Humanitarian supply chains by mustafa kh

‫زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎ و ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎ‬ ‫‪3‬‬

‫ﻫﺎدي ﻋﻠﻴﺰاده ‪ ،1‬ﻣﺤﻤﺪ ﺳﻌﻴﺪ ﺟﺒﻞ ﻋﺎﻣﻠﻲ ‪ 2‬و ﻋﻠﻲ ﺑﻬﺮوان‬ ‫‪1‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ‪ ict‬ﻣﺮاﻛﺰ داده اﻳﺰ اﻳﺮان ‪hadi.alizadeh@yahoo.com‬‬ ‫‪2‬‬ ‫داﻧﺸﻴﺎر و ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ اﻳﺮان ‪jabal@iust.ac.ir ،‬‬ ‫‪3‬‬ ‫رﺋﻴﺲ ﺻﻨﻌﺖ ﻃﺮاﺣﻲ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺮاﻛﺰ داده ﺷﺮﻛﺖ اﻳﺰ اﻳﺮان ‪behravan.ali@isiran.ir ،‬‬ ‫ﭼﻜﻴﺪه ‪ -‬ﺑﺤﺮان ﻫﺎي اﺧﻴﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺮﺗﺒﻂ را ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺛﺮات زﻳﺎﻧﺒﺎري ﻛﻪ در اﺛﺮ وﻗﻮع آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻣﺮدم آﻣﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬ﻟﺬا در‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎي ﺗﺎﻣﻴﻦ )اﻣﺪاد( ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﺤﺮان ﻛﻪ ﻳﻚ ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺎز در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﺻﺤﻴﺢ و ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺤﺮان ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺑﻌﺎد ﺷﺎﻣﻞ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي اﻧﻮاع ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎ‪ ،‬اﻧﻮاع ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺎﻣﻴﻦ اﻣﺪادي‪ ،‬اﻧﻮاع‬ ‫ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺷﺒﻜﻪ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻤﻚ ﻫﺎي اﻣﺪادي‪ ،‬اﻧﻮاع ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎي اﻣﺪادي‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﻳﻦ زﻧﺠﻴﺮه از ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬ ‫ﺑﺎ زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺗﺠﺎري‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ و ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﺶ رو در آن‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ ﺑﺤﺮان و ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻣﺤﻴﻂ ﭘﺮ‬ ‫ﭼﺎﻟﺶ آن و‪ ...‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪1‬‬

‫ﻛﻠﻴﺪ واژه‪ -‬اﻣﺪاد ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ‪ ،‬زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان‪ ، ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ‬

‫ﺿﺮرﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي وارده از ﺑﺤﺮان ﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻄﻮر ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻳـﻚ ﻛﺸـﻮر را ﺗﻬﺪﻳـﺪ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ‬ ‫ﺧﺴﺎرت اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮاي ‪ 6637‬ﺑﺤﺮان ﻃﺒﻴﻌـﻲ ﺳـﺎﻟﻬﺎي ‪ 1974‬ﺗـﺎ‬ ‫‪ 1.38 ،2003‬ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن دﻻر ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ [].‬ﻓﻘﻂ زﻟﺰﻟﻪ ﺳـﺎل‬ ‫‪ 1995‬در ﮋاﭘﻦ‪ ،‬ﺳﻴﻞ ﺳﺎل ‪ 1997‬در ﭼﻴﻦ و ﻃﻮﻓﺎﻧﻬـﺎي ﻛﺎﺗﺮﻳﻨـﺎ‪،‬‬ ‫وﻳﻠﻤﺎ و رﻳﺘﺎ ﺳـﺎل ‪ 2005‬در آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ‪ 37،132‬و ‪166‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺧﺴﺎرت ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ وارد ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ [13].‬از ﻳﻚ ﺳـﻮ‬ ‫اﻳﻦ اﺷﻜﺎل و آﻣﺎر ﺑﻪ روﺷـﻨﻲ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺳـﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ و زﻳـﺮ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎي ﺗﺎﻣﻴﻦ اﻣﺪاد ﺑﺮاي ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن ﺳـﺮﻳﻊ‬ ‫ﻣﻮاد ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز )ﻏﺬا‪ ،‬آب‪ ،‬دارو‪ ،‬ﺳﺮﭘﻨﺎه و‪(...‬ﺑﻪ اﻓﺮاد آﺳﻴﺐ دﻳـﺪه و‬ ‫رﺳﻴﺪن ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺣـﺪاﻗﻞ ﻛـﺮدن‬ ‫ﺗﻠﻔﺎت ﺟﺎﻧﻲ و ﺧﺴﺎرت اﻗﺘﺼﺎدي را ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ دوﻟﺘﻬﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ‪.‬‬ ‫از ﺳﻮﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﺳﻬﻢ آﺳﻴﺎ در ‪ 471‬ﺑﺤـﺮان ﺛﺒـﺖ ﺷـﺪه ﺳـﺎل‬ ‫‪ 2005‬و ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ ‪ 92731‬ﻧﻔــﺮ ﻛﺸــﺘﻪ ﺷــﺪه در اﻳــﻦ ﺑﺤﺮاﻧﻬــﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ و ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ % 37.15‬و ‪ %90.97‬ﺑﻮده اﺳـﺖ‪[19].‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺷﺪن ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺑﺎﻻﺧﺺ ﻛﺸﻮرﻫﺎي در ﺣﺎل‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ آﺳﻴﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان و دﻳـﺪن زﻧﺠﻴـﺮه ﻫـﺎي‬ ‫ﺗــﺎﻣﻴﻦ ﺑﺸﺮدوﺳــﺘﺎﻧﻪ و ﻟﺠﺴــﺘﻴﻚ ﺑﺤــﺮان در ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ رﻳــﺰي ﻫــﺎي‬ ‫اﺿﻄﺮاري اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ و ﺗﻼش ﻫﺎي وﻳﮋه در اﻳﻦ ﺧﺼـﻮص اﻣـﺮي‬ ‫ﺣﻴﺎﺗﻲ و ﻣﻬﻢ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ و ﻟﺰوم اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ در اﻳﺮان ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺮ روي ﻛﻤﺮﺑﻨﺪ زﻟﺰﻟﻪ ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ ﻣﺸـﻬﻮد‬

‫‪ -1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﺬﺷـﺖ زﻣـﺎن‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﺣﻮادث ﻏﻴﺮ ﻣﺘﺮﻗﺒﻪ زﻣﻴﻨﻲ‪ ،‬اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ و ﺟﻮي در ﻫﺮ ﺳﺎل در‬ ‫ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ‪ 6637 [22].‬ﺑﺤـﺮان ﻃﺒﻴﻌـﻲ در ﺑـﻴﻦ ﺳـﺎﻟﻬﺎي‬ ‫‪ 1974‬ﺗﺎ ‪ 2003‬درﺟﻬﺎن ﺑﻮﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‪ ،‬ﻛﻪ در آﻧﻬـﺎ ﺑـﻴﺶ از ‪5.1‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻧﻔﺮ ﻣﺘﺎﺛﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ‪ 182‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ ﺑﻲ ﺧﺎﻧﻤﺎن و ﺑـﻴﺶ از‬ ‫‪ 2‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ ﻧﻴﺰ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ [].‬ﺷﻜﻞ ‪ 1‬ﻛﺎﻣﻼ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎي رخ داده از ﺳﺎل ‪ 2000‬ﺑﻪ ﺑﻌـﺪ رﺷـﺪ ﻓﺰاﻳﻨـﺪه اي‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎي ﻗﺒﻞ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ در ﺣـﺪود ‪400‬‬ ‫ﺑﺤﺮان ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳﺎل و ﺳﺎﻟﻬﺎي ﺑﻌﺪ از آن ﺛﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪[13] .‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ :1‬ﮔﺰارش ﺗﻌﺪاد ﺑﺤﺮان ﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ‬

‫)‪[13](1900-2006‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻣﻴﮕﺮدد‪ .‬ﺗﻤﺮﻛﺰ اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮ روي ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت زﻧﺠﻴﺮه ﻫـﺎي ﺗـﺎﻣﻴﻦ‬ ‫در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻫﺎي ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑـﻮده و ﺗﻔـﺎوت اﻳـﻦ زﻧﺠﻴـﺮه ﻫـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻋﺎدي ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﺑﺤﺮان ﺑﻪ ﺣﻮادﺛﻲ اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫رﺧﺪادﻫﺎ و ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ و اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺸﻘﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪه و ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﻮدن آن‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﻗﺪاﻣﺎت اﺿﻄﺮاري‪ ،‬ﻓﻮري و ﻓﻮق اﻟﻌﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪[20] .‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺖ‬ ‫‪.‬ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺤﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺗـﺮﻳﻦ راه‬ ‫آﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدي آﻧﭽﻨﺎن ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺤﺮاﻧﻲ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺑﺮاي دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻲ ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫اﻣﺮ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳـﻪ ﻣﻘﻮﻟـﻪ ﺧﻄـﺮ‪ ،‬رﻳﺴـﻚ )ﺧﻄﺮﭘـﺬﻳﺮي( و ﺑﺤـﺮان‬ ‫اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﺑﺪون ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺑﺮرﺳﻲ اﻳﻦ ‪ 3‬ﻣﻘﻮﻟﻪ در‬ ‫ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان‪ ،‬ﺑﺮاي آن ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺻـﺤﻴﺢ و ﻣـﺆﺛﺮ‬ ‫اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻌﺎرﻳﻒ در ذﻳﻞ آﻣﺪه اﺳﺖ‬

