złota
Rynku Turystycznego
Wstęp
Szanowni Państwo
04 Zasady Andrzej Betlej
ddajemy do Państwa rąk „Złotą 10 Rynku Turystycznego”. Jest w niej zawarte zestawienie atrakcyjności pakietów sprzedawanych przez touroperatorów w główny sezonie sprzedaży. Jest to swoista „fotografia” rynku sprzedaży pakietów w najpopularniejszych zagranicznych kierunkach turystycznych w Polsce. Chcemy z każdą kolejną edycją udoskonalać nasze zestawienie. Z czasem chcemy wprowadzać kolejne parametry i kolejne segmenty rynku, tak by, przy współpracy naszych czytelników stworzyć wiarygodny raport oferty turystycznej na naszym rynku. Raport który będzie uwzględniał zarówno atrakcyjność oferty (co jest kluczowe dla klienta) jak i siłę marki czy wreszcie aktywność poszczególnych touroperatorów. Kolejne edycje zyskają niewątpliwie wartość dzięki kumulowaniu wyników, a co za tym idzie stworzą możliwość obserwowania zmian i procesów na dłuższym odcinku czasu, zwłaszcza po nałożeniu na niego kolejnych parametrów. Pierwsze wyniki uwzględniające atrakcyjność sprzedawanych pakietów okazały się w wielu miejscach zaskakujące. Jednak dokładniejsza analiza pokazuje przyczyny nietypowych pozycji zajmowanych przez niektóre biura na kierunkach, które nie są ich specjalnością. Mamy nadzieję, że dzięki współpracy z naszymi czytelnikami uda nam się rozbudować nasz raport tak, by jak najdokładniej pokazywał co w branży piszczy. Redakcja
Porównania relacji cena/użyteczność pakietów turystycznych są bardzo utrudnione przez niezwykłą różnorodność dostępnych wariantów turystycznych imprez.
O
Rynek Turystyczny REDAKcja Redaktor naczelny: Zbigniew Adamów-Bielkowicz Sekretarz redakcji: Przemysław Bociąga Studio graficzne Dyrektor artystyczny: Dominika Adamczyk Elżbieta Grudzień
Jak porównywać wycieczki?
06 mETODOLOGIA Andrzej Betlej
Metodologia oceny pakietów turystycznych z punktu widzenia nabywcy, w telegraficznym skrócie
Śledzenie nieustannie zmieniających się cen w turystyce jest problemem technicznym. Prawdziwych trudności produkty turystyczne nastręczają przy próbach określenia ich użyteczności.
08 destynacje Andrzej Betlej
Wyniki porównań atrakcyjności destynacji
Ostatecznym rezultatem procedury oceny atrakcyjności destynacji jest zestaw wskaźników atrakcyjności dla 22 kluczowych kierunków oraz dla 12 terminów pobytu. Zgodnie z wcześniejszą definicją parametr ten nie uwzględniają cen sprzedawanych pakietów.
12 wyniki Andrzej Betlej
Poszukiwanie najlepszych ofert (wysokiego VFM) u touroperatorów
Przedstawiona opłacalność pakietów w poszczególnych destynacjach oraz terminach jest opłacalnością średnią, a więc dotyczy pakietów o przeciętnych parametrach spośród całej ich gamy oferowanej przez wszystkich organizatorów.
14 wyniki
Zestawienie najbardziej atrakcyjnych pakietów w poszczególnych destynacjach
Zebrane wyniki atrakcyjności pakietów turystycznych w poszczególnych destynacjach (reprezentatywnych dla poszczególnych krajów) oferowanych przez touroperatorów wraz z krótkim omówieniem.
REKLAMA Kierownik działu: Małgorzata Grenda Anna Januszewska, Mira Włodarczyk
17 WYniki Andrzej Jarczewski
WYDAWCA Polskie Wydawnictwa Specjalistyczne ProMedia Sp. z o.o. ul. Paca 37, 04-386 Warszawa Dyrektor: Krzysztof Gonciarek
Turystyka wyjazdowa to nie tylko typowe wczasy nad ciepłym morzem. To również rozmaite inne formy wypoczynku od wypraw w odległe i egzotyczne regiony świata po wypoczynek dzieci i młodzieży. Tu również można wyróżnić liderów
Drukarnia JANTAR
www.rynek-turystyczny.pl
Nie tylko plaża
Złota 10 Rynku Turystycznego 2014
3
Jak
Zasady
porównywać
wycieczki? Naturalnym dążeniem każdego konsumenta jest chęć zakupu jak najlepszego towaru lub usługi w możliwie najniższej cenie.
4
Andrzej Betlej
D
Złota 10 Rynku Turystycznego 2014
Co to jest pakiet Najważniejsze produkty w zorganizowanej turystyce wyjazdowej oferowane przez touroperatorów www.rynek-turystyczny.pl
FOT. fotolia
Wycieczka jest produktem na tyle skomplikowanym, że dla zwykłego klienta porównanie ofert jest trudne. Nie zmienia tego fakt, że wiele pakietów zawiera np. te same hotele
otyczy to zarówno artykułów stosunkowo niedrogich jak AGD czy RTV, jak i znacznie bardziej kosztownych, jak np. samochodów. Gdzieś pośrodku (za kilka do kilkunastu tysięcy złotych) plasują się zagraniczne wycieczki. Poszukiwanie jak najlepszej relacji pomiędzy kwotą wydaną na zakupy a użytecznością nabywanego produktu nie jest jednak w tych przypadkach jednakowo łatwe. O ile przy wyborze lodówki lub telewizora mamy zwykle do wyboru kilkanaście interesujących nas propozycji, a czasem zaledwie kilka rzeczywiście spełniających nasze oczekiwania, to skala trudności przy optymalizacji zakupu zagranicznych wakacji jest zdecydowanie większa.
Zasady to tzw. pakiety turystyczne, czyli zestandaryzowane pobyty wypoczynkowe w danym regionie kraju docelowego wypoczynku (tzw. destynacji). Obejmują one najczęściej zakwaterowanie w hotelu, wyżywienie, przejazd do i z danej destynacji (najczęściej lotniczy czarterowy), transfer na miejscu (zwykle lotnisko-hotel-lotnisko), a także podstawowy pakiet ubezpieczeniowy, opiekę rezydenta i różne opcje dodatkowe. Porównania relacji cena/użyteczność pakietów turystycznych są bardzo utrudnione przez niezwykłą różnorodność dostępnych wariantów turystycznych imprez. Wypoczynek odbywać się może nie tylko w różnych destynacjach, w hotelach o różnej kategorii z wieloma opcjami wyżywienia i długości pobytu, ale również w różnych porach turystycznego sezonu, przy różnych konfiguracjach osób (np. single, dwie osoby dorosłe, rodziny z dziećmi), jak również z wieloma innymi opcjami dodatkowymi. Z połączenia tych możliwości powstają dziesiątki tysięcy rozmaitych kombinacji produktów, a więc liczba, jakiej próżno szukać w innych branżach usługowych lub wytwórczych. Ale istnieje jeszcze jeden istotny problem, z którego wielu turystów nie zdaje sobie jeszcze w pełni sprawy, bowiem jest to zjawisko w takiej skali stosunkowo nowe. Jest nim bardzo duża i stale jeszcze wzrastająca zmienność cen produktów oferowanych w turystyce. Pakiety turystyczne tracą niektóre cechy towaru, a zyskują cechy instrumentu finansowego Nieustanny rozwój technik informatycznych i powszechność szybkiego internetu sprawiają, że rynek produktów turystycznych staje się coraz bardziej globalny i jest w stanie reagować w czasie rzeczywistym na zmiany popytu i podaży. Nabiera cech rynku giełdowego, gdzie ceny www.rynek-turystyczny.pl
zmieniają się nieustannie w zależności od podaży sprzedających i zainteresowania nabywców. Wycieczka ma już coraz mniej wspólnego ze zwykłym produktem, który spokojnie leży na półce i jest dostępny za względnie stałą cenę, a prawdziwe okazje bywają stosunkowo rzadko. W turystyce są nawet dużo bardziej powszechne, ale za to nie trwają zwykle zbyt długo. Widzi je bowiem na ekranach duża część pracowników sieci agencyjnej, którzy niczym maklerzy giełdowi bezustannie pośredniczą pomiędzy klientami a sprzedającymi. W ostatnim miesiącu poprzedzającym wyjazd touroperatorzy wielokrotnie w ciągu dnia korygują ceny swoich produktów w zależności od cen konkurentów i bieżącego odchylenia od założonej ścieżki sprzedaży. Dlatego w systemach rezerwacyjnych mamy rosnącą liczbę nieustannych zmian przypominających to, co dzieje się w tabelach notowań giełdowych. W okresie bezpośrednio przed i w czasie wakacji agenci zakładają rezerwacje przeciętnie co 6 sekund, a niewiele rzadziej (co 9 sekund) zakładane są one jeszcze w sieciach firmowych oraz przez strony internetowe i call centers. Zmienność cen znacznie większa niż na giełdzie Nic więc dziwnego, że szczególnie w okresie sprzedaży last minute obraz cen zmienia się jak w kalejdoskopie i coraz bardziej przypomina zachowanie kursów akcji lub obligacji. Jest wszakże jedna spora różnica. Ponieważ rynek wycieczek ma znacznie mniejszą płynność niż giełdowy, to procentowa skala rozchwiania ich cen jest najczęściej kilkakrotnie większa. To może jednak być tylko przedsmak tego, co czeka nas w przyszłości. Teraz ceny wycieczek do bieżącej sytuacji dostosowują u touroperatorów jeszcze oddelegowani do tego pracownicy. Natomiast
