoliconą ofertę rozwiązań dla łazienek hotelowych. Nowe nazwy produktów opisują od razu zastosowanie danego produktu oraz jego korzyści, np. Tork Matic ekstra miękki ręcznik w roli. Opracowaliśmy także klucz doboru produktów w postaci nowej segmentacji łazienek. Opisaliśmy cztery najczęściej występujące typy łazienek: łazienki, w których higiena jest na pierwszym miejscu, łazienki, w których liczy się styl i prestiż, łazienki o podwyższonym standardzie i standardowe łazienki. Teraz wystarczy określić styl, w jakim utrzymana jest dana łazienka, aby wybór rozwiązań stał się prosty. •

www.e-hotelarz.pl

sowo kilkadziesiąt kryształowych żyrandoli do sal konferencyjnych, restauracji i lobby nowego obiektu hotelowego Binkowski w Kielcach. W patio hotelowym oraz lobby zmontowaliśmy jedne z większych żyrandoli kryształowych w Polsce, o wadze blisko tony, wysokości 4,5 m i średnicy 3 m z iluminacją barw wysokiej jakości kryształu K9 (typu Svarovski). Prowadzimy też zaawansowane rozmowy nad kompleksową dostawą do hoteli luksusowych w Polsce i za granicą. •

Rafał Duda, Five Stars Rok 2013 był dla nas zdecydowanie lepszy od roku 2012. Przełom w firmie nastąpił w drugim kwartale 2013 roku, kiedy zdecydowaliśmy się wprowadzić do oferty ręczniki najwyższej jakości, wykonane z przędzy klasycznej, w odróżnieniu od przędzy bezwrzecionowej. Wówczas nasze obroty wzrosły o 46 proc. w stosunku do roku 2012. Używamy jedynie przędzy amerykańskiej lub egejskiej, które obecnie są najbardziej popularne ze względu na jakość. Nasz ręcznik wzbudził zainteresowanie największych sieci hotelowych, nie tylko w Polsce, dlatego w 2014 roku przewidujemy wzrost sprzedaży o minimum 100 proc. Ze względu na jakość naszych produktów obsługujemy hotele 5-gwiazdkowe, ale cena naszych produktów jest na tyle konkurencyjna, że jesteśmy w stanie obsłużyć hotele każdej kategorii. W 2013 roku wyposażyliśmy m. in. hotel Hilton, Mamaison Hotel Le Regina, Hotel Koronny w Zamościu, Hotel Jarosław. Oprócz zakontraktowanych inwestycji zamierzamy skupić większą uwagę na dużych sieciach oraz na powiększeniu możliwości oferowania ręczników tłoczonych, jak i wykonaniem samego haftu na produkcie. W tym celu z początkiem 2014 roku zostanie uruchomiony własny park maszyn haftujących. •

2013 grudzień HOTELARZ 43

Technologie i wyposażenie oświetlenie

Między światłem a cieniem Maciej Lewandowski, Jarosław Barański Pierwsze wrażenie pozostawia niezatarte wspomnienia, dobre lub złe, zawsze jednak rzutuje na naszą opinię o miejscu i to często na długie lata. Nasz wzrok dostarcza nam 80 proc. tego wrażenia, dlatego też oświetlenie jest jednym z najwydajniejszych i najciekawszych narzędzi do jego tworzenia.

Tworzenie właściwego środowiska W obrębie hotelu wyszczególnić możemy szereg różnych środowisk: • recepcja – będąca miejscem pierwszego kontaktu – musi z jednej strony stwarzać wrażenie stabilności i zaufania, a z drugiej przyciągać wzrok • strefy publiczne i ciągi komunikacyjne – tutaj powinna panować kameralna atmosfera, oświetlenie nadające kierunek i poczucie bezpieczeństwa z odrobiną indywidualności. Bardzo ważne jest oświetlenie korytarza, który w hotelu nie jest tylko prostą strefą komunikacyjną, musi też zapewniać bezpieczną możliwość przemieszczania się, a jednocześnie tworzyć wrażenie przytulności oraz zapewniać najniższe zużycie energii w instalacji pracującej 24 godziny na dobę • strefy indywidualne (pokoje hotelowe) – atmosfera powinna być zróżnicowana, otwarta i ciepła przy pierwszym wejściu, relaksująca na koniec męczącego dnia • strefy dla biznesu (sale konferencyjne) – atmosfera tych miejsc powinna dawać poczucie przebywania w prestiżowej przestrzeni biurowej jawiącej się jako wzór zawodowej kompetencji • strefy odpoczynku (SPA, fitness, restauracje) – to obszar, który powinien dawać poczucie luksusu i indywidualności w obrębie strefy publicznej.

46 HOTELARZ grudzień 2013

Najlepsza praktyka Brak jest szerszych sformalizowanych wytycznych co do oświetlenia w hotelach. Norma europejska EN 12464-1:2011 Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1 określa zalecane warunki oświetlenia miejsca pracy we wnętrzach dla kilku kluczowych obszarów, takich jak recepcja, sale konferencyjne i korytarze, ale nie odnosi się do większości kluczowych miejsc w obrębie hotelu. W hotelach oświetlenie ma częściej za zadanie stworzenie odpowiedniej atmosfery, a nie zapewnienie określonych poziomów natężenia światła i jest to w znacznym stopniu realizowane poprzez kontrast i zróżnicowanie jego natężenia. Aby to osiągnąć w strefach publicznych oświetlenie powinno być zróżnicowane, obejmując:

Oświetlenie w hotelu wymaga jednoczesnego połączenia efektu świetlnego, zapewnienia dobrego samopoczucia gościom oraz właściwego światła dla pracowników przy równoczesnym minimalizowaniu kosztów użytkowania instalacji oświetleniowej – oświetlenie ogólne – zapewniające światło tła, które pozwala na bezpieczne poruszanie się i orientację, – oświetlenie akcentujące – wykorzystywane do stworzenia określonego nastroju i przestrzeni światła, www.e-hotelarz.pl

FOT. thorn lighting

otele, w których szczególnie ważne jest zapewnianie dobrego samopoczucia, są też wyjątkowo trudne do oświetlenia ze względu na różnorodność przestrzeni oraz ich wykorzystania. Np. sale balowe będące miejscem konferencji muszą szybko przekształcić się w salę wykładową. Otrzymana w ten sposób przestrzeń za każdym razem musi wyglądać jak idealnie dopasowana do stawianych jej zadań.

Technologie i wyposażenie oświetlenie – oświetlenie dekoracyjne – kreujące punkty warte szczególnego zainteresowania, jak np. poszczególne elementy architektoniczne itp. Wszystkie one powinny być stosowane w ramach spójnego projektu z zachowaniem dbałości o utrzymanie poziomu i ogólnej równowagi jasności w danej scenerii. Proporcja ogólnego oświetlenia i oświetlenia akcentującego urozmaici atmosferę od prostej (głównie oświetlenie ogólne) do luksusowej (głównie oświetlenie akcentujące). Punkty obsługi klienta, takie jak recepcja czy concierge, również powinny być wyróżnione, tak aby pomóc gościom w lepszej orientacji. W strefach prywatnych oświetlenie powinno mieścić się w kontekście wyposażenia i być łatwe w obsłudze oraz regulacji, pozwalając gościom na wybór klimatu odpowiadającego ich nastrojowi i potrzebom. Celem powinno być stworzenie domowej atmosfery z jednoczesnym utrzymaniem oświetlenia niezbędnego dla personelu odpowiedzialnego za porządek w pokoju. Częścią mniej widocznej promocji hotelu jest wygląd personelu. Oświetlenie pracowników w taki sposób, aby byli postrzegani jako przyjaźni i aby język ciała był dobrze widoczny, jest ważne przy demonstrowaniu przyjaznego i przystępnego wizerunku. Aby zapewnić odpowiednią równowagę pomiędzy światłem i cieniem omawiany jest również wskaźnik modelowania, stosunek pomiędzy poziomym i pionowym natężeniem światła, a także ich zalecane wartości. Jednym z najważniejszych aspektów projektu oświetlenia jest eliminacja olśnień od opraw. Projekty powinny eliminować, tam gdzie

Ze względu na konieczność zrównoważenia kosztów kapitałowych z kosztami eksploatacyjnymi systemów oświetleniowych, przy kosztorysowaniu należy przyjąć podejście oparte na cyklu życia rozwiązania to możliwe, oświetlenie niepożądane. Wymaga to bardzo starannego rozmieszczenia opraw w przestrzeni oraz stosowania opraw o najwyższych parametrach (tzw. mała luminancja oprawy). Jednakże w strefach reprezentacyjnych – hole wejściowe, bary itp. (za wyjątkiem stref wypoczynkowych) podniesienie atrakcyjności wnętrza jest ważniejsze niż możliwość wystąpienia słabego olśnienia.