‫‪ -4-2‬دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي اﻧﻮاع ﺑﺤﺮان‬

‫‪ -2‬ﺗﻌﺎرﻳﻒ و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﺤﺮان‬

‫از ﻳﻚ ﺳﻮ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اراﺋﻪ ﻳﻚ ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﻣﺸـﺘﺮك از ﺑﺤـﺮان در‬ ‫ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺘﻌﺪد‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ در اﻳـﻦ زﻣﻴﻨـﻪ‬ ‫اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﻼﻳﺎ و ﺣﻮادث در اﻧﺠﺎم‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎ ﻛﻤﻚ ﺑﺴﺰاﻳﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑـﺮ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺎس ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ و ﻧﻬﺎدﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺗﻘﺴـﻴﻤﺎت ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮﻧﻲ از‬ ‫ﺑﺤﺮان را اراﺋﻪ ﻧﻤﻮده اﻧﺪ‪ [20].‬اﻛﺜﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺠﻤـﻊ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬ ‫راه‪ 2‬و اﻧﺠﻤﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان ﻓﺪرال اﻳﺎﻟـﺖ ﻣﺘﺤـﺪه )‪ 3(FEMA‬و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻛﺜﺮ ﻣﺤﻘﻘﺎن]‪ [9,17‬ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎ را ﺑﻪ دو ﮔﺮوه ﻛﻠﻲ ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎي‬ ‫اﻧﺴﺎن ﺳﺎز‪ 4‬و ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ 5‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮده اﻧـﺪ‪ .‬ﺷـﻜﻞ ‪4 ،2‬‬ ‫دﺳﺘﻪ ﻛﻠﻲ ﺑﺤﺮان ﻫﺎ را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻧﻮع اﻳﺠﺎد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻮع وﻗـﻮع‬ ‫ﺑﺎ ذﻛﺮ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻫﺮ دﺳﺘﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ -1-2‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺧﻄﺮ‬ ‫ﺧﻄﺮ روﻳﺪادﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ آﺳﻴﺐ رﺳﺎﻧﻲ ﺑـﻮده ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺎﻋﺚ زﻳﺎن ﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷﺪه و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑـﻪ ﻣﻘﻴـﺎس‬ ‫ﻣﺼﻴﺒﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺳﺪ ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ دﻳﮕﺮ ﺧﻄﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﻨﻬـﺎﻧﻲ ﻣﺴـﺒﺐ‬ ‫ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎي آﺗﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔـﺖ ﻛـﻪ ﺧﻄـﺮ‬ ‫ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻗﺒﻞ از ﺣﺎدﺛﻪ اﺳﺖ ) ﻧﻪ ﺧﻮد ﺣﺎدﺛﻪ( ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻨﺠـﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﻳﻚ ﺣﺎدﺛﻪ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ ) ﻛﻮﭼﻚ ﻳﺎ ﺑﺰرگ( ﮔﺮدد‪[21] .‬‬ ‫‪ -2-2‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺣﺎدﺛﻪ‬ ‫ﻫﺮ واﻗﻌﻪ اي ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑـﻪ ﺗﻮﻗـﻒ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻫـﺎي ﻣﻬـﻢ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻳﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ ﻳﺎ ﺳﺒﺐ ﺧﺴﺎراﺗﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺣﺎدﺛﻪ ﻧﺎﻣﻴـﺪه‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺣﺎدﺛـﻪ وﻗـﻮع ﺷـﺮاﻳﻄﻲ اﺳـﺖ ﺑـﺎ ﺷـﺪﺗﻬﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آن ﺧﺴﺎرات ﻣﺨﺘﻠـﻒ را ﻧﻴـﺰ ﻣﻮﺟـﺐ ﻣـﻲ‪-‬‬ ‫ﺷﻮد‪[21].‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ :2‬دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺤﺮان ﻫﺎ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﺜﺎل‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺤﺮان ﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻏﻴـﺮ ﻣﻨﺘﻈـﺮه را ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺮ‬ ‫ﺣﺴﺐ ﻗﺎﺑﻞ و ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﭘـﻴﺶ ﺑﻴﻨـﻲ ﺑـﻮدن "زﻣـﺎن )ﻳـﺎ ﻓﺼـﻠﻲ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺸﺎن(" و "ﻣﻜﺎن" وﻗﻮﻋﺸﺎن دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﻧﻤﻮد‪[9,12].‬‬

‫‪ -3-2‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺑﺤﺮان‬ ‫در ﻣﺘﻮن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻻﺗﻴﻦ ‪ disaster‬ﻧﺎم واژه اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣـﺎ‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﺑﺤﺮان از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷـﻮد ﺑـﻪ ﻏﻴـﺮ از اﻳـﻦ واژه از‬ ‫ﻛﻠﻤﻪ ‪ emergency‬ﻧﻴﺰ ﺑﻌﻀﺎ ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺤﺮان اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬در اداﻣﻪ دو ﺗﻌﺮﻳﻒ از ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﺘﻔﺎوت اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي‬ ‫واژه ﺑﺤﺮان )ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻨﺒﻊ آﻣﺪه اﺳﺖ( آورده ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺑﺤﺮان رﺧﺪادي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ ﺑﻮﺟـﻮد آﻣـﺪن آﺳـﻴﺒﻬﺎ‪،‬‬ ‫اﺧﺘﻼﻻت اﻛﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻤـﺎري و ﺷـﺮاﻳﻂ ﻧـﺎﻣﻄﻠﻮب‬ ‫ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬در اﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺑﺤﺮان در ﻣﻘﻴﺎﺳـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺷـﺪﻳﺪ ﺗﻮﺳـﻂ ﺟﻮاﻣـﻊ ﺧـﺎرج از ﻧﺎﺣﻴـﻪ ﺑﺤـﺮان زده‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ :3‬دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺤﺮان ﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻏﻴﺮ ﻣﻨﺘﻈﺮه ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﺜﺎل‬

‫‪ -3‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان‬ ‫دﻫﻪ ‪ 1980‬را ﻣﻲ ﺗﻮان آﻏﺎز ﺷـﻜﻮﻓﺎﻳﻲ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤـﺮان ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻫـﺎي ﻣﻬـﻢ و ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ در ﺳـﻄﺢ ﺟﻬـﺎن‬

‫‪2‬‬

‫داﻧﺴﺖ‪ .‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻫﻤﭽﻮن ‪ FEMA‬ﻳﻜﻲ از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺎرز‬ ‫ﻇﻬﻮر اﻳﻦ ﻣﻬﻢ در ﻋﺮﺻﻪ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان‬ ‫و ﺧﻂ زﻣﺎن ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻫﺎي آن در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﺪﻣﺎت و زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺗﺴﻬﻴﻼت‪ ،‬ﺟﺎن ﻣﺮدم و ﻣﻌﻴﺸﺖ ﻫﺰاران ﻓﺮد‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺪﺗﻬﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺤﺮان ﻗﺮار ﮔﻴـﺮد‪ .‬ﺷـﻜﻞ اﻳـﻦ ‪4‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ را در ﻗﺎﻟﺐ ‪ 3‬ﻓﺎز ﻣﻌﺮوف ﺑﺤﺮان ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﻫـﺎ و‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﺮ ﻓﺎز ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﻣﺎﻣﻮرﻳﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﺑﺤﺮان در ﻓﺎز ﭘﻴﺶ از ﺑﺤـﺮان ﻛـﺎﻫﺶ زﻳـﺎن ﻫـﺎي ﺑـﺎﻟﻘﻮه‪ ،‬در ﻓـﺎز‬ ‫ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺤﺮان واﻛﻨﺶ و اﻋﻤﺎل ﻛﻤﻚ ﻓﻮري و در ﻓﺎز ﭘﺲ از ﺑﺤﺮان‬ ‫ﺗﺮﻣﻴﻢ ﺳﺮﻳﻊ و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﺮاﺑﻲ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -1-3‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺟﻮاﻣﻊ و اﻫﺪاف و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎ و ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎي‬ ‫اﻳﻦ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺎﻋﺚ اراﺋﻪ ﺗﻌـﺎرﻳﻒ ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ذﻳـﻞ از ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﺑﺤﺮان ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪) .‬ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻨﺒﻊ آﻣﺪه اﺳﺖ(‬ ‫‪.1‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي و ﺗﻠﻔﻴﻖ داﻧﺶ‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬ ‫رﻳﺰي و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺣﻮادث ﻏﻴﺮ ﻣﺘﺮﻗﺒﻪ اي ﻛﻪ اﻣﻜﺎن‬ ‫ﻛﺸﺘﻦ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬وارد آﻣﺪن ﺧﺴﺎرات وﺳﻴﻊ ﺑﺮ اﻣﻮال و اﻳﺠﺎد اﺧﺘﻼل‬ ‫در ﺟﺎﻣﻌﻪ را داراﺳﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي و ﻋﻤﻠﻜﺮد دﺳـﺘﮕﺎه‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ :4‬ﺧﻂ زﻣﺎن ﺑﺤﺮان و ﻋﻤﻠﻴﺎت‬

‫ﻫﺎي دوﻟﺘﻲ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي ﻏﻴـﺮ دوﻟﺘـﻲ و ﺗﺸـﻜﻞ ﻫـﺎي اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‬ ‫ﺑﺼﻮرت ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي و ﻛﺎﻫﺶ اﺛـﺮات‪،‬‬ ‫آﻣﺎده ﺳﺎزي‪ ،‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷﺪه و ﺑﻬﺒﻮد اوﺿﺎع ﺗﺎ رﺳﻴﺪن ﺑـﻪ‬ ‫وﺿﻌﻴﺖ ﻋﺎدي اﺳﺖ‪[20].‬‬

‫ﻫﺎي آن]‪[9‬‬

‫‪ -4‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي و ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬ ‫ﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﺨﺸﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ درﮔﻴـﺮ در‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮآورده ﻛﺮدن ﻛﺎرا و ﻣﻮﺛﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺸﺘﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ در روش ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ‬ ‫ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻛﺮدن ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت آﻧﻬـﺎ ﺑﺎﻋـﺚ ﺑﻬﺒـﻮد و‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺌﻮري ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت‬ ‫ﺑﺴــﻴﺎر ارزﺷــﻤﻨﺪ ﺑــﻮده و در ﺻــﻨﺎﻳﻊ ﻣﺨﺘﻠﻔــﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ داروﺳــﺎزي‬ ‫)‪ ،(Lurquin, 1996‬ﻛـــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ )‪ ، (Magretta, 1998‬اﺗﻮﻣﺒﻴـــﻞ‬ ‫)‪،(Helper, 1991; Choi and Hong, 2002‬ﻛﺸــﺎورزي‪/‬ﻏــﺬا‬ ‫)‪ ،(Wilson, 1996; Cunningham, 2001‬ﭘﻮﺷــــــﺎك‬ ‫)‪ ،(Dapiran, 1992; Christopher and Peck, 1997‬ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‬ ‫)‪ ،(Magretta, 1998‬ﺧﻮاروﺑــﺎر )‪،(Fernie, 1995; Zairi, 1998‬‬ ‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ)‪ (Vlasimsky, 2003‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت‬ ‫در ﺣﻮزه ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻫﻨﺮي و ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﺑﻄـﻮر وﺳـﻴﻌﻲ‬ ‫ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪[18].‬‬