Porównania relacji cena/użyteczność pakietów turystycznych są bardzo utrudnione przez niezwykłą różnorodność dostępnych wariantów turystycznych imprez. Wypoczynek odbywać się może nie tylko w różnych destynacjach, w hotelach o różnej kategorii z wieloma opcjami wyżywienia i długości pobytu, ale również w różnych porach turystycznego sezonu, przy różnych konfiguracjach osób (np. single, dwie osoby dorosłe, rodziny z dziećmi), jak również z wieloma innymi opcjami dodatkowymi. Z połączenia tych możliwości powstają dziesiątki tysięcy rozmaitych kombinacji produktów, a więc liczba, jakiej próżno szukać w innych branżach usługowych lub wytwórczych. Pakiety – obejmują najczęściej zakwaterowanie w hotelu, wyżywienie, przejazd do i z danej destynacji (najczęściej lotniczy czarterowy), transfer na miejscu (zwykle lotnisko-hotel-lotnisko), a także podstawowy pakiet ubezpieczeniowy, opiekę rezydenta i różne opcje dodatkowe
większość handlu na współczesnych giełdach odbywa się już bez udziału człowieka, a decyzje wydawane są przez odpowiednio zaprogramowane komputery. Może to jednak mrzonka w turystyce? Raczej nie. W liniach lotniczych to programy sterują już cenami biletów, a ludzie sprawują nad tym procesem jedynie nadzór. Dlatego zakup nawet pojedynczego biletu wywołuje w krótkim czasie zwyżkę ceny i odwrotnie – dłuższy okres zastoju w sprzedaży powoduje, że cena automatycznie stopniowo się obniża. Wzrastająca zmienność cen jest o tyle ważna, że wywiera duży wpływ na wahania poziomu opłacalności pakietów dla nabywcy i powoduje sytuację, w której lista najbardziej opłacalnych destynacji i ofert danych touroperatorów nie jest już względnie stabilna, tak jak to miało miejsce dotychczas, a staje się polem nieustannych i coraz szybszych przetasowań. ◘ Złota 10 Rynku Turystycznego 2014
5
Metodologia
Metodologia oceny
pakietów
turystycznych 6
Atrakcyjność turystyczna jest wartością w znacznej mierze obiektywną oraz względnie stałą, która może się jednakże stopniowo zmieniać
Złota 10 Rynku Turystycznego 2014
A. Definicje Porównywanie opłacalności pakietów turystycznych do danych destynacji z punktu widzenia ich nabywcy jest porównywaniem relacji pomiędzy pełną ceną danego pakietu (skorygowaną o elementy płatne na miejscu, ale nie zawarte w pierwotnej cenie), a obiektywnie określoną atrakcyjnością turystyczną destynacji, w której odbywa się pobyt (czyli jest realizowany dany pakiet turystyczny). Te dwa pojęcia różnią się od siebie w dość zasadniczy sposób, dlatego w celu wyeliminowania ewentualnych nieporozumień przytoczono ich definicje, które są wprawdzie uproszczone, ale w sposób zadowalający oddają istotę obu tych pojęć. 1. Atrakcyjność turystyczna jest to właściwość danego obszaru lub miejscowości wynikająca z zespołu cech przyrodniczych oraz pozaprzyrodniczych, które decydują o zainteresowaniu ze strony turystów. Oznacza to, że atrakcyjność turystyczna jest wartością w znacznej mierze obiektywną oraz względnie stałą, która może się jednakże stopniowo zmieniać w zależności od ewolucji lub pojawienia się nowych cech przyrodniczych, a częściej pozaprzyrodniczych, jak np. dzielnice rozrywki, aquaparki, kolejki górskie itp. Określenie atrakcyjności turystycznej polega na zdefiniowaniu zestawu określających ją obiektywnych kryteriów, nadaniu im odpowiedniej wagi (znaczenia) i skonstruowaniu odpowiednich formuł pozwalających na otrzymanie jednego zbiorczego i obiektywnego rezultatu, który z dobrym przybliżeniem odda potencjalne odczucia przeciętnego tuwww.rynek-turystyczny.pl
FOT. pixabay
z punktu widzenia nabywcy, w telegraficznym skrócie
Metodologia rysty względem turystycznej atrakcyjności danego obszaru lub miejscowości. 2. Opłacalność (czyli pojęcie bardzo zbliżone do często używanego w zachodniej literaturze ekonomicznej tzw. value for money) jest relacją pomiędzy kwotą wydaną na nabycie towaru lub usługi a ich użytecznością dla klienta, czyli zdolnością do zaspokojenia jego potrzeb i dostarczenia mu satysfakcji. W przypadku zorganizowanej turystyki wyjazdowej towarem/usługą jest pakiet turystyczny, jego ceną jest suma kosztów z nim związanych (zatem również elementów nie zawartych w pakiecie, jak np. koszt wizy wjazdowej), a jego użytecznością dla klienta jest atrakcyjność destynacji, czyli jej zdolność do zaspokojenia potrzeb i oczekiwań turysty oraz dostarczenia mu w ostatecznym rachunku odpowiedniej satysfakcji z pobytu. B. Sposób postępowania Metodologia oceny opłacalności pakietów turystycznych dla nabywcy obejmuje 4 główne kroki, z których kluczowy jest ten, który pozwala określić wcześniej już omawianą absolutną atrakcyjność poszczególnych destynacji (w każdym z 12 wcześniej wymienionych terminów). Ta absolutna atrakcyjność destynacji jest rezultatem specjalnie stworzonej procedury mającej na celu możliwie obiektywne porównanie kierunków przy wyważonym uwzględnieniu tych cech i kwestii, które w sposób istotny wpływają na komfort wypoczynku oraz stopień zadowolenia turysty z pobytu. Procedura ta jest stosunkowo złożona, natomiast pozostałe kroki są znacznie prostsze merytorycznie i często mają charakter mechanicznych przeliczeń wcześniej uzyskanych zestawów wartości. Procedura oceny atrakcyjności destynacji (czyli główna część metodologii) bierze pod uwagę pięć wskaźników istotnych dla poziomu www.rynek-turystyczny.pl
satysfakcji klienta z pobytu w destynacji, a mianowicie: 1. Wskaźnik jakości klimatu w destynacji, 2. Wskaźnik jakości plaż w destynacji, 3. Syntetyczny wskaźnik atrakcji w destynacji, 4. Wskaźnik cen koszyka towarów w destynacji, 5. Wskaźnik cen wycieczek organizowanych indywidualnie. Każdy z tych pięciu wskaźników posiada własną miniprocedurę opartą na zdefiniowanych zasadach i zorientowaną na oddanie w sposób jak najbardziej obiektywny wpływu danego czynnika na poziom satysfakcji przeciętnego turysty z pobytu w destynacji. Przykładowo wskaźnik jakości klimatu w destynacji bierze pod uwagę trzy elementy, a formuła tego wskaźnika jest następująca: Wskaźnik klimatu = (1 – d/60) x (2/3 Tp + 1/3 Tw) gdzie: – d oznacza liczbę dni z opadami dla danej destynacji w danym miesiącu – Tp oznacza wartość elementu temperatury powietrza (pobieraną ze specjalnej tabeli) – Tw oznacza wartość elementu temperatury wody (pobieraną ze specjalnej tabeli) C. Przejściowo zastosowane uproszczenia Dla wyższej efektywności stosowanej metodologii porównywania value for money (VFM) pakietów turystycznych pomocne jest zastosowanie uproszczeń w zakresie porównań, które pozwoliły jednakże zachować zdolność do objęcia nimi zdecydowanej większości z pakietów, jakie oferują biura podróży i jakimi są zainteresowani turyści. Do porównań przyjęto ogółem 22 destynacje (12 całorocznych i 10 typowo letnich), które są najistotniejsze dla wyjeżdżających tam Polaków (wybiera je 88 proc. naszych turystów).