Przejęcie kontroli Przy oświetlaniu hoteli ważna jest elastyczność, dlatego należy zapewnić możliwość łatwego ustawiania parametrów scenerii, tak aby pozwolić na aktywowanie odpowiedniego oświetlenia stosownie do potrzeb. Jest to ważne w strefach biznesowych, gdzie wymagane będzie ustawianie światła do prezentacji, spotkań, rozmów itp. czy w sypialniach, gdzie dostępne powinny być proste przełączniki w kluczowych miejscach, takich jak wejście do pokoju i łóżko. R

Trixx International

dostarczamy ekskluzywne wyposażenie dla hoteli Wyposażamy kompleksowo na specjalne zamówienia klienta. Naszymi klientami są między innymi: hotele Sheraton czy Best Western. Obsługa średnich jak i zarówno dużych projektów. Oświetlenie do pokoi oraz lobby, restauracji i sal konferencyjnych

Meble – stoły, krzesła konferencyjne i bankietowe, fotele, obrazy ręcznie malowane oraz inne

Posadzki i płyty elewacyjne z naturalnych kamieni – granity i marmury

Trixx International Sp. z o.o. ul. Wyczółkowskiego 67 80-147 Gdańsk Tel. + 48 58 303 3197 Mob Tel. + 48 601 622 837 e-mail: trixx@trixx.pl

www.trixx.pl

Technologie i wyposażenie oświetlenie W hotelach oświetlenie ma częściej za zadanie stworzenie odpowiedniej atmosfery, a nie zapewnienie określonych poziomów natężenia światła, co jest w znacznym stopniu realizowane poprzez kontrast i zróżnicowanie tego natężenia W nowoczesnych rozwiązaniach preferowane jest zindywidualizowane sterowanie oparte o ścienne panele sterujące lub przenośne tablety pozwalające na zmianę poziomów, koloru, barwy i rozkładu światła. Umożliwiają one także zintegrowanie oświetlenia z innymi najważniejszymi systemami w hotelach, takimi jak ogrzewanie i klima-

Funkcjonalne i ozdobne Jednym z ważniejszych elementów wyposażenia hotelowego jest oświetlenie, które musi spełniać wiele funkcji, nie tylko praktycznych, ale i estetycznych. Podzieliłbym je na funkcjonalne oraz ozdobne. Inwestorzy hotelowi powinni od początku współpracować z dobrymi architektami wnętrz, którzy wybiorą i zaproponują odpowiednie oświetlenie do pokoju, lobby i restauracji. Oświetlenie dekoracyjne hotelu, lobby i pokoju, które na wstępie wita gościa, musi być dobrze dobrane, zachwycać i swym pięknem zapraszać do pobytu. Dobre hotele szczycą się oświetleniem ozdobnym i funkcjonalnym, stosując niepowtarzalne, specjalnie zaprojektowane lampy, żyrandole itp. produkowane dla indywidualnego obiektu i nie do kupienia w supermarketach z wyposażeniem, czy nawet w sklepach drogich znanych firm oświetleniowych. Jeśli chodzi o pobór energii stosowanych źródeł światła w nowo budowanych hotelach, obecnie wykorzystuje się wyłącznie źródła LED-owe, które z dnia na dzień stają się coraz mniej kosztowne, a przy tym o wiele tańsze w eksploatacji. Zapewniają one 10-20-krotnie mniejsze zużycie energii, a przy tym długą żywotność , co daje bardzo duże oszczędności w skali roku . Reasumując, z mojego wieloletniego doświadczenia wynika, że wyboru oświetlenia należy dokonywać już na etapie projektowania wnętrza w detale. Zaprojektowanie odpowiedniego oświetlenia, niekoniecznie drogiego, ale niepowtarzalnego, które powinno zachwycić swą ozdobą, a przy tym dobrze oświetlać, to jest to co przyciąga wielu gości do wysokiej klasy hoteli.• Paweł Paszkiewicz, Trixx International

tyzacja, systemy TV/Video i inne. Dzięki temu np. obniżenie temperatury w pokoju w gorący dzień będzie skutkowało zmianą barwy światła na chłodniejszą, wzmacniającą odczucie chłodu i poprawiającą komfort. W innym przykładzie włączenie ekranu telewizyjnego jednocześnie zasłoni okna i dopasuje oświetlenie do idealnych warunków oglądania. Regulacja oświetlenia powinna pozwalać na obniżone poziomy światła w nocy, wspierając komfort snu, oraz w obszarach o znaczących ilościach światła dziennego, a także w restauracjach i miejscach publicznych, gdzie oświetlenie o poranku powinno być jasne i stymu-

48 HOTELARZ grudzień 2013

lujące, a wieczorem bardziej przytłumione i relaksujące. Dodatkowe akcenty barwne mogą uatrakcyjnić wygląd i współgrać z urządzanymi specjalnymi eventami. Nie bez znaczenia jest również nocny obraz hotelu, który najlepiej podkreśli np. jego dynamiczna iluminacja.

Parametry światła i oprawy Główne parametry źródeł światła i opraw oświetleniowych to: – trwałość – jest to jeden z najważniejszych elementów wpływających na koszty eksploatacji. Nowoczesne rozwiązania LED zapewniają trwałość na poziomie 50 tys. godzin (i więcej). Należy zwrócić uwagę na to, jaki rodzaj trwałości jest podawany. Obecnie jako standard przy rozwiązaniach LED podaje się tzw. trwałość strumienia świetlnego opisywaną jako L70 lub L50. Oznacza ona, że po zadanym czasie ilość światła może spaść do poziomu 70 lub 50 proc. początkowej wartości strumienia świetlnego – sprawność – mówi nam o wydajności energetycznej oprawy. Obecne rozwiązania pozwalają na osiąganie przez oprawy sprawności na poziomie 90 i więcej lm/W dla opraw profesjonalnych. Oprawy dekoracyjne ze względu na ich zastosowanie maja niższe wartości – barwa światła – rozumiana jako odczucie „ciepłego” lub „zimnego” światła wpływa na odbiór przestrzeni, buduje nastrój oraz wpływa na samopoczucie – oddawanie barw – lampy charakteryzujące się dobrym oddawaniem barw poprawiają parametry oświetleniowe i zwiększają ostrość widzenia (Ra – wskaźnik oddawania barw – nie powinien być mniejszy niż 80). Źródła światła o złym oddawaniu barw powodują przekłamania w odbiorze kolorów.

Ekonomia rozwiązania oświetleniowego Ze względu na konieczność zrównoważenia kosztów kapitałowych z kosztami eksploatacyjnymi systemów oświetleniowych, przy kosztorysowaniu należy przyjąć podejście oparte na cyklu życia rozwiązania. W tym przypadku długa żywotność oraz niewrażliwość na ilość i cykl załączeń opraw ze źródłami LED stanowi ich niezaprzeczalny atut. Należy jednak zawsze brać pod uwagę krzywą trwałości źródeł LED i określenie tej trwałości w zależności od temperatury otoczenia. Podstawą niskiego zużycia energii jest dostarczenie sprawnego i wydajnego oświetlenia, dającego odpowiednie światło wtedy, gdy jest ono potrzebne. Stosowanie systemów obecności oraz regulacji strumienia świetlnego jest jednym z kluczowych elementów energooszczędnego oświetlenia hotelu, jednocześnie w znacznym stopniu podnoszą one komfort użytkowania pomieszczeń. System oświetleniowy musi być łatwy w instalacji i konserwacji, łącznie z wymianą zużytych lamp, naprawą usterek urządzeń zasilających i utrzymaniem powierzchni w czystości. Jak widać, oświetlenie w hotelu jest bardzo złożonym zagadnieniem. Wymaga jednoczesnego połączenia efektu świetlnego, zapewnienia dobrego samopoczucia gościom hotelowym oraz właściwego światła dla pracowników przy równoczesnym minimalizowaniu kosztów użytkowania instalacji oświetleniowej. Osiągniecie tych celów jest możliwe tylko poprzez współpracę z profesjonalnymi konsultantami oświetlenia na każdym etapie projektowania oraz użytkowania hotelu.•