‫‪ -2-3‬ﺧﻂ زﻣﺎن‪ 6‬ﺑﺤﺮان و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻫﺎي آن‬ ‫ﭼﺮﺧﻪ ﺣﻴـﺎت ﻳـﺎ ﺧـﻂ زﻣـﺎن ﺑﺤـﺮان ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎ و‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻫﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ آن ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤـﺮان در ﺑﺮاﺑـﺮ‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ اﺿﻄﺮاري و ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎ آﻣﺎدﮔﻲ ﻳﺎﻓﺘﻪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ آﻧﻬﺎ واﻛـﻨﺶ‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺑﻪ ﻣﺮدم و ﻣﻮﺳﺴـﻪ ﻫـﺎ ﺟﻬـﺖ ﺑﺎزﺳـﺎزي ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﻧﻤﻮده و اﺛﺮﺧﻄﺮات و ﺑﻼﻳﺎ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻼش ﻣﻲ ﺷﻮد از رﺧـﺪاد ﺣـﻮادث ﭘﻴﺸـﮕﻴﺮي ﻧﻤـﻮده و‬ ‫ﺿﻤﻦ ﻛﺎﺳﺘﻦ از ﺗﺎﺛﻴﺮات آﻧﻬـﺎ اﺣﺘﻤـﺎل ﺗﻜﺮارﺷـﺎن را ﻧﻴـﺰ ﻛـﺎﻫﺶ‬ ‫دﻫﻨﺪ‪ [20].‬ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺑﺤﺮان‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻳﻦ وﻗـﺎﻳﻊ ﻋﻤﻮﻣـﺎ‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ‪ 4‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺮﺗﻴﺒﻲ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي‪ ،‬آﻣﺎدﮔﻲ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ و ﺑﺎزﺳﺎزي‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي در ﭼﺮﺧﻪ ﺣﻴﺎت ﺑﺤﺮان ﻣﻄـﺮح ﺷـﺪه‬ ‫ﺗﻮﺳــﻂ ‪ FEMA‬ﺷــﺎﻣﻞ ﺳــﻪ ﻣﺮﺣﻠــﻪ ﻣﺠــﺰا ﭘﻴﺸــﮕﻴﺮي‪ ،‬ﻛــﺎﻫﺶ‬ ‫ﻣﺨــﺎﻃﺮه‪ 7‬و ﻛــﺎﻫﺶ اﺣﺘﻤــﺎل‪ 8‬ﻣــﻲ ﺑﺎﺷــﺪ(‪ .‬ﭘﻴﺸــﮕﻴﺮي‪ 9‬اﺳــﺎس‬ ‫ﺑﺤــﺮان اﺳــﺖ و اﻧﺠــﺎم اﻗــﺪاﻣﺎﺗﻲ ﺟﻬــﺖ ﻛﻤــﻚ ﺑــﻪ ﻛــﺎﻫﺶ و ﻳــﺎ‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺧﻄﺮات ﻳﻚ ﺑﺤﺮان ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ‬ ‫ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﺪن ﺑﺮ روي اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﺑـﺮاي ﺣـﺬف‬ ‫ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ رﻳﺴﻚ ﻫﺎ ﻣﺘﻔﺎوت از دﻳﮕﺮ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎي‬ ‫آﻣﺎدﮔﻲ‪ 10‬ﺑﻪ ﻣﻬﻴﺎ ﺷﺪن ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﻣﻮاﻗﻊ وﻗﻮع ﺑﺤﺮان ﻛﻤﻚ‬ ‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻓﺎز ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ‪ 11‬درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي ﺑﺴـﻴﺞ‬ ‫‪12‬‬ ‫ﺷﺪن ﺧﺪﻣﺎت و ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑﺮاي ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﺤﺮان زده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ‬ ‫ﭘﺲ از ﻳﻚ ﺑﺤﺮان ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻫﻬﺎ و ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﻄﻮل ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬

‫‪ -1-4‬زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺗﺠﺎري‬ ‫زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻟﻴﻨﻚ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺎﻣﻴﻦ )ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ( ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺗﻘﺎﺿﺎ )ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﻬﺎﻳﻲ( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات در اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺴﺐ‬ ‫و ﻛﺎر ﺟﺪﻳﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎرﻫﺎي اﻧﻔﺮادي ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ واﺣـﺪ ﻣﺴـﺘﻘﻞ ﺗﻜـﻲ رﻗﺎﺑـﺖ ﻛﻨﻨـﺪ و‬ ‫ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ در ﻗﺎﻟﺐ ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻔﻬﻮم ‪scm‬‬

‫‪3‬‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎي ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺗﻜﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ Ganeshan (2001‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲ دارد ﻛﻪ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺷـﺒﻜﻪ اي از‬ ‫ﺗﺴﻬﻴﻼت و ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ اﺳـﺖ ﻛـﻪ وﻇﻴﻔـﻪ ﺗـﺪارﻛﺎت ﻣـﻮاد‪،‬‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ اﻳﻦ ﻣﻮاد ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﻴﺎﻧﻲ و ﺳﭙﺲ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﻬـﺎﻳﻲ و‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻫﺎ را اﻳﻔﺎ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ‬ ‫زﻧﺠﻴــﺮه ﺗــﺎﻣﻴﻦ ﺷــﺎﻣﻞ ﻳــﻚ ﺳــﺮي از ذﻳﻨﻔﻌــﺎن ﺷــﺎﻣﻞ ﺗــﺎﻣﻴﻦ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺧﺮده ﻓﺮوش ﻫﺎ و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﺎر زﻧﺠﻴﺮه ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﺑـﺮاي ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ و‬ ‫ﺣﺘﻲ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﺗﺎﻣﻴﻦ ‪ 3‬ﻧﻮع ﺟﺮﻳﺎن را ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ دﻗﻴﻖ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻧﺰدﻳﻚ‬ ‫ﻣـــــﻮرد ﻧﻴـــــﺎز اﺳـــــﺖ ﭘﺸـــــﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـــــﻲ ﻛﻨـــــﺪ‪[19] .‬‬ ‫‪ .1‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣـﻮاد‪ :‬ﺟﺮﻳـﺎن ﻣﺤﺼـﻮل ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ از ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨـﺪه ﺗـﺎ‬ ‫ﻣﺸــﺘﺮي ﻫــﺎ و ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ ﺟﺮﻳــﺎﻧﻲ ﺑــﺮاي ﻣﺤﺼــﻮﻻت ﺑﺮﮔﺸــﺘﻲ و‬ ‫ﺳــــﺮوﻳﺲ دﻫــــﻲ و و ﺑﺎزﮔﺮدﻫــــﺎ را ﻧﺸــــﺎن ﻣــــﻲ دﻫــــﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻼﻋـﺎت‪ :‬اﻧﺘﻘـﺎل ﺳـﻔﺎرش و ﭘﻴﮕﻴـﺮي ﺳـﻔﺎرش و ﻫـﻢ‬ ‫ﻫﻤـــﺎﻫﻨﮕﻲ ﺟﺮﻳـــﺎن ﻫـــﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜـــﻲ را ﻧﺸـــﺎن ﻣـــﻲ دﻫـــﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻟﻲ‪ :‬ﺷـﺮاﻳﻂ اﻋﺘﺒـﺎري‪ ،‬زﻣﺎﻧﺒﻨـﺪي ﭘﺮداﺧـﺖ و ﺗﺮﺗﻴـﺐ‬ ‫ارﺳﺎل ﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي اﻧﻮاع ﺑﺤﺮان ﻫﺎ و ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫ﻣﺘﻔـﺎوت ﺑﺎﺷـﺪ‪ [11] Oloruntoba and Gray (2005) .‬ﺑﻴـﺎن ﻣـﻲ‬ ‫دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻫﺮﭼﻨﺪ‬ ‫ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ اي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻧﺸـﺎن داده‬ ‫ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ‪ 5‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻳﻚ روﻳﻜﺮد ﭼﻨﺪ ﺟﺎﻧﺒـﻪ‬ ‫را در ﻣﻴﺎن آژاﻧﺲ ﻫﺎي ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ و ‪ NGO‬ﻫﺎ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬ ‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻤﻚ ﻫﺎ اﻏﻠﺐ ﺑﺮ ﻳﻚ ﭘﺎﻳﻪ دو ﻃﺮﻓﻪ در ﺑﻴﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻣﻌﻴﻦ‬ ‫اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺗﻌﺪادي ﻃـﺮق ﺗﺤﻮﻳـﻞ داده ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮﺧﻼف اﻛﺜـﺮ‬ ‫زﻧﺠﻴﺮه ﻫـﺎي ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﺗﺠـﺎري زﻧﺠﻴـﺮه ﻫـﺎي ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻛﻤـﻚ ﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ اﻏﻠﺐ ﻧﺎ ﭘﺎﻳﺪار و ﺑﻲ ﺛﺒﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ :5‬ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ‬

‫ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ اي]‪[11‬‬

‫‪ -3-4‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺤﺮان ﻣﺴـﺎﻟﻪ اي ﭼـﺎﻟﺶ‬ ‫ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺷـﺒﻜﻪ ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﺑـﺰرگ‪ ،‬ﭘﻴﭽﻴـﺪه و ﺑـﺎ‬ ‫ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻣﺘﻌﺪدي )ﻛﻤﻚ دﻫﻨﺪﮔﺎن‪NGO ،‬ﻫﺎ‪ ،‬دوﻟـﺖ ﻫـﺎ‪ ،‬ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ‪ ،‬ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻫﻤـﻪ آﻧﻬـﺎ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻫﻤﻪ آﻳﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزي ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻮﻳﻠﺪﻫﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺗﻔﺎوت ﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ و ﺗﻔـﺎوت‬ ‫ﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ در ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ وﺟـﻮد دارد وﻟـﻲ ﻫﻤﻜـﺎري و ﺗﺨﺼﺼـﻲ‬ ‫ﻛﺮدن وﻇﺎﻳﻒ ﺑـﻴﻦ ‪NGO‬ﻫـﺎ‪ ،‬ﺑﺨـﺶ ﻧﻈـﺎﻣﻲ‪ ،‬دوﻟـﺖ ﻫـﺎ‪ ،‬ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ در زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑـﻪ ﺷـﺪت ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﻣـﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪[9].‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ‬ ‫و ﺣﻔﻆ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺿﺮوري ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﻣﻌﻤـﻮﻻ از‬ ‫ﻳﻚ ﻧﺮم اﻓﺰار ﺧﺎص ﻳـﺎ دﻳﮕـﺮ اﺑـﺰار ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻣـﻮردي ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﺷـﺪه‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ‪ [15] Tomasini , Wassenhove‬ﺑﺮاي زﻟﺰﻟﻪ ‪El Salvador‬‬ ‫در ﺳــﺎل ‪ 2001‬ﺑــﺮ روي ﻫﻤــﺎﻫﻨﮕﻲ ﻟﺠﺴــﺘﻴﻚ و ﻋﻤﻠﻴــﺎت ﻫــﺎي‬ ‫زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻧـﺮم اﻓـﺰار ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗـﺪارﻛﺎت اﻣـﺪاد‬ ‫ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﻨﺎم ‪ SUMA‬ﺗﻤﺮﻛﺰ دارد‪ .‬ﻫﺪف ‪ SUMA‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺘﺪوﻟﻮژي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ در ﺳـﻄﺢ ﻣﻠـﻲ و ﺑـﻴﻦ‬ ‫اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺛﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﺗﺪارﻛﺎت اﻣﺪادي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي اﻳﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار اﺟﺎزه ﻣﻲ دﻫﺪ ﺗﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺿﺮوري ﺗﻌﺮﻳﻒ‬