Śledzenie nieustannie zmieniających się cen w turystyce jest problemem technicznym. Prawdziwych trudności produkty turystyczne nastręczają przy próbach określenia ich użyteczności. Dla większości towarów i usług nie sprawia to aż takich kłopotów, jest ona bowiem określona chociażby przez parametry danego sprzętu lub usługi. Użyteczność produktów turystycznych dla ich nabywcy może być natomiast określona dopiero przy pomocy cech i wskaźników, które najpierw muszą zostać obiektywnie zdefiniowane, a następnie jeszcze odpowiednio skwantyfikowane. Aby ułatwić porównywanie relacji cena/użyteczność danego pakietu turystycznego dla jego nabywcy, czyli porównywanie tzw. value for money (VFM), TravelDATA, przygotowała przeznaczoną do tego wieloczynnikową metodologię opartą na obiektywnej ocenie najważniejszych elementów mających wpływ na poziom satysfakcji przeciętnego turysty z pobytu w danej destynacji (czyli z pakietu turystycznego). Przy jej pomocy można w sposób względnie obiektywny dokonać porównań użyteczności pakietów w destynacjach i terminach
Przyjęto też, że porównaniom będą podlegały pakiety w najpopularniejszej obecnie wersji wyżywienia all inclusive (wybiera je ponad 70 proc. turystów) i obejmujące najpowszechniejszy obecnie okres pobytu, czyli jednego tygodnia (wybiera go prawie 70 proc. turystów). Pakiety zostały pogrupowane w trzy kategorie hoteli, czyli 3* i 3,5*, 4* i 4,5* oraz 5* i 5,5* (takie hotele wybiera prawie 95 proc. turystów) i dla każdej z nich przyjęto dwanaście terminów pobytów obejmujących drugi tydzień każdego miesiąca z wyjątkiem kwietnia (lub marca), maja i grudnia, w których dotyczą okresu świątecznego lub majówki. Pełny opis metodologii oceny atrakcyjności destynacji i opłacalności pakietów turystycznych zawarty jest na portalu www.wczasopedia.pl pod zakładką „O Nas” – „Ranking Destynacji”. ◘ Złota 10 Rynku Turystycznego 2014
7
Destynacje
Wyniki porównań atrakcyjności
destynacji
Ostatecznym rezultatem procedury oceny atrakcyjności destynacji jest zestaw wskaźników atrakcyjności dla 22 kluczowych kierunków oraz dla 12 terminów pobytu, które (zgodnie z wcześniejszą definicją) nie uwzględniają cen sprzedawanych w nich pakietów.
8
Choć niewątpliwie ocena piękna czy komfortu jest subiektywna, to można jednak wyróżnić kilka cech, które mają decydujący wpływ na ocenę atrakcyjnoći destynacji
Złota 10 Rynku Turystycznego 2014
przedziały. Zastosowano po pięć przedziałów dla wartości bardziej oraz mniej korzystnych od przeciętnej atrakcyjności dla całego zestawu destynacji i terminów. Następnie przypisano przedziałom cyfry od 0 do 10, co umożliwia bezpośrednie
porównanie atrakcyjności poszczególnych destynacji w wybranym okresie roku. Umożliwia to wizualizację zestawienia i pomaga w szybkiej orientacji w bardziej i mniej korzystnych obszarach destynacja/ termin z punktu widzenia atrakcyjwww.rynek-turystyczny.pl
FOT. pixabay
D
la ułatwienia szybkiej orientacji w poziomach atrakcyjności poszczególnych destynacji w poszczególnych terminach zastosowano podział rozrzutu otrzymanych wartości wskaźników na mniejsze
Andrzej Betlej
Destynacje ności pobytu, jaka jest odczuwana przez przeciętnego turystę. Poniżej przedstawiamy ranking atrakcyjności 12 kluczowych destynacji w 12 wcześniej wymienionych terminach wyjazdów przygotowany zgodnie z omawianą procedurą oceny atrakcyjności destynacji i wizualizowaną, tak jak to przedstawiono powyżej. Zestawienie powyższe pozwala pokazać zarówno poziomy atrakcyjności poszczególnych destynacji, jak również przebieg zmian poziomu atrakcyjności każdej destynacji w czasie. Dla przybliżenia tej drugiej kwestii dobrym przykładem są kierunki egipskie. Rozkład ich względnej atrakcyjności w czasie wykazuje dwa minima oraz dwa maksima. Szczególnie wyraźne jest minimum wakacyjne, które wynika głównie z mało sprzyjającego klimatu dla wypoczynku, ponieważ wówczas panują w Egipcie stanowczo zbyt wysokie temperatury. Maksima występują natomiast wiosną i jesienią. Mniej wyraźne jest maksimum wiosenne, ponieważ temperatury powietrza są wtedy wprawdzie sprzyjające, ale woda po okresie zimowym nie jest jeszcze wystarczająco ciepła. Bardziej korzystna sytuacja jest jesienią, gdy pogoda jest nadal dostatecznie ciepła, a temperatura wody po okresie letnim optymalna. Wyniki metodologii porównań opłacalności pakietów turystycznych dla ich nabywcy Jak już zaznaczono w pierwszej fazie zarysu metodologii, dla oceny opłacalności pakietów dla ich nabywcy (VFM) niezbędne są porównania relacji między skorygowaną ceną pakietu (w danym miejscu i terminie pobytu) a atrakcyjnością danej destynacji dla takiego samego miejsca i terminu. Rezultatem wszystkich kroków metodologii oceny opłacalności pawww.rynek-turystyczny.pl
Destynacja
Miesiąc I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Bułgaria
-
-
-
-
-
6
8
8
7
-
-
-
Egipt: Hurgada
4
5
5
6
5
5
5
4
5
6
7
5
Egipt: Synaj
5
5
6
7
6
5
5
5
5
7
7
5
Grecja: Kreta
-
-
-
2
4
7
8
8
8
5
-
-
Grecja: Rodos
-
-
-
1
3
6
7
6
7
4
-
-
Hiszpania: Majorka
-
-
-
3
5
7
8
8
7
5
-
-
Hiszpania: Teneryfa
4
4
4
4
5
6
7
7
8
6
5
4
Maroko
5
5
6
6
7
8
8
8
9
8
6
4
Tunezja Kontynentalna
2
2
2
4
5
8
8
8
8
7
5
3
Tunezja: Djerba
2
2
3
5
6
8
8
7
8
8
5
2
Turcja Egejska
-
-
-
2
4
6
7
7
7
5
-
-
Turcja: Riwiera
1
1
2
3
5
6
5
5
7
7
4
-
kietów turystycznych dla nabywcy czyli value for money (VFM), jest zestawienie wskaźników ich opłacalności dla 22 kierunków oraz dla 12 terminów realizacji, które uwzględniają rzeczywiste średnie ceny oferowane klientom w danym czasie przez touroperatorów. Również i w tym przypadku dla ułatwienia szybkiej orientacji w opłacalności pakietów w poszczególnych destynacjach i terminach (VFM) zastosowano podział rozrzutu otrzymanych wartości wskaźników na mniejsze przedziały. Zastosowano po dziesięć przedziałów dla wartości bardziej oraz mniej korzystnych od przeciętnej opłacalności pakietów dla całego zestawu destynacji i terminów. Przedziałom przypisano cyfry od 0 do 10 (przy opłacalności występują również liczby połówkowe) oraz odpowiednio dobraną kolorystykę, czyli od koloru ciemnoczerwonego do intensywnie zielonego. Umożliwia to wizualizację zestawienia i pomaga w szybkiej orientacji w bardziej i mniej korzystnych obszarach destynacja/termin z punktu widzenia opłacalności oferowanych tam pakietów turystycznych dla nabywcy (VFM). Obok przedstawiamy przykładowy ranking opłacalności 12 klu-
czowych destynacji dla wyjazdów we wszystkich siedmiu miesiącach sezonu letniego 2014, oferowanych przez rynek (czyli ogół touroperatorów) zawsze pomiędzy 8 a 5 ty-
Wybór destynacji w naszym zestawieniu wynikał z ich popularności wśród klientów. W przypadku niektórych krajów z uwagi na różnorodność oferty wybrano destynacje, które albo są najbardziej reprezentatywne dla danego kraju, albo udała się tam największa liczba turystów (np. na Kretę w przypadku Grecji). Analiza prezentuje poziomy atrakcyjności poszczególnych destynacji, jak również przebieg zmian poziomu atrakcyjności każdej z nich w czasie. Dla oceny opłacalności pakietów dla ich nabywcy (VFM) niezbędne są porównania relacji między skorygowaną ceną pakietu (w danym miejscu i terminie pobytu), a atrakcyjnością danej destynacji dla takiego samego miejsca i terminu. W ten sposób mamy pewne zestandaryzowane narzędzie ułatwiające porównanie poszczególnych destynacji
godniem przed terminem wyjazdu. Przykład taki łączy dość dużą intensywność sprzedaży wycieczek, ale z tak dobranym wyprzedzeniem, które jeszcze nie powoduje, że są to wyjazdy last minute i dlatego Złota 10 Rynku Turystycznego 2014