Maciej Lewandowski, Jarosław Barański, Thorn Lighting Polska

www.e-hotelarz.pl

Restauracja pismo biznesu gastronomicznego

a j c a r u a t s e Restauracja R la cena

(10) nr 03

m w ty 12 zł

t 5% va

13 iec 20

zerw

maj/c

nr 05 (12) wrzesień/październik 2013

esu o bizn

pism

issn 2084-1566

nom

gastro

na ezonbiznesu gastronomicznego Spismo

G ril

Restaura nr 06 (13) lis topad/

e-mail

grudzi

issn 20 84-15

pismo b

iznesu g

astronom

z a ro b ByĆ ki w ron e ga stliderem

Littld n PoL a listopa

Pamiętaj o zamówieniu

icznego

dodate

aBC

Cateri ng

vat

Restau

12 zł w tym 5% va t

z wo ln ie n ia z opod a t ko w a n ia

Racja

ik n d ę mii ez b

n i a s t ro n o łej g

cja cena

omii

d/gRudz

ień 201 3

RestauRacja wRzesień/paździeRnik 2013

13 iec 20 zeRw maj/c Racja

eń 2013

w restauracji

Restau

cena 12 zł w tym 5% vat

o iczneg

5-17

2013-0

15:02:

podniebny

Włoski

prenumeraty restauracji na 2014 rok.

sposób na bizn es

Prenumerata roczna: z 10% rabatem – 65 zł

Aby złożyć zamówienie wypełnij formularz na www.e-restauracja.com lub zadzwoń do nas pod numer 22 333 88 26

SPA & Lifestyle RAPORT

w ó n a g o l s u l a w i t O d fe s w ó t k e i b o o d h c y n z c y t te m a

Agnieszka Stelmaczonek Polski rynek hoteli SPA & wellness osiągnął już w miarę uformowany kształt. Jednak jego początki to był to prawdziwy festiwal słów, pojęć i sloganów, zestawianych w dowolnej konfiguracji z nazwą hotelu. Tego typu zabiegi marketingowe przyciągnąć miały jeszcze nieświadomego gościa i zapewnić hotelom obłożenie.

Czas stabilizacji Na szczęście wśród wielu obiektów nieprzygotowanych na nowe wyzwania rynkowe sukcesywnie pojawiały się i takie, które do tematyki SPA & wellness podeszły z profesjonalizmem oraz z przeświadczeniem, że polskie hotelarstwo potrzebuje odrodzenia i powiewu świeżości, rozumianej jako spójne działania w zakresie stworzenia wyjątkowej oferty, profesjonalnej obsługi, wysokiej jakości usług i produktów oraz wytworzenia niezwykłej atmosfery miejsca. Czyli wszystko to, co ma na celu oderwanie się od dotychczasowej improwizacji w sferze usług hotelarskich oraz SPA & wellness. Obiekty te, których nie ma tak wiele, obrały właściwy kierunek, czyli na początku określiły grupę docelową, do której skierowały swoją ofertę. Następnie realizując krok po kroku założenia idei SPA & wellness – polegającej na przywracaniu życiowej harmonii swoim gościom poprzez wysoki standard świadczonych usług w dbaniu o ciało, psychikę, zdrowe

50 HOTELARZ GRUDZIEŃ 2013

Dzisiaj już nie wystarczy dodać nazwę SPA i mieć wszystko w ofercie, aby pozyskać gościa. Trzeba budować wyjątkowość swojej oferty i miejsca jej świadczenia oraz postawić na nawiązanie bliższych relacji z gościem odżywianie, ćwiczenia i zabiegi SPA – budowały równocześnie na tej podstawie swoją pozycję rynkową i zaufanie konsumenckie. Dzięki takiemu profesjonalnemu podejściu do obsługi gościa, obiekty te mają wpływ na jego edukację, a także podnoszenie świadomości potrzeb i wymagań względem oferty rynkowej SPA & wellness. W tym przypadku można mówić o kontynuacji rozwoju obu stron. Dla hoteli oznacza on dalsze doskonalenie się w swojej dotychczasowej działalności, możliwość obrania konkretnego kierunku specjalizacji oferty usługowej, a także poszukiwanie wciąż nowych inspiracji SPA & wellness. Z kolei rozwój gościa może być rozumiany jako ciągłe poznawanie samego siebie, odkrywanie nowych potrzeb i wyszukiwanie miejsc czy ofert je zaspokajających. Pamiętać należy, że wysoka świadomość konsumenta (gościa) czyli jego wiedza i zdobyte doświadczenie doprowadzają do konkretnego pozycjonowania się hoteli na rynku, co ma bezpośrednie przełożenie na stabilizowanie się rynku SPA & wellness.

Czas specjalizacji Z chwilą ustabilizowania się rynku hoteli SPA & wellness doszło do sytuacji, w której każdy z nich proponował gościom w swej ofercie idenwww.e-hotelarz.pl

iejednokrotnie zwabiony w ten sposób gość, zamiast deklarowanego standardu, otrzymywał ubogą ofertę usługową SPA i wellness, brak odpowiedniej infrastruktury i zagospodarowania części zabiegowej oraz opiekę słabo wykwalifikowanego personelu. Te niedoskonałości po pierwsze były najczęściej efektem złego rozpoznania potrzeb rynkowych przez inwestorów, a po drugie – błędów właścicieli obiektów noclegowych, którzy w określeniach SPA czy wellness dostrzegali jedynie krótkotrwałą modę, a nie perspektywiczny megatrend. W obu przypadkach można mówić o niewykorzystanych w pełni możliwościach, jakie niosły ze sobą owe pojęcia. Tymczasem dobrze zaprojektowane obszary usługowe i rzetelnie sporządzona oferta oraz inwestycja w szkolenia pracownicze mogą zaowocować znacznym wzrostem sprzedaży i stać się prawdziwym centrum zysku hotelu.

SPA & Lifestyle RAPORT

tyczne lub bardzo zbliżone do siebie usługi. Aby zwiększyć atrakcyjność, hotele te poszerzały, często już i tak bogaty wachlarz usług o nowe, wymyślne zabiegi. Jednak nie można tak działać, a już na pewno tak konkurować bez końca. Ciągłe rozbudowywanie oferty, która i tak nadal była ogólna i bliżej nieokreślona, po pierwsze doprowadzało do zagubienia się gościa wśród ich ilości i różnorodności. Po drugie, gość nie podejmował próby identyfikacji z którymkolwiek z obiektów i poniesiony wcześniej wysiłek w jego edukację szedł na marne. Dzisiaj już nie wystarczy dodać nazwę SPA i mieć wszystko w ofercie, aby pozyskać gościa. Trzeba budować wyjątkowość swojej oferty i miejsca jej świadczenia oraz postawić na nawiązanie bliższych relacji z gościem, a także na standardy jakości. Obecnie rynek jest na takim poziomie, na którym mocno odczuwalna jest potrzeba wyboru tematyki, w jakiej obiekt będzie się specjalizował i mógł ją skierować do wybranej, wąskiej grupy docelowej gości swojego hotelu. Skupienie się na potrzebach tak określonej grupy gości umożliwia lepsze i bardziej precyzyjne dostosowanie elementów oferty usługowej do ich potrzeb, co odzwierciedla się w łatwiejszym pozyskaniu klientów i stosowaniu ukierunkowanego, często personalnego marketingu. Tematycznych obiektów powstaje coraz więcej. Podejmują one specjalizację między innymi jako ośrodki wykorzystujące naturalne walory miejsca, jak chociażby hotele oferujące zabiegi balneologiczne wykonywane przy

użyciu wody siarczkowej pochodzącej z okolicznych ujęć (np. Słoneczny Zdrój Medical SPA w Busku Zdroju, Malinowy Zdrój w Solcu Zdroju czy Dosłońce Conference & SPA koło Racławic, które korzysta z wody pochodzącej z ujęcia z okolic Buska). Z kolei w hotelu Bazuny SPA z uwagi na lokalizację silnie zaznaczona jest regionalność, gdyż obiekt wykorzystał w swej ofercie bogactwo regionu i kultury kaszubskiej. W obiekcie Cottina

Pojawienie się hoteli medical SPA to wynik rosnącej świadomości w zakresie profilaktyki i dbałości o zdrowie, a także wieloletnich tradycji uzdrowisk polskich, na których kanwie powstają nowe, wyspecjalizowane i prężnie działające obiekty tego typu Villa & Mineral SPA Resort opracowane menu SPA było zainspirowane bogactwem złóż minerałów Gór Izerskich. Wyróżnikiem wielu obiektów jest po prostu tematyczna oferta. Taka znajduje się np. w hotelu Głęboczek Vine Resort & SPA, który specjalizuje R

KRIOPOL R URZĄDZENIE

Urządzenie przeznaczone jest do miejscowego wychładzania tkanki przy pomocy par azotu, które u wylotu DO KRIOTERAPII MIEJSCOWEJ dyszy osiągają temperaturę -160°C

ZASTOSOWANIE:  rehabilitacja  medycyna sportowa  odnowa biologiczna EFEKTY KRIOTERAPII:  zmniejszenie bólu  zwiększenie zakresu ruchomości stawów  wzrost siły mięśniowej  zwiększenie tolerancji wysiłku fizycznego  ograniczenie stosowania leków przeciwzapalnych  redukcja cellulitu