‫‪ -2-4‬زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ‬ ‫اﮔﺮ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺗﺠﺎري را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷـﺒﻜﻪ اي ﻛـﻪ ﺟﺮﻳـﺎن‬ ‫ﻛﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﺎﻟﻲ را از ﻣﻨﺒﻊ ﺗﺎ ﻣﺸﺘﺮي ﻫـﺎي ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻴﻨﻢ‪ ،‬زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻳـﺎ اﻣـﺪاد ﺑﺸﺮدوﺳـﺘﺎﻧﻪ ﻣـﻲ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺼﻮرت ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﻮد و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫اي ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﺎﻟﻲ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻣﺪادي‬ ‫ﺗﺎ اﻓﺮاد ﺑﺤﺮان زده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪[5].‬‬ ‫ﺑﺮ ﺧﻼف زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺗﺠﺎري ﻛـﻪ ذﻳﻨﻔﻌـﺎن ﺻـﺎﺣﺒﺎن‬ ‫زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺴﺘﻨﺪ در زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎي ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﺑﺸﺮدوﺳـﺘﺎﻧﻪ ﻫـﻴﭻ ﻫـﺪف‬ ‫ﺳﻮد ﻣﺤﻮري وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺗﻜﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﺮ ﻧﻴﺮوﻫﺎي داوﻃﻠـﺐ و‬ ‫ﻛﻤﻚ دﻫﻨﺪﮔﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در ﻳـﻚ زﻧﺠﻴـﺮه ﺗـﺎﻣﻴﻦ‬ ‫ﺗﺠﺎري ﺑﻪ ﻛﻤﻚ داده ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻮد آﺳﺎن اﺳﺖ اﻣﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬ ‫در زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ روﺷﻦ ﻧﻴﺴﺖ زﻳﺮا دادﻫﻬﺎي ﮔـﺮدش‬ ‫وﺟﻮه ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺘﺎﻳﺞ را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ وﺟـﻮد ﻣـﺪل‬ ‫ﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﺪاﻗﻞ ﻛﺮدن ﻫﺰﻳﻨﻪ ) و ﻳﺎ ﺑﻄـﻮر ﻣﻌـﺎدل‬ ‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻛﺮدن ﻣﻨﻔﻌﺖ( ﺑﺮاي ﺳـﺎﺧﺖ زﻧﺠﻴـﺮه ﻫـﺎي ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻛـﺎرا‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ داده ﺷﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑﺼـﻮرت ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ ﻳـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫اﺻﻼﺣﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ اﻳﻦ زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎ ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﺷﻮﻧﺪ‪[9].‬‬ ‫ﻣﺸﺎﺑﻪ زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺗﺠﺎري ﺳﺎﺧﺘﺎر زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎي ﺗﺎﻣﻴﻦ‬

‫‪4‬‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻟﻴﻚ )‪ [4] (2008‬و ردﻳﻒ ‪ 13‬ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻴﻤﻦ و‬ ‫ﻫﻤﻜﺎران)‪ [19] (2000‬ﻣﻄﺮح ﮔﺮدﻳﺪه اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﺑـﻪ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از ﻛﻤـﻚ ﻫـﺎي ﺑﻼﻋـﻮض و ﻛﺎﻻﻫـﺎي‬ ‫اﻋﻄﺎﻳﻲ ﺑﺪون درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ را آﺷﻔﺘﻪ ﻛﻨـﺪ ﻣـﻲ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺰارﺷﺎﺗﻲ درﺑﺎره ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن دﻳﺪ‬ ‫و ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ در ﺳﺮاﺳﺮ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴــﺮه ﺗــﺎﻣﻴﻦ ﺑﺸﺮدوﺳــﺘﺎﻧﻪ اﺛــﺮﺑﺨﺶ ﻣــﻲ ﺗﻮاﻧــﺪ‬ ‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮي اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﺴـﻴﺎري اﻏﻠـﺐ در ﻳـﻚ ﻣﻘﻴـﺎس ﺟﻬـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻤﻜﻦ و در ﻳـﻚ ﭼـﺎرﭼﻮب زﻣـﺎﻧﻲ ﻛﻮﺗـﺎه ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬از‬ ‫اﻳﻨﺮو زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻧﺪ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺟﻬﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫ﭘﻮﻳﺎ و ﻣﻮﻗﺘﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪[16].‬‬ ‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺗﺠﺎري‬ ‫ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ در زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻔﺮد اﻣﺪاد ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﺎﻋﺚ‬ ‫وﺟﻮد ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎﻳﻲ در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‬ ‫آﻳﻨﺪه ﺗﻮﺳﻌﻪ روﺷﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﺧﺎص اﻳﻦ ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎ را‬ ‫ﻣﻄﺮح و ﺣﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮه‬ ‫ﺗﺎﻣﻴﻦ‪ ،‬ﭘﻴﻜﺮه ﺑﻨﺪي ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ‬ ‫ﺑﺤﺮان‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎ و ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﻫﺎي‬ ‫ﺗﺪارﻛﺎت و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻋﻤﻠﻜﺮد در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪-5-4‬‬

‫ﭼﺮﺧﻪ ﺣﻴﺎت ﻣﺎﻣﻮرﻳﺖ اﻣﺪاد ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ‬

‫‪ 4‬ﻓﺎز ﻣﺠﺰا در ﭼﺮﺧﻪ ﺣﻴﺎت ﻳﻚ ﻣﺎﻣﻮرﻳﺖ اﻣﺪاد ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ‬ ‫وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻳﻦ ﭼﺮﺧﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮﻣﺎس )‪ (2002‬ﺑﺎ ‪ 3‬ﻓﺎز ﺗﻮﺳﻌﻪ‬ ‫داده ﺷﺪ وﻟﻲ ﺑﻴﻤﻮن )‪ (2004‬ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻓﺎز ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﻜﻞ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮي از اﻳﻦ ﭼﺮﺧﻪ را اراﺋﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺎزﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪.1‬ﻓﺎز ارزﻳﺎﺑﻲ‪ :‬در اﻳﻦ ﻓﺎز )ﻓﺎز وﻗﻮع ﺑﺤﺮان( ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻻزم‬ ‫اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺸﺨﺼﺎت و وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﺑﺤﺮان ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻣﻮرد‬ ‫ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﺑﺤﺮان ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪.2‬ﻓﺎز ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ :‬در اﻳﻦ ﻓﺎز )ﺷﺮوع ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺎﻣﻴﻦ( ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪي ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫ﺟﻬﺖ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎ ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ رﺷﺪ ﻛﺮده و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪.3‬ﻓﺎز ﺛﺒﺎت‪ :‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻫﺎ ﺑﺮاي ﻳﻚ دوره زﻣﺎﻧﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪.4‬ﻓﺎز ﭘﻴﻜﺮه ﺑﻨﺪي ﻣﺠﺪد‪ :‬در اﻳﻦ ﻓﺎز)ﻓﺎز ﭘﺎﻳﺎن ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺎﻣﻴﻦ(‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻫﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲ رﺳﻨﺪ‪[3].‬‬ ‫ﻫﺮ ﺳﺎزﻣﺎن اﻣﺪادي در ﻫﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﻳﻚ‬ ‫ﺑﺤﺮان ﺑﺎﺷﺪ اﻳﻦ ﭼﺮﺧﻪ ﻋﻤﺮ را ﺑﺮاي ﻣﺎﻣﻮرﻳﺖ ﺧﻮد ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻃﻮل ﻫﺮ ﻓﺎز در ﺳﻴﻜﻞ اﻣﺪاد ﻣﺘﻐﻴﺮ و واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت‬ ‫ﺑﺤﺮان ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻫﺎي اﻣﺪادي در‬ ‫روزﻫﺎي اول ﺑﺤﺮان ﺑﺼﻮرت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﺮ روي زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺴﻴﺎري‬ ‫از ﻣﺮدم ﺗﺎﺛﻴﺮ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ از ﺑﺤﺮان ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن اﻣﺪادي در ﺑﺴﻴﺞ ﻛﺮدن ﻣﻨﺎﺑﻌﺶ در ﻃﻮل ﻓﺎزﻫﺎي‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ و ﺗﻮﺳﻌﻪ در ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﺑﺤﺮان ﺣﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪[4].‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 6‬ﭼﺮﺧﻪ ﻋﻤﺮ و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي ﻣﻨﺎﺑﻊ واﺑﺴﺘﻪ را ﺑﺮاي ﻣﺎﻣﻮرﻳﺖ‬ ‫اﻣﺪاد ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -4-4‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺗﺠﺎري و ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺟﻬﺖ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﻴﻦ زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺗﺠﺎري و‬ ‫ﺑﺸﺮدوﺳــﺘﺎﻧﻪ ﺗﻌﺮﻳــﻒ ﻣﺸﺨﺼــﺎت وﻳــﮋه زﻧﺠﻴــﺮه ﻫــﺎي ﺗــﺎﻣﻴﻦ‬ ‫ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺷﺪن آﻧﻬـﺎ از زﻧﺠﻴـﺮه ﻫـﺎي ﺗـﺎﻣﻴﻦ‬ ‫ﺗﺠﺎري ﺳﻨﺘﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺿﺮوري اﺳﺖ اﻳﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺷﺎﻣﻞ‪:‬‬ ‫‪.1‬ﺳﻄﺢ ﺧﻄﺮ ﺑﺎﻻ )اﻏﻠﺐ ﻣﺮگ و زﻧﺪﮔﻲ(‬ ‫‪.2‬زﻣﺎن ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺻﻔﺮ)ﻳﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺻـﻔﺮ(‪:‬ﻛـﻪ ﺑﺼـﻮرت ﻣـﻮﺛﺮي از‬ ‫دﺳﺘﺮس ﭘﺬﻳﺮي ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﺗﺪارﻛﺎت و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣـﻲ‬ ‫ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬ ‫‪.3‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻳﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد و‬ ‫ﻳﺎ ﻧﺎﻣﻌﺘﺒﺮ و ﻧﺎﻗﺺ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪.4‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻫـﺎي اﻣـﺪادي ﺑﻄـﻮر ﻃﺒﻴﻌـﻲ ﻣـﻮﻗﺘﻲ‬ ‫اﻧﺪ‪[14].‬‬ ‫اﮔﺮﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺗﺠﺎري‬ ‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده واﻗﻊ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻔﺮد ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺤﻮﻳﻞ اﻣﺪاد ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﺎﻋﺚ‬ ‫اﻳﺠﺎدﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎي زﻳﺎدي در ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﺑﺤﺮان ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎ و اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺗﺠﺎري و‬ ‫زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 8‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ردﻳﻒ ﻫﺎي ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 8‬ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻴﻤﻮن)‪ ،[3] (2004‬ردﻳﻒ ﻫﺎي ‪ 9‬ﺗﺎ ‪12‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ :6‬ﭼﺮﺧﻪ ﺣﻴﺎت ﻣﺎﻣﻮرﻳﺖ اﻣﺪاد‬

‫]‪[4‬‬

‫‪ -6-4‬اﻧﻮاع ﻣﻮﺟﻮدي ﻫﺎي )ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎي( اﻣﺪادي‬ ‫اﻧﻮاع ﻣﻮﺟﻮدي ﻫﺎي اﻣﺪادي ﺷﺎﻣﻞ آﻳﺘﻢ ﻫﺎي اﻣﺪادي‪ ،‬ﭘﺮﺳﻨﻞ‪/‬‬ ‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي داوﻃﻠﺐ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﺳﺎﺧﺖ و‪ ...‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻛﺜﺮ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي ﻫﺎ در دﺳﺘﻪ آﻳﺘﻢ ﻫﺎي اﻣﺪادي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ‪ 7‬ﻳﻚ‬ ‫دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي را ﺑﺮ روي اﻳﻦ آﻳﺘﻢ ﻫﺎ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﺜﺎل ﻧﺸﺎن ﻣﻲ‬ ‫دﻫﺪ‪.‬آﻳﺘﻢ ﻫﺎي اﻣﺪادي ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻫﺎي ﻣﻜﺮر ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﺤﺮان زده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﻲ آﻳﺘﻢ ﻫﺎي اﻣﺪادي ﻏﻴﺮ ﻣﺼﺮﻓﻲ‬