9
Destynacje
Destynacja
10
Bułgaria
Miesiąc IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
-
-
8
7,5
8
9
7,5
Egipt: Hurgada
9
7,5
8
6
5,5
7
7,5
Egipt: Synaj
9,5
7,5
8
6,5
5,5
7,5
5
Grecja: Kreta
5
5
7
6
5,5
7
5
Grecja: Rodos
3,5
3,5
7,5
5
4,5
7
-
Hiszpania: Majorka
-
3,5
5
4,5
4,5
5
3,5
Hiszpania: Teneryfa
3,5
3,5
4
3,5
3,5
4,5
3,5
Maroko
5,5
5,5
7
6
5,5
6,5
6
Tunezja Kontynentalna
8
8
9
8,5
8
9,5
9
Tunezja: Djerba
7
8
9
7,5
6
9
9,5
Turcja Egejska
-
6,5
7,5
6
5,5
8
6,5
Turcja: Riwiera
5
5,5
5
3,5
3,5
5,5
8
przykład taki wydaje się dość reprezentatywny. Zestawienie pokazuje zarówno poziomy opłacalności pakietów oferowanych w destynacjach dla nabywcy (VFM), jak również przebieg zmian poziomu tej opłacalności w czasie. W tej drugiej kwestii dobrym przykładem są kierunki tunezyjskie. Przed sezonem mają one mniejszą atrakcyjność m. in. z powodu nieZłota 10 Rynku Turystycznego 2014
zbyt wysokiej jeszcze temperatury i wychłodzonej po okresie zimowym wody. Lepsze warunki dla wypoczynku są w miesiącach późniejszych, ale rezultatem jest wzmożony popyt, a co za tym idzie wzrost cen w tym czasie w stosunku do okresu przedsezonowego. Widać więc, że ceny wyjazdów w znacznej mierze dostosowują się do bieżącego po-
ziomu atrakcyjności danej destynacji i z tego powodu ostateczna opłacalność pakietów oferowanych nabywcom (VFM) niejako samoczynnie staje się bardziej wyrównana. Duży spadek opłacalności (VFM) wielu destynacji w okresie Nowego Roku (nie ujęty w zestawieniu lata) wynika natomiast z wyraźnie wyższych cen wycieczek w tym terminie i pomimo dość dobrych warunków do wypoczynku właśnie te wysokie ceny sprawiają, że relacja atrakcyjności destynacji do cen pakietów maleje, czyli ich opłacalność dla nabywców (VFM) się pogarsza i osiąga niższe wartości. Taka zmienność opłacalności pakietów nie zawsze jest wyraźnie widoczna dla klientów. Powyższe zestawienie ułatwia dokonanie takich porównań. Dalej zaprezentujemy zestawienie atrakcyjności zestandaryzowanych pakietów turystycznych na tle atrakcyjności destynacji. W efekcie suma atrakcyjności tych dwóch elementów daje ostateczną atrakcyjność wycieczki dla indywidualnego klienta.◘ www.rynek-turystyczny.pl
FOT. pixabay
Atrakcyjność poszczególnych miejsc jest oczywiście subiektywna, jednak da się wyróżnić szereg preferencji, które są wspólne dla większości turystów. Cechy te można zestandaryzować właściwie tylko w przypadku wyjazdów stacjonarnych, wypoczynkowych typu sun, sand, sea. W przypadku nietypowych imprez czy nawet zwykłych wycieczek objazdowych jest to trudne czy raczej wręcz niemożliwe. Dla naszych turystów kluczowe znaczenie ma temperatura powietrza, wody oraz jakość usług. Szczególnie ważne są te parametry podczas dwóch miesięcy szkolnych wakacji, kiedy to wyjeżdża znaczna część turystów. Paradoksalnie wtedy w przypadku niektórych destynacji (np. Egiptu) może być za gorąco, co nieco zmniejsza atrakcyjność tego kierunku. Inne tracą wiosną, gdy jest tam za chłodno
o g e i k o s y e i w n ( a t r w i e k f w u o z ó s h r c o Po t y a z s r p e e l p j o a r n u o t u ) M F V Wyniki
Przedstawiona w ostatniej tabeli opłacalność pakietów w poszczególnych destynacjach oraz terminach jest opłacalnością średnią, a więc dotyczy pakietów o przeciętnych parametrach spośród całej ich gamy oferowanej przez wszystkich organizatorów.
Andrzej Betlej
J
est oczywiste, że poziom opłacalności pakietów sprzedawanych przez różnych touroperatorów jest różny i do tego bardzo zmienny w czasie. Proces znajdowania optymalnego VFM dla turysty (gdy nie 12 ma on zdecydowanych preferencji co do kierunku i/lub terminu) sprowadza się więc do przeszukiwania rynku pod kątem destynacji, a następnie pod kątem touroperatora o najkorzystniejszej ofercie na wybranym już i opłacalnym w danym okreWielu sie kierunku. znaczących Kolejnym touroperatorów, krokiem jak. np. Neckermann, ma najatrakcyjniejsze może być pakiety first minute i z identyfikacja tego powodu nie ma ich w ofercie tego w zestawieniu touroperatora hotelu o najwyższym VFM z punktu widzenia przeciętnego turysty. Należy jednak przy tym pamiętać, że wyniki takiego postępowania będą się przeważnie dość istotnie różniły w zależności od terminu wyjazdu. Wahania cen wycieczek w czasie, które mają bardzo istotny wpływ na wartość VFM, mogą być u różnych touroperatorów bardzo duże. Niemniej jednak można dla poszczególnych destynacji wskazać tych organizatorów, którzy Złota 10 Rynku Turystycznego 2014
w minionym już sezonie lato 2014 oferowali dla pakietów w określonych terminach relatywnie najwyższe wartości VFM. Jak już wspomniano, dla różnych terminów wyjazdów i w różnych okresach sprzedaży wartości te mogą być inne. Poniżej przedstawiono przykładowe zestawienie średniej wartości VFM dla wyjazdów wakacyjnych w sezonie letnim 2014 (lipiecsierpień) do 12 kluczowych destynacji oferowanych w ważnym okresie dla ich sprzedaży, czyli w czerwcu i pierwszej połowie lipca. Termin wyjazdu wybrano ze względu na widoczną w Europie i w Polsce tendencję do stopniowego przesuwania się szczytu urlopowego na drugą połowę wakacji i dlatego taki przykład wydaje się dość reprezentatywny. Zasadniczo inaczej wygląda sytuacja w zestawieniu wyjazdów po głównym sezonie letnim, czyli w październiku. Wtedy bardzo wysokie średnie wskaźniki opłacalności wykazuje Turecka Riwiera – głównie z powodu połączenia niezłej atrakcyjności z bardzo niskimi wówczas cenami, a także Egipt – bo wprawdzie jest on nieco droższy niż w okresie wakacji, ale ma wtedy lepsze warunki dla wypoczynku poprzez połączenie znośnej już temperatury powietrza i optymalnej temperatury wody.
Zestawienie dokonane jest dla tej kategorii hoteli, która w danej destynacji jest najbardziej popularna. Są to hotele 4-gwiazkowe za wyjątkiem Synaju, Hurghady oraz Tureckiej Riwiery, w których zestawione jest VFM dla hoteli 5-gwiazdkowych. W prawej kolumnie tego zestawienia uwidocznione są opłacalności ofert tych touroperatorów, dla których przybierają one najwyższe wartości. W niektórych destynacjach różnice pomiędzy ich średnią opłacalnością a opłacalnością ofert niektórych organizatorów były dość istotne. Tak było w przypadku Majorki i oferty 7islands, Synaju i oferty biura Alfa Star, a także Turcji Egejskiej i oferty Exim Tours. Widoczna jest też liczna obecność w zestawieniu Rainbow Tours. W tym właśnie okresie biuro to oferowało bardzo korzystne ceny, co zresztą pozostawało nie bez wpływu na wysoką dynamikę jego sprzedaży
Również znacząco inaczej wyglądało zestawienie opłacalności pakietów w first minute, czyli w pierwszym okresie sprzedaży. Wówczas często gościła w nim Itaka, która w tamtym okresie oferowała rzeczywiście atrakcyjne ceny. Bywały w nim też organizatorzy zupełnie nieobecni w zestawieniu sprzedaży przedwakacyjnej, jak przykładowo Neckermann, który dość wyraźnie odzwierciedla w swoich firstminute’owych cenach rabaty przyznawane przez hotele przy dokonywaniu wczesnych rezerwacji.◘ www.rynek-turystyczny.pl
Wyniki
Bułgaria Ten kraj po latach przerwy wrócił do czołówki najchętniej wybieranych przez Polaków kierunków. O ile początkowo część z naszych rodaków wybierała się tam zapewne przez sentyment (w czasach PRL to była niemal egzotyka), to obecnie jest to już uznana, pełnoprawna destynacja. Trzeba przyznać, że po poważnych inwestycjach, jakie poczyniono w tym kraju, oferta może zadowolić naszych turystów. Nic więc
Egipt 14