UMOŻLIWIAMY BEZPŁATNE TESTOWANIE URZĄDZENIA tel. 502 502 444

KRIOMEDPOL Sp. z o.o. ul. Warszawska 272 05-082 Stare Babice tel. 22 752 93 21 tel. 22 733 19 05 fax 22 752 93 21 kriomedpol@kriomedpol.pl www.kriomedpol.pl

SPA & Lifestyle RAPORT

Jak działa krioterapia

Nadmuch par azotu o temperaturze -130 st. C. na powierzchnię skóry pacjenta pozwala uzyskać natychmiastową reakcję przeciwbólową i przyśpiesza matabolizm w obszarze poddanym wychładzaniu. Podstawowym zastosowaniem krioterapii jest rehabilitacja, ale można też wykorzystać jej działanie terapeutyczno-kosmetyczne, ponieważ oczyszcza organizm z toksyn, ujędrnia skórę, likwiduje obrzęki, umożliwia modelowanie sylwetki. Zabieg jest bezkontaktowy, całkowicie nieinwazyjny, bezpieczny i dobrze tolerowany przez pacjentów. Czas nadmuchu dobierany jest w zależności od okolicy ciała indywidualnie do potrzeb i wrażliwości klienta, waha się od kilku do kilkunastu minut. Skóra staje się intensywnie przekrwiona, następuje trzykrotny wzrost metabolizmu, który umożliwia początek procesu resorpcji (wchłaniania) tłuszczu. Takie nieinwazyjne zabiegi przynoszą satysfakcjonujące rezultaty po dłuższej serii zabiegów kombinowanych, gdzie technika krio będzie tylko częścią terapii (dopełnieniem może być np. endomasaż lub elektrostymulacja). Aby uzyskać satysfakcjonujący wynik, należy wykonać 20-25 zabiegów na miejsca lokalnie otłuszczone, np. spód lub bok pośladków, wałki tłuszczu na brzuchu itp. Nie jest to metoda odchudzania, lecz umożliwia kształtowanie i modelowanie sylwetki. Wskutek bodźca niskotemperaturowego skóra zaczyna pracować, skurcza się i rozkurcza, przez co nabiera jędrności i staje się bardziej elastyczna. Po 15 minutach od wykonania zabiegu można stosować dowolne preparaty kosmetyczne w maściach, kremach i żelach, a ich działanie jest dużo mocniejsze niż w przypadku podania na skórę ciepła, ponieważ sieć limfatyczna jest obkurczona i substancja czynna z danego preparatu po wniknięciu w skórę nie jest rozprowadzana po całym organizmie, ale działa lokalnie.

Tadeusz Narkiewicz, Kriomedpol się w winoterapii. Bogatą ofertę w zakresie zabiegów orientalnych Ajurweda posiada Pałac Sulisław Hotel & SPA, czy Kinga Hotel Wellness, z kolei Hammam to przewodnia część tematyki hotelu Azun Orient SPA & Wellness. Natomiast ofertę zabiegów inspirowanych kulturą japońską znajdziemy w hotelu Młyn Klekotki i Klekotki Sento SPA.

Grupy tematyczne działające na rynku poprzez określanie standardów jakości dla usług specjalistycznych w obrębie wellness & SPA porządkują ten rynek, certyfikując swoim znakiem te obiekty, które spełniły surowe kryteria klasyfikacji Jednakże najbardziej zauważalne i dynamicznie rozwijające się obecnie to hotele medical SPA z szerokim spektrum usług prozdrowotnych, do których zalicza się między innymi hotel Bukowy Park w Polanicy Zdroju, Jelenia Struga w Jeleniej Górze, Miłomłyn Zdrój, Arka w Kołobrzegu, Interferie w Świnoujściu czy wspomniane wcześniej Słoneczny Zdrój i Malinowy Zdrój oraz Malinowy Dwór w Świeradowie Zdroju.

52 HOTELARZ grudzień 2013

Ich pojawienie się to wynik rosnącej świadomości w zakresie profilaktyki i dbałości o zdrowie, a także wynik wieloletnich tradycji uzdrowisk polskich, na których kanwie powstają nowe, wyspecjalizowane i prężnie działające obiekty medical SPA. Te najlepsze koncentrują się na zapewnieniu holistycznej opieki nad gościem, zapewniając mu nie tylko leczenie dolegliwości, ale także komfortowy wypoczynek i edukację z zakresu profilaktyki o własne zdrowie i urodę. Na rynku są jeszcze niewyczerpane możliwości na pojawienie się kolejnych, nowych specjalizacji i grup docelowych dla hoteli SPA & wellness w pięciu obszarach: activity, vitality, esthetique, medical, clinical. Przykładem w sferze esthetique niech będzie ukierunkowanie specjalizacji na medycynę estetyczną, stomatologię estetyczną, stylizację i harmonię z możliwością łączenia z ofertą SPA na najwyższym poziomie jakościowym i usługowym nieinwazyjnych zabiegów upiększająco-modelujących ciało. Jest to wyłącznie kwestia czasu i uświadomienia sobie potrzeby ich powstania, gdyż obecnie mamy ciągle do czynienia z uniwersalnymi hotelami świadczącymi mix usług z obrębu wymienionych pięciu obszarów. A także kwestia pokolenia innowatorów, które ma styczność z rozwiniętym rynkiem europejskiego hotelarstwa SPA & wellness i może zainicjować nowe potrzeby i wytyczne dla tego sektora w Polsce.

Czas na grupy tematyczne i marketingowe Z jednej strony, różnorodność i zmienność potrzeb człowieka wynikająca z jego świadomości, wieku, a napędzana modą i okolicznościami, jest bodźcem do nieustannego rozwoju hotelarstwa w sferze SPA & wellness. Z drugiej, coraz bardziej zróżnicowana lokalizacja obiektów SPA, ich nowe specjalizacje oraz odpowiedź na najnowsze trendy w branży, są wynikiem formowania się i przynależności do grup tematycznych lub marketingowych promujących prowadzenie działalności usługowej SPA & wellness. Zauważalne jest, że na polskim rynku coraz więcej hoteli przynależy do różnych grup i programów. Preferowane są raczej marketingowe (Polish Prestige Hotels, Złoty Standard) niż tematyczne, z uwagi na niszowość obiektów specjalizujących się w konkretnym temacie ściśle powiązanym ze SPA & wellness. Niemniej jednak takie zrzeszanie się daje obiektom i ich gościom wymierne korzyści. Na przykładzie wybranych z rynku europejskiego grup tematycznych, jak Bio Hotels, Alpine Wellness International i New Life Hotels można zaobserwować, że specyfika tych grup opiera się o indywidualny program partnerski. Oparty jest on na wewnętrznych, rygorystycznych kryteriach dotyczących wyglądu i wyposażenia obiektu oraz miejsca jego usytuowania, a także oferty i jakości świadczonych usług. Ocenie podlegają też kwalifikacje i obsługa personelu. W grupach tematycznych można spotkać się również z dodatkowymi, odrębnymi wymogami, które weryfikują obiekt pod względem zgodności specyfiki oferty obiektu z nazwą grupy tematycznej. Każdy obiekt znajdujący się w grupie, czy to marketingowej, czy tematycznej poddawany jest ciągłej kontroli. Jej pozytywnym wyznacznikiem jest przyznawanie certyfikatów jakości, którymi dany obiekt może się posługiwać oficjalnie w materiałach reklamowych i na stronie internetowej. Grupy tematyczne działające na rynku poprzez określanie standardów jakości dla usług specjalistycznych w obrębie wellness & SPA porządkują ten rynek, certyfikując swoim znakiem te obiekty, które spełniły surowe kryteria klasyfikacji grupy. Znak jakości stanowi o poziomie usługowoserwisowym oraz o prestiżu, dzięki któremu hotel uzyskuje znacznie wyższą pozycję na rynku. Certyfikaty mają wpływ na dalszą motywację w utrzymywaniu lub podnoszeniu jakości przez hotele, ponieważ odzwierciedleniem wypracowanego standardu jest liczba powracających stale gości. Wyznaczając ramy standardów nakreślają również nowe formuły marketingu i style zarządzania obiektami wellness & SPA. • www.e-hotelarz.pl

SPA & Lifestyle RAPORT

FOT: spadealers.imgur.com

Outdoorowe SPA

Dodatkowym źródłem dochodów hotelu mogą być niekonwencjonalne usługi, jak na przykład outdoorowa strefa SPA. Obecnie strefy SPA & wellness spotykane są najczęściej w środku obiektów. Jednak nie w każdym hotelu czy pensjonacie znajduje się odpowiednio dużo miejsca, by rozwijać pełnowartościowe usługi. Zwykle w ośrodkach znajduje się częściowe zaplecze rekreacyjne, które składa się z sauny czy jacuzzi. Dlatego można poszerzyć ofertę i zaproponować nowe usługi, jak na przykład relaksującą kąpieli pod gołym niebem, umieszczając wanny SPA czy sauny na zewnątrz. Nie wiąże się to z niepotrzebnymi opłatami budowlanymi, a urządzenia są atestowane na pracę 365 dni w roku, w temperaturach do -30 st.