‫‪5‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ :7‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺗﺠﺎري و زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ‬

‫‪ -7-4‬اﻧﻮاع ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺎﻣﻴﻦ‪ 14‬اﻣﺪادي‬ ‫اوﻟﻴﻦ ﻧﻘﺶ ﻳﻚ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه در ﻳﻚ زﻧﺠﻴـﺮه ﺗـﺎﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻨﺒـﻊ‬ ‫ﻳﺎﺑﻲ آﻳﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺸﺘﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ ﻣﻨـﺎﺑﻊ در‬ ‫ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺸﺮ دوﺳﺘﺎﻧﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 9‬ﻧﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻛﺎﻻﻫـﺎ از اﻧـﻮاع ﻛﻤـﻚ‬ ‫دﻫﻨﺪﮔﺎن )ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻋﻄﺎي ﻛﻤﻚ ﻫـﺎي ﺑﻼﻋـﻮض ﻣـﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻻﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت و ‪ ...‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ( ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺑﺎﻻ در‪ :‬زﻣﺎن ﺗﺤﻮﻳـﻞ‪،‬‬ ‫ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﻧﻮع ﻛﻤﻚ دﻫﻨﺪﮔﺎن وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‬ ‫ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﺼﺮﻓﻲ اي ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ زود درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻧﻤﻲ ﺗﻮان‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻣﺪت ﻃـﻮﻻﻧﻲ ذﺧﻴـﺮه ﻛـﺮد و ﻳـﺎ ﻛﺎﻻﻫـﺎي ﻏﻴـﺮ‬ ‫ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از اﺳﺘﻘﺮار ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻫﺎ رﺳﻴﺪه ﻛﻪ زاﺋﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪[9].‬‬ ‫ﻣﻮارد زﻳﺎدي ﻧﻴﺰ اﺧﻴﺮا ﺑﻮده ﻛﻪ آﻳﺘﻢ ﻫـﺎي ﻛﻤـﻚ دﻫﻨـﺪﮔﺎن‬

‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺑﺎر ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آﻳـﺘﻢ ﻫـﺎي اﻣـﺪادي‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻏﻴﺮ ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺟﻬﺖ ﺑﺮﭘﺎ ﻛﺮدن ﻳـﻚ ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﻻزﻣﻨـﺪ‪ ،‬در‬ ‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻏﻴﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻫﺎ ﺑﺮ ﻃﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺎزﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﺟﻤﻌﻴﺖ‬ ‫ﺑﺤﺮان زده اﻧﺪ‪ [9].‬وب ﺳﺎﻳﺖ ‪ UNHRD13‬ﻟﻴﺴـﺘﻲ از ‪ 122‬آﻳـﺘﻢ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺠﻬﻴﺰات داروﻳﻲ و ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬اﺑـﺰار اﻟﻜﺘﺮﻳﻜـﻲ‪ ،‬رادﻳـﻮ ‪ ،‬آﻳـﺘﻢ‬ ‫ﻫﺎي اﻳﻤﻨﻲ‪ ،‬ﺳﺮﭘﻨﺎه‪ ،‬ﺟﻌﺒﻪ اﺑﺰار ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﺗﺼـﻔﻴﻪ آب و‪...‬‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ذﺧﻴﺮه ﻛﺮدن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪[1].‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ :8‬دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي آﻳﺘﻢ ﻫﺎي اﻣﺪادي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﺜﺎل‬

‫‪6‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ :9‬دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺎﻣﻴﻦ اﻣﺪادي‬

‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻧﺒﻮده و ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﻓﺮاد ﺑﺤﺮان زده ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘـﻪ اﻧـﺪ‪.‬‬ ‫‪ [2](1990)Autier P, Ferir‬وﺿﻌﻴﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎي داروﻳﻲ رﺳﻴﺪه ﺑﻌﺪ‬

‫‪ -8-4‬ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻤﻜﻬﺎي ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ‬

‫از زﻟﺰﻟﻪ ‪ 1988‬آﻣﺮﻳﻜﺎ را ﻣﻄﺮح ﻧﻤـﻮده و ﺑﻴـﺎن ﻣـﻲ دارد ﺣـﺪاﻗﻞ‬ ‫‪ 5000‬ﺗﻦ دارو و ﻛﺎﻻي داروﻳـﻲ ﻣﺼـﺮﻓﻲ ﺗﻮﺳـﻂ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻫـﺎي‬ ‫اﻣﺪادي ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ارﺳﺎل ﺷﺪه ﺑﻮد اﻣﺎ ﻓﻘﻂ ‪ %30‬آﻧﻬﺎ ﻓـﻮرا ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻮد و ‪ %20‬اﻳـﻦ ﻛﺎﻻﻫـﺎ در اﻧﺘﻬـﺎي ﺳـﺎل ‪ 1989‬از ﺑـﻴﻦ‬ ‫رﻓﺘﻨﺪ‪.‬ﻛﻤﻚ ﻫﺎي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﮔﻠﻮﮔﺎه در زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ذﺧﻴﺮه ﺳﺎزي و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻏﻴﺮ‬ ‫ﻛﺎرا ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻜﺎن ﻛﻤﻚ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲ ﻫـﺎﻳﻲ را ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺪارﻛﺎت اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ زﻳﺮا ﻛﻪ دﺳـﺘﺮس ﭘـﺬﻳﺮي ﻛﺎﻻﻫـﺎ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻜﺎﻧﺸﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣﻜـﺎن ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن در‬ ‫ﻃﻮل ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺪارﻛﺎت ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫـﺎﻳﻲ ﭼـﻮن ﻛـﻞ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ ،‬زﻣﺎن ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻳﻲ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ اﻃﻤﻴﻨـﺎن و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬ ‫ﻓﺎﻛﺘﻮري ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﺜﻞ ﻓﻌـﺎل ﻛـﺮدن اﻗﺘﺼـﺎد‬ ‫ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻳـﻚ ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨـﺪه ﻣﺤﻠـﻲ ﺑﺮرﺳـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻗﺮارداد ﺑﺎ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﻧﻮع‪ ،‬ﻣﻴﺰان‬ ‫و زﻣﺎن آﻳﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﻮﺟـﻮد ﻓﺮآﻳﻨـﺪي‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ رﻗﺎﺑـﺖ در ﺑـﻴﻦ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜـﻪ‬ ‫‪ NGO‬ﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﻳﺎ ﺑﻴﻦ اﻟﻠﻤﻠﻲ داراي اﻫﺪاف اﻣـﺪادي ﻣﺸـﺘﺮﻛﻲ‬ ‫ﺑﻮده و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﭼﺎﻟﺶ ﻫـﺎي در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﻣﻨﺒـﻊ ﻳـﺎﺑﻲ ﻛﻤـﻚ دﻫﻨـﺪﮔﺎن و‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺑﻌﺪ از وﻗﻊ ﻳﻚ ﺑﺤﺮان ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دﺳـﺘﺮس ﭘـﺬﻳﺮي‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬ﻛﻤﺒﻮد ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑﺎﻋـﺚ‬ ‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ اﺿﻄﺮاري ﻏﻴﺮ ﻣﻮﺛﺮ ﺷﻮد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻓﺰاﻳﺶ زﻳﺎن ﻫﺎي‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﻣﻮﺟﺐ ﺷﻮد‪ [7].‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻫـﺎﻳﻲ ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﻧﻴﺎزﻫﺎ ﻳﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶ‬ ‫ﺑﻴﻨﻲ ﺑﻮدن ﺗﻘﺎﺿﺎ اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ .‬ﻳﻚ اﺳـﺘﺮاﺗﮋي ﻛـﻪ اﺧﻴـﺮا ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑﺸﺮدوﺳــﺘﺎﻧﻪ اﺟـﺮا ﺷـﺪه اﺳــﺖ ذﺧﻴـﺮه ﻛــﺮدن‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي )‪ (Pre-positioning inventory‬ﺑﺠﺎي ﺗـﺪارﻛﺎت ﺑﻌـﺪ از‬ ‫وﻗﻮع ﺑﺤﺮان ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ذﺧﻴﺮه ﻛﺮدن ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ را ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺑﻬﺘﺮ ﺗﺪارﻛﺎت و ﺑﻬﺒﻮد ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري اﺿـﺎﻓﻲ را ﻗﺒـﻞ از‬ ‫وﻗﻮع ﺑﺤﺮان ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎﻣﻴﻦ اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻜﻞ‬ ‫اﺳﺖ‪[9].‬‬