Kraj Faraonów przez wiele lat był absolutnym liderem w turystyce typu sand, sun, sea. Choć w ostatnim okresie z uwagi na sytuację polityczną znacznie stracił, to jednak nadal jest wielu amatorów wypoczynku nad Morzem Czerwonym. Turyści najwyraźniej oswoili się z niepewną sytuacją polityczną, zwłaszcza że kurorty na wybrzeżu Morza Czerwonego są oddalone od dużych miast i przez cały czas były raczej bezpieczne. Wydaje się więc, że o ile nie wydarzy się tam nic naprawdę poważnego, Egipt ma szansę z czasem odbudować swoją pozycję. Niewątpliwymi zaletami tej destynacji są atrakcyjne ceny i fakt, że można się tam wygrzewać przez cały rok. Nic więc dziwnego, że był to jeden z nielicznych krajów, które same dawały możliwości znalezienia się w czołówce touroperatorów pod względem liczby klientów. Złota 10 Rynku Turystycznego 2014
dziwnego, że znalazł się w ofercie dużej części największych touroperatorów. Wprawdzie, jak wszystkie destynacje europejskie, Bułgaria jest miejscem tylko letniego wypoczynku, jednak największa grupa naszych rodaków wyjeżdża i tak w czasie dwóch miesięcy wakacji szkolnych, więc chłodna zima nie wpływa znacząco na atrakcyjność tego kraju jako takiego. W przypadku tej destynacji średni wskaźnik VFM wyniósł 8,5. Co ciekawe, najlepsi touroperatorzy sprzedający pakiety pobytowe w Bułgarii uzyskali ten sam wynik, wynoszący 9 VFM. To pokazuje, że kraj ten jest atrakcyjny zarówno pod względem cenowym, jak i jakości oferty. Nie
bez znaczenia jest tu stosunkowo bliskie położenie, które ma wpływ na cenę transportu. Zestawienie nie uwzględnia również imprez z dojazdem własnym, które w przypadku tego kraju również się zdarzają, choć nie stanowią dużego odsetka sprzedaży. Mimo różnorodności Bułgaria pozostaje krajem wypoczynku na morzem (patrz tabela). ◘
Kilka biur, właśnie wożąc turystów głównie do Egiptu, zbudowało swoją pozycję. Niestety złamanie jakie przyniosła arabska wiosna i późniejsze wydarzenia pokazało, że monokultury są niebezpieczne w każdej branży. Obecnie nadal prawie wszyscy główni gracze mają w swojej ofercie wypoczynek w Egipcie, jednak jest on teraz jednym z wielu i trudno znaleźć na rynku firmę, dla której kraj ten byłby jedynym, do którego wysyła turystów. Trzeba też pamiętać, że choć zdecydowana większość pakietów wyjazdowych do Egiptu mieści się w pewnej średniej, to istnieją również oferty odmienne, np. bardzo ekskluzywne. Również firmy wyspecjalizowane w wyjazdach szytych na miarę mają często w ofercie Egipt. Poszczególne kurorty w Egipcie różnią się od siebie i są odwiedzane przez różne grupy turystów. Do tego często poszczególni touroperatorzy specjalizują się w poszczególnych miejscach. Z tego powodu można by właściwie zrobić zupełnie osobny ranking tylko dla Egiptu (i to z dowolnymi kryteriami). Średnia VFM obu wybranych regionów wynosi 7. W przypadku Hurgady czołowa
trójka oscyluje wokół tego średniego wskaźnika. Zwycięzca osiągnął wynik 8 VFM. Kolejni touroperatorzy natomiast uzyskali 7,5 i 7, tymsamym oscylując w pobliżu średniej dla całej destynacji (tab. Hurgada). W przypadku oferty wypoczynku w kurortach na Synaju poprzeczka zawieszona była nieco wyżej. Najlepszy wynik wyniósł 8,5 VFM a dwaj kolejni touroperatorzy mieli go na poziomie 8, a więc powyżej średniej dla destynacji (tab. Synaj).◘
Średni wskaźnik VFM
8,5
Touroperatorzy
Średni wskaźnik VFM dla touroperatora
Rainbow Tours
9
Wezyr Holidays
9
Ecco Holiday
9
Hurgada Średni wskaźnik VFM
7
Touroperatorzy
Średni wskaźnik VFM dla touroperatora
Wezyr Holidays
8
Alfa Star
7,5
Ecco Holiday
7
Synaj Średni wskaźnik VFM
7
Touroperatorzy
Średni wskaźnik VFM dla touroperatora
Alfa Star
8,5
TUI
8
Rainbow Tours
8
www.rynek-turystyczny.pl
Wyniki
Grecja Trzeba przyznać, że ostatnie lata to wielki tryumf Grecji, która najwyraźniej przejęła sporą część turystów, którzy zrezygnowali z wypoczynku w krajach Bliskiego Wschodu. Biura, które postawiły na Grecję, są wygranymi ostatnich lat. Boom na ten kraj okazuje się jak dotąd trwały, a jego mocna pozycja na naszym rynku wydaje się niezagrożona. Nic dziwnego, że znalazł się on w katalogach wszystkich poważnych graczy. Prym w katalogach wiodą oczywiście wyspy. Najpopularniejsza z nich to w naszym kraju Kreta. Wypoczynek na tam jest w katalogach niemal wszystkich największych touroperatowów, nawet tych specjalizujących się w innych destynacjach. Druga z wybranych przez nas do
Hiszpania Na Majorce jak wiadomo wypoczywał sam Fryderyk Chopin. Również Wyspy Kanaryjskie mają długą tradycję turystyczną. W przypadku kontynentalnej części kraju sporą część ruchu turystycznego generuje turystyka kulturowa. W przypadku Wysp Kanaryjskich i Balearów mamy do czynienia z typowo wypoczynkowymi miejscami. W tym wypadku mamy do czynienia z kierunkiem o stosunkowo niskim parametrze VFM (podobnie jak w przypadku Teneryfy), co nie zmienia faktu, że oba miejsca mają zagorzałych zwolenników. Nic więc dziwnego, że touroperatorzy, których pakiety znalazły się www.rynek-turystyczny.pl
porównania wysp to Rodos. Grecja kontynentalna jest znacznie mniej popularna jako miejsce wypoczynku. Średni poziom VFM dla Krety wynosi 5,5. Nie jest więc szczególnie wysoki. Jednak zapewne wpływ na to ma fakt, że miejsce to ma ugruntowana markę i klienci są za nią gotowi zapłacić. Dwa najlepsze biura osiągnęły wynik 7 VFM. Trzecia w zestawieniu Itaka miała ten wskaźnik jedynie nieco niższy, na poziomie 6,5. Być może z uwagi na wzięty do analizy okres sprzedaży i fakt, że te biura albo mają bardzo szeroką ofertę – jak Rainbow i Itaka, albo specjalizują się w innych destynacjach – jak Sun & Fun, wyprzedawały już resztę swojej oferty i w związku z tym zaoferowały atrakcyjne warunki (tab. Kreta). W przypadku Rodos wskaźnik VFM jest jeszcze niższy niż w przypadku Krety i wynosi zaledwie 4,5. Touroperatorzy w przypadku tej wyspy nie musieli się aż tak wysilać jak
w przypadku Krety. Choć skład czołowej trójki jest taki sam jak w przypadku pierwszej greckiej destynacji, to do znalezienia się w tym gronie wystarczył wynik na poziomie 5,5. Trzecia Itaka miała wskaźnik wynoszący 5 VFM (tab. Rodos). ◘
w czołówce, również nie osiągnęli bardzo wysokiego poziomu wskaźnika. Najlepsze w przypadku Majorki 7islands ma VFM na poziomie 5,5, a więc aż o dwa punkty więcej niż średnia dla całej destynacji. Pozostałe dwa biura, Wezyr i Grecos, miały po 4,5 VFM, co nadal jest wynikiem powyżej średniej. Może to świadczyć o dużej konkurencyjności na tym kierunku (tab. Majorka). W przypadku Teneryfy średni wskaźnik wynosi 4. Jest to więc nieco więcej niż w przypadku Majorki. Jednak touroperatorzy, którzy znaleźli się w pierwszej trójce, nie uzyskali wyników lepszych – 4,5 w przypadku Rainbow i TUI oraz 3,5, czyli wręcz poniżej średniej – Itaka. Być może dzieje się tak z tego powodu, że nie są to obecnie najmodniejsze ani najpopularniejsze kierunki. Z tego powodu na Wyspy
Kanaryjskie (podobnie jak na Baleary) często lata stała grupa osób przekonanych do tej destynacji, co powoduje, że są oni gotowi zapłacić więcej (tab. Majorka). ◘
Kreta Średni wskaźnik VFM
5,5
Touroperatorzy
Średni wskaźnik VFM dla touroperatora
Sun & Fun
7
Rainbow Tours
7
Itaka
6,5
Rodos Średni wskaźnik VFM
4,5
Touroperatorzy
Średni wskaźnik VFM dla touroperatora
Sun&Fun
5,5
Rainbow Tours
5,5
Itaka
5
15
Majorka Średni wskaźnik VFM
3,5
Touroperatorzy
Średni wskaźnik VFM dla touroperatora
7islands
5,5
Wezyr Holidays
4,5
Grecos Holiday
4,5
Teneryfa Średni wskaźnik VFM
4
Touroperatorzy
Średni wskaźnik VFM dla touroperatora
Rainbow Tours
4,5
TUI
4,5
Itaka
3,5
Złota 10 Rynku Turystycznego 2014
Wyniki
Turcja
Maroko
Swego czasu numer 1 na naszym rynku. Choć nie odzyskała dawnego miejsca, to jednak znów cieszy się popularnością.