C. Dzięki wypracowanym procedurom, outdoorową strefę SPA można stworzyć szybko, płacąc wyłącznie za koszty urządzeń, a goście zyskują okazję skorzysta-

nia z gorącej, relaksującej kąpieli na łonie natury, co będzie niezapomnianym przeżyciem zarówno dla ciała, jak i dla ducha. Zwłaszcza gdy słupek rtęci w termometrze wskazuje temperaturę poniżej zera. W zewnętrznych wannach goście mogą korzystająć również z kąpieli piwnej lub ziołowej, za które płaci się zwykle (w zależności od standardu) od 50 do 80 zł za 30 minut. W SPA piwnym otrzymują w pakiecie specjalne pasy relaksujące wypełnione słodem, które umożliwiają relaks na leżance. Po takim przygotowaniu, część gości korzysta z różnych rodzajów masażu – całościowego, bądź masażu problematycznych części ciała. Usługi można ująć także w pakiety lub oferować je za dodatkową opłatą, w granicach około 60-110 zł.

Yvona Danisova, Spa w Ogrodzie R

www.e-hotelarz.pl

Spokojnych, rodzinnych i ciepłych Świąt Bożego Narodzenia, a w nadchodzącym Nowym Roku, wielu gości hotelowych oraz spektakularnych oszczędności z systemami Ecocamel, życzy dystrybutor Firma Supernowa sp. z o.o. 2013 grudzień HOTELARZ 53

SPA & Lifestyle raport

w hotelowym SPA Anita Bajdalska Rotacja w hotelowych SPA jest bardzo częstym zjawiskiem. Notowane wskaźniki fluktuacji kadr są naprawdę wysokie, zdarza się, że sięgają 40 proc. w skali roku. To powoduje spore zamieszanie, obligując kadrę zarządzającą do szukania nowych kandydatów do pracy. Często w takich sytuacjach zaczynamy się przyglądać absolwentom, którzy właśnie wyruszyli na rynek w poszukiwaniu pracy i zadajemy sobie pytanie: zatrudniać ich czy tez szukać doświadczonego personelu SPA?

raz z początkiem września w hotelowych SPA zaczynają pojawiać się absolwenci uczelni, którzy zdecydowali się na pracę w tego typu obiektach. Jak są do tego przygotowani i czy mają wystarczające kwalifikacje? Absolwenci uczelni są bardzo różni. Każdy doświadczony manager SPA wie, że absolwent to nowe możliwości, często duże zaangażowanie (choć to zależy od charakteru człowieka), ale również mnóstwo pracy, bez której nie osiągniemy celu, jakim jest pełne zadowolenie gościa SPA.

W teorii – genialni Na początek, należy jasno powiedzieć, jaki poziom prezentują absolwenci uczelni kształcących na kierunkach niezbędnych do pracy w SPA, a zatrudnienie znajdują tam przede wszystkim absolwenci kosmetologii i fizjoterapii. Poziom kształcenia jest… bardzo różny. Na pewno jesteśmy genialni w teorii tych kierunków. Poziom wiedzy, jaką z reguły otrzymują studenci, jest naprawdę wysoki. Wiedza z zakresu anatomii, fizjologii, chemii, higieny czy dermatologii jest bardzo duża. Znamy się doskonale na układach, budowie skóry, surowcach kosmetycznych oraz metodach leczenia schorzeń. Bez cienia wątpliwości można powiedzieć, że mamy ogromną wiedzę z tego zakresu. Tylko że to nie wszystko. Równie ważna jest wiedza praktyczna.

54 HOTELARZ grudzień 2013

Na pewno jesteśmy genialni w teorii kosmetologii i fizjoterapii. Poziom wiedzy, jaką z reguły otrzymują studenci, jest naprawdę wysoki. Wiedza z zakresu anatomii, fizjologii, chemii, higieny czy dermatologii jest bardzo duża Studenci fizjoterapii mają z reguły wiele godzin praktyk i są dobrze przygotowani do pracy, ale w… przychodni rehabilitacyjnej. Czy jednak w hotelowym SPA? Kosmetolodzy mają inny problem: niewystarczającą liczbę godzin zajęć praktycznych w pracowniach kosmetycznych. Przyznają to sami zainteresowani, czyli absolwenci uczelni kosmetologicznych. Podczas rozmów kwalifikacyjnych, gdy pada pytanie o dotychczasowe praktyki w zawodzie, często pojawia się z tym spory problem. Oczywiście błędem i nieuczciwością byłoby generalizowanie, ponieważ nie wszędzie tak jest i byłoby to krzywdzące dla bardzo dobrych uczelni kosmetologicznych, jednak niestety czasami zdarza się, że kandydat do pracy „przyparty do muru” sam mówi, czego nie umie i nigdy w szkole go nie uczono. www.e-hotelarz.pl

SPA & Lifestyle raport

Wiedza o dobrych uczelniach Doświadczeni managerowie SPA, posiadający praktykę w różnych obiektach, wiedzą doskonale, jakie uczelnie kształcą naprawdę na wysokim poziomie (zarówno teoretycznie, jak i praktycznie) a jakie niekoniecznie przykładają wagę do zajęć praktycznych. Sama rekrutując personel SPA zadaję pytanie w stylu: „Kto panią/pana uczył praktycznej strony zawodu?”. Niektóre nazwiska są marką samą w sobie i czasami to wystarczy jako gwarant dobrego warsztatu zawodowego. Niejeden manager SPA mógłby wymienić z pamięci takie osoby, jeśli oczywiście posiada rozeznanie na rynku edukacji w branży SPA. Przygotowując ten artykuł sprawdziłam fora internetowe, na których studenci uczelni i absolwenci wypowiadają się na temat jakości kształcenia oraz przydatności wiedzy tam zdobytej w późniejszych doświadczeniach zawodowych. Sami opisują, co tak naprawdę wynieśli ze szkół, jakie praktyczne umiejętności posiadają, a czego nie potrafią i ile jeszcze musieli się nauczyć zanim stanęli do pracy z gościem. To potwierdza moje spostrzeżenia, ponieważ z reguły absolwent, który stara się o pracę w SPA, technicznie nie wszystkie zabiegi jest w stanie wykonać. Nie zawsze chce się do tego przyznać podczas rozmowy kwalifikacyjnej, jednak z czasem i tak prawda wychodzi na jaw. Dlatego decydując się na absolwenta jako pracownika SPA należy z góry przyjąć takie założenie i dobrze zaplanować jego wdrożenie do pracy, aby nie było przykrych niespodzianek i problemów z niezadowolonymi gośćmi. Kwalifikacje zawodowe to jedno, jednak nie mniej ważne są kwalifikacje interpersonalne do tej pracy. Niestety osoby podejmujące kierunki studiów w zakresie kosmetologii czy fizjoterapii nie zawsze nadają się do tego zajęcia. W tej profesji cechy charakteru i osobowość, oprócz wiedzy technicznej, są równie istotnie, aby móc pracować w tak delikatnej materii jaką są zabiegi SPA. Kontakt z gościem musi cechować bardzo wysoka kultura, empatia oraz niekłamane zainteresowanie, które trudno jest wyuczyć, trzeba je mieć w sobie.

Wdrożenie absolwenta Absolwent zatrudniony w SPA wymaga dłuższego okresu wdrożenia. Z reguły ten czas jest dwa razy dłuższy niż w przypadku innych nowozatrudnianych pracowników w hotelowym SPA. Jak wygląda to w rzeczywistości? Przychodząc do pracy w SPA absolwent z reguły jest bardzo mocno zaangażowany w pracę. Po załatwieniu spraw formalnych jest oprowadzany po pokojach zabiegowych, wszystkich częściach socjalnych, a następnie przydzielane mu są zadania. Nie ma co ukrywać, czasami jest wykorzystywany do najgorszych zajęć. Zaczyna oczywiście od pomocy przy sprzątaniu, mycia podłóg oraz prac fizycznych, które niewiele mają wspólnego z pracą w SPA. Pozostawiony sam sobie jest zagubiony i z czasem zaczyna tracić zaangażowanie, jakie miał na początku. Jeśli nie ma planu jego wdrożenia do pracy i osoby odpowiedzialnej za to, taki stan rzeczy trwa czasami bardzo długo i powoduje coraz większe zniechęcenie. Wyobrażenia o pracy nijak się mają do tego, co zastaje w hotelowym SPA. www.e-hotelarz.pl

Z drugiej strony nie wyobrażam sobie, aby powierzyć takiemu pracownikowi w pierwszym dniu pracy wykonywania zabiegów, a czasami i tak się zdarza. Dobre, szanujące się SPA w hotelu o wysokim standardzie usług nie może sobie na to pozwolić, gdyż takie działania mogą doprowadzić do obniżenia jakości świadczonych usług, a tym bardziej do utraty zaufania gościa, na które pracuje się bardzo długo.