‫در ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺑﺴﻴﺎري وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ در ﺑﺮآورده ﻛـﺮدن ﺗﻘﺎﺿـﺎ ﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻫـﻢ ﻟﻴﻨـﻚ ﻧﻴﺴـﺘﻨﺪ وﻟـﻲ‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ و ﻫﻤﻜﺎري در ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻠﻴﺪي اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎزﻳﮕﺮاﻧﻲ‬ ‫ﻣﺜﻞ ﻛﻤﻚ دﻫﻨﺪﮔﺎن‪ NGO،15‬ﻫﺎ‪ ،‬دوﻟﺖ ﻫﺎ‪ ،16‬ﺑﺨـﺶ ﻧﻈـﺎﻣﻲ‪ 17‬و‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲ دﻫﻨﺪﮔﺎن ﻟﺠﺴﺘﻴﻜﻲ‪ 18‬ﻛـﻪ ﻫﺮﻛـﺪام ﻧﻘـﺶ ﻣـﻮﺛﺮي را در‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻫﺎي اﻣﺪاد ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﺎزي ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﺑـﺎزﻳﮕﺮان را‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺧﺪﻣﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﺎﻣﻴﻦ اراﺋـﻪ ﻣـﻲ دﻫﻨـﺪ ﻣـﻲ‬ ‫ﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺷﻜﻞ ‪ 10‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻤﻚ دﻫﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻣﻬﻤﻲ ﺑـﻮده و ﺑﺨـﺶ ﻋﻤـﺪه اي از‬ ‫ﺗﺎﻣﻴﻦ وﺟﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي اﺻﻠﻲ اﻣﺪاد را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ﻫﺎي‬ ‫اﺧﻴﺮ ﻣﻮﺳﺴﺎت ﺧﻴﺮﻳﻪ‪ ،‬ﻛﻤﻚ دﻫﻨﺪﮔﺎن ﺷﺨﺼﻲ و ﺑﺨـﺶ ﻋﻤـﻮﻣﻲ‬ ‫ﻣﻬﻤﺘــﺮﻳﻦ ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﺗــﺎﻣﻴﻦ وﺟــﻪ آژاﻧﺴــﻬﺎي ﻛﻤــﻚ دﻫﻨــﺪه ﺑــﻮده‬ ‫اﺳﺖ]‪[19‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪NGO‬ﻫﺎ و آژاﻧﺲ ﻫﺎي ﺣﻤـﺎﻳﺘﻲ در دﺳـﺘﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻏﻴﺮ ﺳﻮد ده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺎﻣﻴﻦ وﺟﻪ ﺷﺎن ﻣﺘﻐﻴﺮ‬ ‫و از ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﺗـﺎ ﻛﻤـﻚ دﻫﻨـﺪﮔﺎن ﺷﺨﺼـﻲ و ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ﺑﺸﺮدوﺳـﺘﺎﻧﻪ در ﺗـﺪارﻛﺎت‪،‬‬ ‫ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ‪ ،‬ﻛﻤﻚ رﺳـﺎﻧﻲ ‪ ،‬ﺗﻌﺎﻣـﻞ ﺑـﺎ اﺟﺘﻤﺎﻋـﺎت ﻣﺤﻠـﻲ‪،‬‬ ‫ﺗﺎﻣﻴﻦ آب و ﻛﻤﻚ ﺑـﻪ ﺟﺎﺑﺠـﺎﻳﻲ ﺟﻤﻌﻴـﺖ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ دارﻧـﺪ‪[19] .‬‬ ‫‪ CARE,RED CROSS,WORLD VISION,IFRC20,WFP‬ﺟﺰ‬ ‫‪NGO‬ﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪[12].‬‬ ‫در ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺤﺮان دوﻟـﺖ ﻫـﺎ اوﻟـﻴﻦ ﺑﺨـﺶ ﻫـﺎي‬ ‫درﮔﻴﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﻮﻣﺎ دوﻟﺖ ﻫﺎي ﭘﺎﻳﺪار و از ﻟﺤﺎظ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑـﺎز‬ ‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻣﺪاد را ﺑﻪ ﻛـﺎراﺗﺮﻳﻦ روش و ﺑـﺎ ﻣﺸـﺎرﻛﺖ ﺑـﺎ‬ ‫ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻣﺪاد ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪[19] .‬‬ ‫دوﻟﺖ ﻫﺎ ﺑﺎ ﻛﻨﺘـﺮل ﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮ روي ﺷـﺮاﻳﻂ اﻗﺘﺼـﺎدي و‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ ﺑﺼﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮه ﺗـﺎﻣﻴﻦ‬ ‫ﺑﺤﺮان اﺛﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل در ﺳـﻮﻧﺎﻣﻲ ‪ 2004‬دوﻟـﺖ‬ ‫ﻫﻨﺪ از آژاﻧﺲ ﻫﺎي ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ دﻋﻮت ﻧﻨﻤـﻮد ﺗـﺎ آﻧﻬـﺎ در‬ ‫ﻫﻤﻪ ‪ 60‬روز اول ﺗﻼﺷﻬﺎي اﻣﺪادي ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و در ﻃﻮل اﻳﻦ‬ ‫دوره ﺑﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺤﻠﻲ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﺮد‪[9].‬‬ ‫دوﻟﺖ ﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دادن ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺜﺒـﺖ در ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺤﺮان ﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ داراي اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺴﺘﻨﺪ و آن ﻫـﻢ ﺑـﻪ دو دﻟﻴـﻞ‬ ‫اﺻﻠﻲ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ از ﻣﻼﺣﻈـﺎت ﺑﺸﺮدوﺳـﺘﺎﻧﻪ ﻃﺒـﻖ ﻧﻈـﺮ ‪Mc Entir‬‬ ‫]‪ (1997)[8‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اوﻻ ﻳﻚ ﺑﺤﺮان وﻳﺮان ﻛﻨﻨـﺪه ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫زﻧﺠﻴﺮه اي از وﻗﺎﻳﻊ را ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ و ﺑﺼﻮرت ﻣﻀﺮي ﺑﺮ روي دﻳﮕﺮ‬

‫‪ ‬‬

‫‪7‬‬

‫ﻛﺸﻮرﻫﺎ اﺛﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬دوﻣﺎ ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ از‬ ‫ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ اﻗﺘﺼﺎد داﺧﻠﻲ و ﺑﻲ ﺛﺒـﺎﺗﻲ ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﺷـﺪه و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬ ‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ و ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ را ﻣﺨﺘﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲ دﻫﻨﺪﮔﺎن و ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﻟﺠﺴﺘﻴﻜﻲ ﻧﻘﺸﻲ اﺟﺘﻨـﺎب‬ ‫ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ در ﺷﺒﻜﻪ اﻣﺪاد را دارﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺑﺨـﺶ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ اﺛﺮﺑﺨﺸـﻲ‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻫﺎي ﻟﺠﺴﺘﻴﻜﻲ ﺑﺤـﺮان را اﻓـﺰاﻳﺶ و ﻳـﺎ ﻛـﺎﻫﺶ‬ ‫دﻫﺪ‪ .‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻟﺠﺴﺘﻴﻜﻲ ﺑـﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠـﻲ ﻧﻴـﺰ ﻧﻘـﺶ‬ ‫ﻣﻬﻤﻲ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺎﻣﻴﻦ ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪ DHL‬ﻛـﻪ در ﺗﻼﺷـﻬﺎي اﻣـﺪادي‬ ‫ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻫﻤﻜﺎري ﻧﻤﻮده ﺑﻮد ﺗـﺎ ﻛﺎﻻﻫـﺎي ﻛﻤﻜـﻲ را ﺑـﻪ ﻣـﺮدم‬ ‫ﺑﺤﺮان زده در زﻟﺰﻟﻪ ﺟﻨﻮب آﺳﻴﺎ ﺗﺤﻮﻳﻞ دﻫﺪ‪[6].‬‬ ‫ﻛﻤﭙــﺎﻧﻲ ﻫــﺎ ﻧﻴــﺰ ﺑﺨــﺎﻃﺮ ﻳﻜــﻲ ﺷــﺪن در ﻣﺴــﺌﻮﻟﻴﺖ ﻫــﺎي‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن و ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺪ ﻣﺮگ و‬ ‫ﻣﻴﺮ ﺑﺮ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ درﮔﻴﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻣﺪاد رﺳﺎﻧﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ UPS,FEDEX,COSCO,DHL‬ﺻﻨﺎﻳﻊ و ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﻟﺠﺴﺘﻴﻜﻲ‬ ‫ﻣﻌﺮوف ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪[12]. .‬‬

‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻜﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آﺳﻴﺐ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﻳـﺎ ﺑﻜﻠـﻲ‬ ‫ﺧﺮاب ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷـﺮاﻳﻂ زﻳـﺎن ﺑﺒﻴﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ اﻳـﻦ‬ ‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪[10].‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻳﻨﻜﻪ اﻛﺜﺮ ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎ ﻳﻚ دﻓﻌﻪ و ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ رخ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي‬ ‫ﺑﺎﻻﺑﺮدن ﺳﺮﻋﺖ ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻧﺎدرﺳﺖ روش ﻫﺎ و ﻳـﺎ وﺳـﺎﻳﻞ ﺣﻤـﻞ و‬ ‫ﻧﻘﻞ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﮔﻠﻮﮔﺎه در ورودي ﻫﺎي ﻛﺸﻮر و اﺟﺮاي ﻧﺎﺗﻤﺎم ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬ ‫ﻋﺎدي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ آﻣﺎدﮔﻲ در ﻣﺮاﺣﻞ ﭘـﻴﺶ از ﺑﺤـﺮان ﺿـﺮوري‬ ‫اﺳﺖ و اﺳـﺘﺮاﺗﮋﻳﻬﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻳﺎﺑﻲ و ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺎﻻﻫﺎي اﻣﺪادي ﺑﻪ ﻏﻠﺒﻪ ﻛﺮدن ﺑﺮ ﻣﺸﻜﻼت‬ ‫ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎي درﺳﺖ ﺑﺮاي اﻓـﺮاد ﻣﻨﺎﺳـﺐ در زﻣـﺎن ﻣﻨﺎﺳـﺐ و در‬ ‫ﻣﻜﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻫﺎي ﺗﺤﻮﻳﻞ زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫اﺳﺖ اﻫﺪاف ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻫـﺪاف ﻣﻌﻤـﻮﻻ ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ دﺳـﺘﻪ اﻫـﺪاف ﺑﺸـﺮ دوﺳـﺘﺎﻧﻪ‬ ‫)ﭘﺎﺳــﺨﺪﻫﻲ ﻓﺮآﻳﻨــﺪ ﺗﺤﻮﻳــﻞ( ﻣﺎﻧﻨــﺪ "ﺣــﺪاﻗﻞ ﻛــﺮدن زﻣــﺎن‬ ‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ"‪" ،‬ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻛﺮدن ﻧﻔﻊ ﺑﻪ ﺑﺤﺮان زدﮔـﺎن" ‪" ،‬ﺣـﺪاﻗﻞ‬ ‫ﻛﺮدن ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎي ﺑﺮآورده ﻧﺸﺪه " ﻛﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ رﻓﺎه اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣـﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ و دﺳﺘﻪ دﻳﮕﺮ اﻫﺪاﻓﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل ﺣـﺪاﻗﻞ ﻛـﺮدن‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ "ﺣﺪاﻗﻞ ﻛـﺮدن ﻛـﻞ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ " ‪ " ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻛﺮدن ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻮزﻳﻊ"‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻫﺪاف ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در ﺗﻨﺎﻗﺾ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﭼـﺮا ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻛﻤﻴﻨﻪ ﻛﺮدن زﻣﺎن ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻣﺮاﻛﺰ‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻧﻘﺎط ﺗﻘﺎﺿﺎ و اﺳﺘﻘﺮار ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﻣﺮاﻛـﺰ‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺻﺮف ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻫﻨﮕﻔﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و‬ ‫ﺑﺎﻟﻌﻜﺲ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻓﻘﻂ اﻫﺪاف ﻫﺰﻳﻨﻪ اي ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧـﺪ زﻣـﺎن‬ ‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﺑﺤﺮان اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ و ﻛﺎراﻳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ از اﻳﻨﺮو در اﻛﺜﺮ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﻳﻦ ﺣﻮزه ﻣﺤﻘﻘﺎن ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬ ‫ﺷﺮاﻳﻄﻲ در ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﺣﺪ ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ اﺳـﺖ‬ ‫ﻋﺪاﻟﺖ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺤﻮﻳﻠﺪﻫﻲ ﻳﻚ ﻣﻌﻴﺎر ﻣﻬﻢ ﺑﺮاي ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺤﺮان اﺳﺖ و ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﻫﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷـﺮاﻳﻂ اﻗﺘﺼـﺎدي ﻳـﺎ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻓﺮاد آﺳﻴﺐ دﻳﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻣﻴـﺰان رﺿـﺎﻳﺖ اﻓـﺮاد‬ ‫ﺑﺤﺮان زده در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺤﺮان زده ﺑﺎﻳﺴـﺘﻲ در‬ ‫اﺳﺘﻘﺮار زﻧﺠﻴﺮه و ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪ -9-4‬اﺟﺮاي زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ‬ ‫اﺟﺮا ﻳﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺤﻮﻳﻞ در ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺷـﺎﻣﻞ رﺳـﺎﻧﺪن‬ ‫ﺗﺎﻣﻴﻦ و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ دﻳﮕـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﺤﻮﻳـﻞ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﭼﻴﺰﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺤﺮان ﻣﻌﻨﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺜﻼ اﺳﺘﻘﺮار اﻧﺒﺎرﻫـﺎ ﻳـﺎ‬ ‫ﭘﻨﺎﻫﮕﺎﻫﻬﺎي ﻣﻮﻗﺖ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﺤـﺮان ﻳـﺎ ﺗﺤﻮﻳـﻞ ﻛﺎﻻﻫـﺎي‬ ‫اﻣﺪادي ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﺤﺮان زده در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑـﻪ ﺑﺤـﺮان‪[9].‬‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ در ﻳﻚ ﭼﺎرﭼﻮب ﺑﺤﺮان ﺑﺴﻴﺎر ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺮ اﻧﮕﻴﺰ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻨﺒﻊ ﻳﺎﺑﻲ وﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴـﺖ ﺗﻘﺎﺿـﺎ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﮔﭗ ﺑﺰرگ ﺑﻴﻦ ﺗﺎﻣﻴﻦ و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻴﺰان‪،‬زﻣـﺎن‬ ‫و ﻣﻜﺎن و اﻧﻄﺒﺎق آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﻳﺠﺎد ﺷﻮد و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﻮزﻳﻊ‬