Trzeba przyznać, że w ostatnich latach ten kraj zdołał wywalczyć sobie na naszym rynku mocną pozycję.
Właściwie można by stwierdzić, że mamy tu do czynienia z Tunezją i Dżerbą. Ponoć zdarzają się nawet tacy turyści, którzy po powrocie z tej wyspy nie mają pojęcia, że byli w Tunezji. W przypadku wskaźnika VFM dla Dżerby nie ma jakichś szczególnych niespodzianek. Czołowa trójka oscyluje swoimi wynikami wokół średniej dla destynacji wynoszącej 6,5. Również skład nie jest tu zaskoczeniem, bowiem są to biura mocno obecne w sprzedaży Tunezji, dotyczy to zwłaszcza Sun & Fun, które jest jednym z najmocniejszych graczy na tym rynku (tab. Dżerba). Pakiety obejmujące pobyt w kontynentalnej części Tunezji okazują się bardzo atrakcyjne dla klientów. Cała destynacja ma wysoki, wynoszący 8 wskaźnik VFM. Do tego touroperatorzy, którzy znaleźli się w czołówce, osiągnęli jeszcze wyższy wynik (tab. Kontynentalna)◘
Niewątpliwie jest to kraj atrakcyjny cenowo. Ponadto może się pochwalić wyjątkowo różnorodną ofertą. W przypadku Turcji Egejskiej wśród firm oferujących najatrakcyjniejsze pakiety nie ma szczególnych niespodzianek. Cała czołowa trójka uzyskała wynik VFM powyżej średniej dla całej destynacji. Na trzecim miejscu znalazł się Wezyr, który jest firmą wyrosłą na tym rynku, nic więc dziwnego, że ma mocną pozycję (tab. Turcja Egejska). W zestawieniu dla Riwiery Tureckiej nie zabrakło Wezyra. Interesujące jest to, że stawka była wyrównana i cała czołowa trójka uzyskała wskaźnik VFM na tym samym poziomie wynoszącym 5,5. Stosunkowo niska średnia dla całego kierunku (4,5) może wynikać z faktu, że z uwagi na rosnący ruch turystyczny miejscowe firmy mogły pozwolić sobie na podwyżki (tab. Riwiera).◘
Z punktu widzenia polskiego rynku bodaj jedyną wadą Królestwa Maroka jest odległość, jaka dzieli je od Polski, co wpływa na ceny.
Dżerba
Turcja Egejska
Średni wskaźnik VFM
6,5
Średni wskaźnik VFM
6,5
Touroperatorzy
Średni wskaźnik VFM dla touroperatora
Touroperatorzy
Średni wskaźnik VFM dla touroperatora
Exim Tours
7,5
Exim Tours
8
TUI
6
Rainbow Tours
7,5
Sun & Fun
6
Wezyr Holidays
7
Kontynentalna
Kraj ten ostatnio zaczął intensywniej zabiegać o polskich turystów między innymi poprzez promocję i wspieranie touroperatorów wysyłających tam turystów. Z czasem na pewno zaprocentuje to zwiększeniem liczby gości z Polski. Zwłaszcza że oferta jest całoroczna i nie ograniczona jedynie do plaży. W przypadku Maroka stawka okazała się wyrównana. Cała trójka uzyskała VFM na poziomie 5,5, co oznacza wynik jedynie o 0,5 wyższy niż w przypadku średniej dla całej destynacji. Zapewne wynika to z faktu, że jeszcze stosunkowo niewielu naszych turystów wypoczywa w tym kraju. A to powoduje, że oferta poszczególnych biur jest do siebie bardzo zbliżona. ◘ Średni wskaźnik VFM
5
Touroperatorzy
Średni wskaźnik VFM dla touroperatora
Itaka
5,5
Sun & Fun
5,5
Exim
5,5
Riwiera
Średni wskaźnik VFM
8
Średni wskaźnik VFM
4,5
Touroperatorzy
Średni wskaźnik VFM dla touroperatora
Touroperatorzy
Średni wskaźnik VFM dla touroperatora
Bee & Free
9
Rainbow Tours
5,5
Best Reisen
9
Wezyr Holidays
5,5
Sun & Fun
8,5
Ecco Holiday
5,5
Złota 10 Rynku Turystycznego 2014
FOT. pixabay
16
Tunezja
www.rynek-turystyczny.pl
Wyniki
Nie tylko plaża Turystyka wyjazdowa to nie tylko typowe wczasy nad ciepłym morzem. To również rozmaite inne formy wypoczynku od wypraw w odległe i egzotyczne regiony świata po wypoczynek dzieci i młodzieży.
W
odróżnieniu od stosunkowo łatwej do policzenia i zmierzenia turystyki czarterowej, pozostałe gałęzie „wyjazdówki” są znacznie trudniejsze do kwantyfikacji. Na te trudności składa się cały szereg przyczyn, z rozdrobnieniem na czele.
Andrzej Jarczewski
Rozproszenie Najpoważniejszą z nich jest rozproszenie podmiotów świadczących wyspecjalizowane usługi. Dotyczy to zarówno organizatorów szytych na miarę wyjazdów do egzotycznych krajów, jak i firm zajmujących się wypoczynkiem młodzieży czy nauką języka za
granicą. Podobnie wygląda to w przypadku firm zajmujących się imprezami typu incentive. Nie oznacza to oczywiście, że nie ma tam liderów czy firm nadających danemu segmentowi ton. W poszczególnych kategoriach można wyróżnić biura, które obsługują największą część rynku czy są R
www.rynek-turystyczny.pl
E
K
LA
M
Złota 10 Rynku Turystycznego 2014
A
Wyniki
POSZUKIWACZE RELAKSU traktują wczasy jako okazję do odzyskania energii, relaksu i wypoczynku. Dążą tym samym do oderwania się od obowiązków codzienności. Preferują wyjazdy turystyczne w okresie letnim. RODZINNI WCZASOWICZE preferują wyjazdy do miejsc, w których wcześniej nie byli. Wolą nocować w jednej miejscowości, położonej raczej na uboczu, co sprzyja wypoczynkowi i oderwaniu się od codzienności. ODKRYWCY podróżują do nieznanych miejsc. Ich oczekiwania wobec wyjazdów turystycznych wyróżniają ich z tłumu – większość pragnie doświadczyć czegoś nowego i ekscytującego.
18
najbardziej innowacyjne. Do tego dochodzi nieporównywalność produktów oferowanych przez te firmy. Porównanie poszczególnych ofert jest bardzo trudne z uwagi na to, że każda z nich jest inna i stworzona przez konkretne biuro. Nie mamy tu takiej sytuacji jak w przypadku sprzedaży pakietów, które potrafią być niemal identyczne u poszczególnych touroperatorów, z tymi samymi hotelami włącznie. Jakość przed ceną W przypadku biur zajmujących się bardziej specjalistycznymi działami turystyki również widać postępującą koncentrację, choć nie ma ona i raczej mieć nie będzie tak dużego znaczenia jak w przypadku klasycznej turystyki czarterowej. Również wprowadzanie nowych ofert jest tu znacznie łatwiejsze, na poziomie organizacyjnym, co nie oznacza, że łatwiej wprowadzić nową markę. Nie zmienia to faktu, że najsilniejsi gracze systematycznie umacniają swoją pozycję. W przypadku tych biur marka ma jeszcze większe znaczenia niż w przypadku masowej turystyki. Klienci tych biur mają Złota 10 Rynku Turystycznego 2014
zwykle precyzyjne oczekiwania, za których spełnienie są w stanie zapłacić znaczne sumy. Tak więc nie jest to ogromny rynek, za to mający znaczną wartość. Ponadto atrakcyjność poszczególnych kierunków wypraw egzotycznych nie da się tak łatwo zmierzyć jak w przypadku turystyki typu sun, sand, sea. Jak wynika z badań polskiego rynku turystycznego przeprowadzonych przez Polską Organizację Turystyczną, 19 proc. Polaków to tak zwani odkrywcy, czyli turyści poszukujący nowych wrażeń i chętnie eksplorujący nowe miejsca. Nie jest to więc raczej klientela, która pojedzie do któregoś z typowych kurortów w Egipcie, Tunezji czy Turcji. To w tej grupie znajdują się osoby korzystające z biur wyspecjalizowanych w nietypowych czy odległych kierunkach. Egzotyczni specjaliści W segmencie biur zajmujących się turystyką egzotyczną również istnieje pewna specjalizacja. Poszczególne biura mają swoje kierunki czy rodzaje imprez, w których są liderami. Przykładem jest biuro CT
TURYŚCI ALL INCLUSIVE to w głównej mierze osoby dojrzałe, w związkach małżeńskich. Od wyjazdów turystycznych oczekują wypoczynku, oderwania się od codzienności. źr. POT
Poland, które specjalizuje się w wyjazdach do Azji, ale przede wszystkim do Chin. W przypadku tej ostatniej destynacji jest jednym z liderów na naszym rynku. Wewnątrz grupy specjalizującej się w dalekich podróżach istnieje jeszcze dodatkowa specjalizacja. Część biur znalazła swoją niszę w organizowaniu wycieczek dla określonej grupy zainteresowanej np. konkretnym tematem, np. wyjazdami kulinarnymi (podróż połączona z nauką gotowania i próbowaniem miejscowych specjałów) czy wyjazdy specjalnie dla kobiet. W tym segmencie siną pozycję ma miedzy innymi biuro Polka Travel. Jeszcze inną niszę znalazł zdecydowany lider turystyki wyprawowej Marek Śliwka dla swojego biura Logos Travel. W przypadku tych wyspecjalizowanych firm struktura cenowa ich produktów i w ogóle cała polityka cenowa jest zupełnie inna od typowej w przypadku turystyki czarterowej. www.rynek-turystyczny.pl
Wyniki Imprezy są dopasowane do konkretnej grupy odbiorców lub wręcz „szyte” na zamówienie. Rentowność takich imprez jest z reguły znacznie wyższa, ponieważ ich organizacja wymaga znacznie większej wiedzy i doświadczenia niż w przypadku najpopularniejszych, a co za tym idzie masowych kierunków. Rynek wyjazdów w Polsce jest w tej chwili stosunkowo małym rynkiem. Jednak wydaje się, że ma on duży potencjał wzrostu. Jest on jednak związany z ogólną sytuacją ekonomiczną i co za tym idzie rosnącą zamożnością społeczeństwa. W tej chwili na wypoczynek wyjeżdża mniej niż połowa Polaków. W roku 2013 było to, jak wynika z badań CBOS, zaledwie 46 proc. Te same badania pokazują, że za granicą wypoczywa zaledwie 15 proc. naszych rodaków. Z tej ostatniej grupy największa część udaje się do Niemiec.