Aby inwestycja w absolwenta była opłacalna Zatrudnienia absolwenta w SPA wymaga zaprojektowania procesu jego wdrożenia do pracy i nadzoru nad nim, a także pewnych nakładów finansowych. Nauczenie konkretnych zabiegów będzie wymagało zarówno zużycia produktów, jak również oddelegowania innego pracownika SPA do tego, aby takie szkolenie przeprowadził. W tym czasie nasz doświadczony pracownik mógłby wykonać zabieg dla gościa i przynieść nam wymierne korzyści finansowe, a nie uczyć absolwenta ich wykonywania.

Doświadczeni managerowie SPA, posiadający praktykę w różnych obiektach, wiedzą doskonale, jakie uczelnie kształcą naprawdę na wysokim poziomie (zarówno teoretycznie, jak i praktycznie), a jakie niekoniecznie przykładają wagę do zajęć praktycznych Takie decyzje należy przemyśleć, zaprojektować i dobrze zorganizować, aby inwestycja w absolwenta była w dłuższej perspektywie opłacalna. Wyszkolenie dobrego pracownika SPA wymaga sporo czasu, jednak dobrze rokujący absolwent na pewno będzie przydatny, mocno zmotywowany do pracy i szybko zrewanżuje się dobrymi wynikami oraz, co najważniejsze, dobrymi opiniami gości SPA. Absolwent w hotelowym SPA jest niezwykle pożądany. Nowobudowane SPA potrzebują wykwalifikowanych pracowników, a tych na rynku jest zbyt mało. Dlatego najlepiej „wychować” sobie pracowników, z jakimi będziemy realizować zadania i na których będziemy mogli liczyć. Każdy z nas kiedyś dostał w życiu taką szansę, bo każdy był absolwentem, który gdzieś, kiedyś rozpoczynał pracę. Dzisiaj wspominamy to lepiej lub gorzej, jednak w dużej mierze ma to wpływ na to, kim po latach jesteśmy i co w życiu zawodowym jest dla nas ważne. Kształtując nowych pracowników hotelowych SPA trzeba o tym pamiętać i mieć świadomość, jaką rolę w tym procesie odgrywamy i jaka odpowiedzialność, także w wymiarze ludzkim, na nas spoczywa. •

Anita Bajdalska. Certified SPA Supervisor ISPA, prowadzi firmę doradczą Manager SPA 2013 grudzień HOTELARZ 55

SPA & Lifestyle raport

Nowości S P A THERAPY COOL

BODY CELLULAR ULTIMATE 3D CELLULITE LOTION

Ujędrniający lotion do pielęgnacji ciała z innowacyjnym kompleksem substancji czynnych z heksapeptydem-39, kofeiną i forskoliną zapewnia długotrwałą poprawę wyglądu skóry objętej cellulitem. Heksapeptyd-39 nie tylko spowalnia procesy dojrzewania komórek tłuszczowych, ale również zapobiega odkładaniu się tłuszczów w tkance. Kofeina redukuje złogi tłuszczu w komórkach oraz przyspiesza procesy rozpadu komórek tłuszczowych poprzez podział lipidów. Kolejnym krokiem jest usunięcie wolnych kwasów tłuszczowych, powstałych w procesie redukcji tkanki tłuszczowej. Są one wydalane z tkanki poprzez system limfatyczny. Forskolina powoduje rozszerzenie naczyń limfatycznych, przyspieszając odprowadzanie tych kwasów i limfy. Skład kompleksu 3D uzupełniono o składniki, które dodatkowo wzmacniają tkankę, poprawiają ukrwienie skóry, nadają jej elastyczność i zapewniają niezbędną dawkę wilgoci. Pojemność 200 ml. •

PAYOT TECHNI PEEL MASQUE

Wygładzająca, złuszczająca maseczka z kompleksem wygładzającym Liss Process. Maska odnawiająca i złuszczająca zainspirowana kosmeceutykami. Zawiera formułę o wysokim stężeniu kwasów AHA 9%, która złuszcza i wygładza powierzchnię skóry, jednocześnie intensyfikując jej odnowę i stymulując redukcję zmarszczek. Kompleks wygładzający Liss Process przeciwdziała całemu procesowi tworzenia się zmarszczek, aby wygładzić i ponownie wypełnić skórę. Formuła wzbogacona jest również o puder diamentowy, który działa wygładzająco i rozjaśnia cerę. •

DIGITAL PRINTING / ISOMETRIC

Wielkoformatowe nadruki na okleinach to nowatorskie rozwiązanie dla projektantów i architektów polecane m.in. do obiektów SPA. Stwarzają nieograniczone możliwości nadrukowania na tapetach kontraktowych dowolnej grafiki: wzoru, motywu, zdjęć, tekstów. Wydruki wykonywane są na profesjonalnej, wysokiej jakości tapecie kontraktowej firmy Newmor, której faktura zapewnia równomierne nałożenie koloru. Nadruk cechuje wysoka odporność na czynniki zewnętrzne oraz na działanie promieni UV. Dzięki specjalnej technice układania oklein połączenia tapet są prawie niewidoczne. •

56 HOTELARZ GRUDZIEŃ 2013

Therapy Cool to jedyne na świecie, opatentowane urządzenie do kriolipolizy oraz terapii kontrastami. Kriolipoliza wywołuje selektywne uszkodzenie komórek tłuszczowych. Lipidy są następnie eliminowane w trakcie procesu metabolicznego. W naturalny sposób następuje redukcja tkanki tłuszczowej w miejscach poddanych zabiegowi. Kriolipolizę Therapy Cool wyróżnia zaawansowana technologia kontroli temperatur oraz unikatowa aplikacja. Podczas zabiegu stosuje się elastyczne aplikatory krio, które umożliwiają skuteczną transmisję niskiej temperatury bez stosowania podciśnienia. Dodatkowo aplikatory działają na większy obszar ciała niż standardowa metoda, co pozwala szybciej uzyskać efekty. Terapię kontrastami wykonuje się w specjalnym kombinezonie. Aplikacja kontrastów następuje sukcesywnie w różnych częściach ciała, dzięki czemu zabieg jest efektywny i przyjemny. Zabieg zmniejsza także obwód ciała, a cellulit jest sukcesywnie wygładzany. Dodatkową zaletą urządzenia jest możliwość wy konywania bezobsługowych zabiegów. Podczas kriolipolizy lub terapii kontrastami kosmetyczka może obsługiwać równolegle dwóch klientów.•

EXOTIC ISLAND BODY SCRUB

Peeling do ciała Egzotyczna Wyspa relaksuje i odżywia. Ten peeling, inspirowany wiedzą plemienia Ma'ohi, który zawiera połączenie białego piasku z Bora Bora bogatego w magnez, soli morskiej oraz łupinek orzecha kokosowego z kompleksem algo-monoi sargassum (ekstrakt z gronorostu, olejek manoi, kopra), wyciąg z orchidei vanilla tahitensis oraz roślinne oleje (jojoba, ze słodkich migdałów i pestek moreli) stanowi smakowity peeling, który delikatnie czyści skórę, nadając jej miękkość i gładkość. Jego wyjątkowy zapach zabiera w podróż na wyspy Polinezji.•

www.e-hotelarz.pl

Sponsorem konkursu jest

dostawca wózków hotelowych

GŁOSOWANIE INTERNAUTÓW - do 31 grudnia na www.e-hotelarz.pl

Alhar, Lubliniec

Aristo, Białystok

Arkas, Pruszków

Arsenal Palace, Chorzów

Artus Prestige, Karpacz

Auto Latos Club Shuma, Dąbrowa Górn.

