12 binnenland
DE STANDAARD ZATERDAG 2, ZONDAG 3 DECEMBER 2017
VIER UUR SLAPEN IS TE WEINIG
De slechte bedgewoonten van
Rihanna
Rihanna: veel prikkels, weinig slaap. © afp
Drie tot vier uur slaap per nacht, daarmee komt popster Rihanna toe. De uitspraak in de jongste Vogue gaat in tegen alle mogelijke slaaphygiëne, maar past wel in de tijdgeest. PETER VANTYGHEM
Ze heeft een druk leven natuurlijk. Pla ten en video’s opnemen, concerten geven, haar mode en cosmeticabusiness runnen en in evenwicht brengen met haar mece naat, en ook nog prijzen ontvangen. Time is money en je mag als millennial ook niets missen. En dus komt Rihanna (29) niet vaak voor 1 uur ’s nachts thuis, zegt ze in Vogue. Dan kan ze niet zomaar onder de wol kruipen. ‘Ik heb veel moeite om de knop uit te zet ten. Ik ga dan series en documentaires bin gewatchen, daar hou ik van. Ik kan niet meteen naar bed gaan. In feite slaap ik maar drie tot vier uur per nacht.’ ‘Totale flauwekul’, reageert de Neder landse psychofysioloog Gerard Kerkhof. ‘Donald Trump beweert ook zoiets, maar dat kan niet. We onderscheiden inderdaad kortslapers en langslapers. De eersten sla pen efficiënt, omdat ze tussendoor minder frequent ontwaken en een goeie diepe slaap genieten, maar zelfs dan hebben ze min stens vijf onafgebroken uren nodig. En ook dat is erg weinig. De aanbevolen slaaptijd voor mensen tussen de 18 en 65 jaar is zeven tot negen uur per nacht.’
Is Rihanna bovenmenselijk, of vertelt ze niet de hele waarheid?
Helden Misschien is ze een van die werkhelden, zoals Napoleon, Winston Churchill en Bill Clinton, die volgens de legende niet meer dan vier uur sliepen? De meest gehypete was de Britse premier Margaret Thatcher. Dat ze maar drie à vier uur per nacht sliep, paste bij het toenmalige (en huidige) credo dat slaap zwakte en tijdverlies is. Collega politicus Matthew Parris heeft de mythe over het magische Thatchergen later bijge steld: ze sliep vijf uur, zei hij aan de BBC, en ze was vaak moe. Hij vond dat haar slaaptekort haar beslissingen soms nega tief beïnvloedde. ‘De impact van slaaptekort is groter op de cognitieve en inventieve processen in het brein dan op automatische processen’, zegt Kerkhof. ‘Wie onder de vijfuursgrens gaat, zal minder alert zijn en zich moeilijker kunnen concentreren, zonder zich dat goed te realiseren. Wat dan weer sneller leidt tot overmoed.’ Volgens psychologe Annelies Smolders leeft de hardwerkende Rihanna in een mili
eu van overprikkeling. ‘Dat zie ik bij veel jonge mensen in mijn praktijk. Gamen, chatten, aan sport doen, bingewatchen ... maar over hun vermoeidheid doen ze heel stoer. Dat ze een slaaptekort opbouwen, voelen ze vaak niet door die vele prikkels. Als je zoveel adrenaline aanmaakt, kan je heel lang bezig blijven voor je ineenzakt. Ik hoor het zo vaak: “Slapen is voor later”. Tot de burnout komt.’
Wachttijden Vertelt Riri wel het hele verhaal? Smol ders noch Kerkhofs kan zich voorstellen dat de ster overdag niet bijslaapt. Daar heeft ze, met de lange wachttijden in de studio of op het vliegtuig, alle gelegenheid toe. Maar veel slaapspecialisten vinden dutten, tenzij heel kort (maximaal 20 minuten), geen ge zonde zaak. Maar ook daar heeft de slaapgeschiede nis haar helden. In de loop van de eeuwen hebben we onszelf aangeleerd om in één blok te slapen – om praktische redenen ge beurt dat ’s nachts – maar eigenlijk ontwik kelen we, zodra we ontwaken, slaapdruk die we moeten afbetalen. Leonardo Da Vin ci sliep om de 4 uur 20 minuten, Thomas Edison nam in een 24 uurscyclus zes halve uren slaap, en Churchill sliep elke namid dag twee uur bij boven op zijn vijf uur nachtrust. Misschien heeft ook Rihanna voor haar jetsetritme een alternatief, poly fasisch bioritme ontwikkeld, waardoor ze haar slaap in stukjes opdeelt? Slaapspecialisten geloven vooral in re
gelmaat. ‘Ik denk aan de shiftwerkers, wier ritme door hun onregelmatige arbeid erg verstoord raakt’, zegt Kerkhofs. ‘Hun slaap tekort heeft een grote impact op hun hart en bloedvaten, hun emotionele leven, op ziektes zoals diabetes. Waarom denkt u dat veel popsterren te vroeg overlijden?’
Millennials Hoe dan ook is Rihanna een slecht voor beeld, want 99 procent van de mensen heeft veel meer slaap nodig dan 4 uur per nacht. Er zit zelfs een gevaarlijk kantje aan. Ver scheidene onderzoeken voorspellen dat millennials sneller zullen opbranden dan de generaties voor hen. En dat leidt vaak tot een verkeerde, utilitaire planningsreflex. Slaap wordt een soort atletische discipline, met de pil (zowel om te slapen als om te waken) als tovermiddel.
‘Veel jonge mensen gamen, chatten, doen aan sport en bingewatchen, maar over vermoeidheid doen ze heel stoer. Door de vele prikkels voelen ze vaak niet dat ze een slaaptekort opbouwen’