Według danych CBOS spośród wyjeżdżających za granicęe do naszych zachodnich sąsiadów pojechało 19 proc. W rankingu najpopularniejszych kierunków wyjazdów zagranicznych w ostatnim roku znacząco awansowała Turcja. Złą wiadomością dla branży jest to, że duża grupa turystów organizuje swoje wyjazdy samodzielnie. Przykładem kierunku, który został praktycznie opanowany przez samodzielnych turystów, jest stale znajdująca się w czołówce najpopularniejszych wśród Polaków destynacji – Chorwacja. Kierunek oblegany przez Polaków, jednak praktycznie pozbawiony wyspecjalizowanych touroperatorów. Kilka firm, które woziło tam turystów, zlikwidowało swoją działalność. Pokazuje to, jak trudny jest rynek turystyki wyjazdowej. W przypadku niezamożnego społeczeństwa jak
polskie szczególnej wagi nabiera atrakcyjność oferowanych pakietów. O ile do niedawna atrakcyjność oznaczała w zasadzie wyłącznie niską cenę, o tyle w ciągu ostatnich lat turyści zaczęli doceniać wartość marki. Widać to choćby w przypadku biura Grecos Travel, które dzięki wyspecjalizowaniu się w imprezach w Grecji oraz zyskaniu marki specjalistycznego biura może pozwolić sobie na sprzedaż nieco droższych pakietów niż konkurencja. Na podobna politykę mogą sobie pozwolić duże sieciowe biura jak Neckermann czy TUI, które starają się między innymi by hotele, które są w ich ofercie, nie tylko miały wysoki standard, ale by nie były dostępne u innych touroperatorów. Młodzież to też klient Turystyka młodzieżowa bardzo dawno przestała być domeną ma-
. Pzopasdja!róze
R
E
K
LA
M
A
®
ją Podróże z pas biegania ...do
‘
ony Maratnenta ch na 7 konty
www.wy prawy.p l www.ws zystkoo biegani u.pl
LOGOS TRAVEL MAREK ŚLIWKA
ul. Mickiewicza 28, 60-836 Poznań tel. 61 840 22 57
Antarktyda · Argentyna · Australia · Birma · Kambodża · Wietnam · Laos · Bhutan · Boliwia · Brazylia · Botswana · Brunei · Burkina Faso · Chile · Chiny · Etiopia · Filipiny · Gwatemala · Indie · Indonezja · Iran · Izrael · Japonia · Jemen · Jordania · Kamerun · Kanada · Alaska · Kenia · Kolumbia · Korea · Kuba · Libia · Madagaskar · Mali · Meksyk · Mongolia · Namibia · Nepal · Nowa Zelandia · Panama · Papua · Peru · Pol. Francuska · Rosja · RPA · Senegal · Tajlandia · Tanzania · USA · Uzbekistan · Uganda · Wenezuela · Dookoła Świata
www.rynek-turystyczny.pl www.wyprawy.pl
Złota 10 Rynku Turystycznego 2014
Wyniki łych półamatorskich podmio44 proc. rodzin tów. Obecne zapewniło wszystkim wymagania dzieciom co najmniej tygodniowy wypoczynek zarówno ropoza domem, 13 proc. dziców, jak gospodarstw wysłało i młodych na wakacje tylko część dzieci. (CBOS) turystów są bardzo wysokie i sprostanie im wymaga kreatywności i profesjonalizmu oraz doskonałej organizacji. To zaś powoduje, że coraz więcej miejsca na rynku zdobywają najsilniejsze i najlepiej zorganizowane biura. Podobnie jak w przypadku wypraw egzotycznych czy specjalistycznych coraz większe znaczenie zyskuje tutaj marka. Dzięki mediom społecznościowym dobre i złe opinie rozprzestrzeniają się bardzo szybko. Z tego powodu umiejętne zarządzanie tego typu R
E
K
LA
M
narzędziami okazuje się kluczowe. Przykładem takiego działania jest biuro usług turystycznych BUT, które jest na tym polu wyjątkowo aktywne i wykorzystuje najnowsze technologie. Jest to zapewne jedna z przyczyn, które spowodowały, że w segmencie turystyki młodzieżowej jest jednym z liderów na rynku. Biuro angażuje się w nowe media społecznościowe typu snapchat, instagram. Organizuje też konkursy o dużym zasięgu. Nic więc dziwnego, że notuje ogrmny przyrost fanów na swoim profilu na facebooku.Jak widać, w tym segmencie aktywność w internecie przekłada się bezpośrednio na sprzedaż. Z tego powodu liderzy rynku aktywnie działają na najnowszych platformach. W przypadku wyjazdów językowych zachodzi podobny proces wzmacniania pozycji dzięki (czy poprzez) działania skierowane do
młodego klienta, który kieruje się opiniami rówieśników. Przykładem jest tu biuro Atas. Specjalizuje się ono poza wspomnianymi wyjazdami językowymi również w zagranicznych wycieczkach szkolnych. Znacznie trudniej jest wskazać lidera w przypadku organizacji zielonych szkół i szkolnych wycieczek w kraju. W tym segmencie jest wyjątkowo dużo małych podmiotów operujących w skali lokalnej i oferujących swoje usługi przede wszystkim szkołom w swojej okolicy. Z tego powodu bardzo trudno oszacować ten rynek i stworzyć miarodajny ranking. Zwyczaje polskich klientów Jakie są turystyczne zwyczaje Polaków? Okazuje się, że najchętniej jeździmy z rodziną i do tego na ostatnią chwilę. Ponadto co jest złą
A
Stawiamy na media
SpołecznościoWe!
W
turystyce młodzieżowej niezwykle ważne jest podążanie za trendami i nawykami młodzieży – czyli klientów. To oni narzucają swoje zwyczaje i nawyki. Media społecznościowe są dziś głównym kanałem komunikacji. I to komunikacji nie tylko interpersonalnej ale również marketingowej. Przykładem doskonałego stosowania mediów społecznościowych jest Biuro Usług Turystycznych BUT. Należący do firmy serwis kolonijny kochamykolonie.pl zanotował w roku 2014 roku w okresie od marca do sierpnia wzrost wizyt na stronie aż o 326%! Natomiast, liczba użytkowników odwiedzających witrynę zwiększyła się aż o 293%! Biuro korzysta również z najnowszych mediów społecznościowych typu snapchat, instagram. W tym ostatnim ma największą ilość followersów z pośród biur turystyki dziecięcej i młodzieżowej. Natomiast snapschat, którego biuro BUT zaczęło używać jako pierwsze w swojej branży, okazał się dokonały nie tylko w promocji ale również sprzedaży. Każdy post jest tam oglądany średnio przez 300 użytkowników. Już wkrótce ma ruszyć nowa, bardzo zaawansowana strona internetowa biura BUT. Dzięki niej firma chce jeszcze umocnić swoją pozycję na rynku.