Bania Thermal & Ski, Białka Tatrzańska

Barczyzna, Barczyzna

Baron, Jelenia Góra

Bella Notte, Chorzów

Best Western Agit, Lublin

Best Western Plus Ferdynand, Rzeszów

Blow Up Hall 50 50, Poznań

Blue Diamond Wellness & Spa, Nowa Wieś

BoniFaCio Spa & Sport Resort, Kępa

Bristol Tradition & Luxury, Rzeszów

Bukowy Park Mediacal Spa, Polanica Zdrój

Caspar, Jelenia Góra-Cieplice

Cedrowy Dworek, Cedry Wielkie City Park Hotel & Residence, Poznań

City Residence, Łódź

Constancja, Częstochowa

Crocus, Zakopane

Crown Piast Hotel & Park, Kraków

Czarny Potok Resort & Spa, Krynica Zdrój

Dębowy, Bielawa

Dom Aktora, Gdańsk

Dom Pracy Twórczej Trzcin Resort, Trzcin

Duo SPA & Wellness, Janów Lubelski

Dwór Dwikozy, Dwikozy k. Sandomierza

Dwór Sanna, Wierzchowiska Drugie

Dwór Sieraków

Dynamic Congress Center, Wrocław

Eclipse, Domasław

Esperanto, Białystok

Farmona Hotel Business & Spa, Kraków

Firlejowe Sioło, Wólka Rozwadowska

Folwark Walencja, Kazimierz Dolny

Forza, Poznań

Golden Tulip, Międzyzdroje

Górska Legenda, Szczyrk

Grafit, Kostomłoty Pierwsze

Grand Cru, Gdańsk

Grodzki, Stargard Szczeciński

Habenda, Budzyń

Hilton, Gdańsk

IBB Andersia, Poznań

Holiday Inn, Józefów

HOT_elarnia & SPA_larnia Puszczykowo

HP Park Plaza, Wrocław

HP Park, Olsztyn

HP Park, Poznań

Don Prestige Residence, Poznań

DoubleTree by Hilton, Łódź

Słoneczny Zdrój

Medical Spa & Wellness, Busko-Zdrój

Zdrowie,

ekologia i design W hotelu Słoneczny Zdrój Medical Spa & Wellness na pierwszy plan wysuwa się bogata propozycja zabiegów medycznych i SPA oferowana aż w 36 gabinetach. Ale Słoneczny Zdrój to też nowa jakość rozwiązań architektonicznych i rekreacyjnych, konstrukcja hotelu pomyślana zgodnie z założeniami zrównoważonego rozwoju, geometryczne wzornictwo budynku.

otel mocno stawia na ekologię i walory wód siarczkowych – unikalnych w skali Europy, a obficie występujących w Busku-Zdroju. Ekologię miejsca odzwierciedlają zamontowane na dachu kolektory słoneczne oraz technologie budowlane chroniące przed utratą ciepła. Wszystkie kosmetyki dostępne w pokojach, gabinetach SPA oraz u fryzjera są przyjazne dla środowiska naturalnego. W Słonecznym Zdroju widać wyraźne wpływy współczesnych trendów designerskich. We wnętrzach hotelu postawiono na słoneczne kolory: żółty, pomarańczowy, grafitowy i czerwony, natomiast w Vitality Medical Spa & Wellness dominuje barwa limonkowa oddająca filozofię miejsca – świeżość, witalność i żywotność. Barwne wnętrza hotelu kontrastują ze stonowaną, przyjazną kolorystyką w pokojach, podkreślaną starannie dobranymi tkaninami z kolekcji Evy Minge. Geometryczne wzornictwo charakterystyczne dla budynku zostało zaimplementowane do systemu identyfikacji wizualnej hotelu wykorzystywanego w materiałach reklamowych i na stronie internetowej, co pozwala tworzyć spójny wizerunek

60 HOTELARZ grudzień 2013

miejsca. Wizytówką hotelu jest centrum Vitality Medical Spa & Wellness posiadające 36 gabinetów zabiegowych wyposażonych w najnowocześniejszy sprzęt do rehabilitacji i odnowy biologicznej. Wykorzystując walory naturalnych źródeł wód siarczkowych, hotel oferuje szeroki wachlarz usług medycznych. W obiekcie można skorzystać z rozbudowanej listy zabiegów z zakresu balneoterapii, fizykoterapii, kinezyterapii, termoterapii i leczenia przewlekłych schorzeń. Do dyspozycji gości jest też studio urody oraz salon odnowy biologicznej, a w strefie wellness – basen, jacuzzi oraz sauny fińska i na podczerwień. Hotel oferuje też restaurację Ponidzie wraz z oranżerią i klub Kalejdoskop z trzema niezależnymi salami: Mars, Venus i Winiarnią. Jednym z priorytetów hotelu jest promowanie produktów regionalnych, dlatego karta menu została wzbogacona m.in. o wino herbowe produkowane w winnicy w pobliżu Buska-Zdroju. W ofercie znajdują się także trzy sale konferencyjne, z których największa liczy 130 mkw. Słoneczny Zdrój postawił też na zagospodarowanie czasu wolnego gości. Z myślą o rekre-

www.e-hotelarz.pl

Słoneczny Zdrój Medical Spa & Wellness Miasto: Busko-Zdrój Kategoria: 4**** Liczba pokoi: 120 / Liczba miejsc: 250 Liczba lokali gastronomicznych: 3 / Liczba miejsc: 400 Liczba sal konferencyjnych: 3 / Liczba miejsc: 144 SPA: Medical Spa & Wellness z 36 gabinetami Data otwarcia: maj 2013

acji dla dorosłych i dzieci powstał taras słoneczny, ogród z oczkiem wodnym i placem zabaw, czytelnia i kids corner. Dla osób aktywnych przygotowano natomiast Cardio Room, kręgielnię, bilard, boule, wypożyczalnię rowerów, a w planach na 2014 rok jest budowa kortów tenisowych, chaty grillowej i innych atrakcji. Hotel przygotował również pakiet usług dodatkowych opartych na atrakcjach turystycznych, takich jak Pacanów, Tokarnia, Chęciny, Krzyżtopór, muzeum samochodów zabytkowych, spływy kajakowe, motolotnie itd.

www.e-hotelarz.pl

– Słoneczny Zdrój jest odpowiedzią na potrzeby tej grupy gości, która oczekuje jednocześnie profesjonalnych zabiegów medycznych, odnowy biologicznej, medycyny estetycznej, wysokiego standardu obsługi hotelowej, smacznej kuchni, a także zróżnicowanej oferty rekreacyjnej i kulturalnej. Te właśnie atuty pozwoliły zapełnić niszę rynkową i wpisać się hotelowi w trend rozwoju turystyki medycznej i SPA w Polsce – mówi Agnieszka Dąbrowska, dyrektor generalna Słonecznego Zdroju.•

2013 grudzień HOTELARZ 61

Sponsorem konkursu jest dostawca wózków hotelowych

Karczma Spichrz, Toruń

Kazimierzówka, Kazimierz Dolny KrakowForYou Apartments, Kraków

Lawendowe Termy Medical Spa, Lenart, Wieliczka Uniejów

Link, Tczew

Loft Aparts, Łódź

M Hotel, Sosnowiec

Magellan, Bronisławów

Marena Wellness & Spa, Międzywodzie

Marina Golf Club, Gietrzwałd

Mazurskie Siedlisko Krukin, Giżycko

Mera Spa Hotel, Sopot

Młyn Aqua Spa, Elbląg

Młyn Jacka Hotel & Spa, Jaroszewice

Młyn Klekotki Resort & Spa

Narvil Conference & Spa, Serock

Natura Residence Business & Spa, Siewierz

Noma Residence Zameczek Myśliwski, Kobiór

Nosalowy Dwór, Zakopane

Olimpia Spodek, Katowice

Olympia Stadion Śląski, Chorzów

Osada Karbówko, Elgiszewo

Pałac Brunów

Pałac Jugowice

Pałac Myślęta

Pałac Tarnowskich, Ostrowiec Świętokrzyski

Panorama, Mszczonów

Parkhotel Rosana, Klęka

Platinum Aqua Fun & Events, Ostróda

Platinum Palace Residence, Poznań

Platinum Palace, Wrocław

Pogoria Residence, Dąbrowa Górnicza

Polonia Palace, Warszawa

Port 110, Iława

Prezydent Medical Spa, Krynica Zdrój

Primavera Conference&Spa, Jastrzębia Góra

Rado, Mielec

Remes Sport, Opalenica

Robert's Port Lake Resort &Spa, Różany Gaj, Gdynia Stare Sady

Rzeszów, Rzeszów

Słoneczny Młyn, Bydgoszcz

Słoneczny Zdrój Medical Spa, Busko Zdrój

Spichrz, Toruń

St Bruno, Giżycko

Styl 70, Piasek k. Pszczyny

Ślężański młyn, Szczepanów

Trzy Korony, Puławy

Vabank, Golub-Dobrzyń

Vacanza, Siemianowice Śląskie

Velvet, Suwałki

Versant Dom Spa, Dzierżoniów

Villa Antonina, Sopot

Villa Hoff Wellness & Spa, Trzęsacz

Willa Art, Zakopane

Willa Port, Ostróda

Zamek Lubliniec

Zamek Ryn

Czarny Potok Resort & SPA, Krynica-Zdr贸j

Pomysł? Jedyny taki obiekt w regionie

Usytuowany w Krynicy u podnóża Jaworzyny Krynickiej hotel Czarny Potok Resort & SPA to multifunkcjonalny kompleks, który ma szansę stać się impulsem dla rozwoju biznesu i turystyki w regionie. W 12 kameralnych budynkach połączonych szklanymi korytarzami rozplanowano hotel oraz części restauracyjne i rekreacyjno–rozrywkowe, a także 5-gwiazdkowe SPA i nowoczesne centrum konferencyjne. 64 HOTELARZ grudzień 2013