‫‪ -5‬ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ در اﻣﺪادرﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺑﺤﺮان‬ ‫ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬اﻣﺪاد ﺑﺤﺮان را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻔﻬﻮم ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ ﺑﺸﺮدوﺳـﺘﺎﻧﻪ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ وﻳﮋﮔـﻲ ﻫـﺎي‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ :10‬ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺷﺒﻜﻪ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻤﻚ ﻫﺎي ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ‬

‫ﻳﻚ وﻇﻴﻔﻪ ﺳﺨﺖ ﺷـﻮد‪ .‬زﻳﺮﺳـﺎﺧﺘﻬﺎي ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ ﺑـﻪ ﺷـﺪت‬

‫‪8‬‬

‫ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ داده ﻫﺎي ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ ﻫﻤﻪ ﺟﻨﺒـﻪ ﻫـﺎي اﺟﺮاﻳـﻲ‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺣﻤﻞ و ﻧﻘـﻞ‪،‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﺧﻂ زﻣﺎن ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را‬ ‫ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪[19].‬‬

‫ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ -1-5‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮه ﺗـﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫رﻳﺰي و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬ ‫ﻫﺎي ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي و ﻛﻨﺘﺮل ﺟﺮﻳـﺎن ﻣـﻮاد و‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ در ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺒﺎرت ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ در ﺣﻮزه ﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ و ﺑـﺎ ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻟﺠﺴـﺘﻴﻚ‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻮد و وزارت دﻓﺎع آﻣﺮﻳﻜﺎ )‪ (DOD,2002‬ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ را ﻋﻠـﻢ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي و ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ و ﻧﮕﻬﺪاري از ﻧﻴﺮوﻫﺎ ﺑـﺎ در ﻧﻈـﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬ ‫ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻫﺎي ﻧﻈـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ‪ :‬ﻃﺮاﺣـﻲ و ﺗﻮﺳـﻌﻪ‪،‬‬ ‫ﻛﺴﺐ‪ ،‬ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري ‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺤﻞ‬ ‫ﻣﻮاد ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ [19].‬ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر درك ﻧﻤﻮدﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻜـﺎرﮔﻴﺮي ﻟﺠﺴـﺘﻴﻚ ﻧﻈـﺎﻣﻲ و اﻧﺘﻘـﺎل ﺷـﻴﻮه ﻫـﺎي آن در‬ ‫ﺗﺠﺎرت و ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻳﻚ ﭼﺎرﭼﻮب ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮاد‪،‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت و ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻣﻨﻔﻌـﺖ ﻫـﺎﻳﻲ را‬ ‫ﻧﺼﻴﺐ ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮد ﺳﺎزﻧﺪ‪ [17].‬در ﻛﻞ ﻫـﺪف ﻟﺠﺴـﺘﻴﻚ‪ ،‬ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﻣﻮاد ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﻌﻴﻦ در زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﺑﻬﻴﻨـﻪ‬ ‫ﻛﺮدن ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻌﻴﺎر ﻋﻤﻠﻜﺮد )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻛـﺮدن ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫ﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻛﻞ( و ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ اي از ﻣﺤـﺪودﻳﺖ ﻫـﺎ‬ ‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺑﻮدﺟﻪ و ﺳﻄﺢ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪..‬‬

‫‪ -3-5‬ﻣﺤﻴﻂ ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ و ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎي آن‬ ‫ﺑــﺮﺧﻼف ﻟﺠﺴــﺘﻴﻚ ﺑﺨــﺶ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪،‬ﻛﺎرﻛﻨــﺎن ﺑﺸﺮدوﺳــﺘﺎﻧﻪ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻫﺎ ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﻫﻨﮕﺎم‪ ،‬ﻛﺠﺎ‪ ،‬ﭼﻪ ﭼﻴﺰي‪،‬‬ ‫ﭼﻪ ﻣﻘﺪار‪ ،‬از ﻛﺠﺎ و در ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ و اﻳﻨﻜﻪ در ﻛﻮﺗـﺎه ﻣـﺪت ﺑﺤـﺮان‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﭘﺎﻳﻪ اي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﺳﺘﻘﺮار ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﺎرا‬ ‫در ﺳﻄﺢ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﻳﻲ از ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ [9].‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در‬ ‫ﺑﺤﺮان ﺳﻮﻧﺎﻣﻲ ﺳﺎل ‪ 2004‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﭼﺎﻟﺶ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗـﻴﻢ ﻫـﺎي‬ ‫ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺟﻬﺖ ﻛﺎر ﺗﺎﻣﻴﻦ‬ ‫ﻛﺎﻻ ﺑﻪ ﻧﻮاﺣﻲ آﺳﻴﺐ دﻳﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺤـﺮان ﻫـﺰاران ﻛﻴﻠـﻮﻛﺘﺮ از ﺧـﻂ‬ ‫ﺳﺎﺣﻠﻲ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻫﻨـﺪ‪ ،‬اﻧـﺪوﻧﺰي‪ ،‬ﻣﺎﻟـﺪﻳﻮ و ﺗﺎﻳﻠﻨـﺪ را‬ ‫ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻧﻤﻮد‪ .‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻋﺎدي ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ از ﻧﺎﺣﻴـﻪ ﻫـﺎ ﭘـﻴﺶ از‬ ‫ﺑﺤﺮان و در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻋﺎدي ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﺳـﺨﺖ ﺑـﻮد زﻳـﺮا ﺟـﺎده ﻫـﺎ‬ ‫اﻏﻠﺐ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻌﺪ از ﺑﺤﺮان زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻬﺎي اﺻﻠﻲ ﺑﻜﻠـﻲ از‬ ‫ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻨﺪ‪ [19].‬ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ اﻏﻠﺐ ﺗﺤﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﻳﻲ از‬ ‫ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺑﺮاي ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز ﻛـﺎر ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻟﺠﺴـﺘﻴﻚ ﺑﺸﺮدوﺳـﺘﺎﻧﻪ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺑﺸﺮدوﺳـﺘﺎﻧﻪ اﻏﻠـﺐ ﺑـﺎ‬ ‫ذﻳﻨﻔﻌﺎن زﻳﺎدي ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﻛﻤـﻚ دﻫﻨـﺪﮔﺎن ‪ ،‬واﺳـﻄﻪ‬ ‫ﻫﺎ‪ ،‬دوﻟﺖ ﻫﺎ‪ ،‬ذﻳﻨﻔﻌـﺎن ﻧﻈـﺎﻣﻲ و ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻣﻮاﺟﻬـﻪ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﺒـﻮد‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ در ﻣﻴﺎن ﺳﺎزﻣﺎن ﻫـﺎي ﺑﺸﺮدوﺳـﺘﺎﻧﻪ در ﺑﺤـﺮان ﻋـﺎدي‬ ‫اﺳﺖ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺻﺪﻫﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺟﻬـﺖ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻫﺎي اﻣﺪادي ﺑﺎ دﺳﺘﻮرات ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬اﻳﺪوﺋﻮﻟﻮژي ﻫﺎ‬ ‫و اﻋﺘﻘﺎدات ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﺘﻔﺎوت وﺟـﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ [17].‬ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ‬ ‫ﭼﺎﻟﺶ در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص ﻫﻢ ﺗﺮاز ﻛﺮدن اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ ﺑﺪون ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫ﺑﻪ اﺧﺘﻴﺎرات و اﻋﺘﻘﺎدﺗﺸﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -2-5‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ و ﻃﺒﻴﻌﺖ آن‬ ‫ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ اﺷﺎره ﺑـﻪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎ و ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫دارد ﻛﻪ درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﺑﺴﻴﺞ ﻛﺮدن اﻓﺮاد‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﻣﻬﺎرت ﻫﺎ و داﻧـﺶ‬ ‫ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ اﻓـﺮاد آﺳـﻴﺐ دﻳـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﺑﺤـﺮان ﻫـﺎي ﻃﺒﻴﻌـﻲ‬ ‫واﻣﺮژﻧﺴﻲ ﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه را دارد‪ .‬ﻫﺪف ﻋﻤﻮﻣﻲ اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎ ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺣﻔﻆ ﺑﻘﺎﺷﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ در‬ ‫ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه داﻣﻨﻪ اي از ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺗﺪارﻛﺎت‪ ،‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﭘﻴﮕﻴﺮي و‬ ‫ردﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺗﺮﺧﻴﺺ از ﮔﻤـﺮك‪ ،‬ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ داﺧﻠـﻲ‪ ،‬اﻧﺒـﺎر داري و‬ ‫ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ ﻣﺮﻛﺰ اﻣﺪاد ﺑﺤﺮان ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﺎ ﻳﻜﻲ از ﮔﺮاﻧﺘﺮﻳﻦ ﺑﺨﺸﻬﺎي ﺗﻼﺷﻬﺎي اﻣﺪادي اﺳﺖ و آﻧﻬﻢ ﺑﻪ‬ ‫ﭼﻨــﺪﻳﻦ دﻟﻴــﻞ از ﻗﺒﻴــﻞ‪ :‬اوﻻ‪ :‬ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﭘﻠــﻲ ﻣﻴــﺎن آﻣــﺎدﮔﻲ و‬ ‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑـﻪ ﺑﺤـﺮان‪ ،‬ﻣﻴـﺎن ﺗـﺪارﻛﺎت و ﺗﻮزﻳـﻊ‪ ،‬و ﻣﻴـﺎن ﺳـﺘﺎد‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و ﭘﺎي ﻛﺎر ﺧﺪﻣﺖ دﻫﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬دوﻣﺎ‪ :‬در ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻳﻲ‬ ‫اﺛﺮ ﺑﺨﺶ و ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺻﻠﻲ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺳـﻼﻣﺘﻲ‪،‬‬ ‫ﻏﺬا‪ ،‬ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه‪ ،‬و آب و اﺻﻮل ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮﻣﺎ‪ :‬از‬ ‫آﻧﺠﺎﻳﻜﻪ دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ ﻛﺎﻻﻫـﺎ را در ﺳﺮاﺳـﺮ زﻧﺠﻴـﺮه ﺗـﺎﻣﻴﻦ‬