ul. Tarczyńska 5/9 Warszawa, tel. 22 827 60 98/99 fax. 22 828 66 25
www.kochamwakacje.pl Złota 10 Rynku Turystycznego 2014
www.rynek-turystyczny.pl
Wyniki informacją dla touroperatorów, coraz chętniej wyjazdy organizujemy sami. Tendencja ta jest widoczną zarówno w turystyce krajowej jak i zagranicznej. Ma to zapewne związek z coraz większą dostępnością rozmaitych platform i portali rezerwacyjnych. Niewątpliwie późne podejmowanie decyzji oraz samodzielna rezerwacja mają również związek ze środkami transportu używanymi przez polskich turystów. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez firmę PBS na zlecenie Ministerstwa Sportu i Turystyki najczęściej wykorzystywanym środkiem transportu jest samochód. W ten sposób na wakacje podróżuje aż 81 proc. polskich turystów. Na drugim miejscu, jednak znacznie dalej, znalazł się pociąg. Z usług kolei korzysta 50 proc. badanych. Na trzecim miejscu z wynikiem 47 proc. znalazł się autokar. Tuż za podróżą autokarem znalazła się podróż samolotem, którą wybiera 40 proc. osób. Kolejne miejsca zajmuje rower (13 proc.) i stek lub prom, którym podróżuje na wypoczynek zaledwie 4 proc. ankietowanych. Można wywnioskować, że znaczna część osób podróżujących samochodem samodzielnie zorganizowała sobie wypoczynek, ponieważ segment imprez z dojazdem własnym, nie jest zbyt duży, zwłaszcza w ofercie letniej. Okazuje się więc, że najprawdopodobniej nawet osoby korzystające z usług biur podróży, swój kolejny w roku wyjazd organizują samodzielnie lub korzystając jedynie z usług firm oferujących możliwość rezerwacji noclegu. Spora część z tych osób (podobnie jak w przypadku podróżujących koleją) wypoczywała zapewne w kraju. A w przypadku tego rynku zdecydowanie dominuje samodzielne organizowanie wypoczynku. Jeśli przy tym uwzględnić, że również pośród podróżujących samolotem pewna część samodzielnie zarezerwowała www.rynek-turystyczny.pl
21
bilet (np. korzystając z usług tanich przewoźników) to widać, że jest na naszym rynku naprawdę duża grupa klientów, którzy nie znaleźli dla siebie odpowiedniej oferty w katalogach biur podróży. Plany na ostatnią chwilę Jak wynika z raportu Klub travelowego Travelist.pl na temat wypoczynku Polaków latem 2014 nasi rodacy chyba przywykli do rezerwowania wakacji last minute i to nie tylko w przypadku wyjazdów do Grecji czy Egiptu. Według danych Travelist.pl aż 30 proc. rezerwacji hoteli odbywa się na mniej niż 7 dni przed planowanym wyjazdem, kolejne 17 proc. na 8-14 dni przed.
Nocleg z ponad dwumiesięcznym wyprzedzeniem planuje zaledwie 11 proc. Polaków. O to, gdzie jedziemy na wakacje, a raczej gdzie będziemy spać martwimy się średnio na 26 dni przed planowanym startem. Bardziej zapobiegawczy są rodzice wyjeżdżający z dziećmi. Ci rezerwują hotel na 28 dni przed startem urlopu. Pary robią to średnio cztery dni później. Największe różnice widać w rezerwacjach robionych „na ostatnią chwilę”. Te dokonywane na maksymalnie 7 dni przed przyjazdem do hotelu to domena par (ponad 32 proc. z nich właśnie z tak krótkim wyprzedzeniem rezerwuje nocleg w hotelu). Tak spontanicznych roZłota 10 Rynku Turystycznego 2014
Wyniki dzin z dziećmi jest znacznie mniej, choć nie oznacza to, że mało, bo 25 proc.
22
Mamy gdzie spać. Czego chcemy więcej? Zupki w proszku czy konserwy wiezione z domu i zjadane w pokojach hotelowych to już historia. Między innymi ze względu na to, iż hotele chcąc podwyższyć konkurencyjność swoich ofert dla klientów, wliczają w ceną pobytu wyżywienie, kiedyś dostępne w hotelowych restauracjach jedynie za dodatkową opłatą (nie licząc śniadania). Dziś opcje HB (śniadanie i obiadokolacja) i FB (śniadanie, obiad i kolacja) to w bardzo dużej ilości obiektów standard. Niemniej jest to jedna z najważniejszych kwestii dla rezerwujących hotele, którzy chcą mieć wyżywienie w cenie, nie martwiąc się o dodatkowe koszty oraz organizację posiłków we własnym zakresie. Z danych Travelist.pl wynika, że nadal niewielki procent osób decyduje się na wykupienie dodatkowych usług hotelowych – zaledwie 5,5 proc. Najczęściej wybieraną opcją nadal pozostaje parking, dużo rzadziej usługi SPA czy wino do pokoju. Patrząc jednak na stale rosnącą liczbę osób decydujących się na hotel można stwierdzić, iż także zapotrzebowanie na usługi dodatkowe będzie z roku na rok coraz większe. Skąd wiemy gdzie jechać Z badań przeprowadzonych na zlecenie Ministerstwa Sportu i Turystyki wynika, co nie jest niespodzianką, że głównym źródłem pomysłów na spędzenie urlopu jest internet. W sieci pomysłów szuka aż 76 proc. badanych. Nieco niżej znalazła się rodzina i znajomi jako źródło inspiracji. Z takich rekomendacji korzysta 63 proc. osób. Pokazuje to jak silna może być marka, z którą klienci mają pozytywne skojarzenia. Dużo dalej znalazły się przewodniki turystyczne (27 proc.). Dopiero na kolejnym miejscu (21 proc.) znalaZłota 10 Rynku Turystycznego 2014
zły się biura podróży i ulotki. Natomiast dla 13 proc. osób źródłem pomysłów jest prasa turystyczna. Pokazuje to jak wielkie pole ma dobry marketing biur podróży. Trudno precyzyjnie określić jak dużą część osób szukających wiedzy w Internecie stanowią osoby korzystające z informacji dostarczanych przez biura podróży, jednak zapewne Nie jest to większość. Kto jeździ Pewnym utrudnieniem dla marketingowców biur podróży może być stosunkowo równomierny rozkład wiekowy polskich turystów. Z cytowanego wcześniej badania wynika, że najliczniejszą grupą turystów są osoby w wieku powyżej 40 lat. Stanowią one 29 proc. Jednak udział innych grup wiekowych jest jedynie nieznacznie niższy. Kolejną pod względem udziału grupą są turyści w przedziale wiekowym 20 – 24 lata (25 proc.). Dalej z takim samym udziałem znalazły się osoby w wieku 25 - 29, oraz 30 – 39. W obu przypadkach jest to 23 proc. W badaniu podsumowano jak wyglądają
wakacje statystycznego Kowalskiego. „Wyobrażenie o idealnych wczasach nie jest zdeterminowane poprzez wygórowane oczekiwania krajowych turystów. Idealne wczasy oznaczają dla nich zaplanowany wcześniej, wakacyjny wyjazd do umiarkowanie popularnego miejsca. Będzie to miejsce raczej im znane. Biorąc pod uwagę relatywną niechęć wobec zmiany miejsc noclegu, będzie to pobyt w jednym lub w niewielkiej liczbie miejsc. Turyści raczej odrzucają wyrafinowane miejsca noclegu na rzecz przytulnego pensjonatu w ustronnej okolicy. Wybierając między wyjazdem zorganizowanym a możliwością swobody w podejmowaniu decyzji, opowiadają się za samodzielną organizacją. ” Pokazuje to, że oferta na Polskim rynku będzie musiała być coraz bardziej elastyczna. Mamy nadzieję stopniowo rozszerzać nasze zestawienie o kolejne segmenty branży. Chcemy też wprowadzać nowe parametry, tak by stworzyć z czasem jak najlepszą „fotografię” rynku turystycznego. ◘ www.rynek-turystyczny.pl
Najpopularniejszy miesięcznik branşy turystycznej w polsce
FOT. zbigniew rabenda
Twierdza Srebrna Góra W ofercie również oferta Biznesowa: Szkolenia • Konferencje • Eventy • Team Building
Największa górska twierdza w Europie, Twierdza Srebrna Góra, jest jedną z najważniejszych atrakcji Dolnego Śląska. Jej barwna historia, opowiadana turystom przez animatorów w strojach żołnierzy z epoki napoleońskiej, to ciekawostki, legendy i tajemnice, które zaskoczą dorosłych, a dzieciom wyostrzą wyobraźnię. Można tu poznać niezawodną strategię obrony twierdzy oraz dowiedzieć się jak wyglądało codzienne życie żołnierzy w XVIII-wiecznej warowni. „Głośną” atrakcją
Twierdzy Srebrna Góra są też pokazy strzelania z broni czarnoprochowej i pokazy salwy z repliki XVIII-wiecznej armaty. Twierdza Srebrna Góra dla zwiedzających czynna codziennie przez cały rok! Od 1 kwietnia do 31 października w godz. 10.00–18.00. Weekendy wakacyjne tj. od 1 lipca do 31 sierpnia (sobota i niedziela) czynne od godz. 10.00 do 19.00. Od 1 listopada do 31 marca Twierdza Srebrna Góra czynna od godz. 10.00 do 16.00.
Twierdza Srebrna Góra Sp. z o.o., ul. Kręta 4, 57-215 Srebrna Góra, Dolny Śląsk, tel. + 48 748 180 099 + 48 601 682 830 biuro@forty.pl
Więcej na stronie www.forty.pl