www.e-hotelarz.pl

Czarny Potok Resort&SPA

Właściciel: J.W. Construction Holidng S.A. Miasto: Krynica-Zdrój Kategoria: 4**** Liczba pokoi: 237 / Liczba miejsc: 500 Liczba lokali gastronomicznych: 4 / Liczba miejsc: 486 Liczba sal konferencyjnych: 3 / Liczba miejsc: 730 SPA: basen, Łaźnie Zdrojowe, strefa VIP Łaźnie Beskidzkie połączone windą z prywatnym pokojem zabiegowym oraz 11 gabinetami SPA, salon hair SPA, centrum cardio& fitness. Data otwarcia: wrzesień 2012

ysoki standard obiektu, łatwy dostęp do sportu i kultury, liczne udogodnienia tak dla biznesu, jak i gościa indywidualnego połączone z walorami okolicy, pozwalają Czarnemu Potokowi aspirować do czołówki najlepszych obiektów turystycznych regionu. Hotel zlokalizowany jest w jednym z najpiękniejszych uzdrowisk w Polsce – Krynicy Zdroju, dwie godziny drogi od Krakowa i Zakopanego, na ponad trzech hektarach oferuje kompleks hotelowy, którego architektura współgra z krajobrazem okolicy. Hotel dysponuje 237 pokojami, z czego 42 to pokoje kategorii junior suite oraz dwa luksusowe apartamenty prezydenckie. Na terenie kompleksu działają cztery restauracje serwujące zarówno kuchnię międzynarodową, jak i tę czerpiącą z polskich tradycji kulinarnych. Ale przede wszystkim Czarny Potok to największe centrum konferencyjne regionu, które mieści się na dwóch poziomach i zajmuje powierzchnię niemal 700 mkw. Nowoczesne, modułowe sale mogą przyjąć do 500 osób. Usytuowanie obiektu w miejscowości uzdrowiskowej znanej ze swoich wód leczniczych stało się główną inspiracją dla stworzenia luksusowego SPA. W celu zapewnienia gościom pełnego komfortu stworzono strefę VIP SPA: prywatny pokój zabiegowy dla dwojga. Goście mają również do dyspozycji ekskluzywną, zamkniętą strefę termalną, połączoną prywatną windą z gabinetami SPA, suchą saunę beskidzką, saunę ziołową, łaźnię parową lub błotną, prysznic wrażeń, górską kąpiel schładzającą i strefę wypoczynku. Jednocześnie miłośnicy aktywnego sportu mogą skorzystać z klubu fitness lub treningów w siłowni. Dla wygody poruszania się po obiekcie w hotelu zastosowano system szklanych korytarzy, które łączą budynki. To rozwiązanie architektoniczne umożliwia gościom przemieszczanie się między częścią hotelową, restauracyjną, a strefą SPA bez wychodzenia na zewnątrz. Obiektowi zaś nadaje lekkości i oryginalnego charakteru. Czarny Potok Resort & SPA to samowystarczalny kompleks posiadający na swoim terenie prywatny amfiteatr, gdzie odbywają się muzyczne imprezy z udziałem znanych artystów, a także chatę góralską, w której niepowtarzalną atmosferę tworzy zapach drewna i pieczonego mięsa w akompaniamencie muzyki i przyśpiewek mistrzów folkloru góralskiego. Położony 1,3 km od wyciągu narciarskiego hotel może też być miejscem na wypoczynek dla miłośników białego szaleństwa. W przyszłości kompleks zostanie połączony ze stacją narciarską własnym wyciągiem. Jedną z dodatkowych atrakcji jest przepływający przez teren hotelu potok, którego kojący szum przypomina o bliskości natury. •

www.e-hotelarz.pl

2013 grudzień HOTELARZ 65

Głośne imprezy

Otwarcie

n o t l i H y b n o t p Ham t r o p r i A k s ń G da Rodzina Hampton by Hilton Gdańsk powyżej Obok: prezydent Gdańska Paweł Adamowicz, prezes Port-Hotel Mirosław Moczarski (po lewej), wicemarszałek województwa pomorskiego Ryszard Świlski (po prawej)

21 listopada odbyło się uroczyste otwarcie hotelu Hampton by Hilton Gdańsk Airport. Mnóstwo gości z prezydentem Gdańska na czele, wystawne przyjęcie i muzyka w stylu glamour – tak świętowano to wydarzenie.

ości witał Mirosław Moczarski, prezes zarządu spółki Port-Hotel, w towarzystwie Magdaleny Suligi, dyrektor hotelu, a na końcu czerwonego dywanu oczekiwała na przybyłych Marilyn Monroe (w tej roli aktorka Teatru Muzycznego w Gdyni). Wśród uczestników imprezy byli m.in. Paweł Adamowicz, prezydent Gdańska, Ryszard Świlski, wicemar-

66 HOTELARZ grudzień 2013

szałek województwa pomorskiego, Tomasz Kloskowski, prezes Portu Lotniczego Gdańsk i Magdalena Sekutowska, dyrektor ds. rozwoju sieci Hilton Worldwide w Europie Wschodniej. Goście bankietu zwiedzili hotel: wybrane pokoje, salę konferencyjną, fitness oraz wszelkie udogodnienia, jakie oferuje nowy obiekt. Nie obyło się bez symbolicznego przecięcia wstęgi oraz uroczystego

toastu. W trakcie imprezy na gości czekały liczne atrakcje, m.in. występ wokalny Marilyn oraz Hampton Darts. Każdy mógł również sfotografować się u boku Marilyn. Hotel oferuje 116 pokoi, jest trzecim obiektem tej marki w Polsce i drugim należącym do spółki Port-Hotel, po otwartym kilka miesięcy wcześniej Hampton by Hilton Warsaw Airport.

www.e-hotelarz.pl

FOT. hampton by hilton, louvre hotels group

Wstęgę oficjalnie otwierającą hotel przecinali prezydent Gdańska Paweł Adamowicz (na zdjęciu z lewej) i prezes spółki Port-Hotel Mirosław Moczarski (powyżej)

Głośne imprezy

Otwarcie Campanile Bydgoszcz

połowie października odbyła się gala z okazji otwarcia hotelu Campanile Bydgoszcz, który przyjmuje gości od lipca. Wstęgę przecięli prezydent Bydgoszczy Rafał Bruski oraz wiceprezes ds. operacyjnych na Europę Środkową i Wschodnią sieci Louvre Hotels Group Sébastien Denier, Kristian Overbeek ze Starwood Capital Group i Agnieszka Chrobot-Siuda, dyrektor hotelu. Imprezę poprowadziła pochodząca z Bydgoszczy dziennikarka TVP Paulina Chylewska, a na otwarciu hotelu pojawili się przedstawiciele lokalnego biznesu, kultury, edukacji oraz mediów. Przybyłym gościom czas umilał zespół Dziewczyny oraz aktorzy teatru AKT z Warszawy, którzy z powodzeniem rozbawiali zebraną publiczność. Goście mieli również okazję zwiedzić pokoje hotelowe, gdzie czekały na nich vouchery do hoteli Campanile i Golden Tulip w Polsce i za granicą. Campanile Bydgoszcz oferuje 117 pokoi. Koszt inwestycji wyniósł 30 mln zł. To 10. hotel tej marki w Polsce.

Imprezę prowadziła Paulina Chylewska, wystąpił zespół Dziewczyny, za dobrą zabawę odpowiadali aktorzy teatru AKT z Warszawy, gości witała dyrektor hotelu Agnieszka Chrobot-Siuda, a wstęgę przecinał m.in. prezydent Bydgoszczy Rafał Bruski

www.e-hotelarz.pl

2013 grudzień HOTELARZ 67

grudzień 1984

68 HOTELARZ grudzień 2013

www.e-hotelarz.pl

RUN NOW EXCITE+ *

MNIEJ . ZUZYCIA PRADU *** ****