‫‪ -6‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺑﺘﺪا ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺤﺮان‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان و‬ ‫وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﻣﺤـﻴﻂ ﺑﺤـﺮان‬ ‫ﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ داراي ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﺑﺎﻻ و ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺑـﺎﻻ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد در اﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎ ﻳﺎ ﻧﺎﻗﺺ و ﻳﺎ اﺻﻼ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ )در‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻮع ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﻣﻜﺎن ﺗﻘﺎﺿﺎ و‪(...‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬دراﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎ زﻣﺎن ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ ﻛﻠﻴﺪي ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي و ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻛﺜﺮ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺟﺎري ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺤﺮان و زﻧﺠﻴـﺮه‬ ‫ﻫﺎي اﻣﺪادي ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ روي ﻓﺎزﻫﺎي ﭘﻴﺶ از وﻗﻮع ﺑﺤﺮان ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ‬

‫‪9‬‬

[2]

Autier P, Ferir MC, et al. “Drug supply in the aftermath of the 1988 Armenian earthquake”; 335(8702):1388–1390, Lancet 1990 Benita M. Beamon,” HUMANITARIAN RELIEF CHAINS: ISSUES AND CHALLENGES” 34th International Conference on Computers and Industrial Engineering San Francisco, CA, USA,P.3., 2004 Burcu Balcik,” Relief Chain Planning and Management: Modeling and Analyzing Humanitarian Logistic Problems”, A dissertation for the degree of Doctor of Philosophy, Uni. of Washington,2008 Ernst, R., “The academic side of commercial logistics and the importance of this special issue”, Forced Migration Review, Vol. 18, p. 5., 2003 Kova´cs, G. and Spens, K, “Humanitarian logistics in disaster relief operations”, International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, Vol. 37, pp. 99-114, 2007 2007 Knott R. “The logistics of bulk relief supplies”; 11(2):113–115, Disasters 1987 McEntire, D.”Reflecting on the weaknesses of the international community during the IDNDR: some implications for research and its application”. Disaster Prevention and Management, 6 (4), 221, 1997 Ozlem Ergun and etall, “OPERATIONS RESEARCH TO IMPROVE DISASTER SUPPLY CHAIN MANAGEMENT” Encyclopedia of Operations Research and Management Science. J. Cochran, John Wiley & Sons. (Invited and Refereed). Forthcoming, 2009 Ozdamar L, Ekinci E, et al. “Emergency logistics planning in natural disasters”. Ann Oper Res; 129(1–4):217–245, 2004,….. Oloruntoba, R. and Gray, R, “Humanitarian aide: an agile supply chain?”, Supply Chain Management.,2005 Pinar keskinocak, “introduction to humanitarian logistics”, h. Milton stewart school of industrial & systems engineering, Georgia institute of technology Satish V. Ukkusuri and Wilfredo F. Yushimito “Location Routing Approach for the Humanitarian Prepositioning Problem” Transportation Research Record: Journal of the Transportation Research Board, No. 2089, Transportation Research Board of the National Academies, Washington, pp. 18–25, 2008 Thomas, A.“Humanitarian Logistics: Enabling Disaster Response”, The Fritz Institute, 2003 Tomasini R, Van Wassenhove L. “Coordinating disaster logistics after El Salvador's earthquakes using SUMA’s humanitarian supply management system”.Fontainebleau Cedex, France: INSEAD; 2003. Tomasini, R.M. and van Wassenhove, L.N., “Pan-American health organization’s humanitarian supply management system: depoliticization of the humanitarian supply chain by creating accountability”, Journal of Public Procurement, Vol. 4 No. 3, pp. 437-49, 2004 Van Wassenhove LN. “Blackett memorial lecture – humanitarian aid logistics: supply chain management in high gear”. J Oper Res Soc; 57(5):475–48, 2006 Wong, C. Y., Arlbjørn, J. S., Johansen, J., “Supply chain management practices in toy supply chains”, Supply Chain Management, 2005 XiuHui Rebecca Rao, “Issues and Challenges of Humanitarian Logistics in China”, A dissertation presented in part consideration for the degree of Msc Operations Management,the university of Nottingham,2007

‫ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي و آﻣـﺎدﮔﻲ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ دارد و‬،‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي‬ ،‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﻤﻲ در ﻓﺎز ﺑﺎزﻳـﺎﺑﻲ و ﺑﺎزﺳـﺎزي ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‬ ‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻳﻚ اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ اﻧﻜﺎر ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ در ﺑﻴﻦ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت اﺗﺨﺎذ ﺷـﺪه‬ .‫در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ وﺟﻮد دارد‬ ‫در اداﻣﻪ زﻧﺠﻴﺮه ﻫـﺎي ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﺑﺸﺮدوﺳـﺘﺎﻧﻪ ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﺷـﺪه و‬ ‫ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد درﺑﺎره ﺳﺎﺧﺘﺎر وﻳﮋه اﻳﻦ زﻧﺠﻴـﺮه ﻫـﺎ و ﺗﻔـﺎوت‬ ‫ﻫﺎي آن ﻫﺎ ﺑﺎ زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻋﺎدي )ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﻔﺎوﺗﻬـﺎي ﺑﺴـﻴﺎر‬ ‫ﺑﻴﻦ دو ﻧﻮع زﻧﺠﻴﺮه از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﺗﺎﻣﻴﻦ( و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬ ‫ ﻳﻜﻲ از‬.‫وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و اﺳﺘﻘﺮار اﻳﻦ زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪ‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﺎت اﺻﻠﻲ زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ وﺟـﻮد ﺑـﺎزﻳﮕﺮان‬ ‫( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ در اﻳﻦ‬...‫ ﻛﻤﻚ دﻫﻨﺪﮔﺎن و‬،‫ﻫﺎ‬NGO ،‫ﻣﺘﻌﺪد )دوﻟﺖ ﻫﺎ‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﭼﻨﺪ وﻇﻴﻔﻪ اي ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭼﺸﻢ‬ ‫ اﻫﺪاف ﻣﺘﻔﺎوت و ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر و اوﻟﻮﻳﺖ ﻫـﺎي ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ‬،‫اﻧﺪاز ﻣﺘﻔﺎوت‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺸﻤﻜﺶ ﻫـﺎي ﺑـﺎﻟﻘﻮه و ﻋـﺪم ﻛـﺎراﻳﻲ‬ .‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻫﺎ ﺷﻮد‬ ‫در ﻫﺮ ﺻـﻮرت ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ ﻛـﻪ درك ﻣﻨﺎﺳـﺒﻲ از ﻣﺸﺨﺼـﺎت‬ .‫ﻣﻨﺤﺼـﺮ ﺑﻔـﺮد زﻧﺠﻴـﺮه ﻫـﺎي ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﺑﺸﺮدوﺳـﺘﺎﻧﻪ اﻳﺠـﺎد ﺷـﻮد‬ ‫ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ و ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﺤﻴﻂ ﭘـﺮ ﭼـﺎﻟﺶ آن )ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ‬ ‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮدن ﺑﺎ ﻣﺠﻬﻮﻻت در اﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂ ( در ﻗﺴﻤﺖ اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ اﻳـﻦ‬ ‫ ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ ﻣﺮﻛﺰ اﻣﺪاد ﺑﺤﺮان ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻋﻤﻮﻣـﺎ‬.‫ﻣﻘﺎﻟﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ‬ ‫از آﻧﺠـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬.‫ﻳﻜﻲ از ﮔﺮاﻧﺘﺮﻳﻦ ﺑﺨﺸﻬﺎي ﺗﻼﺷﻬﺎي اﻣﺪادي اﺳـﺖ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺸﺮدوﺳـﺘﺎﻧﻪ ﻳـﻚ ﺣـﻮزه ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎﺗﻲ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺸﻜﻼت و ﻣﺴﺎﻳﻞ زﻳﺎدي در اﻳﻦ ﺣﻮزه وﺟﻮد دارد‬ ‫ ﻣـﺪل ﻫـﺎي‬،‫ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺳﻠﺴـﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒـﻲ‬،‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺣﻞ ﺷﻮﻧﺪ‬ ‫ ﺑﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ و‬21‫ ﺳﺒﻚ و ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻛﺮدن‬،‫ﭼﻨﺪ ﻫﺪﻓﻪ‬ ،‫ ﭘﺎﻳﮕـﺎه ﻫـﺎي ﺗﺴـﻬﻴﻢ اﻃﻼﻋـﺎت‬،‫ روﻳﻪ ﻫﺎي اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬،‫ﻧﺎﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‬ ‫ ﻣـﺪل ﻫـﺎي اﻧﮕﻴﺰﺷـﻲ ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬،‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﻫﺎي ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ و ﻫﻤﻜﺎري‬ .‫ﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﻣﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫[ ﺳﻴﺎوش ﻣﺒﻜﻲ "اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان ﻧﺎﺷﻲ از‬20] ‫ﺣﻮادث ﻃﺒﻴﻌﻲ در وزارت راه و ﺗﺮاﺑﺮي ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ" ﭘﺎﻳﺎن‬ 1386 ،‫ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ اﻳﺮان‬،‫ﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ‬ ،‫ " ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ و ﻛﺎرﻛﺮد ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻳﻤﻨﻲ‬،‫ ﻣﻘﺼﻮد ﭘﻮرﻳﺎري‬،‫[ ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻮررﺿﺎ‬21] ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ در ﺑﺨﺶ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ "دوﻣﻴﻦ‬ ‫ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺟﺎﻣﻊ ﺑﺤﺮان در ﺣﻮادث ﻏﻴﺮﻣﺘﺮﻗﺒﻪ‬ 1385 ،‫ﻃﺒﻴﻌﻲ‬ ‫ ﻋﺒﺎس اﻓﺮازه "ﻣﻜﺎﻧﻴﺎﺑﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬،‫ رﺿﺎ زﻧﺠﻴﺮاﻧﻲ ﻓﺮاﻫﺎﻧﻲ‬،‫[ ﻣﻬﺪي ﻧﺠﻔﻲ‬22] ‫ﻣﻮﺟﻮدي ﻣﺮاﻛﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان" ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺑﻴﻦ اﻟﻠﻤﻠﻲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ‬ 1386،‫ﺻﻨﺎﻳﻊ‬

‫اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري ﺻﻨﻌﺖ ﻃﺮاﺣـﻲ و ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻣﺮاﻛـﺰ داده‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ اﻳﺰاﻳﺮان و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ از ﭘـﺮوژه "ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﺎﺑﻲ ﺳـﺎﻳﺖ ﻣﺮاﻛـﺰ داده ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﻟﺰﻣـﺎت‬ .‫ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﻴﺮ ﻋﺎﻣﻞ" اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‬

[3]

[4]

[5]

[6]

[7] [8]

[9]

[10] [11] [12]

[13]

[14] [15]

[16]

[17]

[18]

[19]

‫ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬ [1]

Anup roop akkihal,”inventory pre-positioning for humanitarian operations” A dissertation for the degree of master of engineering in logistics,the Massachusetts institute of technology,2006

humanitarian supply chain World road association 3 Federal emergency management agency 4 Disaster man made 5 Natural disaster 6 Time line 7 Risk reduction 8 prevention 9 mitigation 10 Preparedness 11 Response 12 Recovery 13 United nations humanitarian response depot 14 Supply sources 15 donors 16 governments 17 military 18 logistics providers 19 Aid agencies 20 International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies 21 Trade off 2